Le ta din bota mbarë : : Ne jemi në truallin tonë (Shqipëria etnike që në 1600-ën, e vërteta në 11 dokumentet e Vatikanit)

                Akademik PHD Flori Bruqi 

 Ne jemi në truallin tonë (Shqipëria etnike që në 1600-ën, e vërteta në 11 dokumentet e Vatikanit)

Në këtë ditë e pavarësisë të gjithë nxorën flamujt, flatrat, qytetarë dhe politikanë, por në thelb ata që na drejtojnë janë kundër interesit tonë kombëtar, bashkimit të shqiptarëve. 

Sot, Shqipëria ka dy shtete, Dardani(Kosovë)-Shqipëri, por kryeministrat tanë  Edi Rama dhe  Albin Kurti nuk flasin, sepse interesi kombëtarë është vendosur çmim për pushtetin e tyre, ose pazar për të shitur një pjesë të kombit që një tradhtar, të drejtojë shqiptarët. 

0

Shqiptarët janë në ndasi historike, por shpresa që i mban bashkë është bashkimi kombëtar, dhe të gjithë ata që janë kundër këtij interesi janë tradhtarë. 

 Veriu i  Dardanisë(Kosovës) është pjesë e territorit të shqiptarëve, madje edhe më larg se aty sipas hartës së vjetër të banimeve shqiptare, dhe askush nuk mund ta marri. 

Shqiptarët do luftojnë me breza, harta e tyre është rrudhur shekull pas shekulli. 

Ne, shqiptarët dje ishim perandoria Ilire, tani jemi shteti që kufizohemi me shtetasit tanë, sepse sllavët barbar na bënë më të vegjël se jemi, kur dje ishim shumicë. 

309 × 545

Sa më shumë Serbia të provokojë luftë aq më e vogël do të bëhet, e ne shqiptarët jemi gati të mbrojmë territoret tona, e në çdo rast Serbia të kthejë shqiptarëve territoret e pushtuara, si dhe Maqedonia e Veriut, Mali i Zi dhe vetë Greqia.

 Shqiptarët këtu ishin kur erdhën serbet nga Karpatet ,  ata gjithë ishin  morra  të mbytur nga malet e Karpateve , dhe kurrë nuk do jenë si etnitet pa shqiptarët. 

Serbët : Luftë duan, luftë do kenë, shqiptarët janë shumicë në të gjithë botë ( 20 e kusur milionë)  e do bëhen bashkë të çlirojnë trojet e tyre. 

Kurrë mos e provoni, e nëse po ne jemi gati, do bëhemi ata që ishim. 

Donalt Trup nuk është gogoli, por shpëtimtari i vlerave dhe i demokracive në botë dhe shqiptarët janë në habit atin e tyre, duan liri, duan bashkëjetese, respektim të vlerave të të gjithë atyre që jetojnë në harmonitet mes tyre. 

Ne këtu jemi me shqipen në supe dem babademë  të presim të ngrihemi në fluturimin tonë_Shqiponjen  dy krenare - për kombin e bashkuar. 

Kjo nuk është Shqipëria etnike, por natyrale dhe është e vetmja gjë që i bënë bashkë shqiptarët, askush nuk na ndal dhe askush nuk na falë.

Ne jemi në truallin tonë...

Zbardhen planet e panjohura të 1648-ës për t’i marrë Shqipërinë Turqisë. Në një prej dokumenteve, Gjon Baptista, vikari apostolik për territoret e Shqipërisë, i shkruan kolegjit të kardinalëve nga Budva në prani të ipeshkvit të Sapës. Në qendër të letrës është plani për të rimarrë Shqipërinë e pushtuar nga turqit, mirëpo siç thotë ai, për shkak të mungesës së ndihmave nga Venedikasit, ata nuk arritën që ta çlirojnë... Që nga themelimi i Kongregatës për Ungjillizimin e Popujve në vitin 1622 në Vatikan, janë ruajtur dokumente origjinale për trojet etnike shqiptare, në fonde të ndryshme, në shumë vëllime, të cilat përmbajnë të dhëna me interes të jashtëzakonshëm për të gjitha aspektet e jetës së popujve të gadishullit Ballkanik në përgjithësi, ndërsa në veçanti për popullin shqiptar. Kësaj radhe, botojmë në mënyrë përmbledhëse përmbajtjen e 11 dokumenteve të cilat paraqesin segmente të ndryshme të aspekteve të jetës së shqiptarëve. Botimi i këtyre njëmbëdhjetë dokumenteve nga Arkivi i Kongregatës për Ungjillizimin e Popujve, e njohur ndryshe edhe si “de Propaganda Fide,” për periudhën kohore prej 7 janarit 1645 – 2 janar 1653, [nga këto vite, ne kemi edhe 398 dokumente tjerë të nxjerrë po nga ky arkiv, të cilat nuk janë botuar deri me sot] është vetëm një dëshirë për të tërhequr vëmendjen e institucioneve dhe studiuesve shqiptarë për numrin e madh dhe rëndësinë e jashtëzakonshme që ka ky arkiv, jo vetëm për shekullin XVII, por edhe për shekujt në vijim. Është e vërtetë se janë botuar seri dokumentesh e dorëshkrimesh nga ky arkiv, por, në fakt, kanë mbetur edhe shumë të tjerë, me vlera të paçmuara, të pabotuara dhe të panjohura. Studimet sistematike në këtë arkiv janë më se të domosdoshme. Përgatitja e një apo disa katalogjeve paraprake për lehtësim të punëve të studiuesve është një domosdoshmëri urgjente. [Në këtë drejtim ka punuar deri diku don Gjergj Gjergji – Gashi, por, katalogu që ne kemi konsultuar në: Archivio de Propaganda Fide, në sallën e studimeve, është mjaft i komplikuar dhe nuk u përmbahet metodave kritike bashkëkohore të punëve të tilla të specializuara. Megjithatë, si punë fillestare është për t’u lavdëruar]. Shtrirja kohore dhe territoriale, ka qenë pikënisje për ne për të botuar këto dokumente, duke përfshirë disa ipeshkvi, famulli dhe territore mjaft aktuale për kohën. Regestat që shoqërojnë çdo dokument veç e veç, paraqesin idenë themelore, përkatësisht qëllimin e shkrimit të dokumentit duke dhënë një ide për përmbajtjen e tij. Toponimet dhe mikro-toponimet i kemi shqipëruar kur kemi qenë të sigurt, në raste të tjera i kemi lënë në origjinal. Kemi ndjekur kriterin kronologjik të dokumenteve, pa marrë parasysh se ato ndodhen në fonde të ndryshme dhe vëllime të ndryshme. Për të gjithë kryeipeshkvët dhe ipeshkvët kemi shënuar vitet e emërimit të tyre dhe kohën kur janë transferuar në detyrë tjetër apo kanë vdekur. Përveç literaturës brenda studimit, kemi konsultuar edhe një literaturë mjaft të gjerë, duke krahasuar ngjarjet, personat për të cilët bën fjalë dokumenti si dhe besueshmërinë e dokumentit. Shpresojmë që në një të ardhme të afërt, të editojmë vëllimin e parë me dokumente të nxjerra nga Achivio de Propaganda Fide, [gjatë kërkimeve tona disa-vjeçare, kemi vjelë material dokumentar burimor për disa vëllime në vijim, që do të ishte mjaft e dobishme të botoheshin si një seri e veçantë!] kështu që këtu nuk po bëjmë një paraqitje, analizë historike – sintezë të gjithë historisë së shekullit XVII, duke u mbështetur në këto burime të pabotuara. Dokumenti i parë është lëshuar në Pashtorviq, më 7 janar 1645, origjinali ndodhet në: APF. SOCG, vëll. 172, f. 310r, 317v). Përmbatja e tij është: At Gioseppe Maria Buonaldi i shkruan Kolegjit për Ungjillizimin e Popujve [Collegium de Propaganda Fide] në emër të banorëve të Pashtrikut dhe të Shkodrës. Ata janë të shqetësuar nga propozimi që është bërë për të bashkuar ipeshkvinë e Shkodrës [ipeshkv i Shkodrës ishte Françesk Kruta, 10. IX. 1640-10. III. 1645] me kryeipeshkvinë e Tivarit. Zëdhënësi i tyre, dhe shkruesi i kësaj letre, at Gioseppe Maria Buonaldi, shprehet se nëse ipeshkvia e Shkodrës bashkohet me kryipeshkvinë e Tivarit, ata nuk do të kenë një bari të tyrin për të përballuar luftën e rrezikshme dhe vështirësitë e tjera të shkaktuara nga turqit. Nëse do të ndodhë kështu, d.m.th. ipeshkvia e Shkodrës do të bashkohet me kryeipeshkvinë e Tivarit, [kryeipeshkv i Tivarit ishte Franciscus de Leonardis, nga Trogiri i Kroacisë, më 28. XI. 1644-1. XII. 1646] ata më mirë do të pranojnë që të vihen nën ipeshkvin /Vlladikën/ skizmatik, sepse kryeipeshkvia e Tivarit, me jurisdiksionin e saj shumë të gjerë, nuk do të mund të kujdeset për kishën e Pashtroviqit. Ata propozojnë që për ipeshkvinë e Drishtit [ipeshkv i Drishtit ishte Hieronymus Lucichius më 3. III. 1636-2. I. 1648] që ka 30 shtëpi, për ipeshkvinë e Shasit [ipeshkv i Shasit dhe i Shkodrës ishte Gregorius Frasina de Novarra më 10. IX. 1646-6. III. 1656] me 12 shtëpi, për ipeshkvinë e Ulqinit [ipeshkv i Ulqinit ishte Gregorius Frasina de Novarra më 10. IX. 1646-6. III. 1656] dhe për ipeshkvinë e Budvës, duke përfshirë edhe atë të Shkodrës, të kenë një ipeshkv të veçantë, të tyrin, që të kujdeset për ta. Dokumenti i dytë është lëshuar në Zarë, 15 janar 1645. Origjinali ruhet në: APF. SOCG, vëll. 126, f. 100r, 106v). Përmbajtja e shkurtër është: don Girolamo Mengo, dikur kapelan i “kombit shqiptar” i lutet Kolegjit për Ungjillizimin e Popujve për një benefic apostolik në kanonikatin e Zarës. Në këtë kërkesë, ai përmend vlerat e punës së tij si kapelan, dhe krenohet me rezultatet e punës së tij duke theksuar që gjatë shërbimit të tij, janë kthyer nga feja myslimane dhe ortodokse-greke në fenë katolike pesëdhjetë e gjashtë persona. Që nga themelimi i Kongregatës për Ungjillizimin e Popujve në vitin 1622 në Vatikan, janë ruajtur dokumente origjinale për trojet etnike shqiptare, në fonde të ndryshme, në shumë vëllime, të cilat përmbajnë të dhëna me interes të jashtëzakonshëm për të gjitha aspektet e jetës së popujve të gadishullit Ballkanik në përgjithësi, ndërsa në veçanti për popullin shqiptar. Kësaj radhe, botojmë në mënyrë përmbledhëse përmbajtjen e 11 dokumenteve të cilat paraqesin segmente të ndryshme të aspekteve të jetës së shqiptarëve. Botimi i këtyre njëmbëdhjetë dokumenteve nga Arkivi i Kongregatës për Ungjillizimin e Popujve, e njohur ndryshe edhe si “de Propaganda Fide,” për periudhën kohore prej 7 janarit 1645 – 2 janar 1653, [nga këto vite, ne kemi edhe 398 dokumente tjerë të nxjerrë po nga ky arkiv, të cilat nuk janë botuar deri me sot] është vetëm një dëshirë për të tërhequr vëmendjen e institucioneve dhe studiuesve shqiptarë për numrin e madh dhe rëndësinë e jashtëzakonshme që ka ky arkiv, jo vetëm për shekullin XVII, por edhe për shekujt në vijim. Është e vërtetë se janë botuar seri dokumentesh e dorëshkrimesh nga ky arkiv, por, në fakt, kanë mbetur edhe shumë të tjerë, me vlera të paçmuara, të pabotuara dhe të panjohura. Studimet sistematike në këtë arkiv janë më se të domosdoshme. Përgatitja e një apo disa katalogjeve paraprake për lehtësim të punëve të studiuesve është një domosdoshmëri urgjente. [Në këtë drejtim ka punuar deri diku don Gjergj Gjergji – Gashi, por, katalogu që ne kemi konsultuar në: Archivio de Propaganda Fide, në sallën e studimeve, është mjaft i komplikuar dhe nuk u përmbahet metodave kritike bashkëkohore të punëve të tilla të specializuara. Megjithatë, si punë fillestare është për t’u lavdëruar]. Shtrirja kohore dhe territoriale, ka qenë pikënisje për ne për të botuar këto dokumente, duke përfshirë disa ipeshkvi, famulli dhe territore mjaft aktuale për kohën. Regestat që shoqërojnë çdo dokument veç e veç, paraqesin idenë themelore, përkatësisht qëllimin e shkrimit të dokumentit duke dhënë një ide për përmbajtjen e tij. Toponimet dhe mikro-toponimet i kemi shqipëruar kur kemi qenë të sigurt, në raste të tjera i kemi lënë në origjinal. Kemi ndjekur kriterin kronologjik të dokumenteve, pa marrë parasysh se ato ndodhen në fonde të ndryshme dhe vëllime të ndryshme. Për të gjithë kryeipeshkvët dhe ipeshkvët kemi shënuar vitet e emërimit të tyre dhe kohën kur janë transferuar në detyrë tjetër apo kanë vdekur. Përveç literaturës brenda studimit, kemi konsultuar edhe një literaturë mjaft të gjerë, duke krahasuar ngjarjet, personat për të cilët bën fjalë dokumenti si dhe besueshmërinë e dokumentit. Shpresojmë që në një të ardhme të afërt, të editojmë vëllimin e parë me dokumente të nxjerra nga Achivio de Propaganda Fide, [gjatë kërkimeve tona disa-vjeçare, kemi vjelë material dokumentar burimor për disa vëllime në vijim, që do të ishte mjaft e dobishme të botoheshin si një seri e veçantë!] kështu që këtu nuk po bëjmë një paraqitje, analizë historike – sintezë të gjithë historisë së shekullit XVII, duke u mbështetur në këto burime të pabotuara. Dokumenti i parë është lëshuar në Pashtorviq, më 7 janar 1645, origjinali ndodhet në: APF. SOCG, vëll. 172, f. 310r, 317v). Përmbatja e tij është: At Gioseppe Maria Buonaldi i shkruan Kolegjit për Ungjillizimin e Popujve [Collegium de Propaganda Fide] në emër të banorëve të Pashtrikut dhe të Shkodrës. Ata janë të shqetësuar nga propozimi që është bërë për të bashkuar ipeshkvinë e Shkodrës [ipeshkv i Shkodrës ishte Françesk Kruta, 10. IX. 1640-10. III. 1645] me kryeipeshkvinë e Tivarit. Zëdhënësi i tyre, dhe shkruesi i kësaj letre, at Gioseppe Maria Buonaldi, shprehet se nëse ipeshkvia e Shkodrës bashkohet me kryipeshkvinë e Tivarit, ata nuk do të kenë një bari të tyrin për të përballuar luftën e rrezikshme dhe vështirësitë e tjera të shkaktuara nga turqit. Nëse do të ndodhë kështu, d.m.th. ipeshkvia e Shkodrës do të bashkohet me kryeipeshkvinë e Tivarit, [kryeipeshkv i Tivarit ishte Franciscus de Leonardis, nga Trogiri i Kroacisë, më 28. XI. 1644-1. XII. 1646] ata më mirë do të pranojnë që të vihen nën ipeshkvin /Vlladikën/ skizmatik, sepse kryeipeshkvia e Tivarit, me jurisdiksionin e saj shumë të gjerë, nuk do të mund të kujdeset për kishën e Pashtroviqit. Ata propozojnë që për ipeshkvinë e Drishtit [ipeshkv i Drishtit ishte Hieronymus Lucichius më 3. III. 1636-2. I. 1648] që ka 30 shtëpi, për ipeshkvinë e Shasit [ipeshkv i Shasit dhe i Shkodrës ishte Gregorius Frasina de Novarra më 10. IX. 1646-6. III. 1656] me 12 shtëpi, për ipeshkvinë e Ulqinit [ipeshkv i Ulqinit ishte Gregorius Frasina de Novarra më 10. IX. 1646-6. III. 1656] dhe për ipeshkvinë e Budvës, duke përfshirë edhe atë të Shkodrës, të kenë një ipeshkv të veçantë, të tyrin, që të kujdeset për ta. Dokumenti i dytë është lëshuar në Zarë, 15 janar 1645. Origjinali ruhet në: APF. SOCG, vëll. 126, f. 100r, 106v). Përmbajtja e shkurtër është: don Girolamo Mengo, dikur kapelan i “kombit shqiptar” i lutet Kolegjit për Ungjillizimin e Popujve për një benefic apostolik në kanonikatin e Zarës. Në këtë kërkesë, ai përmend vlerat e punës së tij si kapelan, dhe krenohet me rezultatet e punës së tij duke theksuar që gjatë shërbimit të tij, janë kthyer nga feja myslimane dhe ortodokse-greke në fenë katolike pesëdhjetë e gjashtë persona.

Tri sulmet në Veri të vendit janë terrorizëm shtetëror serb brenda Republikës së Koosvës.

                                           Avni Islami

Eksperti i sigurisë në Kosovë Avni Islami tha se tri sulmet në Veri të vendit janë terrorizëm shtetëror serb brenda Republikës. Islami, i ftuar në një intervistë televizive, tha që mënyra e kryerjes tregon se akti terrorist është bërë në mënyrë profesionale, prandaj pas tij qëndrojnë institucionet e Beogradit. “Kualifikimi si sulm terrorist i vendosjes se eksplozionit, i plotëson të gjitha kushtet që të jetë akt terrorist. Por kur prapa një sulmi terrorist, qëndrojnë institucionet e një shteti, siç është rasti i Serbisë, kemi të bëjmë me terrorizëm shtetëror serb. Në të tri rastet kemi të bëjmë me akt terrorist serb. Por ky i fundit ishte një ndër sulmet më serioze kundër infrastrukturës kritike të Kosovës. Kemi të bëjmë me akt terrorist për shkak se mënyra e kryerjes është shumë profesionale, dhe ikja nga vendngjarja pa zhurmë, tregon profesionalizëm të lartë. Gjurmët zhduken vetëm kur kemi të bëjmë me institucionet e një vendi, dhe në këtë rast kemi të bëjmë me Serbinë. Kurti ditë më parë deklaroi se Serbia do hakmerret, sigurisht që kryeministri ka shërbime të mjaftueshme nga Inteligjenca e Kosovës, Policia dhe inteligjenca e vendeve mike. Kemi të bëjmë me tri akte terroriste në vendin tonë. Kemi të bëjmë me terrorizëm shtetëror serb brenda Republikës së Kosovës. Vuçiçi, Rajdoçiçi, dhe të tjerët i kanë të koordinuara deklaratat e tyre. Qëllimi terroristëve është arritur, që diga të dëmtohet, që mos prodhohet rrymë dhe të shkaktohet një frikë dhe pasiguri. Për asnjë moment s’ka pasur ndërprerje të energjisë. Edhe uji është rikthyer në një kohë rekord. Institucionet e sigurisë kanë një plan operativ, ku do marrin në mbrojtje institucionet vitale të Kosovës, në katër komunat kryesore, dhe nuk pres që të përsëritet një rast i tillë. Institucionet e Kosovës do jenë më vigjilente dhe efikase, që të mos lejojnë që të ketë ngjarje të tilla” Sipas tij dialogu Kosovë-Serbi do të të intensifikohet pas Presidencës Trump. Sipas tij pa një trysni ndërkombëtare ndaj Beogradit nuk ka si të fillojë dialogu, pasi Serbia nuk i ka zbatuar marrëveshjet.

Serbia e dënon sulmin në Ibër-Lepenc, e mohon përfshirjen ndersa BE e akuzon Serbinë për sulm terrorist duke thënë se dënon shpërthimin si “të papranueshëm dhe të patolerueshëm”, i cili në “mënyrën më të drejtpërdrejtë” rrezikon nevojat themelore jetësore të popullit serb në Kosovë.

                                          Nga Flori Bruqi 

Serbia e ka mohuar përfshirjen në sulmin ndaj kanalit të Ibër-Lepencit në veri të Kosovës, duke thënë se dënon shpërthimin si “të papranueshëm dhe të patolerueshëm”, i cili në “mënyrën më të drejtpërdrejtë” rrezikon nevojat themelore jetësore të popullit serb në Kosovë.

Një shpërthim mbrëmjen e së premtes i shkaktoi dëme të konsiderueshme kanalit të ujit të Ibër-Lepencit në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut, duke rrezikuar furnizimin me ujë dhe rrymë në vend.

Autoritetet kosovare e akuzuan menjëherë Serbinë se ka gisht në këtë sulm.

Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Serbia është përgjegjëse për “sulm kriminal dhe terrorist”, i cili, sipas tij, ka synuar “ta dëmtojë infrastrukturën mbase më të rëndësishme” të vendit.

Por, ministri i Jashtëm i Serbisë, Marko Gjuriç, u hodhi poshtë pretendimet e Kurtit, duke thënë se derisa “regjimi etnonacionalist i Kurtit është nxituar ta drejtojë gishtin drejt Beogradit pa prova, ne besojmë se akuza të tilla të parakohshme janë një devijim i qëllimshëm, që potencialisht mund të tregojë përfshirjen e regjimit të Albin Kurtit” në këtë sulm.

“Serbia dënon me termat më të ashpra sulmin e fundit ndaj kanalit të Ibër-Lepencit. Ky akt sabotimi thellësisht shqetësues rrezikon jetët dhe mirëqenien e shumë njerëzve në rajon”, tha Gjuriç në një reagim në X.

Drejtori i Zyrës për Kosovën në Qeverinë e Serbisë, Petar Petkoviç, tha se shkatërrimi i kanalit ka rrezikuar furnizimin me ujë në komunat e veriut të Kosovës për popullin serb, “i cili tashmë jeton në kushte të vështira, veçanërisht në veri të Kosovës”.

Bashkimi Evropian (BE) e ka cilësuar si sulm “terrorist” si dhe akt “sabotimi” një shpërthim ndaj kanalit të Ibër-Lepencit të premten në veri të Kosovës, i cili rrezikoi furnizimin me ujë dhe energji elektrike për qindra mijëra qytetarë të Kosovës. Shpërthimi mbrëmjen e së premtes i shkaktoi dëme të konsiderueshme kanalit të ujit të Ibër-Lepencit në fshatin Varragë të komunës së Zubin Potokut, duke i nxitur autoritetet kosovare ta akuzojnë Serbinë për sulm “sulm kriminal dhe terrorist” ndaj infrastrukturës jetike të vendit Përfaqësuesi i lartë i BE-së për politikë të jashtme dhe siguri, Josep Borrell, e dënoi sulmin në një komunikatë për media të shtunën pasdite. “BE-ja e dënon ashpër sulmin terrorist të kryer të premten në kanalin ujor në Ibër-Lepencit në Zubin Potok në veri të Kosovës. Është një akt i neveritshëm sabotimi në infrastrukturën kritike civile të Kosovës, e cila siguron ujë të pijshëm për një pjesë të konsiderueshme të popullsisë së Kosovës dhe është një komponent jetik i sistemit energjetik të Kosovës”, thuhet në komunikatë. Borrell nënvizoi se ngjarja duhet të hetohet, ndërsa autorët e sulmit duhet të vihen para drejtësisë. “Këto mesazhe solidariteti dhe mbështetje ia kam përcjellë drejtpërdrejt kryeministrit Albin Kurti pasditen e sotme”, tha Borrell. Ai u bëri thirrje të gjitha palëve që të bashkëpunojnë plotësisht me autoritetet e Kosovës dhe theksoi se BE-ja do të vazhdojë t’i ndjekë nga afër zhvillimet. Kryeministri i Kosovës, Albin Kurti, tha se Serbia është përgjegjëse për “sulm kriminal dhe terrorist”, i cili, sipas tij, ka synuar “ta dëmtojë infrastrukturën mbase më të rëndësishme” të vendit. Serbia i ka mohuar akuzat e autoriteteve kosovare. Presidenti i Serbisë, Aleksandar Vuçiq, tha se Beogradi nuk ka asnjë lidhje me atë çfarë ndodhi në kanal i ujit i Ibër-Lepencit, duke shtuar se “këtë e di edhe Prishtina”, raporton transmetuesi shtetëror serb, RTS. Borrell gjithashtu ka konfirmuar se BE-ja u ka ofruar mbështetje autoriteteve të Kosovës dhe vazhdon të koordinojë hapat e ardhshëm me partnerët përkatës, duke përfshirë këtu edhe KFOR-in. Misioni civil i BE-së për sundimin e ligjit, EULEX, sipas tij, gjithashtu po ofron ndihmë për autoritetet e Kosovës në përputhje me mandatin e tij. Kurti njoftoi të shtunën se disa të dyshuar janë arrestuar dhe se janë gjetur prova materiale në lidhje me shpërthimin. Shpërthimi ndaj kanalit në fshatin verior nuk shkaktoi viktima, por e krijoi një çarje të madhe në murin anësor të tij, duke shkaktuar rrjedhe të ujit që rrezikoi furnizimin me ujë dhe rrymë në një pjesë të madhe të vendit. Ministrja e Ekonomisë e Kosovës, Artane Rizvanolli, tha një ditë pas sulmit është siguruar furnizimi i rregullt me energji elektrike për vendin dhe ngrohje qendrore për qytetarët e kryeqytetit, Prishtinë. Sulmi ndaj Ibër-Lepencit ishte i treti brenda 72 orëve të fundit në veri të vendit, i banuar me shumicë serbe, pas shpërthimeve që ndodhën në një stacion policor dhe në ndërtesën e Komunës në Zveçan. Kjo i nxiti autoritetet kosovare t’i rrisin masat e sigurisë. Këshilli i Sigurisë i Kosovës ndërmori masa emergjente për zbutjen e pasojave dhe për ta ruajtur sigurinë e infrastrukturës kritike të vendit gjatë një mbledhjeje në orët e hershme të mëngjesit të shtunën. Të premten, Policia e Kosovës tha se i ka shtuar masat e sigurisë në vend, përfshirë në pjesën veriore të shtetit, ku ditëve të fundit kanë ndodhur “disa sulme apo incidente serioze kriminale”. 

Presidenti i PL-së, Ilir Meta ka reaguar nga burgu për ngjarjet e fundit në veri të Kosovës.

 Përmes një postimi në rrjetin e tij social, Facebook, Meta ka dënuar sulmet terroriste në Zveçan dhe shpërthimin e mbrëmshëm ndaj kanalit Ibër-Lepenc. Meta bën përgjegjëse Serbinë për të gjithë situatën, teksa ka shtuar se mungesa e vullnetit të Beogradit zyrtar për respektimin e marrëveshjes me Prishtinën zyrtare, është përgjegjësi kryesor. Më tej, Meta ka bërë thirrje vendeve partnere ndërkombëtare që të dënojnë këto sulme terroriste dhe t’i ushtrojnë presion Beogradit zyrtar për të hequr dorë nga aktet. Meta thekson se këto akte kriminale rrezikojnë paqen, stabilitetin dhe sigurinë në rajon. Postimi i plotë i Metës: Dënoj me ashpërsinë më të madhe sulmet e fundit terroriste në stacionin policor në Zveçan, në Komunën e Zveçanit dhe shpërthimin e detonuar ndaj kanalit kryesor të Ibër Lepencit, prej nga furnizohen me ujë disa qytete në Kosovë, si dhe Korporata Energjitike e Kosovës. Ky sulm kriminal dhe terrorist, që ka synuar të dëmtojë infrastrukturën kritike dhe ndër më të rëndësishmet të Kosovës, vjen nga bandat e dirigjuara dhe të orkestruara nga Serbia, që ende nuk i ka dënuar këto akte kriminale. Fajin dhe përgjegjësinë për këto sulme terroriste nuk e ka formati ekzistues i dialogut mes Kosovës dhe Serbisë, por mungesa e plotë e vullnetit të Beogradit zyrtar për respektimin e marrëveshjeve me Prishtinën zyrtare, si edhe marrja zyrtarisht në mbrojtje nga Serbia të strukturave kriminale, me në krye Millan Radojçiçin, që mbështeten nga institucionet serbe, që kanë glorifikuar edhe sulmin terrorist në Banjskë, si edhe nga ata shqipfolës, që i mbajnë ison Serbisë, që mbështesin dhe implementojnë nisma proserbe si “Ballkani i Hapur” apo që fajësojnë dhe penalizojnë qëndrimet parimore dhe patriotike të Qeverisë së Kosovës, siç ka vepruar dhe vepron çdo ditë Edi Rama. Partia e Lirisë, në mbështetje të palëkundur të popullit dhe institucioneve, të integritetit territorial dhe sovranitetit të Republikës së Kosovës u bën thirrje të gjithë vende partnere ndërkombëtare, Shteteve të Bashkuara të Amerikës dhe Bashkimit Europian, të dënojnë me forcën më të madhe këto sulme terroriste, si dhe t’i ushtrojnë presionin e duhur Beogradit zyrtar për të hequr dorë nga këto akte kriminale që rrezikojnë paqen, stabilitetin dhe sigurinë në rajonin tonë.

Paralajmërimi i Putin, zyrtari i inteligjencës amerikane: Ukraina do ta mbajë territorin e saj!

                                David Cohen | CNAS

Presidenti rus, Vladimir Putin, do të nisë një kundërofensivë me qëllim që të rimarrë territorin në rajonin e Kurskut, që është kapur nga trupat ukrainase. Por, forcat ruse do të përballen me “një luftë të vështirë” tha zëvendësdrejtori i Agjencisë Qendrore amerikane të Inteligjencës (CIA), David Cohen. Cohen tha gjatë një konference të industrisë së sigurisë se rëndësia e inkursionit ukrainas, përmes së cilit Ukraina mori nën kontroll rreth 777 kilometra katrorë, në rajonin rus, ende mbetet të shihet. Forcat ukrainase kaluan kufirin për në Rusi dhe nisën një ofensivë të befasishme në rajonin rus të Kurskut më 6 gusht. Përderisa Kievi ka thënë se nuk synon të aneksojë zonën që ka marrë nën kontroll, forcat ukrainase po krijojë vija mbrojtëse dhe duket se po synojnë të mbajnë “një pjesë të atij territori për një periudhë kohore”, tha Cohen gjatë samitit për inteligjencë dhe siguri kombëtare. “Ne jemi të sigurt se Putini do të nisë një kundërofensivë me synim që të rimarrë territorin. Mendoj se pritjet tona janë që do të jetë një luftë e vështirë për rusët”, tha Cohen. Ukraina ka pretenduar se ka marrë 100 vendbanime gjatë ofensivës në rajonin e Kurskut, teksa forcat ruse po vazhdojnë të avancojnë në rajonin ukrainas të Donjeckut

Gjurmët e fosilizuara zbulojnë momentin kur dy specie antike njerëzore kryqëzuan rrugët

Më shumë se 1.5 milion vjet më parë, dy lloje të ndryshme të njerëzve të lashtë kryqëzuan rrugët në një breg liqeni. Këta pararendës të hershëm të Homo sapiens endeshin në një peizazh të mbushur me kafshë të egra, duke përfshirë lejlekët gjigantë maribu 2 metra të gjatë. Një zbulim mahnitës i gjurmëve të fosilizuara të shtypura në baltë ruajti momentin e papritur dhe të jashtëzakonshëm, duke sugjeruar se dy llojet e dallueshme hominin ishin në gjendje të jetonin si fqinjë që ndanin një habitat, dhe jo si konkurrentë që qëndronin në territorin e tyre. “Është e habitshme që do të kishit dy lloje të specieve hominin me përmasa të ngjashme, me trup të madh në të njëjtin peizazh,” tha Kevin Hatala, autori i parë i një studimi mbi gjurmët që u botua në revistën Science të enjten. “Ne i shohim ata në të njëjtin mjedis të kufirit të liqenit, duke kaluar brenda kësaj zone brenda disa orësh në disa ditë nga njëri-tjetri. Ata ndoshta do të kishin qenë të vetëdijshëm për ekzistencën e njëri-tjetrit. Ata e panë njëri-tjetrin dhe mund të kishin ndërvepruar”, shtoi Hatala, profesor i asociuar i biologjisë pranë Universitetit Chatham në Pittsburgh. Pjesa e parë e gjetjes ndodhi në korrik 2021 gjatë një gërmimi në Koobi Fora, në bregun lindor të liqenit Turkana në Kenia. Studiuesit gjetën 12 gjurmë hominin në një rresht, duke sugjeruar se ato ishin bërë nga i njëjti individ. Gërmimi u zhvillua në vitin 2022, kur Hatala dhe kolegët e tij zbuluan 11 gjurmë të tjera hominin të ngjashme me të parën në një rresht që sugjeronte se ato ishin bërë nga i njëjti individ, plus tri gjurmë të izoluara të këmbëve që ishin të orientuara në drejtim pingul. Studiuesit gjetën gjithashtu 94 gjurmë që u përkisnin zogjve dhe kafshëve të ngjashme me lopën dhe kalin. Gjurma më e madhe e shpendëve ishte 27 centimetra e gjerë dhe me gjasë i përket lejlekut gjigant Leptoptilos. Tri gjurmët e tjera pingul me pistën ishin të shpërndara nëpër vend. Hatala mendon se ato janë bërë nga tre individë të veçantë. Hatala dhe kolegët e tij nuk mund të datonin drejtpërdrejt gjurmët e këmbëve. Por Hatala tha se fosilet u gjetën më poshtë – dhe për këtë arsye ishin “pak më të vjetra” se – një shtresë hiri vullkanik në të njëjtin vend të njohur si Elomaling’a Tuff, i cili është datuar 1.52 milion vjet më parë sipas studimit. Megjithatë, studiuesit thanë se janë të bindur se gjurmët janë shtypur brenda disa orësh, pasi nuk ka çarje në sipërfaqen e gjurmëve të këmbëve, gjë që do të ndodhte nëse ato do të ekspozoheshin ndaj ajrit dhe do të thaheshin nën diell për një periudhë më të gjatë. Shkencëtarët thanë se të gjitha gjurmët ishin ruajtur në mënyrë të pacenuar nën shtresat e grumbulluara të sedimentit falë rërës së imët. Termi hominin i referohet specieve në pemën familjare njerëzore që u shfaqën pas ndarjes nga paraardhësit e majmunëve të mëdhenj6-7 milionë vjet më parë. Ky grup përfshin specie të zhdukura si neandertalët 40 mijë vjet më parë dhe Australopithecus afarensis, i përfaqësuar nga skeleti Lucy në Etiopi – 3.2 milionë vjeç. Homo sapiens, specia jonë, është e vetmja e llojit të gjallë hominin, duke e bërë idenë e takimit me një specie tjetër nga e njëjta prejardhje veçanërisht tërheqëse për t’u imagjinuar. Studiuesit gjetën disa të dhëna se cilat grupe njerëzish të lashtë kaluan rrugët gjatë këtij takimi. Ekipi arriti në përfundimin se hominin që i përkisnin specieve Homo erectus dhe Paranthropus boisei me tru më të vogël bënë gjurmët. P. bosei bëri pistën e gjatë, ndërsa Homo erectus bëri tri gjurmët e tjera, sugjeroi studimi. Mbetjet skeletore të të dy specieve janë gjetur në vend. Megjithatë, nuk ishte menjëherë e qartë se gjurmët ishin bërë nga dy lloje të ndryshme. Hatala, i cili është ekspert në anatominë e këmbëve, përcaktoi se ato pasqyronin modele të ndryshme të ecjes, qëndrimit dhe lëvizjes vetëm pas imazheve dhe analizave të detajuara 3D. Nëpërmjet eksperimenteve në terren dhe në laborator, ai krahasoi gjurmët e këmbëve me ato nga njerëzit e gjallë, duke përfshirë 59 nga populli Daasanach në Etiopi, të cilët zakonisht nuk mbathin këpucë, si dhe gjurmë të tjera të fosilizuara të hominin dhe gjurmë nga shimpanzetë. Hatala zbuloi se pista me 12 gjurmë ishte bërë nga një individ, gjurmët e të cilit nuk binin brenda gamës së variacionit të parë në Homo sapiens, ndryshe nga tri gjurmët e shpërndara. “Homo erectus, nga qafa e poshtë, duken shumë të ngjashëm me njerëzit modernë dhe ata janë kandidati më i mirë për të qenë paraardhës direkt i yni. Ne supozojmë se ato gjurmë më të ngjashme me njeriun kanë më shumë gjasa Homo Erectus vetëm pasi pjesa tjetër e anatomisë së tyre është kaq njerëzore,” tha Hatala duke shtuar se Paranthropus boisei, duken krejt ndryshe. “Ata kanë nofulla shumë të mëdha, dhëmbë shumë të mëdhenj dhe lidhje të mëdha për muskujt e përtypjes. Duket sikur ata u përshtatën për të ngrënë një lloj diete shumë të ndryshme nga Homo erectus”. Këtu tregohet një gjurmë fosile e hipotezuar se është krijuar nga Homo erectus, një specie e njeriut të lashtë. Hatala dhe kolegët e tij shqyrtuan të dhënat e vjetra fosile nga vendi dhe gjetën prova se dy speciet mbivendosen në vend për një periudhë të konsiderueshme kohore ndoshta gjatë rrjedhës së 100.000 vjetëve. Gjurmët e këmbëve janë prova e parë fizike që specie të ndryshme hominin mbivendosen në të njëjtën kohë dhe hapësirë, duke iu shmangur grabitqarëve dhe duke gjetur ushqim në peizazhin e lashtë, sipas studimit. Homo erectus vazhdoi të lulëzojë për 1 milion vjet më shumë. Paranthropus boisei u zhduk brenda disa qindra-mijëra viteve për arsye ende të panjohura.

Franca dënon sulmin në kanalin e Ibër- Lepencit në veri

Ministria e Jashtme e Francës ka dënuar sulmin e mbrëmshëm në veri të Kosovës, ku u dëmtua infrastruktura kritike e vendit. Në njoftimin në faqen zyrtare të kësaj ministrie, thuhet se Franca shpreh solidaritet me Kosovën, ndërsa shpreh edhe gatishmëri për të ofruar ndihmë. “Franca dënon sulmin në një infrastrukturë kritike në Kosovë që ndodhi të premten në mbrëmje. Ky sulm mund të kishte pasoja të konsiderueshme, veçanërisht në furnizimin me ujë dhe energji elektrike në Kosovë”, thuhet në deklaratën e kësaj ministrie. Franca kërkon që të hidhet dritë mbi këtë sulm e autorët e aktit të dalin para drejtësisë. “Franca mirëpret reagimin e shpejtë dhe efektiv të KFOR-it dhe EULEX-it, si dhe koordinimin e mirë ndërmjet këtyre misioneve ndërkombëtare dhe Kosovës”.

Krejt çka ndodhi në veri, flasin dr.Xhelal Sveçla dhe kolonel Gazmend Hoxha

Ministri i Punëve të Brendshme Xhelal Sveçla ka dhënë detaje për angazhimin e institucioneve të vendit dhe aksionin e policisë pas sulmit terrorist në Zubin Potok, ku në kanalin e ujit Ibër-Lepenc ndodhi një shpërthim i fuqishëm, duke rrezikuar infrastrukturën vitale për qytetarët e vendit. Pas hetimeve intensive, sot në dhjetë lokacione në veri janë arrestuar tetë persona të dyshuar për përfshirje në veprime kriminale e terroriste. Ministri Sveçla theksoi se aksioni ka rezultuar me konfiskimin e një arsenali të armëve dhe municionit, eksplozivit, pajisjeve të ndryshme përfshirë emblema e qindra uniforma e pajisje ushtarake të cilat do të shërbejnë si dëshmi relevante që ndërlidhen me akte kriminale. “Ky sulm terrorist nuk është vetëm një sulm terrorist i rëndomtë por është një sulm i organizuar apo planifikuar mirë nga grupe apo organizata që janë profesionistë në kryerjen e sulmeve të tilla terroriste e të cilat shkaktojnë dëm të mëdha ndaj infrastrukturës kritike. Synimi i tyre ka qenë të maksimalizohet dëmtimi në dëm të shtetit të Kosovës dhe qytetarëve të saj. Pas hetimeve intensive të hetuesve policor sot në orët e mëngjesit sot në dhjetë lokacione në veri të vendit janë realizuar kontrolle me ç’rast janë arrestuar dhe shoqëruar në stacioni policore tetë persona të dyshuar mbi dyshimin për përfshirje në veprimet kriminale e terroriste. Kontrolli i realizuar në bashkëpunim dhe koordinim me organet e drejtësisë dhe Agjencinë Kosovare të Intelegjencës ka rezultuar me konfiskimin e një arsenali të armëve dhe municionit, eksplozivit, pajisjeve të ndryshme përfshirë emblema e qindra uniforma, e pajisje ushtarake të cilat do të shërbejnë si dëshmi relevante që lidhen me aktet kriminale”, tha Sveçla. Ministri i MPB-së, Sveçla tha se institucionet e Kosovës do të parandalojnë aktet e tilla terroriste në të ardhmen dhe të zbardhet ky rast dhe përgjegjësitë të marrin dënimin e merituar. “Kjo dëshmon që qeveria e Kosovës me institucionet e saj nuk do të ndalet derisa të gjithë këta kriminelë e terroristë të arrestohen e të përballen me drejtësinë…Policia e Kosovës do të vazhdojë me masat shtesë në shkallë vendi e po ashtu edhe në veri të vendit, me qëllim të parandalimit të sulmeve të tilla terroriste, ruajtjes së sigurisë publike dhe ofrimit të sigurisë për të gjithë qytetarëve pa asnjë dallim”, potencoi Sveçla. Drejtori i Policisë së Kosovës, Gamzend Hoxha në këtë konferencë për media të jashtëzkonshme tha se kanë konfiskuar mbi 200 uniforma ushtarake, 6 zolla, 3 granata dore, 2 armë AK47, 1 revole, municion të kalibrave të ndryshëm, fitila ndezës për inicim të lëndëve plasëse, helmeta ushtarake, maska, thika, para dhe pajisje të tjera. “Si rezultat i zbatimit të këtyre kontrolleve janë sekuestruar prova të shumta materiale që mund të ndërlidhen me këto raste apo edhe me raste të tjetra që janë duke u trajtuar nga Policia e Kosovës. Si në vijim, janë sekuestruar mbi 200 uniforma ushtarake, 6 raket hedhës dore apo zolla, 3 granata dore, 2 armë AK47, 1 revole, municion të kalibrave të ndryshëm, pjesë të armëve, fitila ndezës për inicim të lëndëve plasëse, helmeta ushtarake, maska, thika, të holla në euro dhe dinarë dhe pajisje të tjera. Pom ashtu në një rast tjetër të dnarë sot në Zveçan, policia ka gjetur të fshehura nëj sasi të konsiderushme të armatimit”, theksoi Hoxha. Drejtori i PK-së ka thënë po ashtu se shumica e personave tek të cilët sot është kryer kontrolli në pronën e tyre, janë persona të dyshimtë të lidhur me mbrojtjen civile dhe që nga Qeveria e Republikës në vitin që vitin që shkoi është shpallur organizatë terroriste. “Shumica e personave të cilët sot është kryer kontrolli në pronën e tyre, janë persona të dyshimtë të lidhur me mbrojtjen civile dhe që nga qeveria e Republikës në vitin që vitin që shkoi është shpallur organizatë terroriste. Mund të ketë implikime dhe lidhje po ashtu edhe me terroristin Radoiqiq”, theksoi Hoxha. Ministri i Punëve të Brendshme, Xhelal Sveçla ka thënë po ashtu se shumica absolute e prodhimeve të arsenalit janë serbe. “Një pjesë e tyre janë edhe pjesë e strukturave tashmë të njohura si mbrojtja civile apo Brigada e Veriut. Ata janë të mbështetur, të financuar, të trajnuar dhe të shtyrë nga Serbia me qëllim të destabilizimit të Republikës së Kosovës…Sipas disa vlerësimeve një pjesë e arsenalit të cilët në vazhdimësi zbulohen janë pjesë e arsenalit të sjelljes më herët. Patjetër që ka edhe sjellje të reja… Në ndajmë pjesën më të madhe të kufirit të shtetit tonë me Republikën e Serbisë, një pjesë e këtij kufiri është vështirë e kontrollueshme. Sa më shumë armë, sa më shumë pajisje, jashtëzakonisht uniforma të sillen që në një moment të caktuar të ketë një rezistencë të organizuar ashtu siç kishim në rastin e sulmit terrorist në Banjskë. Shumica absolute e prodhimeve janë serbe. Një pjesë e madhe e tyre janë ekskluzivisht ushtarake të cilat nuk gjenden lehtë as në tregun e zi e mos të flasim për treg legal. Eksplozivi i përdorur mbrëmë është material i cili pothuajse është i pamundur të gjendet përveçse nëse nuk është i furnizuar drejtpërdrejtë nga magazinat e ushtrisë”, tha ai. Një shpërthim i fuqishëm mbrëmë në Varagë të Zubin Potok, ka dëmtuar kanalin e ujit Ibër-Lepenc. Kryeministri i vendit, Albin Kurti këtë sulm në veri të Kosovës e ka quajtur kriminal dhe terrorist dhe vjen nga bandat e orkestruara nga Serbia. Sulmin e kanë denuar edhe bashkësia ndërkombëtare dhe kanë kërkuar sjelljen e autorëve përgjegjës para drejtësisë.