Kujtime për Bilal Xhaferrin

PUNOI ME SHPIRT PËR ATDHEUN, POR…

Kujtime për Bilal Xhaferrin

Ishte fundi i vitit 1966 kur për herë të parë mësova se në qytetin tonë, në Shijak, banonte shkrirmtari i ri Bilal Xhaferri. Vazhdoja vitin e fundit të gjimnazit. Në këtë periudhë organizoheshin shpesh pasdite tematiko-letrare, por ne i quanim pasdite dëfrimi. Një fizarmonikë, një bateri e rrallë, ndonjë instrument tjetër e ne me padurim prisnim të kërcenim në palestrën e shkollës me shoqet tona.

Në një nga këto pasdite ishte i ftuar shkrimtari i njohur Qamil Buxheli. Pyetjes se cili nga talentet e reja të kohës ishte më premtuesi, ai i ishte përgjigjur shkurt: "Ju e keni në qytetin tuaj, ai quhet Bilal Xhaferri"…

Nga Bilali kisha lexuar tregimin "Në rrugë" të botuar në revistën "Ylli" si dhe novelën "Dashuri e fate", botuar në revistën "Nëntori". Vonë mësova se në novelën "Dashuri e fate" kishte elemente autobiograftke dhe përshkrime nga qyteti ynë, Shijaku, buzë lumit, ku Bilali kishte punuar disa kohë si hekurkthyes. Tregimet nuk i kisha lexuar, por i kisha përpirë. Më kishte magjepsur talenti e stili i veçantë i këtij të riu, i cili shkruante ndryshe nga të tjerët. Kur mësova se jetonte në qytetin tim, m’u shtua dëshira për ta takuar sa më parë.

Tani pas afro 40 vjetësh që shkruaj këto rradhë, përpiqem që të kujtoj takimin e parë me Bilalin, por e vërteta është se s’më ka mbetur asgjë në mendje. Më duket sikur e kam njohur tërë jetën. Për Bilalin duhet të kisha shkruar kohë më parë, për t’i përmendur emrin që të mos e harrojmë, se ishte çam dhe sidomos një shqiptar i madh. Njeriu i shkretë gjen një mori justifikimesh për dembelizmin dhe paaftësinë e tij për të shkruar, deri sa një ditë takova shkrimtarin Shefki Hysa, i cili, pasi më dëgjoi me durim, më nxiti të shkruaja kujtimet e mbresat e mia për Bilalin.

Atë kohë Bilali ishte një djalosh rreth të tridhjetave, me trup mesatar, i imët, flokët kaçurrel të gështenjta gjithnjë të krehura anash, sytë që i lëviznin vashdirnisht e sikur kërkonin t’ua kalonin buzëve. Kishte një zë të ulët e të butë, por tepër bindës. Në dimër mbante veshur një pardesy të bardhë të gjatë një pëllëmbë poshtë gjunjëve e me jakë jo shumë të madhe. Fytyra e tij më ka ngelur në kujtesë me pak mjekërr ku aty-këtu i dalloheshin thinjat e para.

Në Shijak jetonte motra e madhe e tij, Bekua, e cila ishte e martuar me Islam Lamën.
Për aq kohë sa qëndroi në Shijak, Bilali banoi tek halla e tij, Rrarraja, kështu e thërrisnim të gjithë - se emrin e saj nuk e mësova kurrë. Ajo punonte në fermën e Sukthit, si shumë çamë të tjerë, (ashtu si prindërit e mi), bashkë me dhëndërrin e saj, Sadikun, një burrë i urtë, i mirë e i ndershëm.

Pasi kishte ndërruar shumë punë, jo për faj të tij, Bilali mundi të stabilizohej si teknik në komunalën e qytetit.

Unë kisha mbaruar gjimnazin dhe kisha filluar punë si mekanik në ofiçinën e fermës së Sukthit. Të asaj kohe janë shkrimet e para të miat në prozë e poezi, të cilat m’i botonin me lehtësi në gazetën lokale "Adriatiku" të rrethit të Durrësit.

Një pasdite, vonë, takova Bilalin në "bulevardin" buzë lumit Erzen, një rrugë e paasfaltuar që të shpinte në fushën e futbollit pranë varrezave të qytetit. Ishte një "bulevard" ideal për të biseduar qetësisht, i veçuar dhe larg veshëve të padëshiruara. Nga kjo rrugë e pashtruar e me pluhur buzë lumit, ruaj kujtimet më të bukura për Bilalin. Në netë të tilla të qeta e të buta, shpesh ecnim pa folur, Bilali fërshëllente melodi të operave të Verdit e Puçinit. Ndryshe ndodhte kur me Bilalin shëtisnin Aliu (hoxha), Feruzi apo Njaziu, me të cilët Bilali debatonte për filozofinë e për fenë. Niçen, Frojdin e shumë filozofë të tjerë që tani s'më kujtohen, për herë të parë i kam dëgjuar në këto biseda. Ata ishin më të mëdhenj, ishin antikomunistë, por unë nuk i kam dëgjuar asnjëherë të flisnin kundër regjimit. Bënin shumë kujdes se edhe për një fjalë të plasnin prapa hekurave.

Kisha shkruar një reportazh nga puna në oficinë me titullin "Vajzat e ofiçinës". Shihej si përparimtare dhe e guximshme që femrat të punonin si mekanike, tornitore, motoriste apo traktoriste. Kryeredaktori i "Adriatikut" më nxiti të shkruaja për to. Ashtu si Bilali ato pak krijime i shkruaja me laps në fletore me vija, katër lekshe.

Para se ta dërgoja për botim materialin, i kërkova Bilalit që t’i hidhte një sy. Më bëri disa korrigjime të vogla si një mësues letërsie dhe një shprehje ma nënvizoi fort me laps.
Unë shkruaja: "…ato vajza kanë ardhur nga fushat... kanë kapërcyer kohërat, sepse ato qëndrojnë mbi kohërat"...

Kujdes, më tha, se vetëm për këtë shprehje mund të hash burgun, ti e di që ka vetëm një kohë e ajo është koha e Partisë.

Nuk ia vura veshin këshillës së Bilalit dhe shkrimi u botua pa këtë korrigjim.

Bilalin e kam takuar një ditë pas debatit të ashpër që u bë në Lidhjen e Shkrimtarëve për romanin "Dasma" të Ismail Kadaresë. Ishte tejet i mërzitur. E dinte mirë se tani për të do të fillonte një kalvar i ri mundimesh. Këtë e mendoja dhe unë ndaj me keqardhje i thashë:

- Pse, mor Bilal, i kundërvihesh Kadaresë, nuk e kupton që nuk i mund dot këta?
Nënqeshi lehtë, më hodhi një vështrim ku dukej hapur që ndjente më shumë keqardhje për mua e merakun tim sesa për vete, dhe u shpreh:

- Kam gjashtë muaj i ndaluar, pa botuar asnjë rresht, as edhe një varg… Bëra diçka që të mos më humbte emri. E si e sheh nuk më humbi. Vetë "Zëri i Popullit" e shkroi emrin tim…
Këto i tha me një ironi të hollë ku fshihte një zemërim të thellë.

Pasoi një heshtje e shkurtër. Pak më tutje, atje poshtë këmbëve tona rridhte lumi i qetë. Një tufë rosash të buta po i ngjiteshin monopatit. Rosat e Bilalit, mendova, në novelën "Dashuri e fate"…

- Aqif! A më bën një nder? - më ndërpreu përfytyrimet Bilali.
- Nder?! - i thashë. – Fol! Me sa të mundem do të ndihmoj.

Në ato çaste mendova se do të më kërkonte para borxh. E dija që ishte ngushtë, por njihja njëkohësisht edhe stoicizmin në krenarinë e tij.

- Unë jam shkrimtar i ndaluar, - vijoi Bilali. - Sot a nesër pres nga këta, më e pakta, interrnimin.
Kur punoja në komunale kisha shkruar një reportazh të shkurtër me portretet e punëtorëve të sektorit tim, të cilët gjithmonë më kanë dashur e respektuar. Ti e ke mirë me ata të "Adriatikut", vëri emrin tënd reportazhit e besoj se do ta botojnë…

Një shkrim i Bilalit me emrin tim! Në fillim desha ta kundërshtoja, por pastaj e kuptova se vërtetë po i bëja nder mikut tim.

Pas një jave reportazhi u botua në faqet e "Adriatikut"...

Bilali e bënte me shumë kujdes rolin e mësuesit apo shokut më të madh. Një herë më pyeti:

- A e di nga e ka prejardhjen fjala konfuzion?
- Po, - iu përgjigja, pa u menduar gjatë. - Nga frengjishtja konfuzion, - përsërita, duke vënë theksin te o-ja.

Ai qeshi me të madhe.

- Jo, - më tha. - E dija që do gaboje. Në Kinë, - filloi të më shpjegonte, - ka jetuar një filozof i madh i quajtur Konfuci, i cili mendimet e tij i shprehte në mënyrë kontradiktore.

Ndërsa në një rast tjetër teksa shëtisnim, pasi më foli me keqardhje për vëllimin me poezi "Lirishta e kuqe", të cilin ia kishin kthyer në karton, më pyeti:

- E ke lexuar "Fije bari"?

- Jo, - i thashë. - Mos ka lidhje me bujqësinë?

- Ti s'ke faj, se dhe librashitësit e vendosin në stendat e librave për bujqësinë, ngaqë nuk e njohin. Gjynah, lexoje! Êshtë libër i bukur me poezi nga Uitmani i Madh.

Të nesërmen në librarinë që ndodhej në rrugën e portit, në Durrës, e gjeta dhe e bleva. Kur shkova ushtar atë libër e kam mbajtur poshtë jastëkut me kashtë. Tani ai rri zverdhur, me faqet e para që i mungojnë në bibliotekën time si kujtim i mikut tim të paharruar.

Mbetesha i habitur nga erudicioni i këtij njeriu që dhe shkollën e mesme e kishte mbaruar natën me shumë sakrifica duke punuar kantjereve.

- Kur punoja në asfaltimin e rrugëve, - më shpjegonte Bilali, - jetoja në një rulot prej druri me rrotat e hekurta, i cili ndiqte kantjeret. Sajoja kandil me vaj, ngaqë nuk kisha mundësi tjetër ndriçimi, dhe lexoja deri në të gdhirë. Ky ka qenë universiteti im…

Pas këtyre rrëfimeve vija re se Bilali humbiste në botën e tij, pastaj niste e fërshëllente.

- E dëgjon? Nga Klod Debysi, - më tha.

Radio Tirana, nga altoparlanti në qendër të qytetit, po transmetonte muzikë klasike. Nuk më kujtohet mirë, por Bilali më përmendi titullin e pjesës ku ishin fjalët, natë, hënë... Ecnim buzë lumit e mbrëmja kishte mbërritur e qetë, e ngrohtë me hënën që ngrihej ngadalë sipër kodrave mbi qytet…

Bilalin për të fundit herë e kam takuar aty nga fundi i tetorit të vitit 1968. Kisha lënë punën si zakonisht në orën 12.00 për të shkuar në shkollën mekanike të natës, në Durrës. Autobusin nga Sukthi për në Shijak nuk e zura dot, kështu që dy-tre km rrugë m’u desh t’i bëja në këmbë, siç ndodhte jo rrallë. Te merkatoja, në Durrës, që ishte ngjitur me stacionin ku ndalonte autobusi i Shijakut, mora dy byrekë shtatë lekësh me gjizë për të shuar urinë. Sapo nisa të haja m’u shfaq papritur Bilali…

Nuk do ta harroj kurrë atë fytyrë të trishtë, me mjekrën që kishte ditë pa i rënë brisku. Kishte veshur një xhup pambuku ngjyrë kaki, si ato që përdornin minatorët e asaj kohe. Pas internimit në Kullë, kisha muaj pa e parë.

- Ku je, - i thashë, - s'je bërë i gjallë?!…

Nuk m’u përgjigj menjëherë. Ktheu kokën majtas e djathtas, sikur po kërkonte dikë, e pastaj tha:

- Mua më ruajnë edhe tani, pas e kam, po ti për në shkollë?
- Po, - i thashë, - por po të marr dhe ty dy byrekë se qenkan të mirë.
- Jo, jo, - tha, - kam ngrënë.

E kuptova që po më gënjente, dukej që kishte uri. I lashë me pahir një byrek në dorë dhe u nisëm të dy në drejtim të bulevardit për nga shkolla.

- Po të shoqëroj deri të kthesa, - më tha.

Rrugës tek ecnim, pak metra kishim kaluar nga hotel Durrësi, kur rastësisht u përballëm në trotuar me Ismail Kadarenë. Unë nuk e vura re, ndaj Bilali më tha:

- Mos e kthe kokën, por sapo na kaloi Ismaili, - vazhdoi. - Aqif nuk do të më kërkosh më sepse mua po më ndjek Sigurimi. Unë nuk dua që ti të kesh telashe, të mjaftojnë ato që ke, se ti je dhe nga familje..., - nuk e përfundoi fjalinë.

Vura re se ndjehej shumë keq.

Më zgjati dorën e më tha:

- Mbetsh me shëndet e mos më tako më!

I dhashë dorën pa mundur të thoshja as edhe një fjalë. E ku ta dija se po ndahesha për gjithnjë nga miku im i paharruar Bilal Xhaferri?!…

Me gjithë vitet e shumtë që kanë kaluar, atë ndarje e kam ruajtur thellë në kujtesë. Fytyrën e trishtë e të parruar të Bilalit, xhupin kaki prej pambuku, dorën e vogël të zgjatur që ma shtrëngoi fort dhe... "Mos më tako më"… E unë s’e takova më...

Më një dhjetor të atij viti më mobilizuan ushtar në Selë të Vlorës. Në gusht të vitit tjetër, Bilali u arratis në Greqi e më pas për në Amerikë. Kur u ktheva nga ushtria mësova për ikjen e Bilalit. Në qytetin tim të gjithë miqtë e tij kishin kaluar në sitën e sigurimit. Unë kisha shpëtuar sepse isha ushtar apo lavdi Zotit nuk u kishte rënë në mend emri im.

Në vitet më pas Bilalin e kam kujtuar shpesh në rrethe të ngushta miqsh e shokësh kur bisedonim për libra e letërsi. Në kujtim të tij, djalit tim i vura emrin Ergys, emër i prijësit të thesprotëve përshkruar në tregimin brilant "Përtej largësive" të Bilal Xhaferrit.

Në qytetin tim janë tre-katër Ergysë dhe në gjithë Shqipërinë me siguri me dhjetëra e dhjetëra. Miqtë dhe adhuruesit e Bilalit gjetën këtë mënyrë për ta kujtuar…

Në vitin 1991, në periudhën pas rrëzimit të sistemit komunist shqiptar, propozova që emri i

Bilalit t’i vihej një shkolle tetëvjeçare në plazhin e Durrësit, ku banojnë shumë çamë. Isha anëtar i Komitetit Ekzekutiv Pluralist të Rrethit dhe në një nga mbledhjet e radhës bëra këtë propozim, të cilin nuk e përkrahu pothuaj asnjë. Ky ishte zhgënjimi i parë që do të provoja nga politika postkomuniste…

Çdo fillim shtatori atje në Sarandë, buzë Jonit, fare pranë Çamërisë, përshëndetem edhe me Bilalin…

Tërë këto vite jam përpjekur të mësoj se përse vallë të gjithë ata që deshën mbi çdo gjë Shqipërinë, që punuan, sakrifikuan e shkrinë jo vetëm pasurinë, por edhe jetën për të, kurrë nuk u shpërblyen?!… Përse?!…

AQIF DINO

Njohja dhe jeta bashkë me Bilal Xhaferrin

DO TË THEM ATO QË DI PÊR BILAL XHAFERRIN …

Intervistë me inxhinierin Genc Sejko,mik i afërt i shkrimtarit Bilal Xhaferri

Njohja dhe jeta bashkë me Bilal Xhaferrin

Në vitin 1959 punoja teknik ndërtimi në Ndërmarrjen Rruga-Ura. Ndërmarrjes sonë iu ngarkua detyra për zgjerimin dhe sistemimin e rrugës automobilistike nga Miloti në Burrel. Zyrat i kishim në Skuraj, pak më tej Milotit dhe mua më caktuan përgjegjës të atij sektori. "Do të të japim një normist, por duhet ta ndihmosh, - më thanë, – është i ri dhe ende nuk e njeh mirë punën që duhet të bëjë". Më tepër ishte kohëshënues normisti në atë kohë. "Është djalë i mirë", dhe më prezantuan me të. Bëhej fjalë për Bilal Xhaferrin.

Ishte rreth 168 cm i gjatë, imcak në fytyrë e në trup. Flokët me onde i rrethonin atë fytyrë simpatike ku shquheshin sytë e tij blu. Nuk fliste shumë dhe përherë ishte i matur e serioz. Kur nuk i pëlqente muhabeti nuk debatonte, ikte. Vishej thjesht e nuk ishte sqimatar e i lëpirë.

Shkurt, më pëlqeu; djalë pa fjalë, i dëgjuar dhe vazhdimisht fytyrëqeshur.

-Nga je?- e pyeta.
- Jam nga Çamëria.
- Qenkemi patriotë, - i thashë, - se edhe unë çam jam. Do ta shkojmë mirë.
- Ajo varet nga ti: si të sillesh do të ecim…

Ishte natyrë shumë krenare. Duke qenë se unë isha autoritet mbi të, ai kërkoi të përcaktonte caqet e tij.

Pas katër muajsh, që ndejtëm atje, na transferuan në Baz-Burrel. Mua më lejuan të zgjidhja personelin, kështu Bilalin e mora me vete, për vetitë e tij.

Në Baz gjetëm një kantier me dërrasa. Ishin rreth 200 punëtorë dibranë. Ishte mensa, fjetoret dhe gjithë mjediset e tjera. U vendosëm të dy në të njëjtën dhomë. Kishim dy krevate, një tavolinë, në të cilën edhe hanim. Dritat elektrike për ndriçimin e kantierit i kishim me motor. Ai punonte deri më dhjetë e gjysmë të natës e pastaj shuhej, duke mbytur gjithçka në terr.
Nganjëherë zgjohesha natën dhe shikoja që Bilali ishte zgjuar. Në dritën e llambës sonë me vajguri shkruante. Nganjëherë e kapte edhe mëngjesi duke lexuar apo shkruar.

- Çka shkruan, o Bilal?
- Asgjë, ca shënime për vete.
- M’i jep t’i shoh.
- S’t’i jap shënimet e mia.
Pas dy muajsh ma kërkoi vetë:
- Shkruaj ca tregime, po deshe lexoi e më jep ndonjë mendim.

Më dha tregimin "Përtej largësive". Them të drejtën, më pëlqeu tregimi e i thashë: "Pse s’i çon tregimet për botim?" Ai, jo se më dëgjoi mua, por i erdhi mirë që e mbështeta. Kishte dhe besim te fjala ime, sepse edhe unë lexoja shumë libra. Në dorëshkrime kishte tregime edhe për jetën që bënim ne atje në kantier. Madje ai bënte edhe prova të tilla; "ç’ndjen njeriu kur rri tetë orë në shi?" dhe ai ndenji një rast në shi deri sa i ra të fiktë. Nuk kërkoi ta ndihmonte njeri; qëndroi deri sa u përmend dhe u ngrit vetë.

Ka qenë shtatori i vitit 1959, kur erdhi me vrap duke më tundur gazetën "Drita". "Shikoje! – më thirri, - ma botuan tregimin "Përtej largësive"", hidhej, gëzonte. Që nga ajo kohë redaksitë i kërkonin t’u shpinte tregime dhe redaktorët e inkurajonin: "Na sill, o Bilal, të tjera!" Dhe ai punonte e shkruante pa prerë.

Veç ushqimeve, tërë lekët e tjerë i shpenzonte për libra. Krahas "Anti-Dyringut", fshehurazi lexonte edhe Niçen dhe filozofë të tjerë. Kishte dhe miq e të afërm që i dhuronin e i jepnin libra.

Zënka e parë

Në kantier kishim tre evgjitë kovaçë. Një mashkull dhe dy femra. Njëra prej tyre ishte shumë e bukur dhe Bilali "desh u ngatërrua" me të. Çdo darkë merrnim sheqer që të përgatisnim çajin në mëngjes. Kur zgjohesha sheqer nuk gjeja; "sheqeri ishte mbaruar…"
Më erdhi një intendent i kantierit e më tha: "Bilali merr sheqerin e ua çon evgjitëve, çdo ditë."
Më kapi inat, jo për sheqerin po pse nuk më tregoi vetë. E thirra:

- Ku shkon sheqeri?
- E ha.
- Nuk hahet një tas i tërë.
- Ç’ka të duhet ty?
- Më duhet se jam përgjegjës.
- Nuk të pyes fare se ç’bëj me lekët e mi…

Dhe gjërat morën rrokullimën; me fyerje e sharje dhe përfunuam në një zënkë të vërtetë. U prishëm. Bashkë flinim, bashkë hanim, mua më dhembte nofulla – atij qafa dhe nuk flisnim.

"Duheshim, o burrë i dheut, ishim si vëllezër…", por kur unë fërkoja nofullën e mezi haja atij i bëhej qejfi, ashtu si mua që e shihja të rrinte qafështrembër. Pas një jave folëm, se në fakt, asaj jave veç fjalëve asgjë nuk mungonte nga gjërat e mëparshme.

Me evgjitkën nuk pati histori dashurie, se ata të tre për fat u transferuan në një kantier tjetër, ikën… Historia ndodhi në fshat. Ishte një vajzë atje, shumë e bukur, që kulloste delet. Bilali iu qep asaj. Bisedonin e rrinin shpesh bashkë, por deri ku arritën nuk e di se nuk ia lejoja vetes ta pyesja. Këtë vajzë, Pashkën, e donte edhe operativi i sigurimit, - Maliq, më bëhet se e quanin, me të cilin Bilali desh ishte zënë.

- Ç’e mban këtë? – më pyeti, operativi.
- Ma kanë sjellë, - ia preva, ta hiqja qafe.
- E di ti se ç’familje është?
- As që më intereson.
- Jo, se ti vetë je me biografi të mirë…
- Këtu kam ardhur jo për biografi, kam ardhur për punë.

Por as me Pashkën nuk krijuan lidhje… Veçse them se qenia e saj ka pasur ndikim të ndjeshëm tek romanca "Dashuri e përgjakur." Ai punonte në kantier dhe gjithë natën shkruante.

Një herë po i thosha: "Enveri ka qenë trim, udhëheqës i zoti!", aq dinim ne.
- Rri, o Genc, mos më fut në politikë!
- Pse, o Bilal?

- Gjithë partizanët dolën nga lufta me barkun zgavër, vetëm ai doli me bark të madh…
Më vonë e kujtoja dhe qeshja. Zura të kundroja fotot e filmimet e kohës në fjalë dhe paskësh pasur të drejtë.

Bilali kishte lindur në vitin 1935, në Ninat të Konispolit. Ishte nip i Hoxha Tahsimit. Ishte vëlla me tri motra, më shumë bënte për më të voglën, Antikën, e cila kishte lindur pas Bilalit. I ati, Xhaferr Ferik Hoxha, kishte qenë nacionalist. Në vitet 1941-1944 kishte luftuar kundër bandave të Zervasit e andartëve grekë. Më 1944, Xhaferri u kap nga partizanët shqiptarë dhe u pushkatua pa gjyq, si "krimbërës ndaj Greqisë." Kështu, Bilali nëntëvjeçar mbeti jetim dhe i damkosur politikisht.

Jo shumë pas të shoqit, vdiq dhe nëna e Bilalit. Atë e rriti gjyshi dhe gjyshja. Nga persekutimi që u bëhej, gjyshi vrau veten duke e shkrehur pushkën me gishtin e madh të këmbës dhe me tytën e vendosur nën mjekër. Të mbetur vetëm, i morën në përkujdesje ca dajo në Sarandë. Atje kreu edhe arsimin shtatëvjeçar. Kur mbushi 11 vjeç, dajot e futën në punë, në ndërmarrjen Rruga-Ura, ku mbante ujë për të pirë punëtorët. Ky kantier u transferua në Mirditë, për ndërtimin e rrugës Perlat-Burrel, dhe këto sollën si rrjedhojë njohjen dhe shoqërinë tonë.

Periudha të ndërmjetme

Më pas më emëruan në Ndërmarrjen Rruga - Ura të qendrës dhe fillova studimet natën për Inxhinier Ndërtimi. Bilalin e mora me vete, viti 1960, dhe e vendosa në Fushë-Krujë. Atje kishim kantier dhe ai u emërua përgjegjës teknik për mirëmbajtjen e rrugës Fushë Krujë- Qafë Shtamë. Aty u njoh me Sadri Ahmetin, një djalë i talentuar kosovar, që banonte bashkë me të vëllanë. Bilali më sillte piktura, poema të Sadriut, i cili e kishte dhomën plot me punime dhe sirtarët plot me cigare "Diamant" e pije. Dhe u lidhën shumë, pavarësisht se Bilali nuk pinte as duhan, as pije të asnjë lloji. Vetëm limonadë se "ai nuk ishte i asi avazesh…"

Në këtë kohë, sigurimi i shtetit i kishte vënë një njeri që ta mbikqyrte, quhej Ramiz Gjetani. I kërkonin të dhëna: "Çka di ti për Bilalin?", - i thoshnin; "S’di gjë"- u përgjigjej. E thirrën për së dyti. I bënë presion. "Nuk di gjë për të, pse të sajoj?!" dhe Gjetanin përfundimisht e futën tetë vjet në burg. Ai ishte nga familje e mirë dhe e ndershme e Gjetanëve të Burrelit.

Mendova ta largoja që andej. Në urat e mëdha duhej një mbikëqyrës, të vëzhgonte për rreziqe që mund të ndodhnin, të vëzhgonte gërryerjet, etj. E çova në Sallmone të Shijakut, se punë nuk kishte, paguhej më mirë dhe ai ndërkohë shkruante e botonte tregime e prozë të gjatë.

Një herë vajtëm me drejtorin e përgjithshëm, Andrea Nasi, quhej. "Kam dëgjuar se këtu punon një shkrimtar"- më thotë . "Po", iu përgjigja. "Thirre ta njohim!"- urdhëroi ai.
E thirra.

- Po për ne pse s’shkruan? – i tha drejtori.
- S’kam ç’të shkruaj…, - ia ktheu Bilali.
- Si s’ke?
- Këtu bëhet mirëmbajtje, nuk ndërtohet ndonjë vepër e re.

- More, ç’është ky, o Genci? – më drejtohet mua. – Me cilin flet ky kështu?! Hiqe, mo, nga puna!
Kaq qe, Bilalin e pushova nga puna. "Tani hajde në shtëpinë time", i thashë të të sistemohej, se ku do të rrinte?

Unë isha vetëm me nënën e kishim tërë ato dhoma tek shtëpia, në rrugën Qemal Stafa, në Tiranë. "Zgjidh një nga dhomat ", i thashë e ashtu bëmë.

Gjatë kësaj kohe, që rrinte tek unë në Tiranë, ai u njoh me krijues të tjerë: Bedri Myftarin, Pëllumb Kacon, çam edhe ky, që tek "Hosteni" botonte me pseudonimin Puka. U njoh me shkrimtarë të rinj si Roland Gjoza, Guri Miçinoti, Zydi Morava e plot të tjerë.

Për të mos më bezdisur mua, më pas, zuri një dhomë tek hotel "Çajupi" në Tiranë. Atje takohej me letrarët, atje e takoja edhe unë. Sa herë veja e gjeja me shtatë a tetë vetë. Ai ngrihej dhe miqve u thoshte "Unë ika!" e dilnim bashkë.

Kërkonte të punësohej, se me honorarët s’i përballonte dot shpenzimet. "Shih me shokët e tu se mos arrin të më gjesh ndonjë punë", më kërkoi ndihmë.

Njihja nja dy vetë të Gjeologjisë që punonin në Krrabë të Tiranës: - njëri Dëfrim Shkupi dhe tjetri quhej Agim, e ngaqë s’jemi takuar prej vitesh nuk më kujtohet mbiemri. Ua kërkova dhe ata e morën në punë. Bilali flinte tek unë. "Si është?", i pyesja të njohurit e mi: "Djalë i urtë." "Ma kini kujdes, është edhe shkrimtar!" Aq, s’e zgjatëm më.

"Si je, o Bilal?"- e pyeta. "Mirë jam", ma ktheu. "Të paguajnë gjë, apo jo?" Ai u nxeh: "Ç’lekë, more, atje po lë copërat e mishrave!" dhe zbuloi supet. I kishte plagë, plagë po të them…

"Ngremë motorët me krahë malit."…

Ca kohë e bënë korrespondent të gazetës "Bashkimi". Ai shkruante për fshatin. Botonte vazhdimisht edhe letërsi. U evidentua, madje i arriti zëri deri tek Todi Lubonja e Ramiz Alia dhe ata ishin të predispozuar ta ndihmonin. Aso kohe, më kujtohet se po shkruante "Krasta Kraus – Kreshta e Krujës". E shkruante në fletore me një laps të vogël. Ma dha për ta lexuar e më kërkoi mendim: "Gjë më të bukur nuk ke shkruar…", i thashë. Ndërkohë Ismail Kadare kishte shkruar romanin "Kështjella".

Një herë, në mesnatë, dëgjova hapa në oborr. Hapa dritaren, kujtova se mos ishte ndonjë hajdut. Pashë një djalë me pardesy të bardhë. Ishte Bilali, se atë pardesy vishte gjithnjë; vazhdonte të ishte gazetar.

- O Bilal, Bilal! – i thirra e u kthye.
As ai vetë nuk dinte ku të vente.
- Ke ngrënë?
- Po, - m’u përgjigj.
Zgjova nënën.
- Ç’ke në dollap, jepi Bilalit të hajë…

Ishte një gjysmë bukë, një çikë djathë, pak qumësht në një shishe; këto ishin gjëra të gatshme që na ndodheshin. Kam ngrënë, kundërshtonte ai dhe instinktivisht kapërdinte pështymët, pastaj pranoi të hante, e mbaroi bukën, djathin edhe qumështin.

- Sa kohë ke pa ngrënë? – e pyeta.
- Tash dy ditë nuk kam futur gjë në gojë.
- Ku i çove dietat? – ia jepnin paradhënie. Atë mbrëmje po kthehej nga Qafë Molla.
- Qerasa disa në klub, aq janë dietat, - më tha.

Ndërmjetëse tjetër…

Ishte te "Çajupi" dhe shkova ta takoja atje tek hoteli. Do të botonte romanin "Krasta Kraus" dhe Razi Brahimi i kishte dhënë paradhënie, më duket nja shtatëmbëdhjetë mijë lekë të vjetra. U ngrit e doli me mua, siç bënte përherë. Shkuam tek Pastiçeri "Tirana", pranë Estradës së Shtetit, sot Bar "Çaplini". U ulëm dhe prisja të porosiste ndonjë gjë, se kur kishte para e bënte qerasjen bujarisht. Atë ditë nuk po dëgjohej. Porosita një konjak për vete dhe një pastë për atë, se Bilali nuk pinte asnjë lloj pije alkoolike. Pas pak, më foli për ecurinë e romanit. Razi Brahimi e kishte pritur shumë mirë dhe e konsideronte si "një vepër të arrirë…" Thirrëm kamerierin e prisja të paguante, por ai qëndronte i ndrojtur. E kuptova se ishte trokë.

Ndërkaq vura re që kishte veshur një kostum të ri, ngjyrë gri dhe një këmishë të verdhë. E urova për kostumi e i thashë; "pse s’ke blerë edhe një këmishë?" Kostumet, si i atij, ishin të gatshëm e nuk ishin nga ata specialët që kushtonin dhe i bënin ata që kishin ndonjë lekë. "S’më dolën paratë", më tha.

E ftova të venim nga shtëpia. Rrugës na zuri një rrebesh. Ishte rreth mesditës. U futëm nën një ballkon se nuk ecej më. Pashë Bilalin që nuk rrinte rehat. Hodha sytë e ç’të shikoj(!), këpucët e tij ishin të shqepura. "Si kështu, o Bilal, as këpucë nuk paske blerë…"

"S’kisha lekë."

"Po ç’i bëre?"

"Kisha borxhe, ca ia dërgova edhe motrës, Tikës.

Në mbrëmje i huajta diçka e ai iku në hotel, ku vazhdonte të shkruante pjesën e dytë të romanit "Krasta Kraus"…

* * *

Për ta ndihmuar Todi Lubonja e caktoi përgjegjës të shtëpisë së kulturës në Shijak, ndërsa pagën ia jepnin në Parkun e Mallrave Durrës, si dispeçer, se shtëpia e kulturës nuk kishte organikë. Kur ishte atje i ndodhën dhe ngjarjet e fundit:

- Pjesëmarrje në Lidhjen e Shkrimtarëve në diskutimin për romanin "Dasma", për të cilin shfaqi mendimet kritike për disa pjesë, e si kundër-reagim e fyen dhe e përzunë nga mbledhja (F. Paçrami).

- Pas kësaj, Rita Marko, sekretar i Parë i Komitetit të Partisë së Durrësit, bëri analizë në Parkun e Mallrave dhe e përjashtuan nga puna dhe e internuan në Hamallaj. Atje, qëlluan disa çamë, të cilët e kanë mbajtur si fëmijën e tyre, sidomos një Namik Mane, që tani shkruan.
Nga atje u arratis e pastaj dihet fundi tragjik, i vdekjes së parakohshme në Amerikë.

Këto ngjarjet e fundit unë i kam me të dëgjuar e janë pasqyruar edhe në shtyp… E vërteta është se ai qe djalë kurajoz, i thjeshtë, i ndjeshëm dhe besoj se dhe mjaft i talentuar.

E thyen, e përdrodhën në lulëzim të tij si një filiz të njomë që i venë këmbën, dhunshëm… Nuk e meritonte!

Intervistoi: Ndue Gjika

Kush është Zejnullah Rrahmani ?

Zejnullah Rrahmani lindi më 1952 në fshatin Ballovc të Podujevës, Kosovë, është shkrimtar shqiptar.
Shkollën fillore dhe atë të mesme i kreu në Podujevë. Ka studiuar dhe është diplomuar në Fakultetin Filozofik të Prishtinës.Studimet pasuniversitare i mbaroi në Degën e Letërsisë Shqipe dhe magjistroi më 1984. Më 1985 mbrojti tezën e doktoratës në Fakultetin e Filologjisë të Prishtinës. Një kohë të shkurtër 1972-s punoi si mësimdhënës në gjimnazin e Podujevës. Rreth katër vite ka punuar në Ndërmarrjen Rilindja, në revistën Fjala. Më 1977 është zgjedhur asistent në Fakultetin Filologjisë, ku prej atëherë është avancuar në titullin ligjërues, docent (1985), profesor inordinar (1990) dhe profesor ordinar (1995) . Edhe tash ligjëron lëndën Teori e letërsisë, në Fakultetin e Filologjisë. Prej vitit 1992 është profesor i studimeve pasuniversitare, ku ligjëron lëndën Teoritë letrare. Këto studime i ka reformuar e udhëhequr nga viti 1992–1998 në cilësinë e Kryetarit të Kolegjumit të studimeve. Nga viti 1992 deri më 1996 ka qenë dekan i Fakultetit të Filologjisë. Anëtar i Kolegjumit të dekanëve të Universitetit të Prishtinës ishte në periudhën 1992- 1996. Më 1995 është zgjedhur drejtor i Seminarit Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare. Nga viti 1970 është anëtar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Është anëtar i PEN Qendrës Shqiptare. Nga viti 1992 ka qenë anëtar i Këshillit Nacional të Shqipërisë për programet e letërsisë. Nga viti 1996 deri më 1999 e ka udhëhequr arsimin e Kosovës në cilësinë e Këshilltarit për arsim i kryetarit të Kosovës Ibrahim Rugova. Nga viti 1999 ka qëndruar disa herë në Kanada, përvojën arsimore–universitare të së cilës e njeh. Jeton në Prishtinë.

Veprat

I. Tekste mësimore
Njohuri nga teoria e letërsisë, Tiranë, Libri shkollor, 1996, 1997, 1998, 2000...
Teoria e letërsisë për shkollat e mesme, Prishtinë, 1997, 1999...
Teoria e letërsisë, Fakulteti Filologjik, Prishtinë 1996
Si të shkruhet disertacioni, Prishtinë, 2001
Arti i poezisë, Prishtinë, 2001
Shkrimi dhe leximi, Prishtinë, 2003

II. Vepra letrare

Zanoret e humbura, roman, 1974, 1979
Udhëtimi i një pikë uji, novelë, 1976
Sheshi i unazës, roman, Prishtinë, 1978, Tiranë 1982, Prishtinë 1985
E bukura e dheut, roman, 1986
Udhëtimi arbdhetar, roman, 1992
Mjeshtri i vetmisë, tregime, 1995
Jusufi, roman, 1999
Romani për Kosovën, roman, 1999
99 Rruzaret prej smaragdi, roman 2006

III. Vepra - studime

Romani ‘Lumi i vdekur’ i Jakov Xoxës, punim i magjistraturës, 1984,
Nga teoria e letërsisë shqipe, Prishtinë, 1986.
Teoritë letrare klasike, Prishtinë, 2001.
Malësorja e Nazmi Rrahmanit ose Arti i interpretimit, Prishtinë, 2001.
Arti i poezisë, Prishtinë, 2001.
Letërsia e Mesjetës, Prishtinë, 2002.
Ligjërata mbi artin e Renesansës, Prishtinë. 2004
Teoritë letrare moderne, Prishtinë, 2005
Letërsia e Lindjes, Prishtinë,2005
Gnosis, Prishtinë, 2005

IV. Përkthime

Teoria e letërsisë , R. Welek - O. Woren, 1982
Historia e letërsisë botërore 4, 1986
10 kryevepra poezie, 2007

Kush është Abdullah Zeneli ?

Abdullah Zeneli, lindi më 25 mars të vitit 1952, është poet, prozator dhe editor i shtëpisë botuese Buzuku, Prishtinë, Kosovë. Ka kryer studimet e larta në Fakultetin Filologjik të Prishtinës, dega Letërsi dhe Gjuhë Shqipe. Nga viti 1973 ka punuar në shtëpinë botuese "Rilindja", duke kontribuar në përhapjen e librit shqip kur qenia shqiptare ishte nën trysninë e tmerrshme të diktaturave. Pasioni për librin dhe misioni i shenjtë i përhapjes së tij nuk i mundësuan krijimtari të rregullt dhe komode, edhe pse shkrimin e parë letrar, poezinë Rrëfime kohe e pati botuar në revistën më prestixhioze letrare shqiptare Jeta e re qyshkur ishte nxënës i normales së Prishtinës (1967-1971). Në shtypin dhe periodikun shqiptar i janë botuar rregullisht poezitë e Zenelit . Është autor i dy përmbledhjeve tregimesh: Gryka e Drinit, Rilindja, Prishtinë, 1990 dhe Odiseu i Bjeshkëve të Nemuna, Buzuku, Prishtinë, 1997) dhe një libri impresionesh nga jeta 100-ditëshe si refugjat në Korçë (prill-korrik 1999) me titull Toka shqiptare (Nositi - D.I.J.A. Poradeci, Pogradec, 2000) përkthyer edhe në rumanisht: Glia albaneză (Bukuresht, 2007). Ka kontribuar shumë në veprimtarinë botuese shqiptare veçanërisht me shtëpinë e parë botuese postkomuniste Buzuku (themeluar më 1990), duke krijuar një klimë të re në fushë botimesh në gjithë hapësirën shqiptare. Poet ndijimesh të thella, kritik dhe polemist i pakursyer. Ka në dorëshkrim dy romane (Zjarri i Marietës dhe Portreti i artistit në fluturim), tri drama (Nëna lutet për ne - me temë Nënën Tereze, Anabela - belanë e Anës gjatë luftës së 1999-tës dhe Luleshkronjat - për Kongresin e Manastirit në 100-vjetorin e ngjarjes që i parapriu mëvetësisë shqiptare), shumë tregime të shkurtra, poezi, vështrime kritike për libra të botuar tek Buzuku si dhe një mori artikujsh gazetaresk e intervistash në mediumet e shumta shqiptare. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe themelues i Shoqatës së Botuesve të Kosovës, njëkohësisht koordinator i panairit të librit të Prishtinës (1999-2007), i cili që nga viti 1999 i ofron Kosovës dhe lexuesve të shumtë të saj të arriturat e fundit në fushë botimesh.

Tituj te veprave

Gryka e Drinit, Rilindja, Prishtinë, 1990
Odiseu i Bjeshkëve të Nemuna, (Sh.B. Gjon Buzuku, Prishtinë, 1997)
Toka shqiptare (Nositi - D.I.J.A. Poradeci, Pogradec, 2000)

Te tjera

Shoqata e Botuesve të Kosovës (2000-2007)

Anëtar i Kryesisë së Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës (2007-2009)

Kush është Veli Karahoda ?

Veli Karahoda lindi më 4 janar 1968. Diplomoi në Fakultetin e Arteve pranë Universitetit të Prishtinës (1991). Me shkrimet e para letrare u shfaq në fund të viteve tetëdhjetë, duke publikuar kryesisht ese që trajtonin tema nga letërsia, estetika, filozofia, politika. Aso kohe në shtypin ditor (Rilindja, Flaka e vëllazërimit) dhe në atë periodik (Jeta e re, Fjala, Zëri, Bota e re) botoi poezi, tregime, reçensa, kritika letrare, ese mbi teatrin dhe trajtesa mbi autorë të ndryshëm si Ernest Koliqi, Kasëm Trebeshina, Faik Konica, D.H. Lawrence, Jorge Luis Borges, Kandinski, etj. Librin e parë (Kështjella shqip e Kafkës, roman) publikoi më 1991 (SH.B. Gjon Buzuku). Pasuan: Klepsidra e verdhë, vëllim me poezi, 1992 (ArtCenter, Prishtinë); Panairi i kufomave, ese dhe shkrime kritike, 1992 (ArtCenter, Prishtinë); Akademia e veshjes bukur, vëllim me poezi, 1993 (BlendAS, Prishtinë); Balsamuesit e luleve, vëllim me tregime dhe novela, 1994 (SH.B. Rilindja, Prishtinë); Lukrecia, (Mësojmë gjuhën magjike të fluturimit, Lukrecia) 1995 (SH.B. Rilindja, Prishtinë); Demonët, roman, 2000 (SH.B. Rilindja, Prishtinë); Shtatë fjalët e fundit, roman, 2003 (SH.B. Gjon Buzuku).
V. Karahoda ka botuar tek Rilindja, Fjala, Zëri, Eurozëri, Bota Sot, Albania, Urtia, Rilindja Demokratike, Flaka e vëllezërimit, Fakti, etj.
1991: anëtarsim në Shoqatën e Shkrimtarëve të Kosovës;
1993: anëtarësim në PEN Qendrën daneze.
1995-1997: kolumnist në revistën EuroZëri; autor një serie shkrimesh në rubrikën Camera Obscura.
1997-2000: kolumnist në të përditshmen Bota Sot. Në rubrikat Margjinale, Nga këndi i vdekur dhe Auditorium, V. Karahoda publikoi një numër të madh kolumnesh, esesh dhe artikujsh me tema politike, letrare, kulturore, etj.
2000: redaktor kulture në javoren Opinioni i Tretë, Prishtinë.
Librat Balsamuesit e luleve, Lukrecia dhe Shtatë fjalët e fundit janë shpërblyer me çmime letrare.

Veprat letrare

Veprat e autorit janë të grupuara sipas zhanrit.
Romane
Kështjella shqip e Kafkës, 1991
Demonët, 2000
Shtatë fjalët e fundit, 2003
Novela dhe Tregime
Balsamuesit e luleve, 1994
Lukrecia, 1995
Poezi
Klepsidra e verdhë, 1992
Akademia e veshjes bukur, 1993
Eseistikë
Panairi i kufomave, 1992

Çmime letrare

Çmimi letrar vjetor Rilindja, 1995 për librin Balsamuesit e luleve.
Çmimi letrar Pjetër Bogdani (ndahet nga Lidhja e Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë të vitit në të gjitha zhanret), 1996 për librin Lukrecia.
Çmimi letrar Hivzi Sylejmani (ndahet nga Lidhja e Shkrimtarëve të Kosovës për veprën më të mirë të vitit në prozë), 2003 për librin Shtatë fjalët e fundit.

Kush është Shefki Hysa ?

Shefki Hysa lindi në Ersekë, Shqipëri më 20 korrik të vitit 1957, është shkrimtar shqiptar.Shkollën fillore e tetëvjeçare i kreu në fshatin Shalës {Shalësi} të Konispolit. Shkollën e mesme e përfundoi në vitin 1976 në Konispol të krahinës së Çamërisë. Pas shumë përpjekjesh, në vitin 1989, u diplomua për gjuhë-letërsi në Fakultetin e Historisë dhe Filologjisë të Universitetit të Tiranës. Ka kryer disa specializime në fushën e gazetarisë, botimeve dhe të marrëdhënieve publike e ndërkombëtare. Gjatë viteve 1991-97 ka punuar si gazetar në gazetën “Çamëria” dhe kryeredaktor në gazetat “Kombi” e “Dielli”. Ka drejtuar dhe vazhdon të drejtojë OJQ Shoqata Kulturore "Bilal Xhaferri" (Komuniteti Kulturor i Çamërisë) dhe institucionin Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”.Që nga viti 1995 vazhdon të drejtojë si botues dhe si Kryeredaktor revistën e përmuajshme “Krahu i shqiponjës”.
Është sekretar i Lidhjes së Shkrimtarëve dhe Artistëve të Shqipërisë. Që nga viti 1997 e në vazhdim është punonjës në Administratën e Kuvendit të Shqipërisë.
Permes shoqates dhe kontributit vetjak eshte kthyer nje nje promovues te vlerva te komunitetit cam dhe te popullsise se Kosnispolit.

Tituj të veprave

“Turtullesha dhe djalli”, tregime (1992), Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”.
“Robër të paqes”, roman (1994), Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”.
“Parajsa e mallkuar”, roman (1997), Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”.
“Rrëfimet e një hajduti”, tregime (1999), botim i shtëpisë botuese “Arbëria”.
“Aromë Çamërie”, tregime (2004), Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”,ISBN 99927-960-1-4
“Mrekullitë e rreme”, tregime (2005) Shtëpia Botuese “Bilal Xhaferri”,ISBN 99927-960-0-6
“Diplomacia e vetëmohimit”, publicistikë, 2008, botim i shtëpisë botuese “Kristalina KH”, ISBN 978-99956-650-3-6
Redaktor i “novelës” Lavirja e denjë për respekt” (1992), e shkrimtarit Zhan Pol Sartri (Jean-Paul Sartre).
Redaktor i romancës “Dashuri fatale” (1992), e shkrimtarit Alfred de Myse (Alfred de Musset).
Redaktor i romancës “Dashuri e përgjakur (Përtej largësive)” (1992), e shkrimtarit Bilal Xhaferri.
Redaktor i romanit “Krasta Kraus (Ra Berati)” (1993), i shkrimtarit Bilal Xhaferri' ISBN 99943-904-5-7.
Redaktor i novelës “Kur dynden vikingët” (1993), e shkrimtarit Pjetër Arbnori.
Redaktor i romancës “Bukuroshja me hijen” (1994), e shkrimtarit Pjetër Arbnori.
Redaktor i vëllimit poetik “Pjergulla e lotëve” (1995), i poetit Namik Mane.
Redaktor i vëllimit me tregime “Një natë e zakonshme” (2003), i autorit Namik Mane.
Redaktor i romanit “Me putrat tona shetitëm botën” (2007), i shkrimtares Xhulia Xhekaj, ISBN 99943-969-4-8.
Autor i essesë “Letërsia e dënuar me vdekje nga politika”, gazeta “Shqip”, 10 shtator 2007.
Autor i essesë “Letërsia, pas vdekjes”, revista “Krahu i shqiponjës”, nr.81, 2007, etj., etj., botime e redaktime letraro-publicistike të vetat dhe të të tjerëve nga më të larmishmet.

Burime të dhënash

Agim Musta, Enver Memisha, “Antologji e plagëve nën terrorin komunist” 2 (2006), Tiranë, ISBN 99943-38-12-9
Ibrahim D. Hoxha, Enciklopedi Jugshqiptare 1 (A – H), 2006, Tiranë, ISBN 99943-855-2-6
Hekuran Halili,“Unë – Njeriu”, Sarandë, 2007, ISBN 978-99943-966-6-5
Ahmet Mehmeti, “Nektar i shpirtit shqiptar” (Antologji për Çamërinë), Tiranë, 2007, ISBN 978-99943-50-13-1
Sabri Hamiti, “Poeti i nemun – Bilal Xhaferri” (1996), Prishtinë
Namik Selmani, ”Të fala nga Çamëria”, publicistikë (2009), Tiranë, ISBN 978-99956-33-28-8

Shih edhe

Faqe e revistës “Krahu i Shqiponjës
Tregime në anglisht
Faqe: Sh. K.” Bilal Xhaferri”
Faqe: Sh. B. “Bilal Xhaferri”
The Cultural Association “Bilal Xhaferri”
The Publishing House “Bilal Xhaferri”
Biblioteka Kombëtare e Shqipërisë
The world's database


Faqe e Shefki Hysës
Amëza : Ditari Shefkishkrimtari
Amëza : Ditari "Krahu i shqiponjes"
Amëza : Ditari Kraku - Shefki Hysa
"Thyerje e koracës së vlerave të diktuara" - nga Bardhyl Maliqi
Besiana Info
"Fate tragjike" - nga Dritëro Agolli
"Një shkallë e re krijimtarie" - nga Dritëro Agolli
"Mesazhe shprese" - nga Ismail Kadareja
"Çamëria si dhimbje e si ëndërr" - nga Natasha Lushaj
"Ligjërime të krenarisë shqiptare" - nga Natasha Lushaj
KADAREJA PERSONAZH - nga Sazan Goliku
"Krijimtari me vlera të rralla" - nga Sazan Goliku (Pandeli Koçi)
"Veçoritë e një proze" - nga Sokol Jakova
"Autopsi e parajsës" - nga Sokol Jakova
"Jeta e artistit nën diktaturë" - nga Sokol Jakova
"Reflekse të një jete" - nga Xhemil Lato
"Tronditja e madhe çame" - nga Visar Zhiti
"A new stage of creativity" - By Dritëro Agolli
"Un livre de messages..." - Par Ismail Kadare

Kush është Teodor Laço ?

Teodor Laço lindi më 29 shtator të vitit 1936 në fshatin Dardhë të Korçës, është shkrimtar shqiptar. Studioi agronomin në Universitetin e Tiranës. Ka filluar të botojë që prej viteve ’60. Është autor i shumë romaneve, novelave, përmbledhjeve me tregime, dramave, komedive, skenarëve të filmave artistikë dhe dokumentarë. Disa prej librave të tij janë vlerësuar me çmimet më të larta që jepen në Shqipëri, pjesë të rëndësishme të veprës së tij janë përkthyer e botuar edhe në gjuhë të huaja, si në anglisht, frëngjisht, italisht, rusisht, rumanisht, turqisht, bullgarisht, greqisht. Krijimtaria e tij e pasur letrare në të gjitha zhanret e sipërpërmendura ka marrë vlerësime të rëndësishme nga kritika e specializuar si brenda ashtu edhe jashtë kufijve shtetërorë. Pas viteve ’90 është angazhuar edhe në jetën politike të vendit; për dymbëdhjetë vjet ka qenë deputet në parlamentin shqiptar, ministër i Kulturës në vitet ’94-’97 dhe ka përfaqësuar shtetin shqiptar si ambasador në Fedaratën Ruse.


Tituj të veprave

Era e tokës (1965)
Shtëpia në rrugicë (1968)
Një nuse për Stasin (1970)
Tokë e ashpër (1987)
Korbat mbi mermer (1981)
Të gjithë lumenjtë rrjedhin (1987)
Pushimet e kolonelit (1990)
Shi në plazh
Vrasja e buzëqeshjes
Një dritare në Kremlin
Mjegull (2009)