LUAN HARADINAJ (17.11.1973-06.05.1997)VIGA-LIBERATORË RA NË ALTARIN E LIRISË PËR IDEALIN E NJË KOSOVE SOVRANE

Sot bëhen 18 vjet nga rënia e heroit të kombit Luan Himë  Haradinaj, i cili kishte rënë në njërën prej betejave të para të UÇK-së kundër forcave pushtuese serbe, më 6 maj të vitit 1997, në kufirin shqiptaro - shqiptar.

Beteja disa orëshe me forcat serbe, derisa po e udhëhiqte një ekspeditë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës në rrugën për të hyrë në Kosovë, i mori jetën njërit nga djemtë e familjes Haradinaj.

Në këtë ditë, Luan Himë Haradinaj, bashkë me të vëllain Ramush Himë Haradinajn dhe grupin e përbërë nga Fehmi Ladrovci  e Xhevë Krasniqi - Lladrovci, Selim Krasniqi e Ramiz Lladrovci, Abedin Rexha e Ilaz Kodra, Rafet Rama e Gani Rama, Emrush Xhemajli dhe Ali Ahmeti, u nisën për në Kosovë.

Kishin arritur sipër fshatit Larë, fshat ky që ndodhej afër Kushninit të Hasit, në vendin e quajtur “Qafa e Mullarit”, kur grupi bien në një pritë që kishte zënë  Armata e ushtrisë  jugosllave(JNA), në kufirin shqiptaro-shqiptar.

Në këtë pritë vritet Luan Himë  Haradinaj, plagoset Rafet Rama, e po ashtu edhe Ramush Himë Haradinaj dhe Fehmi Lladrovci.



Trupi i Luan Himë Haradinajt pushoi në Vlanë deri në çlirimin e Kosovës. Pas çlirimit trupi i tij u rivarros në Varrezat e dëshmorëve të kombit në vendlindje, në Gllogjanin heroik, ku prehet i qetë, së bashku me 20 dëshmorët e vendlindjes.

Luan Himë  Haradinaj lindi më 17 nëntor 1973 në fshatin Gllogjan të Deçanit. Shkollën fillore e kreu në fshatin Irzniq, ndërsa shkollën e mesme përkatësisht gjimnazin “Vëllezërit Frashëri” në Deçan.

Pas kryerjes së shkollës së mesme Luan Himë  Haradinaj regjistrohet në Fakultetin e Edukatës Fizike në Tiranë, të cilin nuk arriti ta kryej duke ju bashkuar kështu luftës për çlirimin e Kosovës.

**************

Shkelzeni dhe Luani nuk vdesin kurrë! 

Shkëlzen Haradinaj ka lindur më 25 mars 1970 në Gllogjan dhe konsiderohet si njëri ndër figurat kryesore të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe sinonim i shumë betejave të Dukagjinit. Dëshmor shqiptar i Luftës së Kosovës. Ai mban titullin "Hero i Kosovës".

16 prilli 1999, konsiderohet si ditë e vështirë për Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, ku pas një beteja të ashpër me forcat e armikut në Malet e Maznikut, bie heroikisht Shkelzen Haradinaj së bashku me shokët Luan Nimanajn, Fatmir Nimanajn dhe Hasim Halilajn.

Shkëlzen Haradinaj u lind më 25 mars 1970 në Gllogjan dhe konsiderohet si njëri ndër figurat kryesore të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe sinonim i shumë betejave të Dukagjinit.

Rënia e Shkelzenit që kishte bërë gjashtë vjet luftë pa kompromis, sipas bashkëluftëtarëve ishte një humbje e madhe për UÇK-në, familjen dhe mbarë popullin shqiptar.

Shkelzen Haradinaj mbetet njëri ndër figurat më gjigante të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, duke pas parasysh luftën që ka bërë ai, karakterin e tij dhe portretin e tij prej strategu në luftën e drejtpërdrejt”.

Vendosmërinë për mbrojtjen e civilëve dhe luftën deri në dy e tri metra në afërsi e përshkruan edhe historiani Muhamet Mali, i cili madje thotë se Shkelzeni me shokë arrit që disa herë edhe bombat të ia kthejë andej nga kishin ardhur armikut.

“Ai në asnjë moment nuk u nda nga mbrojtja e atyre grave, fëmijëve e pleqve dhe së bashku me shokët e vetë ra në altarin e lirisë për të mos vdekur kurrë.

E ndihmës komandanti për logjistik në Zonën Operative të Dukagjinit, Mustaf Selmanaj, jep detaje për qëndresën e Shkelzenit.

Ai thotë se në betejat e para në Baballoq është plagos Shkelzeni.

“Ka pas një plagë shumë të madhe që nuk e ka besuar askush që mund ta tejkalojë atë plagë, ka qenë i plagosur në nofull këtu, ishim mjetet mjekësore ,nuk kishim, më kujtohet ka ardhur në ndihmë Shyqri Nema ku e kemi bo një operacion klasik në dysheme ,rrymë nuk ka pas me bateri, po aq ka qenë morali i fortë i Shkelzenit gjatë operacionit më thoshte Mustaf fshija djersët doktorit dhe aty më thotë Shyqri Nema nuk kam pa njeri të tillë dhe thotë moralin në ushtri prej Shkelzenit e kam fituar, ka zgjatë do ditë shërimi i tij ku me ka thanë nuk guxon tre muaj të hiqen telat e nofullës po Shkelzeni pas 15 dite më kish lanë do mjete, dana e ato, pas 15 dite Shkelzeni veç me ka thanë këputmi telat, edhe kam filluar me ia këput telat pa kanë mjek kur një herë”.

Kurse, Daut Haradinaj, duke u ndalur te beteja Malet e Maznikut thotë se 16 prilli ka qenë dita më goditëse për UÇK-në dhe familjen.

“Data e 16 prillit ka qenë njëra pre ditëve ndoshta më goditëse për UÇK-në po edhe për familjen tonë për shkak se ne e humbëm Shkelzenin por gjithmonë kur e kemi parasysh momentin e rënies së tij është një përparësi edhe është një lehtësim për shkak se e dimë se falë Shkelzenit dhe luftëtarëve tjerë, Fatmirit, Hasimit, Luanit, Agimit muj me thënë se disa qindra civil që ishin strehuar në Malet e Luboqakut sot janë gjallë po në të njëjtën kohë edhe Serbia ka marr një mësim të mirë që tash e tutje nuk ka me mujt me depërtuar në popullatë po edhe nga ai moment edhe nga ai pozicion prej 16 prillit e tutje më Serbia nuk ka mujt me thy pozicionet e luftës në Rajonin e Dukagjinit “, ka thënë ai.

Shikoni filmin dokumentar:

http://f.qytetiislam.info/index.php?media/296/media#axzz34bb5GqQD

FLORI BRUQI

*********************************

Nga Raimonda Maleçka

Shkelzen Haradinaj

 

Kangë dhimbje është loti i nanës 

që kraharorin kaq kohë ia lag,

Ah, sikur dhe njëherë i biri i saj të vijë,

S’ndalet monolog i nanës nga mëngjesi

në mbrëmje,

E i mat ditët e pritjes me kujtimet e të 

birit fëmijë.

 

Dhe një ditë nuk ndal mall e dhimbje e saj,

Jetë e të birit rrjedh nëpër mallëngjimin

e heshtur,

I shkon anë e m’anështëpis së vjetër,

E vazhdon dhimbja “rrugën” në rroba

zie veshur.

Kangë vajtimi asht dhimbja e motrës

për vëllanë,

Në pritjen e tij të pamundur asht ba qyqe,

Ku, ku, si zogu i dhimbjes nëpër bjeshkë

e shkretina,

Dhe motra e luftëtarit kështu, s’mund 

të qe ndryshe.

 

E n’shtrat rinorë me petka dasme e gëzimi

i kujtohet trimi,

Rritë në dhe të huaj a nën sytë e hasmit të zi,

Ah, sikur të ishte sot, këtu para meje e nanës,

Veç i gëzuem do të ishte për ne dhe vetëm ai.

 

E asht baladë djali e vllau për motrën,

N’gjokset e shtrenjta i shtrëngon mungesa

e vllaut e djalit,

Merreni këtë këngë e vereni në gojën 

e rapsodit,

Ta këndojë në odë, në dasëm, në mort,

në fushë a në vetminë e malit.

 

Trazohet za i vjetër i burrnisë shqiptare 

anës oxhakut,

Konak, po konak ka pasë përherë dera 

e shqiptarëve,

Dhe pse dhimbja për djalin lëmsh në

grykë i rrin babait,

Një rudhë tjetër në ballë ia ka msye 

si shenë e të vrarëve.

 

E nga thellinat e derës së shpisë e kah moti,

Fillojnë e vijnë të rënët, burrat, trimat 

e martirët me radhë,

S’ka dert pse oda e madhe mbushet me 

bjeshkë e ura lumejsh,

Kuvend ka për të gjithë sido me ardhë.

E pra, erdhën të vjetër e tr ri kur deshën

nana, motra e babai,

Lot në sytë e nanës, kangë vajtimi motra,

e rrudhë të re babai,

Mos thoni se nuk erdha, unë në ju jam,

Dhe pse ndoshta ndonjë ditë mungon vëllai.

Gusht-2012 Raimonda Maleçka

http://floripress.blogspot.com/2012/08/shkelzen-haradinaj.html

“DALLGË HYJNORE “(POEZI NË SHQIP ) “HEAVENLY WAVES”(POEZI NË ANGLISHT) “ONDE DIVINE (POEZI NË ITALISHT) E POETËS AJETE UKË PAVATAJ

Pas një veprimtarie kreative shumë serioze dhe te gjithanshme, këto ditë, është në qarkullim vellimi poetik në gjuhën shqipe  "Dallgë hyjnore",anglishte (Heavenly waves) dhe italiane (Onde divine) i poetes nga Strellci i Deçanit Ajete Ukë Pavataj(1951) .
Ky vëllimpoetik  (shqip ,anglisht,italisht )ka gjithësejtë 158 faqe.

Libri "Dallgë hyjnore"  është një libër me poezi tejet i kapshëm për lexuesin shqiptar,anglez dhe italian  që ngërthen në vehte arkitekturë të veçantë  të çdo rreshti ...si  një dëshmi e pluralizmit modern  në  lëvrimin e të bukurës , të natyrshmës ...më  një shpirt të veçantë floriri në gërshëtimin e të ardhmës ,modernës  intrigimin  dhe  formësimin e  fenomenit  të  fshehur etik të femrës shqiptare , të dhembjes ,njerëzores ,të bukurës,  të sinqertës ... që  të  bënë të mendosh drejt   në lërimin "hyjnor" të  agmisë,  kreativitetit estetikë të  një  modernizmi lirik.që pak prej poeteve tona kanë lëvruar vargun e tillë...

Vëllimi poetik “Dallgë hyjnore”,është libri  i  saj i parë  që është botuar nga SH.B "Botime Barleti", Tiranë,2015.



Prishtinë, 4 maj 2015                             Flori Bruqi

KUJTESË NGA ATDHETARI BUJAR MALEÇKA

SHKRUAN DËFRIM CANI ,PUBLICIST NGA TIRANA 

Në një moment rikujtese, këto 3-4 poezi këngë apo këngë-poezi, Bujar Maleçka për të mbushur rrëfimin e tij, më dha këto relike. Në moment, ai u bë i heshtur, i druajtur e siç dukej, pati një këmbëngulje për të kujtuar. Ato tre-katër letra, të shkruara me një drojë të kujdeshme, dukej se prishën ekuilibrat kohorë brenda tij. Të shkruara në qelitë e burgjeve të Maqedonisë, të recituara, të kënduara, dhe si një lloj energjie, që njeriu e vetkrijon për të mbijetuar. Po, fjala mbijetesë, në këtë rast është më e rëndësishmja dhe më e kuptimtë. Ajo peshon si një amanet i thellë, peshon si një histori, peshon siç peshojnë gjërat që “ndërtohen” nga nderi, nga gjaku dhe nga morali. Ndoshta pezmi i parë heshtorë i Bujar Maleçkës në këtë rast lidhet me këtë kumt dhe marrëdhënie disa planshe. Në 4-5 fletët, e një letre të zakonshme, duket se është shpërndarë çdo gjë koha prodhonte në atë kohë. Ai hesht, mediton dhe unë veç pak mund të kuptoj nga kujtesa e tij, ai thotë se para syve i vijnë aq pamje, sa nuk i kishte parë gjithë jetën. Të jetë kështu marrëdhënia dhe ndjesia që atij i afrojnë këto 4-5 letra të mbushura me poezi-këngë apo këngë-poezi?!



Duar të lidhura nga torturat, duar që dridheshin nga tmerri psikologjik i burgut, duar me plagët e jetës e shenjat e dhunës, sy që kërkojnë të shohin hapsirat, siç ndodh me shqipet, sy që kanë brenda tyre njerëzore. Kraharorë, që dihasin si bjeshkët e malet. Gjokse, që mbajnë brenda dashurinë e gjithë historisë shqiptare dhe urrejtjen e përbotshme për pushtuesin dhe dhunuesit e lirisë njerëzore.
Sytë, duart, kraharorin, gjoksin e një luftëtari t’i afron ky çast epik. Ata sy dhe mund të kishin humbur shikimin, ata duar dhe mund të ishin paralizuar, ai gjoks dhe kraharor dhe mund të ishte thyer, por ky luftëtar nuk ishte mposhtur dhe as robëruar. Liria e tij është thellë, është rrënjore, këto llojë masakrash vetëm e bëjnë atë më burrërore dhe më të bukur. Kjo llojë lirie i ka hije burrit. Atje ku jeta e shqiptarëve nuk vlente, ne ishim shumë, thotë Bujar Maleçka. Ishim shumë me qindra a me mijëra! Përfytyrimi për ato qindra njerëz, djem, vajza e burra shqiptarë brenda burgjeve skandaloze sllave është i paskajshëm, kur në duar mban mbijetesën, fjalët e shkruara përmes dhimbjes, urrejtjes dhe dashurisë, ke të vërtetën dhe tmerrin, brengën e dhimbjes, krenarinë e trimërinë, që në penën dhe tavolinën e shkrimtarit bëhen diamant i çmuar.

2

Në kohën kur shqiptarët etnik në Kosovë dhe nën Maqedoni mendonin se ishin të lirë dhe ne nga Tirana të shkonim tek vëllezërit tanë kudo, ato ishin, Bujar Maleçka, bashkë me të bijën, Rajmonda Maleçka(një publiçiste e njohur e Tiranës dhe e opinionit të luftës së Kosovës dhe gjithë trojet etnike shqiptare), së bashku në pranverën e vitit 2005-arrestohen në Maqedoni.



Gjithë dëshmitë, që kanë sjellë ish të dënuar dhe që kanë vuajtur dënimet në burgjet e këtij vendi dëshmojnë tmerr: -“Më e mirë është vdekja se burgjet e Maqedonisë”- thonë ata. Proçesi ndaj gazetares së njohur Rajmonda Maleçka dhe babait të saj , Bujar Maleçka, përbën lajm, opinion dhe mbështetje të madhe në Maqedoni. Tirana heshti!-Pse?-Kjo enigmë e ka lënduar shumë familjen Maleçka. Kujt i ka interesuar kjo heshtje në qeverinë e Tiranës, për të mos u kujdesur për qytetarët e vet?!



Bujar Maleçka njihet për aktivitete kombëtare. Shtëpia e tij në Tiranë ka pritur e përcjellë luftëtarë dhe aktivist të çështjes që pas viteve “90-të. Në burgjet e tmerrshme të Shutkës dhe Idrizovës, emri i tij dhe i të bijës Rajmonda është i njohur. Në një proçes të montuar, sepse akuza “terrorizëm” s’kishte ku të mbështetej askundi, as tek blloqet e gazetave, as diktofoni, as lapsat, as telefonat, as aparati fotografik, në asnjë dëshmi, Bujar Maleçka me të bijën dënohen.

 Ai dhe familja e tij vendosen para një prove të vështirë. Ai dhe e bija e tij Rajmonda qëndruan një vit në burgjet e tmerrshme te Maqedonisë. “Në ato burgje hyn lehtë, por është vështirë të dalësh i gjallë. Drejtësia e shtetit maqedonas është ndoshta një precedent i rrallë, e cila e bën drejtësin për shqiptarët përmes një llojë nacionalizmi të sëmurë, deri në shovinizëm – tregon Bujar Maleçka!”

Bujar Maleçka ka një shqetësim të thellë kur kujton burgun. Ai trishtohet e ndjehet ditë - gjatë që arriti të kthejë në atdhe. “Në burgjet e Maqedonisë kam gjetur të arrestuar, të dënuar, të terrorizuar, të dërrmuar, njerëz që kishin humbur shpresën se do të ktheheshin të gjallë në shtëpitë e tyre nga të gjitha trojet shqiptare, nga Shqipëria, Kosova, nga të gjithë ish-luftëtarë të UÇK-së, për çlirimin e trojeve, ish aktivistë të çështjes Kombëtare, veprimtarë e patriot, njerëz të dijes dhe të penës…”


Dhe pse wshtw viti 2005, kur mendohej se Ballkani po përpiqej të shuante plagët e nacional-shovinizmit sllav, shteti dhe drejtësia maqedonase lufton aktivisht të keq-etiketojë shqiptarët, luftën e tyre për çlirim kombëtarë, dinjitetin e kësaj lufte dhe pse politika e këtij vendi kishte pranuar, mandje kishte nënshkruar marrëveshje e pakte reciprociteti e sinqeriteti, dinjiteti dhe detyrimi bashkëjetese me shqiptarët.

Dëshmia autentike e Bujar Maleçkës e tremb njeriun dhe banorin balkanas, i cili beson se do të mund të jetë qytetari i lirë i gadishullit të vjetër. “Nuk mund të ndërtojë opininon se jeta në Maqedoni mes qytetarëve të këtij vendi është e qetë dhe me respekt reciprok.

Aq më keq në istitucionet shtetërore, në drejtësi dhe vendet e dënimit, siç janë burgjet. Një vit në burgjet e Maqedonisë është një varr i hapur. Dëshmi keni trupin tim, këmbët, duart, brinjët, gishtërinjtë. Ata kanë qenë eksperiment torture e dhune, ndërsa presioni psikologjik, fyerja e poshtërimi që iu bëhet shqiptarëve në këto mjedise është i paimagjinueshëm.

Të mbijetosh në këto burgje e vende torture është e vështirë, është forcë të cilën nuk mundet ta bëjë kushdo. Duhet kurajë, mbështetje, duhet aftësi për të krijuar qëndresë.



Siç dhe kam treguar, në burgjet e Maqedonisë në vitin 2005 kishte shumë shqiptarë. Të gjithë akuzoheshin prej maqedonasve përmes proçeseve të montuara, për të ashtuquajtur terrorizëm, prishës të rendit, për urrejtje nacionaliste dhe akuza të tjera.
Të gjithë e njihnin njëri-tjetrin, e nderonim njëri-tjetrin, përmes simbolikës sonë shekullore-fluturimin e shqiponjës.

3
Në të gjithë “pejsazhin” e tmerrshëm të mbijetesës në burgjet e Maqedonisë, ku padyshim reflekton dora e drejtpwrdrejt e shtetit dhe politikës së këtij vendi, do të mjaftonin vetëm pak pasazhe, që dora e pastervitur dhe jo poetike e shqiptarëve që kanë jetuar në ato burgje, i ka nxjerrë si revolt, si dëshpërim, si forcë dhe dhimbje nga shpirti.

Ndodh që dhe psherëtima, dhe ulërima, dhe zemërimi janë poezi në disa raste. Dhe:” N’UÇK ne kem luftue,/ Dy-tri vllezër m’i kan plague,/ Trojet tona m’i lirue,/ Dhe flamurin me fitue.’’… ‘’Prej Ulqinit deri n’Prespë,/ Na armikun po e tërheqim,/ Dhe kufirin na po e largojmë,/ Të gjith shqiptarët t’i bashkojmë,”…”Prej Kosove e Çamëri,/ Kërcet pushka e shqiptarisë,/ Nëpër borë e nëpër shi,/ Për flamurin kuq e zi”…Një motiv atdhetarie e patriotizmi e cila e ushqen një mbijetesë të jashtëzakonshme dhe pse një dhimbje dhe një lloj pabesie e shoqëron me papritshmëri jetën e këtij ish-luftëtari dhe shqiptari atdhedashës.

Haptas shpirti i tij nuk mposhtet, haptas ai nuk i bindet dhunës verbale dhe nacionalizmit shovinist dhe pse është në strofullën e ujkut e brenda kafazit të bishës.

Dhe një pasazh tjetër për ta kuptuar dhe përjetuar gjendjen e këtij shqiptari të pamposhtur:- “Vajza ime a po rritet,/ Dhe për babën a mërzitet,/ Ajo babë ma nuk do ket,/ Se baba në burg do të vdes,”…”Ngoni shok, ngoni vllazni,/ burgu shpirtin na ka nxije,/ Na ka nxije na ka domtue,/ Për liri jem tu luftue”. Besoj se nuk duhet bërë asnjë koment për çfarë tregon luftëtari dhe atdhetari në këto vargje-këngë.

Bujar Maleçka dhe Rajmonda Maleçka kanë pasur arsye dhe motive fondamentale për të përballuar mbijetesën dhe “vdekjen e gatshme” që pret cilido që përfundon në burgjet e tmerrshme të Maqedonisë.

Duket se jeta në burg ka qenë sikur me qenë në front, në luftë, ku përgjon vetëm vdekja, përgjon tinëzia, përgjon nacional-shovinizmi, të cilët nuk i shtruan dhe nuk i ulën kryet asnjë parti shqiptare e bashkë vendosur për të qeverisur Maqedoninë vazhdimisht.

Ishim të gjithë bashkë thotë Bujar Maleçka. Djemtë shqiptarë në këto burgje ishin gati të jepnin fuqinë e tyre, zemrën e tyre, guximin e tyre, jetën e tyre për të motivuar mbijetesën, qëndresën dhe rezistencën, - prandaj dhe unë dhe bija ime mbijetuam.

Dhe si të mos besosh këtë?! “S’e ç’kërkon ky avokati maqedon,/ Policis shumë i beson,/ ajo deklarata me qef të madh,/ Për shqiptarët i monton,/ Terrorista gazetarët i bën dhe kjo si mjafton,/ Për katër ditë gjygjin ia mbaron,/ Dhe pa mëshirë babë e bijë- Rajmonda e Bujarin,/ Në burg të Shutkës i çon,/ nga 5 vjet secilin i dënon, / Ky avokati i shkretë,/ kërkon pare dhe ryshfet, / s’don tia dij për drejtësi, beson vetëm në polici,/ Që rrinë nëpër qeli babë e bij, hiç s’do t’ia di…”

Kaq vargje, jo dhe aq poetik, por me një kujdes dhe peshë të madhe, mjaftojnë për të kuptuar ç’ka ndodhur dhe ç’është në vetvete mbijetesa. Duket një kronikë e saktë dhe komunikuese e shkruar në qelitë e burgut, ku përziheshin bashkë jeta me vdekjen, përgjimi me dhunën verbale, qëndresa me barbarinë ekstreme të shtëtit policisë dhe drejtësisë maqedonase.

Ata jetuan bashkë, u bënë bashkë për të prodhuar fuqi, për të dëshmuar historinë, aktualitetin dhe të vërtetën.

Dhe këtë vargëzuesi i këtyre copave jetësore nga burgjet e Maqedonisë e din mirë se “ këto vargje janë të leta,/ Po janë shumë të vërteta,/ Un këtë shënim po ja lë,/ Rajmondës dhe Bujarit kujtim.”
Për Bujar Maleçkën këto shënime janë të shtrenjta e të rëndësishme. Ato kanë qenë frymë dhe ajër, bukë dhe ujë, qiell dhe flamurë.

4.

Pas këtij vështrimi të lehtë dhe pasqyrues, cilido, besoj do të kuptonte sa vlerë kanë fjalët, shkronjat, skicat, dhimbjet, urimet, lutjet, qëndresa, shkrimi herë i rregullt dhe herë jo i rregullt, për cilindo që ka një përfytyrim të aftë të depërtojë në klimën jetësore dhe të papritur, ku është gjendur Rajmonda Maleçka, Bujar Maleçka, luftëtarët, patriotët, atdhetarët dhe qindra djem dhe gra, burra ndihmëtarë të lirisë.

Bujar Maleçka arriti t’i nxjerrë nga burgu këto dëshmi të vleshme për të kuptuar përveç jetës dhe shumë e shumë gjëra të tjera të mbijetesës shqiptare në nacional-shovinizmin sllav ballkanik.

5.




Bujar Maleçka vjen nga një familje e vjetër dibrane, një trevë e njohur për luftërat e pashembullta kundër të gjithë pushtuesve që kanë sulmuar trojet tona etnike që nga epoka e hershme ilire.
I ardhur dhe qytetar i Tiranës, prej më shumë se një shekull, në shtëpinë një katëshe të Bujar Maleçkës, në qendër të Tiranës, gjithmonë, brez pas brezi e herë mbas here është rrespektuar tradita dibrane, është folur si në odën e Dibrës dhe është pritur dhe përcjellur mysafiri si në Dibër.

Në odën dibrane të Bujar Maleçkës flitet për historinë, flitet për burrërinë, mësohet për brezat, burrat, zakonet dhe traditat. Bujar Maleçka është lindur dhe rritur në Tiranë. Ashtu dhe e bija Rajmonda dhe i biri Nuredini, por kur i pyet nga jeni, të thonë pa asnjë hezitim: “Jam dibran!” . Sa mirë.
Bujar Maleçka ka bërë detyrën e tij adhetare me fëmijët e tij, u ka ushqyer atyre krenarinë e Dibrës dhe dashurinë për vendin e tyre. Ai s’ka dalë nga tradita e familjes së vet të parët e tij kanë qenë bashkëluftëtarë të Skënderbeut, e më pas ata janë dëshmuar përjetësisht “Ushtarë të Atdheut”.

6.

Pavarësisht kohëve familja Maleçka qëndroi dhe qëndron në traditën e saj historike. Në fillim vitet”90-të, familja dhe shtëpia e saj u bënë qendër e kontakteve të veprimtarëve të çështjes kombëtare, çështjes së Kosovës dhe trojeve tona etnike.

 Bujar Maleçka dhe Rajmonda Maleçka, pa harruar bashkëshorten e tij të mirë Xhuma Maleçka kanë takuar, pritur dhe përcjellë eksponentët më të rëndësishëm të veprimtarisë kombëtare, që çoi në krijimin e UÇK-së dhe përfshirjen e shqiptarëve në këto luftëra, që çuan në Pavarësinë e Kosovës sensibilitetin ndërkombëtarë të çështjes sonë kombëtare.

Por dhe kjo nuk mjaftonte. Bujar Maleçka dhe e bija, Rajmonda Maleçka, iu bashkuan UÇK-së në të gjithë luftërat që u bënë në fillim-shekullin tonë në trojet-shqiptare. Në pak kohë kujtesa e tyre u mbush me pamje të jashtëzakonshme lufte, shpirti i tyre u mbush me përjetime që nuk t’i afron dhe një jetë, udhëtimet e tyre në të gjithë hapësirën e trojeve etnike kapin shifra të pabesueshme, po aq sa ka qenë dhe vijon të jetë dhe nderimi që ata kanë marrë nga të gjithë trojet, familje, shoqata, organizata, forume, qytete, komuna e kolektiva intelektuale.


Bujar Maleçka hesht pak, hedh vështrimin larg të kthehet në një seriozitet burri: “Burgu në Maqedoni më lodhi, më vrau shumë nga fuqia ime, u përpoq të më shuajë me torturë, me presion psikologjik, me pabesi e në heshtje, por unë mbijetova. Nuk kishte si të ndodhte ndryshe. Tradita ime familjare ma ka dhënë këtë mundësi!”

Dhe ai i ruan këto relike burgu për t’i mbajtur gjatë, aq sa të jetë e mundur në arkivin e familjes së tij, e cila padyshim është më e pasura për UÇK-në, dhe njerëzit e saj veprimtarë. E bija, Rajmonda, ka zbuluar pak nga pak, gjithë ajo pasuri dhe kujtesë në 13 librat që i ka botuar deri sot.

04.Prill.2015                                                                            Dëfrim Cani

POEZIA MAKI MAQEDONCIT-CANOLLIT , ËSHTË RRUGË E RINGJALLJES...

Makfire Maqedonci - Canolli lindi në Prishtinë. Fëmijërinë dhe rininë e hershme i kaloi në vendlindje. Është shkolluar në fushën e pedagogjisë, që e ka bërë më të ndjeshme e më njerëzore edhe në poezi. Me këtë art të vështirë ka filluar të merret që kur ishte nxënëse e klasës së dytë fillore. ”Gjeli im plak” ka titullin vjershsa e saj e parë. E ka botuar 30 vjet e sa më parë në shtojcën për fëmijë të gazetës ”Rilindja” (1978/79), e cila botohej çdo të martë, në kohën e artë të kësaj të së përdishmeje të shuar shqiptare në Kosovën e pushtimi serb.

Makfire Canolli i përket brezit të rinisë ”së padisiplinuar”, e cila sfidonte pushtetin antipopullor të asaj kohe. Ky pushtet të rinjtë shqiptarë i quante ”irredentistë” e ”seperatistë” dhe me nofkat të tjera më poshtëruese, vetëm e vetëm pse deshi të mbante gjallë gjuhën, traditën e kulturën shqiptare, të qenit shqiptar të shqiptarëve në vendin e tyre.

Makfires, si motër e vëllezërve ”irridentistë”, iu mohua çdo e drejtë: të regjistrohej në fakultet, të punojë me nxënës, si dhe e drejta për të botuar. E ka vrragë të pashlyeshme në zemër këtë kohë, aq më parë, pasi krijimet e

saj të hershme ia konfiskuan punëtorët e shërbimit sekret serb, gjatë një basrisjeje në shtëpinë e saj.

Në vitet e ‘80-ta, si shumë familje shqiptare, edhe familja e Makfires ishte në shënjestër të UDB-së famëkeqe serbe, e cila në vitin 1982 ia burgosi të tre vëllezërit. Ishte kjo koha kur shiri i saj poetik po kendonte nga brenda, pa u shfaqur për lexues.

Në vitet e ‘90-ta emigron në Gjermani, ku qëndroi deri më 1998. Kthehet në Kosovë bashkë me familjen e saj dhe më pas, më 1999, kalon oqenanin për të vazhduar jetën në New York. Aty jeton ende.

Zëri i saj dëgjohet çdo të premte në valet e Radio – Diasporës, ku si moderatore e udhëheq rubrikën "Heroizmi i popullit tonë në shekuj".

Poezitë e saj janë prezantuar nëpër disa faqe internetit, të cilat botojnë krijime artistike, si "Teutat shiptare nëpër botë", "Agjencioni Floart-Press","Floripress", "Tribuna shqiptare", "Bota e re", "Stërkala", si dhe "Qeparoi".



Gjer tani ka botur përmbledhjen poetike për të rritur “Gjurmë nëpër flakë” (2010) dhe një tjetër për fëmijë “I shes diellit akullore” (2010).




PËRKUSHTIM

(Nënës sime, që t’i bëhet dritë fjala ime e parë, epitafi në shpirtin tim, që thotë jetën e saj dhe dashurinë time për të!)


Dhembje pa thinja
Tërë jetën e lume
vetëm një emër kam thirrur,
fjalën e shenjtëruar prej gjakut.
NËNË në të gjitha kohët,
në të gjitha stinët.
NËNË në bahçe,
në lëndinën e lotëve,
NËNË në bukë e kripë,
në një mal, në një saraj.
Edhe sa herë shkoj te varri i saj.
pa pritur zakonet e përvjetorëve,
në atë lëndinë me kocka njerëzish,
me emrin “nënë” thith ajrin aty,
flas me nënën njëlloj,
si kam folur tërë jetën.
Mes mijëra fijesh bari,
gjej pak dhe që pret gishtat e mi.
E shpupurit, pastaj e rrafshoj me pëllëmbë,
si dikur moti,
kur kruaja shpinën e saj,
sa herë ndërronte hëna.
Çdo grimcë e dheut paska pritur lotin tim,
të ujitet që të mbijë bar,
përjetësia e saj e blertë,
as gjysmën e rrugës pa e bërë,
në jetën lidhur me zinxhirë.



PROLOG

Himn për gjakun

(Në vend të një kënge për luftëtarët e lirisë dhe UÇK-në)


Asnjë shtyllë nuk mund të mbajë
peshën e lirisë si ju,
gjaku im vertikalisht!
Mes tokës dhe reve të zeza,
ky flamur i kuq,
në shtizën e pushkës,
lidh tokën me diellin,
Gjergj Kastriotit i çon lajm,
Kosovën e kthen në kështjellë,
në agimin e pavarësisë.
Dhe me gishta prej gjakut
Uubie telave të jetës,
në ikje të natës vonë.
E nënat mbushin gjinjtë
me qumësht fëmijësh,
kur Dirini i Bardhë ndalet pak,
një dorë ujë ma derdh në ballë,
ikën si neperkë, e trollit shqipar
një litar i çon.
Tutje një daulle tund dheun,
e yjet si mollat nga degët bien,
nxitueshëm në tokën e arbërit.
“Jemi vonuar shumë”,
Njëri-tjetrit i thonë.


Një Shqipëri

(Ukshin Hoti)


Ku je, o Ukshin Hoti?
Të kërkon Kosova moti,
të kërkon ty shqiptaria,
se pa ty s'bëhet një Shqipëria!

Ca thonë se ke vdekur,
ca të tjerë se ke tretur.
Por ti Ukë, djalë i Hotit,
ke pavdekësinë e Kastriotit.
Motër Myrvetja të thërret,
me lot në sy ajo të pret,
të thërret Prishtina e Tetova.
të kërkon e gjithë Kosova.

Vijnë zëra poshtë e lart:
Mos e kërkoni, ai s'është i gjallë,
por ne nuk duam të besojmë.
se ti je shpresa, Shqipëria jonë.

Ne nuk duam të jesh i humbur,
as nuk duam varrin tënd.
Jetë, jetë, jetë të kesh!
Ja Shqipëria po të buzëqesh.

Eja, vëlla, ti sa më parë!
Se për ty malli na ka marrë,
se pa ty dielli nuk po bën dritë,
as hëna natën nuk po shndrit.
Nga libri im me poezi
“Gjurmë nëpër flakë”

Refreni i tankut


Dhe tymi që i shkonte pas thoshte:
Ja dhuma për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!

Dhe gjurmët e zinxhirëve mbi asfalt
edhe më egër mbi lëkurë ushëtinin:
Ja gjenocidi për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!

Dhe zhurma e makinës së vdekjes,
Vetëm një refren dintej
Ja shfarosja për ju:
Vetëm pse jeni shqiptarë!

Kosova është serbe,
thoshte makina gri,
me refrenin e vet përmbi.



Ekzod


Vaji i fëmijëve mallkonte rrugës mbi gjakun e vet,
shkelur zbathur me qumështin e nënës në buzë
rrugës për të ikur nga trolli Ilir,
nga flaka e vdekjes përhapur gjithandej,
mbi blerimin mbjellë në zemër,
bashkë me nënën e me një çantë me pak bukë,
që të mbajnë shpirtin në shtegëtimin e zogjve,
drejt vendeve të ngrohta.
Mirë se erdhe, të thoshte gjysma tjetër e atdheut,
konaku i fqinjëve gjithashtu,
me zemrën e nxjerrë jashtë,
që bijtë e tjerë të shqipes,
të ndihen si në shtëpinë e vet,
si në oxhakun e gjyshit dikur,
bashkë me përrallat e ninananat,
që gjumin të bëhej i qetë,
zbritur nga krahët e tmerrit,
pa gjëmën e birit tjetër të zhdukur,
pa varr e pa nishan,
kthyer diku në muranë,
me gurët e gjakut,
përmendore e trishtimit dhe e mallkimit,
zë i qyqes në degën e thatë.



A mund të flasim kuq e zi?


Dhe Isa Boletini prapë ishte vonuar atë ditë
në gjysmën e ditëlindjes sime,
në nëntorin e tretë në shkurtit 2008,
me gjysmën e shpirtit të qeshur,
në vendlindjen time.
Me njërin skaj të buzëve
puthte flamurin e kombit,
me tjetrin skaj,
flamurin e shtetit më të ri në botë,
të gjysmës tjetër të Shqipërisë,
që ka emrin Kosovë.
Dy ngjyrat e flamurit shpirti i tij kishte.
Njëra Isa ishte,
tjetra Boletin dëshirë të quhej kishte.
Urime, Kosovë!
Mëvetësinë e gjakut tënd gëzoje!
E kuqja uronte me valët e flamurëve të botës.
Nën hijen e luleve,
përkundur nga tanku i paqes aty.
U ndal pak e frymë thellë Isa mori,
si t’i çahej atë ditë po i bëhej krahërori,
kur nëpër gajtana të tirqve
ngjyra e zezë po nxinte,
si vetëtima që zbret në tokë prej mali,
përçuar nëpërr një shufër metali.
Ashtu si përçuan vargjet e mia,
Gjysmën me Isa, gjysmëm me Boletin,
kur mbi dy gjysmat
shqiponja me flatra rri përpjetë,
shkruan me pendë në qiell
datën e nëntorit të vërtetë.


Abetare për lirinë

Shtrënguar me zinxhirë në trupin tim femëror,
gumëzhitja si tanku armik mbi barin e vjeshtës,
të gjeja abetaren e lirisë,
në natën e zezë me re,
kur ëndërroja frymën e ndaluar në grykë
me hallkat e reja natë për natë,
që të mos çelë kurrë drita e mëngjesit tim,
i lagur me gjakun tim.
Dhe ti nuk e di, armiku im!
Që unë di përmendsh
Lirinë që ma ndalon ti,
këngën më të bukur të poetit
që ua lë cicërima zogjve,
edhe kur ti e vret.
Prapë ti nuk e di!
Se sa më shume që më shtrëngon,
aq më shumë gjaku im më mëson jetën,
zvarrë për të arritur kotherrën e bukës,
që shkel çizma jote,
në sofrën e Kosovës,
gatuar me duart e nënave.
Po ik se nuk kam kohë të flas më me ty!
Më presin trimat në male.
Kërkojnë bukë dhe fishekë,
për ty, armiku im!.


Sofër me plumba e shtruar

Ja ku e ke shtruar me plumba,
sofrën ku gatova lirinë,
për darkën e kombit tim,
kur u ktheva vonë nga arat,
të bëja bukën e re misërishte,
për trimat, që
ende nuk janë kthyer nga malet.
Mitrovica kërkon prapë trima,
aty jo nuk fluturojnë
të gjitha shqipet e lira të Kosovës.
Shtruar me plumba e ke
armiku im i vjetër,
me të njëjtën qime!
Dëshira ime e ndaluar tani,
nga paqja e botës,
për lirinë plotë të vendlindjes sime,
për tërë trollin tim,
po pret në sirtarët
e tavolinave diplomatike,
me njërën dorë
në sofrën e plumbave,
që t’i hamë bashkë një ditë.



Nuse shqip në Mollën e Kuqe

Atdheu im sa herë është tkurrur,
braktisur me dhunë
nga shqipatrët e mi,
duke marrë me vete vetëm emrin “shqiptar”,
me lot në sy,
zemra duke qajtur me ngashërim.
Gjyshi im ruam edhe sot,
mbiemrin e vjetër “Maqedonc”,
në kohën kur gjyshja ime
u bë nuse në Mollën e Kuqe,
në vendin ku flasin shqip
vetëm eshtrat nën dhe,
ose ndonjë zog që andej i bie fluturim
dhe këndon emrin e atdheut im,
poemën e time të kafshuar
nga të katër anët,
me emrin Shqipëri.


Lot prej dheut


Sa herë më quajtën mërgimtare,

zemër e pikëlluar u bëra,

ujitur me lot, lagur me riga gjaku,

djegur me mallin e adheut.

Dhe refugjate kur më thanë,

nga gjoksi zemrën nxora,

të mos çahej e mbaja,

me duar të buta femre.

Mbuloja shpirtin,

me plisa të dheut tim,

i bëja baltë, që

të shkelja mjaltin e huaj.

Lulet më lironin helm,

në blerimin e refuzueses isha.

Shporruniiiiiiiiiiiii!

Më vinte të klithja,

por atdheu ma shkelte syrin:

Mbahu!

Nesër një ditë tjetër vjen.



Kushtrimi i lirisë

(Adem Jashari, komandat legjendar)



Më 28 nëntor, Ditën e Pavarësisë

të shtetit më të ri në botë,

mu në zemër të Drenicës,

lindi një nip i Azem Galicës.



Si të dilte nga thellësi e tokës,

nëna i dha emrin e lashtë Adem,

e të lidhej tok me dheun

miti tjetër si Anteu



Kur e mori nëna në duar,

e mbuloi me flamur

dhe e bekoi me dashuri:

Luftofsh, bir për shqiptari!



Djali u rrit e u bë burrë,

u betua në flamur,

se i gjallë nën shka s'jetoj,

dhëmbë për dhëmbë me të luftoj.



Pushka e tij e dha kushtrimin:

Nën shka s’e duroj roberinë.

U trimërua edhe fëmija,

nuk kish frikë nga Sërbia!



Si rrufeja kur i bie një lisi,

me Sërbinë luftën e nisi,

u shkund fort e tërë Evropa,

si të kishte tërmet gjithë toka.



Këndon pushka në kullë prej gurit,

predha, gjyle pret Ademi.

Edhe fëmija në drirare,

i hedhnin armikut fishekzjarre.



U vra trimi duke kënduar,

e në Zot duke u betuar,

nuk e lëshoj kullën e babës plak,

pa u mbuluar të gjithë me gjak.



Brez pas brezi do të nderohet,

e do ta kujtojë historia,

se me Adem Jasharin,

bënë luftë edhe fëmija.



Pushka e tij dha kushtrimin,

që Serbisë t'ia qesim tymin,

e të marrë vesh përjetë e mot,

se kjo tokë shqiptarin ka zot.



Mos e mësyj më, shka, Kosovën!

kij kujdes, more karpat!

Adem Jashari nuk vdes kurrë,

edhe në varr të lan me gjak.



Krejt Shqipëri

(Tahir Sinani, tropojan, dëshmor i luftërave në Kosovë, Maqedoni dhe Preshevë)



Shumë pak fjalë i foli nënës,

më shumë lot Sinani derdhi,

mbahu, nënë, si thotë zakoni!

Lum për ne koha na erdhi.



O moj nënë, unë jam betuar!

Se do të vdes për tokë e lumë,

këtu është Tropojë,

po Shqipëri ka më shumë.



Ajo fushë veshur me flakë,

është Kosovë, është Shqipëri.

Me pak shkollë, zemra ime!

E di mirë edhe ti.



Kthyer nga dielli i agimit,

niset trimi i tërë në gaz,

mumëron shekujt e robërisë

dhe një këngë i shkonte pas.



Njëqind vjet këtë ditë e pritëm,

sikur lulja që pret driteë,

Ndale shkja hapin pak!

S’e harrojmë kurrë ne traditën.





Lule mbi gur

(Ismet Jashari)



Sa çel nëna sytë në gur,

e sheh djalin si flamur,

kaq lule si mund të mbijnë aty!

Çuditet nëna me lot në sy.



Dhe fërkon sytë mos po sheh hije,

zbret në gur një dritë nga yje,

nur u jep gjithë dëshmorëve,

veç e veç përmendoreve.



Dëgjon nëna fjalë nga qielli,

shikon lart nga i flet dielli,

djali yt është bërë liri,

rrezja ime për Shqipëri.



Ke djem ti, moj nënëloke!

që i dalin krah kësaj toke,

nuk të lënë nën Serbi,

pa u faruar me pleq e fëmijë.



Dhe Kosovës i dha shtetin,

ashtu kishte amanetin.

Lule mbushi tokën amë,

UÇK-në e kishte pranë.



Rrufe nga Shqipëria

(Skerdilajd Llagami ("Shpendi")



Kur Kosova po digjej flakë,

tym po shkonte në të gjitha anët.

Digjej toka, flakë mbi kullat,

në të katër anët luftonin burrat.



Mbahu, moj Kosovë kreshnike!

Ke bijtë tu që ti rrite.

Gjithandej në Shqipëri,

Nuk të lënë ty nën Serbi.



Si rrufeja që vjen nga qielli,

ashtu në Kosovë erdhi Skerdi,

si shqiponjë që del nga mali,

ashtu erdhi Lajdi djali.



Ndalu, shka, ti qofsh mallkuar!

Mos ma digj Kosovën time!

Ndalu shka i biri shkinës!

Jam përballë, jo pas shpinës.



Gjaku i njomë i tiranasit,

skuqi tokën kosovare,

dhe lulekuqe mbinë prej gjakut,

Skerdilajdi i erdhi hakut.



Xan, o lule!

(Murtezan Etemi)



Dhe kushtrimi veshi trollina

anembanë kërkonte trima,

brof në këmbë me xhamadan,

më i shpejti Murtezan.



Shikon qiellin plot me re,

e mbush zemrën me zemërin,

i jep pushkës një herë zjarr,

nëpër bar po shkonte zvarr.



Ballë për ballë me armikun,

tym e flakë ngriten në qiell,

jetën mbron në istikam.

vëllai trim, vëllai Xan.



Oh një plumb ra mbi lule,

Xani trimi si të qeshte,

i ther shpirtin nënëlokës,

si një sondë t’i binte tokës.



Dhe u bë dritë e Arbërisë,

që me shekuj lirinë e kërkonte,

dhe gurëve u solli gjelbërimin,

zogjve lirinë dhe fluturimin.



Flutur në flamur

(Basri Canolli)



Aq male kishte Gollaku atë ditë!

O zot si i mbante trolli!

Më i larti që ishte,

ai Basri Canolli.



Dhe betimi u ngrit në flamur,

bashkë me thirrjen e kushtrimit,

del dhe shqipja nga flamuri,

i shkon në ndihmë atij trimit.



Shtrohej toka plot me gjethe,

seç po shkundej i tërë mali,

kënga këngës seç i thoshte:

Jepi flutur Canoll djali.



Basri Canolli e dha betimin:

Për Kosovën do të luftoj,

plumbin e fundit do ta harxhoj,

shkjaun e zi gjersa ta largoj.



Krisma, flakë mbuluan Marecin,

dhëmbë për dhëmbë dy ushtri,

loti nënën e mbuloi,

u shtri djali, u shtri.


Nuk janë vargje, por akullore



Vargje e vargje,

një piramidë me vargje…

Po kush tha se janë vargje?

Jo, more! Jo, more!

Nuk janë gjë tjetër,

veçse akullore.



Vjersha e vjersha,

një lëndinë me vjersha…

Po kush tha se janë vjersha?

Janë plantacione

mbushur plot me vreshta.



Fjalë e fjalë…

jo kafshata me halë.

Po kush tha se janë fjalë?

Janë qumësht, more!

për çdo akullore,

që nga dielli,

pikin në fletore.



Rima e rima,

një kështjellë me trima…

Po kush tha se janë rima?

Po as karalele nuk janë, lale!

në fund të çdo fjale,

por janë valle e valle,

në koncertin e ri,

për ju, fëmijë!



Nuk është as një libër,

vetëm me gjyshin e vitit të ri,

janë zemra dhe shpirt

për ju, o fëmijë të mi!



Mullisi dhe fëmija



Pa fëmija një mulli,

tek një lumë që po e shponte,

i shkoi mendja si për dreq,

në mos rrymë ai prodhonte.



Mullisi i bardhë nga mielli,

kapi fëmijën ngrohtë për dore:

Eja, bir, bashkë me gjyshin,

të hamë bashkë një akullore!



Ky mulli, biri im!

Është i vjetër sa gjyshi im,

nuk pushon natë as ditë,

bluan drithër, nuk jep dritë.



Ti çuditesh, unë e di,

pse mulliri s’është muze,

në këtë shekull të teknikës

që ka zbardhur kohë e re.



Prapë çuditesh, por dëgjo!

Akolloret që hamë ne,

kanë brenda edhe miellin tim,

jo vetëm lëng frutash e sheqer.



Lëpin gjyshi akullore,

dhe mustaqet i bën pis

nuk pranon si thotë fëmija,

të jetë mësues, e jo mullis.



Këmbëzbathur në një luginë,

ku një lumë shkon me rrëmbim,

Mulliri i Lekë Bardhit,

bluan miell për fshatin tim.



Mos ma vrit ardhmërinë!

(Kundër gjakmarrjes)


Mos ma ndal diellin, të lutem!

Të më ngrohë si gjithë njerëzinë,

se jam një fëmijë i pafajshëm,

që nuk njeh hasmërinë.



Mos më ndaj nga lojërat fëmijërore!

e as nga bankat shkollore,

se nuk kam faj e përgjegjësi,

që njerëzit bëjnë çmenduri.



Mos ma vrit ardhmërinë!

Mos ma shëmto fëmijërinë!

Këtë dëshirë mos ma sfido!

Ndaj meje hakmarrje mos kërko!



Është lart një Perëndi,

që na sheh mua dhe ty,

andaj nëse mua më dënon.

Zoti i madh të gjykon.



Mallkuar qoftë djalë pas djali,

ai që la kanunin i pari,

që të ketë përjetë gjakmarrje,

e mes nesh të hapen varre.



Mëshirë për fëmijët!


Enden për çdo ditë,

rrugëve poshtë e lart,

me shpresë se do të gjejnë

ndonjë kafshatë të thatë.



Rrinë skajeve të rrugës,

të zbathur e të zhveshur,

me stomak të uritur,

me fytyrë të ngërdheshur.



Shikojnë çdo njeri,

që u kalon aty përbri,

në mos kanë gjë për ta,

të paktën një lajthi.



Mungojnë në shkolla,

janë nxënës të dalluar,

ngase nuk kanë fletore,

as libra për të mësuar.



Janë thellë të strukur,

por kërkojnë drejtësi,

ndërkohë që gjëmë e tyre

arrin tutje në qeveri.



Po lum që ne të tjerëve

qeveri nuk na thonë,

e na qan zemra dhe shpirti

prandaj u ndihmojmë.



Lutja e fukarasë





Lutet shpirti i fukarasë

lutet me shumë dëshpërim,

Zot i madh, ty të lutem:

Më jep dhe mua ushqim!



Të kesh, o Zot mëshirë!

Të kem ditë më të mira!

Të kemi ushqime edhe mbathje!

Si e gjithë njerëzia.



Pse të tjerët, o Zot!

kanë gjëra shumë,

ndërsa unë nga uria

s'mund të bëj as gjumë.



Zbute shpirtin e njerëzimit

t’i japë jetë fukarasë,

kush gëzon zemrën e tij,

t’i bësh vend në parajsë!



Vjen dhe dimri, Zoti i madh!

me borë, acar e fërfëllizë,

mua lutja më ngrin në gojë,

pse s’kam të drejtë që të rrojë.


SA KAM MALLË


Sa shumë mallë ka zemra ime
kur kujtojë të voglën time,
s'i më hidhej në përqafim
ma mbushte jetën plot gezim!
Sa kam mallë e nostalgji
kur kujtoj të voglën bijë,
sa shpejt po kalon kjo jetë
zogjt rriten e shtegtojnë vetë.
Rrite shtatin ti moj bijë
mbushe mendjen me dituri,
por mos harro se gjithmonë
do të jeshë e vogla jonë!
Sa kanë mallë zemrat prindërore
sërish me të marrë një herë për dore,
koha ikën nuk kthehet kurrë
por dashuria mbetet s'i dikur!
Të duam ne ty çdo herë
si në dimër e pranverë,
të kemi lule e të kemi xhanë
edhe kur nuk të kemi pranë!

Vajzat shqiptare


Kur t'i takosh

vajzat nga Prishtina,

të dukën të bukura

porsi gjeraqina.



Sa herë t'i takosh

vajzat nga Tirana,

janë shumë çapkene

të shpejta si zana.



Edhe vajzat e tjera,

që janë nga Gostivari,

kanë sy gështenje

dhe flokët si ari.



Po të zbresësh pak

andej nga Presheva,

nga bukuria që kanë vajzat

thua, në zemër i ndjeva.



Edhe në Çamëri

vajza shqiptare,

aq bukur ato

aty hedhin valle.



Po të ngjitësh pak

në rrethin e Malësisë,

vajzat si sorkadhe

duken prej bukurisë.



Kudo që të shkosh

nëpër trojet tona,

vajzat janë të bukura

duken si shqiponja.


Nëpër Shqipëri


Tëra rrugët më çojnë

nëpër Shqipëri,

i di mirë përmendsh

si në gjeografi.



Afër kalit të Gjergjit,

aty në Tinarë,

më bluante truri luftërat

e të parëve tanë.



Thellë në jug, në qytetin

me gurë e pa bahçe,

Kadare shkruante romanin

“Ura me tri harqe”.



Në veri, Fishta e Migjeni

i riktheheshin trishtimit

me “Lahutën e Malcisë

e “Poemen e mjerimit”.



Azem Shkreli i madh

në Shkrelin e Rugovës,

pinte ujë të ftohtë

në Gurrën e Martin Bogës.



Në Pogradec,

afër Liqenit, medet!

Lazgushi kollitej

nga pleqëria e vet.



Në Cercë të Istogut,

për dritën e lirisë,

Rugova në dorë shtëngonte

projektin e pavarësisë.



Në Tepelenën e lashtë,

Ali Pashë Tepelena,

këndohej në këngën

e këngëtares Lena.



Në Prekazin legjendar

Adem Jashari thoshte nga kulla:

Seria do vetëm plumba,

Mos u dorëzoni burra!



Në Gllogjan të Pejës,

në Kullë të Qëndresës,

Dëshmorët Haradinaj

murosnin kështjellën e besës.


Si e bëra Shqipërinë time

Sh-në ia mora shqiponjës në fluturim,

që të ndërtoj çerdhe në shpirtin tim.



Q-në ia mora në qerdhor qershisë,

që t’i bëj të kuqe faqet e rinisë.



I-në ia mora të nesërmen Ilirisë,

që të mësoj rrënjët e Dardanisë.



P-në e la herët pranvera mbi lule,

që të bëj nektar për bletë, jo vetëm pekule.



Ë-në e piku syri i foshnjës pa gji nëne,

që lumenjtë të sjellin qymësht dhene.



R-ja me shi nga retë seç më ra në dorë,

që fëmija të fle gjatë, jo vetëm një orë.



I-në tjetër për emrin e atdheut tim,

e gjeta në abetare duke mësuar shkrim-lexim.



A-në e gatova mirë nga dheu i mëmëdheut,

që të bëja Shqipërinë me dorë të Skënderbeut.

Mësuesi i parë i Abetares

(Mehmet Gjevori)

Nga errësira kush na nxori?
Dritë për ne përjetë kush solli?
Kosovarëve në ndihmë kush u doli?
Mësuesi i parë Mehmet Gjevori.

Bacë Mehmeti me shumë shokë
tridhjetë vjet la Elbasanin,

drejt Kosovës ai u nis,
të hap dritën e shqiptaris.

Dita e natë me Abetare në dorë,
herë në fshat, herë në qytet,

pishtar dite i arsimit,

më i pari baca Mehmet.

Zemra e tij lumturohej,
kur rinia arsimohej,

në çdo kënd shtrihej arsimi,

qeshte populli nga gëzimi.


Brezat shekujve do ta kujtojnë
sinonimin e Abetares,

më i shtrenjti veterani,
bacë Mehmeti nga Elbasani.

Abetarja, floriri me yje

Abetarja është libri i parë,

nga nis e gjithë dituria,

me kaq flori që ka brenda,

matet e tërë pasuria.



Shkronjat që ka ajo,

i kanë marrë librat e tjerë,

kush i mori më lehtë,

kush me shumë poterë.



Floriri i Abetares

është flori me okë,

ama kur fëmijët,

e futin thellë në kokë.



Në çdo fletë të Abetares,

është nga një yll,

me çdo grafikë shkronjash,

ndriçojnë një pyll.



Zbret aty dhe dielli,

si mësues i jetës,

lidh fijet e dritës,

derdh mjaltrin e bletës.

PSE PO QANË RAPSODI?


(Në shenjë respekti dhe me dhimbje në zemër për ndarjen e parakohshme nga kjo jetë të bijës së rapsodit tonë Agim Gashi - Shqipe Gashit!)


Pse i ndali sot sharkia këngë dhe valle?
Rapsodin e kaploi dhimbje e madhe!
Një lule u këput në kopshtin e tij
dhe do ta mbulojë dheu i zi.

Pse po qan rapsodi sot me shumë mallë?
Një dhimbje e madhe shpirtin ja ka vrarë,
shqiponja e tij diku në mërgim
ndërroi destinacionin u nis për amshim.

Dhimbja kaloi fusha,male,dete, e oqeane
na kaploi të gjithë ne shqiptarëve,
e dëgjoi këtë dhimbje edhe toka arbërore
sa shumë u godit një zemër prindërore.

Pse ti moj Shqipe u nise për amshim?
Me dhimbje në zemër e le babin Agim!
Ja ndale këngë e valle telave të sharkisë
e shpirtin e tij e mbuloi petku i zisë.

Pusho ti e qetë Shqiponja e atdheut tim
i lehtë ty të qoftë dheu i tokës në mërgim,
Shpirti yt u prehtë në paqe në atë botë
rapsodit tonë Zoti dhimbjen ja lehtësoftë!

Qoftë i përjetshëm kujtimi i saj!

SHFLETOJ KRIJIMET DHE PERKTHIMET E BLLOKUT “DITARI I BURGUT” TE POETIT PELLUMB LAMA

Nga Eduard M. Dilo


Nder duar kam nje tufe me krijimtari te poetit, skenaristit, shkrimtarit, perkthyesit Pellumb Lamaj. Vine shkrimet e tij shkruar thjesht, plot ndjenje, dashuri, sinqeritet, perkushtim e me mendim te qarte.
Jane vargje te poetit qe ja vrane endrren, ja pushkatuan rinine, por nuk e mposhten, ne shpirt ngeli i lire, me shpirt te bukur. Ai vjen ne krijime tamam poet rebel.
Aty i prangosur, aty mes bajonetave qe pikonin gjak shqiptari, aty ku dhe zogu kur hynte ne kampet e vdekjes shihej si provokator, aty ku dhe qeni shok i pa ndare me ata qe vuanin kur ju turr xhelatit qe do qellonte te burgosurit, u denua me varje(!).., u rrit dhe u burrerua poeti, aty u be Erudit, zoterues i me se pese gjuheve te huaja.
U be historian se mesoi shume nga ata Shqiptare te vertete te studjuar ne Perendim qe ishin teper te vendosur e qe vuanin patriotizmen e te qenit Shqiptar. Aty formoi karakterin, aty mesoi se si duhet te jete njeriu patriot, se si duhet te jete shqiptari i verete.
Vargjet, shkrimet e tij ne proze kane ngadhenjim mbi te keqen, kane realitet, kane ngjyrim, kane madheshti. Vargjet e tij jane vargje qe duhet te hyje ne letersine e vertete shqiptare e nxenesit te mesojne cfare do te thote dashuri per Atdhe, per Komb, per njerzit, cfare do te thote dhe diktature…!
Pellumbi nuk shkruan vetem poezi, por dhe tregime, skenare dokumentaresh, perkthime, esse… Nder to permendim “Duart e Nenes”, “Dashuri te vrara”, “Dy pika lote”, Kur ngordhi perbindeshi i kuq”, “Cfare del nga macja, do gjuajne minj”, “Fisnik lind, nuk behesh”, “Viti i Ri”, ” Statuja e Lirise”, ” Sot mbush njezete vjet”, ” Mekataret”, ” Mikroborgjezia katermbedhjete vjec”, “Kulaku”, “Ne emer te popullit”, “Renegatet”, “Larot e oborrit” etj.
Gjithashtu ka perkthime te ndryshme nga V. Hygo, Cabriele Anunzio, P. Shelly,Gerarrd De Nerval, Teodor Storn, Scaroni, Secheti, Leopardi, Fides, G. Ungareti, K Rosseti etj.
Vargjet e tij vertet mbartin dhimbje, por dhimbja esht per padrejtesite qe i jane bere Kombit, Atdheut tone nga klikat udheheqese, qe ende fatkeqesisht vazhdojne. Vargjet mbartin realitet te parashikuar aty mes telave me gjemba, ku nata ishte e gjate, e tmerreshme, e pa pare gjekundi…
Njollat e gjakut shperndare neper muret e qelive, klithmat e atyre qe torturoheshin, emrat e skalitur me dhembje neper muret plot lageshti e myk, qe kete djale ne moshen e njome, ne me te bukurun moshe e mbani te mberthyer me pranga, benin qe shpirti i tij i lire ne brendesi, te shperthente me keto vargje qe i ka te skalitur aq ndjeshem :

“Brenda kater muresh/Rrethuar nga terri/Zvarritem pa rreshur /S’po di nga lind dielli
Brenda kater muresh/Shtangur nga vetmia/ Hijet me rrethojne/Nxin e tere qelia
Brenda kater muresh/Kruspull nga te ftohtit/Pres te vije mesnata/Ti drejtohem ZOTIT
Brenda kater muresh/Dhe pse nate e thelle/ Me kot pres une ZOTIN/ Ai esht ne qiell…” -Qelia 1979
Ky abjent teper gijotines, nen driten e zbete, ku vec minjte qene shoqerues te perhershem, ku buka me myk me pak uje sa per te njomur buzen e zhuritur, ishte lejtmotivi nga ku do te fillonte shperthimi i fuqishem.
Ne ferrin spacian kur e cuan gjeti aty shume bashkevuajtes qe kishin mbi 25-30-te vjet denime te renda e te pa shprese se do te delnin gjalle.
“C’thote bota e qyteteruar, c’thote Perendimi?”-pyesnin gjithe interesim e nje fije shprese ata qe vuanin aty -une i veshtroja e veten e veshtroja. Nuk doja tju prishja endrren dhe tu vrisja ate pak shprese…
Dhe nje nate te acarte dimri, thelle ne zemer te malit, ne ate grope vdekjeje, ne galerine e zones se dyte, ne driten e zbete te kandilit une do te hidhja ne nje cope leter keto vargje”:
Eh Statuje Statuje e Lirise/Sa kurora rrine vyshkur mbi ball/Jehona dashurie qe kurre s’u dhuruan/Kafka martiresh mbetur pa varr
Eh Statuje, Statuje e Lirise/E vetmja shprese, i vetmi zjarr/E vetmja shprese ku shpresat udhe bejne/perzier me klithma., kulluar ne gjak.
Eh Statuje, Stauje e Lirise/E vetmja drite qe na mban gjall/Por dhe po ikem pa u takuar/Besome, do vine te te puthin vrasesit tane!(Statuja e Lirise-1979).
Vargje tejet te fuqishme, nje parashikim, qe kurre nuk do ta donim te ishte keshtu…
Vargjet jane tamam kushtrim per te zgjuar ndjenjen njerezore dhe kombetare per ta bere ashtu si duhet Memedhene.
Njeriu qe rritet me shpirt te lire, nuk mund te jete ndryshe, eshte i drejte per te drejten, eshte cmohues per mohimet, eshte fisnik e me shpirt te paster.
Te tille e kemi Poetin ne vargjet e shkruara ate kohe(1979). Ishte i qarte ne mendime, i pjekur para kohe nga vuajtjet qe kalonte mes vuajtjesh jeten e bukur rinore, kish kuptuar drejt e qartazi qellimin e barbareve te cilet mundoheshin ti lodhnin shpirterisht, menderisht, fizikisht qe nje dite te beheshin viktima dhe persekutoret e pa shpirt ta kishin te lehte per te mbyllur faqen e krimit e genocidit komunist gjysem shekullor te ushtruar aq barbarisht mbi shtresen me fisnike, intelektuale e patriotike te kombit.
Ai gjen force te enderroje e te shpalose aq cilter ndjenjat si bashkemoshatartet qe i la aty ne bankat shkollore ku e prangosen:
“Trishtimin flaka sot /Mbi telat me gjemba/Dhe syte e lodhur/Drejtuar nga qielli
Ne perhumbjen e nje reje rebele/Qe arratisej me shpejtesi/Drejt foleve te largeta/ Ravijezuan fytyren tende
E ne cast mitralozet e bajonetat/Drejtuar nga une/U shnderruan ne petale dashurie…
Valle pse je kaq larg/Sot esht dita e veres/E une trendafilin e kuq /Dot nuk ta sjell (1986).
Sa vargje te mrekullueshme ngjyer me dashurine, trazuar me dhimbjen aty mes telave gjembashe, ku zemra rinore, harron vuajtjet dhe dergon pershendetje dashurie per ate qe la ne vetmi te pa shprese.
Nje flamurtar i vertete me vargjet qe te hyjne ne shpirt e te bejne ti lexosh me endje. Gjen vargje qe jane shkruar per te renet, atyre qe ende nuk u dihen varret, ku tu vendosim nje lule. Vargje qe “te zgjonte te gjallet”, por “medet keta kishin vdekur me kohe,” edhe pse “u ra sirenave te zgjonte mangufaret” , “vec hijen e lagesht dallova ne sfond” -thote Poeti. Duke pare kete realitet tejet i zhgenjyer per te, vazhdon: ” I lodhur, i dermuar e leshova anijen/ Ne detin e trazuar me shqote e stuhi/ E cava dallget drejt ishullit te vetmuar/ Aty ku amazonat e zogjte cicerijne” – ” E po qe shkruar te kthehem nje dite/ Prane bregut ku nanfraget gelojne/ Nuk do tu bie me sirenave te zhurmeshme/ Do kthej kupa vere e velat do leshoj”.
I pa kompromis me te drejten e drejtesine per te drejten, ka bere paqe me veten, e nuk mund te zhbehet, te jete ndryshe…
“Kurre nuk u bera vegel e politikes/Edhe pse politika me kalbi ne burg
Esht strofka e horrave dhe intriges/ Konspiracioni me emrin kurve
Po lolot e oborrit valle cjane/ Poete, deputete qe kocka lepijne/ Gjithe jeten mbesin vec uturak/ Mjerane qe se prekin dot LIRINE! …”gjithe jeten time mbeta rebel/ nganjehere as vete nuk e di perse/ di vetem qe paqe bera me vehten/ dhe kurre nuk e nderroj kete fole”.
Vazhdoj ne cfletimin e faqeve, e ndalem tek kjo poezi tejet e fuqishme qe permban nje realitet te pa mohueshem:
“Gjithe jeten i kenduat perbindeshit/ Kur ngordhi e qate ne cdo varg
Tani si jashtqitje sllavokomunizmit/ S’ju mbetet gje tjeter vec te peshtyni lart
Te paret qe ngritet dy gishtat lart ishit ju/ Sekretare te partise, konsomolas te rinise
E peshtyte, me kembe e shkelet pacavuren e kuqe/ Dhe oh… u gdhite pishtare te demokracise!
Te paret qe ja mbathet ne Perendim ishit ju/ Birbo te kuq pa Fe dhe Atdhe…
…….. Ju qe gjithe jeten hapet vec varre/ E hija e vdekjes ju ndjek nga pas/ Mos harroni shkrepetimen qe zbret nga qielli/ Ahet dhe mjerimin e nje populli te pa fat”.
Shpresuam ne demokracine, ne ate demokraci qe vuajtem e enderruam per te, por vec zhgenjim muarem, vec trishtim e persekutim si me pare, se jane po ata qe kane qene, jane po ata qe cdo gje mund te jene, vec kurre demokrate e njerezore.
Nuk ka si te ndodhte ndryshe po te ishin pak njerezore, shtresen qe vuajti ate ferr dantesk duhet ti jepnin vendin qe meriton. Ata qe vuajten,keta njerez aq njerezore, fisnike e te drejte tek ZOTI, te duruar deri ne vetmohim, jo hakmarres e kriminele, duke dashur qe Atdhene dhe krejt Kombin ta shohin te perparuar, si proteste per padrejtesite qe vazhdojne, u vetflijuan si rasti i Heroit te Demokracise, Lirik Bejko, te cilit poeti bashkevuajtes burgjeve me te i ka gdhendur keto vargje lapidar:
“Ti ike vella i vuajtjeve ike fluturove lart/ Atje ku vetem Engjejt jetojne
I more me vete mjerimet e kesaj bote/ Tani vec Zotin ke mburoje
Ne greven e urise jane nguruar ata
Ata qe buza nuk u qeshi kurre/ Ndergjegje e Kombit, / Simbol i Lirise
Te vetmen pasuri kane nje Flamur”.
Cdo shkrim i tij, cdo varg qe jane vec shkrime e vargje shpirti permbajne ne vetvete anen njerezore te ketij njeriu zemer madh qe gjithcka per te eshte vec Atdheu, Shqiperia meme, vendi ku u rrit, vendi ku u burrerua mes prangave -shenjat e te cilave ja shohim ende-, jane shkrime qe e mbajten gjalle, e mbajten me shprese tek Liria, edhe kur nen hekurat e trashe , ne ato qeli te ngushta, plot tym e lageshti kalonte moshen me te bukur, moshen e endrrave, moshen e dashurise, moshen e lojrave me shoke e shoqe, moshen e prijuar nga gjithcka e te gjithckaje, rinine!
Poezia “KOSOVES MARTIRE”, qe poeti i vargezon me nje dashuri te mekuar ne familje, esht poezi kushtrim e ngadhengjim mbi vitet e kohet qe kalojme, e qe Kosova e martirizuar pret ti ngjitet trungut Ame…, esht kushtrim qe biri i Vlores ja con jehonen kreshpave e bjeshkeve te Kacanikut e Rugoves, qe ka ngel gjalle si ne legjenda Shote e Azem Galica. Xhem Gostivari, Shaban Pollozha etj.
“Njeqin vjet u pre pema e Lirise/ Po rrenjet e Kombit ishin te thella/ Ato njomeshin me gjak martiresh/ Filiza buronte Kosova nder breza/ ……
Njeqind vjet luftoi Kosova/ Jo nuk u dorezua Shqiptari/ Yllojne trojet e Shqiperise Etnike/ Te qofshim fale Familja Jashari/ Marshon e lire Kosova martire/ Syte e permallur kerkojne trungun nene/ Po troket ora e races Ilire/ Kush esht burre te ngrihet ne kembe”.
Si mund te kaloje ne heshtje e pa dhimbje tek poeti viti i mbrapshte “97 ku “revolucioni komunist”, mori persiper dhe shkatrroi krejt Shqiperine, duke i bere sabotim dhe ceshtjes te Kosoves martire ne te drejten e saj te mohuar.
Si mund te kaloje ne heshtje, shkaterrimi i Vlores vendit te Shejte te krejt Shqiptarise, vendit te “pelegrinazhit” shqiptarjan?
Ja si shkruan: ” Rete perpine Karaburunin/ Dhe u derdhen mbi Sazan/ Nis bucet Adriatiku/ Rrufete skuqin Kuz- Babane/….. “Ne Tirane ndare ne partira/ Bolshevike dhe renegate/ Tymi le ti dale Vlores/ Jane mesuar te qajne grate/ Eh moj kuceder e kuqe / Si nuk u ngope me gjak/ Edhe pjellen tende hengre/ Si ste plasi ai bark/.”
Urojme suksese te metejshme Poetit. Esht deshmija e gjalle e te mbijetuarve nga Spaci ferr, eshte percuesi i denje i amanetit te atyre qe nuk dihen ende ku u prehen kockat.