Agjencioni floripress.blogspot.com

2011/04/02

Cikël poetik me shkrimtar shqiptar të Klubit letrar "BOTA e RE"


Aleko Ballauri
 
 
    Lulja dhe vazoja
 
 Ne vazo kristali,lulja ishte mbjelle,
E vune atje te rritej e paster.
 Nga larg dikush e kishte sjelle,
 Lulen e hapesires se kalter.
 
 Ne vazo kristali lulja e mjere,
 Tretej dhe gjaku zbardhej ngadale.
 Hapesira e kalter e grishte perhere,
 Lulen qe vyshkej,pa gjak ne damare.
 
 Ngjyrimi i saj behej i zbehte,
 Vazoja e deshte lulen theror.
 Ajo tretej,ishte pa jete,
 Lengun ia mori kristali mizor.
 
          Lule te kaltra
 
   Lule te kuqe dhe te bardha,
 Mblodha,shpirtin te kenaq.
  Ai i do te kaltra,
 Po nisem te mbledh prape.
 
 Eci kopshteve pa reshtur.
 I kerkoj ato kudo.
 Kurrkund nuk kam gjetur,
 Te kaltra si ato.
 
 I fola shpirtit qe te hshtte,
 Ai tashme kishte heshtur.
 Lulet e kaltra,qe deshte,
 Asgjekund nuk i kam gjetur.
 
 Ndoshta diku,ne hapesiren blu,
 Lulet mund te jene te kaltra.
 Ku shkova une dhe ketu,
 Jane te kuqe dhe te bardha.
 Lulet e molles

 Vangjush Ziko
 


IKONA JOTE


DASHURIA

Enigmë është e do mbetet,
E përjetojmë dhe s' e ndajmë dot,
Na lidhin zemrat apo epshet,
Një pikë gjaku a një pikëz lot.

Asgjë nuk janë luftrat e tërmetet,
As ankthi në mes djepit dhe qivurit,
Sa plaga e padukshme që na mbetet
Në cipëzën e zemrës a të trurit,
Sa gjembi apo lule e trëndafilit
Që mbin lëndinës sonë të shpirtit.


ZJARR DHE AKULL

Buzët e thara të Saharës
I njom oazi.
Buzët akull të Groenlandës
Gejzeri i shkrin.
Në mes akullit e zjarrit
Dashuria jonë mbin.

Mbin në zemër si luleborë,
Si manushaqkë në gur të zi.
Ti vetëm zgjate,zgjate dorën,
Shkrije,
Akulloje
Vetëm ti.


XHELOZIA

Digjej zjarri.
Era fryri.
Ishte ditë.
U bë natë.

Si ta ndaj unë kufirin
Në mes tymit edhe flakës!

Përziej hirin.
Kërkoj prushin.
Nëpër qiell po kërkoj yllin.

Po kërkoj fijen e shkrepses
Që të ndez zjarrin e shpresës.


NDARJA

Cunami e ndau ishullin më dysh
Dhe det' i dallgëzuar në mes hyri.
S' e di se kush na mori ne më sysh,
S' e di pse brigjet tona larg i shtyri.

A ishim ne në vete apo s' ishim.
Seç ishim, ne një çast fare harruam.
Presim një prej nesh të bëhet Krishti,
Të ecë nëpër detn' e zemëruar.


IKONA JOTE

Ikonën e pikturon besimtari,
Murgu që adhuron Zotin.
Unë po ngjyej vargun
Në pikën time të lotit.

Nga ty po marr vetëm grinë
E zemërimit tënd të syve.
Të kuqn' e buzës të pafshirë
E kam akoma në mes buzëve.

Në trup kam afshin tënd dalldisës,
Butësinë e trupit tënd në mish.
Jam foshnja që, sapo del këmishës,
Kërkon e etur vetëm gji.

Plaga ime nuk zë kore,
Ky vargu im po e skërfit.
Mbi letrën e bardhë dëborë
Profili yt m' u fanit.

Më gjunjë bie dhe falem
Si murgu përpara ikonës.
Besoj në Zoti që ringjallet,
Besoj në dashuria jonë.

Ziko Kapurani
 


BUJKESHA

Nen gjethe jonxhe cinxull me fshehu,
Nen soneta hene me mbuloi me Maj,
Nga xinxifet e cicave me vere me dehu,
Me mbushi te me derdhe zjarrit te saj.

 
E gudulisa nen sqetuj nazesh e arome,
Me grishi me sy, me nxori neper fusha.
Me keputi si te isha dege plepi e njome,
E ndolla me shenja, e keputa nga tufa.

 
E mbajta dafine, ag anedeti ne buze,
Me dolli buzembremjesh yll nga ledhi,
Me talli, me deshi, me dogji si shpuze,
Me mblodhi si mesdites hijen bredhi.


E  DUA
 
E dua nga fshati im nje leter,
Nga qielli ku u tret syri i nenes,
E dua nje muzg nga ata njerez,
Ku mblidhen brenga e kenge.

 
Dy boje mbi toke catite ngre
Ne te blerta kumbulle rri ai.
Dhe me ftoi me zonjen sivjet,
Ne sycka krojesh flladet t'ia pi.


SHPRESA  IME
 
Si buce me gjinjte e barkun zvarre,
Me kelyshe shpresa mbush sheshet,
Pa vjen nje coban e i hedh ne trajste,
Shkon e i mbyt nen henen qe tretet.

 
Nuk mposhtet kjo buce, rrace trime,
Kelyshe te verber pjell serish e serish,
Te ikurit nen nje koder i qan me ligje,
Te gjallet i lepin nen sqetull, nen bisht.


RRALLE
 
Vec miqve te vjeter, fjalepaket,
Kush tjeter s'ma njeh celularin,
Rralle dhe ata si erera te larget,
Me mashe me trazojne mallin. 

 
Me rralle me troket ti, e dashur,
Te me ndezesh nje cast si dikur,
Te me hidhesh qafe e permallur,
Te te heq per krahu nen muzg.

 
Tani ndoshta dhe afshi t'u rrudh,
Si balli e gusha, si hapi mbi gure,
Etja te me pish tani nuk te tund,
Uria per mua t'u fishk ne lekure.

 
Keq me vjen e me therr ne zemer
Qe nga malli i puthjeve s'me vjen.
Si mundet te jesh bere nje tjeter,
Si syte njehere prapa s' i kthen?

 
Mua vera jote akoma nuk me del,
I turbullt te pres nen henen tone,
Shoket e dine dhe ikin ca me tej,
Une fije bari te mbaj emrin ne goje...


GRAMOZIT
 
Te kam mik prej babait,
Gramoz i rende,
Dhe dhimka pakez ndryshe
ai soj miku.
Je krah i ngritur qe qiellin
mban per freri,
Nje qiell qimekalter
prej kohe i braktisur.

1982

 
Vullnet Mato
 
 
LETRA E VETME

Brahua në ato mote kish djalin ushtar.
Plaku në Martanesh, djali në Himarë.
S’digjte dru oxhaku, po mallin për djalë.
Rruga donte muaj, letra donte gramë.


Jashtë zbardhte bora, brenda muret nxinin.
Plaku në dremitje fliste me të birin.
Dora që e brofi prej gjumit përpjetë,
i kish sjellë letrën e vetme në jetë.


I puthi xha Brahua dhjetë herë me radhë
gjurmët e milingonave mbi letrën e bardhë.
Pa mbathi opingat për në tjetrin fshat,
ku dervish Kadriu këndonte në kartë.


Mbi dëborë çapitej si asnjëherë tjetër,
duke shkundur degët me kollën e vjetër.
Ndonëse rreth buçisnin gjëmime janari,
gjoksin e kish valë nga letra e djalit.


Por befas e rrëmbeu një humnerë e thellë.
Letra fluturoi, harabel u bë në erë...

Edmond Shallvari                

 
 
 
I lava retë me lotët e syve

I lava retë me lotët e syve
Të thahen i ndeva litarësh horizontesh
Toka lotoi nga tharrja e tyre.

Kapërceva qiellin 

Më ndihmuan yjet
Si kalldrëme rrugicash
__________ të ecja.
Kapërceva qiellin.
Veten kur e pashë,
__________u çudita
U çudit dhe vetja.

Paska kapërcim tejqiellor
Mesjeta
_____ më djeg për heretik.
E sotmja vëngër më shikon
Më kupton veç një qiell,
_____________Qielli im.

Uuh, ç'ego! 
Qiellza
Për egon
Në çengel fjalësh u kthye.
Shpirti
Me gëryerjen
Firmos zbrazjen e vetvetes.
Çengelqiellza
Çaplon gojën
Zbraz zbrazëtinë e gëryerjes.
Rikthehet të rimbushet
Me kënaqësinë e së keqes.

Lypsarja

Një shpirt nën rrobe
Një rrobe mbi shpirt
Një jetë prej gjoje
Njeri-mjerisht.

Një rrahje pa zemër
Një zemër pa rrahje
Një moshë pa emër
Mbiemër-Lypsare.

Një kokë e kërusur
Një kërusje nën vete
Një jetë e mbushur
Me pambushësi jete.

Përgjysma ime

Shikohemi të plotë
Duhemi përgjysmë
Si ditnata në Tokë
Ku nata jam unë.

Askush nuk na ndau
S'na bashkoi askush
Të plotë së largu
Së afërmi, përgjysm'.

Ti kurrë s'e ke ditur
Më mirë mos e dish
Si dashuri e lindur
Përgjysmë u rrit.

Kjo gjysmë ësht' tek mua
Si e Tokës, nata
Agmuzgut bashkuar
E prapë dot s'të kapa.

Ndaj ty të bërtas!

Urban i Universit më je, Toka ime
S'di pse të parën biletë, falas ma dhe
Unë shtrenjt po ta paguaj atë, që në lindje
Pa ditur ku më çon, pa ditur ku më le.

Pranoj të më çosh, ku u nise pa mua
Ç'pate që me mua, asnjë stacion nuk di?
Ne për njeri-tjetrin, thonë, u krijuam
Kush thotë emrin tënd, thotë dhe emrin tim.

Eej, ku shkon, moj Tokë urbane!?
Mos më bëj pishman, që t'u ngjita pas
Nëse ti ke një, unë kam mijra halle
Me Njeriun s'i zgjidh, ndaj ty të bërtas!

Përparim Hysi
 
 
Dil,moj jelekbardha,dil!

(poezi)


1.Pse ?

Pse të bëri Zoti krejt me hatër?
Me trup dhe fytyrë,me dorë të ka bërë.
Nga mos më hip nepsi,bëhem i "uritur"
Të të marrë dreqi,me dorë e goditur.

Zë unë që të lutem,të biem në ujdi
Që t'më japësh buzët apo synë e zi
Ti hiqesh e mbahesh dhe hiç nuk ma varë
Po unë jam burrë i ngulur,më kot s'jam flokbardhë.

I shtoj unë përpjekjet... edhe pak "dredhitë"
Merrem vesh me"dreqet",marr vesh nga"magjitë?!"
Të shtira në dorë,sikur zura qiellin
E bëra me dorë:tërboje tërë Fierin...

2. Ma gjeni

Ma gjeni miken time me shpirtin si pëllumb
Se ajo zëmrën time ma plagosi me plumb
Dhe zëmra zu më dhëmb nga plaga e rëndë
Ma gjeni se,ndryshe,Përparimi u çmënd.

I thoni që e dua,i thoni që e pres
Po s'erdhi tek mua, ta dini:do vdes!
Ma gjeni,ma sillni atë si pulëbardhë
Dhe në qença i vdekur,ajo do t'më ngjallë.

3.Kur...
Kur më erdhi mëndja mua,kur më erdhe mu në shteg
S'kishte kohë më pothua,veç më fute njëmijë dreq
Se të shihje si relikte,mu si lule mos më prek
Më çudite,o moj mike,kur m'u hodhe në prehër vet.

Qe si qe;më mirë mos qe,se ti ike,diku, larg
Dhe mbërdhij si në shëndre,kur kujtoj çastin e paktë
Pse nuk zgjati edhe ca( makari të qe ca muaj)
Kujtoj çastin që më la...edhe shfryj...edhe vuaj.

4.Ah !...
Ah,sa gjëra që s'i thamë!
Ah,sa gjëra që s'i bëmë!
Një zbrazëtësirë të madhe lamë
Ah,çfarë bëmë!Ah,çfarë bëmë!

Koha rrodhi porsi lumi
Lumi dihet shkon në det
Kjo zbrazëtsirë na vret si plumbi
Vrarë e plagsour për jetë.

5.Dil,moj jelekbardha,dil !
Dil,moj jelekbardha,dil!
O moj ylleja përmbi yll
Pse më fshihesh,s'jam katil
O moj luleja xhevahir!

Dil që të shoh,o moj,fytyrën
Se,po s'dole,sheh mynxyrrën
Do më gjej e keqja mua
Do të dalësh? Hë,si thua?!....

6. "Pengesat "

E çfarë janë pengesat?!E çfarë janë piketat?
Mallkuar kush i shpiku!Rrethuar me të moral
Po zëmrat vallë pyesin për pengesat?
Ke parë që i kalojnë...të venë mu në djall!

Se gjasme kjo s'shkon dhe nuk qenka e ndershme
Dhe mbetëm gjithë kohën duke mbajtur leksion
Po veç dashuria(kjo ndjenjë e përjetshme)
Çan mbi pengesat dhe "leksionet" sfidon.

Dhe"Çelen arkapijat" made in Oso Bakalli *
Brangashat shoqëria s'i ka hequr,Migjen!
Me piketa të babaqemos ruhet morali
Dhe njerëzit lozin në jetë sikur lozin në skenë

*Skicë që çjerr moralin e kohës,shkruar nga Migjeni.

19 korrik 2010

 Luan Xhuli
 
 
 Poezite e veres

Takimi i pare

Atë natë,
nuk fjeta në katin e dytë
të krevatit studentor
siç bëja zakonisht...
Kisha frikë vonesën.
Këmishën me kuadrate
e thava mbi karrige
dhe pantollonat e lara pak çaste më parë,
i hekurosa poshtë dyshekut të fjetjes...
Atë mbrëmje,
fërshëlleja një kënge vjedhur
konviktit të vajzave,
dhe pasqyrës së vetme në banjo,
kushedi sa herë ja kisha përsëritur propozimin...
Ajo mbrëmje,
skish fytyre...
Vetëm sy,
të shumëzuar me pritjen ...!

Krehëri

Duke kërkuar në komodinën e kujtimeve
gjeta krehërin e dikurshëm
ngjyrë gri....,
me një dhëmb të thyer në mes...
U gëzova që rigjeta mikun e dikurshëm gjimnazist,
simbolin e një kohe që s’matej
me adoleshenën binjake...
Në xhepin e pasëm të pantollonave
ishte studioja e tij
dhe dhëmbët  pluhurosur nga lyra e djersës
akoma fshihnin citate serenatash,
nga kaçurelat e mia të ngatëruara.....
Dikur ishim një, i thashë
dhe fshehurazi nga sytë e gruas,
imitova krehjen,
në ballin  zbuluar nga vjeshtat...,  pa më pyetur!
Duke luajtur atë mbasdite,
u thyen dhe dhëmbë të tjerë
lodhur nga rruga e krehjes...
Pastaj udhëtuam larg, shumë larg
derisa gjetëm atë mbrëmje të herëshme gushti,
ku mbeti i thyer
dhëmbi i tij i parë...!

Duke kërkuar markën e sapunit...


më zuri shiu në rrugë.
Më bëri banjën e së shtunës :
Shampon dhe markën e sapunit
në nje dyqan mes reve,
nëna kishte blerë…
Si dikur …
me ujë mbledhur nga ulluku i ballkonit
dhe për sapun,
baltën ngjyre gri nga argjila e shtratit të lumit…!
Per gjithë javën,
trupi mbante erë qiell
dhe flokët kundermonin tokë…
Më zuri shiu në rrugë
mahnitur mbas litarëve të tij të palidhur,
Doja të ngjitesha pa ditur se ku,
me dëshirën për tu larë ashtu
edhe ,
për të fundit herë…!

Duke shkruar nje poezi


Vonë,
në ballkonin e vogël të shtëpisë
një varg po pres të vijë…
Një lule nate
dhe një milingonë vonuar nga trafiku,
më veshin orët
me metafora…
Ku të ketë shkuar vargu im
që në takim gënjeu muzën…?
Autobuzi i rimës
ende s’është kthyer
dhe dritat e pritjes
temperaturën e lindjes paskan...
Është orë e vonë
dhe ajri dremit,
nga frika e mëngjesit...!

Agim Bacelli

 
  
Në Amerikë...
  
Kush vjen zog kafazi, bëhet shqiponjë,
Kush vjen fukara fiton tokën e paanë,
Kush vjen grua e përbuzur bëhet Zonjë,
Kush vjen jetim këtu e gjen një nënë.
 
Më vure flakën moj flokëverdhë!

Dorën vura mbi flokët e tu të verdhë,
Një rrymë korenti filloi t' më dredhë.
Menjëherë u ndeza në flakë e zjarr,
Thashë, mos vallë kam bërë ndonjë zarar?!

Ujë kërkova të fikem por s'gjeta dot,
Ty tu luta të më shuaje por më kot.
Kur dorën largova nga ty si humballaq,
Çudi, zjarri e flaka mu fikën sa kaq!

I ligu është mbreti i kësaj bote

Njerës të liq ka kjo botë,
më shumë se të mirë.
Të mirët mundohen kotë
të thyejnë të të liqëve
pranga e zinxhirrë.

Por, i ligu është m'i lig
kur pushtetin ka në dorë;
te mirin e shikon si fig,
të ngop' të tijën zorrë.

Kundërshtitë e jetës

Thonë, një njeri jetoi shumë gjatë,
aq gjat' sa ju mërzit jeta e vetë!
Unë them se kjo do të jetë e saktë
Pasi pa vdekje, ç'kuptim do kish në jetë?

Ç'kuptim do të kishte shëndeti i jonë
pa pasur kurrë sëmundje dhe ligështi?
Ç'kuptim do të kish dashuria pa zënka?
Ç'kuptim do të kish pasuria pa varfëri?

Kundërshtitë e gjallërojnë njerinë,
këtu them qëndron kuptimi për jetën.
Ju lutem, vini re ç'dodh me dashurinë
kur zihen dashnorët, thoni të vërtetën?!

Shikoni kohën kur prishet ç'dodh më pas?
Thonë se Dielli del më i bukur nga ç'ish.
Këtë punë më unë nuk po e nagas,
secili nga ne të mendohet sinqerisht.

A jemi fajtorë që mëkatojmë?

Pse u kënaq Zoti kur nga Adami nxorri Evën
e cila të shoqit do ti bënte të zezën?
Zoti e dinte qe Adami do binte viktimë
e lakmitares Evë prej së cilës ne vijmë!

Nëse mëkati trashëgohet, ne s'jemi fajtorë,
dhe Ati ynë mbi ne të mos vejë më dorë.
Le ti paguajë Eva të gjitha mëkatet prej soti
nëse vetë mëkati nuk ndalet nga Zoti.

Zogun që mbajta në shtëpi*

Një zog fare i pa rritur
Ra një ditë nga foleja.
Nxitova un' për ta pritur
Më shpejt se ç'vjen rrufeja.

Zogu ra në dorën time
Sikur bije frut i pa bërë.
Ndjeva t'zogut drithërime,
Un' si ai u drodha i tërë.

E mora n'folenë time,
E ngroha; fërkova butë,
E mëkova me thërrime,
Për ta rritur vrava trutë.

Një ditë zogu im u rrit
Dhe puplat ju bënë pendë.
E nxorra jashtë në dritë,
Ai foli rëndë-rëndë:

"Të fluturoj jam vet zot,
S'jam si ty, jam tjetër soji,
Lëshomë të më shohësh sot!"
Tha kështu dhe fluturoi.

Pa më thënë  asnjë fjalë
Në qiell zogu seç u zhduk.
Prita mjaft të kthehet prapë
Por shpendi im më nuk u duk.

Prita ditë e prita netë,
Syt' mbaja mbi zogjërinë
Koka më ngeli përpjetë,
Shok u bëra me mërzitinë.

Një ditë fare pa pritur,
Në xham pash zogun të trokas.
Nga gëzimi pata klithur,...
Por iku më la një glasë.

* E shkrova këtë vjershë për ata miqtë tanë mosmirënjohës.

Aleko Ballauri
 
 
 Lulet e molles
 
 The Apple Tree--Xhon  Gollsuorthi
 
        Ne aromen e molleve,me shpirtin e paster,
        Besove dashurine te vinte te ti.
        Me sy perlotur drejt qiellit te kalter,
        Migen!Ti prite,te vinte ai.
 
        Ai nuk erdhi dhe ti ike larg,
        Ne qiellin pa fund dashurine e cove.
        Ai me tjeter qeshte plot gaz,
        Ti zemren theror, dashurise ia dhurove.
 
         Migen!Yll je ne kete bote,
         Te tjera vajza emrin tend mbajne.
          Dashurine me dhimbje ne shpirt e kane
                
        Lulet e molles i mbushin me lote.
        Ti erdhe ne bote per dashurine,
        Sic vijne yjet,vetem te ndrijne.
 


Vullnet Mato
 
 
  NUSJA E DETARIT
Pas dasmës, 
ai iku me sytë nga toka.
Ajo e përcolli me sytë nga deti.
Dallgët venin e vinin të forta,
si puthjet e bardha të njëri-tjetrit.

Dita mori ngjyrën blu
sapo deti u hyri në mes.
Tani dielli i saj 
lindte në muzg 
dhe perëndonte sërish në mëngjes.

Që nga ai çast për secilin
toka dhe deti u personifikua,
sinonim për njëri-tjetrin:
Deti – burrë, 
toka - grua.

Nusja e re 
vështronte dallgët
dhe ndjente thatësirë 
brenda vetes, 
derisa batica e detit të kaltërt
kthehej t’i shuante tokës etjen...


ZEF SEREMBE 
Në zemër i skuqnin dy dashuri njëherësh,
njëra me dhembje,
tjetra me derte -
Arbëria e mjerë matanë një deti
dhe arbëreshja që mërgoi ku mbaronin detet.

Zemra e tij si zogu gushëkuq,
nëpër degët e gjakut ngjirej prej këngëve.
Dhe rendnin këngët arave të Kalabrisë,
njëra me derte,
tjetra me dhembje.

Kur këngët e vona të dashurës i vanë,
ajo kish vdekur,
por ai u nis,
tek mbarojnë detet, t’i këndonte pranë
këngët e mallit mbi varr të dashurisë.

Ikte ai, ikte, po varri i saj qe larg.
Herë me këmbë,
herë me galera.
Krahët e bardhë të këngëve të tij
nëpër oqeane i shtynte era.

Këndoi vajtimin
sa zemra iu lodh,
po e këputi malli për dashurinë që i mbeti.
Dhe u kthye prapa,
duke udhëtuar mbi botë,
për te dashuria e vetme matanë një deti.

Kthehej ai, kthehej prej varrit të largët,
herë me këmbë,
herë me galera.
Sillte me vete pak vargje në trastë,
që udhës një nga një ia hante era.

Këndoi dhe rendi për dy dashuri,
sa kënga e fundit
buzë brigjeve i mbeti.
I brengosur për bregun e shqipeve vdiq,
me sytë lëshuar matanë një deti...

Janaq Pani
 
NJË CENTIMETËR MË LART
Dikur këmbëzbathur, aty pari
mbatha këpucë të buta,
me kohë, si letër cigari
u bë lëkura poshtë te shputa.

Me thembër dikur ia shtypja kokën
dhe gjarprit e nuk ndihesha keq,
këpucët tani më ndanë me tokën
po në mend nuk kam që t'i heq.

Kjo ngritje lart më vjen pas midesë
të gjitha të mirat ajo mbart,
dëgjoj që përflasin:"U prish që në vezë!"
ata që nuk mundën ta kenë këtë fat.

 
I ktheni ploret 
I ktheni ploret miqtë e mi
për nga liman' i shpirtit tim,
kur shihemi çiltër sy në sy
dhe fjala merr tjetër ngjyrim.

Çdo ishim sot pa njeri-jatrin
mes dallgësh që na lodhin prorë
e na përplasin e na çartin
larg nga limeret shpirtërorë.

Ne fjalën kurrë s'e bëjmë shpatë
veç zemrat na bëhen nburojë,
dhe jeta - kjo betejë e gjatë
na lodh përditë të na shterrojë.

Ndaj ktheni ploret miqtë e mi
nga ky liman i shpirtit tim,
kur bashkë bëhemi, unë e di
dhe fjala merr tjetër ngjyrim.

Arjan Th. Kallço
 
Pa vitet, ndihem jetim

I nisa vitet në mërgim
Për një çast
Tek po shikoja foton tënde
Që çuditshëm trokiste në fb tim.
I përcolla deri tek porta, bile
Iu urova rrugë të mbarë
Dhe ashtu të ndarë furishëm, mes zënkash,
Lamtumirën e fundit u dhashë.
Sa i çlirtë u ndieva në shpirt,
20 vjet më i ri, s'është shaka,
Por tek ktheja kokën,
Fshehurazi i përshëndeta
Edhe një herë
Të zhgënjyer tek po merrnin rrugën
Mendueshëm i pashë.
Dhe unë i shporra tutje,
I syrgjynosa në arrati;
A nuk jeni ju që na shurdhoni çdo ditë
Që me çdo kusht të ktheheni,
Të ktheheni përsëri,
Si dikur në rini?
Nuk e di, një zbrazëti
Në zemër më therri, hapat i ndala,
Dhe tek dera u ktheva sërisht,
Nuk rezistova dot i bindur
se tutje po ikte fati im.
Një fëshkëllimë spontane më doli
Nga goja
Pa to e kuptova, isha vetëm jetim.

13 korrik 2010


Alma Papamihali 

 

 ZËRAT E VERES

Më njom të tërën edhe njëherë
për shi´në e gushtit etjes po digjem,
jam tokë e heshtur dhe në më shkelsh,
prej hapit tënd s´kam frikë të vritem.

Ashtu pa ndjerë lërm´ të humbas,
malluar detit të shkumohem
e gishtërinjve kur të më ndjesh,
në shije kripe do shndërrohem.

Ajrit më gdhënd dhe pse pa duar,
mjafton që ngjyrat sytë s´ti vrasin...
O erë e gjallë, dëgjomë, prekmë,
këta zëra vere po të thërrasin.


 Vangjush Ziko
 


        TË PATHËNAT


         TË PATHËNAT

I kam thënë dhe s'i kam thënë.
Shumë thënie në shpirtë flenë.

Ato flenë dhe s 'kanë gjumë.
Shpirti im u ka hedhur gunën.

Luanët e kapur në rrjetë,
Edhe grinden.Dhe duken të qetë.

Kur dalin në cirk,në arenë,
Ata zgjuar janë dhe flenë.

Dhe zbaviti ju dhe kënaqi
Edhe trembi,dridhi nga ankthi.

Nuk i them ato.Mos u trembni.
Ato flenë siç fle tërmeti.

Vetë unë do shembem i pari,
Varr' i tyre dhe lapidari.


      USHTARI
Çdo mëngjes zgjohem për të shkuar në luftë
Me armiken dhe aleaten time jetën.
Çdo mëngjes ngrihem dhe ngutem
Për ta larguar dhe afruar vdekjen.

Çdo mëngje unë zë llogoren
E hapur prej gjyshstërgjyshësh.
Çdo mëngjes festoj fitoren
E paqes sime të ndryshkur.


    KORNIZA E JETËS

Dikush trishtohet se po i ik.
Dikush gëzohet se po i vete.
Sa mospërfillse kjo kornizë
Me dy përmasat e kësaj jete.

Edhe magneti ka dy pole
Që një kornizë i bashkon.
I njëjti pol e largon tjetrin,
Polet e kundërta afron.

Çudi!Gëzimi e shtyn gëzimin.
Trishtimi pranë trishtimin s' do.
Portretn' e lashtë të njerëzimit
Dielli a hëna i ndriçon.

Dimri qëndron pranë pranverës.
Dita me natën përbri rrinë.
Dy ditë bashkë s' gjen asnjëherë
Dhe as dy netë që të ndrijnë.

Veç zemra jonë këtë kornizë
Dhe e çmonton.Dhe e monton.
Kjo jeta jonë një ekspozitë
Rembrand dhe Pikaso.


     HESHTJA E DASHURISË

Më të mirën e zgjedh për ty.
Më të ligën e mbaj për vete.
Ti bën sikur s' të bie në sy
Dhe ma ndërron në heshtje.

Brengën tënde shpesh ma fsheh
Prapa buzës me buzëqeshjen.
Frymëmarrjen ta ndjej kur fle
Unë edhe në heshtje.

Një zemërim në çast gëlltit
Unë si helm që s' tretet.
Në syt' e tua qetë ndrit
Paqja e bardh' e heshtjes.

Ne heshtim tok si dashuria,
Si një vullkan që rri përgjumur,
Siç hesht në zemër lumturia
Në cep të saj diku e strukur.


       LULEKUQET

Lulekuqet zbresin çdo mëngjes drejt dritares sime
Mbushur kupat e tyre me prushin e dielli,
Me vesën e mëngjezit që digjet
Dhe paqen e brishtë të qiellit.

Vargjet e mia venë buzët dhe pinë,
Siç pinë kecat dhe shqerkat e malit.
Pinë të babëzitura fëmininë,
Kulloshtrën e përvëluar të mallit.

Mos u çuditni me mua aspak.
Ma besoni mua çudinë.
Nga lulekuqet e kam këtë gjak,
Nga këto mëngjese e kam poezinë.

Korçë,2010 

Eduart Sulollari 
 


Përrenjtë e natës

Lindën një pasdite të vontë
Grykave,
Ku perëndimi i përflakur
Me kokën në duart e horizontit
Gdhend verbërinë e vet

Nofullave të kodrës
Mbllaçitin
Britmat e hutuara të hënës

Të uritur
Gjymtyrë pambrojtur
Me eshtrat e bardha
Të njoma
Gjunjët e livadheve
Joshin

Notojnë tokës…
As ëndrra,
As kujtime

Rrëzohen tatëpjetave
Luginat me prill ngjyer

Nata
Një e nga një
Fenerët gëlltit

Pastaj,
Si një nuset lakuriq
Në shtratin e deteve
Hyjnë pa zhurmë e bujë.

 Raimonda Moisiu



 Mbushma naten me endrra

-.-
Në përhumbjen e  qiellit të trishtë,
Në cudinë e fajshme të së pafajshmes,
gishtat e dy pëllëmbëve të tua,
lënë gjurmët e përdala ledhatonjëse,
duke harruar mëkatin e parë,
të dytë,
të tretë…,
në murin e mermertë të  dy shegëve që  kuqëlojnë.
-.-
Në parvazin e shtratit të argjëndë,
fillojmë të numërojmë ëndrrat;
si shtegëtarët e natës në  kafazet e kumrijeve,
nisim të ringjallim filizat me vesë dhe 
në mëngjeset e përflakura,
shtrati ynë është përplot me ëndrra
si shporta  me trëndafila në belin e drenovares. 
-.-
I dashuri im,
ndër  pëshpërimat  e  përgjumura,
mbushma natën me ëndrra
dhe nën vezullimin  e vështrimit të dritës,
në verbërinë e trokitjeve të zemrës,
me orgjinë e luleve të egra,
nën ritmin e tingujve të ofshamave,
eja të shëtisim në kopështin e molepsur nga mëkatet!

Eja, pra, ende pret?
Mbushma këtë natë me ëndrra,
Ëndrrat-si yjet përmbi shtrat,
si dy zogj do lodrojnë zemrat,
Eja pra, mos ngurro,
sillmë ëndrrat si dhuratë!
Këtu,
 janë ligjet e endjes dhe përendjes
Eja t’u nënshtrohemi,
Të shkëmbejmë bashkë ëndrrat.
Këtu,
në kulmet e përhimta  të etheve përcëlluese,
të shtratit
hapma gjoksin më shih zemrën,
mbushur me të kaltërat ëndrra.
Eja,
të grishim zërin e mëkatit të parë, të dytë, të tretë…
Pafundësisht….
Mbushma natën me ëndrra,
Vec kujdes i dashuri im:
 -Ruaju nga flaka!

Hartford CT
Korrik, 2010
 
 

 
Enkelejda Kondi Masseboeuf
 

 Penelopë...
Digjej zemra jote
nga pritja e gjatë
ankthi i kthimit ne Itakë
i të dashurit, Uliks...
Ditët numuroje
në pëlhurën ditë
lagur me lotë malli
dhe fillin mbrëmje
durimin dhe shpresën
Pëlhurë që dora jote
fshehur natën zhdërdhiti
provë dashurie,besnikërie...
e atij në anën tjetër të detit
luftonte me zemërimin e zotave
kthimit në Itakë..
Aty ku zemrën e tij peng e la..
Penelopë hyjnore
pëlhura jote si tis i bardhë
në vite, ne mesazhin na dërgoi
Besnike dashurisë,
deri në fund qëndroji....

Qershor 2010

Hapësirë
Hapësirën kërkoj, të mar frymë
me ajrin e pastër të mbush mushkritë
Hapësirën kërkoj drejt qiellit të lirë
vëndin ti bëj pa ngushtuar trupit tim.

Hapësirën kërkoj , të ekzistoj e plotë
të jem ajo qe dua të mbetem, e vërtetë
Hapësirën kërkoj këtu në planetin Tokë,
mes jush, plot misione erdha ne këtë jetë

Hapësirën time kërkoj,dritën e bardhë
pak diell shpirtin tim të ma ngrohë
Hapësirë pas shiut të bukurat ngjyra
qe i ndau me mua, zemergjëra natyra.

Hapësirën kërkoj mes dashurisë
jam gruaja dhe nëna që kam ëndërruar
hapësirën lermani, mos ma bllokoni
më duhet gjithë jetën për ta jetuar.
Malli i nënës...
U ngrite nëna ime herëtdielli akoma ishte fshehurpas malesh...
brumin fillove ta punoje
te bëje byrekun për mua
për rrugën e gjatë..
derdhe lotë fshehur¨
si rrëkeza të artë
se e dije që sot
unë do të iki...
Në rrugën e largët
ku malli na ndan
I hap petët me dashuri
pas të ndiej erën tënde
të nënës sime...
Të erdha pranë, të putha,
të ledhatova,
më pushtove,
më urove:
rruge të mbarë bijë
..ika me gjysëm zemre
Një pjesë e lashë aty pas xhamash,
ku ti numuron kilometrat dhe ditët
kur unë do të vij përseri.....
 Parfum dashurie
 Më mbeti në mëndje parfumi yt
i asaj mbrëmje si vegim
me vete e mora
e bëra pa ndrojtje
lekurë të dytë
mbi trupin tim...
E mbajta erë kur isha vetëm
kaq shumë më kishe munguar
erë e lehtë parfum dashurie
ëndër në labirinthe e kamufluar
Parfum që vitet dot se fshinë
as nga trupi im ,e as nga kujtimet
ishte ngujuar perjetësisht
si pa kuptuar
ne zemrën time...
Vargu im...
 Të ledhatova vargu im
si nëna foshnjën
të përkunda netëve
të këndova ditëve
luajta me ty rima-ve..

Të buzëqesha, vargu im
të dhashë frymën,
për të jetuar,
për tu lexuar
e dashuruar...

Të dhashë forcën, vargu im
për tu bërë i fuqishëm
shprehur atë qe flet zemra...

Të dhashë shpresën, vargu im
të dashurisë, endrrës..
të dhashë ngjyrat, vargu im
te pranverës, vjeshtës, ylberit...
bardhësinë e dimrit, dëborës
të dhashë ngrohtësinë , lirinë

vargjet, ikën fluturuan
në ç'do zemër te bëjne folenë
e perjetëshme të poezisë sime
Vargu im....


Aleko Likaj

 

Motive nga Parisi; cikël.
   
Aeroporti "Sharl De Gol"


Aeroporti gulçon nga zhurma avionesh
dhe nga vetura, autobuze njekohesisht
nga 5 kontinentet fare leht mund ti njohesh
pasagjeret qe zbresin ne holle qetsisht


Aeroporti ka hapsir’ hapsira te pa fund
dhe nuk kupton kurre ku nis e ku mbaron
duket sikur mbi supe petale dritash shkund
Prêt e neper udh’ qiejsh serrish te dergon
    
Paris ; 17 Gusht 2001


Përpara Hygoit në panteon

   
Ne 5 Dhjetor te vitit 2001 ne 200 vjetorin e lindje se ti,j A. Dyma u vendos ne Panteonin francez. Unë isha në atë ceremoni
   

Panteoni  i Parisit mban pishtaret ndezur,
dhe Hygoi serioz veshtron mbi nje mermer
Nje kortezh n'fillim dhjetori ecen i heshtur
nen hap ushtarak, dhe armet lart, "per nder.."

Nje grua e moshuar me nje trendafil ne dore,
u shkeput nga njerezit qe rrinin atje perballe.
Hygoi mban edhe mbi supe nje tis me bore,
parizienia e perqafon, e perkedhel me malle

Me nje arkivol e mantel te purpurt blu,
nen tinguj fanfare vjen shok i vjeter i rinise.
Aleksander Duma, pas dy shekuj , keshtu,
vjen qe te takohen serrisht, ketu  ne Paris

Presidenti i Republikes ne nje çast solemn,
ul koken n'heshtje tek monumenti n'panteon.
Une shkrep blicin, kete kujtim dua ta kem,
mes Aleksander Dymes e te madhit Hygo
                       
   Paris: Dhjetor 2001

Vjeshtë....

Duket se dita nga pak po mbërdhin
e pemët po çvishen në "Jardin Publik"
Një dhjetëvjeçar ashtu si gjithë fëmijë,
vrapon ndër shesh me një top llastik

Një plak i krusur me shkop në dorë,
shkeli mbi fletët e zverdhura në park,
dhe pak më tej, një curil uji si dëborë.
Gjethet në ajër me njëra tjetrën në vrap

Dhe në këtë pejsazh që zhvesh pemë,
ku duket gjithëçka tani sikur fluturon
më ngjason vetja në një botë t'përtejmë,
ku qielli telegrame në tokë po dërgon

Nëntori i këtij viti më shpejt këtu thonë,
Seç na shkundi gjithë fletët ndër pemë
e qetë dhe e paqme kjo vjesht’ e vonë,
vjen dhe lëpihet ëmbël nëpër degë.

Duket se dita nis tani të mbërdhije
Dhe pemët u çveshën të gjitha n'park
kudo po shfaqet një pejsazh lakuriqsi,
kofiguracione drurësh që treten larg
 Paris; Nëntor 2003

              Ejfel


Perpare Ejfelit qendruam si fajtor.
Ne xhepa pak euro kishin tepruar.
Bashk' me femijt qe kerkonin akullor,
kulla e larte dukej gati e haruar
   
Me mire te ngjitemi deri lart ne re,
tha me i vogli djale, ashtu si  femij.
Por buxheti yn s'ishte  per te tre.
Vendosa qe une atje posht te rrij
   
Do te filmojme gjithçka lart te dy,
me tha djal i madh si per ngushllim.
Mori kameren, qe per mua ishte sy,
e ne ashensor u ngjiten fluturim
   
Une ne nje çast i ulur mbeta i haruar,
veç disa metra larg objektit  sodis
Kulla gjigande, e pse e preka, dukej e huaj,
dhe kur ja kaq afer , prane ne Paris

Dy ore me vone u kthyem ne shtepi,
dhe djali shpej na ndezi televizore.
Vertet qe pamjet ishin nje mrekulli,
por ndrysh' esht t'prekesh qiellin me dor
   
dhe thashe; " asgje  s'ma zevendson,
ate  qe do te me servir "Ejfeli" nga lart.
Te nesermen n'mengjez me gruan "per dor',"
u gjenda posht' kulles, me t'njejtin aparat
   
E mu duk se isha ne nje planet tjeter.
E me duket se lart kishte shume ajri
Ne mes turistave me aparate e leter,
shkruajta me stilolaps emrin, Albani


   Paris; vere 2002
         
                                                                                   
Shans Elize

   
Te kaloj ne Shans Elize, e pastaj te vdes,
keshtu me thonte nje miku im ne Shqiperi.
Kur ishim ende ne nje moshe, pa asnje ves,
ndonese tani nuk rron me, ne kete bote ai
   
Dje bera nje foto me gruan time dhe djalin,
qe ta kem si kujtim, ketu  ne Shans Elizee.
Mendoj se kam nxjere keshtu edhe mallin,
per veten, dhe per mikun qe nuk esht  me

Ja edhe qe utopit na u bekan edhe jete.
Kete nuk do ta besonim jo , kurre at'her,
ne nje moshe pafajsie qe larg ka mbete,
kur ne lexonim Dyman,Hygon e Flober

Shans Elizeja qe "Harkun..." mban  n,krye,
e ne fund sheshin "Konkord" , nje obelisk
duket si nje gjerdan i zjarte me drite-hije,
si nje trung i trashe qe ka leshuar bisk
   
Mes nates se ftohte i lare me lum drite,
eci dhe une ne trotuar, mbushem me ajri.
Me ndjek nga pas nje melodi fizarmonike,
dhe kenga e famshme  pariziene, "Natali"  
   
Paris; 6 Shkurt 2002
  
Parisi naten

   
Se ç'ka diçka te veçante e magjike naten ky qytet
I madherishem e i gjithpushtetshem deri ne dej
Harku i Triumfit ne qender si roje ne Shans Elize
dhe grataçielat maramendese qe rrokin qiej

Buzë Senës puthen aty çiftet e japin dashuri
Metroja gelon nentoke me njerez pambarim
ERT dhe urbanet nxitojnë drejt e në periferi
Por Parisi nuk fle, si një i pagjumë, s’ka zgjim


Notre Dami
     
Ç'më kujton Esmeraldën e gungaçin e mjerë,
Kjo kishë që lartohet këtu në Sant Mishel.
Më, lypsat ka kohë që nuk i sheh kjo derë,
dhe famulltarin, Frolon, të veshur me mantel
   
Tek ky shesh i thjesht përpara pa njerëz,
s' ka gjurmë beteje për ciganen e bukur.
Sipër në këmbanoren e madhe yjet e verës,
ndrijnë si xhevahir nën qiellin e purpurt
   
Veç fjala "fatalitet" gdhendur atje lart n' mur,
mbledh çdo ditë nga bota me dhjetra vizitor
Dhe të duket se nga kujtesa, jo më, jo kurrë,
nuk do të shlyhet romani i Viktor Hygos

Por katedralia e vjetër këtu e madhërishme
qëndron si monument mbi të bukurin  Paris
Nën "çmenduri", shkrepje blicesh, e vezullime,
kapitoli, duket se këtë natë qiellin lart qëndis
               
Ç'më kujton Esmeraldën e gungaçin e mjerë
Kjo kishë që lartohet këtu në Sant Mishel.
Më lypsat ka kohe që nuk i sheh kjo derë
dhe famulltarin Frolo, të veshur me mantel
           
  Paris , Qershor 2003

 Istref Haxhillari
 
 
Vejusha e bukur
 -Poezi konkuruese ne "Netet Korcare te Poezise"-

Udha e fatit…
Ëndërr, përmbysur në gjumë
Nuk mallkove perënditë
si kallogre

Pëshpërimat
duan shpirtin ta rrënojnë…
Në hon të dhimbjes
Lartësohesh kanion.

Në trup
dantell e zhupon
mëndafsh e rruaza, të gjitha të zeza
fluturëzohen
në të bardha
të kaltra
të verdha…

Nuk je robinjë
e fateve të hidhura
as valë e marrë në përrua…
Je kopësht me jaseminë
zemër e harruar.

Mëngjeseve
mend bukurinë
oshëtimë pylli zgjohesh
buis si lëndinë…

Vejusha e bukur
shemb burrërin.
 
 

Kostaq Duka
 
 
 
Kostaq Duka

(cikël me poezi)

Botë

Botë
e copëzuar në mijra botë
që ndizen e shuhen për ditë…

Botë
veç nën këmishën diellore
dhe pelerinën e natës
në vërtitjen pa fund i bashkon të gjithë

Botë
pas lëkurës tënde ngjeshur me të tjerë
edhe pse shpesh them
larg rrëmujës e dashurisë së reme
më mirë në vetvete
edhe pse botëzë-thërmijë.

Borxhi

Ju lutem
mos më kërkoni borxh.

Pamundësia per t’u ndihmuar
Më shkakton vuajtje.

Ju lutem
Mos më kërkoni borxh.
Pas mohimit të ftohtë
U trembem pikpyetjeve iluzive
Vrastare të dashurisë njerëzore.

Ju lutem
Mos më kërkoni borxh.

Jetës i jam qepur me thonj
Ju më kujtoni greminën
Ajo është pranë
Po s’dua ta shoh!

Kontrast

Rrëzohet fëmija
Bërtet me të lebetitura
Pret prindi ta rrëmbejë në krahë
Ta përkëdhelë e mbulojë me të puthura.

Rrëzohet plaku
Dhimbjen kafshon
Rrënkimin rrëzon
Humnerave të shpirtit.


………
Në rini
me rrezen e diellit
erën
ujin e ëmbël të liqenit
dallgën e detit
luaja gjithë gaz e furi……

Tani
rezja,era,ajri ,uji
luajnë me mua
më prekin lehtas, me përkëdheli.

Sendërtimi i poezise 

Në fillim një tingull
Pastaj një rrokje
Tek fjala u ngjit pazgjidhmërisht.

Dhe fjala
Tek vargu
U serëndit
Në hapësirën e vet
Si ta kish përjetësisht.

Vargu
U shkund, lëvizi
Gjithë drithërimë.

Diku në një strofë
Mendimin,figurën
Zjarrmoi të lirë.

Së fundi
Poezia si një avion
Drejt shpirtërash
U nis në fluturim…

Korrik, 2010




  
 Julia Gjika


      I LIRE SI VALA
( Kushtuar aktorit te madh  Bekim Fehmiu)

Kush të ndjek vallë,
në errësirën e heshtjes?
Ti hiqesh mënjanë,
për të hapur rrugë.
I Madhi  gjithnjë e bën këtë
për të vegjëlit.
I lë të kalojnë.
Por nuk t’u ndanë,
si mizat në këmbët e elefantit.
Cfarë kërkuan?
Gjithcka kishe ua dhurove me kohë.
Ike,
duke marrë me vehte trazime.
Zëri yt,
në paqen e Lumbardhit.
I lirë si vala,
brigjeve të Globit dëgjohet.
I pavdekshëm Bekim Fehmiu.

Qershor 22 / 2010


AJO ESHTE NE UDHETIM
 Nedes, vajzes IRANIANE, kushtuar endrres se saj per LIRI

Nëpër rrugët e Teheranit,
me shallin tënd të përgjakur,
vrapon një djalosh.
Mermë edhe mua të vrapojmë sëbashku,
me buzëqeshjen e Nedës,
me sytë e saj të shikojmë hapësirën,
me zërin e saj t’i flasim botës,
Më mer edhe mua djalosh!
Ai vrapon dhe pyet:
Përse të qëlluan Neda?
C’farë përfitoi vrasësi nga ty?
Nëpër rrugët e Teheranit,
vrapon një djalosh,
me shallin tënd të përgjakur.
Ndalet tek dera ku një nënë,
cdo mesdite kthen kokën,
prêt të shikojë një shenjë,
prêt të dëgjojë zilen,
prêt  Nedën të hyjë.
Zëri i ëmbël të pyesë:
“C’farë kemi për drekë mama?”
Nëpër rrugët e Teheranit,
djaloshi vrapon,
me një dëshmi.
U bë e saj  mbretëria e Lirisë.
Ajo e dinte,
se duart dhe krahët që zgjati drejt qiellit,
e prekën yllin  e Shpresës
Ajo është njësoj, nuk ka vdekur
Ajo është në udhetim.

Qershor 21, 2010
 

Makfire Canolli
 
 
 
Abetare per Lirine

Shtrenguar me zinxhire ne trupin tim femeror,
gumezhitja si tanku armik mbi barin e vjeshtes,
te gjeja abetaren e Lirise,
ne naten e zeze me re,
kur enderroja frymen e ndaluar ne gryke
me hallkat e reja nate per nate,
qe te mos çele kurre drita e mengjesit tim,
e lagur me gjakun tim.
Dhe ti nuk e di, armiku im!
Qe une di permendsh
Lirine qe ma ndalon ti,
kengen me te bukur te poetit
qe ua le cicerima zogjve,
edhe kur ti e vret.
Prape ti nuk e di!
Se sa me shume qe me shtrengon,
aq me shume gjaku im me meson jeten,
zvarre per te arritur kotherren e bukes,
qe shkel çizma jote,
ne sofren e Kosoves,
gatuar me duart e nenave.
Po ik se nuk kam kohe te flas me me ty!
Me presin trimat ne male.
kerkojne buke dhe fisheke,
per ty, armiku im!

Kurbet e vetmi

Mos mendoni se po flas
per nje kashelashe te lashte,
as per nje rebus qe trurin te mundon.
Vetmia eshte armiku im, ne varr po me çon.

Kurbet e vetmi
Jane dheu im permbi.

Ne kurdhe te kohes sime,
kalitur nga kurbeti jam,
pa iu afruar gjysmeshekullit.
Pa atdhe,
pa varrin e nenes,
pa hingellimen e kalit te Gjergjit,
pa shenjterine e Nene Terezes…

Kurbet e vetmi
Jane dheu im permbi.

Lot prej dheut
 
Sa herë më quajtën mërgimtare,
zemër e pikëlluar u bëra,
ujitur me lot, lagur me riga gjaku,
djegur me mallin e Atdheut.
Dhe refugjate kur më thanë,
nga gjoksi zemrën nxora,
të mos çahej e mbaja,
me duar të buta vajze.
Mbuloja shpirtin,
me plisa të dheut tim,
i bëja baltë, që
të shkelja mjaltin e huaj.
Lulet më lironin helm,
në blerimin refuzues isha.
Shporruniiiiiiiiiiiii!
Më vinte të klithja,
por Atdheu ma shkelte syrin:
Mbahu!
Nesër një ditë tjetër vjen.
  

Thani Naqo
 

BROHORAS E QESH

I harbuari dem flak plisin e dheut,
marrok gryen tokën. Marrokçe pëllet,
ngre bishtin kopan si demat e zegut,
xhufk'e bajguar mbi shpinë i godet.
Duket trimosh. Ah, s'ka me kë ndeshet!

Shkrepëtijnë sytë e brirët hark,
triumfin e ndeshjes kërkon me hak,
kodrinave përplas zërin buçimtar,
nën tinguj bilbili këtij demi zemërak,
brirët t'ia prek, mos i mbetet merak!

Uji i lumit fërkohet pas ledheve,
porsi djalosh u hodha gur mbi gur,
arbitrova demin me trungjet e shelgjeve,
brohorita e qesha njëlloj si dikur!

2009 

(Nga libri Simfonitë e stinëve)

 

   
Fation Pajo

 

    Dy gjysma ne…
    
Një natë dimri mezi përcollëm
mbi turmë abstraksioni paformësh
printe në sytë e mi pagjumësia
me krahë durimi u përballëm
unë gjysmuar nga malli
dhe gjysma tjetër,poezia.

Brenda meje qirinj dashurie ndeze
si foshnjë e bukur vrapove hapësirës
kapërceve muret e ndrojtjes
yjeve në ikje u fale madhështinë
syrit tim qetësuar pas dallgëve
i shtrove karpetin e çlodhjes.

Një natë dimri mezi përcollëm
si gjethet e fundit nëpër pemë
u lëkund rrugëve pagjumësia
unë gjysmuar nga malli
sytë drejt lindjes harkuar
dhe gjysma tjetër,poezia.

                                           2010


     Moment

fëshfëritje degësh peme të çveshura
tek-tuk një sirenë ambulance në rrugë
ndërtesa të heshtura përqark
nga ëndrat e natës më largojnë.

Kjo Pranverë me ditë të zbehta
nën shtiza zbrazëtie trupit
me ankthin e të nesërmes gri vijnë
anatominë e shpirtit t’më skanojnë.

                                                 2010


      Pragmbritje tek Ti
  

Hieroglife të hedhura me nxitim
Mbi pëlhurën e qelqtë të qiellit
Është sontë kjo natë në ikje.

Perëndimi i ftohtë në sytë e mi…

Notat e tingujve të lodhjes
I ndjej të largëta,të zbehta
Mezi pres mbritjen tek Ti.

Lindja një imazhqë më bën të vuaj…

Arterjet e mpiksura brenda meje
Paqe kanë bërë me instiktet
Nga emocionet zhvishen në zbritje.

Qyteti im,ëndra e ëndravë pa mbarim…

S’është më hamendje ku marr frymë,
Njomur nga vesë e nxehtë e mallit
“Nënë Terezën” në prag puth si fëmi.

Pasko


nga Agim Shehu 
 
    
                                          
I dashur Naum,

Lexova me vëmëndje e me po aq kënaqësi shkrimet e tua në natyrën e kujtimeve për njerëz të shquar të letërsisë sonë. Janë letërsi e vërtetë e si të tilla, nga më të pëlqyeshmet në botë. Aq më tepër kur flitet për njerëz të cilët janë munduar rëndë në jetë e kur, siç thuhet me fjalë Bible, botës i kanë dhënë bukë e vetë janë qëlluar me gurë. Mirëpo ata «gurë» të cilët u kanë shkaktuar aq dhimbje, koha (prapë me fjalë Bible) i grumbullonte për t’ua bërë monument të nesërmen, edhe pse në jetën tërë përndjekje e varfëri, ata gurë lavdie për nesër i donin bukë shtëpie sa qenë gjallë ! Këto kujtime mund t’i ruante vetëm një shkrimtar fisnik me thesare në zemër për mësuesit e kolegët më të mirë. Ato i ke nxjerrë si nga persekutimi i tyre dhe nga heshtja për ta që u bëri aq pamëshirshëm shteti komunist me veglat e tyre në Lidhjen e Shkrimtarëve. Lexuesi të është mirënjohës pasi e ndjen që këto kujtime brilante duke i ruajtur në heshtje, ti ke qënë i bindur se dhe në fushën e arteve gjëmimet më të fuqishme janë ato që fshihen brënda heshtjes, sadoqë shpesh të duket se ajo s’dëgjon!  Asgjë në botë nuk e ka më të mprehtë veshin se heshtja. Koha ato i mbledh në ndërgjegjen e saj dhe në diktatura i strehon në tejndërgjegjen (subkoshiencën) e vet për t’ua dhënë brezave. Vjen një ditë dhe ato kthehen në letërsi të lirë e të mirëfilltë. Këtë akt fisnik ke bërë dhe ti, miku im i çmuar. Kam ndjerë sa kënaqësi dhe tronditje pasi këto gjëmime dhimbjeje të jetës së njerëzve të shquar ti i ke dhënë dhe me një butësi kadifeje të fjalës, nër natyrën tënde të të shkruarit e në frymën e krahinës sate të veçantë historike e lirike Kolonjë-Korçë ku barotin e armëve e ledhatonin tingujt e kitarës dhe era e luleblirit (siç u këndon aq bukur lirika e Vangjushit, Mondës, Bacellit etj).
Mbi të gjitha, ty, i dashur Naum edhe të shkojnë kujtime të tilla pasi në krijimtarinë tënde në tërësi fryn një erë butësie njerëzore ku dhe tregimet për luftën brënda kanë zërin e paqes ; ku dhe rrethimin e zi të diktaturës për armiqtë imagjinarë ti guxove e ktheve në dramë (me zë komedie brënda) – « Rrethimi i bardhë », nga i cili mbete dhe vetë i rrethuar me ditë të zeza…Sidoqoftë, dielli dritën më të bukur e ka në perëndim (m’u thaftë goja nëse unë, miku yt i herët të ndjell ‘perëdimin’ se do t’ia ndillja dhe vetes. Thinjat ne i kemi ngarkesa bore të dimrit nën të cilën ngrohen rrënjët e barit të pranverës tjetër, te brezi që vjen pas nesh). Pranojmë, të rinj nuk jemi dhe koha na është holluar drejt këputjes. Këtu tok me dritën në ikje të perëndimit merr vlerë dhe fjala afër fundit për gjëra të shtrënjta në jetë, për t’i shpëtuar nga harresa. Mendoj se pena jote, shëmbull për të tjerët, ka harmoni të natyrëshme me ato figura të çmuara artistike e njerëzore që përshkruan. Edhe në s’rrojnë, ata janë gati shenjtorë dhe fjalën e shkrimtarit të mirë e dëgjojnë aty ku janë.
Me këtë rast, e quaj me vlerë dhe plotësim portreti që kujtimit tënd të mrekullueshëm për Mitrush Kutelin t’i shtohet edhe një Letër e Tij dërguar me dhimbje burgjesh mikut të vet M. Greblleshi. Të dëgjojë lexuesi sadopak dhe zërin e tij prej artisti të madh prej martiri mbi vuajtjet që ka hequr e nga kush i ka hequr edhe drejtpërdrejt. Shkaku i persekutimit thënë edhe me zërin e vet autorit jep më saktë përmasat e të persekutuarit dhe motivon edhe nderimin në shkallën më të lartë për të. Kuteli dëshmon sado dhimbshëm, se si (së pari nga zilia letrare pastaj nga karakteri) u persekutua gjer në burgosje e vdekje nga ish kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve e Artistëve. Se ai zgjidhej kryetar jo thjeshtë se bënte mjeshtërisht letërsi, por dhe se bënte po aq mjeshtërisht ligësi. Për t’u ngjitur në karierë e privilegje, për shkallë përdorte trupat shtrirë të kolegëve.
Letra e Kutelit e jep autorin në përmasa të gjera letrare e njerëzore; vendos më saktë në vëndin e vet edhe ngjarje e figura të tjera rrotull tij të ngjashme me to. Botojmë sado pak nga ajo Letër me dritë - hijet magjike prej Rembrandi, dhe si poet, dhe si piktor, dhe si shenjtor: 
Pogradec, 28 gusht 1961
I dashur Mustafa dhe e dashura motra Merushe,
Kjo e uruara Letër u bë litar me krye po pa fund…Udhës takova shumë të njohur të mijtë dhe të Babajt. Ndënjëm u çlodhëm në varret e sheshuar duke pritur të dalë hëna, po kjo vonoi…Hëna doli kur rrinim buzë liqenit : e madhe, e kuqe. Pastaj u zbardh, mori vrull e lundroi nëpër hapsirë. Fëmijët më vunë një mijë e njëqind pyetje: «Si është hëna? Ç’ka prapa atij mali ? Po në Tiranë ka hënë tani ? »…Unë bluaja mendime të tjera : «Ç’është vallë kjo harmoni kaq e përsosur ? Që ku vijmë e ku shkojmë ? Sa rrëke njerëzish kanë shkelur në këto ranishte dhe ku janë tani»? Dhe mëndja më shkon me drithma tek ai që s’guxoj t’ia përmënd emrin sepse jam tepër i vogël - hij’ e një grimce të një stërgrimce - tek ‘ai’ që ka shumë emra por që është një i vetëm dhe mbi të gjitha dyshimet e mia birucore, dua megjithë shpirt…në vetmi. O Zot duhet të jesh, sepse pa Ty nuk prehem dot !..
Një ditë në Belgrad Shutja (Dh. Shuteriqi- sqarimi ynë) më pat pyetur: Mitrush, ç’do të bënje ti  po të kishe gjetur një vepër të pabotuar të një shkrimtari të vdekur ? - Ia ktheva: - Do t’i bënja një parathënie dhe do ta botonja. Ay: - Me emrin e kujt? - Të atij që e ka shkruar. Do të kënaqesha t’i jepnja lexonjësit një vepër që mund të zhdukej. - Jo, më tha, vepra e gjetur është imja se unë e gjeta. Pra unë, gjetësi jam ‘autori’ i saj. - Ti s’je autor se nuk e brumose në mëndje e shpirt, nuk vuajte ti në të lindurat, nuk…nuk…- Ay më shikoi tinzar dhe e ktheu fjalën: - Po kur boton një këngë popullore ? - Kur botonj një këngë popullore, them se ku e kam mbledhur, kush ma ka treguar. Roli im është ta mbledh, ta botoj, t’i tregoj burimin. -Ay përsëri: - Po ay që ta dha këtë këngë s’është autor i saj, pra…- Unë s’them se filani e ka qitur këtë këngë, them vetëm se ay ma ka treguar…- Shutja e ktheu prapë, të prerë: - Jo, s’jam dakord ! Vepra që kam gjetur është imja…- I thashë : - Kësaj i thonë vjedhje !..- Ay u ngrys…
Këtu u mbyll muhabeti ynë në rrugët e Belgradit në dhjetor 1945. Atëhere Shutja ishte mjaft modest, por brënda tij gurgullonte kazani i madh i shejtanit. Lëvdonte shkrimet e mia, ngrinte në       qiell Lame Kodrën. Pastaj nisi të ngrihet gjersa u bë burrë me llullë, me berè e me automobil; më shau e përshau, pështyu, lëpiu, hoqi «i» -në në fund të mbiemërit që të vërtetonte tezën e tij siç i tha Popoviçit vetë në tryezë: «Emri ynë vjen nga fjala serbe ‘Shute’ që do të thotë ‘shaka’. Rjedhim nga një familje e Stara Serbisë të Despotatit të Elbasanit. Pra, si të thuash, ‘unë’ jam ‘ti’. Ndihmomë të ngrihem lart ! Jepmë, të kam vëlla»!
Botoi Gjorg Golemin që që bje erë Lef Nosi. Me të vërtetë Shutja - shejtani, karasyfeti më karavidhe që ka nxjerrë qyteti -kërthizë, kameleoni më arrogant, më vjedhës, më vjedhacak, më vjedhacuk…(epitetet që burojnë nga realiteti nuk kanë të sosur), përlau dikur tërë dorëshkrimet e Lef Nosit, të Sotir Kolesë etj…
Më falni që u zgjata kaq shumë me këtë «Dhimitriadë Shuteriqore», po këto të gjitha m’i zgjoi karasyfeti i tij arogant që endej rrugëve të Pogradecit…Një grek i moçëm me emrin Phrantjes, historian, paska thënë: «Shqiptarët janë populli më i lig e më i kotë (‘le plus inutile’) në botë ». Përfundimi? Duhet të çduket…Kështu thotë bizantini Phrantes. Domosdo Phrantes është armik, është ujk dhe ka folur, shkruar e vepruar ndofta si ujk. Por ujku njihet dhe njeriu di se si të mbrohet kundër tij : me sëpatë, me kopaçe. Por si të mbrohet kundër ujkut të veshur me lëkurë dele!? Si të mbrohet kundër atij që i flet si ëngjëll e vepron si shejtan? Të gjitha këto i lexoj, i bluaj me mëndje natën, s’më zë gjumi dhe më vjen të çmëndem…Pashë gërmadhat e shtëpisë plot ferra e m’u drodh zëmra. Jo, Pogradeci s’është më për mua të gjallë, po për mua të vdekur. Ah, kush ndjen shumë vuan shumë! Shto pastaj brengat, fëmijët, varfërinë e sa të tjera. Do vij të «çlodhem» në Tiranë, t’i vihem normës se mos më presin bukën! Lamtumirë dhe përqafime vëllazërore!   Mitrushi».
Siç dihet, mjeshtërin magjik të fjalës shqipe e futën dhe në burg me shpifje. Rënduar nga vuajtje pa fund, ai shkroi aty vargjet tronditëse mes të tjerash drejtuar nënës: «Dërgomëni një litar, ta hedh lart në bririn e hënës, e të varem!..».
Në mbyllje: vuajtjet bashkë me magjinë e artit të Kutelit dolën lirshëm në dritë aq sa drejt tij zgjatën duart ta përvehtësonin dhe ata që e kishin luftuar. Në një grup shokësh në Tiranë na afrohet një intelektual e na thotë se dhe Naimi, dhe Kuteli qenë vllehë(!) (ky qe një nga stani i veçantë i ca intelektualëve vllehë reklamuar modernë me «të drejta njeriu» e «shoqëri të hapur». Janë mohues të kombit shqiptar që çdo vlerë Shqipërie po s’e përvehtësuan, e nxijnë nga kompleksi i inferioritetit pa rrënjë kombi të vetin: «mua s’më njihet kombi, por dhe ty do të ta nxij»! I përgjigjemi qetë vllahut: «Por Naimi e pohon vetë - ‘Ti Shqipëri më ep nder…’, nuk thotë ‘Ti, Vllahi më ep nder’…Kuteli nga ana e tij te poema e fuqishme për Kosovën pohon madhërisht: ‘Se jam Shqiptar e Kosovar’…Më tej në një Letër miku shkruan duke i qarë hallin me dhimbje Atdheut të vet: «Na pakësuan dhe na ngjeshën në një cep të Ballkanit ndonëse ne kemi qënë zotër të moçëm të një vëndi të madh…greku mbjell farën e grindjes në Epir, Austria, Italia në Veri, Mali i Zi i përkrahur nga Rusia gjithashtu. Në krahina të tjera serbët, bullgarët, bile dhe rumunët kanë dërguar njerëz për të çarë e përçarë…» Të vihet rè - përmënd dhe ‘rumunët’, thua paralajmëronte me intuitë atdhetari gjer ardhjen në Tiranë të  Presidentit të sotëm rumun, Popesku a si i thonë, që vllehëve t’u ngrerë veshin e paqënë (e kam fjalën për një grusht të veçuar sorroistë me zemër në Athinë; ata që dhe Nënë Terezën, dhe Gjergj Kastriotin…na e shpallin botërisht të huaj. Një stan që gjithënjë e më shumë po e zbulon fytyrën prej mafieje intelektuale antishqiptare, që s’ka asgjë të përbashkët me bashkësinë e çmuar e fisnike të arumunëve me të cilët historikisht shqiptarët kanë qënë e mbeten të afërt në shpirt e fat, gjer vëllezër).
Kuteli shejtanëzive të tilla qepur me pé të bardhë u rri në opozitë si shqiptar i madh dhe artist i madh. Më bukur, edhe si profeci për të ardhmen, e thotë në një shkrim të tij studimor: «Do ngrihet, ndofta, më vonë ndonjë kretin, që do përpiqet të demonstrojë se dhe A.Z. Çajupi ka qënë kuco-vlleh, ose armik i shqiptarëve (këtë thënie nga Kuteli i madh drejtori me kulturë i Bibliotekës Kombëtare, bie fjala, mund ta verë dukshëm diku në sallë, që t’u flasë ai më qartë njerëzve këto kohë kur kombin shqiptar e kanë vënë në treg).
Urime pa fund, i dashur Naum e falmë ku kam gabuar, pasi ka filluar dhe ca vapë, sado që Gjeneva e ka me butësi Kuteli!      

Agim Shehu, Gjenevë 

PORTRETI POETIK I VULLNET MATOS




Poeti Vullnet Mato, me vëllimin e tij përmbledhës “Poezi të zgjedhura” paraqitet para lexuesve dhe ekspertëve të kësaj fushe me një portret poetik të lakmuar. Ai bën pjesë në elitën artistike të vëndit që i gdhend vargjet në gurë, duke lënë pas sinjale e shenja të pashlyeshme.
Në këtë aspekt është simbolik dhe i veçantë veprimi i të rinjve lexues të vendorigjinës së poetit, Fterrës të cilët skalitën në faqen e malit e mrin e tij, duke u bërë kështu të vetmit në vend e ndoshta nga të rrallët në botë që në gur nuk gdhendin emra diktatorësh, por emra poetësh.
Me dhjetra e qindra janë vlerësimet pozitive të bëra në shtyp e internet nga lexues dhe krijues nga cepa të ndryshëm të botës për poezinë e poetit Vullnet Mato. Më kanë bërë përshtypje disa nga cilësimet më pikante të cilat i qëmtova dhe i rendita më poshtë:
“ Jam mrekulluar nga kjo poezi…një poezi e mrekullueshme… gjërat e trishta thuhen me një gaz të brendshëm që të bën të mendosh… ju rrëfeni me fjalën tuaj të artë… thesari yt poetik është i mbushur me diamante e xhevahire… urime për vargëzimin tuaj meditues e sugjerues… më emocionon poezia juaj… e tjera.
Ai që e lexon me kujdes dhe dashamirësi vëllimin “Poezi të zgjedhura” bindet se vlerësimet janë reale dhe të sinqerta, ndërsa shton me bindje se Vullnet Mato është poet me kuptimin e plotë të fjalës, sepse shfaqet si mjeshtër i saj në tematikë, në figuracion, në metrikë, e në
mesazhet që transmeton.
Poetin e shqetësojnë ato që ndodhin brenda vetes, rreth vetes e tej vetes, ato të shteteve e kontinenteve, ato të Tokës dhe të yjeve. Pra, gjerësia tematike e poezisë së tij është shumëformëshe, e pasur, e larmishme, vetiake dhe universale. Si në një kredo të vërtetë atdhetarie e krenarie ai i drejtohet popullit të tij: “Populli im është si malet që nuk sheshohen kurrë!” Mandej shton tiparet e bashkeatdhetarëve heroikë e autoktonë duke përdorur fjalë të mirëfillta kompozita: ” milionadallgësh – zakonebukur – shkëmbngulur.”
Poezia e Vullnet Matos flet për fëmijën e yjet, për lulen e plugun, për lumin e kirurgun, për Krishtin e Muhametin, për mollën e pulëbardhat, për pafundësinë dhe zhgënjimet e kështu me radhë deri në pafundësi detajesh.
Unë do të doja të theksoja se tek vellimi poetik: “Poezi të zgjedhura” spikat dukshëm simbolika e tri “F”- ve, të cilat me çiltërsi, por dhe me nëntekst, japin të gjallë e të plotë FËMIJËRINË, FEMRËN, FTERRËN.
Për fëmijërinë shprehet malli pakufi i poetit si i çdo qenie njerëzore, për atë stad të jetës si dhe dëshira utopike për rikthimin e ëndërruar të saj: “Atëherë dëshiroja të vetmen lumturi,/ të bëhesha i madh sa më shpejt./ Tani thërres me nostalgji:/ Eja dhe një herë o fëmijëri e shtrenjtë !” 
Kujtimet për shtëpinë e prindërve janë të gjalla e nostalgjike. Ato shprehen me detaje mbreslënëse tek vetëdija dhe nënvetëdija e poetit: shkallët e vjetra, fiku si gjysh, ulliri me rrudha të hirta, nëna e babai që s’janë më, vëllezërit me nuset e fëmijët si drita etj. E ndërtuar në formën e enumeracionit poetik, poezia të mbetet në kujtesë se të zakonshmen, njerëzoren, të malluarën, ai e shpreh me art të goditur, me figura të qëmtuara mirë. Atë e ka përherë me vete, se s’mund të rrijë dot pa ata elemente me të cilët është mësuar qysh në fëmijëri: “pa thithur aromën e cfakës së çelur… pa zërin e mëllenjës… pa fikdetin e pjekur…pa dafinën erëmirë… “
Femra është brinja e dytë e trekëndëshit të simbolikës së “F”-ve. Ajo jepet shumëformëshe, por në të gjitha pamjet që shfaqet pozitiviteti i saj: herë si mike e motër, herë si e dashur e grua, herë si motër e shoqe. Femra jepet si jë qenie sublime e adhuruar, e lakmuar, e respektuar: “Dhe të shtatë ditët e javës /më kujtojnë ty që të dua…/ Pa ty jeta më kalon në akullnajën e ftohtë…/thonë se dashuria e parë rizgjohet/ ndaj ika me kujdes si nga nje vend iI minuar”
Sipas poetit Vullnet Mato, femra të transformon, të zbut, e të lumturon: “Unë isha Saturni i nënzeros së ftohtë/ Ardhja jote ishte afrimi i diellit rrezeshkrirës…
Autori përsërit, por shpe dhe më tej konceptin gjithëkohor të bukurisë femërore si objekt frymëzimi për artistët e të gjitha arteve, për poezinë e pikturën, për muzikën e skulpturën:“Beatriçja, Dea, Kleopatra apo Helena/ vunë në punë penat e daltat skalitëse/ të bukurisë mahnitëse…
Trekëndëshi simbolik mbyllet me ‘F”-në e tretë, atë të vendorigjinës së fisit, Fterrës, së dëshiruar e të adhuruar si një nënëmadhe, kompozitë e cila zë fill që në titull të poemës për këtë fshat. Poeti e personifikon këtë vendbanim në trajtën e një gjallese të veçantë e të adhuruar, krijon raportin e njohur bir-nënë duke e njësuar në një qenie: “ I puth dorën e shkëmbtë,/duke mbështetur kokën te prehri i saj i ngrohtë…”
Biri i malluar kujton nënës së adhuruar malin, bregun, shkëmbin, lëndinën, zogjtë e gjithçka që e ka skalitur brenda vetedijes që nga koha e fëmijërisë. Janë vargje të rrallë që një bir i talentuar ia kushton nënë së malluar.
Në përfindim të këtij vëshjtrimi të shkurtër për portretin poetik të Vullnet Matos, me lejoni të them në emrin e të gjithë dashamirësve të vargjeve të tij: “Shendet të bardhë e penë të mbarë POET !” Vazhdo të gdhendësh vargje në gur shumë e më shumë ! Urime të sinqerta !”
 

TAKIM ME SHKRIMTARIN KRISTAQ TURTULLI, QË JETON MES SHQIPËRISË DHE KANADASË


nga Jorgjeta Gjançi
 
 



              Shkrimtari korçar Kristaq Turtulli është një shkrimtar i vlerësuar dhe romancier. Lindi  në Korçë, në një familje fisnike dhe patriote dhe me shumë peripeci, për shkak biografie,   mundi të vazhdojë  studimet e larta në degën gjuhë – letërsi. Kristaqi  ka publikuar një seri me tregime dhe novella dhe 6 romane. Jeta e emigrantit,  me gjithe veshtiresitë e shumta që ka,  jo vetëm që nuk ia ka ulur ritmin e krijimtarisë së tij, por  mund të shkruhet pa frikë se e ka ndihmuar  të ketë një bum jo të zakonshëm. Brenda dhjetëvjeçarit të fundit  ka shkruar gjashtë romane, të cilët i ka botuar në gjuhën shqipe e disa prej tyre edhe në gjuhën angleze. Kjo krijimtari e bollshme është  pritur shumë mirë jo vetëm nga lexuesit shqiptarë në Shqipëri dhe Kanada, por edhe nga lexues të huaj. Duke përfituar nga rasti që ai pas 5  vjetësh  kishte ardhur në Korçën e tij të dashur, i morën një intervistë,   të cilën po e publikojmë.

                       

 Si ndihet shkrimtari Kristaq Turtulli mes Shqipërisë dhe Kanadasë?

                        Është një pyetje e veshtirë. Gjithsesi njeriu e ka në natyrën e tij që përpiqet të përshtatet në mjedisin ku jeton. Unë atje në Kanada jam munduar të ingranohem  në jetën kanadeze, jam përpjekur të gjej veten. Gjithsesi kjo gjë është e vështirë. Në Perëndim nuk të hapen dyert kollaj, por duke kaluar vitet, duke mësuar gjuhën, duke iu përshtatur kushteve të jetesës kam mundur të ingranohem vetë e familisht dhe sot mund të themi se ndihemi si gjithë qytetarët e tjerë kanadezë.  Po unë, edhe pse vitet kalojnë, kam një mall të madh për vendin tim, për Korçën time. Pikërisht ky mall më solli këtu. Është malli për Korçën time, për të cilën  familja ime ka dhënë aq shumë, është malli për njerëzit e mi të afërt dhe shokët e miqtë, me të cilët  kam punuar e jetuar deri sa u bëra 40 vjet, është malli për krijuesit, me të cilët jam konsultuar kur hodha hapat e parë të krijimtarisë sime, malli për rrugët, për qytetin , per gjithshka që ka të bëjë me erën e Shqipërisë.

                        Ju i përkisni familjes së madhe korçare Turtulli, a ka ndonjë domethënie për ty, si pinjoll  i saj, ky fakt?
                        Padyshim që ka dhe në radhë të parë unë jam krenar për prejardhjen time. Kam respekt e mirenjohje për të parët e mi, që e bënë Korçën që në gjysmën e shekullit të kaluar me Spital,  Lice dhe Bibliotekë. Nuk janë fakte të thjeshta, përkundrazi janë shumë domethënëse. Dëshira ime ishte ta ndërtoja jetën time e të familjes këtu, po ndodhi që u largova. Atje ku juam  malli për vendin tim më mban gjallë.  Korçën nuk e harroj kurrë.

                        Gjatë viteve që kini qëndruar në Kanada krijimtaria juaj letrare ka pasur një bum të madh. Diçka më hollësisht rreth kësaj krijimtarie.

                        Kam ikur nga vendi ynë në janar 2000 dhe ingranimi jonë aty nuk ka qënë i lehtë. Siç e thashë emigrantit nuk ia hap njeri derën kollaj. Them se aleat në krijimtarinë time ka qënë malli për çka unë lashë pas, dëshira për të thënë të pathënat. Vazhdova të shkruaja edhe kur lodhja e mërzitja ishte shumë e madhe. Në radhë të parë përpiqesha të mësoja gjuhën, sepse ajo ishte çelësi i jetës së re që kisha filluar. Këtu në Shqipëri nuk ishte kollaj të mësoje gjuhën angleze, ndaj unë atje fillova çdo gjë nga e a-ja. Fillova të mësoja si të flisnja, si të artikuloja fjalët, si të shprehja një mendim, si të përpiloja një dokument, një rezume që të kërkoja punë në radhë të parë…Nuk ishte e lehtë. E ndjeja që malli më mundonte dhe më dukej sikur e largoja paksa këtë mall duke shkruar. E për të shkruar e gjeja kohën edhe kur kisha pak pushim gjatë kohës së punës, edhe kur isha në autobus, ku të gjeja kohë. Dhe gjatë këtyre viteve unë kam shkruar 6 – 7 vepra. 

            Dëshirojmë t’i njohim lexuesit me disa piketa të krijimtarisë suaj.

            E fillova me shkrimin dhe botimin e romanit “Ç’është jeta e njeriut” që tregon histori jetësore  të realitetit shqiptar në 1997. Personazhet e këtij romani janë njerës pa emra, sepse pas secilit prej tyre çdo shqiptar mund të gjejë veten e vet. Ata jepen të mbërthyer nga situata e pakuptimtë dhe e çmendur e asaj kohe. Ky roman më prezantoi mirë në rrethet letrare ne Kanada, këtu në Shqipëri, në Kosovë e gjetkë. U quajt një roman eksperimental ku autori përdor metaforën dhe figura të tjera artistike dhe përshkruan një situatë të tmerrshme  të ngritur në art. Romani i dytë është “Vetmia e zërave”. Ai   është roman voluminoz, rreth 400 faqe dhe pasqyron jetën shqiptare në 200 vite. Kryesisht ngjarjet vendosen në Korçë dhe përmes tij jepet jeta e rreth 200 personazheve, që ju përkasin shtresave dhe botkuptimeve të ndryshme. Ky roman ka edhe pjesën e dytë, të cilën e kam akoma në tavolinën e punës.
              Libri i tretë që botova  është ribotimi i romanit që kam botuar dikur këtu në Korçë me titull “Hani me dy porta” Mu desh që për ta sjellë në kohë e për ta bërë sa më depërtues tek lexuesi amerikan ta ripërpunoja e mandej me ndihmën e djalit tim, Virgjilit, edhe ta përktheja në anglisht. Në variantin e parë fundi ishte tragjik. Një fund shumë i dhimshëm, një fakt ky që lexuesin e sotëm, që është shumë i prekshëm, e streson dhe do  ta demoralizonte. Atëhere unë për ta shmangur këtë gjë i dhashë romanit në fund   më shumë hapësirë, i dhashë një shpresë dhe kjo shpresë e rriti cilësisht veprën. Autori gjithmonë duhet ta kontrollojë veprën. Ai u prit shumë mirë. Më përshëndetën shumë lexues dhe  krijues dhe ma vlerësuan specialistë të krijimtarisë letrare.
            Romani tjetër është sërisht në anglisht. Titullohet “Frensis” apo “Miqtë” në shqip. Ai është një botim modest. Dëshiroja tua jepnja fëmijëve të shqiptarëve atje në Kanada, të cilët të lexonin një libër me temë shqiptare. Romani tjetër është “Dëgjo floriri im”, i cili është mirëpritur shumë nga lexuesit atje në Kanada, por edhe në Shqipëri dhe Kosovë. Libri i fundit që dolli nga botimi para dhjetë ditësh titullohet “Në trenin e linjës 16” për këtë roman  pres të mësoj mendimin e lexuesve.
            Në krijimtarinë tuaj zë vend të rëndësishëm tema e madhe, konfliktet e ashpra që kanë brejtur realitetin shqiptar përgjatë historisë. A ka qënë e vështirë kjo gjë ?

            Sigurisht që ka qënë e vështirë, sepse të marrësh përsipër pasqyrimin e jetës shqiptare në kompleksitetin e saj është përgjegjësi morale dhe shpirtërore. Nuk është e lehtë t’i japësh lexuesit të vërtetën e këtij realiteti të mbushur me kontradiksjone të forta. Shkrimtari duhet të jetë i ndërgjegjshëm për misionin që ka dhe duhet të pasqyrojë realitetin ashtu siç është, pa lule, pa lajka, pa hipokrizi, duke iu shmangur përfytyrimeve që e shtrembërojnë këtë realitet. Tani më është bërë praktikë që kur ulem dhe shkruaj përpiqem të sjell materiale jetësore nga jeta, ngjarje të jetuara, njerës tipikë, të cilët i kam njohur gjatë jetës dhe më kanë krijuar mbresa. Për të krijuar karaktere tipike ju jam referuar personave jetësorë vitalë që kam njohur  dhe që nuk janë të pakët sepse edhe përvoja ime jetësore është e madhe.

            Pra burimi kryesor i frymëzimit të krijimtarisë suaj është realiteti shqiptar apo edhe ai që keni gjetur e njohur atje në Kanada?

            Unë kam jetuar gjysmën e jetës në Shqipëri, ika prej këtu në moshën 40 vjeçare. Pas mora shumë kujtime, shumë mbresa, shumë nostalgji dhe këto padyshim që dashur pa dashur do të reflekrtphen në krijimtarinë time. Por mbi të gjitha është misioni që merr përsipër shkrimtari. Unë jam përpjeklur të alternoj dy realitetet që njoh më mirë. Por shkrimtari i mirë duhet të shkruajë më shumë për vendlindjen e tij, sepse atë realitet e njeh më mirë e më thellë. Është si puna e asaj pemës, që edhe pse e shkulin për ta mbjellë diku gjetkë. Le pas thërmija jete që ripërtërihen e rikrijojnë pemën e parë,  kështu që edhe unë në krijimtari do të vazhdoj t’i referohem këtij realiteti.

            Ndërthurja  e dy realiteteve është një sforco apo një rrjedhje e natyrshme në krijimtari ?

            Ndërlidhja e dy realiteteve është e natyrshme. Njerëzit në Kanada janë njerës të zakonshëm si ne,  kanë botkuptime të përafërta me ne, edhe atje ka vuajtje, strese, shqetësime njëlloj si tonat.  Po sjell një rast konkret. Takova një rus dhe po i flisnja për një nga romanet e mia, i tregova edhe subjektin e tij në vija të trasha. U interesua e lexoi disa nga franmentet e romanit “Hani me dy porta”, që i kisha botuar ne një revistë kanadeze. Kur më takoi sërisht më tha: “Kristaq unë të premtoj që nëse e përkthen  në gjuhën time, ky libër  do të pritet mirë në vendin tim, se është një roman shumë i mirë dhe mund të behet edhe një skenar filmi shumë i mirë.”  Padyshim që i vlerësova fjalët e tij,  sepse të gjithë njerëzit në botë e njohin dashurinë, e dinë forcën që ajo ka, fillimi i jetës është lindja e dashurisë midis vajzës dhe djalit. Po kështu luftën e mbijetesës, luftën për liri, luftën për të drejta e barazi i njeh çdo komb e çdo njeri dhe të pasqyruara ato në letërsi tingëllojnë njësoj kudo. Temat e mia janë tema të prekshme,  sepse  janë tema të ndjenjave njerëzore, tema të mbijetesës.

Në krijimtarinë tuaj janë  shumë tërheqëse  karakteret e femrave, të cilat shpesh marrin përmasat e një idhulli.  Është me interes të dinim cili  është roli i femrës  në shoqëri sipas Kristaq Turtullit.

            Pyetja qëllon në shenjë. Për mua femra është sinboli i bukurisë, i rezistencës i krenarisë, i besnikësrisë, i dashurisë, sinboli i jetës. Pra femra është motori i jetës njerëzore. Është femra që krijon njeriun, është femra që nxjerr prej qënies së saj  krijesën e saj dhe është po ajo që sakrifikon deri edhe veten për të. E si mundet të mos e vlerësosh e shkruash për femrën me një adhinami të ndjerë nga thellësia e shpirtit? Në veprat e mia femra është figura kryesore. Në romanin e fundit “Treni i linjës 16” ka në qendër të vëmendjes Zamirën, e cila lufton dhe bën sakrifica të mëdha për të mbijetuar. Ajo është në qendër të vorbullës së jetës dhe ndeshet me furtunat që i përplasen ngado. Ajo ka forcë t’i përballojë me dinjitet. Unë e respektoj dhe e adhuroj veçanërisht femrën e shoqërisë shqiptare, që është shumë më e pasur në karakterin e saj se në shoqëritë e tjera që kam pasur mundësi të njoh. Ata krijues që e shohin atë si shtojcë të personazheve të tyre burra nuk janë realistë, ata për mua ngjajnë si një degë e thatë që mendojnë se e vlerësojnë apo e respektojnë femrën.
              Në veprat e mia janë tipizuar karaktere të shtresave të ndryshme të shoqërisë shqiptare. Në to gjen njerëzit e persekutuar,  njerëzit e thjeshtë, ministrat, tregtarët, punëtorët, shtëpiaket, që  kanë jetuar në vite e shekuj. Përmes tyre kam pasur qëllim që të paraqes jetën e Shqipërisë në kushte të caktuara kohore e politike. Kështu mund të sjell një rast konkret tek “Vetmija e zërave” unë jam përpjekur të tregoj shoqërinë shqiptare në dy shekuj. Pse veprova kështu? Sepse  çdo gjë që ndodh sot nuk e ka bazën në këtë moment, por është rrjedhojë e mendësive shqiptare pozitive dhe negative,  që janë trashëguar e vijnë nga brezi në brez dhe shfaqen në një moment të caktuar. Gjithkush duhet të bëjë një analizë të jetës së shoqërisë shqiptare dhe unë përpiqem ta realizoj këtë gjë përmes karaktereve që krijoj në romanet e mia.

            Në Kanada je në kontakt me situatën politike dhe krijimtarinë letrare të vendit tonë?

            Përpiqem të azhornohem së pari përmes shtypit të përditshëm,  që lexoj përmes internetit. Ndjek situatën dhe më dhemb thellë në shpirt kur shoh që jo gjithmonë punët ecin mirë. Dëshiroj që të bëhet më mirë, po kjo gjë kërkon një përgjegjësi më të plotë të politikës shqiptare. Ajo duhet të zhvishet nga mendësitë e vjetra, nga konfliktualiteti, nga pasionet shkatërruese.  Shoh që është ecur  përpara, po ritmet duhen të jenë më të shpejta.

Çfarë vendi zë politika në jetën e Kristaq Turtullit?  

             Unë nuk merrem me politikën shqiptare, por e ndjek atë. Mua më intereson jeta e shqiptarëve, jeta e korçarëve sepse I dua Shqipërinë dhe Korçën dhe dëshitroj që ato të ecin përpara. Kur shoh që vendet e tjera ish socialiste,   që kanë qënë më të prapambetura se ne dhe sot kanë ecur shumë  më përpara, ndihem keq. Pse të ndodhë që këtu të merret politika me konflikte të kota? Unë mendoj që politikanët e majtë dhe të djathtë të gjejnë gjuhën e përbashkët ose atë që stimulon përparimi e vendit. Ata nuk bëjnë politikë, por shprehin pasione për të argumentuar secili mendimin e vet. Politika në perëndimin e zhvilluar është politikë për progres. Nëse ti je politikan i zoti, unë të suportoj, pavarësisht se jam në  opozitë me ty, të mbështes kur shoh se po ndërton vendin, po  suporton krizën. Në Kanada për shembull dy partitë rivale kur filloi kriza filluan luftën politike për të kapur partinë në pushtet në faj. Po kur panë se kjo e fundit ndërmorri reforma  mbrojtëse për ekonominë vendase, nuk u morrën më me cikërima të kota. Në se ti bën punën unë të heq kapelën, pavarësisht se jam në opozitë. Do të luftoj si opozitar jo të të shkatërroj,  opozitë do të thotë që unë të të luftoj në gabimet që ke por jo me tendencë por me mendimin që të sjellim progres për vendin.   Jam kundër politikës pasionante që për mua është politikë regressive. Iku koha e politikës pasionante të të gjithë njerësve. Aktualisht nuk mund të merren të gjithë me politikë, secili të shohë punën e vet. Nëse unë për shembull nuk të dua ty si politikan kam momentin deçiziv të votimit, por jo të merrem për çdo çast me luftën ndaj teje.



SHTATSTOLISURA SARANDA IME


nga Vulllnet Mato
 






Shtatstolisura Saranda ime, nusja bukuroshe e Jonit të kaltër ka veshur purpurimet më të ndritura të ditëve verore, për të pritur miqtë e shumtë nga e gjithë gjeografia hapsinore e kontinentit. Ka kohë që nuse Saranda bashkë me dhëndrin e vet Jonin, kanë bërë gati odat dhe plazhet, ku do të rehatohen shqiptarët nga Vermoshi deri në Konispol, nga Kosova e Maqedonia, nga Greqia e Italia dhe nga të gjitha skajet e globit ku banojnë bijtë e saj emigrantë. Nuse Saranda ka shtruar vilat allafrënga dhe ka gatitur lokalet moderne me pajisjet dhe gatimet më të shijshme të kuzhinave evropiane. Dhëndër Joni ka ngrohur ujërat, ka shtruar rërën, ka bërë gati peshqit e egër dhe oktapodët për tryezat madhështore të kësaj vere të nxehtë, e cila sapo përcolli nëpër botë jehonën e kampionatit botëror, ku një oktapod sumbullandritur i kaltërsive detare parashikoi edhe fatin e disa fitoreve të mëdha. 
Jam ndodhur në mes të këtij purpurimi gati dasmor, i ftuar nga Bashkia e Sarandës, për promovimin e librin tim të ri prej 400 faqesh me poezi të zgjedhura të sapodalë nga shtypi i shtëpisë botuese “ADA”. Gëzimi im, i nxitur nga kjo atmosferë festive verore dhe nderimi që po më bëhet nga autoritetet e vendit, si bir i Sarandës i larguar qysh në vegjëli, ka arritur lartësitë e majëmaleve. Këtu po shoh se emri im i gdhendur nga bashkëfshatarë t e origjinës në shkëmbin e malit të Fterrës, është gdhendur jo vetëm edhe në ftesat e bukura për këtë takim shkrimtarësh e lexuesish, por edhe në zemrat e shumë miqve dhe shokëve që më presin krahëhapur e buzagaz. 
Dhurata më e pastër e më e pakorruptuar e librit me autograf, i gëzon së tepërmi të gjithë ata që më duan, duke filluar që nga kryetari i baskisë, Edmond Gjoka, dy nënkryetarët Robert Maçi e Fatos Mullaj, deri te kryetari i këshillit bashkiak Arjan Demiri dhe krijuesit e lexuesit e shumtë. Doktorit të nderuar Agim Nelaj, për të cilin qesh buza e çdo qytetari sapo përmendet emri i tij, tani i qesh buza për mua dhe më bën të gjitha lehtësitë shoqërore për të takuar gojartët e Sarandës, si poetin dhe shkrimtarin Pajtim Çaushi, poetin Zaho Vasili, aktorin e shquar Anastas Nika, që fillon menjëherë të deklamojë vargjet për Sarandën në krye të librit, rektorin e degës së universitetit të Gjirokastrës Eduart Mehmeti e shumë të tjerë. Vëllai im, Agimi, poet dhe mjeshtër elektronik, bën pllakatin e madh të librit tim për sallën e kinoteatrit dhe gatit kamerat e televizionit “Riviera” bashkë me “TV Sarandën” të filmojnë këtë festë të re shkrimtarësh në brigjet e detit Jugor. 
Më gufon zemra bashkë me cërritjet e celularit, kur poetë dhe shkrimtarë të largësive kontinentale që kanë marrë vesh në internet për këtë aktivitet, si Arqile Gjata, nga Greqia, Agim Gashi e Mentor Thaçi nga Gjermania, Sinan Vaka e Lumo Kolleshi nga Përmeti, miq të tjerë nga “Bota e Re” në Amerikë dhe nga “Albemigranti” në Kanada më urojnë promovimin në çastet para fillimit të veprimtarisë. Gazmohem aq, sa më duket sikur edhe ishulli i Korfuzit po afrohet nëpër ujëra të dallgëzuara të më përshëndesë: “Mirë se erdhe, o thinjosh i ikur qysh fëmijë, që ke kohë pa i lëshuar sytë nga brigjet e mia gjelbëroshe!” 
Njeriu jeton botën e tij me mendimet dhe bëmat e përditshme, duke menduar rëndom se e kanë harruar ekzistencën e tij në këtë botë, aq me tepër unë, i larguari nga vendlindja para gjysmë shekulli. Por e kisha gabim. Ata më kishin ndjekur si birin e tyre në çdo hap, të hedhur me gjurmë fletësh nëpër libra. Dhe këtë ma kujtuan jo vetëm shokët e vegjëlisë që takova, por edhe miqtë e ardhur nga Fterra që folën tejet entuziast në këtë takim, si Profit Zani me të birin Besmirin, apo plaka fterriote që më kujtoi atë moshë, kur kisha shkuar në shtëpinë e saj në Fterrë dhe kisha hipur mbi çati për të afruar plloçat e gurta që të mos rigonin pikëzat e shirave. 
Një befasi e këndshme më ndodhi kur hodha vështrimin nga salla e mbushur dhe pikasa aty ish drejtorin e përgjithshëm të radiotelevizionit publik, Agron Çobanin, që ndodhej ato ditë për pushime në Sarandë dhe kishte lenë argëtimet e tij për të ndjekur nga afër këtë veprimtari libri. Bashkë me djelmoshat e vegjëlisë, me të cilët luaja cinglat e nxirrja nga deti koshat e peshqve, tashmë të plakur nëpër biznese e probleme juridike, si Kostaq Lapa, Petrit Aliaj, Gjykim Dauti e shumë të tjerë. 
Dhe pas gjithë atij gazi që më shoqëroi nga dita e parë deri te e fundit, më riguan fytyrën lotët e nxehtë, kur aktori i talentuar Anastasi, recitoi poezinë për nënën time hallemadhe. Dhe bashkë me mua lotuan në sallë edhe disa gra të nderuara me zemër të ndjeshme si imja. Pas kësaj desha të flisja gjatë për miqtë e mbledhur aty për të më nderuar. Mirëpo jo vetëm nuk munda nga emocionet që m’u krijuan, por edhe mendova sa kanë folur më mirë për ata njerëz të dashur 17 librat e mi, sesa goja ime. Thashë vetëm ”Kam gjashtëdhjetë vjet që e pres këtë ditë !” Mandej, boshllëkun tim e kishin plotësuar përpara më së miri gojartët e Sarandës, të cilët ligjëruan njëri pas tjetrit që nga profesori Pajtimi që më quajti gdhendës i vargjeve në gur, deri te kryetari i bashkisë, që me përshëndetjen e tij si sirena entuziaste e një vapori të ankoruar në gjiun e Sarandës, ledhatoi shpirtin tim të larguar nga vendlindja për shkak të luftës klasore dhe i ftoi miqtë në koktejin e shtruar nga bashkia. Gjithsesi, ato fjalë që nuk i thashë dot aty, por që u nënkuptuan, mendoj se i rendita këtu, te ky shkrim, në këto pak fraza të shkruara me gjak zemre.

Jorgjeta Gjançi

Erdhi koha për të fjetur…nata e parë për herë të dytë në burgun e Nishit e ëndrrat për Lirinë tonë ndërronin vetëm shtratin dhe qytetin, por një ditë edhe këto ëndrra do të bëhen realitet.

                          Nga akademik PHD.  Flori Bruqi Me rastin e 27-vjetorit të bombardimeve në burgun e Dubravës, Hasani i përshkuan at...