2014-07-03

Milazim Krasniqi i vërsulet Veton Surroit:Kafshimi (fejtonistik) i Veton Surroit

Publicisti  Prof.Dr.sc. Milazim Krasniqi, përndryshe edhe profesor i gazetarisë në Universitetin  Hasan Prishtina në Prishtinë, si dhe babai i Ministrit  Mr.sci. Memli Krasniqit, në gazetën e deputetes së PDK-së,në gazetën Kosova sot,2 korrik 2014,faqe 8  të ish kryeredaktorës së kësaj gazete z. Margarita Kadriu, ka botuar një tekst të gjatë rreth librit të Veton Surroit “Kafshimi i Gjarpërit”.Prof i mirënjohur  Dr.sc. Milazim  Krasniqi në këtë tekst e akuzon rëndë Veton Surroin për, siç thotë ai “hakmarrje” ndaj Hashim Thaçit.

 Në vijim: teksti i Krasniqit.

Këmbët e gjarprit, Koha, Prishtinë, 2014
Botimi i këtij pamfleti në prag të zgjedhjeve të 8 qershorit 2014 dhe afrimi i Surroit me lëvizjen “Vetëvendosje” është i lidhur me ambicien për t’iu hakmarrë disi Hashim Thaçit dhe në të njëjtën kohë për të gjetur një vrimë, për t’u rikthyer në politikë. Ish-miku i tij, tash protagonisti më negativ i pamfletit, Hashim Thaçi, portretohet si dikush që ia ka luajtur lojën, prandaj Surroi ia ka drejtuar atij armën e kafshimit hakmarrës, kësaj here në formë fejtoni. Natyrisht, me synim që të ketë ndikim edhe në vendimmarrjen politike antithaçiste. Por, kafshimi i fejtonit të tij (në krahasim me kafshimin e Suarezit) është më helmues
Shkruan: Milazim KRASNIQI

Pamfleti “Këmbët e gjarprit” i Veton Surroit është bukur argëtues, edhe pse intenca e autorit do të ketë qenë e kundërta e të qenit një pamflet argëtues. Intenca e autorit sigurisht ka qenë që këtë pamflet ta shfrytëzojë si një armë të hakmarrjes ndaj kundërshtarëve të tij politikë, me Hashim Thaçin në krye të tyre, të cilin e shënjestron si një uzurpator të fronit. Ideja që pamfleti të jetë një armë që godet kundërshtarin, i vërtitet autorit në kokë tërë kohën, siç di të vërtitet bezdisshëm një xekërr rreth bishtit të një demi.

 Ky pamflet vërtet është një përpjekje inatçore e autorit të tij për një hakmarrje sa më spektakolare. Prandaj, në këtë vështrim të shkurtër, do të trajtohen vetëm disa prej këtyre hakërrimeve të autorit, të stisura në formë konceptesh, idesh e komentesh, që i zbulojnë motivet e autorit për të përdorur këtë stil bizar të shkrimit. (Më protagonistin dhe me personazhet e pamfletit nuk do të merrem për asnjë çast, meqë objekt i shkrimit është autori dhe pamfleti i tij.)
Për shkak të mungesës së formimit akademik adekuat me punën që ka marrë përsipër, (ndriçimin e disa të vërtetave politike e historike), Veton Surroi e nis pamfletin me një përfytyrim halucinant, se çfarë do të ndodhte po të mos ndodhte ajo që ka ndodhur! Kjo tingëllon disi ngjashëm më një varg poetik alogjik të Njegoshit: “Le të bëhet ajo që nuk mund të bëhet!” Përderisa në poezi edhe mund të përdoret figura e oksimoronit, në shkrimin publicistik kjo nuk ka kuptim. Nëse do të përdorej kjo pikënisje jologjike në historiografi, asnjë ngjarje historike nuk do të mund të kuptohej. Si do të mund të kuptoheshin ngjarjet e ndodhura në historinë e Romës, nëse do të fillohej me mendimin se çka do të ndodhte sikur të mos ishin ata që ishin në histori Augusti, Paul Emili e Tibëri, përkatësisht sikur ata të bëheshin çobanë në provinca të humbura? Dhe, pastaj e gjithë historia e sajuar të ishte produkt i një përvoje të sjellë vetëm nga një dëshmitar, edhe ai i fiksuar pas batutave të tij, të seleksionuara me keqdashje ekstreme. Asgjë nuk do të kuptohej, përveç spekulimit ordiner.

Një pamflet spekulativ

Teksti i pamfletit “Këmbët e gjarprit” i V. Surroit e ka këtë fat të keq, është spekulativ dhe i mbështetur në disa batuta keqdashëse e banale, të nxjerra si me pincetë nga moria e ngjarjeve. Surroi e fillon kështu pamfletin e vet: “Kjo histori, historia e Kosovës, ka mundur të dukej ndryshe po të kishte vendosur ashtu si nuk deshi, në pranverë të vitit 1999, Hashim Thaçi të bëhej arsimtar i saj, i historisë, në Malishevë”. 
Edhe çështja e zgjedhjes kryetarit të Kuvendit mund të shkoj në Kushtetuese
E para, ky vlerësim fillestar për rolin e individit në histori, është tendencioz e bizar, sepse historia e asnjë vendi, e aq më pak një vendi si Kosova, që u çlirua nga NATO-ja dhe u pavarësua nën një mbikëqyrje të rreptë ndërkombëtare, nuk varet vetëm nga një individ, cilido qoftë ai. As nga katër individë nuk varet, qofshin ata historianë a çkado tjetër. Janë jo vetëm shumë individë, po edhe shumë faktorë politikë, ideologjikë ekonomikë, ushtarakë, kulturorë, fetarë, teknologjikë, etj., që ndikojnë në fatet e një vendi. Roli i individit në këtë kontekst është i limituar. Por, në mendjen e autorit të pamfletit “Këmbët e gjarprit” shihet se ka mbetur i gjallë interpretimi stalinist i historisë, sipas të cilit fati i një vendi është përcaktuar nga roli që ka pasur lideri revolucionar. Qoftë Lenini, qoftë Stalini, qoftë Titoja, ose Enver Hoxha a cilido tjetër i sërës së tyre. Bile, për Enver Hoxhën ka pasur pikërisht këso interpretimesh naive: çka do të ndodhte më historinë ë Shqipërisë, po të mos shkonte Enver Hoxha atë ditë në mbledhjen themeluese të PKSH-së? Këtë shemë të të menduarit naiv e ka përvetësuar Surroi, për të na e shpjeguar historinë e re të Kosovës. Ndërsa, gjithkush e di që gjërat që kanë ndodhur, në një proces të njohjes logjike, nuk mund të revokohen dhe as të interpretohen ndryshe nga rendi që kanë krijuar. 
‘Blerja’ e deputetëve nga PDK, skandal turpërues!

Aristoteli para më shumë se dy mijë vjetësh e ka zbuluar dallimin ndërmjet historisë dhe poezisë, kur pati thënë së historia është ajo që tregon çka ka ndodhur, ndërsa poezia paraqet atë që ka mundur të ndodhte. E çuditshme më duket që as kaq gjë nuk paskësh mësuar pamfletisti ynë nga gjithë urtësia e Aristotelit! Po ta kishte mësuar vetëm kaq gjë, nuk do të lamentonte pse nuk ka mbetur në gjimnazin e Malishevës Hashim Thaçi, në të Drenasit Jakup Krasniqi e Ibrahim Gashi, ndërsa në atë të Suharekës, Enver Hoxhaj! Kjo punë në një konceptim poetik edhe mund të shtrohej kështu, por jo në një ligjërim publicistik, që synon të shpalosë fakte jetësore dhe historike njëherësh. Pra, nga kjo anë ky pamflet është një huqje e madhe, por një huqje vetëm e radhës, kur është fjala për Veton Surroin. Ai në përgjithësi është një huqës i madh. Por, edhe në këtë pamflet ai përpiqet me këmbëngulje që të fshehë huqjet e veta dhe të nxjerrë në spikamë vetëm bëmat e veta, gjithqysh më peshë historikë, sipas tij.

Huqjet e autorit
Surroi e shëtit lexuesin e këtij pamfleti nëpër episode ngjarjesh, që nga themelimi i qeverisë Bukoshi në një shtëpi private e deri të parafimi prej tij i Marrëveshjes së Rambujesë. Por, Surroi i fsheh bash siç i fsheh gjarpri i vërtetë këmbët, disa angazhime të tij problematike, që po të kishin pasur sukses, Kosova kurrë nuk do të kishte një qeveri të veten, nuk do të shkonte në Rambuje, nuk do të çlirohej nga Serbia e aq më pak të bëhej shtet i pavarur.
 Fjala vjen, po të fitonte koncepti i UJDI-it në ish-Jugosllavi e Kosovë (ku Vetoni ishte kryetar i filialit të UJDI-it) mbetja e Kosovës nën Jugosllavi, do të ishte e paevitueshme. (Këtë gjë e lamenton autori: në rast të fitores së konceptit të UJDI-it, katër historianët- personazhe të fejtonit të tij, bashkë me të tjerët që janë aty) vërtet nuk do të kishin kurrfarë gjasash për karriera politike e akademike.) E dyta, po të dilnin shqiptarët në zgjedhjet lokale të Serbisë ne mesin e viteve nëntëdhjetë, ngjarjet do të merrnin drejtimin e integrimit në Serbi e jo të luftës për pavarësi. 
Edhe po të triumfonte koncepti i dialogur pa ndërmjetës me Milosheviqin ( 1998), ku Surroi ishte pjesë e grupit, ai koncept do të hapte procesin e riintegruimit të Kosovës në Jugosllavinë e Zhablakut. Ka edhe shumë huqje të tjera Surroi, por që i fsheh fort edhe në këtë fejton dhe gjithkund, sikundër që acarohet shumë me ata që ia kujtojnë ndonjëherë. 

Bile ai di të organizojë me kompaninë e vet mediale edhe fushata të egra hakmarrëse e shantazhuese, siç ka organizuar disa herë edhe ndaj meje. (Libri im “Horrat në krye të detyrës”, 1998, ka qenë një përpjekje vetmitare, për të frenuar njërën nga fushatat e hidhura të tij.) Më këto mënyra të presionit e shantazhit, Surroi ka arritur të frikësojë jo pak njerëz dhe tash të rishfaqte në edicion të ri si “veprimtar i madh i kauzës kombëtarë”.

 Ndërsa, ditën për diell dihet se në vitet tetëdhjetë dhe nëntëdhjetë Surroi ka qenë një integrist jugosllav me damkë. E vërteta është se në vitet 1998/1999 filloi të përkrahte me gazetën e vet edhe luftën çlirimtare, për çka i ka pasur dy objektiva, e para dobësimin dhe mundësisht rrëzimin e autoritetit të Rugovës, gjë që e ka bërë më njëfarë suksesi dhe e dyta, shndërrimin e grupimit të tij në një krah politik të UÇK-së. (Një libër mund të shkruhet për fizkulturat e tij në këtë periudhë.)

E drejta, efektet e frikësimit të politikanëve, biznesmenëve intelektualëve nga grupi mediatik i Surroit, në këto vitet e pavarësisë kanë filluar të japin duken. Shumë njerëz nuk duan të hyjnë në sherr me Surroin, sepse ua ndërsen mediet e veta dhe një spektër çakejsh nga disa OJQ, ashtu që e bën njeriun për kurkrundi, si thonë tetovarët.
Zhvlerësimi i vlerave kombëtare
Mua më duket se edhe personazhet e fejtonit të tij ia kanë lëshuar rrugën këto vite, nga bezdia që u shkaktojnë mediet dhe OJQ-të surroiste.
Nga ana tjetër, gjeneratat e reja, më nuk e dinë kush çfarë ka bërë në vitet tetëdhjetë ë nëntëdhjetë, veçse i marrin si të mirëqena manipulimet e tashme të tij, si puna e këtij fejtoni, që nën ritmet e reklamës në mediet e veta, është shndërruar në tam-tame të një propaganda shurdhuese.

Në këtë kontekst, Surroi i ka ngarkuar vetes dhe medies së vet edhe një detyrë të madhe: krahas zhvlerësimit të vlerave mirëfilli kombëtare, krahas amnezionit për bëmat e tij e të sishokëve të tij filojugosllavë, të realizojë edhe rehabilitimin e vlerave të jugosllavizmit dhe të komunizmit. 


Në këtë rast qasja e tij është mjaft racionale: ai e di se pa e kompromentuar luftën çlirimtare, UÇK-në, shtetin e ri të Kosovës, figurat kryesore të luftës çlirimtare dhe vlerat që lidhen me shtetin tonë të ri (flamuri, himni, etj) nuk mund të bëhet rehabilitimi i të kaluarës me parashenjë jugosllave e titiste.

 Ndërsa, mediet e Surroit këtë gjë po e bëjnë më ngulm tash sa vite, pra, prezentimin e shtetit dhe të shoqërisë së tashme si të dështuar, për ta hapur kapitullin e riinterpretimit të së kaluarës nën Jugosllavi, ku familja e tyre e gjerë do të rimerrte epoletat e ndukura. 
Prandaj edhe në pamflet ndihet urrejtja ndaj familjeve fshatare, që nxorën rebelë e revolucionarë enveristë, që e prishën idilin e jetës urbane e në mirëqenie të madhe të një shtrese të integruar në shtetin jugosllav. 

Në pamflet Surroi nuk jep përgjigje se pse nuk kishte as shkollë fillore në Drenicë (konkretisht në vendlindjen e protagonistit të pamfletit të tij, Hashim Thaçit, veçse pyet pse kishte fare shkolla në Drenicë, që dosido mundësuan shkollimin e “uzurpatorit të fronit”, që bëri ç’bëri, erdhi në Prishtinën (e Surroit?) dhe ia uzurpoi edhe fronin që me Kosovën brenda shtetit jugosllav, do të ishte i rezervuar, o për Vetonin o për ndonjërin nga sivetonët filojugosllavë.

 Nga fryma e pamfletit rezulton se po të mos kishte fshatarë, po të mos kishte Drenicë, po të mos kishte shkolla shqipe, po të mos kishte luftë antiserbe, pushteti do të mbetej në duart e Surroit përkatësisht të sishokëve të tij. 

Edhe pse “shpërblimin revolucionar” Veton Surroi dhe familja e tij e kanë shfrytëzuar për një gjysmë shekulli, kjo nuk u ka mjaftuar dhe nuk u mjafton. Ata duan që sërish ta rikthejnë kohën e artë të baballarëve dhe nënave të tyre revolucionare dhe privilegjet që shkojnë me revolucionin. 
Kurrkush më mirë se klani i Surrojve nuk e di lezetin e “shpërblimit revolucionar.” Për këtë arsye edhe organizojnë herë pas herësh trazira të dhunshme, ku marrin pjesë aktivisht, ose para KEK-ut, ose në oborrin ë universitetit publik, (madje edhe në sallë, ku studentët mbajnë provime), për të rrëzuar kundërshtarët ideologjikë, që ua paskëshin uzurpuar privilegjet, pra për ta rikthyer “shpërblimin revolucionar”.


Mësymje hakmarrëse
Kësisoj, pamfleti i Veton Surroit ka objektiva ambicioze: të hakmerret ndaj kundërshtarëve, uzurpatorëve, veçmas Hashim Thaçit, uzurpatorit të karriges së rezervuar, ose mbase të premtuar për Vetonin, nga baca Fadil. 

Por, kaq e shfrenuar është kjo mësymje hakmarrëse, sa që është e shndërruar në karikaturë, njësoj siç mund të shndërrohet një buzëqeshje e shtirur në një grimasë të neveritshme.

Pamfleti zbulon saktësisht se si Surroi e shikon veten në pasqyrën e thyer të batutave të veta pa kripë, nga të cilat synon të bëjë një histori të bujshme dhe mbi shkumën e asaj buje të notojë derisa të rikthehet disi në pushtet, tek “shpërblimi revolucionar”.

Botimi i këtij pamfleti në prag të zgjedhjeve të 8 qershorit 2014 dhe afrimi i Surroit me lëvizjen ‘Vetëvendosje’ është i lidhur me ambicien për t’iu hakmarrë disi Hashim Thaçit dhe në të njëjtën kohë për të gjetur një vrimë, për t’u rikthyer në politikë. 
Ish-miku i tij, tash protagonisti më negativ i pamfletit, Hashim Thaçi, portretohet si dikush që ia ka luajtur lojën, prandaj Surroi ia ka drejtuar atij armën e kafshimit hakmarrës, kësaj here në formë fejtoni. 

Natyrisht, me synim që të ketë ndikim edhe në vendimmarrjen politike antithaçiste. Por, kafshimi i fejtonit të tij (në krahasim me kafshimin e Suarezit) është më helmues. 
Në fakt, Surroi me këtë fejton po edhe me grupin e vet mediatik, kaherë është shndërruar në një lider si kontaminues i komunikimit publik.

OVL-UÇK: Surroi është i dështuar dhe i dyshimtë

Bota Sot | 29.05.2014 11:40
OVL-UÇK: Surroi është i dështuar dhe i dyshimtë
Organizata e Veteranëve të Luftës së UÇK-së, e indinjuar thellë me deklaratën e Veton Surroit, nuk mund të mos reagojë publikisht ndaj përpjekjeve për ta njollosur, shpërfillur apo tjetërsuar luftën e lavdishme të popullit shqiptar kundër pushtuesit serb dhe bashkëpunëtorëve të tyre si dhe rezultateve historike të saj.
Kështu, ajo ka reaguar rreth deklaratës së Surroit, duke thënë se deklarata të tilla, vijnë nga njerëz të dyshimtë.
Kjo është deklarata e plotë e organizatës së veteranëve të luftës:
E kemi të qartë se këto përpjekje vijnë nga njerëz të dyshimtë, të dështuar e të deklasuar politikisht, të cilët gjatë gjithë historisë së re shqiptare gjithmonë kanë qenë në anën e gabuar dhe i kanë luftuar publikisht luftëtarët e lirisë! Deklarata të tilla shkojnë drejtpërdrejt në shërbim të luftës speciale e diplomatike që po bën Serbia në përpjekjet e saj, që duke mohuar UÇK-në dhe karakterin e luftës së saj , ta mohojë pavarësinë e Kosovës!
Ushtria Çlirimtare e Kosovës, u njoh si e tillë nga NATO dhe bashkësia ndërkombëtare, e populli shqiptar nderon përjetë sakrificën e Dëshmorëve dhe Luftëtarëve. Në anën tjetër, OVL të UÇK-së, si përfaqësuese e idealit të luftës për liri e bashkim kombëtar, është anëtare e barabartë në Konfederatën Evropiane të Veteranëve të Luftës dhe në Federatën Botërore të Veteranëve.
OVL të UÇK-së, me këtë rast, falënderon edhe njëherë institucionet e Kosovës, të cilat, me miratimin e Ligjit për Veteranët e UÇK-së e sanksionuan edhe juridikisht karakterin çlirimtar të luftës sonë popullore.

2014-07-02

VERA ISTREFAJ: ARTI ËSHTË SHPIRTI I NJË KOMBI. BËNI KUJDES ME KËTË SHPIRT!

Foto
 Poetesha Vera Istrefaj është lindur në Kukës (më 1 nëntor 1975). Që në vegjëli ka botuar vjersha dhe skica në shtypin e kohës. Në vitin 1991 është paraqitur në një Almanak të krijuesve me 76 poezi dhe me një skicë. Që prej asaj kohe ka botuar herë pas here brenda dhe jashtë Shqipërisë në shumë media të shkruara. Ka qenë pjesëmarrëse në shumë konkurse letrare ku edhe është nderuar me çmime. Ka botuar librat "Shiu i fundit", "Nënqeshja e ëmbël", "Në akuj digjem", “U jepem udhëve" dhe ka në proces botimi vëllimin "Mbetur jam në pritje". Poetesha kukësiane Vera Istrefaj është juriste në profesion dhe është aktiviste e shoqërisë civile, avokate e të drejtave të grave. Në vitin 2009 është nderuar me Mirënjohje për kontributin e dhënë në komunitet dhe është përzgjedhur një ndër 10 personat më aktivë në rang kombëtar. Është e martuar dhe është nënë e dy djemve. Punon e jeton në Kukës, në qytetin e lindjes dhe është përherë në kërkim të alternativave për ndryshime progresive. Në këtë intervistë Vera rrëfen rrugëtimin e saj krijues, si një e apasionuar pas letërsisë u bë juriste dhe aktiviste e të drejtave të shoqërisë cilvile.
Foto: Nga FN DRINI POETK
MOISIU: Duke shfletuar vëllimet tuaja me poezi, e veçanta që më ra në sy ishte se figura të vlerësuara të letrave shqipe janë marrë me poezinë tuaj, kritiku letrar Besim Cenga, kritiku e studiuesi Prend Buzhala, Bajazit Cahani etj. Përpos urimeve për këtë krijimtari cilësore e produktive dëshirojmë të dimë se si jeni ndjerë për këto reçenca kaq dinjitoze e profesionale?

ISTREFAJ:
 Ajo çfarë unë vlerësoj tek referencat janë mendimet kritike, vlerësimet konstruktive. Sigurisht, fjala e mirë e recensorëve më ka bërë të ndihem mirë, por gjithmonë kam lexuar ndërmjet rrjeshtave të këtyre vlerësimeve.


Workshop në Kukës, 30 maj 2012: Vera Istrefaj - ligjeron për Platformën virtuale.

*  *  *

MOISIU: Cilat kanë qenë përfytyrimet më të herëshme se një ditë do të bëheshit poete? Kush ka qënë poezia e parë?

ISTREFAJ: Që në fëmijërinë e hershme më thoshin se shprehesha bukur, që kisha dell poeteje. Mbaj mend që në klasë të parë kam bërë një tekst këngë për fëmijë, por nuk e kam ruajtur. Shkruaja vjersha dhe mësuesja ime Servete Brasha thërriste shpesh drejtoreshën e shkollës, Kimete Morina, që të m’i dëgjonte tek i recitoja para nxënësve të tjerë. Poezia ime e parë e botuar ka qënë për kufitarin, kushëririn tim që ishte oficer kufiri dhe vinte të dielave në shtëpinë tonë. Më dukej shumë i lodhur, shumë i privuar nga ato çfarë në të tjerët i kishim në të përditshmërinë tonë, ndërkohë që kufitari jetonte në majë të malit.

MOISIU: Ҫfarë ju shtyu ta titulloni me këtë titull?

ISTREFAJ:
 Psherëtima e kushëririt kur bisedonte me babain tim: epo… kufitar… dhe tundja e kokës së babait tim. Ishte gati-gati një ritual.

MOISIU: Kush ka ndikuar në mënyrë të veçantë që ju ka frymëzuar apo inkurajuar për t’u bërë poete?

ISTREFAJ:
 Babai, mësuesit, …..sidomos mësuesi im Bajazit Cahani e shkrimtarë të tjerë si Ferhat Cakaj, Petrit Palushi etj. Në udhëtimin tim krijues kam takuar njerëz mbështetës, të cilët i falenderoj dhe u kërkoj ndjesë që nuk po ua përmend emrat

MOISIU: Cila është sfida për të shkruar një poezi?

ISTREFAJ:
 Pamundësia e shprehjes së ndjesisë, drithërimës së shpirtit nëpërmjet fjalëve.

MOISIU: Cilat janë shprehitë tuaja të të shkruarit, p.sh., shkruani çdo ditë, përdorni kompjuterin apo shkruani me dorë?

ISTREFAJ
: Nuk ka një ritual të caktuar. E gjitha është ndjesi, rastësi, fluore.

MOISIU: Ҫfarë është një “muzë”. Është aftësi gjenetike sipas mendimit tuaj?

ISTREFAJ:
 Është diçka e lindur, por që rritet me formimin e personit. Rritet bashkë me shpirtin e njeriut që e bart.

MOISIU: Poezitë tuaja, janë të një niveli të admirueshëm cilësor e artistik. E ndjeni reagimin e lexuesve dhe çfarë sekreti ka Vera, nëse mundeni ta ndani me lexuesin e krijuesin e gjërë?

ISTREFAJ:
 Unë mendoj që poezia ime është e thjeshtë, e lehtë, njerëzore, femërore. Lexuesit kanë në dorë copëra të shpirtit tim. Më gëzon fakti që vargjet e mia i lexojnë dhe i mbajnë mend të rinj dhe të moshuar. Sado pak që t’i mbajnë mend, ky fakt ka vlerë për mua.

MOISIU: Ju keni filluar të botoni në një moshë relativisht të re, por krijimtaria tuaj sipas shkrimtarit e kritikut Besim Cenga: "Është e fshehta përvëluese e një poezie". Përveç talentit që është meritë e juaja, kujt ia dedikoni arritjet?

ISTREFAJ:
 Mbështetjes së familjes time, bashkëshortit Besnikut, djemve të mij, 17 dhe 13 vjeçare, Veronikut dhe Klevit. Pa dyshim, edhe zotit që më ka dhënë këtë dhunti.

MOISIU: Ju i kini kushtuar vargje të larmishme jo vetëm botës fëminore, delikatesës femërore por edhe stinëve, natyrës, njerëzve, traditave dhe raporteve të tyre, mes të përditëshmes e të bukurës njerëzore, të përmbledhura në vëllimet poetike “Mbetur jam në pritje”, “Nënqeshja e ëmbël”, “U jepem udhëve”, ”Në akuj digjem”, “Shiu i fundit” etj. Cili është “çelësi sekret” që ju mbartni në muzën tuaj?

ISTREFAJ: 
Për shkak të natyrës time, të profesionit, jam gjithmonë në kontakt me njerëzit, pavarësisht statusit të tyre apo vendbanimit të tyre. Gjithmonë në përpjekje t’i kuptoj, të jem pranë tyre, mendja e zemra ime janë nën efektin e ndjesive për gjithë çfarë ndodh rreth tyre dhe rreth meje. Padyshim, lidhja me natyrën është krejt e veçantë. Kam një komunikim të pakushtëzuar me natyrën e bukur të veriut të Shqipërisë, të gërshetuar me mitiken.

MOISIU: A e keni provuar të shkruani në gjininë e prozës?

ISTREFAJ: 
Kam provuar kur isha 14 vjeç, vetëm një herë, dhe çuditërisht, ajo esse është botuar dhe vlerësuar shumë. Jo më pas, mendoj se do kohë dhe përkushtim, ndërsa vargjet rrjedhin, kudo e kurdo. Rrjedhin natyrshëm.

MOISIU: Kush apo çfarë ka qënë ndikimi i juaj më i madh si poete? Cilat janë sfidat më të mëdha për ju në lëvizjen feministe si autore?

ISTREFAJ: 
Dëftimi i shpirtit femëror, vlerave që bart femra, ndjesitë e saj. Asgjë nuk më tund nga besimi se femra, po aq sa mashkulli ka potenciale, vlera, aftësi, ndjesi etj.

MOISIU: Keni qënë e sukseshme këto dy vite si poete, jeni vlerësuar me çmime respektive e të admirueshëm, duke gëzuar kështu edhe admirimin nga lexuesit e shumtë? A jeni habitur kur ju kanë vlerësuar? Si ju bën të ndiheni kjo gjë si autore femër?

ISTREFAJ:
 E padiskutueshme që ndihem mirë, nuk ka arsye të jetë ndryshe. Mendoj se poezia bashkëkohore shqipe ka hyrë në një fazë të re, përballë një reflektimi ndaj zhvillimeve poetike të kombeve të tjera. Më gëzon fakti që jam pjesë e këtyre rrjedhave, pavarësisht, sa sa do të mundem të jem e dobishme në rezultate. Përgjegjshmëria ime në këtë udhëtim është e rritur, ndaj nuk po nxitoj në botime të reja.

MOISIU: Kush është poetja Vera Istrefaj. Kur ktheni kokën pas ndër vite si e shikoni krijimtrinë tuaj gjatë viteve? Cilat janë drejtimet dhe objektivta interesante për të ardhmen?

ISTREFAJ: 
Vera është vajza e dy prindërve të thjeshtë, por të ndershëm. Është gruaja e një burri që di vlerën e bashkëshortes, është nëna e dy djemve që janë në një fazë të vështirë: adoleshenca. Në të gjitha pozicionet, jam krenare për të gjithë dhe ndiej se u detyrohem shumë dashuri, përkushtim, mirenjohje. Në profesion juriste, aktiviste e shoqërise civile, avokate e të drejtave të grave: thjesht një person që dëshiron një shoqëri ndryshe, dinjitoze.

MOISIU: Ҫfarë dëshiron të ndash me kolegët dhe audiencën e lexuesve që janë duke e lexuar këtë intervistë? Mesazhi për botën e artit…

ISTREFAJ:
 Arti është shpirti i një kombi. Beni kujdes me këtë shpirt! Ushqejeni atë me çfarë ai ka nëvojë. Është arti e kultura ato që bëjnë diferencën në një familje të madhe shoqërish në të cilën ne synojmë të aderojmë.

MOISIU: Ju faleminderit!



Bisedoi: Raimonda MOISIU

2014-06-28

Një histori e 40 viteve më parë, treguar nga Dr.Flamur Topi

Entela Resuli
Flamur Topi, doktori i njohur, është skenarist i filmit “Guximtarët”, ku protagonist kryesor ka qenë Artan Santo, në rolin e Ilir qullacit. Një nga filmat më të dashur për fëmijë, me një temë edukative, ka për aktor kryesor bankierin, që dy ditë më parë u ekzekutua në ish-Bllok, zona më e frekuentuar e Tiranës. Pas përfundimit të homazheve nga familjarë, miq e të afërm, në hotel “Sheraton”, ne shkuam tek një person, i cili e ka njohur që fëmijë, që në momentin kur u përzgjodh të ishte ai figura kryesore e filmit “Guximtarët” (prodhim i vitit  1970), dr. Flamur Topi. Ai e ideoi si personazh në letër e më pas, një ekip u mor me realizimin e filmit në terren. Me qindra fëmijë u testuan nga regjisori Gëzim Erebara. Sytë dhe mendja ndaluan te i vogli Artan Santo, në atë kohë 14 vjeç. Për t’ua kujtuar pak, përmbajtja e filmit është pak a shumë kështu: “Iliri (Artan Santo) po rritet si një fëmijë egoist dhe tepër i përkëdhelur. Shokët e tij të klasës e rrethojnë me dashuri dhe përkujdesje për interesa më të gjera. Ai njihej ndryshe si “Ilir qullaci”, për shkak të rezultateve të dobëta në orën e fizkulturës. Për të tejkaluar këtë opinion, ai niset me një grup alpinistësh të rinj në malet e Shqipërisë së Veriut. Kur arrin majën e malit, ai e sheh jetën nga një tjetër këndvështrim”. Dr. Flamuri, në këtë bisedë për gazetën “Dita”, na tregon detajet e përzgjedhjes së Santos në atë kohë mes qindra fëmijëve të tjerë dhe batutat e fundit që ka shkëmbyer me të në korridoret e bankës…
Dr. Flamuri, si është bërë përzgjedhja e Artan Santos në filmin “Guximtarët”, ku ju jeni autor i skenarit?
Ka qenë një përzgjedhje e përkryer e regjisorit të filmit, Gëzim Erebara. Janë provuar qindra fëmijë, të Tiranës kryesisht, dhe me Santon qëlloi që të bënte një zgjedhje shumë të gjetur. Artani, nga pamja e jashtme të linte vërtet përshtypjen e një fëmije të përkëdhelur, i shëndoshë, me flokë të drejta dhe deri në këtë pikë kështu ishte. Të jepte idenë e një fëmije paksa qullac, ndaj edhe në film është quajtur “Ilir qullaci”, por në të vërtetë, ai në jetën reale ishte një djalë i shkathët dhe shumë inteligjent. Ndaj, te “Guximtarët” është tjetër gjë dhe në jetën reale ishte tjetër gjë. Ashtu si në film, që ngjit majën e Pionierit i pari, ashtu ngjiti dhe maja të tjera në jetë, si në biznes, ashtu edhe në art, sepse Artani ka shkruar disa libra.
Filmi_GuximtarëtKu janë bërë xhirimet e filmit?
Shumica e xhirimeve janë bërë në natyrë, jashtë Tiranës, pa harruar këtu Lurën e bukur. Në atë film mund të gjejmë pamjet e fundit të Lurës reale, të pashkatërruar. Më ka ardhur shumë keq që ai film nuk u bë me ngjyra, është prodhim i vitit ’69, në ’70 ka filluar të shfaqet dhe janë bërë tashmë 44 vite që është realizuar dhe gjatë gjithë kësaj kohe është shfaqur me shumë sukses. Madje një sukses të madh ka pasur edhe në Kinë, duke qenë edhe atje një film i dashur.
Ishte Santo një aktor i mirë?
Aktor shumë i mirë. Domethënë, kërkesave të regjisorit Gëzim Erebara, ai iu përgjigj shumë mirë. Krijoi një figurë bindëse. Tani vinte nga një familje intelektuale, i përkëdhelur nga nëna dhe babai. Në këndvështrimin tim si skenarist ishte mëshirim i personazhit që unë kisha krijuar në tekst. Ishte një gjetje shumë e mirë.
Po më vonë, me kalimin e viteve, keni pasur kontakte me të?
Po, kam pasur. Kontakte shoqërore, pasi kishim  ndjekur rrugë të ndryshme, por sa herë që takoheshim, takoheshim me shumë mall dhe respekt për njëri-tjetrin.
Ka qenë i lodhshëm ai film?
Për ta përshtatur skenarin ka qenë shumë e vështirë. Më është dashur të ulem e ta punoj të paktën tri herë.  Duhej të përputhej edhe me mentalitetin dhe politikën e kohës. Është shfaqur atëherë në të gjitha përfaqësitë tona diplomatike.
Vetë personazhi i Ilirit në film kishte shumë elemente pozitive, që ngriheshin përtej figurës së qullacit. Se pavarësisht që ishte qullac, ishte djalë shumë i mirë, i edukuar, i mirë në mësime… E tejkaloi të qenit i “ngathët” dhe u bë një djalë super i shkathët.
E ka dashur filmin Artani në atë kohë, domethënë është përfshirë me qejf në këtë sipërmarrje filmike?
Me shumë qejf, madje ai edhe ka konkurruar për këtë gjë. Më kujtohet që marrëdhëniet e tij me Tinka Kurtin kanë qenë shembullore. Ajo, një mjeshtre e madhe, u pozicionua mjaft mirë në film, në rolin e nënës.
Kur takoheshit më vonë, e kujtonit filmin?
Gjëja e parë, kujtonim filmin. Ishte një kujtim i përbashkët dhe shumë i bukur. Na vinin batutat pa dashje. Herën e fundit që e takova, më kujtohet, ishim në korridoret e bankës Credins dhe i them: Ti Ilir (e ngatërroja shpesh, sepse më kishte ngelur në mendje emri Ilir si në rol) nuk ke qenë kurrë si Ilir qullaci.  Artani reflektonte inteligjencë, zgjuarsi dhe shkathtësi, të gjitha këto i kishte të natyrshme. Ka qenë djalë me shumë vullnet. Njeri punëtor dhe mik shumë i mirë, jo vetëm për mua, po për të gjithë.
Karakteristikën e të qenit një njeri i zoti, ai e arriti edhe në film..
Pa diskutim. Nga një djalë i mbyllur brenda katër mureve. Arriti të ngjiste majën më të lartë të Pionierit dhe të meritonte gjithashtu titullin “Pionier”. Jeta e tij mund të kishte edhe këtë simbolikë, pasi i përngjan ngjitjes së një maje. Ai u ngjit gradualisht, në lartësi të të mundshme për t’u  kapur nga kush do, por jo nga çdo kush, dhe realisht ai u ngjit.
Vërtet nuk e kalonte dot kaluçin, ashtu si në film…?
Jo, jo. Ai ka qenë një djalë i shkathët. Ai e kalonte dhe ne i thoshim: Mos e kalo, qëndro aty. Ndërsa kur duhej që ta kalonte, e bënte pa problem.
Dr. Flamuri, ju kur morët vesh për lajmin e hidhur të ndarjes së tij nga jeta, çfarë menduat?
Nuk e kam besuar. Gjithmonë pas një vrasjeje njeriu dyshon “e vranë për këtë apo atë gjë”. Në rastin e Artanit, nuk dija ku ta çoja mendjen. Ai ishte vërtet një figurë e respektuar njerëzore. I ndershëm, punëtor, i rregullt, korrekt. Akoma nuk e  besoj. Nuk e di se çfarë motivi i ka shtyrë vrasësit apo ata që kanë porositur vrasjen për t’u marrë me një person të tillë. Tani po dëgjoj se e paskan ndjekur edhe më parë deri në Durrës me motor dhe gjëja më e pafalshme është kjo që: pse ai nuk dha alarmin, ndërkohë, që kishte konstatuar që ndiqej nga ky motor! Unë e shpjegoj vetëm me një gjë: ai kurrë nuk ka dyshuar se të tjerët mund të kenë plane dashakeqëse për të, sepse nuk i ka njohur vetes arsye. Këto janë vdekje të tmerrshme, pasi kur e di që ke një arsye për t’u ruajtur, ruhesh; por kur ti ndiqesh dhe ti nuk e beson që ndiqesh sepse s’ke bërë asgjë për t’u ndjekur, këto janë vrasje nga më të hidhurat dhe tradhtaret.
Në një emision për zemrën po thosha që ka situata apo sëmundje kur njeriu nuk mund të lërë dot amanete, siç është infarkti.  Por, kjo vdekje, kjo vrasje që iu bë Santos nuk i ka lënë kohë as të mendojë se po vritet, kaq shpejt është vepruar. Ai nuk e ka menduar që po vritet.

I ndjeri Ismail Kadare, ose shkrimtari që i zgjati jetën regjimit komunist

Kërko brenda në imazh Nga Flori Bruqi Ismail Kadare (28 janar 1936 - 1 korrik 2024) ishte akademik, politikan, ish-deputet i Kuvendit Popull...