2014-09-26
2014-09-20
Studim rreth librit të Rasim Bebos" ” SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS”
Nga Flori Bruqi
Sot mund të marrësh dhe të japësh dhurata të ndryshme nga miq dhe shokë, por një dhuratë që ka librin brenda ka dhe pjalmin shpirtëror. Pastaj është në shijen e lexuesit apo të kritikës se si e përzgjedh dhe e shijon librin.
Eshtë interesant se ndonjëherë vetë librat kanë tituj me shkronja floriri dhe ti si lexues digjesh brenda rreshtave dhe autori bëhet frymë në librin shkencoro-publicistik me titull simbolik “SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS”” I shkruar nga veprimtari i ndritur Prof.Dr. Rasim Bebo .
Historiani Bebo ka kohë që jeton në megrim( Adison të SH.B.A-së),që tepër i shqetësuar për fatin e Shqipërisë Etnike.
Si gjithë të larguarit fizikisht nga Mëmëdheu që mendjen dhe zemrën e kanë lënë atje, ashtu dhe studiuesi Rasim Bebo me metaforën e ikanakut të tij , me shumë artikuj të botuar në blogosferën shqiptare si fjala vjen në gazetën “Dielli” ; “Fjala e lire”; “Agjencionin”Floripress”; ”Tribuna shqiptare”; ”Alb emigrant ” ; ”Prishtina press”; ”Sterkala”, etj. janë botuar herë pas here në shtypin virtual dhe gazeta :
Do të veçojmë shumë shkrime për ata lexues që nuk e kanë mundësinë ta kenë librin,por që ato shkrime mund ti gjejnë në internet:
Pena e Bebos lëviz në gishtrinj prej fryme dhe jep amanetin e burrit: Se unë nuk kam ikur, une jam atje përjetësisht në tokën time…
Dhimbja e çdo të ikuri nga ajo tokë është e çarë, e çarë gjaku që nuk mpikset kurrë, ndaj Rasim Bebo nga etja që ka i çel një plasë në sy që të shikoj qiellin e Kosovës…
Ç’nur të bukur marrin dhjeta shkrime kaq të ndjera dhe drithëruese për Kosovën, Çamerinë, Dodonën ,Iliret dhe Ilirinë për lexuesin shqiptar ! Historianet janë të ndjeshëm, ose ndoshta e shprehin më shumë me studimin e tyre në bazë të fakteve që për historianin Bebo janë të prekshme për të në shumë libra të lexuar për aneksimin e Çamerisë nga Greqia,…dhe ndalëm tek studimi” TËRMET NË MITIN E LASHTËSISË GREKE”,kun ë mes tjersh thotë” Një grup historianësh të njohur, mbajtën një konferencë shtypi në fillim të kësaj jave, tek National Geographic Society, për të deklaruar se e kanë“fabrikuar krejtësisht Greqinë e lashtë”, një kulturë që prej një kohe të gjatë mendohej se ishte baza intelektuale e qytetërimit perëndimor. Grupi pranoi se ideja e një shoqërie të sofistikuar dhe në lulëzim që ekzistonte në Greqi më shumë se dy mijëvjeçarë më parë, ishte e gjitha një sajesë e krijuar nga një ekip prej dhjetëra historianësh, antropologësh dhe klasicistësh që punuan pa ndërpreje në periudhën mes viteve 1971 – 1974 për të “krijuar” dokumente dhe sende “greke” .
…Sa dhimbje të tilla mbanë mbi shpinë,e ato dublohen kur je larg, larg…nëntë male kaptuar… Studimi pothuaja mbushet me lot burri – historiani kur thot: “ Të frustuar nga hendeku që ekzistonte në të dhënat, duke parë që arkeologët nuk po ndihmonin aspak, ata ua paraqitën problemin kolegëve, se në atë kohë ishin duke u përpjekur për të gjetur një mënyrë për të shpjeguar gjëra të tilla si astronomia kartografia dhe demokracia.
Brenda pak orësh u lind qytetërimi më i madh dhe më me ndikim i të gjithë kohëve. “Një natë dikush bëri shaka dhe tha sikur të marrim të gjitha këto ide, t’i bëjmë bashkë dhe të themi që grekët kishin bërë gjithë këto 2000 vjet më parë”, tha Haddlebury “Kështu rrodhën gjerat njëra pas tjetrës dhe pa e kuptuar as vetë, ne mbërritëm tek gjithçkaja, që nga përpjestimi i drejtë deri tek Iliada”. “Dhe meqë ra fjala, ishte një tmerr i vërtetë ta shkruaje atë”, vazhdoi ai, duke iu referuar Historians Admit To Inventing Ancient Greeks. Historianët: E kemi sajuar Greqinë e lashtë, sipas poemës epike që besohet se ka hedhur themelet e traditës letrare të perëndimit. “Por gjithsesi, na eci”.
Askush nuk mund të krijojë aq bukur sa Rasim Bebo që ka përjetuar çdo gjë në vendlindjen e tij, këtë kam ndjerë tek “SHËN KOZMAI, PROFETI ANTISHQIPTAR”,kur thotë: ““I shenjtë”,Shënjtor shpallet një person që i qëndron besnik mësimeve të Krishtit dhe kishës së tij, që kanonizohet si i tillë nga një kishë lokale ose universale. Shenjtorit i kujtohet emri në lutjet, me emrin e tij mund të emërohet kisha, mund t’i ekspozohet trupi në altar etj. Ndërsa, më tej foli kështu Shën Kozmai: “Dërgoni fëmijët tuaj të mësojnë greqisht, për arsye se kisha e jone është greke.
Dhe ti vëllai im, po nuk mësove greqisht, nuk mund të kuptosh ato që thotë kisha e jonë. Më mirë, vëllai im, të kesh shkollë greke në vendin tënd se sa të kesh burime dhe lumenj. Cilido i krishterë, burrë apo grua, që më premton se brenda në shtëpi nuk do të flasë shqip, le të ngrihet në këmbë dhe të më thotë këtu. Unë do t’i marr atij të gjitha mëkatet në qafë time, që nga dita e lindjes së tij, deri më sot…” Këtu shihet qartë se Shën Kozmai i ftonte shqiptarët të mësonin greqisht, se kisha greke nuk mund të bëhet kurrë shqiptare. Sa në kundërshtim bien këto fjalë me Jezu Krishtin, i cili çoi apostujt e tij që të predikonin doktrinën fetare të krishtere në popujt e ndryshëm të globit,
Por në asnjë mënyrë që këta popuj të ktheheshin në grekë. Jezu Krishti u pat thënë apostujve: “Shkoni e bëni dishepuj nga të gjithë popujt, duke i pagëzuar në emër të Atit e të birit e të shpirtit të Shënjtë”. Pra,Krishterimi i Shën Kozmait nuk është krishterimi i Jezu Krishtit, po një krishterim i sajuar nga Patrikana e Stambollit … Ky lloj antikrishterimi, që flet në emër të krishterimit, ka si Ungjill shovenizmin grek. Shën Kozmai gënjen kur thotë se“raca shqiptare është greke”.
Antropologu me famë Pitardi, e hedh poshtë këtë version të grekëve. Shën Kozmai këshllon të krishterët “që të mos preferojnë pazarët e çifutëve” ose “Mos pini raki të prodhuar në fabrikat e Evropës. Sepse në atë raki çifutët lajnë të vdekurit e tyre që t’ju ndotin juve. Çifutët janë pogromet e antikrishtit. Ai është i vetmi prift, që në mënyrë të hapur ka nxitur pogromet antiçifute.”
Shën Kozmai, më 22 gusht 1777, vizitoi Beratin dhe atje këshilloi beratasit që të bëjnë Pazar të shtunën (sepse çifutët atë ditë e kanë pushim) dhe askush prej tyre, vijoi shenjtori i Vorio Epirit, të mos bëjë Pazar të dielën te çifutët. Kështu që Shën Kozmai, për shkak të urrejtjes ndaj çifutëve, arriti t’u ndërrojë beratasve edhe ditën e pazarit. Zhan Klod Faveirial, shkruan: “… dy fjalë për murgun Kozma, roli i të cilit ka qënë tepër rrënimtarë për kombin shqiptar dhe vllah. Murg i Malit Atos, Kozma, lindi në Etoli, dhe u vra i ngulur në hu, më 24 gusht 1779 me urdhër të Kurt pashë Beratit … për faktin, se ky ishte një agjent politik i cili, duke shkuar nga fshati në fshat, nuk predikonte Ungjillin po kërcënonte me shkishërim nga Patriarkati grek të gjithë vllehët dhe shqiptarët që nuk flisnin vetëm greqisht. (“Historia e Shqipërisë”, bot. 2004, f. 389). Nga Kozma Etolani, për gjuhën vllahe, citojmë: “Perëndia kur flet me engjëjt, flet në gjuhën greke dhe kur i shfryn djallit përdor gjuhën vllahe” (arkivi qendror i shtetit rumun).
Dr. Vakalopulos, në “historinë e helenizimit të ri” shprehet për Kozma Etolianin: “Ai ktheu rrymën e ngjarjeve dhe vulosi me kristianizimin e tij dukuritë shoqërore dhe kombëtare (greke – Sh. D.), veçanërisht në Shqipërinë Jugore dhe Epir”. Me të drejtë rilindësit tanë lëshuan thirrjen patetike: “Jashtë gjuha greke nga shkollat tona, nga kishat tona”.
Revista “La nazione Albanese”, viti 1897, nr. 9, f. 4, dhe më` tej, shkruan për figurën dhe detyrën e priftit këto fjalë: “Prifti duhet të jetë sjellës i vërtetë i qytetërimit dhe i progresit me ligjin e tij të dashurisë. Këtu në Shqipëri, ai i shërben prindvrasjes, ai është despot dhe më tiran se vetë pushtuesit. Ai është kthyer në një skllav që i shërben injorancës dhe paragjykimeve. Prifti është një dhelpër greke. Edhe pushkët vrasëse kane zënë vend në kishë, kështu që është reformuar kulti i Jezu Krishtit”.(përfundon citati)…
Ai pothuaja në çdo studim akuzon priftin orthodoks (grek)Janullatos(Rasim Bebo ,” JANULLATOS, I GABUAR NË QËLLIM TË GABUAR !…”.kësoji thot edhe eruditi I shquar shqiptar profesor dr.Eshref Ymeri” “Asgjё nuk shkon pёrpara nё Shqipёri, deri sa tё jetё Janullatosi aty.” …,
I cili është njollë e e zezë për Shqipërinë …, sepse ai edhe fijet e barit me shigjeta me helm i thanë …dhe se” Nё situatёn e sotme, zhvillohet një luftё e hapur midis dy partive për karrige, e cila nuk paraqitet ndonjё rrezik për ish pushtetitin komunist, se tё dy partitё kryesore janё tё ngrehura po nga Ramizi dhe brёnda strategjisё sё Ramizit. Ёshte kjo strategji qё me pushtetin e padukshёm Ramiz – Nexhmije – Janullatos – Nano e tj, vazhdojnё ta ruajnё dhe ta kenё tё fortё pushtetin komunist. Duke ushqyer figura, anti-Shqiptare, Anti-UCK, Anti-NATO, Anti-BE, bile nё rast rreziku tё pushtetit tё tyre, ata thёrresin dhe armiqtë tanё shekullorё (veri & jugё) qё i bashkon ideologjia komuniste: shqiptaro-greko-sёrbe. (Rasim Bebo:”TË KUJTOJMË TË KALUARËN DHE TË SHOHIM TË SOTMEN”…
Megjithatë historian Rasim Bebo paralajmëron se duhet të jemi të kujdesshëm edhe pse s’ka më fusha të vdekura me agime të pafrymta, sepse studiuesi duket si një dre me sy ëngjëlli, por gjahu i zi mezi pret t’ i ngulë dhëmbët në trupin e brishtë…
Profesor Bebo kujton se:” Sot kёto dy parti, me tё njëjtёn ideologji komuniste, vjellin vrer kundra njёra-tjetrёs duke sharё siç thotё Ramizi “me themel e çati”. Duke ndarё partitё me njё urrejtje tё pashёmbёllt anё e kёnd vendit, sa qё dhe vdekja nuk i bashkon pёr ngushёllim PD & PS. Kur Evropa dëshiron t’i bashkojё, ata mё tepёr shtyjnё urёt e zjarit.
Vallё kujt i shёrben kjo mё shumё?
Dihet qё demonstratat e vitit 1997 u organizuan nga grekёt dhe ajo e 21 janarit 2011 ёshtё organizuar po nga grekёt. P.S. e degёs sё Athinёs me urdhёr tё Edi Ramёs rekrutoj njё grup të madh shqiptarёsh me ndihmёn e qeveris greke, pёr ti vёnё flakёn Shqipёrisё, ata lёviznin me nga njё leje tё posaçme pёr kalimin e kufirit. Konflikti me Greqinё ёshtё shtuar mё tepёr pёr arsye se Shqipёria ishte rёnditur pёr vitin 2011nё top listën e 10 vёndeve të globit që duhej vizituar pёr turizmin dhe bukuritё pёrrallore tё saj.
Ёshtё fatkeqёsi, qё njerёzit nё Shqipёri e hedhin vёshtrimin nga SHBA dhe BE pёr zgjidhjen e problemeve tё tyre. Kur fakti qё njё vёnd i NATO-s, dhe njё vёnd qё aspiron tё hyjё nё BE, nuk ёshtё nё gjёndje tё kryejë hetime tё tilla, tё thjeshta. Kujdes nga zjarri qё po ndezni, kujdes se po digjeni vete Kurse ne, si popull, do të lindim prapё nga hiri.”
Ai me dashamirësi kujton me mall eshtrat e luftëtarëve trima të UÇK-së (bacë Shaban Jasharit,Ademit, Hamza Jasharit,Sali Çekut,Rrustem Bruqit,Tahir Zemës,Luan Haradinajt,Mujë Krasniqit- Kapuqit etj) që flasin flasin, kanë shpirt, ata kthehen si lule gjaku në vendlindjen e tyre.
Duke lexuar këto shkrime që kanë dhimbje të padurueshme kockash studiuesi të kujton qysh në lashtësi poemën e Pitagorës në të cilën shkruhet: “Ndero zotat, ndero të vdekurit, ndero prindërit!”. Këtë frymë tejet njerëzore e gjen të shkruar nga studiuesi I Shalës, të Çamërisë z.Rasim Bebo .
Autorit duket sikur i ka mbirë në sy dhimbja, sa dhe pulëbardhat e Tivarit bien të mekura kudo, nga era e patharë e gjakut, ato meken dhe bien plasur mbi valë apo shkëmbinj me vela. Ato i ka dhënë figurativisht si plisat e shqiptarëve të vrarë.
Autori më tej kujton Kodrën e kafkave, një vend që quhet Goli Otok ku vriteshin dhe persekutoheshin shqiptarët e dënuar politikë. Ai e ka veshur ishullin me këmishën e vdekjes djegur dhe përvëluar nga plumbat… Si lexuese herë herë të çon në një botë të frikshme, në një botë kafkash, ku korbat e zeza enden kufomash dhe ju nxjerrin sytë të vdekurve… ndërsa bota me ngjyrë të ndryshkur hesht përballë krimit, por pena e historianit s’hesht aspak, ajo vë gishtin mbi plagë dhe shëron paksa me metafora malli dritëzuar nga loti i burrit…
Studiuesit Rasim Bebo i shastiset në sy kujtimi i zi si bar i hidhur, për ferrin që endej dikur në këtë qytet(Tivar). Ai (fjala është për partizanin Ramiz Alia) që I pa nga afër portat e vdekjes, bebet që i vriste shkjau shqiptaret e Kosovës , tmerret pafund të qytetit mbushur me gjak shqiptari . Janë pothuaja si “ vargje” që këdo që i lexon e zënë drithmat, dhe prushi bëhet i zi s’mund t’i ngrohë nëse krimet nuk dënohen, ndryshe ato paraqesin rrezikshmërinë e përsëritjes…
Megjithatë dashuria i ka bërë si dy mbretër, i ka bërë të puthen në shi si të marrë, herë duke qeshur, herë duke qarë…
Një hymn pothuaja poetik është shkrimi për profesorin Eshref Ymeri (Rasim Bebo,”
Eshref Ymeri bir i Shqipërisë”)ku Beboja si lexues merr një ndjesi të veçantë gati-gati hyjnore kur historian Bebo i thur vargje aq të ëmbla dhe të ndjera professor Eshref Ymerit , dhe ja si i këndon:
Eshref Ymeri, bir atdhetar i këtij dheu,
fjalëmprehtë si shpata e Skënderbeut,
nga Mesapliku në brigjet e Kalifornisë,
përhapës drite për lirinë e Shqipërisë.
Profesor-doktor me gjak shqiptari
formuar në gen me shpirt atdhetari,
pasardhës i denjë i Nolit dhe Konicës,
nga trojet arbërore në të Amerikës.
Refreni:
Patriot me sy e zemër të zjarrtë
Shkencëtar me mendje të artë,
Shpirti i tij burim që nuk ndalet,
Zëri i tij kapërcen fushat dhe malet.
Historiani Bebo të kujton shkrimtarin nobelist në vitin 2002 me origjinë hebre Imre Kertész i cili thotë se: “I believe in writing, nothing else; just writing”.
Kështu pena në dorën e historianit Bebo të ben të kuptosh se ai beson në atë çfarë shkruan, ngase ato janë vetëm përjetimet e tij aq të vërteta dhe plot dhimbje,kur thot:” Kisha botuar njё shёnim tё shkurtёr nё tё cilin reagoja ndaj shqetёsimit tё disa intelektualёve, pёr faktin qё nё disa kisha shqiptare shёrbesat bёheshin nё greqisht.Ndaj shёnimit tim ka reaguar z. Pirro Prifti, njё servil i Janullatosit ky … mё kёshillonte tё mos merrem me KOASH-in.
Por unё si shqiptar me vetёdije kombёtare, nuk mund tё heshtja dhe nuk mund tё heshtё kurrё pёr problemet, tё cilave servilёt Janullatosi e Pirro Prifti u trёmbet si djalli vetёtimёs. Sipas argatit të Janullatist Pirro Prifti, unё duhet tё hesht ndaj deklaratёs sё historianit grek Nikolas Stavros, për tё cilin, hedhja nё dorё e kishёs ortdokse shqiptare ёshtё fitorja mё e madhe e Greqisё nё shek. XX”. … Unё duhet tё heshtja kur armiku i kombit shqiptar Janullatos ka deklaruar nё gazetёn “Katemirini”. “Nuk e kuptoj idenё e shqiptarёve qё feja e shqiptarit ёshtё shqiptaria.
Kёtё tezё ne do ta luftojmё, duke dalё hapur kundёr Rilindjes Kombёtare Shqiptare”. Unё duhej tё heshtja ndaj shpifjes sё fёlliqur tё Janullatosit, i cili, para gazetarit amerikan Fred Reed, ka deklaruar: “Zoti Reed, ju jeni njё gazetar i shquar dhe fjala e juaj peshon. Ndaj, ju lutem shumё, sensibilizoni se kёtu duan tё krijojnё njё shtet oundamentalist islamik dhe kanё si qёllim tё shtypin ortodoksinё”.
…dhe vazhdon: “Kisha shoveniste greke, si pararojё e shovenizmit grekokaragjoz, na ka masakruar personalitete tё shquara tё kombit shqiptar nga radhёt e ortodoksisё shqiptare, si Papa Kristo Negovani, Naum Veqil Harxhi, Koto Hoxhi, Anastas Kullurioti, Petro Nini Luarasi, Atё Stath Melani etj. Pikёrisht kjo ёshtё arsyeja qё Noli i madh e vlerёsonte ortodoksinё shqiptare si njё pasuri shpirtёrore tё mbarё kombit shqiptar. Prandaj edhe unё nuk mund tё hesht pёr çeshtjet e ortodoksisё shqiptare. (Sarandё 23 qershor 2013).”….
Evropa, si gjithmonё, qё prej vitit 1878 dhe deri tani, ka nёpёrkëmbur dhe pёrbuzur kombin shqiptar, duke u radhitur haptazi me krahun e shovenizmit sllavogrek. Ky Robert Kuper domosdo qё ka edhe sponsorizimin e padiskutueshёm tё politikёs ruse, e cila qё prej Kongresit tё Berlinit dhe deri nё ditёt tona, kombin shqiptar e ka pasur dhe vazhdon ta ketё halё nё sy. Por fajin nё kёtё mes nuk ёshtё as i Evropёs dhe as i Rusisё qё qendron pas saj. Faji ёshtё i mbarё popullit shqiptare nёtrekёndëçshin Tiranё-Prishtinё-Shkup, qё nxjer nё krye politikanё mercenarё, tradhtarё, tё shitur kokё e kёmbё te Evropa, te kjo varrёmihёse e kombit shqiptar.
Sllavёt sёrbomaqedonas, duke vepruar nё sinkron me Evropёn dhe Rusinё nё prapavijat e saj, po e shtojnё presionin pёr zhvlerёsimin e pavarёsisё sё Kosovёs dhe pёr çfaktorizimin e popullit shqiptar tё Maqedonisё… “(Rasim Bebo”Eshref Ymeri bir i Shqipërisë”).
Autori Bebo nëpërmjet librit shkencoro publicistik “SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS” është dëshmitar për atë çka kaloi Shqipëria ,Kosova dhe Çameria martire. Ai i ka përjetuar ato me tmerre, ndaj rrëfimet e tij me art shkencoro-publicistik jane të domosdoshme. Kujtesa e tij nuk mërgoi bashkë me të ikurit, ajo e ka folenë atje, atje ku u ndërtua qëkur lindi njerëzimi në shtëpinë e Nënë Lokes Shqipëri…
SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS, është një studim shkencor i pjekur mirë me Diell Shqiptarie.
Prishtinë, 20 shtator 2014
Sot mund të marrësh dhe të japësh dhurata të ndryshme nga miq dhe shokë, por një dhuratë që ka librin brenda ka dhe pjalmin shpirtëror. Pastaj është në shijen e lexuesit apo të kritikës se si e përzgjedh dhe e shijon librin.
Eshtë interesant se ndonjëherë vetë librat kanë tituj me shkronja floriri dhe ti si lexues digjesh brenda rreshtave dhe autori bëhet frymë në librin shkencoro-publicistik me titull simbolik “SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS”” I shkruar nga veprimtari i ndritur Prof.Dr. Rasim Bebo .
Historiani Bebo ka kohë që jeton në megrim( Adison të SH.B.A-së),që tepër i shqetësuar për fatin e Shqipërisë Etnike.
Si gjithë të larguarit fizikisht nga Mëmëdheu që mendjen dhe zemrën e kanë lënë atje, ashtu dhe studiuesi Rasim Bebo me metaforën e ikanakut të tij , me shumë artikuj të botuar në blogosferën shqiptare si fjala vjen në gazetën “Dielli” ; “Fjala e lire”; “Agjencionin”Floripress”; ”Tribuna shqiptare”; ”Alb emigrant ” ; ”Prishtina press”; ”Sterkala”, etj. janë botuar herë pas here në shtypin virtual dhe gazeta :
Do të veçojmë shumë shkrime për ata lexues që nuk e kanë mundësinë ta kenë librin,por që ato shkrime mund ti gjejnë në internet:
Pena e Bebos lëviz në gishtrinj prej fryme dhe jep amanetin e burrit: Se unë nuk kam ikur, une jam atje përjetësisht në tokën time…
Dhimbja e çdo të ikuri nga ajo tokë është e çarë, e çarë gjaku që nuk mpikset kurrë, ndaj Rasim Bebo nga etja që ka i çel një plasë në sy që të shikoj qiellin e Kosovës…
Ç’nur të bukur marrin dhjeta shkrime kaq të ndjera dhe drithëruese për Kosovën, Çamerinë, Dodonën ,Iliret dhe Ilirinë për lexuesin shqiptar ! Historianet janë të ndjeshëm, ose ndoshta e shprehin më shumë me studimin e tyre në bazë të fakteve që për historianin Bebo janë të prekshme për të në shumë libra të lexuar për aneksimin e Çamerisë nga Greqia,…dhe ndalëm tek studimi” TËRMET NË MITIN E LASHTËSISË GREKE”,kun ë mes tjersh thotë” Një grup historianësh të njohur, mbajtën një konferencë shtypi në fillim të kësaj jave, tek National Geographic Society, për të deklaruar se e kanë“fabrikuar krejtësisht Greqinë e lashtë”, një kulturë që prej një kohe të gjatë mendohej se ishte baza intelektuale e qytetërimit perëndimor. Grupi pranoi se ideja e një shoqërie të sofistikuar dhe në lulëzim që ekzistonte në Greqi më shumë se dy mijëvjeçarë më parë, ishte e gjitha një sajesë e krijuar nga një ekip prej dhjetëra historianësh, antropologësh dhe klasicistësh që punuan pa ndërpreje në periudhën mes viteve 1971 – 1974 për të “krijuar” dokumente dhe sende “greke” .
…Sa dhimbje të tilla mbanë mbi shpinë,e ato dublohen kur je larg, larg…nëntë male kaptuar… Studimi pothuaja mbushet me lot burri – historiani kur thot: “ Të frustuar nga hendeku që ekzistonte në të dhënat, duke parë që arkeologët nuk po ndihmonin aspak, ata ua paraqitën problemin kolegëve, se në atë kohë ishin duke u përpjekur për të gjetur një mënyrë për të shpjeguar gjëra të tilla si astronomia kartografia dhe demokracia.
Brenda pak orësh u lind qytetërimi më i madh dhe më me ndikim i të gjithë kohëve. “Një natë dikush bëri shaka dhe tha sikur të marrim të gjitha këto ide, t’i bëjmë bashkë dhe të themi që grekët kishin bërë gjithë këto 2000 vjet më parë”, tha Haddlebury “Kështu rrodhën gjerat njëra pas tjetrës dhe pa e kuptuar as vetë, ne mbërritëm tek gjithçkaja, që nga përpjestimi i drejtë deri tek Iliada”. “Dhe meqë ra fjala, ishte një tmerr i vërtetë ta shkruaje atë”, vazhdoi ai, duke iu referuar Historians Admit To Inventing Ancient Greeks. Historianët: E kemi sajuar Greqinë e lashtë, sipas poemës epike që besohet se ka hedhur themelet e traditës letrare të perëndimit. “Por gjithsesi, na eci”.
Askush nuk mund të krijojë aq bukur sa Rasim Bebo që ka përjetuar çdo gjë në vendlindjen e tij, këtë kam ndjerë tek “SHËN KOZMAI, PROFETI ANTISHQIPTAR”,kur thotë: ““I shenjtë”,Shënjtor shpallet një person që i qëndron besnik mësimeve të Krishtit dhe kishës së tij, që kanonizohet si i tillë nga një kishë lokale ose universale. Shenjtorit i kujtohet emri në lutjet, me emrin e tij mund të emërohet kisha, mund t’i ekspozohet trupi në altar etj. Ndërsa, më tej foli kështu Shën Kozmai: “Dërgoni fëmijët tuaj të mësojnë greqisht, për arsye se kisha e jone është greke.
Dhe ti vëllai im, po nuk mësove greqisht, nuk mund të kuptosh ato që thotë kisha e jonë. Më mirë, vëllai im, të kesh shkollë greke në vendin tënd se sa të kesh burime dhe lumenj. Cilido i krishterë, burrë apo grua, që më premton se brenda në shtëpi nuk do të flasë shqip, le të ngrihet në këmbë dhe të më thotë këtu. Unë do t’i marr atij të gjitha mëkatet në qafë time, që nga dita e lindjes së tij, deri më sot…” Këtu shihet qartë se Shën Kozmai i ftonte shqiptarët të mësonin greqisht, se kisha greke nuk mund të bëhet kurrë shqiptare. Sa në kundërshtim bien këto fjalë me Jezu Krishtin, i cili çoi apostujt e tij që të predikonin doktrinën fetare të krishtere në popujt e ndryshëm të globit,
Por në asnjë mënyrë që këta popuj të ktheheshin në grekë. Jezu Krishti u pat thënë apostujve: “Shkoni e bëni dishepuj nga të gjithë popujt, duke i pagëzuar në emër të Atit e të birit e të shpirtit të Shënjtë”. Pra,Krishterimi i Shën Kozmait nuk është krishterimi i Jezu Krishtit, po një krishterim i sajuar nga Patrikana e Stambollit … Ky lloj antikrishterimi, që flet në emër të krishterimit, ka si Ungjill shovenizmin grek. Shën Kozmai gënjen kur thotë se“raca shqiptare është greke”.
Antropologu me famë Pitardi, e hedh poshtë këtë version të grekëve. Shën Kozmai këshllon të krishterët “që të mos preferojnë pazarët e çifutëve” ose “Mos pini raki të prodhuar në fabrikat e Evropës. Sepse në atë raki çifutët lajnë të vdekurit e tyre që t’ju ndotin juve. Çifutët janë pogromet e antikrishtit. Ai është i vetmi prift, që në mënyrë të hapur ka nxitur pogromet antiçifute.”
Shën Kozmai, më 22 gusht 1777, vizitoi Beratin dhe atje këshilloi beratasit që të bëjnë Pazar të shtunën (sepse çifutët atë ditë e kanë pushim) dhe askush prej tyre, vijoi shenjtori i Vorio Epirit, të mos bëjë Pazar të dielën te çifutët. Kështu që Shën Kozmai, për shkak të urrejtjes ndaj çifutëve, arriti t’u ndërrojë beratasve edhe ditën e pazarit. Zhan Klod Faveirial, shkruan: “… dy fjalë për murgun Kozma, roli i të cilit ka qënë tepër rrënimtarë për kombin shqiptar dhe vllah. Murg i Malit Atos, Kozma, lindi në Etoli, dhe u vra i ngulur në hu, më 24 gusht 1779 me urdhër të Kurt pashë Beratit … për faktin, se ky ishte një agjent politik i cili, duke shkuar nga fshati në fshat, nuk predikonte Ungjillin po kërcënonte me shkishërim nga Patriarkati grek të gjithë vllehët dhe shqiptarët që nuk flisnin vetëm greqisht. (“Historia e Shqipërisë”, bot. 2004, f. 389). Nga Kozma Etolani, për gjuhën vllahe, citojmë: “Perëndia kur flet me engjëjt, flet në gjuhën greke dhe kur i shfryn djallit përdor gjuhën vllahe” (arkivi qendror i shtetit rumun).
Dr. Vakalopulos, në “historinë e helenizimit të ri” shprehet për Kozma Etolianin: “Ai ktheu rrymën e ngjarjeve dhe vulosi me kristianizimin e tij dukuritë shoqërore dhe kombëtare (greke – Sh. D.), veçanërisht në Shqipërinë Jugore dhe Epir”. Me të drejtë rilindësit tanë lëshuan thirrjen patetike: “Jashtë gjuha greke nga shkollat tona, nga kishat tona”.
Revista “La nazione Albanese”, viti 1897, nr. 9, f. 4, dhe më` tej, shkruan për figurën dhe detyrën e priftit këto fjalë: “Prifti duhet të jetë sjellës i vërtetë i qytetërimit dhe i progresit me ligjin e tij të dashurisë. Këtu në Shqipëri, ai i shërben prindvrasjes, ai është despot dhe më tiran se vetë pushtuesit. Ai është kthyer në një skllav që i shërben injorancës dhe paragjykimeve. Prifti është një dhelpër greke. Edhe pushkët vrasëse kane zënë vend në kishë, kështu që është reformuar kulti i Jezu Krishtit”.(përfundon citati)…
Ai pothuaja në çdo studim akuzon priftin orthodoks (grek)Janullatos(Rasim Bebo ,” JANULLATOS, I GABUAR NË QËLLIM TË GABUAR !…”.kësoji thot edhe eruditi I shquar shqiptar profesor dr.Eshref Ymeri” “Asgjё nuk shkon pёrpara nё Shqipёri, deri sa tё jetё Janullatosi aty.” …,
I cili është njollë e e zezë për Shqipërinë …, sepse ai edhe fijet e barit me shigjeta me helm i thanë …dhe se” Nё situatёn e sotme, zhvillohet një luftё e hapur midis dy partive për karrige, e cila nuk paraqitet ndonjё rrezik për ish pushtetitin komunist, se tё dy partitё kryesore janё tё ngrehura po nga Ramizi dhe brёnda strategjisё sё Ramizit. Ёshte kjo strategji qё me pushtetin e padukshёm Ramiz – Nexhmije – Janullatos – Nano e tj, vazhdojnё ta ruajnё dhe ta kenё tё fortё pushtetin komunist. Duke ushqyer figura, anti-Shqiptare, Anti-UCK, Anti-NATO, Anti-BE, bile nё rast rreziku tё pushtetit tё tyre, ata thёrresin dhe armiqtë tanё shekullorё (veri & jugё) qё i bashkon ideologjia komuniste: shqiptaro-greko-sёrbe. (Rasim Bebo:”TË KUJTOJMË TË KALUARËN DHE TË SHOHIM TË SOTMEN”…
Megjithatë historian Rasim Bebo paralajmëron se duhet të jemi të kujdesshëm edhe pse s’ka më fusha të vdekura me agime të pafrymta, sepse studiuesi duket si një dre me sy ëngjëlli, por gjahu i zi mezi pret t’ i ngulë dhëmbët në trupin e brishtë…
Profesor Bebo kujton se:” Sot kёto dy parti, me tё njëjtёn ideologji komuniste, vjellin vrer kundra njёra-tjetrёs duke sharё siç thotё Ramizi “me themel e çati”. Duke ndarё partitё me njё urrejtje tё pashёmbёllt anё e kёnd vendit, sa qё dhe vdekja nuk i bashkon pёr ngushёllim PD & PS. Kur Evropa dëshiron t’i bashkojё, ata mё tepёr shtyjnё urёt e zjarit.
Vallё kujt i shёrben kjo mё shumё?
Dihet qё demonstratat e vitit 1997 u organizuan nga grekёt dhe ajo e 21 janarit 2011 ёshtё organizuar po nga grekёt. P.S. e degёs sё Athinёs me urdhёr tё Edi Ramёs rekrutoj njё grup të madh shqiptarёsh me ndihmёn e qeveris greke, pёr ti vёnё flakёn Shqipёrisё, ata lёviznin me nga njё leje tё posaçme pёr kalimin e kufirit. Konflikti me Greqinё ёshtё shtuar mё tepёr pёr arsye se Shqipёria ishte rёnditur pёr vitin 2011nё top listën e 10 vёndeve të globit që duhej vizituar pёr turizmin dhe bukuritё pёrrallore tё saj.
Ёshtё fatkeqёsi, qё njerёzit nё Shqipёri e hedhin vёshtrimin nga SHBA dhe BE pёr zgjidhjen e problemeve tё tyre. Kur fakti qё njё vёnd i NATO-s, dhe njё vёnd qё aspiron tё hyjё nё BE, nuk ёshtё nё gjёndje tё kryejë hetime tё tilla, tё thjeshta. Kujdes nga zjarri qё po ndezni, kujdes se po digjeni vete Kurse ne, si popull, do të lindim prapё nga hiri.”
Ai me dashamirësi kujton me mall eshtrat e luftëtarëve trima të UÇK-së (bacë Shaban Jasharit,Ademit, Hamza Jasharit,Sali Çekut,Rrustem Bruqit,Tahir Zemës,Luan Haradinajt,Mujë Krasniqit- Kapuqit etj) që flasin flasin, kanë shpirt, ata kthehen si lule gjaku në vendlindjen e tyre.
Duke lexuar këto shkrime që kanë dhimbje të padurueshme kockash studiuesi të kujton qysh në lashtësi poemën e Pitagorës në të cilën shkruhet: “Ndero zotat, ndero të vdekurit, ndero prindërit!”. Këtë frymë tejet njerëzore e gjen të shkruar nga studiuesi I Shalës, të Çamërisë z.Rasim Bebo .
Autorit duket sikur i ka mbirë në sy dhimbja, sa dhe pulëbardhat e Tivarit bien të mekura kudo, nga era e patharë e gjakut, ato meken dhe bien plasur mbi valë apo shkëmbinj me vela. Ato i ka dhënë figurativisht si plisat e shqiptarëve të vrarë.
Autori më tej kujton Kodrën e kafkave, një vend që quhet Goli Otok ku vriteshin dhe persekutoheshin shqiptarët e dënuar politikë. Ai e ka veshur ishullin me këmishën e vdekjes djegur dhe përvëluar nga plumbat… Si lexuese herë herë të çon në një botë të frikshme, në një botë kafkash, ku korbat e zeza enden kufomash dhe ju nxjerrin sytë të vdekurve… ndërsa bota me ngjyrë të ndryshkur hesht përballë krimit, por pena e historianit s’hesht aspak, ajo vë gishtin mbi plagë dhe shëron paksa me metafora malli dritëzuar nga loti i burrit…
Studiuesit Rasim Bebo i shastiset në sy kujtimi i zi si bar i hidhur, për ferrin që endej dikur në këtë qytet(Tivar). Ai (fjala është për partizanin Ramiz Alia) që I pa nga afër portat e vdekjes, bebet që i vriste shkjau shqiptaret e Kosovës , tmerret pafund të qytetit mbushur me gjak shqiptari . Janë pothuaja si “ vargje” që këdo që i lexon e zënë drithmat, dhe prushi bëhet i zi s’mund t’i ngrohë nëse krimet nuk dënohen, ndryshe ato paraqesin rrezikshmërinë e përsëritjes…
Megjithatë dashuria i ka bërë si dy mbretër, i ka bërë të puthen në shi si të marrë, herë duke qeshur, herë duke qarë…
Një hymn pothuaja poetik është shkrimi për profesorin Eshref Ymeri (Rasim Bebo,”
Eshref Ymeri bir i Shqipërisë”)ku Beboja si lexues merr një ndjesi të veçantë gati-gati hyjnore kur historian Bebo i thur vargje aq të ëmbla dhe të ndjera professor Eshref Ymerit , dhe ja si i këndon:
Eshref Ymeri, bir atdhetar i këtij dheu,
fjalëmprehtë si shpata e Skënderbeut,
nga Mesapliku në brigjet e Kalifornisë,
përhapës drite për lirinë e Shqipërisë.
Profesor-doktor me gjak shqiptari
formuar në gen me shpirt atdhetari,
pasardhës i denjë i Nolit dhe Konicës,
nga trojet arbërore në të Amerikës.
Refreni:
Patriot me sy e zemër të zjarrtë
Shkencëtar me mendje të artë,
Shpirti i tij burim që nuk ndalet,
Zëri i tij kapërcen fushat dhe malet.
Historiani Bebo të kujton shkrimtarin nobelist në vitin 2002 me origjinë hebre Imre Kertész i cili thotë se: “I believe in writing, nothing else; just writing”.
Kështu pena në dorën e historianit Bebo të ben të kuptosh se ai beson në atë çfarë shkruan, ngase ato janë vetëm përjetimet e tij aq të vërteta dhe plot dhimbje,kur thot:” Kisha botuar njё shёnim tё shkurtёr nё tё cilin reagoja ndaj shqetёsimit tё disa intelektualёve, pёr faktin qё nё disa kisha shqiptare shёrbesat bёheshin nё greqisht.Ndaj shёnimit tim ka reaguar z. Pirro Prifti, njё servil i Janullatosit ky … mё kёshillonte tё mos merrem me KOASH-in.
Por unё si shqiptar me vetёdije kombёtare, nuk mund tё heshtja dhe nuk mund tё heshtё kurrё pёr problemet, tё cilave servilёt Janullatosi e Pirro Prifti u trёmbet si djalli vetёtimёs. Sipas argatit të Janullatist Pirro Prifti, unё duhet tё hesht ndaj deklaratёs sё historianit grek Nikolas Stavros, për tё cilin, hedhja nё dorё e kishёs ortdokse shqiptare ёshtё fitorja mё e madhe e Greqisё nё shek. XX”. … Unё duhet tё heshtja kur armiku i kombit shqiptar Janullatos ka deklaruar nё gazetёn “Katemirini”. “Nuk e kuptoj idenё e shqiptarёve qё feja e shqiptarit ёshtё shqiptaria.
Kёtё tezё ne do ta luftojmё, duke dalё hapur kundёr Rilindjes Kombёtare Shqiptare”. Unё duhej tё heshtja ndaj shpifjes sё fёlliqur tё Janullatosit, i cili, para gazetarit amerikan Fred Reed, ka deklaruar: “Zoti Reed, ju jeni njё gazetar i shquar dhe fjala e juaj peshon. Ndaj, ju lutem shumё, sensibilizoni se kёtu duan tё krijojnё njё shtet oundamentalist islamik dhe kanё si qёllim tё shtypin ortodoksinё”.
…dhe vazhdon: “Kisha shoveniste greke, si pararojё e shovenizmit grekokaragjoz, na ka masakruar personalitete tё shquara tё kombit shqiptar nga radhёt e ortodoksisё shqiptare, si Papa Kristo Negovani, Naum Veqil Harxhi, Koto Hoxhi, Anastas Kullurioti, Petro Nini Luarasi, Atё Stath Melani etj. Pikёrisht kjo ёshtё arsyeja qё Noli i madh e vlerёsonte ortodoksinё shqiptare si njё pasuri shpirtёrore tё mbarё kombit shqiptar. Prandaj edhe unё nuk mund tё hesht pёr çeshtjet e ortodoksisё shqiptare. (Sarandё 23 qershor 2013).”….
Evropa, si gjithmonё, qё prej vitit 1878 dhe deri tani, ka nёpёrkëmbur dhe pёrbuzur kombin shqiptar, duke u radhitur haptazi me krahun e shovenizmit sllavogrek. Ky Robert Kuper domosdo qё ka edhe sponsorizimin e padiskutueshёm tё politikёs ruse, e cila qё prej Kongresit tё Berlinit dhe deri nё ditёt tona, kombin shqiptar e ka pasur dhe vazhdon ta ketё halё nё sy. Por fajin nё kёtё mes nuk ёshtё as i Evropёs dhe as i Rusisё qё qendron pas saj. Faji ёshtё i mbarё popullit shqiptare nёtrekёndëçshin Tiranё-Prishtinё-Shkup, qё nxjer nё krye politikanё mercenarё, tradhtarё, tё shitur kokё e kёmbё te Evropa, te kjo varrёmihёse e kombit shqiptar.
Sllavёt sёrbomaqedonas, duke vepruar nё sinkron me Evropёn dhe Rusinё nё prapavijat e saj, po e shtojnё presionin pёr zhvlerёsimin e pavarёsisё sё Kosovёs dhe pёr çfaktorizimin e popullit shqiptar tё Maqedonisё… “(Rasim Bebo”Eshref Ymeri bir i Shqipërisë”).
Autori Bebo nëpërmjet librit shkencoro publicistik “SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS” është dëshmitar për atë çka kaloi Shqipëria ,Kosova dhe Çameria martire. Ai i ka përjetuar ato me tmerre, ndaj rrëfimet e tij me art shkencoro-publicistik jane të domosdoshme. Kujtesa e tij nuk mërgoi bashkë me të ikurit, ajo e ka folenë atje, atje ku u ndërtua qëkur lindi njerëzimi në shtëpinë e Nënë Lokes Shqipëri…
SHQIPËRIA NË GJURMËT E KOHËS, është një studim shkencor i pjekur mirë me Diell Shqiptarie.
Prishtinë, 20 shtator 2014
A e njeh sot dikush Prishtinën në hartë?
BALLSOR HOXHA
Ajo që ia bëjmë ne qytetit do të na e kthejë ai me masë të shtuar për një kohë të shkurtër. Migrimi i personave tërësisht të parëndësishëm, qoftë edhe luftëtarë, në orientimin e qëllimit tonë drejt ardhmërisë ka vetëm një fund - luftën. Jeta dhe përjetimi ynë brenda qyteteve sidomos, por edhe në fshatra, ka dhe gjëra tërësisht të injoruara dhe të harruara: ana e bukur e jetës, solidariteti i pashembullt i viteve nëntëdhjetë, përjetimi i lirisë – pse nuk ka një shesh me emrin Liri?
Jetoj në Prishtinë që nga lindja dhe tanimë jam në gjysmën e dytë të jetës sime, por nëse ma thua një emër të tanishëm të rrugëve të saj humbas. Rrugët e Prishtinës janë shembulli më i dhembshëm i tërë katrahurave të quajtura regjime/qeveri që i kemi përjetuar në jetët tona.
Gjatë viteve tetëdhjetë të shekullit të kaluar Prishtina ka pasur rrugë që janë quajtur “Dubrovnik” e “Robert Gajdiku”, “Marshall Tito” e “Emin Duraku”; pastaj në vitet nëntëdhjetë në këto rrugë kishin migruar heronj dhe sipas historisë shqiptare çetnikë, që na urrenin ne banorëve të saj, emra ndërkombëtar si Coca Cola duhej të shkruheshin në cirilicë. Menjëherë pas luftës pastaj, ishte bërë një rrëmujë e madhe, secili krah politik kosovar donte të koncentroj fitoren dhe fuqinë e vet me emrat e luftëtarëve të vet në rrugët e Prishtinës.
Sot në Prishtinë ka emra tërësisht të panjohur për banorët e saj, dhe për historinë për më shumë. Ka emra rrugësh si Shyt Mareci. Apo rruga ku banoj dhe kam banuar tërë jetën time mbanë emër për të cilin kurrë nuk kam dëgjuar. Në të vërtetë nëse hip në taksi duhet të emërosh ndërtesa, dyer të kaltra e të kuqe dhe shtëpi të shëmtuara për të udhëzuar vozitësin.
Në Prishtinë ka edhe lokacione si “Lakrishte” që mbajnë erën e jetës agrare të banorëve të saj. Pastaj ka dhe emra si “Kurrizi” apo “Qafa” që konotojnë njëlloj shprehje infantile (apo vetëdijeje të ultë) të këtij qyteti.
Qyteti është njëlloj supozimi se mund të jetojmë bashkë me gjithë qenët, macet, mushkonjat dhe mizat, aromën e bukës në furrë dhe kundërmimin e kanalizimit përbri saj, policët, hajnat e spiunët. Në luftëra si ajo e Kosovës zbulohet më së miri ky konstruksion jo i natyrshëm. Duke qenë se ka dalë nga ne, është edhe qenie, ai jeton nga ajo që i bëjmë, nga ajo që ndërtojmë në atë. Dhe, siç e do ironia, pastaj jemi ne që kontrollohemi nga ky konstruksion, ajo që e kemi ndërtuar dhe jetësuar, jetojmë brenda tij.
Nëse tërë ajo që kemi thurur/ndërtuar brenda dhe përreth tij është madhështia jonë, atëherë do të jetojmë të mëdhenj brenda tij, por, vetëm brenda tij sepse bota jashtë qytetit tonë ka ligje më të ndryshme nga katrahurat tona.
Emrat e rrugëve që i kemi krijuar dhe vendosur brenda Prishtinës së pasluftës së bashku krijojnë një rrjetë psikoze të të qenit i shtypur etnikisht dhe si komb, për kohë shumë të gjatë. Cilado hartë e Prishtinës me emrat që mbanë është shprehje e vogëlsisë sonë, është izolim brenda tmerrit që e kemi përjetuar kohë më parë, duke mohuar tërë atë që rri dhe ekziston jashtë Kosovës, pavarësisht nëse kemi qenë të lënë vetë nën mëshirën e luftërave dhe personave si Millosheviç. Edhe emrat si Bill Clinton bashkë me statujën e tij janë të futur thellë brenda psikozës sonë, apo merita e tij është tërësisht e izoluar brenda psikozës tonë, nuk duket si një mirënjohje në perspektivë globale.
Kohë më parë një person ishte hetuar për korrupsion, kishte paguar për emërimin e një shkolle në Kosovë me emrin e vëllait të tij, emri dhe detaje të tjera nuk kanë rëndësi, e rëndësishme është se ka ndodhur, në shumë raste në Kosovë. E rëndësishme është se personat me sado pak pushtet janë të obsesionuar për të migruar në hartat tona, dhe aty ku ne edukojmë fëmijët tanë, për të na qëndruar mbi jetët tona larg pasi që të kenë vdekur. Por edhe më me rëndësi është se qyteti i Prishtinës, Dragashit apo cilido qytet tjetër në Kosovë është tërësisht nën mëshirën e mosbesimit ndaj të njëjtit – qytetit.
Si krijesë e jona dhe e panatyrshme, qyteti, është shumë i brishtë duke qenë se është vetëm një supozim, një marrëveshje për të jetuar kolektivisht nën disa kushte që po ashtu janë supozim. ISIS në Sirinë dhe Irakun e sotëm e dëshmon këtë më së miri: sot në lajmet e tërë botës lexuesi ka mundur të shikojë tregun e femrave duke u shitur brenda një qyteti të asaj që po quhet shteti islamik. Qyteti është një marrëveshje e njerëzve për të orientuar jetën në bashkësi drejt një qëllimi, por në pjesë të Irakut dhe Sirisë ky qëllim është krejtësisht tjetër, për më shumë është njëlloj ndërrimi i kahut të jetës nga ardhmëria në të kaluarën.
Kuptohet se tërë lufta e forcave politike për emërimin e rrugëve mund të shihet edhe si përpjekje për të gravuruar përvojën tonë në përhershmëri, por këta emra i takojnë edhe ardhmërisë, jo vetëm të tashmes, e shpresoj ardhmëria të mos përmbajë luftëra të tjera.
Të gjitha qytetet e Greqisë së lashtë, të ilirëve, të Romës të gjitha janë dezintegruar në lagje dhe rrënoja të një supozimi që sot e quajmë lashtësi, nuk do të thotë se jeta e sotme është vazhdimësi e tyre.
Atlantida, Troja si qytetërime më të arrirat kurrë as nuk janë gjetur, ka dhe prova historike se kurrë nuk kanë ekzistuar, mund të kenë qenë ëndrra të njeriut të lashtësisë.
Dhe nëse e marrim qytetin si një supozim për të organizuar jetën në diçka që na shërben, për çfarë më shërben emri i rrugës Shyt Mareci në të cilin gjendet shtëpia e prindërve të mi?
Ajo që ia bëjmë ne qytetit do të na e kthejë ai me masë të shtuar për një kohë të shkurtër. Migrimi i personave tërësisht të parëndësishëm, qoftë edhe luftëtarë, në orientimin e qëllimit tonë drejt ardhmërisë ka vetëm një fund - luftën. Jeta dhe përjetimi ynë brenda qyteteve sidomos, por edhe në fshatra, ka dhe gjëra tërësisht të injoruara dhe të harruara: ana e bukur e jetës, solidariteti i pashembullt i viteve nëntëdhjetë, përjetimi i lirisë – pse nuk ka një shesh me emrin Liri?
Pallatin e Rinisë ende kur më duhet ta cek për së shpejti e quaj “Bororamizi”, është e skalitur në mua duke pas qenë pjesë e jetës sime për dy dekada. Çka nëse supozimi i quajtur Prishtinë një ditë do të zhbëhet në rrënoja të rrymave globale dhe krejt çka mbetet për t’u kujtuar janë emra arab që pak apo hiq s’i ka përfillur historia, historia duke qenë si një kaleidoskop që mund ta shikojë secili?
Ra kjo vdekje e u pamë
SYLEJMAN REXHEPI
Jeta fetare nuk guxon të futet në shabllonet e “tregut të lirë dhe konkurrencës”, sepse, shpirtin tonë unik do të na e kaplojë një anarki totale e cila do të na shpërfytyrojë në popull të prishur, terrorist, therrës, vrasës etj
Gjatë mandatit presidencial të Sulejman Demirelit, në Turqi po mbahej një konferencë ndërkombëtare e organizuar nga Shura Euro-aziatike, në të cilën merrnin pjesë liderët fetar nga vendet ballkanike dhe të Azisë Qendrore. Protokoli i konferencës kishte paraparë, veç të tjerash, edhe një takim me presidentin e Turqisë, z. Demirel. Takimi u realizua në kabinetin presidencial ku z. Demirel na mbajti një fjalim shumë të përzemërt, me ç’rast theks të veçantë vuri mbi domosdoshmërinë për veprimtari konstuktive të komuniteteve fetare, mbi sfidat në perspektivë si dhe mbi amanetin dhe rolin historik që peshon mbi supet e parisë fetare islame gjithandej nëpër botë. Në notesin e shënimeve, nga fjalimi i presidentit turk, z. Demirel, kisha shkoqitur këto fjali: “Para pak kohësh, pata rastin që të jem mysafir i Parlamentit të Republikës së Maqedonisë. Nga kjo vizitë kam kujtim të freskët takimin me adashin tim (duke aluduar në mua, S. R.), me të cilin në një nga xhamitë representative të Shkupit falëm namazin e xhumasë. Që nga fillimi i ritit fetar e deri në përfundim të tij ndjeva një kënaqësi të posaçme, një ndiesi shumë pozitive. Pastaj nga adashi im mësova mbi rendin dhe funksionimin e Bashkësisë Islame në Maqedoni. Prijës të nderuar, më lejoni që t’ua sugjeroj për model funksionimi pikërisht këtë Bashkësi fetare. Sa i përket BFI të Turqisë – Dijanetit, më lejoni që t’ju them se ky Institucion i vetëm fetar islam në shtetin tonë, është një servis ekskluziv për të mirën e islamit dhe të muslimanëve të vendit tim dhe më gjërë. Momentalisht, në këtë Instituciopn fetar islam janë të punësuar 72 mij vetë, përfshirë këtu imamë, vaizë-ligjerues, mualimë-mësues të edukatës islame për parashkollorët, muezinët, kordinatorët, eprorë të ndryshëm fetar. Paramendoni se çka do të ndodhte sikur BFI e Turqisë të mos e kishte normativën e veprimit të saj. Çka do të ndodhte me këtë institucion sikur të mos e kishte kierarkinë e mbrojtur me ligj, sikur të mos kishte rend e disiplinë institucionale! Të jeni të sigurtë që për 24 orë Turqia do të ishte e copëtuar në 72 mij pjesë. Pra, jo që nuk do të ekzistonte institucioni fetar islam por do të zhdukej edhe shteti turk. Vëllezër të mi, jo rastësisht islami është, mbi të gjitha, rend!”
Paria fetare gjithnjë ka qenë në krah të kombit
Natyrisht, shtetin e fortë e bën uniteti i kombit, në çfarëdo situate, si në pajtueshmëri ashtu edhe në kompromise, si në qasje ashtu edhe në zgjidhje të problemeve, si në luftë ashtu edhe në paqe. Është mrekulli më vete se si shqiptarët këtë unitet e kanë kultivuar, e kanë ruajtur dhe akoma e demonstrojnë në rrafshin fetar! Gjithësesi, BFI e Kosovës dhe ajo e Maqedonisë janë institucione legale islame me karakter mulinacional. Po, në këto dy shtete, shumica absolute e pjesëtarëve të islamit i përkasin etnisë shqiptare, ndaj dhe, në viset etnike shqiptare, çështjet fetare islame gjithnjë kanë qenë në një vijë me çështjet kombëtare shqiptare. Historia jonë dëshmon se kur ka qenë në pyetje kombi, mbarë paria fetare, pavarësisht përkatësisë së tyre fetare, kanë qenë tok dhe në krah të kombit. Kleri katolik shqiptar ka zënë vend në faqet e historisë sonë si faktor iluminizmi kombëtar (prej Buzukut, Budi e deri te Fishta e At Zef Pëllumbi), kleri ortodoks shqiptar (Topulli, Noli etj.) si luftëtar i paepur në sendërtimin e pavarësisë dhe në avancimin e shtetësisë shqiptare, intelektualët mysliman shqiptar (Vëllezërit Naim e Sami Frashëri, Abdyl Frashëri si bartës i projektit të përjetshëm që del nga Lidhja e Prizrenit, Sait Najdeni, Vebi Dibra, kryetar i parë i Senatit shqiptar, Hoxhe Voka e një dyzinë emrash të pakontestueshëm) dhanë kontribut të pamohueshëm në rrafshin e rilindjes kombëtare, në luftërat deri në çlirim kombëtar nga pushtues e xhelatë të ndryshëm. Pra, është çështja kombëtare ajo që i ka motivuar krerët e komuniteteve fetare që pandërprerë dhe fuqishëm të angazhohen për unitetin kombëtar, jo vetëm duke u angazhuar në luftë për liri por edhe në predikime fetare autoktone. Pa dyshim, ka pasur edhe shkarje nga boshti fetar autokton. Fatkeqësisht, ato shkarje në breg të thatë kanë nxjerrë kërma tradhëtarësh e mercenarësh.
Liri absolute do të thotë anarki totale
Në asnjë vend të botës nuk ekziston liri absolute. Çdo liri, çdo e drejtë që nuk përcaktohet me ligj dhe që nuk mbrohet prej tij, është inekzistent. Liria pa kufi është baraz me anarkinë. Islami nuk e pranon anarkinë, e lufton atë deri në çrrënjosje. Ne, pjesëtarët e islamit, në asnjë mënyrë nuk guxojmë t’i jepemi anarkisë. Nëpër xhamitë tona duhet të ketë rend dhe atë rend duhet ta ruajmë më shumë se sytë e ballit. Veprimet e BFI-ve tona duhet të jenë në përputhje absolute me normativat e mirëfillta islame. BFI-të tona duhet të jenë të gatshme në çdo kohë që të përballen me sfidat e ndryshme; duhet të jenë mirë të sistemuara, me një kierarki të fuqishme dhe të respektueshme, e cila, në rrethanat tona, duhet të konceptohet si i vetmi mekanizëm që e ruan dhe që e mbronë autoritetin e subjektit juridik të quajtur bashkësi apo komunitet islam.
Bashkësia Islame e Kosovës, si institucion fetar shumëshekullor, si asnjëherë më parë ka nevojë për mbrojtje dhe përkrahje juridike, ka nevojë që statusi i saj të garantohet me norma ligjore. Institucionet më të larta të Republikës së Kosovës sa më parë duhet që të sjellin dhe të miratojnë ligjin mbi pozitat juridike të bashkësive fetare, status këtë të cilin BIK deri më sot e ka kërkuar në mënyrë të parreshtur. Mungesa e një ligji të këtillë, druaj se, mund të krijojë hapësira për anarki dhe antivlera.
Si prijës fetar i komunitetit mysliman në Maqedoni, në asnjë mënyrë nuk mund të pranoj që nëpër xhamitë tona që janë pronë e BFI-ve të ketë aktivitete për të cilat nuk do të jenë në dijeni institucionet tona të vetme fetare. Në Turqinë tetëdhjetëmilionëshe, me një Dijanet tashmë me 140 mij të punësuar, për asnjë moment nuk mund të ndodhë ndonjë gjë pa qenë e njohtuar paraprakisht Dijaneti.
Shpërndarësit e mjegullës dhe rojtarët e kombit
Ne, paria fetare, kemi një konstatim tradicional të cilin tashmë e kemi edhe si moto jete: “Pa vatan, nuk ka iman”, apo “Pa fe nuk ka atdhe”. Besimet dhe praktikat fetare të shqiptarëve janë të njohura, siç janë të njohura edhe vatanet shqiptare! Atdhe i shqiptarëve të Shqipërisë administrative është Shqipëria e sotshme. Atdhe i shqiptarëve të Kosovës është Kosova, i shqiptarëve të Maqedonisë është Maqedonia, i atyre nga Mali i Zi është po ky shtet, i shqiptarëve të Luginës është Presheva, Bujanoci, Medvegja! Kur trojet tona kanë qenë në rrezik, nuk ka patur shqiptar që nuk i është përgjigjur ftesës së atdheut për luftë e liri. Të gjithë ata që luftojnë me vullnet të plotë nëpër vatra të krizave të ndryshme në botë, të tillët, nuk e bëjnë as për humanizëm, as për fe dhe as për atdhe. Nisen në luftëra të huaja sepse, fillimisht janë arratisur nga vetvetja, pastaj kanë ikur nga identiteti duke i ngulfatur të gjitha kodet morale, kombëtare e fetare dhe, fare në fund, të tillët dëshmojnë se kanë lajthitur nga trutë. Në këtë gjendje shpirtërore e mentale, ata paraqesin rrezik, janë të pavlerë dhe të kotë. Prezenca e tyre paraqet rrezikshmëri të lartë në çdo mes shoqëror, pavarësisht se ku gjenden. Po kaq të rrezikshëm janë edhe motivuesit, nxitësit, “lidhja” e këtyre të mjerëve me vatrat potenciale për t’u vrarë pa fije qëllimi. Të parët do t’i quajmë mercenarë, të dytit, pra nxitësit, motivuesit, do t’i quanim “shpërndarës të mjegullës”, matrapazë, trafikantë të vlerave dhe të identitetit kombëtar. Pa dyshim që, fundi i të dy palëve është i trishtueshëm.
Fatmirësisht, si çdo komb tjetër, edhe kombi shqiptar i ka rojtarët e shtetit, rojtarët e pathyeshëm të vlerave kombëtare e fetare, rojtarët e përjetshëm të sigurisë dhe të rendit kombëtar: ushtrinë, policinë dhe strukturat e tyre mbështetëse. Këta “rojtarë”, krenaria e kombit shqiptar, këto ditë, anekënd Kosovës ndërmorën një aksion me çrast vunë në pranga 40 persona të dyshuar si pjesëmarrës në luftrat në Siri e Irak. Një aksion i tillë i përmasave paksa më të vogla ndodhi edhe në Shqipëri me ç’rast u burgosën dy-tre të vetëshpallur imamë në “xhamitë” e tyre. Këto vatra krizash, duhet kuptuar si procese në vijim të “Pranverës arabe”, e cila, në asnjë moment, me asgjë, nuk i tangon shqiptarët. Ndaj, fatmirësisht, institucionet tona fetare pandërprerë kemi apeluar tek xhematet tona që me asnjë çmim mos t’i afrohen këtyre vatrave të luftërave, sepse nuk janë as çëshje kombëtare dhe as që shkojnë në interesin tonë as kombëtar por as fetar.
Identiteti kombëtar është i përjetshëm
Përgjithësisht, kombi shqiptar dhe, në veçanti komunitetet myslimane të këtyre shteteve e kanë përkrahur dhe përshëndetur aksionin policor kundër këtyre mercenarëve dhe “kontaminuesve” të shoqërisë shqiptare. Natyrisht, në rastin e fundit, hala nuk e kanë thënë fjalën e vet organet e hetuesisë, gjyqësori i Kosovës.
Gjithsesi, duhet të pranojmë se na është krijuar një situatë e palakmueshme, një situatë nga e cila na duhet një mësim përfundimtar. Deshtëm apo jo, përpara na kanë dalë shumë dilema, të natyrës:
- a duhet që gjithmonë të digjemi nga qumështi që më pas t’i fryejmë kosit;
- a duhet që shtetet shqiptare të mos solidarizohen me brengat dhe shqetësimet fetare e kombëtare të bashkësive fetare islame respektive;
- a duhet që shtetet shqiptare në emër të demokracisë të lejojnë anarki në mesin e komuniteteve fetare duke lejuar “ojq”-sekte;
- a duhet që shtetet shqiptare të tolerojnë interpretime fetare joinstitucionale;
- a duhet që shtetet shqiptare të rrinë kaq indiferente kundër politikave shtetërore të shteteve ku shtrihen viset etnike shqiptare, me qëllim të futjes së përçarjes, të shkatërrimit të jetës fetare institucionale dhe të deformimit të pasqyrës së vërtetë dhe autoktone të besimtarëve tanë, etj.
Pothuajse në të gjitha viset tona shqiptare funksionojnë edhe shkollat e mesme si dhe fakultetet fetare respektive. Këto institucione arsimore, është e vërtetë se mbahen me lekët e popullit shqiptar dhe, ky kontribut duhet t’i kthehet po këtij populli duke ia ruajtur rehatinë, qetësinë shpirtërore si dhe devotshmërinë i cili, si popull, na bën unik në botë. Pra, institucionalisht ne krijojmë kuadro për nevojat shpirtërore e morale të popullit tonë. Së këndejmi, a janë të arsyeshme “përgjumjet” e shteteve tona karshi “aktiviteteve fetare” të “ojq”-ve si dhe të individëve të dyshimtë, aktivitete këto paralele me ato të Institucioneve zyrtare e kombëtare. Për shembull çka paraqet FRI (Forumi Rinor Islam!!!), nëse jo tendencë për fragmentarizim dhe sektarizim të shoqërisë sonë. Dikush (një dorë e zezë) e themeloi këtë “forum”! I dha detyrë konkrete dhe, po ky forum duhet t’i shërbejë atij “punëdhënësi të mistershëm”, shërbimeve sekrete, që nuk ia donë të mirën unitetit musliman si dhe vetë fesë islame. Pra, ky “forum” prej bastardi, nuk mund t’i shërbejë një populli i cili, për nevojat e veta fetare, qysh para gjashtë shekujsh themeloi Institucionin e vet, Bashkësinë Islame. Një kontigjent i konsiderueshëm mi të rinjëve tanë shkollohen nëpër institucionet tona shkollore, nën mbikëqyrjen e BFI-së. Krijohet, bashkë me një numër syresh që kthehen nga universitetet islamike botërore, një kuadër i mirëfilltë dhe i mjaftueshëm për nevojat fetare te ne. Por, fatkeqësisht, po nga këta institucione arsimore del edhe ndonjë grupth që humbin rrugën në mes të oborrit. Të tillët gjasojnë në “virusa” dhe nuk shkojnë larg, sepse për çdo virus gjithnjë gjendet nga një vaksinë.
Jeta fetare nuk guxon të futet në shabllonet e “tregut të lirë dhe konkurrencës”, sepse, shpirtin tonë unik do të na e kaplojë një anarki totale e cila do të na shpërfytyrojë në popull të prishur, terrorist, therrës, vrasës etj. Thënë shkurt:
1. Shtetet shqiptare duhet të marrin urgjentisht masa parandaluese. Këto masa janë të padobishme nëse shteti nuk e ngre në nivel të interesit kombëtar bashkëpunimin e ngushtë me komunitetet fetare si dhe nëse ekskluzivisht nuk ua mban anën këtyre institucioneve.
2. Kur komunitetet fetare profilizojnë një person, një situatë, një fraksion, një lëvizje, një rrebelizëm, ky profilizim duhet të jetë sinjal për veprim për shtetin ndaj “elementëve toksik” të shoqërisë, gjithnjë në të mirë të interesit kombëtar. Intepretimet paralele fetare nuk e demokratizojnë shtetin por ngjallin anarkinë, rrebelizmin dhe djallëzojnë të gjithë ata që ua mësyjnë përfitimeve në emër të feve.
3. Për të mirën e kombit, shtetet shqiptare duhet të insistojnë në krijimin e një zyre kombëtare, konkretisht të komunitetit mysliman mbarëshqiptar, i cili do t’i koordinonte punët në dhënien e interpretimeve autentike, burimore, identike dhe të vlefshme në të gjitha viset etnike.
4. Komunitetet fetare myslimane, në bashkëpunim me organet shtetërore respektive, duhet të hartojnë platformë kombëtare e cila do t’i bashkërendonte veprimet institucionale të komuniteteve tona fetare. Të hartojnë listë të përbashkët përmes së cilës do të koordinoheshin imamët për ta mbajtur hutben e njëjtë në të njëjtën ditë, në të gjitha xhamitë si brenda viseve etnike ashtu edhe në xhamitë e diasporës.
5. Shtetet shqiptare të jenë në bashkëpunim të ngushtë me komunitetet fetare në aspekt të ruajtjes së identitetit kulturor e fetar të kombit tonë përmes praktikimit dhe kultivimit autokton të feve qiellore.
6. Të ushtrohet një kontroll i përbashkët shtete-institucione fetare mbi literaturën dhe materialet e ndryshme që plasohen kaq shlirshëm në emër të feve.
7. Dhe, e fundit dhe më e rëndësishmja: Shtetet tona duhet të kultivojnë në mënyrë institucionale një respekt të pamohueshëm kundrejt institucioneve tona fetare. Duhet t’i eliminojnë njëherë e mirë të gjitha rezervat për bashkëpunim institucional dhe, duhet që t’i trajtojnë këta komunitete si organe jetike për kombin dhe shtetin.
Kur Shqipëria dhe Kosova do të shprehnin interesin nacional përmes bashkëpunimit të ngushtë dhe institucional me komunitetet fetare respektive, atëherë ky angazhim nacional, kjo përkujdesje shtetërore, do të reflektohet edhe ndër shqiptarët që jetojnë nëpër viset e tjera etnike. Me këtë rast edhe politikat e ulëta dhe tendencioze për t’i shpërfytyruar shqiptarët në “komb problematik” do të pikin përdhe. Kombi shqiptar si asnjëherë më shumë ka nevojë për një platformë të përbashkët që do ta siguronte një jetë fetare të shëndoshë, sado që këtë e garantojnë edhe ligjet respektive. Megjithatë, rregullat e veprimit që mbrojnë interesin nacional shpesh shkojnë përtej ligjeve ekzistuese, arrijnë majat e kulturave të krijimit, të mbrojtjes si dhe të shprehjes së identitetit kombëtar. Ligjet ndërrohen, identiteti duhet të mbetet i përjetshëm.
(Autori është Kryetar i Bashkësise Fetare Islame në Maqedoni)
Fenomeni Dhunë dhe Pasojat e saj në Familje e Shoqëri
PROF.DR.SC.SHEFQET KRASNIQI
Shumë burra gabojnë kur mendojnë se sjellja e mirë me gruan, butësia, të ndihmuarit e saj në punët e shtëpisë do të thotë ulje burrërisë.
Interesimi për të studiuar dhunën dhe shkaqet e saj ka qenë i kahershëm. Megjithatë, duke parë pasojat e dhunës tek individët, familjet dhe shoqëritë ky interesim po rritet për ditë e më shumë. Kjo për faktin se, me kalimin e kohës, dhuna, terrori, vrasja, përleshjet dhe mospajtimet e shumta në nivel ndërkombëtar vetëm sa po shtohen. Qoftë nga grupe e individë të ndryshëm apo edhe shtete e qeveri diktatoriale të cilat nuk lënë metodë e as mjet pa përdorë vetëm e vetëm t’i mbajnë diktatorët në pushtet. Këto forma të dhunës dhe keqpërdorimit po çojnë çdo ditë drejtë krizave të mëdha sociale, ekonomike, morale e fetare pothuajse në çdo cep të botës. Këto dhe shkaqe të tjera po ndikojnë në një apo formë tjetër që dhuna të përhapet në të gjitha rrafshet, e më e rrezikshmja është se dhuna po kaplon edhe familjen.
Sipas sociologëve dhuna zakonisht shfaqet si rezultat i pamundësisë së individit për të shprehur, realizuar apo praktikuar atë që dëshiron apo që mendon se është e drejtë e tij. Kur njeriu nuk mund ta realizoj këtë në mënyrë të ligjshme atëherë ai ndjek rrugën e dhunës. Ky si rregull i përgjithshëm, gjithherë, me përjashtime ngase njeriu si krijesë sociale di të jetë i dhunshëm edhe pa ndonjë shkak apo arsye të mirëfilltë, por thjeshtë vetëm pse dhunën e ka në gjak pasi që njeriu mund të posedojë edhe veti shtazarake. Përveç që mund të ketë veti shtazarake njeriu, po ashtu, mund të ketë edhe veti të djallit të mallkuar si urrejtja, xhelozia, smira, inati, bartja e fjalëve, shpifja etj. Nga ana tjetër, njeriu gjithashtu mund të posedojë edhe veti të melaqeve si butësia, urtësia, mençuria, kujdesi, respekti, afërsia, lutja etj.
Sido që të jetë dhuna në familje e cila zakonisht manifestohet kundër femrës si gjini e butë, qoftë ajo nënë apo grua, është një dukuri e cila është mjaftë e përhapur gjithandej botës. Ajo manifestohet në forma të ndryshme si psikike, emocionale, fizike e deri të abuzimi seksual. Kjo dukuri gjithsesi nuk mungon edhe në vendin tonë. Ajo po përhapet çdo ditë e më shumë, në veçanti, kur kihet parasysh rritja e problemeve sociale, shtimi i varfërisë, papunësia e madhe, jeta e vështirë ekonomike. Kërkesat e shumta të anëtarëve të familjes, pamundësia e të zotit të shtëpisë për t’iu përgjigjur gjithë atyre kërkesave, që shpesh mund të jenë edhe pavend, si dhe paaftësia e tij për t’i përmbushur gjithë ato nevoja shpesh herë shkakton zënka brenda familjes.
Të gjitha këto probleme, në njërën anë, pastaj mos durimi apo sabri, ngutia, imitimi i të tjerëve, në anën tjetër, ndikojnë që prindi pa një pa dy, të ushtrojë dhunë kundër fëmijëve, burri kundër gruas, vëllai kundër motrës, e kështu me radhë. Rasti fundit i ushtrimit të dhunës në familje, ku një burrë pasi që rrahu gruan e tij bëri që ajo të abortojë foshnjën tetëmuajshe, tronditi mbarë vendin tonë. Mendoj se shoqëria jonë, në veçanti institucionet përkatëse, duhet të marrin masa parandaluese të kësaj dukurie e cila jo vetëm që shkatërron familjen, e lënë pasoja të rënda në shoqëri, por edhe i jep imazh të keq tërë vendit tonë. Kam bindjen e thellë se, përpos faktorëve të lartpërmendur, në përhapjen e kësaj dukurie ndikon negativisht edhe mos-edukimi i mirëfilltë fetar, respektivisht mos trajtimi i gruas me respekt si bashkudhëtare e jetës sipas mësimeve të Islamit.
Po që se i lexojmë me vëmendje porositë e Islamit shohim se Islami e ngriti dhe privilegjoi gruan më shumë se çdo shoqëri tjetër në dynja. Pejgamberi alejhi selam foli dhe porositi shumë në lidhje me vlerën dhe peshën që ka gruaja, për obligimin e burrit ndaj saj dhe sjelljen e trajtimin e saj si krijesë shumë të çmuar e të respektuar. Ka thënë ai Zotëri, paqja qoftë mbi të, “Ju këshilloj të silleni mirë ndaj grave tuaja, sepse ato janë nën mbikëqyrjen tuaj”. Janë amanet në dorën tuaj, janë në shërbim tuajin, andaj silluni mirë me to. Çka jep të kuptojmë se vërtetë gratë janë amanet i burrave të tyre dhe se ata kanë përgjegjësi të madhe ndaj tyre dhe do të pyetën për to ditën e kiametit. Muhamedi alejhi selam gjithashtu ka thënë: “Imanin (besimin) më të fortë e ka ai besimtar që e ka moralin më të mirë. E më i miri prej jush është ai që sillet më së miri ndaj gruas së tij”. Me sjelljen e mirë ndaj saj, me trajtimin e saj si krijesë e Zotit, bashkudhëtare e jetës, përkrahëse e krah i djathtë në çështjet e dynjasë dhe ahiretit fiton dashurinë dhe respektin e saj edhe më shumë. Kjo pa dyshim ndikon drejtpërdrejtë në lumturinë familjare sepse pa qenë i qetë me gruan nuk mundesh me qenë i lumtur. Përpos lumturisë në këtë botë nëpërmjet mirësjelljes ndaj saj njeriu fiton edhe sevap të madh te Zoti fuqiplotë.
Shumë burra gabojnë kur mendojnë se sjellja e mirë me gruan, butësia, të ndihmuarit e saj në punët e shtëpisë do të thotë ulje burrërisë, pra nuk është burrë ai që bie në këtë pozitë. Ky paragjykim është tejet gabim i madh sepse burrëria e njeriut nuk shfaqet dhe nuk do të duhej të manifestohet me sjellje të vrazhdë ndaj gruas, por burrëria duhet të manifestohet me sjelle dhe karakter të mirë brenda shtëpisë dhe jashtë saj.
Shumë burra jo vetëm që nuk bëjnë sabër ndaj grave por mezi nuk presin t’i rrahin, lëndojnë, fyejnë apo poshtërojnë e nënçmojnë. Një gjë e tillë është e ndaluar rreptësisht ngase Pejgamberi ka thënë “Mos e rrih.... as mos e fyej gruan”. Mendoj se përveç tjerash edhe lënda edukative fetare nëpër shkolla do të ndihmonte në edukimin e drejtë të brezave. Zoti na udhëzoftë e na ruajt këtë shoqëri nga çdo e ligë.
SHKAQET QË SHOQËROJNË SUICID -IN
Nga: Mr.sci.Flori Bruqi
VETVRASJET NE KOSOVE DHE SHQIPERI
http://prishtinapress.info/vetvrasjet-ne-kosove-dhe-shqiperi/
Pse vrasim veten? Sipas nje sondazhi te realizuar nga Instituti i Statistikave dhe ai i Shendetit Publik te RSH, rreth 5 000 te intervistuarve ndjehen “te pashprese” te cilet bejne pjese ne kontigjentet e atyre qe mund ta veteflijojne jeten ne cdo kohe.
Nje dukuri sociale kjo, me permasa alarmante per nje vend ne tranzicion, po te kemi parasysh se statistikat flasin per 200 vetevrasje ne vit dhe 400 tentativa te tjera, per tu veteflijuar.
E thene ndryshe, numri i atyre qe vetevriten ne Shqiperi , tashme eshte me i larte se numri i te vrareve nga krimet e ndryshme. Po ti shtojme kesaj, edhe vetevrasjet e nxenseve nga 10- 13 vjec, ndonjera prej tyre nen ndikimin e sekteve fetare, dukuria behet me komplekse dhe alarmante. “E kush nga ne, pasi u be 30- vjec, nuk e vrau veten nja dy a tri here”,- shkruan H. Balzaku ne nje nga romanet e tij. Dhe kjo eshte e vertete. Por, me shume se per aktin konkret te veteflijimit, shkrimtari i madh francez, e kishte fjalen ndofta per ate gjendje depresive qe i duhet cdo njeriu te kaloje ne periudhen dhe moshen me delikate te jetes, derisa ajo te hyje ne hulline e saj normale.
“Paaftesia per zgjidhjen e konflikteve (te natyrave te ndryshme social- ekonomike) dhe presioni per te qene i suksesshem”, konsiderohen si dy nga shkaqet qe me se shumti i cojne shqiptaret (femrat jane me te prekurat) drejt vetevrasjes, pasi kalojne me pare purgatorin e dhunes psikologjike e fizike nga prinderit, vellezerit apo bashkeshortet. Vetevrasje ka patur dhe do te kete ne cdo kohe, shtet dhe regjim (Suedia,Hungaria,Sllovenia,Vojvodina,Serbia)etj., jane keto shtete me nivelin me te larte te jeteses dhe vetevrasjeve njekohesisht, por dukuria atje nuk lidhet me shkaqe si ato ne Shqiperi dhe Kosove).
Pasi, kur cereku i popullsise se nje vendi nga me te varferit ne kontinent, sheh si rrugedalje te vetme per problemet e tij, veteflijimin, atehere gjendja eshte vertete shume alarmante. Pavaresisht nga shkaqet qe kane nxjerre pyetesoret e sondazhit, fakt eshte se nje njeri me se shumti detyrohet t’i jape fund jetes me vullnetin e tij, atehere kur vendi dhe shoqeria, nuk i ofrojne asnje rrugezgjidhje dhe shprese tjeter, per te arritur qellimet dhe endrrat e jetes se tij.
Pikerisht tek humbja e shpreses dhe paaftesia e klases politike shqiptare per te ofruar alternativa serioze dhe te shpejta ne kete situate, duket se duhen kerkuar pergjigjet, per pyetjen qe po behet kaq shpesh keto dite: Perse e vrasin veten shqiptaret?!
Shume njerez, nga veshtiresite e jetes se perditshme behen pesimiste,jeten e kane te pa kuptimt,bile edhe te pashprese.
Dhe ne kete gjendje psikologjike te stresuar dhe te skajshme ata e shohin zgjidhjen e vetme ne vetevrasje. Keta njerez kane nevoje per ndihme,qe te kapercejne kete gjendje psikologjike te renduar dhe jemi ne ,familja e tyre ,ata qe duhet tu japim nje arsye me teper per te jetuar,tu tregojme se shume njerez kane nevoje per ta dhe te gjithe i duam.Dhe pervec familjes ndikon edhe feja me idete e saj per jeten,qe jeta eshte e shenjte,eshte dhurate e Perendise dhe se eshte mekat te besh vetevrasje.
Me te tilla ide besimet fetare ndikojne ne gjendjen psikologjike te njerezve,i ngushellojne per te perballuar dhimbjet e shkaktuara nga fatkeqesite,veshtiresite e jetes.Ne nje gjendje depresive truri punon vetem per vetevrasjen dhe nuk eshte per tu habitur ,sepse eshte realitet.Megjithate shume studime provojne se ne vendet qe ka ndikim nga aspekti I besimi fetar ,numri i vetevrasjeve eshte pergjithesisht me i vogel.
Eshtë një fakt i pa mohueshëm tashmë, që në dekadën e tranzicionit, pasluftes etj., për shkak të një vakuumi shpirtëror, ideologjik moral dhe ekonomik fenomeni i vetëvrasjes është bërë pjesë e jetës së përditshme të shqiptarëve ne Kosove dhe Shqiperi.
Ekzistojne faktore te ndryshem te cilet mund ta nxisin kete fenomen . Me i rendesishmi eshte ai ekonomik.Jeta e re moderne po ka kerkesa te shumta te cilat nje njeri i rendomte shume veshtire t’ i arrije prandaj edhe krijohet ndjenja e disfates dhe mosdeshira per te luftuar metujte. Ka edhe shkaqe tjera si crregullimet e ndryshm emocionale…
Vetëvrasjet, e përcjellin njerëzimin që nga paraqitja e tij mbi dhe.
Ato kanë ndodhur edhe në oborre mbretërore dhe ndodhin edhe sot e tërë ditën rezidencave të hierarkive të larta politike apo shtetërore. Kane ndodhur dhe ndodhin edhe në mesin e të varfërve e edhe në mesin e të pasurve.
Ndodhin, siç kane ndodhur në vazhdimësi, edhe te të dashuruarit e edhe te ata që nuk ishin apo nuk janë të dashuruar…
Dhe, megjithë shpjegimet (nga ana shkencore) të këti fenomeni, megjithate akoma nuk është arritur zbërthimi tërësor dhe komplet, në kuptimin e definimt matematikore, të shkaqeve që shpijne deri në aktin makabër të vetëvrasjes.Vetëvrasja si akt i mohimit dhe mospajtimit me gjendjen egzistuese; Vetëvrasja si protestë ndaj gjendjes egzistuese; Vetëvrasjet si akt dëshmie ndaj një përkushtueshmërie të caktuar (në këtë rang bëjnë pjesë edhe vetëvrasjet për shkaqe dashurie); Vetëvrasjet si akt i shprehjes së pamundësisë për arritjen e objektivave të caktuara…
Por, në këtë rastë, do ta potencoja edhe aktin e vetëvrasjeve që ndodhin në shenjë solidariteti (vetëvrasjet për ideale të përbashkëta etj), që, për mendimin tim, janë akte shumë interesante etj…
Vetevrasjet jane pasqyrja e societetit,ato tregojn gjendjen ekonomike te nje popullit, shtetit, grupit…
Ne Zvicer fjala vjene ka vetevrasje te shumta te të rinjte.Pra, pse ndodhe nje gje e tille ne shtetin Zvicer? Pra shkaku i nje vetevrasjes s’eshte cdo here te parate por ka dhe shume faktore te tjera qe mund te bejn nje njeri te mendoj te leshoj jeten.
Sidoqofte faktoret jane te perditsheme, shume here komplekse dhe njerzit qe mendojn ne vetevrasje duhet te jene shume sensitive..Nqs qendrimi ekonomike eshte nje shkaktar per vetevrasje atehere mendoj se eshte nje gje shume e keqe per nje popull, sepse qendrimi ekonomik do te vleje per nje shumice te popullit, keshtu egzistone rreziku qe mund te kete me shume vetevrasje.
Nqs eshte gjendja emocionale nje faktor, atehere sigurisht gjitheashtu do te jete keqe, por jo te gjithe jane ne te njejten gjendje emocionale edhe jo te gjithe jane njejte sensitive..Nqs eshte psikologjia e njeriut nje faktor, psh depresivet, atehere mund te ndihmoj nje psikolog..
Nqs eshte nje dashuri e humbur a po jo e lumtur shkaktar, atehere duhet te them se jane shume dramatike ata njerz..Disa faktore mendoj se jane me te rrezikshme dhe shume veshtire per te zgjedhur…sidomos faktori ekonomik, sepse nje shtet smund te permisoj ekonomine per nje kohe te shkurter..
Vetevrasja eshte rrallehere menyra inpulsive.
Zakonisht,personi i cili deshiron te beje vetvrasje,kalon nje kohe te gjate duke menduar per te,duke u matur ata beje ate,duke planifikuar: si,kur,dhe ku.Shume me rendesi eshte te dihen shenjat e ketij procesit – per te kerkuar dhe ofruar ndihmen. Hulumtimet kane treguar qe rreth 80% te personave ,te cilet e bejne vetevrasjen,nje kohe para vdekjes tregojne disa prej ketyre simptomeve: –
NDRYSHIMET TE PERSONI : jane te pikelluar,te mbyllur ne vetveten,tejet te ndishem,nervoz,te lodhun,te pavendost, pa vullnet,ndonjehere te shqetesuar, hiperaktiv….
- NDRYSHIMET E SJELLJEVE : s’ munden m’u koncentrue ne pune,shkolle,obligimet e rendomta, painteresuar jane per dukurijen e tyre….- NDRYSHIMET NE SISTEMIN E NGRENJES : nuk kan oreks dhe dobesohen,ose teper e konsumojne ushqimin, numbin interesim per shoqeri,sex,hobit,humbja e deshires per aktivitetet ne te cilat kan gjejtur gjithmone kenaqesine me heret,merziten shume per parat,semundjet ( te verteta ose te paramenduara ), frikohen nga humbja e kontrollit qe ” tranohen “, qe do t’i lendojne tjeret ose vetvetin,ndihen fajtor,marres,veteurrejtjes,nuk kan shprese per ardhmeri -: ” kurre nuk do te mbese me mire,gjithemone do te ndjehem keshtu ” ;i keq perdorin drogat dhe alkoholin,para nje kohe te shkurte e kan humbur personin e dashur ( vdekja,shkurorezimi, ndarja…),i kryejne punet e veta,borxhet,pershendeten me shoket,familjen,te afermit,falin gjerat personale te qmueshme,kan : INPULSAT SUICIDALE ( VETEVRASESE), IDE, DEKLARATA,PLANET,TENTIMET E MEHERSHME TE VETVRASJEVE.Sjelljet ne menyren e cila mund te jet e rrezikshme ( jane te pa kujdesshem ne komunikacion ,e drejtojne veturen nen ndikimin e alkoholit….);kan qene ose jan viktimat e maltretimit seksual.
Normal,secila nga ketyre karakteristikave nuk dmth asgje,mirepo,kombinimi i disa prej tyre shpeshhere trgon se personi deshiron ose ekziston mundesia qe te beje vetvrasje…..Viteve ’80,ne trevat e ish- YU- ( prej Zagrebit e deri ne Shkup ),ka qene e njofshme sekta e ashtuquajtur – DARKERAT – ,anetaret e se ciles kan qene te obliguar te bejne vetvrasje pa i mbushur 20 vjet.
Ashtu ka bere vetvrasje ’80 ( ne Shkup ) nje femer ne lulen e rinise,duke kercyer prej nderteses akoma te pa peruruar e Radio Telivizionit te Shkupit( Maqedinise) …..Vetvrasjet jane gjithashtu dukuria shume e zgjeruar ne shtetet Skandinavike,a si nje arsye te shkencetareve,mirret mungesa e madhe e diellit gjat vitit ne ato treva….
Ballkani dhe shtetet e tij,kan disfate qe gjithmone te luftojne ( ne 100 vjet te fundit jane zhvilluar mesatarisht lufterat çdo 20 vjet ),dhe populli ashtu te jete edhe me i vujshem ne shume drejtime te jetes,ashtu dhe ne kete drejtim te vetevrasjeve.
Vetvrasjet jane ne shumicen e rasteve pasqyra e gjendjes momentale ( krizes ne shoqeri ),gjendjes shpirterore me pakenaqesite akceptuara,mirepo,asnje send e as problem nuk krahasohet e as qe eshte i vlefshem te behet per te vetevrasja.Ne kriminalistike, vetevrasesit jane kategorizuar si njerzit me trima mu per kete arsye se me se veshtiri eshte te ngritet dora mbi vetveten.Eksperte nderkombetare te shendetit te te miturve, kane zbuluar se kur nisin per here te pare mendimet tek njeriu per t’u vetevrare.
Qellimi i studimit ne fjale, i cili u publikua ne Asamblene e Ministrive te Shendetesise se Shqiperise, ishte te zbulonte sjelljet e rrezikshme qe kishin femijet qysh ne moshe te hershme, me qellim qe te parandalonin nje sere semundjesh.
Studimi ne fjale tregon se shume probleme shendetesore dhe psikologjike qe shfaqen ne moshe te rritur e kane zanafillen tek femijeria, ne kete grup sjelljesh te rrezikshme perfshihet edhe vetevrasja.
Kjo nuk mund te konsiderohet nje semundje mendore, pasi behet fjale per sjellje te cilat e kane origjinen nga femijeria, kur kjo grupmoshe piketon per here te pare ne tru sjellje me rrezik karshi vetvetes dhe ketu ndikojne shume faktore, mes te cileve jane ato shoqerore dhe familjare, shpjegojne specialistet.
Nderkohe qe studimi ka nxjerre ne pah se edhe semundje te tilla si obeziteti apo probleme te tjera mendore, e kane origjinen ne kete pike referimi, e cila ka nje ndikim shume te madh tek keta persona ne te ardhmen e tyre…
Me daten 8 shkurt 2006 vetevrasja e 5 (nese nuk gaboj) e nje te mituri i cili pak dite me pare Deshmitaret e Jehovait (DJ)kane qene ne shkollen e tij . Femijeve te shkolles DJ ju kane dhe ca broshura duke I ftuar ata qe ti lexojne shkrimet ne ato broshura.
Sipas deshmive ne broshurat e dhena kishte dhe rrjeshta ku thuhej se “Nese zgjedh vetvarjen do te ringjadhesh” .
Te gjithe viktimat jane vetevrare dhe te gjithe kane qene ndermjet 11- 14 vjec.
Kohet e funit eshte bere mode qe cdofemije qe var veten thuhet se perpara kane lexur broshurat e Deshmitareve te Jehovait.
Nje 12 vjecar nuk e di sa eshte ne gjendje te asimiloje aq thelle kuptimin e vdekjes dhe te ringjalljes se perndryshe Deshmitaret e Jehovait do kishin vdek te gjithe….
Shembull: Ja edhe disa artikuj te gazetes Korrieri qe kane te bejne me kete sekt te mallkuar:
M 13 Shkurt 2005 u be nje Vetevrasje e trishte ne qytetin e Fierit. Esmeralda Cenaj vetem 11 vjece, i dha fund jetes pas qortimeve te shumta te prinderve, se ne vend te studionte lendet shkollore, lexonte literature, te ofruar nga Deshmitaret e Jehovait”.
Policia: “Vajza u vetevar pas grindjes ne familje, per frekuentimin e besimit Jehovaj”. Akuza e te afermve: “Fajtore bejme keta persona, te cilet propagandojne se veteflijimi te con ne parajse”. Ditari mister i vogelushes Vetem 11 vjece, vetevaret ne banjon e shtepise dhe gjendet e vdekur, nje nxenese e klases se peste ne qytetin e Fierit. Ngjarja e trishte, sipas prinderve te 11 vjecares Esmeralda Cenaj dhe policise qe kreu hetimet, erdhi si rrjedhoje se grindjeve ne familje, per shkak te frekuentimit nga vajza te literatures se ofruar nga Deshmitaret e Jehovajt ne kete qytet.
Viktima duke u ndaluar prere nga prinderit qe te lexonte kete literature, kishte lene menjane mesimet dhe fshehtas familjareve, merrej me studimin e librave te ketij besimi, thane per gazeten, burime policore qe i referohen hetimeve te para.
Policia sqaroi pas ngjarjes, se 11 vjecarja eshte vetevarur pas nje grindjeje familjare pasi ka qene lexuese e rregullt e literaturave fetare te besimit Jehovaj. Ngjarja Alda, keshtu e therrisnin te ndjeren Esmerlada Cenaj, ishte banore banore e lagjes “1 Maj” te qytetit te Fierit.
Ajo eshte gjendur nga prinderit, e vetevarur ne banjen e shtepise ku banonte. Nxenesja e klases se peste te nje shkolle tetevjecare te qytetit, aktin e vetevarjes e kish kryer rreth ores 8.30 te mengjesit te djeshem, nderkohe qe trupi i saj eshte gjendur nga familjaret, rreth ores 09.00.
Burimet policore te cilat kryen kqyrjen e vendit te ngjarjes pohuan se 11 vjecarja ishte varur ne banjen e baneses ku ajo jetonte, me shallin e saj te cilin e kishte kapur tek varesja e peshqireve.
Kur familjaret kishin pikasur mungesen e saj ne banese, kishin filluar qe ta kerkonin. Deren e banjes e kishin pare te mbyllur, nderkohe qe nga ana e brendeshme nuk pergjigjej njeri. Pasi kishin dyshuar sepse kishin pare hije nga pas deres, kane thyer xhamin dhe jane shtangur kur kane pare vajzen e tyre, te vetevarur me shallin e saj, pohuan per gazeten, burimet policore fierake. Ne vendin e ngjarjes shkoi grupi hetimor i cili pasi ka derguar trupin e pajete te vogelushes ne morgun e spitalit te qytetit, ka kqyrur vendin e ngjarjes por dhe ka marre ne pyetje prinderit dhe familjaret e tjere te viktimes.
Policia Burimet policore pohuan per “Korrierin”, se 11 vjecarja Cenaj ka qene lexuese e rregullt e literaturave fetare qe ndajne neper banesa, Deshmitaret e Jehovait. Prinderit e Esmeraldes, kishin pohuar ne polici kur u moren ne pyetje, se vajza e tyre nuk kishin te dhena se ishte anetaresuar si Deshmitare e Jehovait, por literature te tyre ka lexuar sistenatikisht edhe pse ata nuk kishin qene asnjehere dakort qe e mitura, te shfletonte kete lloj literature.
Ata vleresonin se Alda ishte e mitur dhe nuk kishte kohe te merrej me studimin e nje literature te tille. “Alda ne nje kohe qe duhej te merrej me mesimet, duke ditur qe ne nuk ishim dakort qe ajo te shfletonte te tille literature e lexote ate ne menyre te fshehte”, kane pohuar prinderit e saj ne polici. Familja Arbeni 35 vjecar, djali i xhaxhait te Yllit, babait te Aldes se vetevarur, tha dje per “Korrierin”, se shkaku qe e coi vajzen ne veteflijim, sipas tij, jane revistat e Jehovait. “Une fajtor bej ata persona te cilet marrin leke prej drejtuesve te tyre te cilet ndajne revista dhe propogandojne se veteflijimi te con ne parajse”. Mesuesja Mesuesja e matematikes Tefta, tregon se Alda ishte nxenese ne klasen e peste ne shkollen tetevjecare “Jani bakalli”. Tefta thote se 11 vjecarja, ishte nje vajze inteligjente, kishte pasion letersine por mbante edhe ditar.
“Tani se cfare shkruante ne ditar, nuk e di pasi nuk ia kam lexuar, por shoqet e saj me kishin thene se mbante ditar. Ishte e respektueshme, frekuentonte jo vetem shkollen por edhe mesimet rregullisht”, pohon mesuesja. Fqinjet Fqinjet e familjes Cenaj ishin grumbulluar dje ne banese, per te ndare dhimbjen me ta. Hyseni, nje burre rreth te gjashtedhjetave, pohon se babai i vogelushes, Ylli, eshte nje biznesmen i respektuar.
Ai ka nje pike karburanti. Cifti Cenaj kishte tre femije, dy vajza dhe nje djale. I pyetur nese ka qene shkaku i leximit te literatures fetare, xha Hyseni vlereson se vajza “ishte femije dhe prinderit e saj nuk besojne aq shume e jo me ajo qe nuk di se eshte femije”.
Altini, cili eshte fqinje dhe shok me babain e te ndjeres, pohon: “Jane nje familje punetore dhe kane pare problemet e tyre. Jane njerez te respektuar”. Altini tregon edhe castet kur mesuan lajmin e rende. “Degjuam klithma dhe te thirrura. Shkova menjehere pasi njihemi, por cdo gje kishte mbaruar”. Rasti i dyte Ky eshte rasti i dyte ne qarkun e Fierit, kur afro nje vit me pare (2005)ne nje fshat te Lushnjes, nje vajze tjeter, gjimnaziste, u veteflijua me ciften e te atit, per shkak sipas te afermve, te leximit te literatures fetare te Jehovait.
Nga drejtues te kesaj shoqate, u tha qe vajza nuk kishte qene Deshmitare e Jehovait, por thjeshte simpatizante e kesaj shoqate. Deshmitaret e Jehovait Per te vertetuar nese vajza ka qene e regjistruar si besimtare e Jehovait apo vetem frekuentuese e rregullt e literaturave te ketij besimi, kerkuam te dhena ne seline e tyre por pa mundur t’i kontaktojme as ne linje telefonike. Nga banoret mesohet se Deshmitaret e Jehovait, ne fundjave, vijne vetem ne mengjes dhe pbasdite nuk duken me. …Nje nder kusherinjte me te afert te Aldes, Arbeni, tregon se sipas tij, besimi jehovaj ka sjelle pasoja ne jeten familjare te qytetareve ne Fier. “Une, – deklaron Arbeni, – sjell nje rast teper te fresket.
Para tre ditesh nje burre nga Fieri ndau gruan e tij sepse ajo frekuentonte Deshmitaret e Jehovait. Ai i kish thene gruas: “Ose me mua dhe familjen, ose me ate fene”, dhe ajo i ishte pergjigjur se do te shkonte te frekuentonte Deshmitaret e Jehovait.
Keshtu qe bashkeshorti i kishte thene: “Atehere shko me Deshmitaret. Nuk ke me pune as me mua dhe as me familjen”. Xh.B Me daten 13 Shkurt 2005 Silvana Hoxha vdiq pasi refuzoi te merrte gjak per te spetuar Nje vajze tiranase 24 vjecare, e semure rende dhe e shtruar ne spitalin e Tiranes, vdiq rreth dy vjet me pare, duke refuzuar sipas familjes se saj, te shkele besimin Jehovaj.
Silvana Hoxha, e lindur ne Burrel, ishte Deshmitare e Jehovait dhe bente pjese ne kete mision prej te pakten 9 vjetesh. E ndjera qendroi nje vit ne dhomen 18 te katit te gjashte ne spitalin nr. 1 te Qendres Universitare “Nene Tereza”.
Ajo nuk i lejoi bluzat e bardha t’i jepnin gjak, edhe pse ishte shume rende. Veshkat i ishin shkaterruar dhe ndodhej ne dialize. Familjaret treguan atehere se besimi ne kete fe iu rrenjos thelle dhe ajo merrte pjese ne te gjitha veprimtarite fetare qe organizonin Deshmitaret.
Madje thirri ne kete fe edhe mjaft te tjere perreth edhe pse shume pak e perkrahen. Familja tregonte se vajza ishte ne koma por sa here permendej, thoshte: “Ju lutem mos, mos me futni gjak”.
e afermit jane grindur me Deshmitaret, vecanerisht Hyseni, babai 58-vjecar pasi sipas tij, ata vinin ne spital duke i kerkuar te mos beje transfuzion gjaku. Pak jave me vone, ne maj 2002, Silvana nderroi jete. Me daten 13 Shkurt 2005 sipas citimeve te deshmitareve te Jehovait, ne faqen e tyre ne internet ne gjuhen shqipe, “eshte gabim qe gjaku te hahet”.
Ketu, duke u shtruar pyetja: “A eshte gabim te pranohet transfuzioni i gjakut”, jepet kjo pergjigje: “Mos harro, Jehovai kerkon qe te permbahemi nga gjaku. Kjo do te thote qe ne asnje menyre te mos fusim ne trup gjakun e nje personi tjeter, madje edhe gjakun tone qe eshte ruajtur menjane. (Veprat 21:25) Per kete arsye, te krishteret e vertete nuk pranojne transfuzion gjaku. Ata pranojne menyra te tjera trajtimi mjekesor, te tilla si transfuzionin e produkteve pa gjak. Megjithese e duan jeten, ata nuk perpiqen ta shpetojne ate, duke thyer ligjet e Perendise. Mateu 16:25.”. M daten 13 Shkurt 2005 perkushtimi pas “Deshmitareve te Jehovait” ne Tirane ka sjelle probleme edhe ne jeten e disa cifteve.
Ne Gjykaten e Faktit te Tiranes numerohen disa raste ku shkak i divorcit ka qene perkushtimi i njerit prej bashkeshorteve dhe kryesisht bashkeshortes, ne kete besim. Vetem pak kohe me pare juristet e Zyres se Permbarimit ne kryeqytet jane befasuar pas nje fakti trondites per ta.
Nje vajze gjashte vjece nuk deshironte te shkonte te jetonte me nenen e saj, e cila kishte tre vjet qe e kishte braktisur. Por pas divorcit te kerkuar nga bashkeshorti i besimtares, gjykata kishte vendosur qe njera prej dy vajzave te ciftit, me e vogla te qendronte me te emen.
Por femija madje nuk e njihte fare nenen, e cila e perkushtuar pas fese, kishte tre vjet qe e kishte braktisur, duke jetuar tre vjet ne komunitet.
Nje fakt qe i kishte habitur juristet e Permbarimit, kishte qene edhe paraqitja e juristit te vene ne dispozicion nga vete “Deshmitaret e Jehovait”, i cili i ndiqte te gjitha procedurat qe kryente bashkeshortja e divorcuar dhe besimtare e kesaj feje.
Ndersa i ati i vajzave, eshte shprehur se jeta e tij bashkeshortore kishte qene mese normale deri kur bashkeshortja e tij i ishte perkushtuar kesaj feje, e cila e kishte shnedrruar ne tjeter njeri DJ nje sekt te mallkuar.
Bibla tregon se keshtu i quanin edhe te krishteret e pare (shek I) – Veprat 24:5. Megjithate koha tregoi se keta persona qe mallkonin dhe persekutonin “sektin e Nazirejve” ishin te keqinformuar dhe ndoshta te shtyre nga Djalli.Me sa di une DJ predikojne per jeten dhe jo per vdekjen. Ketu ne Shqiperi ka shume keqinformime per ta por jashte i njohin mire si qytetare shembullore. Ka dhe shume nga ata qe dikur kane qene DJ dhe tani nga inati perhapin shpifje. Por a nuk eshte kjo qe duhet te presim qe te beje Djalli me njerezit e Perendise?Personalisht mendoj se nese te gjithe do ishin DJ nuk do kishte me nevoje per polici, ushtri apo edhe dyer per shtepite tona.
DJ nuk predikojne as vdekje, as dhune, e as vetevrasje. Shpeshhere m’e vijne te shtepia, e meqe jam i hapur per me degjuar mendimet e tjereve, gjithmone i degjoje me interes se cka kane me thane. Mesazhi i tyne asht gjithmone pozitiv e paqesor, bile shpeshhere paqesor i tepruem per mue,thote 20 vjecarja S.F
Eshte e dhimbshme qi fmijte morren jeten e tyre, por mendoj se jane faktore tjere qe kane ndikue ne vetevrasje. Na jena gjithmone te shpejte me drejtue gishta.,thote vajza 18 vjecare D.H.
Dëshmitarët e Jehovait: Sfondi HistorikDoktrina e Dëshmitarëve të Jehovait i pati fillimet e veta rreth vitit 1870, kur 18-vjeçari Çarlls Teiz Rasëll (Charles Taze Russell) filloi një studim biblik i cili fokusohej në kronologjinë biblike dhe në ardhjen e dytë të Krishtit.
Si rezultat i këtyre studimeve, Rasëll (Russell) publikoi disa libra and prezantoi lektorata formale përgjatë 1870-tave. Në vitin 1879, ai themeloi publikimet mujore “Kulla e Rojës së Zionit” (Zion’s Watch Tower) dhe Lajmëruesi i Prezencës së Krishtit (Herald of Christ’s Presence).
“Kulla e Rojës së Zionit dhe Shoqata e Trakteve” u formua zyrtarisht në 1884-ën, në të cilën Rasëll qëndroi si president deri në vdekjen e tij në 1916-ën. Përgjatë kësaj periudhe, Rasëll shkroi një seri librash me titullin “Studime në Shkrimet,” të cilat u bënë bazat e teologjisë së Dëshmitarëve të Jehovait.
Sot, organizata ‘teokratike’ e Dëshmitarëve të Jehovait, Bibla e Kullës së Rojës dhe Shoqata e Trakteve (BKRShT), e cila drejtohet nga disa burra në Bruklin të Nju Jork-ut (Brooklyn, New York).Dëshmitarët e Jehovait: Teologjia ThemeloreTeologjia e Dëshmitarëve të Jehovait ka shumë nuanca delikate (dhe disa jo aq delikate). Këto janë themelet e doktrinës së Kullës së Rojës: Perëndia është një qënie unike, pra nuk është Trini.
Perëndia nuk është i gjithëditur apo i kudogjendur. (Njëherë e njëkohë, BKRShT-ja shpalli që Perëndia e sundonte universin nga diku në sistemin yjor të Pleiadës (Pleiades) por qysh prej disa kohësh ata kanë hequr dorë nga ky mësim).
Krijesa e parë e Perëndisë ishte Kryeëngjëlli Mikael (Michael the Archangel), nëpërmjet të cilit më vonë Perëndia krijoi “gjithçka tjetër”, si p.sh. universin, tokën, dhe njerëzimin. Proçesi krijues i Perëndisë zgjati saktësisht 42,000 vjet.
Kur erdhi koha për një shpëtimtar që të lindej, Kryeëngjëlli Mikael u bë njeri, në formën e Jezus Krishtit. Jezusi (Mikaeli) ishte i pamëkatshëm dhe i mbante të gjitha ligjet e Perëndisë.
Ai vdiq në një “trung torturash,” në të cilin ai mbajti të gjitha mëkatet e njerëzimit, përveç atyre të Adamit. Jezusi u ngrit nga të vdekurit në frymë, pra jo në formë trupore. Dëshmitarët e Jehovait të cilët e ndjekin organizatën e Perëndisë në tokë (BKRSHT) me besnikëri, do të shpëtohen nga asgjesimi i përjetshëm dhe do të jetojën përjetësisht në Parajsën në Tokë.
Qielli (parajsa në qiell) është e rezervuar për një grup të veçantë prej 144,000 Dëshmitarësh të Jehovait, të cilët janë përcaktuar si “të rilindur” nga BKRShT-ja dhe që lejohen që të marrin kungimin vjetor.
Zakonisht, Dëshmitarët e Jehovait ndjekin rreth 3 deri në 5 takime në javë, ku mësojnë nga literaturat e BKRShT-së. Pjestarët e ri mbasi i kanë studjuar materialet për të paktën gjashtë muaj, i përgjigjen një serie pyetjesh përpara një paneli pleqsh (drejtuesh të respektuar), dhe mbas aprovimit, ata pagëzohen në organizatë (d.m.th. bëhen pjesë e organizatës).
Pastaj atyre u kërkohet që mbajnë një veshje dhe sjellje modeste, të mos votojnë gjatë kohës së votimeve, të mos ta përshëndesin dhe këndojnë këngën e flamurit, të ta bëjnë ushtrinë, dhe që të mos ti festojnë ditëlindjet dhe Krishtlindjen.
Çdo antar është i kërkuar që të përmbushi një kohë të caktuar (zakonisht disa orë në javë) gjatë të cilës duhet të shpërndajë literaturën e BKRShT-it dhe të mbledhi dhurata financiare për kryeqëndrën e BKRShT-it në Nju Jork.
Nëse një Dëshmitar i Jehovait e le organizatën, ai apo ajo si rezultat mohoet në të gjitha mënyrat. Jashtë organizatës së BKRShT-it, “Krishterimi” konsiderohet si “demoniak”. Krishterimi në përgjithësi konsiderohet si i rënë nga besimi, dhe i mbushur me pastorë të cilët janë antikrishta, në kisha të cilat drejtohen nga Satani, dhe që mbështesin qeveritë tokësore.Dëshmitarët e Jehovait: Doktrina e Kullës së Rojës në krahasim me Doktrinën e Krishterë Dëshmitarët e Jehovait dhe teologjia e Krishterë kanë disa ngjasi themelore. Përgjithësisht, ato të dyja mësojnë që Perëndia është Krijuesi i gjithçkaje, në kundërshtim me evolucionin natyror, dhe që të dyja i përmbahen besimit që Jezus Krishti do të kthehet në tokë për të shkatërruar Satanin dhe për të vendosur mbretërinë e përjetshme të Perëndisë.
Sidoqoftë, ky është fundi i ngjasive të përgjithshme midis këtyre dy teologjive. E vërteta është që teologjia e Dëshmitarëve të Jehovait dhe ajo e të Krishterëve ungjillorë ka shumë ndryshime, nga të cilat më e rëndësishmja është ajo në lidhje me personin dhe natyrën e Jezus Krishtit.
Hyjnia e Krishtit është pika kryesore e të gjithë Biblës. Shkrimet me shumë qartësi na mësojnë që Jezus Krishti është Perëndia. Dhe mësimet e Dëshmitarëve të Jehovait në lidhje me Jezus Krishtin i kundërshtojnë qartësisht mësimet e Biblës.
Shumë pasazhe biblike na tregojnë që Jezus Krishti, i cili ekzistonte si Perëndi, mori formën fizike (trupore) të një shërbëtori të përulur në mënyrë që Ai të vdiste në kryq në vendin tonë.Doktrina e Dëshmitarëve të Jehovait i konsideron 66 librat e “Përkthimit të Botës së Re” të Shkrimeve të Shenjta (PBR) si e vetmja e vërtetë e frymëzuara Fjalë e Perëndisë. PBR-ja është e prodhuar dhe e publikuar nga një komitet “anonim” i BKRSHT-së.
PBR-ja (Përkthimi i Botës së Re) konsiderohet prej tyre si përkthimi i vetëm dhe më i mirë i Biblës, pasi “përkthyesit iu përmbajtën shumë afër asaj që gjendet në gjuhët origjinale të Biblës.”
Si shtesë, “trupi drejtues” i BKRShT-së konsiderohet kanali i vetëm i vërtetë i Perëndisë për interpretimin e saktë të Biblës.
Si rezultat, doktrina e Dëshmitarëve të Jehovait kërkon që ne “të bashkohemi me kanalin e Perëndisë – organizatën e tij” në mënyrë që të jemi ndjekës të vërtetë të Perëndisë. Kjo nënkupton që nuk ka shpëtim tjetër jashtë BKRSHT-së (organizatës).
Doktrina e Krishterë thotë që Bibla është me të vërtetë e përbërë nga 66 libra të Dhjatës së Vjetër dhe asaj të Re, dhe që ajo është me të vërtetë Fjala e frymëzuar dhe e padështueshme e Perëndisë.
Por, PBR-ja (Përkthimi i Botës së Re) nuk është një përkthim i ligjshëm, pasi ai reflekton teologjine e Dëshmitarëve të Jehovait, dhe sidomos anshmërinë e tyre kundra hyjnisë së Jezus Krishtit dhe doktrinës së Krishterë të Trinisë.
P.sh., Gjoni 1:1 në PBR-në lexon kështu, “dhe Fjala [Jezusi] ishte perëndi.” Por të gjithë përkthimet e ligjshme të Biblës thonë, “dhe Fjala [Jezusi] ishte Perëndi.”Dëshmitarët e Jehovait: Përgjigja e Duhur Përsa i përket pretendimeve të Dëshmitarëve të Jehovait që PBR-së është i vetmi interpretim i saktë i Biblës, përgjigja e Krishterë është që asnjë drejtues fetar apo organizatë fetare nuk mund të ketë kontroll apo zotërim ekskluziv të interpretimit të Biblës.
Nëpërmjet Frymës së Shenjtë të gjithë të Krishterët janë në gjendje që të interpretojnë dhe kuptojnë Biblën e Shenjtë. Dhe përsa i përket pretendimit të Dëshmitarëve të Jehovait që BKRShT-ja është e vetmja rrugë shpëtimi për tek Perëndia, përgjigja e Krishterë është që të gjithë ata njerëz të cilët e kanë pranuar dhuratën e lirë të Jezus Krishtit, si Zotin dhe Shpëtimtarin e tyre, shpëtohen.
Shpëtimi është “me anë të hirit nëpërmjet besimit” në Jezus Krishtin (Efesianëve 2:8-9). Dhe asnjë sasi veprash apo antarësimi në ndonjë grup fetar nuk kërkohen për të filluar jetën e përjetshme me Perëndinë.Shënim I Flori Bruqit : Ky material u morr dhe u përkthye nga faqja Jehovah Witness – Watch (Tower) Out! http://www.jehovah-witness.com/
Megjithate para disa ditesh me ra ne dore numri i fundit i revistes “Kulla e Rojes”…vendosa t’i hedh nje sy edhe pashe qe te gjitha artikujt ne kete reviste ishin per ringjalljen…
Nuk e di pse deshmitaret e Jehovait kane filluar t’i vene nje theks kaq te vecante pikerisht kesaj teme.
Ringjallja eshte nje teme e rendesishme por nuk mendoj se eshte thelbi i Krishterimit…a nuk eshte Krishti thelbi Krishterimit?Megjithate nuk mendoj se Deshmitaret e Jehovait jane 100% pergjegjes per vetevrasjet e fundit qe kane ndodhur ne Shiqeri. Nuk besoj se ata ju kane thene atyre femmijeve te vrasin veten…
Ka shume faktore qe ndikojne ne vetvrasje: deshperimi i thelle, varferia, vetmia, divorcet etj, por asnjehere keta faktore nuk jane theksuar kaq shume sa ndikimi qe ka pasur sekti i Deshmitareve te Jehovait…
Njerezit papritur u bene te ndjeshem… Mos me keqkuptoni, nuk po mbroj Deshmitaret e Jehovait ketu…nuk kam as pse t’i akuzoj.
Ndoshta theksi qe ata i kane vene ringjalljes ose parajses ne predikimet e tyre plus deshperimi i madh dhe problemet e shumta qe ata femije kane pasur ne familjet e tyre, i ka shtyre ata femije te bejne dicka te tille.
Pra faji per mendimin tim nuk eshte 100% i Deshmitareve te Jehovait…
Vetevrasjet ndodhin po thuajse perdite, per arsye nga me te ndryshmet. Duket sikur vetevrasjet janë kthyer tashme ne pjese te jetes se shqiptareve, te percjella fort edhe me zhurmen e medias.Arsyet qe i shtyjne shqiptaret(nga Shqiperia,Kosova etj) te vrasin veten jane dy llojesh: sociale dhe individuale.Shteti Shqiptar (Shqiperi ,Kosove)nuk siguron me asgje, as jeten, vendin e punes e as te ardhurat .
Te mesuar per te mos marre pergjegjesi, njerezit nuk dine nga t’ia mbajne.
E natyrisht te gjitha keto kushtezohen me se miri nga varferia e madhe qe kalojn shqiptaret ne Shqiperine Etnike .
Ne keto kushte, disa njerez zgjedhin rrugen me te shkurter dhe te gabuar, duke vrare veten.Menyrat e vetvrasjes: vetehelmim ,vetevrasje me arme zjarri , hedhje nga lartesite , shtypje nga treni ,automobile,motocikleta,vetembytje ,vetevarje ne litare ,vetedjegie me lende djegese(benzin etj).
Vetëvrasjet, 2.5 herë më shumë viktima se vrasjet
Një vajzë 23-vjeçare me inicialet A.M, banore e lagjes “Kombinat” të kryeqytetit, ka simuluar për të tretën herë një vetëvrasje për arsye se prindërit e saj nuk e lejojnë të ndjekë besimin fetar që ajo dëshiron.
Me anë të një shiringe ka marrë gjak në krah dhe e ka hedhur atë në hundë duke e bërë të dukej si një tentativë për t’i dhënë fund jetës.
Për fat, kësaj radhe ka qenë vetëm një “trillim”, ndryshe nga dy herët e tjera kur ajo ka provuar me të vërtetë t’i japë fund jetës, por i ka kërcënuar prindërit se herën tjetër do ta bëjë seriozisht.
Mjekët e urgjencës e njohin tashmë rastin e 23-vjeçares dhe pohojnë se ajo duhet t’i nënshtrohet një trajtimi psikologjik.
Pas dy tentativave ajo vazhdon të jetë sërish e gjallë, por shumë të tjerë nuk kanë qenë me kaq fat.
Fenomeni
Vetëvrasja konsiderohet si shkaku i dytë për vdekjet në Shqipëri dhe Kosove , pas aksidenteve rrugore (121 raste në gjashtë muaj 2006 ne Shqiperi.Nuk kam shenime per Kosove).
Rastet e vetëvrasjeve janë të pranishme në të gjitha kronikat javore të mediave. Shifrat e këtij fenomeni marrin gati tre herë më shumë jetë njerëzish se krimi i vrasjes.
Gjatë 6 muajve të parë të këtij viti numri i vetëvrasjeve ka qenë plot 108 raste, ose 2.5 herë më shumë se sa vrasjet, të cilat po për të njëjtën periudhë kanë shënuar vetëm 44 viktima(2006).
Fenomeni i frikshëm nuk njeh moshë apo kufij gjeografikë, pasi raste të reja regjistrohen çdo ditë dhe nga të gjitha zonat e vendit.
Sociologët, analistët dhe psikologët ia hedhin fajin për këtë rritje të frikshme të fenomenit,
problemeve ekonomike dhe ngarkesës psikologjike që mbart me vete ‘urbanizimi’ i vendit, ndërkohë që nismat për krijimin e një rrjeti midis uniformave blu, institucioneve arsimore, psikologëve dhe prokurorëve për studimin dhe parandalimin e fenomenit, kanë mbetur vetëm nisma të mira.
Shifrat bëhen akoma më alarmante nëse do të llogarisim edhe rastet për tentativa, megjithëse këto janë vetëm një dështim i rastësishëm i vetëvrasjes.
Mungesa e një trajtimi nga familjet apo dhe e shoqërive të këtyre rasteve, ka bërë që edhe pse fati i ka shpëtuar më parë nga vetëvrasja, të tentojnë përsëri derisa ta realizojnë.
Motivet
Nga anketimet, por edhe analizat e shumta të kryera rasteve të vetëvrasjeve, shkaqet e këtyre vetekzekutimeve nuk janë të njëjtat për zonat, por edhe për grupmoshat e ndryshme. Në zonat rurale ndeshim kryesisht me raste vetëvrasjesh për shkak të borxheve dhe pamundësisë për të mbajtur familjen.
Si dhe për shkak të kontradiktave në familje. Në mjaft raste motivet janë edhe lidhjet e dashurisë mes të rinjve, të cilat nuk aprovohen nga familjet.
Statistikat tregojnë se numri i vetëvrasjeve ka shënuar një rritje të ndjeshme në zonat më të varfra, ku banorët fitojnë më pak sesa një pagë minimale mujore e administratës, që është rreth 12.000 lekë të reja.
Nëse u besojmë të dhënave zyrtare, si të papunë figurojnë vetëm 150.000 persona (72.7 mijë femra dhe 77.3 mijë meshkuj), në një popullsi prej 1.700.000 njerëz të aftë për punë.
Por numri real i të papunëve mendohet të jetë shumë më i madh, ndërsa edhe ata të cilët e kanë tashmë një vend pune nuk janë shumë më mirë, sepse një pjesë e tyre e marrin pagën disa muaj me vonesë.
Në të njëjtën ‘grackë ekonomike’ janë edhe pjesa më e madhe e popullsisë që jeton në fshat.
Kurse në zonat urbane, ndeshemi më tepër me rastet e vetëvrasjeve për shkak të depresioneve të thella të shkaktuara nga sëmundje të pashërueshme.
Por edhe në këto zona ndeshim raste vetëvrasjesh për shkak të gjendjeve ekonomike dhe motive dashurie. Adoleshentët e kryejnë këtë akt zakonisht nga depresione të shkaktuara nga krizat në familje, apo mungesa e edukimit.
Po kështu, edhe dhuna në familje është konsideruar si motiv. Shpesh janë akuzuar mediat, se në trajtimin e rasteve të veçanta ato ndikojnë duke dhënë shembuj vetëflijimesh.
Një ndikim të veçantë kanë krizat në marrëdhëniet e dashurisë dhe problemet në ambientin shoqëror apo problemet ekonomike.
Zonat
Nga anketimet e kryera edhe nga statistikat e publikuara herë pas here nga Ministria e Brendshme e RSH , zonat më të prekura nga vetëvrasjet janë zonat rurale.
Kjo për faktin se në këto zona kontradiktat shoqërore janë më të theksuara. Kurse trajtimi i familjeve dhe i shoqërisë për analizimin dhe parandalimin e këtij fenomeni, lë shumë për të dëshiruar. Në një statistikë të vitit të kaluar, vetëm 10 % e vetëflijimeve ishin regjistruar në Tiranë.
Në top listën e vetëvrasjeve qëndronte Fieri me 19 % të vetëvrasjeve, pastaj renditej Tirana e Shkodra me 15% dhe 10 %; të ndjekura nga Korça, Lezha dhe Berati.
Gjinia
Për nga gjinia kurbën e grafikëve të vetëvrasjeve e kryesojnë femrat me 60 % të rasteve të vetëflijimeve, kurse meshkujt 40 %.
Kjo për vetë faktin se femrat e kanë më tepër të vështirë për të gjetur rrugëdalje për problemet e tyre. Kryesisht në zonat rurale mungesa e një pavarësie ekonomike, por edhe konfliktet e tjera, e bëjnë femrën më tepër të ekspozuar ndaj depresionit që shpesh i çon deri në vetëvrasje.
Megjithatë, vihet re në Shqipëri ashtu si edhe në të gjithë botën vihet re, një shtim i numrit të vetëvrasjeve edhe në radhët e meshkujve.
Grupmoshat
Grumoshat më të prekura nga fenomeni i vetëvrasjeve janë ato 26-45 vjeç. Kjo për faktin se në këtë moshë ndodhin ballafaqimet më të mëdha me realitetin dhe rezultatet e atyre që mund të quhen si investime të adoleshencës.
Po t’i referohemi statistikave të vitit të kaluar, duke ditur se vetëm në periudhën janar prill 2005 ndodhën 90 vetëvrasje, nga të cilat deri në moshën 14 vjeç ishin regjistruar 4 % të rasteve; nga 14-18 vjeç regjistroheshin 11 % të vetëvrasjeve të kryera; 18-26 vjeç regjistroheshin 25 % të vetëvrasjeve; 26-45 vjeç ishin 33 % të vetëvrasjeve dhe mbi 45 vjeç me 27 % të rasteve.
1. Gjatë periudhës 50 vjecare të qeverisjes komuniste ne Shqiperi dhe Kosove u bë një shpëlarje e trurit njerëzor, duke e zhveshur atë nga çdo ideal apo vlerë tjetër njerëzore përveç idealit komunist,socialist i cili na rezultoi një nga mashtrimet më spektakulare dhe vdekjeprurëse të historisë njerëzore. Kjo shpëlarje truri sjell faktin që në një çast kur njeriu ndal dhe mediton përse duhet ta vazhdojë jetën, e vetmja përgjigje që i vjen ne kokë është “për para”. Po kur paratë mungojnë?
Sipas bisedës që kam pasur para nja dy vjetësh me disa miqtë e mi amerikanë, ata, bazuar në një punim kërkimor të një bashkatdhetarit të tyre rreth komunizmit, arrinin në përfundimi se shkak për korrupsionin e lartë, krimin dhe mungesën e ndjenjës njerëzore në Shqipëri dhe në vendet e tjera post-komuniste, ishte komunizmi dora vetë. Dhe, unë jam kryekëput dakord më ketë përfundim; në fund të fundit, sipas ideologjisë materialiste evolucioniste, njeriu është veç një kafshë e tej-evoluar, dhe për të mbijetuar duhet të operojë sipas ligjit të Selektimit Natyror. Kjo sjell çka thash më lartë
Shqetesimet obsesivo –kompulsive
Kompulsioni konceptohet si nje levizje e brendshme qe ju shtyn ju te beni veprime te cilat ne te vertete ju nuk doni ti beni, si p.sh. larja e duarve apo te kontrolluarit e deres nese e keni mbyllyr, ne menyre te perseritur. Keshtu eshte dhe perkthimi apo kuptimi i tij ne shqip, Kompulsion = detyrim apo shtrengim. Kompulsionet jane gjithmone te lidhura me Obsesionet dhe problemi njihet si Semundja Obsesivo –Kompulsive, ne angl.à Obsessive-Compulsive Disorder.
Obsesioni eshte nje mendim intruziv ose ndjenje qe shihet ne menyre konstante me pak lidhje ose aspak me ngjarjet aktuale.
Ju ndoshta, per shembull, jeni te obsesuar me idene se dikush po ju observon kudo. Shume nga ne kemi Obsesione; shumica prej nesh kane Kompulsione, dhe keto jane normale e shpesh si ndihma te vlefshme drejt eficences e suksesit. Nje ndjenje e pakte kompulsive drejt pastertise mund te jete shume e dobishme.
Ne personat me Shqetesime Obsesivo- Kompulsive, keto ndjenja shfaqen pa lidhje e me nje frekuence te mjaftueshme per te shkaktuar shqetesim e deri invaliditet.
Viktima, e cila eshte zakonisht person me inteligjence mbi-mesataren dhe i mire –arsimuar, mund te kete nje Obsesion, nje Kompuulsion, ose te dyja bashke, dhe e di fare mire qe kjo eshte nje situate irracionale, por nuk eshte ne gjendje ta kontrolloje ate.
Duke iu nenshtruar ndjenjes se Kompulsionit nuk ka lehtesim te Akthit te shoqeruar me te. Njerezit me shqetesime- obsesivo-kompulsive shpesh jane te preokupuar me pasterti absolute dhe frike nga kontaminimi, vecanerisht nga fecet.
Disa lajne aq shume sa u zhvillohet dermatit ekstrem ne duar.. Kompulsioni i eshte gjithashtu i perhapur e mundet qe ne menyre te jashtezakonshme te interferoje me zhvillimin e jeteses normale.
Obsesioni ku veprimet, punet, detyrimet duhen bere perfekt, me perpikmeri, ngadale, e me nje rradhe te caktuar – mund te jete invalidizues. Njerezit e prekur shpesh jane te preokupuar me agresionin dhe fillojne seancat e “ mendimeve magjike”- ndjenje kjo ku ngjarjet mund te ndodhin, vetem duke menduar rreth tyre. Kjo eshte dicka shqetesuese e i duhet kushtuar vemendje ne raport me mendimet agresive.
Shqetesimet Obsevivo- Kompulsive zakonisht fillojne ne jeten e hershme te te rriturve, pas nje ngjarje te stresuar si nje vdekje ne familje ose probleme seksuale. Vuajtesi shpesh, nuk e diskuton ketete problem e nuk kerkon ndihme per vite me rradhe, ka raste mbi 10 vjet. Nje te treten e ketyre te pafateve e ze me pas Depresioni Klinik dhe vetevrasjet nuk jane te rralla.
Kjo gjendje per nje kohe te gjate eshte klasifikuar si Neuroze, por sot vihet re tendenca per ta evituar kete term dhe thjeshte i referohemi si Crregullime te Sjelljes, ne angl. Behaviour Disorder.
Ekziston nje fare evidence qe kjo gjendje eshte e shoqeruar me demtime te lehta e te paevidentuara te trurit, ndoshta, ne disa raste, nga efekte prenatale, apo demtime gjate lindjes.
Frojdistet kane shpjegimet e tyre, duke pretenduar se problemi rezulton nga nje regresion mbrojtes tek faza para- edipale analo-sadistike, sidoqe mund ta marrim ( interpretojme)
Ne kete.Trajtimi me antidepresantet triciklike ka dhene rezultate te mira sidomos, klomipramina mund te jete e vlefshme, por rezultatet me te mira jane arritur nga terapia ne ndryshimin , e modifikimin e sjelljes dhe terapia familjare.
Nuk ka evidence qe Psikoanaliza mund ta kuroje kete crregullim…
Me poshte do te shkruajme per disa vrasje qe kane ndodhe ne disa vende Ballkanike…
SERBI: SHTOHEN VETEVRASJET
Pas dy oresh te tensionuara ne maje te nje ndertese 18 kateshe ne qender te qytetit te Nishit, Zoran Stankoviq mundohet te shmange vetevrasjen. Qindra njerez te cilet jane mbledhur per te pare ngjarjen jane shperndare ndersa policia e ka derguar 30 vjecarin e shqetesuar ne shtepi.
Me pas eshte mesuar se tregtari i vogel ambulant kishte marre vendimin per te vrare veten pasi disa oficere te policise i kishin sekuestruar te gjithe mallin te cilin ai mendonte ta shiste ne nje treg ambulant.
Stankoviq nuk eshte i vetmi i cili mendon se nuk ka me asnje aresye per te jetuar. Vetem ne Nish, policia lokale ka llogaritur se nga 350,000 banoret e qytetit, nje person vret veten cdo dite ndersa shume te tjere perpiqen te kryejne vetevrasje dhe per to nuk ka informacion.
Ngjarje te till ate ngjashme ndodhin cdo dite ne te gjithe Serbine. Subotica, nje qytet me popullsi prej 100,000 banore ne veri te Vojvodines, ka pasur numrin me te larte te vetevrasjeve dhe ende ka te pakten nje vetevrasje ne jave. 791 njerez kane kryer vetevrasje gjate dhjete vjeteve te fundit ndermjet viteve 1991 dhe 2001 – nje rritje prej 150 vetesh ne krahasim me dhjete vjetet e kaluara.
Ne Beograd, i cili ka nje popullsi prej dy milion e gjysem banore, rreth 900 njerez kane kryer vetevrasje gjate vitit te kaluar. Gjate dy javeve te kaluara vetem ne kryeqytet, ka pasur kater vetevrasje dhe disa perpjekje. Edhe ne qytetet Novi Sad, Sombor, Kragujevac gjendja eshte e ngjashme.
Eshte e veshtire te sigurosh statistika zyrtare, sepse nuk ka organizma te cilat te punojne kryesisht per kete problem. Por varferia duket se eshte aresyeja kryesore ne 28 vetevrasjet me te fundit ne Nish, ndersa 13 nga te vetevraret kane qene te papune dhe shtate te tjere jetonin me pensione minimale.
Nje numer gjithnje ne rritje i Serbeve mendojne se nuk ia vlen te jetojne me, nje fakt i theksuar edhe ne nje anketim te fundit te jetes familjare te kryer nga Dr. Andjelka Miliq, profesore e sociologjise ne Universitetin e Beogradit.
“Dy te tretat e familjeve te anketuara kane thene se ata ndjehen si te paafte per te perballuar te gjitha aspektet e jetes,” ka thene Miliq.
Dr. Julijana Puriq Pejakoviq, nje psikiatre nga Beogradi e cila eshte e specializuar ne studimin e vetevrasjeve, thekson gjithashtu edhe problemet me te cilat perballen komunitetet e medha te refugjateve te vendosura ne qendrat urbane te Serbise pas jetes ne zonat rurale te Kroacise, Bosnjes apo Kosoves.
Pothuajse te gjithe perballen me varferi dhe shume prej tyre kane humbur te dashurit e tyre te afert gjate viteve te luftes ose ne emigracion.
Dr. Pejakoviq thote se eshte e veshtire te jetosh i lumtur dhe i shendetshem kur je larg shtepise tende dhe kur jeton ne rrethana te veshtira. “Ne nje situate kur ke abandonuar shumicen e gjerave me te cilat ke jetuar per nje kohe te gjate, mund te krijohet nje vakum i madh ne jeten tende. Eshte teper e veshtire ta nxjerresh veten nga kjo gjendje”.
Shtimi i numri te vetevrasjeve eshte nje fenomen shqetesues, por po aq shqetesuese jane edhe metodat gjithnje e me brutale te cilat njerezit i zgjedhin per te kryer vetevrasje. Njerezit vrasin veten duke u helmuar, duke u hedhur nga ndertesa te larta, ose nen rrotat e trenave dhe duke hedhur veten ne ere me granate dore.
Mjeku patolog ligjor Dr. Slobodan Saviq konfirmon se armatimet e grumbulluara gjate konflikteve me te fundit rajonale po perdoren gjithnje e me teper per te kryer vetevrasje.
“Burrat kane me teper mundesi per te sigururar keto arme sesa grate, dhe si rrjedhim ata jane me te prirur per te vrare veten ne kete menyre,” ka thene ai per IWPR-ne.
Statistikat e Institutit per Mbrojtjen e Shendetit ne Beograd tregojne se nje numer ne rritje i femijeve po i japin fund jetes, vecanerisht rreth periudhave tradicionale te festive. Kjo ka theksuar nje nevoje per nje rrjet te mbeshtetjes emocionale me te mire ne Serbi, thone specialistet.
Varferia dhe konfliktet ndermjet familjes po permenden si nje shkak i mundeshem i ketyre vetevrasjeve. Stresi familjar, vecanerisht ne rradhet e atyre te cilet duhet te bejne me teper se nje pune per te perballuar jetesen, mund te jete vecanerisht i veshtire per t’u perballuar nga femijet.
“Marredheniet e keqija ndermjet femijeve dhe prinderve, te afermve, shokeve dhe kolegeve i rendojne te gjitha keto kriza,” thote Dr. Pejakoviq.
Ndersa rajoni ende perballet me probleme te veshtira dhe ekziston shume pak ndihme profesionale, duket se shume njerez te tjere si Stankoviq do ta gjejne veten prane gremines.
MAQEDONI: SHTOHEN VETEVRASJET
Varferia dhe stresi i pas luftes po shtyjne gjithnje e me teper njerez drejt vetevrasjes.
Nje burre i cili qendronte ne lartesine prej 80 metra ne nje dige ne Maqedonine jugore ka menduar se nuk kishte me asnje aresye per te jetuar. Duke menduar per humbjen e punes, gje e cila bente te pamundur mbajtjen e bashkeshortes dhe dy femijeve te tyre, personi i identifikuar si N.N ka vendosur ti jape fund jetes – dhe u hodh prej andej.
Per fat, ai shpetoi pas hedhjes nga diga e hidrocentralit te Tikves ne Kavadarci dhe tani po i nenshtrohet trajtimit psikiatrik. Shume te tjere te prekur nga depresioni i cili ka perfshire shume njerez ne kete vend te varfer, nuk jane me kaq fat.
Gjate 20 muajve te fundit, numri i vetevrasjeve ne Maqedoni eshte shtuar me nje te treten krahasuar me te njejten periudhe perpara vitit 2001. analistet fajesojne per kete rritje problemet ekonomike dhe traumen post konflikt.
Zedhenesi i ministrise se brendeshme Vojisllav Zafirovski ka thene se gjate dy vjeteve te kaluara ne Maqedoni kane kryer vetevrasje 367 njerez – 266 burra dhe 101 gra – ne nje vend me nje popullsi prej vetem 2.1 milion banore. Kjo tregon nje rritje prej 30 perqind.
Numri i vetevrasjeve eshte rritur se tepermi ne rajonet me te varfera, ku banoret fitojne me pak sesa shuma mesatare e pagave apo pensioneve prej 100 euro ne muaj. Nga nje popullsi prej 850,000 njerez te afte per pune, rreth 350,000 ose 37 perqind, jane te regjistruar si te papune. Edhe ata te cilet e kane nje vend pune nuk jane shume me mire, sepse disa dhjetra mijera punetore nuk paguhen prej muajsh.
Zafirovski ka thene se problemet ekonomike jane motivi kryesor per vetevrasjet, perfshire edhe njerezit me semundje te pasherueshme. Psikiatrja Vesna Atanasova, e cila zoteron nje klinike private ne Shkup, e pranon kete. “Motivi kryesor per vetevrasjet eshte varferia,” ka thene ajo per IWPR.
Per shtate muaj gjate vitit te kaluar, eshte zhvilluar konflikti i armatosur ndermjet forcave qeveritare Maqedonase dhe luftetareve Shqiptare te Ushtrise Clirimtare Kombetare, UCK. Ndersa numri i viktimave, rreth 200 te vrare, eshte i vogel ne krahasim me lufterat e tjera ne Ballkan, ajo ka shkaktuar nje traume te thelle ne rradhet e 8,000 njerezve, kryesisht Maqedonase etnik, te cilet jane zhvendosur nga shtepite e tyre.
“Vetevrasja eshte nje veprim agresiv i kryer ndaj vetes,” thote Staslav Petkovski, nje specialist i psikologjise mjeksore ne Shkup i cili ka punuar per shume vjet si terapist i familjeve. “Lufta, e kombinuar me varferine, ka shtuar agresionin si nje forme e zgjidhjes se konflikteve te jashteme dhe te brendeshme psikologjike”.
Petkovski ka kryer nje studim per gjendjen psikologjike te Maqedonasve etnike ne fund te vitit 2001 dhe fillimin e 2002. Duke perdorur nje grup prej 1,000 personash ne pese qytete, ai ka arritur ne perfundimin se ndjenjat mbizoteruese ne rradhet e njerezve jane zemerimi, frika dhe mungesa e shpreses.
“Per fat te keq, ata shenojne fillimin e nje spiraleje psikologjike e cila nxit dhunen dhe disa here drejtohet ndaj vetes,” ka thene Petkovski.
Psikiatri nga Shkupi Edip Shei mendon se mosha eshte nje factor i rendesishem. “Analizat kane treguar se, gjate 25 vjeteve te fundit, vetevrasjet jane shtuar tre here ne rradhet e adoleshenteve,” ka thene ai.
Nje raport i koheve te fundit i pergatitur nga Qendra e Gjendjes se Krizes, e cila vepron ne kliniken psikiatrike ne spitalin shteteror te Shkupit, ka arritur ne perfundimin se vetevrasjet jane shkaku i trete me i zakonshem per vdekjen ne rradhet e te rinjve ndermjet moshes 15 dhe 24 vjecare.
Shei ka pershkruar rastin e 16 vjecarit T.N nga Shkupi, prinderit e te cileve kane vendosur te ndahen per nje fare kohe si shkak i veshtiresive financiare. Pas ndarjes se tyre, djali nuk ka pranuar te komunikoje me prinderit dhe ka shkuar te jetoje me gjysherit.
Menjehere pas kesaj, ai ka rene ne shoqeri te keqe dhe ka pasur probleme me policine. Kur nje dite gjyshes se tij i ka humbur portofoli, T.N ka qene i dyshuari kryesor – dhe si rezultat ai ka tentuar vetevrasjen me nje thike. Per fat, ai nuk ka pasur sukses dhe tani po sherohet ne spital.
Shei gjithashtu thekson se njerezit me trauma nga lufta kane nevoje per ndihme. “Shteti duhet te mbaje qendra per rehabilitimin e ketyre njerezve ne zonat me te prekura nga konflikti i vitit te kaluar,” ka thene ai.Vetvrasjet jane edhe problem kombetare…
…Nje grua e sapomartuar, i ka dhene fund jetes ne moshen 26 vjeceare duke u veteqelluar, pak jave pasi priste te nxirrte ne drite nje femije, fry i pare i kurorezimit ne martese.
Ngjarja e dhimbshme ka ndodhur dje ne fshatin Breg Krume te komunes Vranisht ne rrethin e Hasit. vIktima e vetevrasjes me arme zjarri, eshte 26 vjecarja Safe Ferizolli e cila prej shtate muajsh, ishte shtazene, pasi nje vit me pare, ishte martuar. Lajmi konfirmohet nga burime zyrtare te Drejtorise se Policise se Kukesit.
Sipas tyre, Safe Ferizolli, 26 vjece, u gjet e vdekur ne banesen e saj ne oren 10.30 te dites se Premte, pasi kishte nje plage vdekjeprurese ne koke. Burimet saktesuan se 28 vjecarja Ferizolli, kishte kaluar ne nje gjendje te renduar te depresionit nervor ditet e fundit pasi e mundonte gjendja e veshtire ekonomike. Sipas te dhenave te grupit hetimor ne vendin e ngjarjes, gruaja 28 vjecare kishte probleme te mprehta sociale per shkak te varferise se tejskajshme.
Duke mos e perballuar me situaten, ajo ka marre nje pistolete TT e cila gjendej pa leje ne shtepi dhe ka qelluar mbi vete duke gjetur fundin e dhimbshem. Burime nga vendngjarja, i thane “Korrieri”-t, se 26 vjecarja ishte martuar rreth nje vit me pare, ne fshatin pare i kurorezimit ne martese, ne fshatin Breg Krume te komunes Vranisht ne rrethin e Hasit.
Sipas burimeve te mesiperme, bashkeshorti i te rese, ishte i papune. Qe te dy, jetonin ne nje shtepi-kasolle dhe gjendja e tyre ekonomike paraqitej e renduar. Edhe vete 26 vjecarja ishte e papune dhe burre e grua, nuk arrinin te jetonin normalisht duke iu nenshturar pa deshiren e tyre, varferise.
Ne kete gjendje, 26 vjecarja dyshohet te kete kaluar prej disa ditesh ne depresion duke mos patur me deshire per te jetuar. Ne keto kushte ajo eshte vetevrare me pistolete duke gjetur fundin e menjehershem. Por bashke me te, eshte shuar edhe femija qe pas rreth tete javesh priste te dilte ne jete. Varrimi i te ndjeres eshte bere dje, me ndihmen financiare te vellezerve te saj.
…Ishte e mbyllur mes katër mureve të shtëpisë, e brengosur për mosfrekuentimin e shkollës, dhe e mbytur nga punët e shtëpisë. Kjo ka qenë gjendja në të cilën prej kohësh ishte duke jetuar 13-vjeçarja Flutura Jarua, e cila i dha fund jetës dy ditë më parë, duke u vetëhelmuar. Ndërsa në shtëpinë e saj në fshatin Boçovë të Levanit ka rënë zia.
Situata e krijuar tashmë në familjen Jarua është më e vështirë se një ditë më parë, kur ata i dhanë lamtumirën e fundit fëmijës së tyre.
Shtëpia është e huaj dhe tepër e ftohtë pa Fluturën. Sapo hyn në oborrin e shtëpisë dhe hedh sytë mbi ndërtesën, menjëherë të krijohet përshtypja se aty jeton një familje e rrënuar ekonomikisht.
Gjithçka është e vjetër dhe e mbajtur keq. Mure të krisur e të palyer, një kopsht i papunuar përpara shtëpisë dhe gjithçka e lënë rrëmujë. Mes të afërmve dhe familjarëve ka mbetur shija e hidhur e humbjes së vogëlushes dhe ata të tregojnë për 13-vjeçaren që vendosi të vetëflijohej.
Nëna“Nuk kishte arsye pse të vetëhelmohej”. E ëma e saj, Marjeta, rreth të 40-tave, e veshur tashmë me roba të zeza, nuk e fsheh dot dhimbjen dhe brengën për humbjen e vajzës. Duke treguar për të, shpesh ngre supet dhe mbledh trupin e imët, duke lënë të kuptosh se nuk ia merrte mendja kurrë që të kishte një fund tragjik.
Çdo ditë ajo i kërkonte vajzës së vogël që të merrej me të gjitha punët e shtëpisë. Ajo ka edhe një djalë 15-vjeçar, që quhej Denis. Marjeta e përjashton përdorimin e dhunës apo keqtrajtimin e vajzës, kur ajo nuk i bindej.
“Ka pasur edhe raste të tjera, kur unë i kam folur Fluturës për punët e shtëpisë dhe kjo ka qenë vetëm një arsye që ajo të bëhej një amvisë e mirë, por ajo gjithmonë nuk më dëgjonte dhe më kundërshtonte.
Megjithatë unë e toleroja, pasi mendoja që ishte ende e vogël dhe se një ditë do të më kuptonte”, shprehet ajo.
Nga biseda me familjarët dhe të afërmit e Fluturës, mësohet se po bënte gati dy vjet që ajo ishte shkëputur nga shkolla, sepse ishte mjaft e dobët në mësime dhe mezi kishte kaluar deri në klasë të pestë.Bashkëmoshatarët
Bashkëmoshataret e saj thanë për Gazetën se ajo ndihej e tradhtuar nga fati i saj, pasi nuk kishte mundur që të arrinte rezultate të mira në mësime.
Largimi nga shkolla fillimisht iu duk si një zgjidhje e drejtë dhe e mirë për të, por më vonë ajo u ndodh përpara një situate tepër të vështirë dhe pothuajse qante sa herë që ne takoheshim dhe diskutonim për mësimet.
“Ishte vajzë me sedër dhe nuk ia falte vetes që të ulej aq poshtë dhe të mbetej thjesht një shtëpiake, edhe pse në fshat. Mendonte se ne do të ecnim përpara dhe ajo do të mbetej në vend pa asnjë të ardhme.
Gjithashtu, shoqet e pakta të saj kanë pohuar se ajo u kishte thënë se ishte mërzitur që rrinte mbyllur në shtëpi.…Pa frikë mund të quhet një nga qytetet që mban rekord për rastet e vetëhelmimeve. Elbasani është “kryeqyteti” i viktimave të vetëhelmimeve. Në më pak se katër vjet në rrethin e Elbasanit janë regjistruar 300 raste të intoksikacioneve suicidale, ose, sikurse quhen ndryshe, të vetëvrasjeve nga të cilat janë shënuar 100 viktima.
Shifrat e tilla tronditëse, tepër alarmante dhe po kaq shqetësuese janë bërë publike pas përfundimit të një studimi të intoksikacioneve suicidale, sidomos atyre fosforo-organike, për rrethin e Elbasanit.
Ky studim është kryer nga mjekët reanimatorë Dr.Behar Gjevori dhe Dr. Nikollaq Thano të Qendrës Spitalore “Dr.Xhaferr Kongoli”, të cilët njëkohësisht janë edhe pedagogë të degës së infermierisë në Universitetin “Aleksandër Xhuvani” të Elbasanit.MetodatSipas dy mjekëve, studimi në fjalë përfshin periudhën nga viti 2000 deri në vitin 2004. Vetëm gjatë fillimit të këtij viti janë shënuar 90 raste të vetëhelmimeve.
Ata kanë pohuar se në studim janë marrë 139 raste me intoksikacione ushqimore për periudhën 2000-2002, të përpunuara në tabela statistikore paraprakisht.
Po kështu mjekët kanë pohuar se, për të arritur në përfundimin për vetë-helmimet, janë studiuar 61 kartela klinike me intoksikacion nga fosfororganiket dhe pesticidet përgjatë këtyre viteve.
Qëllimi i studimit të intoksikacioneve suicidale, sidomos fosforoganike, në rrethin e Elbasanit ka qenë trajtimi i tyre dhe rekomandime të përgjithshme për të mënjanuar këtë plagë të madhe të shoqërisë.ShkaqetPredominimi i seksit femër në intoksikasionet suicidale lidhet me ndikimin më të madh që kanë faktorët negativë social-ekonomikë mbi to.
Madje, ka të bëjë edhe me brishtësinë e vet këtij seksi në përgjithësi. Fruktacioni apo trysnia që ushtrohet ka intensitet më të madh mbi seksin femër, si dhe veçoritë psiko-hormonale që rrisin incidencën për suicidet tek femrat. “Janë shtuar rastet e vetëvrasjeve të lidhura me situatën social-ekonomike të një tranzicioni të tejzgjatur, nëpër të cilën po kalon, ashtu si gjithë Shqipëria, edhe Elbasani”, kanë pohuar mjekët.
Një tjetër shkak që ka sjellë rritjen e numrit të vetëvrasjeve në rrethin e Elbasanit, sipas mjekëve që e kanë kryer studimin, janë dhe ngjarjet e trazirave që përfshinë vendin tonë në vitin 1997, ku edhe Elbasani ishte ndër ata që u përfshinë në këto trazira dhe ku një pjesë e popullsisë pësoi traumë psikologjike, sidomos fëmijët që aktualisht i përkasin grupmoshës 17-24 vjeç.
Në fshat numërohen 57.8 për qind, ndërsa në qytete 42.2 për qind. Për intoksikacionin fosfoorganik numërohen 29.5 për qind në qytet dhe në fshat 70.5 për qind.
… Një grua 29- vjeçare ndodhet në gjendje kome, pasi ka tentuar t’i japë fund jetës, ndërkohë që ky është rasti i tretë i vetëhelmimit brenda dy ditëve të fundit. Rajmonda Sh., 29 vjeçe, nënë e 3 fëmijëve, lindur dhe banuese në fshatin Shushicë në Elbasan, ka mbërritur dje në spitalin e Elbasanit, pasi ka pirë një sasi rogori që përdoret ndaj insekteve që brejnë hardhitë e rrushit.
Nga hetimet e para mësohet se shkak i kësaj tentative kanë qënë grindjet e vazhdueshme të 29-vjeçares me bashkëshortin e saj. Ndërkohë në dhomat e reanimacionit të repartit kirurgjik, ndodhen dhe dy të vetëhelmuar të tjerë.
Ata kanë mbërritur atje dy ditë më parë dhe pas ndihmës mjekësore ndodhen jashtë rrezikut për jetën. Genti D., 26 vjeç, lindur dhe banues në lagjen “Beqir Dardha”, në Elbasan, u vetëhelmua me një sasi ilaçesh antidepresivë, thanë për gazetën, burime të policisë.
Burime të spitalit thanë për gazetën se 26- vjeçari, mbërriti në gjendje të rëndë por aktualisht ndodhet jashtë rrezikut për jetën, ndërkohë që policia po heton mbi shkaqet e kësaj tentative vetëvrasjeje.
Po dy ditë më parë, në spitalin e Elbasanit mbërriti në gjendje kome dhe një 21- vjeçare nga ky qytet. M.Gj., e pamartuar, kishte pirë një sasi të konsiderueshme bar miu dhe ndodhet në gjendje të rëndë në spital.
Familjarët kanë pohuar se nuk i dinin shkaqet e vetëhelmimit të vajzës së tyre. Vetëm gjatë majit janë shënuar katër raste të tentativave të vetëflijimit. Kurse gjatë këtij viti shënohen 90 raste me rreth 15 të vdekur.
Pjesa më e madhe janë vajza dhe gra nga fshatrat e qarkut të Elbasanit.
…Pak muaj më parë, i kishte vdekur burri në Greqi dhe dje ka vendosur t’i japë fund jetës. 16- vjeçarja M. Rrenja, banore fshatit Moravë në Berat, ka tentuar t’i japë jetës fund, duke pirë helm rogor, por ka shpëtuar për mrekulli nga vdekja pasi familjarët e kanë çuar në kohë në spitalin rajonal.
Burime nga spitali thanë për gazetën se 16-vjeçarja mbërriti në gjendje të rëndë në spital, por falë ndërhyrjes së menjëhershme ajo e ka kaluar rrezikun. Të afërmit e viktimës që ndodheshin në spital kanë pohuar se M. Rrënja ka tentuar t’i japë fund jetës në kushtet e depresionit.
Ajo kishte pirë helm pasi disa muaj më parë kishte humbur në Greqi bashkëshortin e saj. Ky i fundit kishte vdekur si pasojë e një aksidenti automobilistik.
Pas vdekjes së bashkëshortit, 16- vjeçarja është kthyer tek i ati dhe mësohet se gjatë gjithë kohës ka qënë e mërzitur dhe e stresuar. Të afërmit e viktimës bëjnë të ditur se ajo ka dalë herët në mëngjes nga shtëpia dhe i është drejtuar serës së domateve, të cilat do t’i spërkaste me helm rogor.
Por në kushtet e depresionit ajo ka kapërdirë helmin dhe është gjetur në gjendje të rëndë, duke nxjerë shkumë nga goja, nga nëna e saj. Nëna ka lajmëruar të afërmit të cilët e kanë nisur me urgjencë vajzën në drejtim të spitalit, ku dhe ndodhet jashtë rrezikut për jetën.
Një kabëll elektrik dhe trau i tavanit të banjës. Kaq pak sende i kanë mjaftuar 41-vjeçarit Tomor Laze nga Kuçova për t’i dhënë fund jetës. Një vendim i marrë aty për aty dhe krejt i pabesueshëm.
Por për Lazen motivi që e ka shtyrë drejt këtij akti, ka qenë shumë i fortë. Pak ditë më parë i kishte marrë nënës së vet 4 mijë lekë borxh, të cilat ishin bërë shkaku i vendimit të tmerrshëm për jetën e tij.
Pikërisht mosgjetja e asnjë lloj mundësie për t’i kthyer ato, ishte edhe arsyeja, që e kishte detyruar si zgjidhje të vetme të shikonte vetëflijimin dhe së bashku me jetën, të merrte me vete në varr borxhin e pa shlyer.
Dy gotat e fundit të rakisë të rrëkëllyera atje te kioska e lagjes, kishin qenë kënaqësia e fundit e tij, që ia kishte lejuar vetes para vetvrasjes.
Ndërsa gruas së tij, Bukuroshes, tani nuk i mbetet gjë tjetër, vetëm të vazhdojë e vetme përpara, që të paktën të rrisë tre fëmijët që ka në shtëpi, tashmë të mbetur jetimë. Do të përpiqet t’i ushqejë jetimët e saj me pagën modeste që merr në ndërmarrjen e pastrimit të qytetit.Ngjarja Ka qenë ora 21.30 kur Tomori është ktheyr në shtëpi. Eshtë përshëndetur me familjarët e tij dhe më pas i është drejtuar banjës. Vonesa e tij duket i ka shqetësuar familjarët. Fillimisht e shoqja e ka thirrur nga dera e banjës, por askush nuk i ka kthyer përgjigje.
Ndërsa minutat kalonin, ankthi te pjesëtarët e familjes rritej. Bukuroshja, e shoqja, duket se ka parandjerë të keqen dhe i ka kërkuar të birit që të shpërthente derën e banjës. Sapo kanë hapur derën kanë vënë re se Tomori ishte varur.
Menjëherë familjarët janë munduar që t’i heqin kabllin dhe më pas kanë dashur t’i japin edhe ndihmën e parë. Por edhe transportimi për në spitalin e qytetit duket se ka qenë i kotë. 41-vjeçari nuk kishte asnjë mundësi shpëtimi.
Rrëfimi
Dy gotat e fundit të rakisë Tomori i kishte pirë me fqinjin e tij, Kadri Myrtelin, u cili nuk e ka besuar lajmin, kur Bukuroshja i kishte thënë për ngjarjen. “Menjëherë kam shkuar në shtëpi, kur më thirrën Bukuroshja dhe Aureli dhe nuk besova kur më thanë se Tomori kishte varur veten në banjo”. Sipas Kadriut, Tomorin kishte ditë që e brente shqetësimi se nuk kishte me se të ushqente fëmijët, sepse nuk po mundte që të gjente një punë.
Gjithë familja jetonte me pagën e Bukuroshes, gruas së shtëpisë, e cila punonte si fshesare në ndërmarrjen e pastrimit të Kuçovës. Me atë pagesë minimale nuk mund të mbaheshin frymët e shtëpisë.
“Në darkë para se të ndaheshim pimë nja dy gota aty te kioska afër shtëpisë. Atë ditë Tomori kishte këmbyer nja dy fjalë me të ëmën, të cilës i kishte marrë 4 mijë lekë borxh. Por nuk kishte çfarë t’i kthente.
Ai ishte me sedër dhe për këtë ka qenë i mërzitur gjithë ditën”, rrëfen miku i viktimës për ditën e ngjarjes. Sipas Kadriut, atë ditë Tomori shkoi në shtëpi më herët se ditët e tjera, duke i’u justifikuar se ishte i lodhur.
“Nuk kaloi as një orë a dy dhe më thirri djali i tij, Aureli, duke më thënë se ka vdekur babai. Nuk e besova, por vrapova sepse kjo nuk mund të ishte shaka”, vazhdon më tej ai. Kjo është historia e një jete të prerë në mes, për një borxh të pakthyer dot në kushte të pamundësisë për tu punësuar.
Tashmë në familjen e varfër të mbuluar nga zia nuk ngelet gjë tjetër veçse mendimi për shpenzimet e ceremonisë mortore….Auroli, djali i madh i shtëpisë, nuk ka për ta hequr ndonjëherë nga kujtesa momentin kur e pa babanë e tij të varur me kabëll.
Sipas 18-vjeçarit, i ati ka shkuar në shtëpi si zakonisht rreth orës 20.00, ndërsa ka qënë i dehur. “Babai kishte pirë raki së bashku me disa shokë të tij në një kioskë afër shtëpisë. Pasi ka mbërritur në shtëpi ai nuk bëri llafe me askënd, sepse nuk e kishte zakon që të fjalosej, ndërsa ka kërkuar që të flinte gjumë”, pohon mes lotësh Auroli.
Para se të shkonte për të fjetur ka shkuar në banjo. E shoqja dhe fëmijët kanë pritur që ai të dilte nga banjo, por kjo gjë nuk ka ndodhur.
Bukuroshja, e shoqja ka shkuar për ta thirrur. Meqënëse gruaja nuk ka marrë përgjigje dhe ka pritur mjaft për të dalë i shoqi i ka kërkuar ndihmë të birit të saj, i cili ka shqyer derën për t’i dhënë ndihmë të atit.
Pasi nënë e bir e kanë gjetur të zotin e shtëpisë të varur kanë vënë kujen dhe kanë kërkuar ndihmën e fqinjve, por nuk kanë mundur që ta shpëtojnë nga vdekja 41-vjeçarin….
….Një tjetër vetëvrasje është shënuar ditën e djeshme në Lushnjë. Ca fjalë të shkruara kobshëm pak minuta para vdekjes, ishin lamtumira e fundit e dhënë nga një adoleshente.
Marsela Binjaku, banuese në fshatin Karbunarë të këtij rrethi, i ka dhënë fund jetës së saj të re duke qëlluar veten me çiften e t’et.
Burime nga policia e Lushnjës pohojnë se ngjarja ka ndodhur rreth orës 11.00. 17-vjeçarja (me arësim tetëvjeçar) ka pritur momentin e përshtatshëm për të realizuar vendimin fatal.
E ndërsa prindërit e saj kanë dalë nga shtëpia, adoleshentja ka kërkuar armën, që e mbante me leje babai i saj. Para se të shkrepte çiften mbi trupin e saj të njomë, Marsela është ulur dhe ka shkruar këto fjalë. “Ju dua shumë të gjithëve.
Më falni për këtë shqetësim që po ju sjell. Lamtumirë!” Kjo ishte ndjesa e saj e fundit, mesazhi i fundit i lënë nga kjo botë. Më pas është vetëvrarë. Vetëm pak kohë pas vrasjes, pjesëtarët e familjes Binjaku janë tmerruar nga ajo që u kanë parë sytë. Marsela është gjetur e pajetë në një nga dhomat e shtëpisë, e mbytur në një pellg gjaku.
Ndërkohë, policia ka mbërritur në vendngjarje. Të afërmit e viktimës kanë pohuar para bluve se vajza e tyre ishte natyrë e qetë dhe nuk kishte asnjë shkak që ajo të bënte vetëvrasje. Marsela pas mbarimit të klasës së tetë rrinte në shtëpi.
Edhe komshinjtë kanë deklaruar se familja Binjaku ishte e rregullt dhe se nuk e keqtrajtonin 17-vjeçaren. Pavarësisht dëshmive, ngelen vërtet mister motivet që e detyruan të renë t’i jepte fund jetës së saj në lulen e rinisë. Policia po heton për zbardhjen e plotë të ngjarjes dhe të gjetjes së motivit të krimit…
Ngjarja ka ndo-dhur rreth orës 7.30 të mëngjesit të djeshëm në qytetin e Shkodrës. Burime nga policia, bëjnë të ditur se një 42-vjeçare (emri i së cilës nuk bëhet i ditur) ka qëndruar për pak kohë mbi Urën e Bunës. Më pas ajo ka rënë në ujërat e këtij lumi.
Kalimtarë të rastit të cilët kanë vënë re se gruaja po përpëlitej, e kanë ndihmuar atë, duke e nxjerrë nga lumi. Më pas shpëtimtarët kanë njoftuar policinë e cila ka mbërritur menjëherë në vendgjarje.
Nga verifikimet e bëra nga blutë ka rezultuar se, shtetësja në fjalë vuante nga çrregullime mendore. Ndërkohë ekspertët e çështjes po hetojnë për zbardhjen e plotë të ngjarjes….
…Prokuroria e Rrethit te Lushnjes, po heton se derisa ka arritur te ndikoje perkatesia fetare ndaj vajzes 17 vjecare Marsela Binjaku e cila i dha fund jetes tre dite me pare me arme zjarri.
Adoleshentja u gjet e vdekur pasi ishte veteqelluar ne banesen e saj, en kushte te nje gjendjeje te renduar psikologjike, qe besohet nga familjaret dhe te afermit e viktimes, se ka ardhur nga ndikimi i sektit te Deshmitareve te Jehovait, qe vajza sipas tyre kishte perqafuar prej disa kohesh.
Ne nje leter qe kishte lene para se te vetevritej, Marsela sipas te afermve, shkruante: “Jetoj nje jete boshe dhe te kote… Nga librat per Jehovain kam mesuar se data 7 Maj eshte nje dite e shenjte dhe kush flijohet ne kete date per Jehovain, shpiti i tij nuk vdes por shkon ne parajse…
Mami dhe Babi. Ju dua shume dhe te me falni per kete shqetesim qe po ju sjell”.
Nga biseda e korrespondentit tone ne vendngjarje, me te afermit, mesuam se Qemali duke pare se gruaja kishte pune shume me makinen qepese kish futur vitin e kaluar te bijen Marselen ne nje kurs rrobaqepesie ne Lushnje.
Ne kete kurs ajo ishte njohur me disa gra te cilat ishin deshmitare te Jehovait te cilat e kishin pajisur me literature per kete sekt fetar. Prinderit nuk dinin gje. Lidhjen me Deshmitaret e Jehovait prinderit e mesuan pasi kishin lexuar mesazhin qe kishte lene e bija e tyre, pas vetevrasjes. “Te gjitha provat e grumbulluara ne ambjentet e familjes Binjaku ne fshatin Kashte Bardhe te komunes Karbunare e Vogel lidhur me vetevrasjen qe kreu para tre ditesh Marsela Binjaku i kane kaluar Prokurorise se Rrethit Lushnje per te kryer hetime te metejshme.
Keshtu ka pohuar per “Korrieri”-n shefi i komisariatit te Lushnjes Albert Ismaili. Mesohet se disa te dhena jane grumbulluar nga ana e policise e cila i ka hedhur ne dosje sic eshte rasti ku familjaret kane pohuar se Marsela ka qene Deshmitare e Jehovait kur ka kryer kursin si rrobaqepese nderkohe qe prane godines qe ajo ka kryer kursin nuk ekziston asnje ambient i Deshmitareve te Jehovait por i nje sekti tjeter fetar. Xhemil Beharaj…
….Specialistët dhe psikologët e Elbasanit japin alarmin për rritjen e numrit të vetëflijimeve në këtë qark. Sipas tyre, numri i rasteve është rritur 6 herë në katër vitet e fundit dhe shkak kryesor, sipas tyre, janë traumat e vitit 1997.
Si specialistë, si psikologë dhe si mjekë humanë, dr. Behar Gjevori dhe dr. Nikollaq Thano, pohojnë se kanë ndërmarrë një nismë për impenjimin e strukturave shtetërore në rajon, komunitetit të nxënësve, studentëve, prindërve, shoqatave të ndryshme, për të analizuar këtë fenomen tragjik në Elbasan dhe për të marrë masa për minimizimin e tij.
Lëvizja “Jo vetëhelmimit” që sapo ka nisur në Elbasan, sipas organizatorëve, shpresohet të gjejë një mbështetje masive të faktorëve të mësipërm, në mënyrë që tragjeditë e këtij lloji të minimizohen.
“Nisur nga statistikat në 72% të rasteve viktimat janë të seksit femër”, thotë për gazetën “Shekulli” specialisti Gjevori. Referuar shifrave, sipas specialistit Thano, rezulton se vetëhelmimi ka ardhur në rritje gjatë viteve të fundit dhe në 29% të rasteve është me pasojë vdekje.
Kështu, nëse në vitin 2000 në rrethin e Elbasanit u regjistruan 15 raste të vetëhelmimit, në vitin 2001 shifra u rrit në 37 raste, në vitin 2002 në 87 raste, në vitin 2003 numërohen 95 raste, ndërsa vetëm gjatë 5 muajve të këtij viti janë regjistruar 31 raste.
Statistikat, por dhe studimet tona të një periudhe të gjatë, shton për gazetën dr.Gjevori, evidentojnë si shkaktar të vetëflijimit ndikimin e traumave të vitit 1997.
Fëmijët dhe adoleshentët e 7-8 viteve më parë, shton ai, të rritur mes krismave të armëve gjatë trazirave, (në rajonin e Elbasanit u shënuan mbi 130 viktima), kanë qenë objekt i këtij terrori psikologjik.
Sot ata janë rritur dhe rezultojnë të jenë kontigjenti më i madh (mbi 70%), i atyre që vetëflijohen.
Në këtë dramë sociale, shtojnë specialistët, nuk mohohen dhe faktorët e njohur si varfëria, ikja në emigrim apo braktisja e njërit prej partnerëve, tradhtia bashkëshortore, ndryshimi i mënyrës së jetesës (mbipopullimi i qendrave urbane nga fshati).
Moshat 15-44 vjeç janë më të prekurat nga ky fenomen….
Menjëherë pas viteve `90, për File Kronin jeta ka marrë një rrjedhë krejt tjetër, por që pas disa kohësh ajo ka ndryshuar sërish.
Ajo nuk e kishte menduar që gjërat do të ndryshonin për keq brenda pak vitesh.
Që në ditët e para të demokracisë, bashkëshorti i 58-vjeçares që u vetëvra dje nisi të merret me kambizëm, duke u bërë njëri nga më të fuqishmit në qytet.
Por në vitin 1997, ai u ekzekutua farë pranë shtëpisë me qëllim për t’u grabitur. Kjo shënoi edhe tragjedinë e parë për familjen Kroni. Ndërsa e dyta, e cila ishte fatalja për File Kronin, ishte vrasja e djalit në Kolumbi. Këto dy ngjarje bënë që ajo të kalojë në depresion nervor. Vetëvrasja
Ka qenë ora 09.00 e mëngjesit të djeshëm kur është kthyer në shtëpi djali i vetëm me të cilin jetonte 58-vjeçarja, Angjelini.
Ai e ka gjetur të sapovrarë nënën e tij, ndërsa pranë saj ndodhej një pistoletë “Zastava” dhe një gëzhoje. Menjëherë 38-vjeçari ka lajmëruar fqinjët, të cilët e kanë dërguar menjëherë në spitalin e qytetit.
Por çdo gjë ka qenë e kotë. Ajo kishte vdekur menjëherë, sapo plumbi i kishte prekur zemrën. Shtëpia ku ndodhi vrasja ndodhet në një rrugicë përballë shkollës “Jordan Misja”. Menjëherë pas ngjarjes forcat e policisë rrethuan të gjithë zonën, duke mos lejuar askënd të afrohet, madje as gazetarët apo operatorët.
Kjo ka bërë që misteri për vetëvrasjen të rritet, pasi në polici është mbajtur i shoqëruar deri në orët e mbrëmjes edhe i biri i viktimës, njeriu i vetëm i saj.
File Kroni i është nënshtruar autopsisë pasi në vendngjarje nuk është gjetur asnjë gëzhojë. Për të vërtetuar faktin se gëzhoja nuk është larguar qëllimisht nga vendi i ngjarjes për të humbur gjurmët, ekspertët kanë vendosur të bëjnë autopsinë.
Ndërsa përgjigjet përfundimtare do të dalin pasi të bëhet ekspertiza e armës në Ministrinë e Rendit.Motivi
Deri dje në mbrëmje, sipas policisë, motivi kryesor që e ka çuar në vetëvrasje 58-vjeçaren ka qenë depresioni.
Siç është mësuar, ajo prej një viti, kur iu vra edhe djali në Kolumbi, kishte kaluar në depresion. Kjo pasi familja Kroni, me mjaft emër në qytetin e Shkodrës kishte pësuar disa fatkeqësi.
Në tetor të `97-ës, kambisti Lulash Kroni vritet në një pritë që i kishin bërë për ta grabitur. Ngjarja u shoqërua me shumë bujë në qytet, duke u cilësuar si një nga vrasjet më me zhurmë.
Vrasësit i grabitën jo vetëm sasinë e madhe të lekëve, por dhe çdo gjë me vlerë që ai kishte. Autorë të ngjarjes u cilësuan dy komshinj të tij. Njëri prej tyre është i dënuar dhe aktualisht po vuan dënimin, kurse i dyti është vrarë në Itali pak vite më parë. Mendohet se ky ekzekutim atij i është bërë për hakmarrje.
Ngjarjet vazhdojnë me të tjera viktima. Këtë muaj është mbushur një vit, kur në Kolumbi është vrarë djali i Lulash Kronit, Ardi Kroni, 30 vjeç. Megjithatë, kjo vrasje mendohet se nuk ka të bëjë me vrasjen e të atit apo të autorit të ekzekutuar në Milano.Fqinja: Vinte te ne për kafe e thoshte gjithnjë se do të vetëvritejFile Kroni kishte kohë që vuante nga një depresion nervor”. Kështu kanë pohuar komshinjtë e familjes, e cila që nga viti 1997 numëroi tri viktima.
Madje ato vetë kanë deklaruar se Filja kishte pohuar shpesh se do të vriste veten. “Nuk më ka shkuar asnjëherë mendja se me të vërtete Filja do të vriste veten. Tani e ndiej veten disi në faj që nuk e kam vlerësuar atë çfarë na thoshte.
Mendoja se po thoshte ndonjë gjë të pamenduar dhe pa kuptim, siç vepronte shpesh. Vinte të pinte kafe dhe na thoshte: ‘Po e pi këtë kafe se do të vras veten’.
Ngaqë e thoshte shpesh, nuk ia vinim re. Këtë e lidhinim me tragjedinë e jetës së saj. Ka qenë një grua e fortë, por që jeta, mesa duket, e lodhi. Vdekja e të birit ishte goditja më e madhe. Këtë nuk mundi ta përballonte.
Gjatë gjithë ditës vetëm për të fliste. Jemi munduar t’i qëndrojmë afër, ta ftojmë për kafe apo të shkonim ne tek ajo për kafe, por dhe ne kemi problemet tona.
Më duket se nuk kam bërë sa duhet, mbase duhej t’i kisha qëndruar më pranë, ta bëja të fliste më shumë që të shfrynte.
Shpesh mallkonte veten se ishte gjallë dhe i biri në tokë. I lutej Zotit që të kishte mirësinë dhe ta merrte dhe atë që të bashkohej me djalin dhe burrin”.
Këto ishin fjalët e një gruaje, fqinje e viktimës, e cila nuk donte të identifikohej. Ajo tregon se me Filen e kishte kaluar mirë gjithmonë dhe kishin biseduar bashkë për çdo gjë.
“Për vrasjen e djalit nuk fliste shumë, thotë ajo, por gjithmonë e përsëriste se ‘do vriste veten’”.Djali në polici dhe nëna në morgShtëpia e familjes Kroni deri në orët e mbrëmjes ka qenë e mbyllur. Pas orëve me zhurmë të paradites, dreka dhe pasditja kanë qenë krejt të qeta.
Madje shtëpia ka qenë e mbyllur plotësiht. Vëmendja e të gjithë qytetit është përqëndruar dje në lagjen “Tom Kola”.
Emri i njohur i familjes Kroni dhe fatkeqësitë e tyre e kanë bërë të ndjeshëm opinionin. Lajmi se kishte vrarë vetën e veja e Lulash Kronit ka bërë që në rrugicë të drejtohen shumë kureshtarë, të cilët sigurisht që kanë hasur në rezistencën e bluve të cilët s´kanë lejuar që të futet askush në “zonën e nxehtë”.
Familjarët dhe personat e tjerë pranë familjes janë shoqëruar në Drejtorinë e Policisë për të dhënë sqarime për ngjarjen.
Bashkë me ta ka qenë dhe djali i Files, Angjelin Kroni, 38 vjeç. Nënë e bir jetonin vetëm. Ndërkohë që për arsye hetimi dhe për shkak të autopsisë që duhej të bëhej, viktima 58-vjeçare ka qëndruar në spital edhe për shumë orë të tjera.
Në morg ajo ka qëndruar për disa orë. Të gjitha këto kanë bërë që shtëpia përdhese e familjes Kroni të qëndronte e mbyllur për shumë orë.
Ndërsa e diela do të jetë ndryshe. Sipas zakonit, ajo do të kalohet me zhvillimin e ceremonisë mortore për gruan që nuk arriti t’u bëntë ballë fatkeqësive të jetës, vrasjeve të burrit dhe të djalit të saj. Në orët e mbrëmjes është lënë i lirë djali i vetëm i familjes, i cili ka nisur të merret me organizimin e ceremonisë mortore të së jëmës…
.
….Nje 42 vjecar, baba i dy femijeve ne lagjen “Guerrile” te Shkodres, i ka dhene fund tragjikisht jetes se tij, duke u vetevarur me nje litar ne punishten ku punonte. Policia e Shkodres, beson se shkaku qe e ka cuar 42 vjecarin ne nje veprim te tille eshte depresioni nervor.
Ylvi Mercaj eshte gjendur me litar ne fyt rreth ores 7 te mengjesit te djeshem, brenda ne oficinen qe ishte prone private e tij, e cila ndodhet ngjitur me oborrin e shtepise.
Njeri nga kusherinjte e Ylviut tregon: “Ylviu ishte zgjuar heret si zakonisht dhe kishte dale nga shtepia per te filluar punen sic bente cdo dite, rreth ores 6 e 30. Por hyrja e tij aty ate dite kishte pasur qellim tjeter. Pasi ka lidhur litarin e trashe ne tavanin e repartit ka kryer ne cast veprimin fatal.
I pari qe ka hyre aty ne oren 7 ka qene nje nga tre punetoret qe kishte punesuar ne repart. I tmerruar duke thirrur ka trokitur ne deren e shtepise duke i dhene lajmin vellait dhe gruas se tij.
Me pas Samiu, vellai i madh, i cili jetonte ne nje shtepi me viktimen ka zgjidhur trupin dhe se bashku e kemi derguar ne spital por gjithcka ka qene e kote. Ai kishte vdekur ne cast, duke lene jetime dy djem Orlendin 6 vjec dhe Oraldin 3 vjec.
Ata jane derguar tek disa kusherinj ketu prane dhe akoma nuk e dine se ci ka ngjare”. Vetevarja e Ylviut ka cuditur te gjithe ata qe e njihnin, pasi ka qene njeri i qete dhe shume punetor, teper i rregullt dhe korrekt ne familje.
Me kete oficine mbante shume mire familjen, kishte arritur te njihej si nje nga mjeshtrat me te mire te punimit te llamarines dhe merrte porosi jo vetem brenda ne Shkoder, por dhe ne Malesi te Madhe.
“Ne nje periudhe te shkurter ka pasur ca probleme shendetesore, por eshte kuruar ne spitalin neuro psikiatrik te Shkodres dhe me pas gjithcka dukej se vazhdonte normalisht tek ai”. Pervec nje depresioni nervor qe mund te kete kaluar per momentin, asnje shkak tjeter nuk mund te gjejme, qe mund ta kete cuar deri ne vetevarje.
Bashkeshortja Ditila, e cila si ka mbushur ende te tridhjetat, tregon se dy dite me pare i shoqi kishte nje shprehje merzie dhe nje cast u shpreh se po me merziste mua dhe femijet, por nuk arrita ta kuptoj dhe te mendoja nje fund te tille, pasi ne familje gjithcka shkonte shume mire dhe e mora si dicka qe po kalonte per momentin”.
Ditila pohon se “dje ne mbremje dukej i qete, pasi luajti dhe bisedoi pak me femijet sic bente zakonisht, hengrem darke dhe rame te flinim. Ka bere gjume fare te qete dhe eshte zgjuar si cdo dite per te filluar punen. Nuk arrij te kuptoj pse e beri nje veprim te tille, kur gjithcka shkonte mire”. Valbona Idrizi…
…Babai ka shkuar krejt rastësisht në kasollen e bagëtivë , por është tmerruar nga skena që i ka dalë përpara syve. Vajza e tij qëndronte e varur në litar në njërin prej trarëve. E ka zbritur në tokë, por gjithçka ishte e kotë.
Megjithëse trupi i 16-vjeçares Nertila ishte ende i nxehtë, ajo kishte vdekur. Ngjarja ka ndodhur dje në orën 15.30 në fshatin Leminot të Korçës.
Mendimi i parë për të justifikuar këtë vetëvrasje për prindërit, ka qënë një shqetësim që i kishin sjellë vajzës së tij dy vëllezër tregtarë ambulantë në fshatin e tyre.
Babai 45-vjeçar, vetëm disa minuta pas zbulimit të tragjedisë, ka dalë në afërsi të qendrës së fshatit për të gjetur dy vëllezërit Besnik dhe Qemal Kuqo, respektivisht 29 dhe 23 vjeç, nga fshati Vloçisht, të cilët njihesh prej vitesh në këtë fshat, pasi ishin shitës ambulatë.
Siç është bërë e ditur nga policia, e cila ka pyetur dëshmitarët, Fetahu u ka thënë dy vëllezërve se “i kishte palajmëruar të mos i binit në qafë vajzës së tij”, dhe në drejtim të tyre ka hedhur një granatë dore, e cila ka shpërthyer menjëherë.
Më pas ka shkuar në shtëpi ku kishte vajzën e vdekur, duke pritur të vinte policia. Ndërsa nëna e Nertilës, Flurura, gjatë rrëfimit të saj për Gazetën ka treguar se “dy vëllezërit ia kishin mërzitur prej disa kohësh jetën, pasi ata e ngacmonin vajzën.
Ndërsa burri i saj kishte tentuar disa herë të merrej vesh me ta, por nuk kishte mundur”.Çfarë ndodhi me vajzën tuaj?
Prej disa kohësh Besniku dhe Qemali e ngacmonin vajzën time. Ata i thoshin se ajo po të shkonte me ata do të jetonte mirë.
Madje, i propozuan se do të shkonin dhe jashtë shtetit, sepse ajo ishte shumë e mirë. Vajza fillimisht nuk na tha gjë, por ata vazhdonin ta ngacmonin, duke i thënë gjithfarë gjërash.
Më pas ajo u ankua te ne. Pas kësaj, Fetahu shkoi dhe u tha dy vëllezërve që ta lënë të qetë vajzën. Ndërsa Besniku i përgjigjet keq, duke i thënë “që të largohej se, sa vajza ngacmojmë ne, nuk bëhemi merak”.
Po përpara ngjarjes çfarë ndodhi, pasi ju thatë se paralajmërimi është bërë herët?Kur dështuan me metodën e parë, njëri prej vëllezërve e takoi përsëri Nertilën dhe i propozoi martesë.
Nertila erdhi në shtëpi dhe na tregoi për propozimin e Kuqove. Fetahi i tha se asnjëri prej tyre nuk është për atë, pasi ajo është e vogël dhe ata kanë qëllime të këqia ndaj saj. Kur i ka parë vajza për herë të fundit?
Ditën e premte ata e takuan përsëri vajzën dhe i thanë fjalë shumë të turpshme. Nertila erdhi e tronditur në shtëpi dhe prej 24 orësh nuk luajti nga vendi, ishte bërë si e përhumbur. Sot (dje) në mesditë, kur ne po bënim gjumin e drekës, ajo kishte shkuar në haurin e bagëtive, ku ishte vetëvarur.
Fetahu shkoi rastësisht në haur dhe pa vajzën të vetëvarur. E hoqi prej andej, e solli në shtëpi dhe u largua. Nuk më tha gjë se ku do të shkonte, unë mora vesh më pas se çfarë kishte bërë.
Granata, njëri nga vëllezërit vdiq dhe tjetri në Spitalin UshtarakMenjëherë pas shpërthimit të granatës në furgonin e tyre, vëlleztit Kuqo janë dërguar në spitalin e qytetit të Korçës, ku dhe i janë nënshtruar ndërhyrjes mjekësore.
Por, fatale kanë qenë plagët për njërin pre tyre. Megjithë ndërhyrjen e mjekëve, Besnik Kuqo, 29 vjeç, i martuar dhe babai i një fëmije, nuk ka mundur të shpëtojë nga vdekja. Kurse vëllai i tij, 23-vjeçari Qemal Kuqo, në gjendje të rëndë, është përcjellë për në Spialin Ushtarak në Tiranë.
Nga shpërthimi i granatës ai ka pësuar dëmtime të mëdha në kokë dhe në bark. Ndërkohë, policia ka arrestuar në banesën e tij Fetah Mullaymerin dhe deri në orët e vona të mbrëmjes e ka pyetur për ngjarjen. Madje, në polici janë shoqëruar edhe pjesëtarë të familjes Kuqo, për të sqaruar rrethanat…
…Nëna e tre fëmijëve, e cila u hodh nga kati i tretë i shtëpisë së saj, pasi kishte prerë venat ka dhënë shpirt dje në spitalin rajonal të Vlorës.
Mamude Selfo, 55 vjeçe nuk ka mundur dot t’i shpëtojë plagëve të marra dhe humbjes së madhe të gjakut dhe dje ajo ka vdekur, ndërsa ka lënë përufnimisht jetim tre fëmijët e saj. Vogëlushët tashmë kanë mbetur pa asnjërin nga prindërit, pasi babai i tyre ka vdekur dy vjet më parë.
Varfëria dhe gjendja e vështirë ekonomike, në të cilën ndodhej ajo së bashku me fëmijët e sa, pas vdekjes së të shoqit e ka detyruar atë të marrë vendimin ekstrem. Më pas 55-vjeçarja ka kaluar në një gjendje të thellë depresioni.
Më 9 qershor e gjendur në shtëpinë e saj në lagjen “Lirim” në Vlorë, fillimisht ka prerë venat dhe më pas ështe hedhur nga kati i tretë i pallatit. Familja e vogël tashmë e mbetur me katër vetë jetonin vetëm me pensionin e të atit dhe me një asistencë të vogël që merrte e ëma e tyre si e papunë.
Ndërsa dje dhimbja në shtëpinë e tyre ka qenë e madhe. Tre fëmijët ishin ulur pranë trupit pajetë të nënës së tyre dhe e vajtonin.
Pritet që 55-vjeçarja, e cila humbi jetën tragjikisht të përcillet për në banesën e fundit. Ende nuk dihet se kush do të merret me rritjen e tre fëmijëve, më i madhi i të cilëve është 15 vjeç dhe nuk është në gjendje që të mbajë edhe dy fëmijët e tjerë.
Megjithatë të afërmit dhe familjarët do tu hedhin një dorë për tre fëmijët tashmë të mbetur jetimë…
…Një 60-vjeçar nga Librazhdi është hedhur nga një urë hekurudhore dhe ka gjetur vdekjen. Sipas policisë, Mehmet Leka është hedhur nga Ura e Pishkashit, duke marrë plagë të rënda.
Menjëherë kalimtarë të rastit që e kanë parë e kanë nisur për në spital, por ka vdekur gjatë rrugës. Ndërsa ende nuk dihen shkaqet që e shjyrë 60-vjeçarin të vetëflijohet,thuhet ne raportin e policse…
Theksojjme se vetvrasje te nxitura nga DJ ne Kosove deri me tash nuk ka…
**************************
Mbi fenomenin “Vetëvrasje”
NGA FLORENT RRAHMANI
Fillimisht, duhet sqaruar se është mjaftë e rëndësishme ta njohim fenomenin, të shohim se çka në fakt kanë thënë për dhe rreth tij, studiues dhe sociologë të famshëm, si Emile Durkheimi.
Të dimë, se çka është dhe çka nënkuptohet me termin Vetëvrasje. Çfarë thotë vetë studiuesi i këtij fenomeni Emile Durkheimi për vetëvrasjen, si e kategorizon ai vetëvrasjen. Dhe më pas duke mbledhur këto të dhëna teorike, duke e kuptuar në thelb vetë fenomenin dhe duke u bazuar mbi statistikat aktuale në shoqërinë tonë, të analizojmë në përpikëri këtë fenomen dhe të mundohemi sado pak të arrijmë në një përfundim, se cilat në fakt janë shkaqet që shtyjnë sot individin të bëjë një veprim të tillë.
Cka nënkuptojmë me termin Vetëvrasje?
Sipas sociologut dhe studiuesit të vetëvrasjes Emile Durkheimi, përdorimi i një termi të tillë ka për qëllim ndarjen e vrasjeve të vërteta, nga vrasjet e rastit.
Individi merr këtë vendim duke qenë plotësisht i bindur, se rezultati final do të jetë me marrje jete të vetvetes, qoftë ky si një akt negativ apo edhe pozitiv, varësisht nga pranimi që i bëjmë.
“Termi vetëvrasje është aplikuar në të gjitha rastet e vdekjes si rezultat direkt ose indirekt i një akti negative ose pozitiv të vetë viktimës, për të cilin ai e di që do të sjellë këtë rezultat”, Emile Durkheim, “Leksione sociologjike”, fq 19.
Vetëvrasja, është vepra e tretë kryesore e sociologut Emile Durkheimi, ku edhe propozon katër tipe tëvetëvrasjesh, për të cilat flet në hollësi, për shkaqet të cilat në një mënyrë ose në një tjetër krijojnë mundësi dhe hapësirë për zhvillim brenda për brenda një shoqërie.
Vetëvrasjaegoiste, e cila vjen si rezultat prej integrimit shumë të vogël social. Me theks tëveçantë individët të cilët në një formë ose në një tjetër nuk janë të lidhur edhe aq mirë me grupet e caktuara sociale, dhe duke mos u mbështetur në norma dhe tradita të përcaktuara nga vetë shoqëria. Në këtë tip vetëvrasje, Durkheimi pohon se njerëzit e pamartuar janë më të prirur dhe pokështu edhe kryejnë vetëvrasje në shkallë më të lartë se sa ata që janë të martuar.
Vetëvrasja Altruiste, është e kundërta e vetëvrasjes së tipit të parë, dhe vjen pikërisht si rrjedhojë e integrimit të tepërt të individit, saqë me vullnetin e plotë të tij, është i gatshëm të vetësakrifikohet për interes te grupit.
Tipit i tretë i vetëvrasjes, është vetëvrasja Anomike, e cila ishte e një interesi të veçantë për vetë Durkheimin dhe pikërisht edhe për këtë ai e ndau në kategori si : Anomia akute ekonomike “rënie sporadike në aftësinë e institucioneve tradicionale (të tilla si feja, shoqata bamirëse, sistemet sociale paraindustriale, etj) për të rregulluar dhe plotësuar nevojat sociale”, Emile Durkheim, “Leksione sociologjike”, fq 20.
Anomia kronike ekonomike, “Zvogëlimi për një periudhë të gjatë I rregullsisë sociale”, Emile Durkheim, “Leksionë sociologjike”, fq 20.
Anomia akute shtëpiake, ndryshimet e papritura që mund të ndodhin dhe po ndodhin faktikisht përbrenda familjes.
Anomia kronike shtëpiake, e cila atakon drejtpërdrejt ata kategori të individëve të cilët nuk janë të martuar, dhe se më pak të prekur në këtë rrafsh, janë ata ose ato të cilat përmes institucionit të martesës rregullojnë dhe stabilizojnë jetën e tyre.
Tipi i fundit është vetëvrasja Fataliste, të cilës i kushtohet dukshëm më pak rëndësi nga autori. “Në ekstremin më të lartë të vijimësisë së rregullsisë”, Emile Durkheim, “Leksione sociologjike”, fq 19.
Shembujt në këtë kategori, përfshijnë ata me jetë të tejrregulluara apo të pashpërblyera të tillë si skllevërit, gratë e martuara pa fëmijë dhe të rinjtë.
Vetëvrasja në Kosovë
Fenomeni i vetëvrasjes në Kosovë, si duket është tentuar të minimizohet në shkallë jashtëzakonisht të madhe për shkak të shumë faktorëve. Në Kosovën para vitit 99’, duke ditur rrjedhat edhe politike, sociale dhe ekonomike, pak është folur për një fenomen të tillë.
Edhe sot lirshëm mund të themi se pak I kushtohet rëndësi një fenomeni të tillë, porse ndryshimet në këtë drejtim kanë rrjedhë me vetë ndryshimet brenda për brenda shoqërisë, në përgjithësi.
Ballafaqimi me një situatë të cilën e ka kaluar shoqëria jonë, padyshim se në vete ngërthen edhe shumë sfida me të cilat do të atakohet drejtpërdrejt shoqëria, pas tejkalimit të një situate të tmerrshme për çdo individ që në një formë ose në një tjetër është ballafaquar me luftë.
Dalja nga një situatë, krejtësisht destabilizuese, dezorientuese për individin nuk premton që ai shpejt do ta marrë veten, madje e kundërta e kësaj, ai për një kohë të gjatë nuk do të arrijë të stabilizohet dhe të nis jetën nga e para.
Në Kosovë, të gjithë qytetarët e saj kanë qenë të dëbuar nga shtëpitë e tyre, kanë pasur të vrarë, të masakruar, të dhunuar, e të dëbuar pa dallime, gra, pleq, fëmijë, të rinj e të moshuar. Shumë nga ne me sytë tanë kemi parë, e edhe përjetuar tmerre nga më të ndryshmet që për njerëzimin janë jo të lehta. Dhe normalisht, që gjithë këto të përmendura vetëm në pika të shkurtra janë një tregues real, I gjendjes psikologjike, emocionale, shpirtërore me të cilën është atakuar kjo shoqëri dhe që normalisht edhe individët të cilët nuk kanë mundur t’i bëjnë ballë qoftë edhe përjetimit të dhembjes, pas kësaj ndodhie, kanë kryer edhe aktin e vetëvrasjes.
Vetëvrasja është një akt personal, pra vetë individi vendos nëse donë ta kryej një akt të tillë apo jo. Edhe përkundër faktit që ai nuk është vetëkrijues i jetës së tij, ai merr vendim që t’ia marr vetes atë të drejtë për jetë.
Në vende dhe shoqëri të caktuara një akt i tillë konsiderohet i drejtë dhe pokështu edhe i guximshëm, madje në disa kultura konsiderohet si një akt i glorifikuar, si “një zgjidhje krenare e problemeve të pazgjidhura”.
Në kultura dhe shoqëri të ndryshme, konsiderohet si një akt qyqar, madje shkohet deri në përfundime të tilla saqë individët të cilët kryejnë një akt të tillë, konsiderohen si të çmendur fare dhe si i paaftë për t’u ballafaquar me situata të cilat në momente të caktuara mund të konsiderohen të pazgjidhshme.
Për të analizuar një fenomen të tillë normalisht që duhet ndërlidhur fuqishëm teoria me kërkimin. Pa një ndërlidhmëri të tillë, sociologu në asnjë mënyrë nuk do t’ia dalë në krye të një analize të mirëfilltë sociologjike, mbi fenomenin e vetëvrasjes.
Konsideroj që edhe në vendin tonë, edhe në shoqërinë tonë ka të dhëna të mjaftueshme mbi këtë fenomen, për t’i bërë një analizë sociologjike, dhe për të arritur në përfundime se cilët janë shkaktarët kryesorë që sot shtyjnë një individ brenda për brenda shoqërisë sonë, që të marrë një vendim të tillë.
Gjatë vitit 2001, janë bërë gjithsejtë 74 vetëvrasje dhe 41 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2002, janë bërë gjithsejtë 51 vetëvrasje dhe 51 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2003, janë bërë gjithsejtë 66 vetëvrasje dhe 72 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2004, janë bërë gjithsejtë 64 vetëvrasje dhe 202 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2005, janë bërë gjithsejtë 56 vetëvrasje dhe 137 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2006, janë bërë gjithsejtë 58 vetëvrasje dhe 203 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2007, janë bërë gjithsejtë 54 vetëvrasje dhe 221 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2008, janë bërë gjithsejtë 58 vetëvrasje dhe 224 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2009, janë bërë gjithsejtë 73 vetëvrasje dhe 293 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2010, janë bërë gjithsejtë 67 vetëvrasje dhe 372 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2011, janë bërë gjithsejtë 52 vetëvrasje dhe 306 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2012, janë bërë gjithsejtë 58 vetëvrasje dhe 343 tentimvetvrasje.
Gjatë vitit 2013, janë bërë gjithsejtë 45 vetëvrasje dhe 236 tentimvetvrasje.
Këto janë të dhëna të përgjithshme, në gjithë vendin tonë, lidhur me aktin e kryer të vetëvrasjes dhe tentimvetvrasjes, duke i përfshirë të gjitha moshat, dhe të dyja gjinitë.
Normalisht, që nuk përjashtohet mundësia e mosraportimit të ndonjë akti të tillë. Shkaqet, që realisht nuk raportohet apo nuk publikohet si i tillë janë nga më të ndryshmet , si :
Ajo që lë pas hutesë/ shqetësim, fajësi, turp dhe me arsyetimin e ruajtjes së familjes, për faktin se akti i vetëvrasjes mund të godas në tërësi një familje dhe të sjellë çrregullime të mëdha përbrenda saj.
Ajo që bie në sy nga këto të dhëna që i posedojmë fillimisht është fakti se kemi ngritje të jashtëzakonshme të numrit të tentimvetvrasjeve, gjë që është mjaftë shqetësuese dhe se padyshim duhej ndërmarrë masat e duhura për parandalimin dhe evitimin e tërësishëm të kësaj dukurie.
Në bazë të të dhënave statistikore, arrijmë në një përfundim se numri i tëvetëvrarëve në vendin tonë ka dallime të vogla me plus – minus nga viti në vit, porse shtimi i numrit të tentimvetëvrasjeve është një tregues shqetësues se në rast të realizimit të këtyre tentativave numri i tëvetëvrarëve do të shënojë ngritje jashtëzakonisht të madhe.
Për këtë, ka rëndësi të veçantë, ndarja gjinore që u bëhet atyre që kryejnë tentimvetvrasje, për faktin se mendohet se femrat kryesisht përdorin mjete tjera si medikamente dhe konsumim i tepruar i tyre, gjë që shpijnë edhe në dështimin e kryerjes së një akti të tillë.
Ndërkaq, meshkujt kryesisht mendohet se kryejnë këtë akt përmes mjeteve të forta, si armët, dhe realizimi i një qëllimi të tillë është dukshëm më i lehtë dhe më i sigurt në raport me ato mjetë që përdorin femrat.
Në bazë të të dhënave të cilat ekzistojnë për numrin e atyre që kanë kryer një akt të tillë, del se ky fenomen është mjaft shqetësues në shoqërinë tonë, dhe se duhet marrë më seriozisht.
Është e rëndësisë së veçantë të analizohen mundësitë për parandalimin e këtij fenomeni, në mënyrë që individët mos të ndjehen të lënë anash nga zhvillimet brenda vetë shoqërisë, dhe pokështu edhe të përfshihen në procese të ndryshme.
Në këtë rrafsh, rol të veçantë ka institucioni kryesor, pra familja. E cila duhet, të ketë nën vëzhgimin e saj të përhershëm individin i cili në një mënyrë apo në një tjetër, mendohet po shkon drejt realizimit të një akti të tillë.
Faktorët që shtyjnë drejt një akti të tillë
Në shoqërinë tonë mund të merren në konsideratë një mori faktorësh, që shtyjnë individin drejt vetëvrasjes dhe se nuk janë të paktë.
Nëse kemi parasysh studimin e Durkheim-it, për vetëvrasjen dhe pokështu edhe ndarjen në katër grupe që ai i ka bërë vetëvrasjes, padyshim se në shoqërinë tonë ndeshemi me tipin e vetëvrasjes Egoiste.
Mosmundësia e integrimit të individit brenda për brenda shoqërisë, e shtyjnë drejt një akti të tillë. Ngase, ai e sheh veten të ndarë në raport me proceset të cilat zhvillohen në shoqëri në përgjithësi dhe po kështu ndeshet edhe me zbehjen e vlerave në shoqëri, dhe me vetë mosrëndësinë e tij, e si pasojë e krejt kësaj, normalisht rrjedh vetëvrasja.
Çrregullimet mentale, humbja e besimit, kushtet e rënda ekonomike e sociale, stresi, depresioni, dukuritë si droga, alkooli, prostitucioni dhe dukuri të tjera negative, kanë të gjitha mundësitë në një përfundim të tillë, pra përfundim në vetëvrasje.
Ndryshimet në jetën sociale, ekonomike të cilat kanë prekur gatise të gjitha shoqëritë, por me theks të veçantë ato shoqëri të cilat janë më pak të zhvilluara dhe në tranzicion, normalisht që gjen evoluim më të shpejtë dukuria e vetëvrasjes.
Sot ndeshemi edhe me një zhvillim kaq të hovshëm, të prekur nga procesi i globalizimit, dhe nga zhvillime kaq të shpejta, të cilat për individin në një formë ose në një tjetër janë të papërballueshme për integrim të shpejtë, normalisht e shtyjnë atë në një hamendësim për vetë rolin dhe rëndësinë e tij në shoqëri, dhe po kështu e shtyjnë atë drejt një përfundimi jo të kënaqëshëm për të, zbehjen e rolit të tij në shoqëri.
Padyshim se në këtë rrafsh, rëndësi të veçantë në shoqërinë tonë ka efekti që ka pasur familja tradicionale ( familja e tipit të gjerë ), e cila ka pasur ndikim të veçantë në formimin dhe zhvillimin e individit. Ndërkaq, sot kur shoqëria jonë ndeshet me individualizimin sikurse edhe shumë shoqëri tjera, individi ka dëshmuar se është dukshëm më i dobët t’i përballojë sfidat me të cilat atakohet në situata të caktuara.
Kujdesi i shtuar nga institucioni I familjes për individin dhe brenda një periudhe kaq të shpejt zhvillimi I hovshëm i individualizmit, ka ngjallur mëdyshje dhe hamendësime të mëdha në të sotmen dhe të ardhmen e individit në veçanti dhe të shoqërisë në përgjithësi.
Prandaj, edhe situatat e tilla ngjallin padyshim dilema të mëdha në vetë individin, krijojnë një lloj ndjenje të pasigurisë dhe pafuqishmërisë së tij, gjë që e shtyn atë në një rrugë të tillë.
Por, për të arritur në një përfundim final për këtë fenomen, duhet pasur parasysh edhe të dhëna të tjera si : Sa është numri i vetëvrasjeve meshkuj sa femra, cili numri i tentimvetvrasjeve meshkuj e cili është numri i femrave, vetëvrasjet dhe tentimvetvrasjet të analizohen edhe në bazë të moshës së atyre që kryejnë këtë akt, në bazë të vendbanimit dhe kushteve se si jetojnë, si dhe të analizohet një aspekt tjetër i cili është mjaftë i rëndësishëm, se në çfarë periudhash kohore janë kryer këto vetëvrasje dhe tentimvetvrasje, për faktin se duhet pasur parasysh se sa lidhen me gjendjen emocionale shpirtërore, apo ndoshta edhe nuk ka fare ndikim një gjë e tillë.
Prandaj, për të arritur në një përfundim të tillë, është e nevojshme realizimi i një projekti madhor, që do të mblidhte gjithë këta faktorë, dhe më pas mbi plotfuqishmërinë e tyre të ndërtohet edhe një strategji për parandalimin e vetëvrasjes.
http://gjuhashqipe.com/lajmetari/lajmetariprint.aspx?id=82337
Subscribe to:
Posts (Atom)
7 sekretet e errëta të Vatikanit
696 × 534 Search within image Edhe pse është vendi më i vogël në botë, i shtrirë në një sipërfaqe prej vetëm 110 hektarësh, Vatikani ka nj...
-
Genci Gora NË SHKOLLË TEK SHTRIGA Shkarko falas Begzat Rrahmani VALËT E GURRËS Shkarko falas Mehmet Bislim...
-
Akademik Prof. Kujtim Mateli Pak histori derisa nisa t ë shkruaj librin “E vërteta për Dodonën dhe Epirin” (Pjesa e parë e para...
-
"Zëra nga burime të nxehta" mbetet një libër i veçantë i shkrimtarit Sabri Godo . Ai vjen për të dëshmuar se ka autorë dhe vepr...
