Shpërngulja e shqiptarëve të Kosovës në Turqi

serbë e malazezë. Kjo bëri atë që përveç kolonëve të paraluftës, të vijnë kolonë të rinj. Vetëm gjatë viteve 1947-1960, në katër rrethe të Kosovës; Prishtinë, Mitrovicë, Pejë e Ferizaj, u vendosën rreth 53 mijë kolonë serbë e malazezë. Po ashtu, në atë kohë u përtërinë të gjitha mënyrat e detyrimit për shpërnguljen e shqiptarëve në Turqi. Është e dokumentuar se mbi 50 për qind e elementit malazez, kroat dhe nga Bosnja, që jetojnë sot në Kosovë, kanë ardhur pas Luftës së Dytë Botërore. Sipas të dhënave të botuara në numrin 10 të revistës “Përparimi” të vitit 1971, vetëm gjatë tetë vjetëve 1953-1960 janë shpërngulur nga Kosova rreth 285 mijë shqiptarë. Shpërngulja për në Turqi ka vazhduar edhe më pas dhe nga të dhënat që japin botimet e bëra në ish-Jugosllavi del se pas Luftës së Dytë Botërore serbomëdhenjtë kanë shpërngulur me forcë për në Turqi rreth 400 mijë shqiptarë, nga të cilët 203 mijë vetëm në vitet 1955-1958.

Largimi i përkohshëm dhe i përhershëm në Evropë dhe Amerikë

Një tjetër dredhi e përdorur nga regjimi titist për largimin e shqiptarëve nga trojet e tyre etnike, ishte dhe largimi për punë në vendet Perëndimore. Vetëm nga Kosova, në vitin 1978, gjendeshin në Perëndim rreth 60 mijë punëtorë, midis tyre 1200 femra. Ndërsa nga viset shqiptare në Maqedoni dhe në Mal të Zi, largimet për punë jashtë shtetit janë edhe më të mëdha. Vetëm nga katër komuna; Tetovë, Gostivar, Kumanovë dhe Ulqin, në vitin 1978 u larguan për punë në Evropë 17 mijë vetë. Veç largimit të përkohshëm rezulton se shumë kosovarë dhe shqiptarë të viseve të tjera etnike në Mal të Zi dhe Maqedoni, kanë shkuar dhe janë vendosur në Perëndim përgjithmonë. Nga të dhënat dokumentare del se nga viset shqiptare të Malit të Zi janë vendosur në Amerikë dhe Australi 15 mijë shqiptarë. Po ashtu statistikat jugosllave të vitit 1971 dëshmojnë se çdo vit jashtë krahinës së Kosovës emigrojnë 9 mijë shqiptarë. Në metodat serbe të shkombëtarizimit të Kosovës nuk mungonte edhe ajo e thithjes së shqiptarëve në thellësi të ish-Jugosllavisë. Dokumentet tregojnë se nga viti 1944 deri në vitin 1961 janë larguar në thellësi të Jugosllavisë rreth 79 mijë shqiptarë. Struktura kombëtare e kuadrit dhe e njerëzve të tjerë në marrëdhënie pune nuk i përgjigjej përbërjes kombëtare të Kosovës. Ndërsa shqiptarët përbënin 80 për qind të popullsisë numri i atyre që ishin në marrëdhënie pune ishte 59 për qind. Në sektorin shoqëror në Kosovë, ndërsa nga serbo-malazezët punonte një në çdo pesë vetë, nga shqiptarët punonte një në tetëmbëdhjetë vetë.

Ardhja në Shqipëri

Për shkak të mohimit të të drejtave nacionale shoqërore në fusha të ndryshme dhe ndjekjes dhe terrorit gjatë viteve 1944-1945 kanë ardhur në Shqipëri 130 familje dhe 3750 individë shqiptarë të Kosovës. Kjo vazhdoi edhe më vonë gjatë viteve 1948-1977, ku kaluan kufirin nga Jugosllavia për në Republikën e Shqipërisë 2 mijë emigrantë politikë, nga të cilët rreth 1770 ishin shqiptarë dhe 230 jugosllavë. Qeveria e Titos, popullsisë shqiptare jo vetëm i mohoi të drejtën për vetëvendosje, por edhe nuk e lejoi që të qëndrojë e bashkuar në një njësi administrative, megjithëse kjo popullatë prej afro 2 milionë banorësh jetonte në terror të plotë. Ashtu si edhe nën regjimin monarkist të kralëve, dhe titistët për të kënaqur interesat serbe, malazeze, maqedonase i ndanë artificialisht shqiptarët në katër njësi administrative: në krahinën autonome të Kosovës, ku jetonin rreth 1,546 milionë banorë ku 1,280 milionë ishin shqiptarë. Në Maqedoni, ku jetonin rreth 400-500 mijë shqiptarë. Në Serbi mbi 80 mijë shqiptarë dhe në Mal të Zi, ku banonin rreth 50 mijë shqiptarë. Numri i popullsisë shqiptare, në bazë të statistikave dhe dokumenteve të botuara nga shteti jugosllav, para dhe pas Luftës së Dytë Botërore jepet qëllimisht mjaft i zvogëluar nga Beogradi. Këto të dhëna marrë nga regjistrimet e ndryshme gjatë periudhës 1912-1971 janë shumë më të vogla në krahasim me atë që duhet të ishin sipas shtesës natyrale të shqiptarëve. Nga një përllogaritje e bërë në bazë të shtesës natyrale të popullsisë shqiptare për një mijë banorë në vit, del se nga viti 1912-1941 mungojnë rreth 650 mijë shqiptarë, të cilët janë zhdukur dhe shpërngulur jashtë trojeve të tyre. Gjithashtu, nga e njëjta përllogaritje, del se gjatë viteve 1945-1976 mungojnë mbi 540 mijë shqiptarë të zhdukur fizikisht dhe të shpërngulur jashtë Kosovës dhe viseve shqiptare në Maqedoni e në Mal të Zi. Sipas statistikave shtetërore jugosllave, elementi serbo-malazez si në shifra absolute, ashtu edhe në përqindje ndaj numrit të përgjithshëm të popullatës në Kosovë deri në vitin 1967 ka ardhur duke u rritur për shkak të sjelljes me shumicë dhe kolonëve të para dhe pas luftës. Në regjistrimet e vitit 1971, në raport me vitin 1961 elementi serb e malazez ka pësuar ulje si në shifra absolute edhe në raport me numrin e përgjithshëm të popullsisë në Kosovë.

Teoria titiste për shkombëtarizimin e Kosovës dhe viseve të tjera shqiptare në Jugosllavi

Teoricienët, historiografët dhe politikanët titistë donin të ringjallnin teoritë e ndryshme antishqiptare të borgjezisë së vjetër serbomadhe, kryesisht në fushën e historiografisë dhe demografisë. Këta teoricienë mohonin lashtësinë e shqiptarëve dhe nënçmonin kulturën e shqiptarëve, shtrembërojnë rolin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, se gjoja paska luftuar për të ruajtur sovranitetin e Sulltanit në tokat e shqiptarëve. Ata pohojnë se popullsia shqiptare në Kosovë gjoja është vendosur para 150-200 vjetësh. Po kështu, teoricienët titistë bënë përpjekje të vinin në zbatim pikëpamjet e tyre në fushën e demografisë. Përveç teorive të tjera antishqiptare u shfaqën edhe mjaft teori në fushën demografike, të cilat synonin të justifikojnë pakësimin dhe largimin e shqiptarëve nga Kosova dhe viset e tjera shqiptare në ish-Jugosllavi. Ashtu si në vitin 1937, Vaso Çubrilloviçi në referatin e mbajtur para klubit serb të kulturës, në Beograd, shprehte shqetësimin e tij se “politikën tonë të kolonizimit e mundi pjelloria e grave shqiptare”. Edhe politikanë titistë pas Luftës së Dytë Botërore shqetësohen për shtesën e madhe të popullsisë shqiptare në Jugosllavi. Të dhënat statistikore të shtetit jugosllav të vitit 1971 tregojnë se popullsia e Kosovës gjatë 50 viteve të fundit, 1921-1971 me gjithë zhdukjet e shpërnguljet në masë është trefishuar në krahasim me ritmet e shtimit natyral të Jugosllavisë. Shtimi natyral i popullsisë shqiptare në Jugosllavi ishte në ato vite 34-37 për mijë në vit, domethënë tre herë më i lartë se shtimi mesatar në Jugosllavi. Madje, këto statistika tregonin se fertiliteti i gruas në Kosovë zinte vendin e tretë në Botë dhe popullsia shqiptare ishte më e reja në moshë në Jugosllavi (ku nga 1 deri në 35 vjeç përbënin 74 për qind të popullsisë atje). Me këtë tendencë rritjeje, që kishte popullsia e Kosovës, do të dyfishohej çdo 24 vjet. Të gjitha këto të dhëna i kanë preokupuar shumë jugosllavët, të cilët kërkonin rrugët, format dhe mjetet për pakësimin dhe largimin e popullsisë shqiptare. Jugosllavët e konsideronin shtesën e popullsisë shqiptare një proces eksplozioni demografik dhe shpiknin lloj-lloj mënyrash, që synonin gjithnjë pakësimin e popullsisë shqiptare. Shpesh titistët bënin presion për pakësimin e lindjeve, largonin nga vendi moshat aktive të popullsisë, nuk bënin asnjë përpjekje për të pakësuar mortalitetin dhe për më tepër e linin Kosovën në prapambetje të plotë ekonomike dhe kulturore me qëllim që të pengonin rritjen e popullsisë. Kështu propagandoheshin norma të Evropës Perëndimore për planifikimin familjar, nxitej politika e migrimit jashtë e brenda vendit, si dhe migrimet e përkohshme të fuqisë punëtore kosovare në Evropë për të përballuar shtesën e popullsisë.

LETËR NGA SHKRIMTARJA DHE MIKJA IME E MADHE ZNJ.ILIRIANA SULKUQI

I dashur dhe i duruari Flori, per here te pare qe te shoh ketu ne dritare.....faleminderit qe nuk u lodhe dhe nuk je zemeruar me mua asnjehere, edhe pse nuk te jam pergjigjur.... kjo tregon se ti e di qe je brenda meje ne shume dimensione, qe fillon nga miku deri te krijuesi dhe menaxhuesi i vertete i letrave shqipe.Flori i dashur, seshpejti vij ne Shqiperi. Por me pare ju falenderoj per gjithçka qe me sillni te shkruar. me duket sikur biblioteka mbareboterore me vjen para syve. Sinqerisht. jam duke shkruar diçka per "Biblioteken" tuaj internetike dhe fizike. Une te jam mirenjohese deri ne pafundesi.te perqafoj foooooooort, mik i shtrenjte dhe i vyer. Mik , qe di vetem te ecesh perpara.

KESULEKUQJA BLOG ANTOLOGJIA VIRTUALE - PORTAL

LETËR URIMI PRESIDENTES SË REPUBLIKËS SË KOSOVËS ZNJ.ATIFETE JAHJAGA NGA OGSHA''SHPRESË&PAQE"

Organizata e Gruas Shqiptare – Amerikane “Shprese & Paqe”

                                                                                                                                                                Datë 1 Maj, 2011

Letër Urimi!

Drejtuar:  Presidentes së Republikës së Kosovës Znj. Atifete Jahjaga!

E nderuar Znj. Jahjaga!

Organizata e Gruas  Shqiptare – Amerikane “Shpresë dhe Paqe” në SHBA, ju dërgon urimet më të përzëmërta me rastin e zgjedhjes Tuaj në postin e Presidentes së Republikës së Kosovës. Kemi besim të plotë, se zgjedhja Juaj në këtë detyrë të lartë e fisnike do te shënojë suksese e prosperitet në të gjitha fushat e jetës në vend, si dhe Institucionet Ndërkombëtarë.

Shpresojmë gjithashtu se roli Juaj si Gruaja e Parë Presidente në Shtetin më të Ri në Botë, do të sjellë përparim të vendit e në veçanti për të drejtat e gruas shqiptare në Kosovë e më gjerë.

Për Organizatën e Gruas Shqiptare - Amerikane “Hope  Peace” në SHBA

Themeluesja

Mimoza Dajçi

Gjenerali shqiptar Alfred Moisiu-Kosova, krahinë e Shqipërisë

Ish-presidenti i Shqipërisë, Alfred Moisiu, në shënim të 5 Majit, Ditës së Dëshmorëve, ka vizituar komunën e Skënderajt dhe ka bërë homazhe te varri i komandantit legjendar të UÇK, Adem Jashari dhe të Jasharëve të tjerë. Homazhe kanë bërë edhe shoqatat e dala nga lufta dhe drejtures të komunave Skënderaj dhe Drenas. Ish-presidenti Moisiu tha, se çmon lart kontributin e familjes Jashari, e cila bëri një sakrificë të madhe për lirinë e Kosovës. “Pa këtë sakrificë dhe këtë gjak, nuk mund të arrish këto ditë që ka arritur Kosova. Liria nuk dhurohet, ajo fitohet dhe ajo paguhet me gjak. Për fat të keq shqiptarëve të Kosovës u ka takuar një fat i rëndë, gati një shekull kanë luftuar me pushtuesin serb, që nga vitet e para të pushtimit e derisa u çlirua. Megjithatë, duhet thënë që rreziqet nuk janë ato që kanë qenë, por rreziqet nuk janë zhdukur”, ka thënë Moisiu. Ai ka ripërsëritur se Kosova është krahinë e Shqipërisë, “kështu ka qenë, nuk është se po e shpik unë”. “Ky është një realitet. Nuk duhet të kemi frikë dhe nuk duhet të druhemi që ta themi, sepse kjo është një e vërtetë historike”, tha ish-presidenti Moisiu. Ndërsa Muharrem Xhemajli, kryetari i OVL-së, përkujtoi se 5 Maji është Ditë e Dëshmorëve të Kombit, duke përsëritur kërkesat që edhe Kosova ta ketë një datë të dëshmorëve. “Ne ende nuk kemi ditë të dëshmorëve të përcaktuar nga institucionet e Kosovës, prandaj ne jemi duke punuar vazhdimisht që kjo ditë të jetë e përbashkët e të gjithë shqiptarëve”, tha ai

Kështu e shihte Shtëpia e Bardhë aksionin për vrasjen e Bin Ladenit

Njerëzit më të fuqishëm të botës – Presidenti Obama, nënpresidenti Biden e sekretarja e Shtetit Clinton ishin mbledhur në atë që njihet si “Situation Room” në Shtëpinë e Bardhë - duke pritur në ankth sinjalet nga Pakistani. Forcat e njësitit special amerikan SEAL ishin dërguar në Abbotabad, për ta kapur ose vrarë njeriun më të kërkuar në botë. Fjalët e para të inkurajimit erdhën në fillim të aksionit, kur forcat amerikane e njohën njeriun që po e kërkonin për 10 vjet. Ata e dërguan mesazhin ‘Gernonimo”, që ishte emri i aksionit, transmeton Indeksonline. Pas një kërkimi 40 minutash dhe pritjesh të tensionuara në Shtëpinë e Bardhë, aty mbërriti mesazhi i koduar “Geronimo – E KIA”. E KIA nënkuptonte Enemy Killed in Action, ose në shqip Armiku i Vrarë në Aksion. “E zumë” ishte reagimi i parë i Presidentit Obama. Bin Laden nuk jetonte në shpella, por në shtëpi! Njësia elitë e kundër-terrorizmit e SHBA-ve ishte ajo që kreu operacionin e vrasjes së kryeterroristit Osama bin Laden. Sulmi i forcave amerikane ishte drejtuar ndaj një vile në qytetin Abotabad, rreth 100 km larg Islamabadit. Vila ishte shumë e madhe dhe besohet se është ndërtuar ekskluzivisht për bin Ladenin. Brenda shtëpisë nuk kishte as telefon e as internet. Sulmi u shoqërua me luftime në vendin e ngjarjes, derisa Osama është vrarë me plumb në kokë. Trupi i Osama bin Ladenit u mor nga forcat amerikane dhe raportohet se trupat speciale respektuan rregullat e fesë islame gjatë marrjes së kufomës. Tre burra u vranë bashkë me bin Ladenin, një nga të cilët raportohet të jetë i biri, Hamzai - edhe ai një drejtues i lartë i Al Kaidës. Zyrtarët amerikanë thanë për AP-në se është vrarë dhe një femër, e cila u përdor si peng nga bashkëpunëtorët e bin Ladenit. Burimet zyrtare thanë se ka qenë CIA që ka rënë në gjurmët e bin Ladenit dhe më pas në operacion janë përfshirë trupat nga Navy SEAL Team Six, një njësi elite e kundër-terrorizmit. Pjesëtarët në operacion fluturuan drejt bazës së bin Ladenit me katër helikopterë dhe e kanë qëlluar kryeterroristin në kokë. Identifikimi i tij është bërë përmes ngjashmerisë së fytyrës, por nuk ka informacione nëse do të bëhen dhe analizat e ADN-së. Kufoma e bin Ladenit u hodh në det, pasi feja islame kërkon varrosjen e shpejtë të të vdekurit, por edhe për atë se asnjë vend nuk ka qenë i gatshëm të ishte streha e fundit e kreut të Al Kaidës.   A u vra vërtet Bin Ladeni? Ende askush nuk e ka konfirmuar vërtetësinë e fotos së publikuar pas vrasjes së Bin Ladenit. Fotografia në të cilën shihet Osama Bin Laden i vrarë, shumë shpejt është përhapur anembanë botës, por duket se ajo është një fotomontazhë. Shumë media botërore e kanë publikuar këtë foto, mirëpo as zyrtarët amerikan e as ata pakistanez nuk e kanë konfirmuar vërtetësinë e saj. NBC ka njoftuar se kanë marrë paralajmërime nga zyrtarët amerikan se fotografia është e rreme. Në shikim të parë, fytyra dhe mjekra duken se janë identike me fotot e Osamas nga arkivi. Por, gazetarët e NBC kanë krahasuar këtë fotografi me një tjetër, dhe sipas tyre foto e Bin Ladenit është e manipuluar. Edhe agjencia AFP gjithashtu ka publikuar të dy fotografitë duke sqaruar se pjesa e poshtme e fotografisë është ndërruar. Ndërsa, disa media kanë pohuar se kjo fotomontazhë është krijuar para gjysmë viti. Forcat amerikane që morën pjesë në operacionin e vrasjes së bin Ladenit nuk pësuan asnjë humbje.

Amerikanët ia falin Bondsteelin Turqisë

 Në kuadër të kthimit të madh në Ballkan, Turqia do të mund të hyjë në bazën ushtarake amerikane afër Ferizajt, Bondsteel, të cilën SHBA-të do ta braktisin së shpejti, merr vesh Frankfurter News, duk u thirr në burime diplomatike.


Ka gjasa që Ministria amerikane e Mbrojtjes ta mbyll këtë kamp në qershor të vitit të ardhshëm.
“Vënia e drurit Bondsteelit do të bëhet me qëllim të uljes së shpenzimeve të buxhetit që është ndarë për armatën e SHBA-s", raportoi televizoni Klan Kosova.

Megjithatë në Bondsteel zyrtarisht thonë se nuk ka plane për mbylljen e kampit në një të ardhme të afërt. Zyrtarja për informim Valerie Palacioska thënë se kampi do të mbetet i hapur gjatë tërë fazës së tranzicionit, që NATO e quan Gate 2.

Lajmi se amerikanët do t’ia lëshojnë këtë kamp ushtrisë së Turqisë, ka shqetësuar analistët ushtarakë në Serbi të cilët e shohin si sinjal të keq për shtetin e tyre. Marrjen e kampit nga turqit e ka mohuar zyrtarja për informim në Bondsteel, Palacios. Ajo i quajti këto raportime si thashetheme

Kur u derdh "kazani" i Kolekës ...

Kujtimit të Taqi Çukos



Tregim


Nga Përparim Hysi


Aty nga vitet '62-'63,sapo ish ngritur argjinatura mbi lumin Seman.Unë,aso kohe,qeshë transferuar në fshatin Kallm dhe shkolla qe,pothuaj,ngjitur me argjinaturën.Marsit të vitit 1963 pati shumë shira dhe dihet që lumi i Semanit,duke patur dhe pellgun më të madh të ujërave nga të gjithë lumenjtë e Shqipërisë,rrezikonte që të këpuste argjinaturën e posangritur.Qe dhënë alarmi deri sipër në qeveri dhe vigjelenca qe në shkallë të lartë.Por kurba e ujërave sa vinte dhe ngrihej dhe,në një çast,e preu si me thikë argjinaturën dhe fshati Kallm u përmbyt siç përmbytej kohërave kur nuk qe ngritur argjinatura.Këtë vërshim ujërash e vuajtëm dhe ne si shkollë:pjesa dërmuese e nxënësve mbetën matan ujërave dhe ne,mësuesët,veç sa paraqiteshim tek godina që,me atë vërshim të parë,i shpëtoi përmbytjes.Nga qeveria lart,erdhi vet anëtari i byrosë politike që drejtonte dhe misnistrinë e ndërtimit dhe ujrave,Spiro Koleka.U mobilizua gjithë ponteciali i njerëzve,por dhe mekanika e kohës dhe argjinatura u"andrua".Ujërat iu kthyen shtratit të vjetër dhe aq.Ky,Spiro Koleka,kur mori fjalën,tha pak a shumë kështu:-E keqja e madhe kaloi.Me masat që mori partia e sh.Enver,lumi u vu nën fre dhe nuk do ketë më vërshime të tilla.Njerëzit duartrokitën dhe jeta vazhdoi si më parë.

* * *

Nuk kaloi as dy javë nga ky premtim i Kolekës,dhe,sakaq,lumi,po aty ku e kish prerë si me thikë argjinaturën,vërsheu prapë dhe tani"prerja" qe me përmasa më të mëdha dhe përmbytja qe edhe më e rrezikshme.Tani përmbyti dhe shkollën dhe ne,mësuesët,sa zinim radhën me trup në shkollë,se këmbë nxënësi nuk paraqitej.Po si mund që të vinin?Por,në ato vite,punohej me entusiazëm dhe kishte një mobilizim total të njerëzve,për të mposhtur fatkeqësi të tilla të natyrës.Alarmi kish ngritur në këmbë jo vetëm pushtetin lokal dhe jo vetëm atë:në dhjetëditëshin e fundit që punohej,gojë më gojë,erdhi mesazhi:-Po mbrrin kryeministri Mehmet Shehu.Vetë ky fakt dhe ky mesazh,në atë kohë nuk ishte pak.Njerëzit e pushteti lokal dhe të partisë në rreth (e kam fjalën për "kokësit",de!) ,ishin pranë punimeve dhe,tani që mbrriti lajmi për ardhjen e kryeminstrit,kurba e punimeve po ngrihej më lart.Sa hap e mbyll sytë,makinat e shpurës,çan ujërat në rrugë pa rrugë dhe ja,më së fundi,zbriti ai.Zbriti dhe ashtu i rëndë,siç e kish në natyrë,takoi "kokësit" dhe tek ndiqte me sy punën e bërë (e vërteta punimet po i afroheshin fundit) ,tha që të afroheshin dhe ata që qenë larg(mes tyre qemë dhe ne,mësuesët) dhe e mori fjalën:-...siç e patë,"kazani" i Kolekës u derdh...Njerëzit ia dhanë të qeshurës.Por ai,sikur s'i kishte qejf të qeshurat,vazhdoi po me të njëjtin ton.Puna është kështu:do ta fitojmë betejën me lumin ne apo do ta fitojë ai?Ky është problemi.Neeeeeeeeeeeeeee,- bërtitën njëzëri ata për rreth.-Shoku komandant ne mundëm gjermanin dhe jo mos mundim lumin,- tha folësi.Tjetri,sa dëgjoi këtë shoku komandant (kish gati mbi 20-vjet që askush nuk i thërriste kështu) ,hodhi sytë nga ai që foli dhe,sa e pa me vëmëndje,tha:-More Arap ti je apo më bëjnë sytë mua?-Unë i tëri shoku komandant,përsëriti ai që i thanë"arap".-Pa hajde këtu,- foli "komandanti",- dhe duke harruar se qe para një beteje me ujëra,u kthye me mënd në vitet e luftës,dhe tek e përqafi ish-partizanin e tij,tha:-E shihni këtë,e hante barutin me dhëmbë.Tjetri,mbetur nën hijen e"komandatit" nga i zi,kish marrë çehre si rozë,dhe veç me mend dhe ai "fluturoi" betejave kundër fashistëve dhe nazistëve.Pastaj ky takim sikur u zbeh,se "komandanti" kish ardhur për tjetër punë dhe s'para ishte aq sentimental.Dha dhe ca porosi të tjera dhe iku me gjithë shpurën.Pas la atë mbresën për"kazanin" e Kolekës që u derdh dhe takimin me atë që e quajti "arap".


* * *

Jo,ai nuk ish arap.Po ishte pak më i zi se të tjerët dhe kur të tjerët ia zinin në gojë,pse ishte pak i zi,përgjigjej jo pa shpoti.-Cili fik është më i ëmbël?I ziu apo i bardhi? Dhe i vinte kapak.Unë këtë"arapin" e kisha shumë mik.Na hahej muhabeti dhe për muhabet shok veten kishte.Rrugës nga ktheheshim për në shtëpi-se bashkë do bënim jo pak po 10 km rrugë në këmbë,më tregoi dhe histori për vete me brigadën e parë sulmuese ku kish qenë partizan dhe kish komandant Mehmet Shehun.Luftonim në Mallakastër dhe pikërisht në Symizë (Fratari i sotëm) dhe aty në betejë u vra një nga shokët.Më tej kur do kalonim afër Corrushit(vëndlindja e Mehmet Shehut),komandanti pa që një partizan qe zbathur.Po si mund të luftohej kështu?Dhe a e di se ç'bëri?Shkoi në shtëpi të tij,mori këpucët e të jatit(shehut,de) dhe ia dha partizanit.-Baba Sheh,- kish thënë,- bëj si të bësh,se deri në teqe e ke vrapin,po partizani do më luftoj me gjermanin mua.-U lanet paçë!-kish ulëritur Shehu,po i biri as që tundej nga e tija. Mua,- tregonte "arapi",- mbasi u bëra oficer me gradën major,aty prag viteve '50 më liruan,se nuk kisha shkollë.Dhe fillova të bëja nëpunësi të ndryshme deri makazinier në Ngrumbullim.Kur u hap kjo puna e bonifikimit,më caktuan si mirëmbajtës argjinaturash.Ndaj dhe më gjen këtu.-Po më parë se sa sot a e ke takuar "komandantin"?-pyeta unë.-Jo.Se nuk është aq lehtë.Po para ca kohe e takova në një dasëm.X...,veteran me emër,martonte djalin.Na kish ftuar ne,ish-shokët eluftës,por dhe"komandantin".Nga ky dhe shkova.Atje dhe u pamë dhe bëra dhe një "proçkë".Po çfarë proçke?- s'm'u ndënj mua pa pyetur.Hë,-tha duke qeshur,-na kishin nxjerrë secilit nga një pulë të pjekur përpara.Unë po,myzeqarçe,or,tunjatjeta,një t'ia zënë ato kofshët pulës dhe ia shqyej.Ngjitur me mua qe sekretari i parë,P.D.,dhe,tek më sheh që unë e mbërtthej kofshën vëndçe dhe i fus dhëmbët,ai,si burrë me sqimë që qe,më thotë:-More shok,po na i shpalle,ja ke thikë,po ke dhe pirun,po kështu nuk vete fare.Dhe"arapi",po ku mbhej nga goja ai?-Aha,për të shpallur jeni një takëm si ju,se shiko,mor sh.P...tri gjëra zihen me duar:gruaja,peshku dhe pula.Në përdore"pirua!" në këto tri"basubete",mbete thatë.Dasmorët lëshuan lot nga ktjo thagmë e "arapit" dhe kurba e të qeshurit u ngrit kur panë që dhe Mehmet Shehu ia dha të qeshurit.-T'u zbardhtë faqa,"arap"!-bërtiti kryeministri.Dhe të gjithë vunë në përdorim duarët.

* * *
Ka qenë viti 1981.Me "arapin" drejt tek turizimi.Unë për një"ekspres"(se vetëm atje dhe tek "aneksi" bënin kafe të tillë),kurse"arapi" e begeniste dhe turke,por e shoqëronte me"çiketo"(pa tjetër me një pije alkoolike).Tek u ulëm në atë sallë të madhe,pamë që ngjitur me tonën,pinte kafe me nja dy shokë të tij,i vëllai i kryeminstrit.Ky qe burrë i mirë dhe nuk mbahej fare se qe vëlla me kryeministrin dhe kurrë nuk merrte përsipër gje se mund të ndërhynte tek ai."Arapi",sa e pa,i foli:-Qysh më je,or mik?Si e kam "komandantin?!".Tjetri tha:-Këtë po u thosha dhe këtyre shokëve.Është mirë.Fare mirë.Bën në këmbë,pothuaj çdo ditë,17 km rrugë.Deri në Dajt shkon.Do ta zërë qindin ai. -Pse nuk i the për këpucët e "shehut",fola unë.Më kujtove këpucët,- më tha"arapi".E di ti kush është ai që"veshi" këpucët e Shehut?-Jo.Nga ta di?-Është X....,tani është shef llogarie në kooperativë.I shkurtër nga shtati,po kothere kur thonë në Myzeqe.Qeshë me të dhe,që të dy,u afruam tek kroi i fshatit.Ai zbathur,unë asht "gjysma-gjysma.Paguret në duar për të mbushur ujë.Gratë-disa qenë të moshuara,- na bën rrugë që të mbushnim.Kur e shohin atë X...zbathur dhe njëra,më e moshuara,i thotë:-Po ti,mor ditëzi,nuk vrave dot ndonjë gjerman,t'i merreje opingat,po ke mbetur si Xhelua i Refijes sonë,lakuriq.Të tjerat ia dhanë të qeshurës,por X...,shtat shkurtër vërtet,po hazërxhevap,i thotë:-Nëne,nuk janë si unë ata që vrasin gjerman,po lëmë të mbushë paguren.Tani gazi mbulloi kroin.Mirë,o mirë,- vazhdoi"arapi",ky,Xhelua i Refijes-sipas asaj plakës,de- tani më është shef llogarie se bëri një kurs dhe qe"froto" pë shkollë.Është dreqi vet.Dy pëllëmbë,po ka një gjuhë.Brisk.Na shkon në bankë të tërheqi paratë e kooperativës.Kooperativa nga më të mëdhatë në Fier,po se po,po zor se kishte tjetër më të madhe se kjo.Bëhet ajo llogaria dhe janë miljona lekë për t'u tërhequr.Arkëtarja kur sheh burrin që do tërheq paratë,alarmohet.-Ti,- thotë do marrësh kaq para?Jo,- i dha dumë ajo,-nuk t'i jap unë.-Moj shoqe,- tha "Xhelua i Refijes" jam shefi i llogarisë unë.Po besonte ajo tek ky shtatshkurtër.Dhe shih se çfarë bën?Merr në telefon vet kryetarin e komitetit(qe dhe ky nga i njti fshat me të).-O shoku F...,flet ky në telefon,jam X....Kjo shoqja e bankës nuk më jep paratë se,sipas saj,qenkam i "vogël".Do t'i thuash ti që "jam rritur unë",apo mbetën atje në C...pa para.F...merr në telefon drejtorin dhe"delikit" u kapërcye.


* * *
Zakonisht,kam fjetur pas orës 11 të mbrëmjes.Ka qenë ditë e premte:17 dhjetor1981.U dha njoftimi i "zi":kryemnistri,Mehmet Shehu,ka "vrarë" veten.Fill mbas këtij lajmi-ndaj e mbaj mënd që ka qenë e premte,- njoftimi vazhdoi:-Vazhdojmë me një program me muzikë popullore.Lajmi qe si në bombë.Vrapova tek im atë-ndjesë pastë- dhe ia thashë se ç'kish ndodhur.Aha,- arsyetoi ai,- nuk është shënjë e mirë.Ç'është kjo muzikë pas një vdekjeje të tillë!!!Do na shohin sytë akoma.Natyrisht,kjo bisedë u bë me zë të ulët dhe,veç pjesëtarëve të tjerë të familjes.Të nesërmen dola në Fier."Arapi" qe bërë edhe më i zi.
-Jo,- më tha.Nuk vriste veten ai.E kanë vrarë.U bënte hije.Mes nesh biseda të tilla me"rrezik" qenë të zakonshme.Atë e kishin bërë"dalje" nga partia dhe ai e kish bërë"dalje" partinë.Komandantin e donte.Pse do ta mohoj.Kur i thosha unë se dhe komandanti qe i ashpër dhe sadist,thoshte:-Mos u ruaj nga ky që nuk qesh,po ai,"tjetri"(nënkupto Enverin) është ku e ku më i rrezikshëm.Pastaj,ky"imi"(nënkupto Mehemetin) qe trim ,kurse ai,"tjetri" e ka zbrazur apo jo ndonjëherë.Ku i dihet?.U ndamë me "arapin" që qe bërë pikë e vrerë.

* * *
Dhe vërtet sytë na panë dhe më keq.Në kupolë u vranë Kadri Azbiu e Feorr Shehu,po hanxhari i"qeverisë" i ngjante asaj shpatës së "Shpatares së verbër"(heroinë e një filmi të assaj kohe) që qëllonte "verbërisht" mbi të pafajshëm.Vetëm në Fier(nuk di se sa qe amplituda e goditjes së vrberbër në rrethe të tjera) e pësuan nga "vetvrasja" e kryemisntrit.I vëllai,babaxhani Arshi Shehu,u hodh nga ura e Mbrostarit drejt e në lumë.Dhëndri i tij,Ll.P.bëri "vetvrasje" duke u hedhur nga ballkoni i pallatti.Djalin e të ndjerit Arshi,ingjinier,e burgosën.Dhe"Shpatarja e verbër" nuk ngopej duke prerë koka të pafajshmish:një ditë prej ditësh,miku im,"arapi",u gjet,i maskaruar egërsisht,poshtë një ure,larg shtëpisë.Të njëtin fat pati dhe një pushtetar lokal,mik me kryeminsitrin që,fare"rastësisht,pasi këmbeu një kafe me"operativin",preu gojën dhe kështu iku në atë botë.Mos flas për burgosje në masë të figurave potente që morën emrin"armiq",si"Grupi I Ballsht",i Aranitasit dhe sa e sa të tjerë.

* * *
Tani që jam i moshuar dhe larg shtëpisë,më vijnë ndërmënd dhe ngjarje,por dhe personazhe,siç m'u ravijëzua nga afër ajo figura aq e dashur e mikut tim,"Arapit" që u masakrua aq barbarisht dhe,për fat të keq,kurrë nuk u zbulua dora e e "maskarusesit".Apo ndoshta ajo ishte veç një dorë:"Shpatarja e verbër" që qëllonte "qorrras" duke masakruar jo vetëm individë,por dhe familje të tëra.Dhe në gjithë këtë histori kaq të trishtë,fatkeqësia më e madhe është fakti që ne harrojmë shpejt dhe mbulohhemi si nga mjegulla,duke u bërë qoft dhe pa dashje"pjesëmarrës në faj".Se,po heshte,kur bëhen krime,ke marrë anën e kriminelit.



5 maj 2011