NJË PUNIM KOMPLEKS ME VLERA, PËRMASA DHE HAPËSIRA SHUMËDIMENSIONALE

Recension nga Akademik Prof. Dr. NAMIK SHEHU, Sekretar i Akademisë Shqiptaro-Amerikane, New York



Libri a përmbledhja e studimeve “Guxim shqiptar“ e intelektualit, studiuesit dhe shkencëtarit Flori Bruqi konceptohet si një punim kompleks historiko-letraro-shkencorme vlera, përmasa dhe hapësira shumëdimensionale, të përfshira në tetë kapituj, me 45 tematika, dhe me 382 faqe; me materiale mjaft të zgjedhura dhe me interes, të studiuara dhe të përpunuara me kujdes të veçantë dhe të shkruara me vërtetësi reale, historike dhe kombëtare; në të cilën përmblidhet një game e gjerë dhe mjaft e larmishme e shumë fushave të jetës të së kaluarës dhe të së përditshmes, që kërkohen dhe janë të nevojshme të njihen, të mësohen dhe të përvetësohen nga gjithsecili,për t’u bërë pjesë e aktiviteteve të tyre në punë dhe në veprimtari.

Titulli i librit “Guxim shqiptar” përbën në vetvete një vlerësim special dhe një gjetje shumë të goditur të autorit, shprehur në mënyrë simbolike, që i lejon çdo patrioti shqiptar, me ndjenjë atdhedashurie, të zgjojë dhe të ringjallë tek ai: kombin (etnik) shqiptar, popullin e lashtë pellazgjiko-Iliro-shqiptar,legjendat e kahershme martire edhe të Mujës dhe Halilit, traditat zakonore, besën shqiptare, trimëritë heroike, të koduara në kanune dhe të trashëguara brez pas brezi si të shenjta dhe të paprekshme, duke u bërë simbol i vëllazërimit ballkanik, si është treguar gjatë historisë shekullore dhe të propoganduar nga të huajt.

Konsiderata më e veçantë e librit duhet të jetë përfundimi që do të nxjerrë lexuesi nga leximi i librit, i cili mendoj dhe konkludoj se do të përmblidhet në qëllimin që i ka përkushtuar vetes autori: në kontributin, mbështetjen dhe dashurinë që manifeston ai për Mëmëdheun, duke Ju përkushtuar në gjithçka dhe për çdo gjë, që qartazi shprehet dhe duket gati në çdo artikull që lexohet në libër, ku ndihet dhe konceptohet patriotizmi, ndjenja atdhetare, emri ilir, epirotas, arbëresh, shqiptar, që kudo e ndesh. Shkurt, nënkuptohet boshti ideor atdhetar, i pushtuar me brezin e kuq shqiptar mbarëkombëtar.

Ndërsa, vlera e vetë autorit Flori Bruqi duhet çmuar dhe admiruar me korrektësi dhe me modesti, përpara këtij punimi vëllimor, me tematikë të shumëllojshme, të profileve të ndryshme dhe me materiale të bollshme dhe me vështirësi interpretuese; të cilat janë paraqitur me mjeshtëri, me një mori njohjesh teknike, profesionale dhe artistike, të cilat i kanë dashur autorit kohë, mund, sakrifica dhe mjaft durim për t’i përballuar dhe për të arritur suksesin e merituar. Ato duhet ta gjejnë shpjegimin e vet të vlerësimit në përgatitjen e tij të lart profesionale, në njohjen mjaft të mirë të gjuhës shqipe, të pastërtisë dhe rrjedhshmërisë së saj, si dhe të shumë gjuhëve të huaja, të profesionit të vet; të vullnetit dhe durimit të një intelektuali të aftë, mjaft aktive dhe konsekuent për t’ia arritur qëllimit. Bindje për këtë mund të formosh nëse u referohesh punimeve dhe veprimtarisë letrare, artistike dhe shkencore që ka realizuar dhe kryer autori, në një kohë të shkurtër, ku brenda 11 vjetëve ka shkruar 24 vepra madhore të gjinive të ndryshme si dhe mjaft shkrime shkencore, që e kanë detyruar të bëjë “haram“ edhe gjumin.

Zbërthimi analitik që mund dhe duhet t’i bëhet librit “Guxim shqiptar”është shpërblimi më adekuat, më i pranueshëm dhe më i zakonshëm që kërkon dhe që duhet t’i jepet me të drejtë autorit, siç e meriton, me gjithë vështirësitë objective dhe subjektive që hasen. Në kapitullin e parë mbi “Lashtësinë e historisë“ autori ka meritë se ka ditur të zgjedhë dhe të na përfaqësojë historinë tone në periudha kohe të ndryshme, duke përfshirë tërë territorin iliro-arbëror me tema të denja, historikisht dinjitoze, me mburrje kombëtare dhe me të kaluar heroike.

Shkrimi “Pirrua i Epirit”, kontibut i z. Sitky Jahjaj, i qëmtuar me vërtetësi nga autori Bruqi, është mjaft i qëlluar në këtë libër; se na njeh me sundimtarin më të shquar të Epirit, pasardhës i Akilit, i biri i Aiakidit dhe përfaqësues i denjë iliro-epirot dhe strateg i zoti, që diti të fitonte mbretërinë e humbur më 296 p.e.s. dhe që epirotët për trimërinë e tij e thërritnin ‘shqiponjë’dhe ushtarët ai i quante ‘bij të shqipes’, duke krijuar më pas traditën shqiptare. Pirrua e rriti autoritetin e tij dhe të epirotasve, pellazgjiko-ilir me aftësi, trimëri dhe zgjuarsi, sa maqedonasit e shëmbëllyen me Aleksandrin e Madh dhe e ftuan për ta udhëhequr.

Pirrua ëndërronte perandori në perëndim. Ai i shkoi në ndihmë Tarantos kundër romakëve, që vërtet fitoi, por në histori ka hyrë me shprehjen “ fitore si e Pirros “. Ai, në Sicili, më 278 p.e.s. mundi kartagjenasit; por karriera e tij aq e lavdishme u shemb në muret e Argosit nga goditja e një gruaje.

Artikulli “ Beteja e Kosovës 1389 dhe kontributi i shqiptarëve “është një meritë tjetër e autorit, sepse evidencon rëndësinë e betejës së Kosovës si bashkim-unitet i ballkanasve kundër Perandorisë Osmane, si vendi i betejës së Fushë-Kosovës, të pjesëmarrjes së popullsisë masive të krahinës së Kosovës dhe vlerëson Milosh Kopiliqin si trim kosovar, i quajtur edhe princ arbëror, që Car Llazari, mbreti i Serbisë dhe komandanti i betejës së Kosovës, pranoi të zhvillonte një bisedë “kokë më kokë” me të si një komandant ushtrie, me historinë e një trimi që vrau sulltan Muratin II dhe ra si dëshmor, kurse popullsia kosovare e përjetësoi në këngë dhe e ktheu në legjendë të vërtetën e tij.

Në këtë betejë të koalicionit ballkanik, autori ka meritë se e pështjellon ngjarjen me korrektësi. Fakton bashkëpunimin e dhëndurëve të Car Llazarit, Gjergj Ballshajt dhe Vuk Brankoviçit me takimin e tij në 1388 për koalicion, se përmend luftëtarët e shquar shqiptarë, si: Gjergj Ballshaj, Theodhor II Muzakaj i Beratit, i cili u vra në betejë, për të cilët flasin edhe kronikat turke; se Beteja e Kosovës u mbështet nga një koalicion i gjerë, ku morën pjesë serbët, Vuk Brankoviç që drejtonte popullatën e Kosovës, shqiptarët dhe boshnjakët, duke iu kundërvënë historiografisë falsifikuese serbe, që mohon forcat e koalicionit,injoron historinë, ul vlerën e pjesëmarrjes së shqiptarëve dhe të boshnjakëve dhe akoma më keq, Milosh Kopiliqin e bëjnë serb dhe i shtrembërojnë mbiemrin. Këto konfirmohen nga vetë serbët, që u “zgjuan” vonë për ta njohur, besuar dhe për ta propaganduar betejën e Kosovës si mit në favor të tyre, kur etnologu VukKaraxhiç u kujtua dhe mblodhi disa rapsodi nga një i verbër rreth betejës së Kosovës, që më pas i besuan dhe ata vetë. Çudia vazhdoi edhe në ditët tona, shpjegon autori, kur Slobodan Millosheviç, për interesat e veta, të forcimit të pushtetit politik dhe moral, mitin e betejës së Kosovës e ktheu në thirrje për unitet, ku gjente edhe shkakun e humbjes së betejes dhe për jehonë organizoi 600-vjetorin e saj me pretekst për të rindërtuar apo dëbuar shqiptarët dhe për të luftuar kundër pavarësisë së Kosovës me terma të irredentizmit islamik, të terrorizmit, apo krimit të organizuar, të fabrikuar po nga ata vetë.

Mbrojta e Plavës dhe e Gucisë e viteve 1879-1880 është një dukuri tjetër e autorit, që dëshmon për atdhetarizëm, duke dokumentuar heroizmin dhe patriotizmin e pashoq të krahinë së Plavës dhe të Gucisë, të heroit të krahinës, Ali Pash Gucisë me shokë,të Kosovës , të Lidhjes së Prizërenit, të gjithë Shqipërisë, në mbrojtje të së drejtës dhe të tokave shqiptare, me vendosmëri,me luftë të pandërprerë, me gjakderdhje të pashoqe dhe me diplomaci kundër malazezëve, që sulmuan dy here në mënyrë të organizuar dhe me egërsi për të pushtuar Plavën dhe Gucinë në dhjetor 1879 dhe në janar 1880, por u sprapsën me trimëri, me guxim nga forcat e organizuara shqiptare, edhe pse u përdor dredhia dhe përkrahja e Fuqive të Mëdha. Evropa e kuptoj më në fund se vendi atje ka zot shqiptarët.

Dëshmitë dhe faktet angleze mbi konfliktin shqiptaro-malazez rreth Plavës dhe Gucisë të viteve 1879-1880 të përmbledhura në librin e studiuesit Idris Lamaj botuar në Nju-Jork në 1999; konfirmojnë pa ekuivokë shkrimin e autorit Bruqi.

Në vazhdim përmendim artikullin” Skënderbeu dhe rëndësia e infrastrukturës logjistike për të udhëhequr luftën “që autori me të drejtë e paraqet si një aspekt të rëndësishëm dhe tepër të veçantë të epokës luftarake të Gjergj Kastriotit, që historiografia dhe Sesioni Shkencor i Akademisë tonë, kushtuar 600-vjetorit të lindjes së Skënderbeut e kishin mënjanuar atë, duke e kthyer në legjendë strategjinë dhe betejat e tij luftarake, të cilat mbeten si të fundit .Ky shkrim shfaq interes dhe ka vlerë se për herë të parë evidentohet një koncept i ri, një ekspozim i një faze përgatitore dhe një moment vendimtar që duhet t’i jepet rëndësi në arritjen e suksesit të fitores së betejave, të vlerësuara me të drejtë edhe nga vetë Skënderbeu, që del më se qartas në artikull. Sekreti i Gjergj Kastrioti –Skënderbeut, që i rezistoi Perandorisë Osman dhe fitoi, i dedikohet jo vetëm se ishte vërtet i zoti si strateg, por më tepër se ai iu kushtua dhe kuptoi rëndësinë e infrastrukturës logjistike për të udhëhequr luftën, duke u mbështetur nga suita e tij jofisnike, përbërë nga klerikë, e nga grupi i tij laik, që kryenin punën e diplomacisë, të legatave në qytetet e Italisë, të tregtisë, të lidhjes e bashkëpunimit me shtetet fqinje të Evropës Juglindore dhe Perëndimore nga ku siguronte paranë, armatimet, pagesën e mirë të ushtarëve,bazën financiare dhe organizimin. Në këtë shkrim del se si strategji të tij, Skënderbeu kishte Rodonin si kështjellën kryesore dhe se Lezha për të ishte udhë-lidhëse midis detit dhe malësisë .

Shkrim tjetër kurioz, origjinal dhe me interes mbetet “Napoleon Bonaparti dhe shqiptarët”, ku autori jep informacione, njoftime historiko-premtuese mbi origjinën autentike edhe të mbiemrit të Napoleonit, perandorit të Francës .Studimet e autorit hapin fushë veprimi, sjellin burime të besueshme, mendime dhe citime optimiste të mjaft autorëve autoritarë të huaj, që na konfirmojnë bindjen dhe konsideratën që kanë të huajt të pranojnë se heronjtë tyre kanë origjinë shqiptare dhe që meritojnë përgëzime. Shkrimi sjell citimin e R. Anzhelit, qëi kujtonte botës se Napoleoni është po aq shqiptar sa edhe Aleksandri i Madh dhe Skënderbeu, ku folklori popullor e ka rrënjosur në këngë: Ti shqipe ishe e Aleksandrit , zaptove botën dhe vajte deri në Indi. Me Pirron vojte kundra romakëve me Skënderbeun pëmbi osmanllinj. Na kujton dëshminë e Xhozefinës për prejardhjen nga Mali i Peloponezit të Napoleonit, thënien e vëllait të Napoleonit se kemi orgjinë arbëreshe, afrimi i Napoleonit me Ali pashë Tepelenën, dënimi nga ana e Napoleonit e gjeneralit të tij, që i theu në besë shqiptarët, si dhe supozimet se a dinte shqip Napoleoni, a i njihte zakonet shqiptare, na mbushin me krenari të ligjshme se trualli iliro-shqiptar ka rritur brezni trimash dhe burra të mëdhenj shteti, duke sjellë plot shembuj edhe nga historia.

Kapitulli i Dytë: Për Ramushin

I. “ Dora e Zezë e serbëve vret çlirimtarët e Kosovës” ( Intervistë me Z. Adem Demaçi ).

Intervista me z. A. Demaçin duket mjaft serioze, e bërë në kohë të përshtatshme, me përmbajtje shumë dinjitoze dhe përbën një thirrje për drejtësi, për patriotizëm dhe dinjitet njerëzor. Përgjigjet janë parimore, mendimet janë të çiltra, realiste, burrërore, objektive dhe pa dorashka.

II. “Hero në luftë, hero në paqe - Ramush Haradinaj

”Titullin e shkrimit e konsideroj mjaft të përshtatshëm, emrin shumë të merituar, ndërsa përshkrimi mendoj se duhet të ishte më heroik, siç është, siç njihet dhe siç kërkohet të dihet për situatën dhe jo thjesht biografik. Akademia jonë në vitin 2005 ka reaguar me një letër ndaj Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë në mbrojtje të Ramush Haradinajt me këtë tekst: Krimineli dhe viktima nuk mund të ulen në një bankë gjykimi.

III. Ramushi - viktim e situatës (neo ) koloniale

Shkrimi mendoj se është një portretizim i denjë i figurës së Ramushit, ku përshkruhen kontributi dhe meritat e tij të padiskutueshme, puna dhe veprimtaria e tij prej një aktivisti, luftëtari dhe udhëheqësi trim dhe patriot. Atë e karakterizon burrëria e pashoq, guximi, zgjuarsia dhe drejtësia, për të përballuar padrejtësitë dhe akuzat e sajuara. Sugjeroj që figurës së Ramush Haradinit t’i jepet një vend më i merituar, më patriotik dhe më dinjitoz siç e meriton dhe e do situata.

Kapitulli i tretë: Antropologjia .

“Jakov Milaj dhe raca shqiptare”.

Shkrimi është një kontribut i spikatur i autorit, që çmon librin “Raca Shqiptare” si një vepër dinjitoze, që nxjerr në pah për herë të parë dhe në mënyrë më të plotë, veçoritë antropologjike të shqiptarëve, duke i vlerësuar jo vetëm si një komb i kulturuar, por e përcakton me një prejardhje gjenetike sui generis, duke e veçuar si një racë që vërteton origjinën dhe identitetin shqiptar.

Ai na e kujton racën shqiptare, për ta besuar vetveten shqiptari, për ta njohur atë, se populli i Arbrit ka një origjinë të vetme, të përbashkët dhe autentike, në të gjithë vendin ku banon, pa pasur ndryshime esenciale ndaj përkatësisë fetare, krahinore, toskë apo gegë; por ka nevojë për një politikë shoqërore, që të mbrojë figurën fizike të racës shqiptare.

Autori argumenton qartë dhe me fakte bindëse se vepra e Jakovit zë një vend të merituar në literaturën antropologjike shqiptare, se evidenton dukshëm cilësitë fizike, pasqyron filozofinë, shkencën dhe terminologjinë e kohës së vet dhe merr shumë informacione të vyera, ku njihet me tipat fizikë në evolucionin e tyre, që e përcaktojnë shqiptarinë si race të veçantë. Flori Bruqi u kundërvihet me të drejtë, me argumente dhe fakte bindëse disa “studiuesve modernë”, që duan t’i errësojnë vlerat e punimit shkencor të Jakov Milajt.

Kapitulli i Katërt. Politika

Arvanitasit, Çamëria , Epiri i Veriut dhe gjendja sot

Shkrimi evidenton me mjeshtëri, me hollësira, me dokumente dhe me fakte historike: 1.Djallëzitë e qarqeve greke ndaj popullit arvanitas, që i dha pavarësinë popullit grek, ku mbi 90 % e tyre me heronjtë legjendarë, si: Xhavellon, Boçarin, Bubulina etj.; u bënë therorënë luftë.

2. Gjenocidin e egër të shovinistëve grekë me Venizellon në krye ndaj popullit çam autokton, parahelenik në token e tyre, të cilët i shfarosën,i dëbuan mbi 30 mijë çamë dhe i persekutuan, duke a u marrë tokat dhe gjithë pasurinë në sy të Fuqive të Mëdha.

3. Agresivitetin dhe armiqësinë ndaj fqinjit të tyre Shqipërisë për pretendimet absurde dhe të padrejta përVorio-Epirin, duke bërë vrasje, tortura, djegie dhe dëbime masive me dijeni të Evropës.

4. Padrejtësitë ndaj Shqipërisë, duke e copëtuar më dysh në 1913 si dhe pabesinë ndaj popujve fqinjë dhe dinakërinë që kanë treguar ndajë Fuqive të Mëdha.

Autori përmend me argumente qëndrimin agresiv të qarqeve greke, që mbajtën gjatë periudhës së demokracisë, ku dogjën shkolla, fshatra dhe bënë tortura dhe masakra që të kujtojnë periudhën e kaluar.

Dëshmi e qartë e dinakërisë dhe djallëzisë së tyre, që nuk njeh kufi, është dhe ardhja e Janullatosit si kryefetar i ortodoksëve shqiptar, për të sjellë ngatërresa ndërfetare.

Artikulli mbetet si një akt mbështetës, nxitës dhe si një dokument me rëndësi për popullin çam për të kërkuar të drejtat e tyre legjitime, nëpërmjet të gjitha formave deri në Starzburg, me anën e organizatës së tyre politike.

A ka intifadë shqiptare në Iliridë?

Artikulli është i parapëlqyer se nxjerr në dukje dhe merr më shumë në konsideratë përpjekjet e shqiptarëve të Iliridës, për të fituar dhe konfirmuar me ligje dhe me kushtetutë të drejtat e mbi 40 % të shqiptarëve në shtetin maqedon. Ai mbështet miratimin e të drejtave të njeriut, gjuhën amtare, flamurin kombëtar, njohjen e identitetit dhe të zakoneve të popullit shqiptar, të padiskutueshëm për një komb.

Pushtetarët e kanë frikë heroin e demokracisë.

Shkrimi nxjerr në dritë një të vërtetë aktuale, që duhet të bëhet shembull i një veprimtarie të guximshme vetëmohuese dhe burrërore në mbrojtje të të drejtave të popullit të tij të shumëvuajtur dhenxit rininë për t’u bërë flamurtare në interes të atdheut.

Nder, respekt dhe krenari është përcaktimi i Albin Kurtit, që mbetet një shembull frymëzimi për të gjithë rininë kosovare.

Mirupafshim në Kosovën e lirë.

Përbën një përgjigje mjaft sfiduese, shumë kuptimplote dhe tepër korrekte për kërkesën absurde dhe të papërgjegjshme, që bën një pretendues që mban edhe petkun e zi të një kleriku, kur me dashje harron arkivat e Raguzës, të Gazulit, Buzukut etj.

A do të ketë një Nuremberg Shqiptar për komunistët dhe krimet e tyre?

E vlerësuar si një deklaratë që bënë jehonë dhe formulon një thirrje për drejtësi, ajo duhet të konsiderohet si nxitëse për të gjetur zgjidhje sa më objektive dhe në një kohë sa më të përshtatshme.

Kapitulli i pestë. Spiunazhi

Agjentura greke dhe Sigurimi i fshehtë i Shtetit Shqiptar.

Autori Flori Bruqi me tëdrejtë na njeh në libër me këtë material faktik, për të na vënë në dijeni më mirë edhe më tepër për ndërhyrjet, pabesitë, agresionin dhe spiunazhin grek ndaj Shqipërisë, popullit dhe kufijve të tij, të nisur prej kohësh qysh gjatë periudhës së Luftës Nacional-Çlirimtare. Aty evidentohen me fakte, dëshmi dhe me deklarata nga spiuni grek, të deponuar para seancave gjyqësore të gjykatës shqiptare, për grupet e spiunazhit, të rrjeteve organizuese dhe të çetave veri-epirote, që kryenin masakra, tortura dhe shkatërrime në dëm të popullit dhe të shtetit shqiptar.

Kush janë agjentët me influence në Kosovë?

Në shkrim njihemi me fakte dhe dokumente mjaft interesante të sigurimit të fshehtë,që kanë shërbyer si forcë lëvizëse në situata kritike, duke lozur rol vendimtar edhe më të fuqishëm se forca ushtarake apo diplomacia për të arritur fitoren. Për ta bërë më bindëse forcën e sigurimit, sillen fakte nga historia e sh. III p.e.s. të Sun Xus, që thoshte se spiuni është i domosdoshëm. Kujtohet mashtrimi i kalit të Trojës, apo aftësitë e spiunazhit rus të Zorkit në Japoni, ose lufta e spiunazhit midis KGB dhe CIA, që përmbysi pushtetin sovjetik si dhe së fundi terrorizmi i 11 shtatorit 2001, që kanë dëshmuar për forcën kolosale të sigurimit dhe të organizimit të fshehtë në arritjen e fitores. Në këtë aspekt, thuhet në shkrim, duhet parë agjentura e spiunazhit të fshehtë serb në Kosovë, që ka punuar dhe punon nga të gjithë krahët, duke rekrutuar kosovarë të gënjyer në bashkëpunim me mendjen e djallëzuar për të krijuar frontin e spiunazhit që e ka tronditur Kosovën. Agjentët më të rrezikshëm në Kosovë mbeten spiunazhi - sigurimi i fshehtë dhe organizmat klandestinë, që kanë vepruar në mënyra të fuqishme, të padukshme e mashtruese dhe të paraqitura si mjete më të fuqishme se çdo armë vepruese, që arrin të parashikojë dhe të paralajmërojë fitoren.

Kapitulli i gjashtë. Gjuhë, letërsi

Origjina e gjuhës shqipe.

Artikulli vlerësohet si një përshkrim, prezantim dhe studim i thellë dhe i përpunuar i historisë dhe shkencës së origjinës së gjuhës shqipe, e përcaktuar siç është e vetme në familjen paraindoevropiane, duke u përballuar me dy teza : të ilirishtes më të besueshme dhe të trakishtes; të denja dhe të dokumentuara nga albanologët e huaj dhe vendës. Gjuha shqipe autoktone në Ballkan, e pellazgëve me “figurë hënore“, që autori e nxjerr të shkruar nga viti 1462, por që dokumentet e fundit e sjellin edhe më herët rreth 1200, të zbuluar në Vatikan.; kurse logjika natyrisht të çon akoma më herët.

Ndjen kënaqësi dhe krenari kombëtare, kur njihesh me fakte historike nga të huajt, nga klerikët shqiptar dhe nga albanologët tanë mbi gjuhën shqipe të shkruar, mbi alfabetet e krijuara, të përpunuar në kongreset gjuhësore, të ngritur në gjuhë standarde, të njohur me veçoritë e gjuhës sonë, të elaboruar nga korifenjtë: K. Kristoforidhi, E. Çabej , A. Buda, M. Domi, I .Ajeti dhe nga arbëreshët me në krye J. De Rada dhe që kjo gjuhë e Naimit po flitet sot nga 15 milionë shqiptarë në botë dhe nga 7 milionë vendës në Ballkan, si dhe nga albanologë në shumë shtete, dhe po mësohet në shumë universitete të botës dhe ku gjen libra shqip në vendet më të zhvilluara të rruzullit tokësor. Rëndësia e këtij artikulli qëndron në faktin se aty gjendet gjithçka që duhet, e shkruar me kujdes, me vërtetësi, me hollësi dhe në baza shkencore.

Censura dhe shterpësia letrare.

E konsideroj një diskutim filozofik me objektivitet real, gjetjen dhe shqyrtimin e vërtetësisë letrare atje ku nuk ka krijimtari të lire, të vërtetë, por të censuruar.Atje ku shkrimtari bëhet i vetëdijshëm se ai sheh, ndjen dhe mendon, por nuk mund t’i thotë, se të tjera është i shtrënguar të shpreh, edhe pse vetë nuk i beson. Kështu, ca heshtin, të tjerë mundohen të bëhen përkthyes dhe ndokush i fut shkrimet në sirtar, se kështu i duket më drejt për t’i ruajtur; duke konkluduar se censura censuron ata që pranojnë të censurohen – servilët e regjimit.

Materiali i autorit i shtjellon me hollësi dhe nxjerr si përfundim se censura të shpije në shterpësi letrare, që në regjimin totalitar, krijuesi dhe artisti arrijnë të kthehen në një zanatçi, të instrumentalizohen dhe të diktohen nga censuruesi, duke i dhënë tema të gatshme për të shkruar, për ta depersonalizuar; për të qenë pa personalitet, pa vullnet, pa dëshirë dhe pa dashuri.

Kjo ka sjell si konkluzion edhe boshllëkun që ekziston edhe në ditët e sotme në letërsi, që po kthehet në imitim të perëndimorëve. Autori diskuton edhe si dëm në letërsinë shqipe përkthimet e veprave të I. Kadaresë nga Jusuf Vrioni, në aspektin se janë përkthyer vepra shqip në gjuhë të huaj, që nuk sjellin aq vlera letrare, se sa përkthimet e letërsisë nga gjuhët e huaja në shqip, se kontribuojnë më shumë dhe krijojnë horizont më të gjerë letrar, duke detyruar disa shkrimtarë të heqin dorë nga të shkruarit në kohën e diktaturës.

Lavdi De Radës.

Kjo jehonë dhe thirrje evidenton personalitetin dhe autoritetin e figurës më të shquar letrare të letërsisë së re, që përfaqësoi me dinjitet iluminizmin e ndritur, që do të lindte dhe do të frymëzonte patriotizmin, idealizmin, traditat dhe heroizmin e popullit shqiptar. J. De Rada lëvroi me mjeshtëri, me zgjuarsi, me shumë kujdes dhe me aftësi profesionale rapsodinë shqiptare, duke sjellë një xhevahir të traditës gojore popullore, shpalljen e Milosaos në 1836 si kryevepër e parë shqiptare në botën shqiptare, duke i thurur lavdi trashëgimisë popullore dhe detyroi të zgjohej kureshtja e të huajve La Martin dhe Ygo, që ta admirojnë etj. Ai shkroi vargun e famshëm”Erdhi ditë e Arbrit”, duke dhënë kushtrimin se dy shtetet e veriut të Bushatllijve dhe e jugut të Ali pashës, nuk u varrosën, por janë ripërtërirë me idenë e re të çlirimit kombëtar.

Jetoi gjatë dhe prapë Arbërinë të lirë nuk e pa, por edhe kur u bë e përgjysmuar Shqipëria, atë nuk e njohu dot se ajo ishte analfabete.

Branko Merxhani. Ky emër i harruar i gazetarisë shqiptare

Përmendet me të drejtë si një nga penat më të spikatura dhe më të mprehta të viteve ‘30-të në Shqipëri, si gazetar, publicist dhe përkrahës i idesë së neoshqiptarizmit për një zhvillim kulturor jashtë politikës dhe u dallua si një aktivist i palodhur, për përhapjen e dijes dhe të atdhetarizmit, kudo ku punoi në Shqipëri, Athinë e në Turqi. Bashkëpuntorët e tij, Nexhip Alpani dhe Petrua flasin me respekt për kontributin e vlefshëm dhënë në publicitet, ndërsa Flori Bruqi me konsideratë shprehet: figura e harruar e Branko Merxhanit duhet të nderohet, të respektohet dhe të vlerësohet me dinjitet në median e sotme.

Ismail Kadare.

Në librin kronik në gurë, thotë autori, dëshiron të ndryshojë rrjedhën e romaneve si nga ana e paraqitjes dhe të ngjarjeve, megjithëse shfaqen edhe shumë mendime dhe alternativa komplekse; por duket se ajo po ndjek vazhdën e luftës, për të reflektuar dhe për t’i parë personazhet me syrin e një fëmije, të vetvetes, pa pasur ndonjë ndikim partishmërie, duke pasqyruar edhe vlerat e një rëndësie etnografike që Gjirokastra e ka pasur traditë.

Klasikët e romanit postmodernë.

Është në nderin e autorit që në librin e tij diti të zgjedhë dhe të përfshijë tri personalitetet më të denja, më të kërkuara dhe më të zgjedhura, që kanë bërë emër dhe e kanë përfaqësuar me autoritet dhe me dinjitet epokën postmoderne me veprat e tyre. Le t’i përmendim për respekt: Valero Massino Manfredin me trilogjinë e Aleksandrit të Madh, Umberto Econ me Flakët misterioze të mbretëreshës Loana dhe Aleksander Bariccon me Novoçenton apo Legjendën e pianistit, të tre autorë, me tri histori dhe vetëm me tri romane, sollën imazhin e tri epokave, duke pasur vetëm dy gjëra të përbashkëta: atdheun -Italinë dhe famën e tyre ndërkombëtare.


Homeri dhe Odisea nuk kthehen më në truallin grek.

Artikulli evidenton me hollësi dhe me fakte krizën dhe vështirësitë që po has letërsia greke për të kapërcyer izolimin kombëtar të literatures së vendit, e cila u vu në dukje më së qarti në panairin e Frankfurtit në gjermani. Grekërit po përpiqen të mbijetojnë, nga mbiprodhimi i botimeve, që i sjellin në jetë më lehtë se fëmijët e tyre. Po përkthejnë sa më shumë në gjuhë të huaj, hoqën dorë nga fjalori mitologjikë grek dhe nga Homeri, që ishte krenaria e tyre, siç bëri Elitys, edhe sepse ishte formuar boshllëk i madh mbi dymijëvjeçar, nga lulëzimi helenik, që akuzohet se kishte vjedhur mite dhe legjenda nga lindja.

Në 60-vjetorin e lindjes së shkrimtarit dhe atdhetarit Jusuf Bardhosh Gërvalla.

I njohur si intelektual me merita, autori thekson se nuk duhet të harrohet, por të çmohet si shkrimtar me vlera të larta si poet, prozator, dramaturg, atdhetar, si një figurë poliedrike dhe simbol i kombit, mbasi mbetet edhe nga më prodhimtarët në trashëgiminë e dorëshkrimeve.

A është Rifat Kukaj një thesar shqiptar?

Vlerësohet si një veprimtar mjaft inkurajues, që ka shkruar mbi 40 vepra letrare, libra dhe romane dhe mbi 30 punime të dramatizuara, duke arritur një sukses të merituar në lëmin e letërsisë, ku spikatin proza dhe poezia, të vlerësuara edhe me shumë çmime. Kontribut të veçantë ka dhënë në edukimin e brezit të ri dhe në letërsinë e fëmijëve.

Në vend të përkujtimit: Mehmet Kajtazi.

Njihet si gazetar me kontribute të veçanta, por ka shkruar edhe vepra letrare në poezi dhe në dramë. Përmendet si aktivist dhe atdhetar dhe kujtohet me respekt dhe me nderim për dramën e tij “Një natë e fundit në Goli Otok”, që i kushtohet popullit të tij dhe përshkruan vuajtjet e torturat në këtë kamp internimi. Në kujtim të tij autori përmend shkrimin e tij”Kultura bashkon kombin”.

Kush është Kolec Traboini?

Autori me dashamirësi përgjigjet se është një shkrimtar, gazetar, publicist, që ka shkruar vepra letrare, prozë, poezi, skenarë, me tematika të ndryshme, të karakterit shoqëror, patriotik, erotik dhe dallohet për një stil të tij origjinal dhe për një humor të hollë me karakter konstruktiv dhe dashamirës. Ai ka drejtuar gazetën Egnatia me përgjegjësi dhe ka dhënë një kontribut të ndjeshëm me shkrimet e tij në hapësirën virtuale me të cilat mund të njiheni edhe në libër.

Kozeta Zylo.

Prezantohet si një aktiviste e dalluar e komunitetit shqiptaro-amerikan e Nju-Jorkut, si një intelektuale dhe pedagoge e respektuar në institutin amerikan Globus në Bruklin, si një publiciste, letrare dhe poete, që po bën karrierë. Intervistat e shumë intelektualëve e vlerësojnë Kozetën si një poete me perspektivë dhe e komentojnë librin e saj poetik, Monumentin si një vepër me perspektivë. Ajo ka shkruar edhe një libër tjetër poetik, ku jepen përshtypje të mira.

Kush është Gani Xhafolli?

Njihet si shkrimtar. që ka publikuar mbi 20 vepra letrare, si poezi, romane dhe është vlerësuar me çmime. Ka ende shumë materiale në dorëshkrime, që presin radhën për t’u botuar. Nga poezitë më tepër i është çmuar libri poetik “Gjeometria e syrit”, për të cilën ka mjaft komentime interesante.

Kush është Nehat S. Hoxha?

Ka bërë emër si letrar, poet dhe përkthyes. Ka shkruar 5 libra artistikë dhe ka përkthyer mbi 18 vepra artistike nga anglishtja, me materiale të filmit artistik, arsimor dhe vizatimor. Ai ka bërë dhe mjaft adaptime për TV,radio, gazeta dhe për revista. Është një aktivist dhe organizator i palodhur dhe pjesëmarrës në delegacionet e huaja.

Muhaxhedinët si “Golden Boys”. Flitet për Bernald Henri Levyn, autor i librit “ Kush e vrau Daniel Pearl”, që është një dokument, që bënë një analizë letraro-politike, me aspekte të shumta moralo- kulturore e filozofike; që më shumë se çdo burim i mundshëm, të lehtëson udhëtimin në zemrën e Al- Kaidës dhe është një homazh për një gazetar që mizorisht ekzekutohet pse donte të zbulonte një të fshehtë të vërtetë.

Rekuiem për…

Aty njihemi me përshëndetje, konsiderata dhe alternativa të “përzemërta”!

Persekutimi komunist mbi vajzat e Bajram Currit.

Dëshëroj që artikullin ta parafrazoj me një nënkuptim të lartë për nder të Bac Bajramit, duke shprehur për familjen: Konsideratë të veçantë, respekt, nder, admirim për fisnikërinë, atdhedashurinë, mirësjelljen, mikpritjen që kanë manifestuar pjesëtarët gjatë jetës së tyre me gjithë keqtrajtimet që kanë pësuar. Kjo bëhet edhe në përkushtim të kujtimit të të paharruarit Bajram Curri, heroit legjendar të Kosovës dhe të Shqipërisë.

Polemikë pa dorashka. Klajd Kapinova.

Duke mos dashur të prononcohem ,të më falni; por për të mos qëndruar indiferent, do të dëshiroja të jepja disa mendime shoqërore: I konsideroj si replika të pakuptimta midis intelektualësh. Të pasinqerta midis shoqërisë. Me interpretime jomiqësore për jetën dhe pa baza morale për kohën.

Letër e hapur organizatorëve dhe spektatorëve të koncertit të Goran Bregoviçit. Argumenti : Analizë dhe koment

Konkluzioni që del nga artikulli është më se i qartë: një”akuzë”e drejtë, e ndershme dhe e sinqertë që u drejtohet organizatorëve, edhe pjesëmarrësve dhe një fyerje për popullin shqiptar e sidomos kosovar, që me dashje apo pa dashje ose të rënë në kurth, kanë lejuar një bashkëkombës serb të japë koncert në mes të Tiranës, duke u njohur si i padëshirueshëm, për të penguar pavarësinë e Kosovës me gjithë autoritetin e tij.

Kapitulli i shtatë. Psikoanaliza, Astrologjia dhe Erotika

Ç’është psikologjia, psikanaliza dhe kush është Zigmund Frojd (Siegmund Freud )?

Shkrimin e vlerësoj si një artikull shkencor, përshkruar me mjaft saktësi, me nocione shumë të qarta, korrekte, me karakter filozofik, që përbën një material mjaft të nevojshëm për çdo intelektual të çdo profile. Aty gjen të zbërthyer terminologjitë e nevojshme të psikologjisë, psikanalizës dhe të psikoterapisë. Nga leximi me kujdes i materialit del një kokluzion i madh: ne të gjithë kemi nevojë dhe duhet ta njohim më mirë vetveten, megjithëse është e vështirë.

Figura e Zigmund Froidit jepet mjaft e qartë, me të gjitha atributet dhe veprimtaritë e tij prej një shkencëtari kolos, që krijoi psikanalizën duke filluar nga vetja e pastaj kaloi tek pacienti.

A duhet besuar Horoskopi?

Ai vlerësohet dhe konsiderohet si një art parashikues, me histori shumëshekullore, me ecuri trashëgimore, me njohje dhe besueshmëri të shumë brezave, të kthyer në “mjet-art-parashikim”, “i besueshëm”, por edhe sfidues. Pra, a duhet besuar?

Shkenca i bie shkurt – JO, se s’ ka baza shkencore. Po a i mbush mendjen “botës”?!
Kjo kushtëzohet me shansin- fatin-ndikimin dhe besimin. Shumëkush e beson astrologjinë qiellore, sepse thuhet se horoskopi gjen gjithçka. Ndoshta!

Por, kjo vjen nga besimi i verbër dhe se mendja jonë gënjehet. Mirëpo, ato kanë marrë një përhapje kaq të madhe nëpërmjet shenjave të zodiakut, sa që profecia është kthyer si në një perëndi dhe megjithatë nuk duhet besuar.

Psikologjia erotike.

Të dhënat e paraqitura, ndonëse me informacione të shkurta, dhe me materiale orientuese të sferës erotike, mendoj se nuk do ta justifikonin prezencën e tyre të qëndronin krahas materialit aq serioz historiko-letraro-shkencor që është parashtruar në libër me aq kompetencë dhe dinjitet.

Kapitulli i tetë. Çka janë sëmundjet ngjitëse seksuale?

Shkrimi është një literaturë shkencore – popullore mjaft e nevojshme , shumë e rekomandueshme dhe më se e domosdoshme për t’u njohur nga të gjithë, për të pasur dijeni për sëmundjet seksualisht ngjitëse, për t’u ruajtur, për t’u mbrojtur dhe më në fund edhe për t’u mjekuar.

Materiali është mjaft orientues, i asimilueshëm, i kuptueshëm, por ka nevojë edhe për plotësime.


*******





 Kush është Flori Bruqi?

Flori Bruqi lindi më 29 qershor të vitit 1952 në Isniq të Deçanit, Kosovë.

Studimet e Defektologjisë i kreu në Universitetin e Beogradit, ndërsa ato postdiplomike (Magjistraturë) në Universitetin e Prishtinës - në Fakultetin e Kulturës Fizike dhe Sportit (2004). Bashkëpunoi më shtypin e përditshëm e periodik të vendit dhe të jashtëm që nga viti 1974 e deri me tash (“Bota e re” - Prishtinë, ”Rilindja” - Prishtinë, “Danas” - Zagreb, ”Dello” - Lubjanë, ”Dnevnik” - Lubjanë, “Veqer” - Maribor, ”Le Mond”, ”Corriera della Sera” etj).

Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës (2000).

Është menaxher i kompanisë “Flomed” nga Prishtina dhe menaxher gjeneral për Kosovë në distribucion të preparateve farmaceutike të “Schulke-Mayr-”it të Gjermanisë dhe “Borer Chemie AG“ të Zvicres.

Flori Bruqi, mbrojti punimin e magjistraturës më titull ”Dallimet në disa ndryshore fiziologjike ndërmjet studentëve sportistë dhe jo sportistë, para dhe pas vrapimit 400 metra para komisionit shkencor - të Fakultetit të Kulturës Fizike dhe Sportit në Prishtinë, në përbërje - Prof. Dr. sc . Hasim Rushiti, kryetar, Prof. Dr. Hysni Daka, mentor, Prof. Dr. sc. Mustafë Aliu, anëtarë.

Magjistri i tashëm i shkencës së “Fiziologjisë kineziologjike”, Flori Bruqi ka zbatuar një metodologji të avancuar shkencore gjatë këtij hulumtimi të tij në 22 parametra morfologjikë-fiziologjikë duke përdorur kriteret e avancuara të “Programit biologjikë ndërkombëtar” të Weiner-it dhe Louri-esë ; “Praktikumin e antropologjisë biologjike” të Buzin-ës më bashkëpunëtorë ; ”Parktikumin e fiziologjisë sportive”, të Heimer-it më bashkëpunëtorë ; ”Udhëzuesit Kombëtarë të Asociacionit Shëndetësor Amerikan” etj.

Punimi i magjistraturës të Flori Bruqit, është vlerësuar lartë nga komisioni shkencorë dhe i cili ka shfrytëzuar burime më të reja të literaturës (citon 49 referenca librash më të rinj nga kjo lëmi shkencore) si dhe ka përdorur 17 web-adresa portale relevante që merren më këto hulumtime të “Fiziologjisë kineziologjike” botërore.

Veprat e botuara :

Deri më tash ka botuar këta libra :

1.    Zjarri i diellit, poezi, Prishtinë, 1995.

2.    Ndërgjegjja, roman, Prishtinë, 1995.

3.    Vrasësit e liridonëve, roman, Prishtinë, Tiranë, 1996.

4.    Ringjallja, roman, Tiranë, Prishtinë, 1996.

5.    Gjarpërinjtë e pallatit, roman, Tiranë, Prishtinë, 1996.

6.    Dorëzeza, roman, Tiranë, Prishtinë, 1997.

7.    Tokë e djegur, roman, Shkodër, Tiranë, Prishtinë, 1998.

8.    Burri dhe gruaja, libër shkencor, Tiranë, Prishtinë, 2000.

9.    Pallati i akereonit, roman, Tiranë, Prishtinë, New York, 2000.

10. Vademecum DDD, libër shkencor, Prishtinë, 2002.

11. Struktura faktoriale e dimensioneve antropometrike dhe fiziologjike, Prishtinë, 2004.

12. Ndikimi i sportit në personalitetin e njeriut, libër shkencor, Prishtinë,2004.

13. Delinkuenca e të miturve dhe ushtrimet fizike, Prishtinë, 2004.

14. Vademecum për preparate higjenike të “Schulke – Mayr”– it, libër shkencor, Prishtinë, 2004.

15. Dallimet në disa ndryshore fiziologjike ndërmjet studentëve sportistë dhe jo sportistë para dhe pas vrapimit 400 metra (Punim magjistrature, Prishtinë 2005).

16. Antropometri-Jakov Milaj “Raca shqiptare”, recension i zgjëruar i botuar në Floart, 2005.

17. Si ta njofim internetin, Flomed, tetor-2005.

18. Sëmundjet infektive seksuale, Floart, tetor-2005.

19. Udhëzues i shkurtër i preparative dezinfektuese, Flomed, 2006.

20. Merruni me sport dhe ushtrime fizike për t’u relaksuar, Floart, janar 2006.

21. Kosova nuk është i berzë e zezë, Floart, dhjetor 2005.

22. Fshehtësitë dhe të vërtetat për virusin avian’, Flomed, 2005.

23. THE ECONOMIC ASPECTS OF SPORTS RECREATION AND HEALTH, Sport ritmi-zemrës, janar 2006, etj.

24. DETERMINANTAT SOCIO-PSIKOLOGJIKE TË USHTRIMIT FIZIK (Hulumtim socio-psiko–kineziologjikë më studentët e Universitetit të Prishtinës), Flomed, 2006.

25. Guxim shqiptar, Prishtinë, 2008.

26. 26.Olimpi shqiptar,Rugova-Art,Prishtinë, 2009.

27.Triumfi shqiptar, Rugova-Art,Prishtinë ,2009.

28.Polemika shqip, Rugova-Art,Prishtinë 2009.

29.“Antika greke”-Homeri,Eskili,Sofokliu,Aristofani dhe Aristoteli,Albemigrant,2009.

30.Nëse kam ditur të guxojë, Rugova-Art,Prishtinë ,2012

31.Delikuenca e të miturve në Kosovë në periudhën 2003-2004,Prishtinë,2012

32.Vademecum për dezinfektues të “Borer chemie AG”,Prishtinë,2013.

33.Vademecum për dezinfektues të “Schülke-Mayr”,Prishtinë 2013.

34.Diademë letrare, Rugova-Art,Prishtinë 2013.

35.Diademë letrare II,Tiranë, 2014.

36.Atdheu im s’më vret,poezi,Tiranë,2015.

37.Diademë letrare  III,Tiranë,2015.

38.Vademecun për dezinfektues 1,Prishtinë,2016.

39.Vademecum për dezinfektues 2,Prishtinë,2016

40.Moderniteti në letrat shqipe,Tiranë,2016.

Ka botuar 21 fejtone publicistiko-shkëncore në gazetën “Rilindja” të Prishtinës, në përiudhën 1974-1982., si dhe mija punime në shumë web faqe interneti (2003-2016).

Nga viti  2005 është Editor si dhe Kryeredaktor përgjegjës i web faqës  elektronike “ Agjencioni Floripress” .

Nga korriku i  vitit 2016,Prof.dr Flori Bruqi,Ph.D., është Akademik , anëtar i Akademisë së Shkencave dhe Arteve në SH.B.A.

Akademik Dr. Namik M. Shehut , nga lexuesit e shumtë është vlerësuar personalitet kombëtar i vitit 2016.

Namik M. Shehu , lindi në Berat më 28 Maj, 1934. Në vitin 1957 mbaroi me rezultate " Shkelqyer " Institutin e Larte Mjekësor në Tiranë. Në vitin 1970 u specializua në kardiologji në Spitalin Nr. 1 në Tiranë. Në 1980 mori gradën shkencore Kandidat i Shkencave Mjekësore. Katër vjet më vonë morri gradën Bashkëpunëtor i Vjetër Shkencor, kurse dhjetë vjet më vonë edhe titullin Doktor i Shkencave Mjekësore.

Namik M. Shehu ka qene aktiv edhe në jetën shoqërore dhe shkencore: ishte këshilltar shkencor i Ministrisë se Shendetesise në vitin 1971, kryetar i shoqatave të mjekëve në Berat në periudhën 1971-1994, kryetar i shoqatës Shqipëri-Turqi për Beratin dhe nënkryetar i saj per Shqipërine në vitet 1991-1997. Ka qene anëtar i Shoqatës Europiane të Kardiologëve dhe të Dhimbjes së Kokës qe nga viti 1992. Për punën e tij të palodhshme dhe sukseset e mëdha në këto fusha, u dekorua disa herë nga Presidiumi i Kuvendit Popullor me “Urdhrin në Shërbim të Mirë të Popullit”, kurse Instituti Amerikan i Biografive e nderoi me çmimin “American Medal of Honor” (Medalja Amerikane e Nderit).



Në libër cilido shqiptro-amerikan mund të gjejë edhe vetveten natyrisht në perceptime e në forma të ndryshme sipas mudësive që ka dhe që i jepen. Lexuesi i kujdesshëm mund të njihet me përvojën e familjeve të emigrantëve që kanë jetuar në Nju- Jork dhe në Nju-Xhers , duke përfituar nga eksperienca e tyre dhe duke nxjerrë edhe konklusionet përkatëse.



Si bashkautor, botoi më 1983 monografinë “Reumatizmi artikular akut dhe pasojat e tij”, si dhe botoi artikuj të shumtë në revistat: “Shëndetësia Popullore”, “Buletini i UT-së”, Seria e Shkencave Mjekësore, punime neuro-psikiatrike, punime neurologjike etj. Ka marrë pjesë në 30 sesione dhe konferenca shkencore. Për këtë arsye, profesor Namiku radhitet me të drejtë në radhën e mjekëve, që lanë emër në mjekësinë shqiptare, si: Maksut Dërrasa, Pandeli Çina, Lluka Muço, Ymer Dishnica e shumë të tjerë.

Namik M. Shehu jeton në Astoria, New York bashkë me familjen qe prej vitit 1997. Ai është sekretar shkencor i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane në New York.

Kryetari i Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane Prof. Dr. Skënder Kodra, ka thënë për profesor Namik Shehun: “Dr. Namik Shehu është një personalitet shkencor dhe një person i devotshëm dhe i aftë në kryerjen e detyrës”.

Në përvjetorin  e lindjes së tij, ai i dhuroi qytetit të lindjes, ku dhe kremtoi këtë jubile, edhe librin “Berati, mjekësia nëpër shekuj”, kurse Bashkia e Beratit e nderoi me titullin “Intelektual i shquar i qytetit të Beratit”.





Ka botuar një seri librash mjekësore dhe publicistike letraro- shkencore , monografi , përshtatje dhe përkthime librash mjekësore dhe ka shkruar e publikuar mbi 60 artikuj shkencor dhe mjaft shkrime shkencore popullore.

Ka mbajtur referate në 25 sesione shkencorse, 7 simpoziume dhe 3 konfrenca shkencore, si dhe referate në kongrese ndërkombëare si në Itali , Belgjikë dhe në Sh.B. A. Ka një publicistikë të gjerë në shtypin periodik, në revista në radio dhe televizionin shqiptar. Në vazhdim Dr. Namiku po i paraqitet publikut me punimin e tij të ri “ Aforizma dhe shprehje të mençura.

Në vitin 1999 zgjidhet sekretar shkencor i Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe të Arteve dhe drejtues . revistës së Akademisë “ Dituria” në New York . Ka publkuiar mbi 13 libra mjekësore shkencore, ka botuar mbi 80 punime dhe studime mjekësore, si dhe ka shkruar dhe shpërndar broshura me tematikŏ shkencore popullore.

Veçojmë shkrimet:

Tungjatjeta diasporë! : dhjetë vjet jetë mbarësi-veprimtari-mbresa dhe kujtime / Namik Shehu; Prenja Imeraj2Përsiatje mbi dinjitetin njerëzor : hulumtime, veprimtari, mbresa dhe kujtime / Namik Shehu; Teuta Zoto3Meditime mbi dukuritë e jetës / Namik Shehu; Erian ShehuMehmeti kishte natyrë gazmore dhe studiuese : [Mehmet Shehu] / Namik Shehu; Leonard Veizi5
Për Beratin më djeg malli. I kam bërë dhuratë një libër shkencor : flet mjeku shkencëtar nga Berati, sekretari i Akademisë së Shkencave të Nju Jorkut / Namik Shehu; Rozi Theohari

Sëmundeshmëria e hipertensionit arterial esencial /Morbidity rate of essential blood hypertension

Buletin i UNIVERSITETIT TË TIRANËS ; SERIA SHKENCAT MJEKËSORE 1; 1980 ;47

http://ajmhs.umed.edu.al/images/ARKIVA-AJMHS/1980/B1/S1-1980-45-53.pdf

Reportazh nga Kosova nga Dr. Namik Shehu | Agjencioni Floripr

Shendetesia ne Skrapar: Historia e zhvillimit


Nevruz Gerxhani (author) Muhamet Basho (author) Namik Shehu (author) Altin Caushi (author)


Të kontribuosh për pasqyrimin e problemeve historike është detyrë dhe nder për secilin. Kjo dhe dashuria për atë vend ku kam lindur dhe ku kam punuar një jetë të tërë ishin arsyet që më shtynë të pasqyroj historinë e shëndetësisë në Skrapar. Në fillim mendova se do ta kisha lehtë të realizoja misionin që kisha nisur, por më pas pashë se i isha futur një pune të vështirë. Detyra ishte të analizohej, vlerësohej, prezantohej, pse jo dhe të fiksohej për të gjithë brezat që kanë kontribuar dhe vazhdojnë të kontribuojnë në mbrojtjen e shëndetit të popullit të këtij rrethi.

 Përgatitja dhe përfundimi i këtij historiku është një ngjarje me rëndësi për Skraparin. Kjo është pa dyshim një punë e madhe, voluminoze disavjeçare që filloi me grumbullimin e materialit faktik, seleksionimin e kujdesshëm të tij dhe përdorimin me korrektësi të fakteve. Për këtë janë shfrytëzuar mjaft kujtime e dokumentacione të ruajtura nga koha e punës sime gati 40-vjeçare si dhe kujtime e dokumentacione të mjekëve dhe punonjësve të tjerë të shumtë, disa prej të cilëve kanë drejtuar sektorë, institucione apo shëndetësinë e rrethit.

Arkivi i Shtetit në Tiranë ka qenë burimi kryesor i të dhënave. Materialet e studiuara në Bibliotekën Kombëtare, në bibliotekën e Institutit të Historisë dhe të fakultetit të mjekësisë, si dhe ato në shtypin lokal dhe atë qendror të kohëve të ndryshme kanë qenë një burim i rëndësishëm. Të dhëna të tjera janë marrë në arkivat e institucioneve shëndetësore si dhe në arkivin e rrethit.Me këtë libër kam pasur qëllim t’i jap në duar çdo punonjësi të shëndetësisë, që ka punuar dhe punon në Skrapar, atë çfarë i mungonte, kontributin e tij në këtë fushë.

Të njohësh historinë do të thotë të njohësh rrugën që ke kaluar. Në libër zënë vend “gjeneralët” dhe “ushtarët”, sipas kontributeve. Në të është pasqyruar në mënyrë kronologjike koha kur kanë funksionuar institucionet dhe ka vepruar çdo punonjës, vendi ku është zhvilluar veprimtaria dhe ku ka punuar secili. Kjo në pamje të parë dikujt mund t’i duket përsëritje. Libri në vetvete është një enciklopedi e institucioneve dhe e punonjësve të shëndetësisë së Skraparit.

Libri ndahet në 4 pjesë. Në pjesën e parë flitet për lindjen e shëndetësisë nga hershmëria deri në vitin 1925. Këtu tregohen përpjekjet që populli ka bërë për mjekimin e vetvetes me metoda të ndryshme të mjekësisë popullore, shumë herë të pleksura me ato mistiko-fetare. Pra, është periudha e shëndetësisë pa mjekësi.

Në pjesën e dytë përshkruhet historia e shëndetësisë nga viti 1924 deri në 1944, në të cilën tregohet se mjeku i parë në Skrapar është dërguar nga qeveria e Zogut në 1925 dhe ka vazhduar deri në 1939. Pra, filloi shëndetësia me mjekësi. Shkruhet për shëndetësinë e pushtimit fashist që vazhdoi deri në qershor 1942 kur largohet mjeku i fundit, italiani Angelo. Prej kësaj periudhe deri në 1944 demonstrohet hollësisht mjekësia partizane, spitalet e shumtë që u ngritën dhe funksionuan në këtë krahinë.

Pjesa e tretë përfshin periudhën 1944, kur vendi u çlirua nga pushtuesit e huaj, deri në 1992, kur ra sistemi monist dhe u vendos demokracia. Në këtë periudhë mbi 45-vjeçare shëndetësia pati një zhvillim të paparë në institucione, specialistë e punonjës si në qytet ashtu dhe në fshat. Ato janë përshkruar me hollësi duke zënë 3/4 e të gjithë librit.

Vëmendje u është kushtuar fazave dhe prioriteteve, zhvillimit të institucioneve, sidomos atyre kurative me shtretër, ambulatore, të nënës dhe fëmijës, institucioneve profilaktike, shërbimit stomatologjik dhe farmaceutik.Pjesa e katërt dhe e fundit mbyllet me shëndetësinë në periudhën e tranzicionit, në vitet 1992-2005. Shpresoj t‘ia kem arritur qëllimit për të cilën u përkushtova mbi 4 vjet, duke dhënë një kontribut modest në fushën e sektorit ku kam punuar.

Do të jenë lexuesit, kolegët, punonjësit e shëndetësisë, si dhe të gjithë skraparllinjtë që e njohin këtë vend dhe shëndetësinë e tij, të cilët do ta vlerësojnë.


Unë inkurajohem se diçka dhashë, të tjerë mund ta pasurojnë.

Prof. Peter Prifti u rrit ne mjedisin demokratik te Amerikes dhe Nolit

" Kam dhe ruaj emocione te thella per njeriun dhe dijetarin e shquar Peter Prifti, tha Prof. Dr. Agron Fico, per bashkepunimin intelektual me te, per perkrahjen shkencore publike me ese dinjitoze dhe letra .

Autori i disa shkrimeve per Professor Peter Priftin, Prof. Dr. Agron Fico -N/Kryetar i Akademise Shqiptaro-Amerikane te Shkencave dhe Arteve, mbajti me kete raste kumtesen :"Ne nderim te Prof. Peter Priftit"

" Kam dhe ruaj emocione te thella per njeriun dhe dijetarin e shquar Peter Prifti, tha Prof. Dr. Agron Fico, per bashkepunimin intelektual me te, per perkrahjen shkencore publike me ese dinjitoze dhe letra plot mencuri pothuajse per te gjitha librat dhe studimet qe kam botuar ne dhjetevjecarin e fundit, si Profesor ne tre kontinentet 2004, Diaspora e Rilindur, 2006, e te tjera. Natyrisht, kete akt kulturor intelektual nga Prof. Peter Prifti nuk e marr si privilegj, por kryesisht si nje gjykim fisnik nga nje dijetar i permasave akademike qe e di mire metrin e gjerave."

Professor Fico, kujtoje se Prof. Peter Prifti eshte dukuria intelektuale, publike e shoqerore, qe u rrit ne mjedisin demokratik te Amerikes, ne mjedisin e Fan Nolit dhe nolianeve te Vatres dhe me gjere. Universi krijues, jeta publike dhe arkivi qe la, deshmojne se Prof. Peter Prifti kishte tri dashuri te medha:

E para dashuria per Shqiperine, Kosoven, per Kombin shqiptar, qe gjeti shprehjen ne librat dhe dhjetera e dhjetera shkrime per to. Por akti me i larte njerezor - deshira qe hirit i trupit ti shperndahej ne token shqiptare e skalit perjete dashurine e Peter Priftit per Atdheun, per Shqiperine, per Kombin shqiptar.

E dyta eshte dashuria per gjuhen, kulturen, traditat e lashta dhe te pasura shqiptare - qe perben boshtin e veprimtarise se tij kulturore-shkencore dhe publike. E treta eshte dashuria dhe nderimi per Fan Noli, per Vatren, me te cilet bashkepunoi dhe kontribuoi.

Dr. Adem Harxhi Vice-President i ASHASHA ,është studiues aktiv për problemet e mprehta socio-seksologjike

Lindi në qytetin e Gjirokastrës më 16 Janar 1936. Në vitin 1960 mbaron me diplomë të shkëlqyer Fakultetin e Mjekësisë dhe caktohet Pedagog në Klinikën e Neurologjisë së Fakultetit. Shpejt ky emërim u anulua dhe u dërgua mjek në okulist në rrethin e Gjirokastrës.
Ai ngriti të parin repart të okulistikës, që u shërbente rretheve Gjirokastër, Sarandë, Tepelenë dhe Përmet.

Ne vitin 1969, emërohet drejtor i spitalit të Gjirokastrës duke ushtruar dhe detyrën e mjekut okulist, detyra te cilat i mbajti deri ne vitin 1986, kur u emërua mjek pranë ambasadës së Shqipërisë në Budapest-Hungari.

Për shumë vite, deri sa u largua nga Gjirokastra, ka qenë pedagog i Fiziologjisë dhe Anatomisë në degët e “Biologjisë” dhe në atë të “Ciklit të Ulët” të Universitetit “Eqrem Çabej” Gjirokastër.
Gjatë jetës së gjatë si mjek dhe si punonjës në fushën e organizimit shëndetësor, Dr. Adem Harxhi ka botuar dhe referuar shumë artikuj në shtypin vendës. Ka referuar shumë tema shkencore në sesionet shkencore, kudo nëpër rrethet e Shqipërisë. Ka botuar artikuj edhe në revista mjekësore të huaja. Në vitin 1986, emërohet mjek pranë Ambasadës së R.P.Sh në Budapest dhe pas kthimit prej andej, punoj si mjek okulist ne Rrethin e Sarandës ku shërbimi i okulistikës ishte mbyllur. Në vitin 1993 emigroi familjarisht ne Sh.B.A, ku për asnjë moment nuk u shkëput nga bota e mjekësisë.


Në vitin 1994 është ndër nismëtaret, së bashku me Prof. Skënder Kodra dhe Prof. Ulvi Vehbiu, që kërkuan nga shteti i New Yorkut lejen për të themeluar të parën Akademi Shqiptaro – Amerikane të Shkencave. Pas aprovimit të saj, ai është zgjedhur dhe vazhdon të jetë nënkryetar i kësaj Akademie dhe Kryeredaktor i revistes se Akademise “Dituria”,Në vitin 2000, duke qenë ne emigrim, botoi librin “Janë Sytë e Tu”. Një libër me karakter shkencor popullor, që bënte të ditura për shqiptarët, rezultatet e operacioneve me laser për heqjen e syzave, të cilat sapo kishin filluar të kryheshin në Amerikë. Ky libër është vazhdim i interesimit të tij për sytë e rinisë universitare.

Gjatë qëndrimit në emigracion, pati mundësinë të punojë në një fushë që ka qenë pasioni i tij i vjetër, ne fushën e seksualitetit dhe seksit. Kjo fushë ka zgjuar interesin e tij, sepse si mjek dhe humanist, ka vënë re se jeta e shumë bashkatdhetarëve të tij, kish humbur shumë nga kualiteti i saj, si pasojë e injorancës seksuale që zotëronte në shoqërinë shqiptare.

Në vitin 2002 , që pas një studimi shumë vjeçar dhe duke përfituar nga eksperienca e disa prej klinikave më të mira të seksterapisë në Amerikë, Dr. Adem Harxhi shkroi traktatin ‘ “Seksualiteti dhe Seksi”.

Me insistimin e tij, duke i rezistuar një opinioni tepër restriktiv në fushën e seksualitetit, u angazhua në edukimin seksual të njerëzve në një nga stacionet televizive të vendit- “GjeliVision”. Në këtë mënyrë Dr. Adem Harxhi u bërë pionier në fushën e edukimit seksual të njerëzve në Shqipëri.
Këtë punë të filluar e ka bërë me përkushtim. Ai ngriti në Tiranë shoqatën “Respekt, për problemet seksuale”, që synon edukimin seksual të njerëzve veçanërisht të rinisë. Ideja për të ngritur këtë shoqatë i lindi nga interesimi i madh i publikut shqiptar për të mësuar më shumë në këtë fushë, që për shoqërinë tonë ka qenë një tabu.

Në vitin 2003, boton një libër shumë të vlefshëm dhe shumë interesant me titull: “Fëmijët duan të dinë për seksin” Në këtë libër gjenden përgjigjet për rreth dyqind pyetje që prindërit dhe fëmijët i kanë drejtuar doktor Adem Harxhit. Ky libër është një ndihmë e paçmuar për fëmijët, prindërit e tyre, si dhe për arsimtarët.

Ne vitin 2011, boton librin “Ne sinkron me natyren”. Ne kete liber Dr. Adem Harxhi u jep pergigje shumë pyetjeve qe lidhen me faktin se si influencon jeta e shendetshme seksuale ne shendetin e grave, vecanerisht, ne shfaqjen e kancerit te organeve gjenitale dhe gjirit.

Janë shumë të njohura emisionet e tij “Linja e Kuqe”, që i zhvillon me pyetje direkte nga shikuesit, tre herë në javë, në orët e vona të natës në Televizionin “ 24 News” të Tiranës.

Ka mbi pese vjet, që çdo të Shtunë dhe të Diel, Dr. Adem Harxhi, shkruan artikuj lidhur me edukimin seksual në gazetën “Shekulli” dhe nw gazetwn “Dita”. Njw herw nw muaj shkruan nw revistën “Spektri”. Në këto shkrime trajtohen probleme të jetës seksuale dhe përgjigje për pyetjet e lexuesve. Punët e tij në fushën e seksologjisë kanë ngjallure interes shumë të madh brënda vendit. Shumë gazeta të vendit kanë shkruar dhe intervistuar Dr. Adem Harxhin.

Punët e Dr.A.Harxhit për problemet seksuale, kanë tërhequr vëmendjen e shumë medieve të huaja.
Kështu në datën 25 Shkurt 2003, shkruante njw artikull të gjatë revista? “ War and Peace Report”.
Në Mars 2003, shkruante gazeta “Variete” dhe në 16 Qershor 2003 një artikull të gjatë shkroi gazeta “The Times” e Londrës, e cila e quante Dr. Adem Harxhin si Dr. Ruth-in e Shqipërisë.

Në vitin 2004 Televizioni Qendror i Lubljanës Slloveni, erdhi dhe realizoi një emision televiziv me Dr. Adem Harxhin për problemet e seksit, si njw eksperiencë të vlefshme për Slloveninë.
Kontributi i Dr. Adem Harxhit në fushën e edukimit seksual është i shquar dhe me shumë vlera, ndaj ai vendosi të hape edhe nje faqe në Internet, për t’u dhënë mundësi sa më shumë njerëzve të përfitojnë nga mësimet e tij shumë të vlefshme.

Gjate gjithë kohes Dr. Adem Harxhi ka qene aktiv ne shtypin e Tiranes, per problemet me te mprehta sociale te kohes. Artikujt e tij te karakterit social, jane pritur me shumë interesim nga lexuesit.

Libra tjerë:

“Neper xhunglen seksuale.”
“Seksi eshte gezim”
“Te mesojme per seksin”
“Tim biri”

Eruditizmi i shkenctarit dhe patriotit Prof. Dr. Skënder Kodra Ph.D.

Prof. Dr. Skënder Kodra u lind më 13.05.1946 në Burim të Kosovës, ku kreu shkollën fillore. Shkollën e mesme e vazhdoi në Gjakovë dhe Pejë. Autoritetet qeveritare serbe e burgosen për motive patriotike. Në shumë raste kaloi nëpër burgjet e Prishtinës, Gjakovës, Ferizajt, Suharekës në Ce Zene e Beogradit dhe veçanërisht në burgun e Pejës.

Më 1969 emigroi në Itali e pas një viti në SHBA, ku edhe mori statusin e refugjatit politik. Në SHBA më 1980 mbaron shkollën e mesme. Më 1986 përfundon shkëlqyeshëm studimet e larta në Universitetin “Mercy College”, në degën e psikologjisë dhe pas një viti kreu studimet pasuniversitare në “Long Island University” dhe laureohet me titullin Master degry.



Në vitin 1991 mbron doktoraturën me temën “Shkaqet që çojnë në skizofreni” dhe merr titullin më të lartë shkencor në SHBA PH.D. Më tej u specializua në një profil më të ngushtë në fushën e Psikologjisë Klinike.

Veprimtaria e tij është e larmishme si profesor, psikolog e shkencëtar. Ligjëron në tri universitete me studentë nga e gjithë bota. Ai ka një veprimtari të begatë veçanërisht në Psikologjinë klinike, të cilën e ka pasuruar dhe me përvojën e madhe në spitalet ushtarake të psikiatrisë në New York, ku punoi për dhjetë vjet me pacientë të Luftës së Dytë Botërore dhe të Luftës së Vietnamit.

Diturinë dhe përvojën e tij si psikolog dhe shkencëtar, Prof. Dr. Skënder Kodra e ka përcjellë në tetë libra si: Evoluimi i Trurit Dje, Sot dhe Nesër Library of Congress (June 11. 2001) Definition of personality. Tiranë (Library of Congress (2003) Drugs and its Impact. Tirane Library of Congress (June, 11.2004) Road Map Opportunities in Cilinical Psychology, Tiranë Library of Congress (June 12.2006) Library of Congress 101 Independence Ave, S.E. Uashington D.C. 20559-6000.

I brumosur me ndjenja të larta atdhedashurie dhe si intelektual i përgatitur në SHBA, Skënder Kodra ka dhënë një kontribut të çmuar dhe për popullin shqiptar. Në vitin 1995 ai themeloi Akademinë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe Arteve me qendër në New York dhe vazhdon të jetë aktiv si kryetar i kësaj Akademie.

Me ndryshimet demokratike në Shqipëri, Prof. Dr. Skënder Kodra vazhdoi të kontribuoj edhe në dheun amë. Ai punoi dy vjet në Tiranë si klinicist pranë Klinikës psikiatrike të Fakultetit të Mjekësisë në Universitetin e Tiranës, ku përgatiti dhe ligjëroi leksione të ndryshme. Me kënaqësi ai i dhuroi kësaj klinike një bibliotekë të pasur me literaturë masive të psikiatrisë klinike amerikane. Gjatë kësaj kohe në Radio Tirana ai mbajti një rubrikë të përjavshme me temë nga psikiatria.

Në këtë periudhë Prof. Dr. Skënder Kodra viziton sërish vendlindjen e tij Kosovën, ku zhvillon një veprimtari të dendur shkencore dhe patriotike, aq sa siç thoshin dhe vendasit, klinika e tij u kthye në një istikam lufte. Pushtuesit serb ia bastisën klinikën dhe e arrestuan për ta detyruar të pajisej me dokumente serbe. Zoti Skënder Kodra nuk pranon dhe largohet i detyruar nga atdheu i tij.

Në verën e vitit të Luftës në Kosovë, Prof. Dr. Skënder Kodra shkoi në ndihmë të të dëbuarve kosovarë, në kampet e shumta në Shqipëri, si dhe në spitalin Ushtarak në Tiranë. Djali i tij Isai ushtarak dhe i lindur në SHBA, u radhit në radhët e UÇK-së në Kosovë, ashtu si dhe shumë të tjerë nga të afërmit e familjes Kodra.

Personaliteti i Prof. Dr. Skënder Kodra është i njohur në SHBA, në vende të ndryshme të Evropës dhe në të gjitha trojet shqiptare. Ai ka qenë këshilltar pranë Ministrisë së Shëndetësisë në Shtetin e New Yorkut, është anëtar i Shoqatës së Doktorëve në Shtetin e New Yorkut, Anëtar i Shoqatës të sëmundjeve psikike “Sigmund Frojd” të Austrisë, nënkryetar i Akademisë së Intelektualëve Shqiptarë të Shkencës dhe Artit në Kosovë, anëtar i Shoqatës së Psikiatërve në Shqipëri, etj.

Prof. Dr. Skënder Kodra vazhdon të jetë aktiv si mjek, si pedagog, si shkencëtar. Ai vazhdon të publikojë libra dhe studime shkencore në revistën “Dituria”, organ i Akademisë Shqiptaro_Amerikane me qendër në New York, Akadmi të cilën e drejton me pasion dhe profesionalizëm, si dhe në shumë revista e gazeta prestigjioze në SHBA dhe Shqipëri.

Figura poliedrike e Prof. Dr. Skënder Kodra, është kthyer në një simbol për komunitetin shqiptar në SHBA, Kosovë dhe Shqipëri, si një njeri me energji të pashtershme humane e patriotike.

Përgatiti:F.B

Liderët e mëdhenj që kishin probleme mendore

Mahatma Gandi dhe Abraham Linkoln

Presidentët Abraham Linkoln dhe John F. Kennedy, janë përballur me probleme mendore, si depresioni, tha profesori i universitetit Tufts, Dr. Nassir Ghaemi, i cili ka shkruar për figura historike me probleme mendore.

Nga Mahatma Gandi deri tek Abraham Linkoln, kishin probleme mentale por triumfuan si rezultat i asaj.

Disa nga liderët më të mëdhenj të Amerikës në të kaluarën, kanë pasur probleme të shëndetit mendor, dhe kjo mund t’u ketë ndihmuar në kohëra të krizës, thonë psikologët dhe psikiatrit, shkruan Daily Mail.

Presidentët Abraham Linkoln dhe John F. Kennedy, janë përballur me probleme mendore, si depresioni, tha profesori i universitetit Tufts, Dr. Nassir Ghaemi, i cili ka shkruar për figura historike me probleme mendore.

Gjithashtu kryeministri britanik Winston Churchill, lideri i të drejtave civile Martin Luther King Jr. dhe Mahatma Gandhi i Indisë si dhe shumë prej figurave të mëdha historike, lulëzuan derisa kishin probleme emocionale.

“Njerëzit në depresion shpesh janë më kreativ, më të ndjeshëm dhe më realist se sa njerëzit që janë mendërisht të shëndetshëm”, tha Ghaemi.

“Këta njerëz kanë tendencë që të kenë sukses në kohën e krizës dhe të dështojnë në kohën e paqes“, tha ai

Media franceze: Albin Kurti, njeriu që dëshiron ta shpëtojë Kosovën

Portali francez, Politique Internationnale ka zhvilluar një intervistë me Albin Kurtin, për zhvillimet politike në Kosovë, kundërshtimet e Vetëvendosjes ndaj marrëveshjeve politike me Serbie, korrupsionin, etj. Kurti është pyetur edhe për mos unitetin e opozoitës. Ai flet për AAK edhe NISMA ri pozicionimin e tyre por edhe metodat e dhunës të zgjedhura nga Vetëvendosje. Më poshtë mund ta lexoni intervistën e Albin Kurtit për këtë media franceze.

PI: Që nga vjeshta, opozita po kundërshton marrëveshjet e nënshkruara nga Kosova me Beogradin dhe vendimet « kundërkushtetuese » të qeverisë së tanishme. Lëvizja juaj, Vetëvendosje!, ka kontribuar shumë në bashkimin e opozitës, por ky bashkim përfundoj i shpërbërë?

Albin Kurti (A.K.): Zgjedhja e Hashim Thaçit goditi unitetin e opozitës që kishim arritur ta bashkonim që nga fillimi i mobilizimit kundër marrëveshjeve të nënshkruara me Beogradin, por edhe kundër marrëveshjes së demarkacionit të kufirit me Malin e Zi, këtë vjeshtë. Duket se AAK dhe Nisma u lodhën. Vendosmëria jonë është përforcuar me vendimin e Gjykatës Kushtetuese në fund të dhjetorit, që ka gjykuar se themelimi i Asociacionit të komunave me shumicë serbe të Kosovës cënonte pjesërisht Kushtetutën. Partnerët e Vetëvendosjes – AAK dhe NISMA – zgjodhën të krijojnë një bllok të ri, ne iu dëshirojmë fat në betejën e tyre të re. Sot, Vetëvendosja përfaqëson forcën e dytë politike të Kosovës dhe lëvizja ynë angazhohet drejt bashkimit me lëvizjet opozitare të shoqërisë civile. Ne nuk duam thjesht një ndryshim qeverie, por një ndryshim të mënyrës së qeverisjes! Pra, neve na duket thelbësore të refuzojmë çdo kalkulim politik që do ta synonte ardhjen në pushtet, pa pasur kapacitetin ta reformojmë thellësisht kuadrin kushtetues të Kosovës.

PI: Keni zgjedhur metoda veprimi mjaft të dhunshme, duke mos ngurruar t’i bllokoni seancat parlamentare. Pse një strategji e tillë? A mundet kjo ta diskreditojë aksionin tuaj?

A.K : Kemi protestuar si brenda parlamentit, ashtu edhe jashtë tij. Aksioni ynë mund të duket radikal, por duhet kuptuar se gjendja është jashtëzakonisht kritike. Ekziston një rrezik i vërtetë që Kosova të shndërrohet në një Bosnje dhe Herzegovinë të dytë. Ne druajmë se krijimi i një asociacioni të komunave me shumicë serbe do ta shpiente vendin tonë drejt ndarjes përfundimtare mbi baza etnike. Për t’i bllokuar seancat parlamentare, ne kemi përdorur filikaqa, vezë të prishura, e në fund kemi hedhur edhe gaz lotsjellës. Në fakt, gazi lotsjellës shpërndahet për më pak se 30 minuta, ndërsa nëse krijohet Asociacioni i komunave me shumicë serbe, ai do të zgjasë më shumë se 30 vjet ! Nuk është qëllimi ynë të lëndojmë këdoqoftë, por ta pamundësojmë vazhdimin e punimeve të një shumice që e cënon Kushtetutën.

PI: Qëllimi i juaj nuk është vetëm ta merrni pushtetin, por edhe t’i rikrijoni institucionet e Kosovës. Si duani ta bëni?

A.K. : Kosova ka nevojë për një Republikë të tretë – natyrisht jo sikur ajo që ka njohur Franca! Më lejoni ta bëjë një rikujtim të shkurtër historik. Republika ynë e parë është shpallur simbolikisht në mënyrë klandestine nga deputetët e mbledhur në Kaçanik më 2 korrik 1990, nën pushtimin serb. Kjo ishte republikë për rezistencë. Republika e dytë lindi më 17 shkurt 2008, me deklaratën e shpalljes së pavarësisë së Kosovës. Fatkeqësisht, ky është një regjim, ku nga dita e parë sundon nepotizmi dhe korrupsioni. Kjo është republika e privatizimeve mafioze, zhvatjes së resurseve dhe të mirave publike, pafuqisë së drejtësisë, një republikë pa shtet të së drejtës, një republikë për shitje.

Dhe nuk flas për koncesionet e shumta ndaj Serbisë në kuadër të negociatave të filluara në pranverën e vitit 2011 me ndërmjetësin e Brukselit, që do të ishin të paimagjinueshme edhe në kohën e pushtimit. Kjo republika e dytë i ka dobësuar kaq shumë institucionet e Kosovës, që Kosova sot po duket sikur një Failed State, një « Shtet i dështuar ». Mbetet jetike dhe urgjente, të procedohen reformat thelbësore. Nuk mjafton të ndërrohen ministrat ose kryeministri, por duhet të lindë një Republikë e re. Një republikë e tretë, një republikë për zhvillim.

PI: Kuadri kushtetues i Kosovës është megjithatë i përcaktuar më vitin 2007 nga i dërguari i Kombeve të Bashkuara, Martti Ahtisaari, gjatë bisedimeve që kanë shpier në shpalljen e pavarësisë. Si të ndryshohet Kushtetuta, kur ajo garantohet në teori nga bashkësia ndërkombëtare ?

A.K. : Kemi dalur formalisht nga kuadri i « pavarësisë së mbikëqyrur » me përfundimin e misionit të Zyrës Civile Ndërkombëtare (International Civilian Office, ICO) në shtator 2012. Kosova është tashmë një shtet sikurse shtetet e tjera, që gëzon teorikisht një sovranitet të plotë dhe që nuk do të duhej t’i jepte llogari “protektorëve” të saj ndërkombëtar !

Shpesh akuzohemi se nuk e respektojmë ksuhtetutën e tanishme. Sigurisht se e dëshirojmë një kushtetutë të re, por ne respektojmë kushtetueshmërinë, ndryshe nga qeveritarët e tanishëm që pretendojnë se e mbrojnë kushtetutën e tanishme, duke e shkelur hapur kushtetueshmërinë me nënshkrimin e marrëveshjeve me Beogradin që janë qartësisht anti-kushtetuese !

Për ta ndërruar kushtetutën, ne do të kemi nevojë për një shumicë të kualifikuar, pra për dy të tretat e votave në parlament. Mund të duket e vështirë të sigurohet ky kuorum, por Kosova po e përjeton në këtë moment një periudhë vendimtare të historisë së saj, ku çdo gjë po ndryshon shpejtë. Një ditë e vitit 2016 po vlenë sa një muaj më vitin 2015. Parashikimet janë të vështira.

PI : Nëse vini në pushtet, në ç’hapësirë llogaritni? A nuk druani se misionet ndërkombëtare të pranishme në Prishtinë, duke filluar nga EULEX, do ta bllokojnë projektin tuaj të reformave?

A.K.: Deri në shpalljen e pavarësisë, Kosova ishte nën kontrollin e përbashkët të UNMIK-ut dhe KFOR-it, që mbronin secili interesa nganjëherë të ndryshme. KFOR-i tanimë ka një rol dytësor dhe EULEX-i e ka zëvëndësuar UNMIK-un. Pranë EULEX-it; mbetet e njohur se «Quinti », ky grup i ambasadorëve të shteteve perëndimore me ndikim në Kosovë, po e luan gjithnjë një rol vendimmarrës thelbësor. Thënë të vërtetën, viteve të fundit, « Quinti » ka ngelur një dysh i përbërë nga Uashingtoni dhe Berlini.

Sot, besoj se Kosova mundet më lehtë t’i afirmojë përzgjedhjet e saj. Hapësira politike është më e hapur se ç’ishte viteve të fundit, por pushteti i tanishëm mbetet i bindur ndaj mentorëve të tij ndërkombëtar. As nuk po provon që të përfitojë nga kjo hapësirë politike. Kjo bindshmëri është pasojë e korrupsionit që ia shkakton gangrenën gjithë institucioneve tona.

Qeveritarët tanë, në pushtet që nga fundi i luftës para 17 vitësh, kanë frikë t’i humbin funksionet e tyre, që iu garantojnë zotërimin e resurseve të vendit. Kjo është edhe arsyeja se pse nuk po kanë asnjë vullnet të ndërmarrin një sprovë forceje politike me shtetet që tregohen që nga viti 1999 si « miq » ose « mbrojtës » të Kosovës. Nga ana e saj, opozita dëshiron të bisedojë me Brukselin, Londrën, Berlinin, Parisin, Romën ose Uashingtonin; por duke krijuar baza të reja të dialogut, më të shëndetshme.

PI: Keni ndryshuar pozicionim. Deri para pak kohësh, ju refuzonit të bisedoni me bashkësinë ndërkombëtare...

A.K.: Siç ju thashë, deri më 2008, ne kishim punë me UNMIK-un. Asnjë sovran në botë nuk kishte aq pushtet sikurse që kishin shefat e UNMIK-ut në Kosovë. Gjendja ka ndryshuar me pavarësinë dhe me ardhjen e EULEX-it, e dialogu është i mundshëm. Por, natyrisht se bisedimet nuk nënkuptojnë marrëveshje…

PI: Pikërisht. Ju keni kritikuar shumë dialogun me Beogradin, që zhvillohet me ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian?

A.K.: Vlerësojmë se mënyra sesi zhvillohet ky dialog nuk është e duhura. Duhet privilegjuar një nivel tjetër të dialogut, brenda, direkt me serbët e Kosovës. Nuk duhet të bisedohet pa ndërprerë për « pajtimin ». Kjo nuk shpie askund. Duhet folur konkretisht për zhvillim. Nuk jam kundër pajtimit, por duke folur vetëm për pajtim dhe ku asgjë nuk po ndryshon në realitet, po përfundojmë në fuqizimin e (ri)lindjes së armiqësive.

Në të vërtetë, personalisht, nuk kam nevojë të pajtohem me serbët e Kosovës, ata nuk më kanë bërë asgjë. Nuk kam çfarë t’i kërkojë atyre llogari, por Beogradit.

Serbia më ka burgosur dy vjet e gjysëm… Nuk kam asnjë animozitet karshi serbëve të Kosovës. Dhe, për momentin, dialogu i vetëm që po zhvillohet është një dialog diplomatik me Beogradin nën ndërmjetësimin e Bashkimit Evropian, një dialog që na është imponuar për një të ashtuquajtur pajtim. Kemi më shumë nevojë për një dialog social, demokratik; të hapur me serbët vendorë, mbi mundësitë e zhvillimit të shtetit tonë të përbashkët. As Beogradi dhe asnjë lloj ndërmjetësuesi ndërkombëtar nuk do të duhej të ndërhyjë në këtë dialog.

PI: A mendoni realisht se serbët e Kosovës kanë gatishmëri të flasin me « Vetëvendosjen » ?

A.K.: Duhet të fillojmë të bisedojmë me bujqit. Së paku ata i kanë këmbët në tokë. Paramendoni një takim midis dy bujqve, një serb dhe një shqiptar! Në vend se t’i përsërisim të njëjtat gjëra rreth zënkave të përjetshme historike; flasin për plehun, farën, tregun – sesi do t’i garantohet shitja nga pushtetet publike? etj. Kur ia kemi paraqitur një projekt të tillë një ambasadorit perëndimor, a e dini se ç’është përgjigjur ?: « A do të jemi edhe ne, pjesë e një programi të tillë » ? Iu përgjigja: “Pse jo, por siç shihet, kemi më shumë nevojë për bujq sesa për diplomatë”. Ky shembull e ilustron mirë funksionimin e përfaqësuesve ndërkombëtarë: ata mendojnë para së gjithash për dukshmërinë e tyre, mendojnë se janë të domosdoshëm !

Natyrisht se kemi nevojë për ndihmën e BE për të lëvizur, por kemi më shumë nevojë për specialistë të bujqësisë ose për ekonomistë; se për policë, gjyqtarë ose diplomat cinikë. Emëruesi i kësaj republike të re që ne e dëshriojmë është: “Zhvillimi”. Menjëherë pas pavarësisë, ish-kryeministri Hashim Thaçi shkoi në një fshat serbësh për t’iu dhënë një traktor. Njëzet kamera ishin përreth tij. Ne parapëlqejmë njëzet traktorë dhe një kamerë. Ose edhe më mirë: asnjë kamerë! Sepse, më shumë vlenë të veprosh se të flasësh. Kjo më kujton teatrin e Beketit: më mirë vlenë të mos flasësh shumë!

Për t’iu kthyer serbëve, që nga koha që Vetëvendosja e drejton komunën e Prishtinës, çdo gjë shkon shumë mirë në të dy fshatrat me serbë që gjinden në hapësirën komunale urbane të kryeqytetit të Kosovës. Komuna ka marrëdhënie të shkëlqyeshme me përfaqësuesit e tyre, sepse privilegjojmë një dialog konkret mbi nevojat e qytetarëve, në vend se t’i përsërisim vazhdimisht të njëjtat fjalë boshe mbi « pajtimin », veçanërisht kur janë në afërsi kamerat perëndimore.

PI: Nga shpallja e pavarësisë së saj, Kosova është angazhuar në një proces të integrimit evropian, që përcakton agjendën politike dhe ekonomike të vendit. Nëse vini në pushtet, a e keni në plan ta vazhdoni atë; megjithë pengesat normative, administrative, juridike dhe politike që kanë të bëjnë me kandidaturat evropiane?

A.K.: Duam të bëhemi pjesë të Bashkimit Evropian sa më shpejtë që është e mundur, por jemi plotësisht të vetëdijshëm me faktin se kjo çështje nuk është e paraparë për ditën e nesërme. Kur mori funksionin e tij, në nëntor 2014, Jean-Claude Juncker, kryetari i Komisionit Evropian, ka deklaruar se procesi i zgjerimit ishte i ngrirë më së paku deri më vitin 2019. Konkretisht, kjo nënkupton se nuk do të ketë zgjerim të ri para së paku 2025, sepse kjo është dinamika e zgjerimit që është ndërprerë deri më 2019.

Brukseli e di se do të duhet përgatitur këtë zgjerim me imtësi të madhe dhe se duhet administruar ndjeshmëritë, duke marrë parasysh grindjet e shumta që i lëkundin shtetet e Ballkanit Perëndimor, si kontesti mbi emrin rreth Greqisë dhe Maqedonisë që nga viti 1991.

Megjithatë, ndonëse afati është larg: Kosova duhet të përgatitet më së miri. Dua ta rikujtoj gjithashtu se për momentin, Kosova nuk e ka statusin e kandidatit. I kemi ende duart relativisht të lira për ta udhëhequr politikën që duam. Natyrisht se ka një pjesë utopie në projektin politik të Vetëvendosjes, por mbetem optimist, përndryshe nuk do të merresha me politikë. Shpresoj se BE-ja do të ketë ndryshuar në momentin e anëtarësimit të Kosovës.

Nuk besoj se shtrëngesat dhe shkurtimet (austerity) janë e vetmja formë e mundshme e politikave ekonomike. Sipas meje, kemi nevojë për një Evropë sociale dhe solidare. Sot, BE kërkon ta ridefinojë vendin e saj në një botë që është bërë multipolare, por ajo duhet të riorganizohet edhe nga brenda, dhe nuk besoj që Traktati i Lisbonës ose Kushtetuta përbëjnë mjete të mjaftueshme. Nganjëherë thuhet se BE-ja po rrëshqet djathtas, por paradoksalisht, kur Kosova do të anëtarësohet, ajo do ta bëjë një hap të madh majtas. Shteti jonë funksionon aktualisht sipas një modeli ultra-liberal që shkelë shumë rregulla komunitare.

Duhet nënvizuar gjithashtu se procesi i integrimit është për momentin në pikën zero, sepse pesë shtete anëtare nuk e njohin ende pavarësinë e Kosovës. Greqia, Rumania dhe Sllovakia nganjëherë duken të gatshme të lëvizin pozitivisht; por Qipro dhe Spanja mbeten në pozicionet e tyre për shkak të problemeve të brendshme të tyre. Problemi është që diplomacia jonë mbështetet tepër shumë në përkrahjen e vetme të Shteteve të Bashkuara. E kjo na frenon tek të tjerët. Duhet ta zhvillojmë diplomacinë tonë për ta rritur njohjen e pavarësisë sonë.

P.I: Si e shihni BE-në më gjerësisht dhe ç’mund t’ju sjellë ajo ?

A.K: Deri më vitin 1999, ne ishim në burg. Ishim sikurse të burgosur politik, me Beogradin si rojtar. Pastaj, kur u gjetëm nën protektorat ndërkombëtar pas luftës, ne ishim sikurse të sëmurët në një spital. Ishim pacientë dhe duhej të tregoheshim « pacient », të dinim të prisnim kur mjekët - që do të thotë funksionarët ndërkombëtarë - do t’na jepnin barnat e duhura. Mjekët na premtonin se do të dilnin shpejtë nga spitali, por pa na e dhënë asnjëherë datën.

U bën 17 vjet që mbetemi të bllokuar në spital… Dhe në momentin që dilni nga spitali, ju nuk jeni ende të lirë, ju duhet të shkoni në shkollë. Për mua, procesi i integrimit në BE duket sikurse një mësim zanati (praktikë); me Kosovën në rolin e nxënësit dhe me BE-në në rolin e profesorit. Mirëpo, një nxënës nuk është gjithherë i lumtur në shkollë! Na mbetet ende shumë për të mësuar që ta sigurojmë diplomën tonë, por duhet doemos që Kosova ta sigurojë atë.

Këto krahasime vlejnë për gjendjen politike. Për ekonominë, besoj se gjendja përngjanë më shumë me atë që ndodhë në natyrë. Luani dhe lepuri jetojnë aty bashkërisht, por lepuri nuk e hanë kurrë luanin. Mirëpo, vazhdimisht na përsërisin të njëjtën parullë: « shansat janë të barabarta ». Thuajse shansat ishin të barabarta midis luanit dhe lepurit, ose midis Kosovës dhe Gjermanisë apo Francës…. Për mua, Kosova nuk mundet t’i rezistojë si e vetme globalizimit liberal. Integrimi evropian është pra e keqja më e vogël. Ne jemi pjesë e kontinentit evropian dhe vendi ynë është në BE. Sot, modeli i shteteve-kombe mbetet i përshtatshëm, edhe pse nuk është i mjaftueshëm.

PI: Ju mbroni perspektivat evropiane të Kosovës, por i keni kritikuar megjithatë shumë përzgjedhjet politike të BE-së në Ballkan!

A.K.: E saktë. Për tepër shumë kohë, emëruesi i përbashkët i BE, një emërues afatshkurtër ishte « stabiliteti ». Për BE-në ekzistojnë tri fjalë kyçe (key-ëords): paqe, siguri, stabilitet. Por, ajo që e dëshiron Vetëvendosje është ndryshimi i plotë i paradigmës. Ne kërkojmë tri gjëra: drejtësi, demokraci, zhvillim.

Nuk jam kundër paqes, sigurisë ose stabilitetit; por e vetmja mënyrë për t’i realizuar këto qëllime është ta forcojmë drejtësinë, demokracinë, zhvillimin. Deri tani, për ta garantuar paqen, sigurinë dhe stabilitetin; bashkësia ndërkombëtare e ka toleruar korrupsionin e elitave politike kosovare, por besoj se populli është sot i gatshëm ta përmbytë këtë gjendje ekzistuese. Jam shumë optimist. Revolta popullore që e ka tundur vendin për disa muaj me radhë është rezultat i frustrimit të madh që rritej nga përfundimi i luftës.

Të jetosh nën diktaturë nuk konsiderohet tani e tutje sikur diçka e pranueshme, por as të jetosh nën një « demokraci autoritare ». Kjo dhe është arsyeja pse mendoj se do të rrëzohen nga froni të gjithë qeveritarët autoritarë të Ballkanit – në Kosovë, por edhe në Mal të Zi, Maqedoni, Serbi. Sot, koalicioni në pushtet bën çmos që banorët ta kenë vetëm një dëshirë: të ikin. Dimrin e vitit 2014-2015, rreth 100.000 kosovarë e kanë braktisur vendin për pak muaj. Por jo çdokush do të ikë dhe populli do të përfundojë duke ia kthyer shpindën këtyre qeveritarëve autoritarë.

PI: Vallë, a nuk është përvoja e fundit e Syriza-s në Greqi dëshmia më e mirë që është shumë vështirë të tejkalohen rregullat e Bashkimit Evropian?

A.K.: Mendoj se Greqia është shumë e varur nga Brukseli. Një situatë e tillë nuk do të kishte mundur të prodhohej në Suedi ose në Britaninë e madhe, që nuk kanë hequr dorë nga monedha e tyre kombëtare për euron. Përndryshe, Alexis Tsipras dhe Yanis Varoufakis e kanë nënvlerësuar ashpërsinë e Gjermanisë.

Po ta kishin kalkuluar më mirë, ata do ta kishin përqafuar një strategji tjetër se ballafaqimin. Për mendimin tim, në Vetëvendosje, jemi më të vetëdijshëm për brutalitetin potencial të fuqive të mëdha. Pastaj, Greqia ka gjithashtu një klasë të mesme pletorike e cila nuk po është e gatshme të heq dorë nga privilegjet e saj.

Në Kosovë, gjendja sociale është shumë më kritike dhe pothuajse nuk ka klasë të mesme! Popullata po ka shumë më tepër nevojë për punësim sesa t’i mbrojë të drejtat e saj. Paradoksalisht, kjo na bën më pak të goditshëm: sado të këqija qofshin, masat e austeritetit të ndërmarra nga BE-ja janë më pak të dëmshme sesa kapja e pasurive kombëtare nga ata që e qeverisin Kosovën qysh nga paslufta.

PI: Zhvillimi ekonomik i vendit përbën një prioritet për Ju. Duani të shkëputeni nga modeli i ndjekur që nga viti 1999, por si?

A.K: Duhet ta bëjmë një bilanc nga ajo që është bërë që pothuajse 17 vjet. Për ta zhvilluar Kosovën duhet të heqim dorë nga disa orientime liberale, të mbështetemi në resurset minerare, përfshirë edhe në qymyrin; të promovojmë produktet vendore bujqësore dhe industriale, ashtu që mos të kemi nevojë të importojmë çdo gjë, duke e përmirësuar njëkohësisht klimën e biznesit. Sot, raporti i shkëmbimeve export-import është 1 me 10.

Kjo nuk është e qëndrueshme. Kosova mbijeton vetëm përmes remitancave të mërgatës. Sipas të dhënave zyrtare, më 2015, kosovarët kanë injektuar nga mërgata 620 milionë euro në arkën e shtetit, shifër kjo që nuk merr parasysh paratë kesh të derdhura drejpërdrejtë nga diaspora dhe as të mirat e tjera.

Realisht, vlerësohet se mërgata investon një miliard euro çdo vjet në Kosovë, që përfaqëson rreth dy të tretat e buxhetit vjetor të shtetit, që sillet në rreth 1,5 miliardë. Por, këto para të mërgatës nuk do të duhej të shërbejnë vetëm për të blerë të mira jashtë vendit, por të shërbejnë në zhvillimin e aktiviteteve ekonomike në Kosovë. Ka resurse të tjera që do të mund t’i mobilizonim : privatizimet kanë sjellur 600 milion euro që po flejnë për momentin në arkat e bankave të huaja dhe 1,2 miliardë euro që janë në duart e fondit pensional. Duam t’i mobilizojmë gjithë këto resurse për ta zhvilluar ekonominë e Kosovës.

Lëvizja Vetëvendosje është shumë e ndikuar nga Ha-Joon Chang, një ekonomist që ligjëron në Universitetin e Kembrixhit. Në punimet e tij, Ha-Joon Chang shpjegon se zhvillimi mund të ndihmohet nga jashtë, por që duhet gjithherë të inicohet nga brenda. Ai rikujton se 90% e investimeve të huaja orientohen drejt shteteve tashmë të zhvilluara. Ndryshe nga ajo që provojnë t’i bindin që më se njëzet vjet përfaqësuesit politik të Ballkanit; nuk janë pra investimet e huaja që e mundësojnë zhvillimin e një vendi, por zhvillimi i arritur i vendit që e bën atë joshës për investimet e huaja. Konsiderojmë se shteti nuk duhet ta konrollojë ekonominë, por nuk duhet të mjaftohet vetëm duke qëndruar spektator. Për ta bërë një analogji me kinemanë, roli i shtetit është ai i aktorit dhe ngapak ai i skenaristit, por jo i regjisorit…dhe as i spektatorit!

Shteti duhet të inkurajojë, mbështes, ta jep një orientim drejtues ndaj veprimit ekonomik, pa e kontrolluar atë. Sipas Ha-Joon Chang, shteti duhet të bashkëpunojë me mjedisin e biznesit, por duke shmangur marrëdhëniet shumë të afërta. Zyrtarisht, ne kemi një treg me një konkurrencë të lirë dhe jo të shtrembëruar, por në realitet, pushteti është tepër shumë i afërt me mjedisin e biznesit. Kosova ka nevojë për diçka të ngjashme me Neë Deal.

PI: Dëshironi të përqëndroheni në zhvillimin e prodhimit vendor. Sa është kjo e mundur përderisa Kosova prodhon pak, kur dihet se e ka të kufizuar tregun e brendshëm dhe që do të duhet t’i përmbaheni rregullave të tregtisë së lirë që nënkupton afrimin e saj me BE?

A.K.: Marrëveshja e MSA që Kosova ka nënshkruar me Bashkimin Evropian, pas negociatave të gjata, më 27 tetor 2015, e parasheh një periudhë kalimtare për t’i mbrojtur prodhimet vendore. Është thelbësore t’i referohemi këtij mekanizmi. Duhet gjithashtu t’ia dërgojmë një mesazh të fuqishëm investuesve të jashtëm; duke filluar nga mërgata, që të vijnë në Kosovë. Mjedisi i biznesit është kaq i keq, saqë diaspora parapëlqen të investojë kudo tjetër se në Kosovë. Sot, në odat ekonomike të Kosovës, zhvillohet para së gjithash politikë.

Duhet doemos të ndryshohen mentalitetet : duhet biseduar me biznismenët pa paragjykime politike. Sot, sapo ndokush fillon të fitojë në Kosovë, ai duhet të negociojë me pushtetin dhe të jep mito. Do t’i japim gjithashtu fund projekteve faraonike me kosto të fryera, sikurse autostrada e ndërtuar nga konsorciumi turko-amerikan « Bechtel-Enka », në kushte shumë dyshuese. Duam gjithashtu ta kthejmë nivelizimin e sistemit fiskal me një qëllim të thjeshtë : t’i zvogëlojmë taksat për ata që investojnë në Kosovë. Njëlloj, ata që do të krijojnë vende të punës, do të ketë përparësi fiskale. Është koha të veprojmë. Këtë e pret popullata e Kosovës.

PI: Shumë iniciativa janë ndërmarrë që nga vendosja e protektoratit ndërkombëtar më vitin 1999, në përpjekje të zhvillimit të prodhimit vendor, por nuk kanë dhënë rezultate premtuese. Nëse marrin shembullin e bujqësisë, sot, nëpër tezga gjinden pothuajse vetëm prodhime të importuara, sepse produktet kosovare nuk janë konkurruese. Si mendoni ta ndryshoni këtë gjendje? A jeni të gatshëm të ndërmerrni masa mbrojtëse?

A.K.: Më mirë të përdorën barrierat jotarifore dhe parimi i reciprocitetit në këmbimet tona tregtare. Konkretisht, kjo nënkupton që duhet caktuar një kontigjent për hyrjen e mallrave të huaja, ashtu që të favorizohet prodhimi vendor. Deri sot, Kosova është trajtuar si një geto. Mendojmë se kjo geto duhet së paku të organizohet më mirë! Duam t’i zbatojmë rregullat e njëjta me Bashkimin Evropian. Për shembull, Brukseli shpërndanë 1/3 të buxhetit të tij për bujqësinë, por në Kosovë, ai është vetëm 2%!

PI: Kosova është duke e përdorur euro. A mendoni se duhet ndërruar monedhën?

A.K. : Duhet të jemi të vetëdijshëm se Bashkimi Evropian mundet të na e pezullojë në çdo moment të drejtën për ta përdorur euron. Sigurisht se kjo është një hipotezë pak e mundshme, por duhet ta kemi në mendje, sepse nuk kemi asnjë zotërim mbi këtë monedhë… Ndoshta do të ishte më e matur, më e sigurtë, ta përdorim lekun shqiptar.

PI: Ju paraqesin si një ithtar i « Shqipërisë së Madhe ». A mendoni se Kosova do të kishte interes të bashkohet me Shqipërinë?

A.K.: Mendoj se Shqipëria dhe Kosova mund të jenë plotësuese të njëra-tjetrës. Shqipëria ka qasje në det, ka bjeshkë dhe resurse të rëndësishme të ujit. Kosova ka toka të pjellshme dhe resurse minerare. Vullneti ynë i bashkimit midis Kosovës dhe Shqipërisë nuk ka të bëjë me një projekt nacionalist ose të së kaluarës; ai është para së gjithash një projekt ekonomik : bashkë, Shqipëria dhe Kosova do të ishin më të fuqishme për t’i rezistuar globalizimit.

Kjo do të mund të na ndihmonte përndryshe edhe në kuadër të procesit të integrimit në Bashkimin Evropian, duke e ditur se Shqipëria është zyrtarisht vend kandidat që nga qershori 2014. Duhet nënvizuar se vullneti i bashkimit është një projekt që nuk bartet nga elitat, të nënshtruara ndaj diktateve ndërkombëtare, por nga klasat popullore. Kjo është pozitive : kjo nuk është një lëvizje e imponuar nga lartë, por një suvalë që vjen nga populli.

PI: Mos po rrezikon megjithatë ky projekt ta destabilizojë përsëri Ballkanin ?

A.K.: Ky ishte shqetësimi kryesor kur Kosova e shpalli pavarësinë më 2008. Na thonin se serbët do të iknin masovisht, që pavarësia do t’i kërcënonte barazpeshat, edhe ashtu mjaft të brishta të rajonit, etj. Asgjë prej kësaj nuk ndodhi. Realisht, rreziku i destabilizimit buron veçmas nga politikat e ndjekura në lidhje me minoritetet shqiptare në shtetet e ndryshme të rajonit. Sipas meje, ribashkimi i të gjithë shqiptarëve të Ballkanit do të mund të kishte ndodhur përnjëherë rreth viteve 1991-1992, kur shpërbëhej Jugosllavia dhe përderisa rrëzohej regjimi komunist në Shqipëri.

Një çerekshekull më vonë, ky opsion nuk më duket ende shumë realist. Bashkimi i Shqipërisë dhe Kosovës është një projekt tjetër, që do të realizohej mbi bazën e një referendumi për vetëvendosje dhe që nuk do të kishte pasoja ndaj shteteve të tjera të rajonit, ku jetojnë shqiptarët, sikurse Maqedonia ose Mali i zi.

PI: Cilat janë modelet dhe referencat e juaja politike?

A.K. : Në Vetëvendosje, nuk kemi ndonjë model teorikisht qartësisht të krijuar. Për të qenë i sinqertë, mjaft eksperimentojmë. Përpiqemi të jemi të afërt me popullin, por duke u kudjesur të mos zhytemi në ndonjë formë popullizmi. Përpiqemi të mos jemi shumë dogmatik dhe ta privilegjojmë më shumë aksionin se teorinë. Për t’i përsëritur fjalët e filozofit kosovar Ukshin Hoti, i pagjetur nga përfundimi i luftës në maj 1999, «politika është raport midis revolucionit dhe institucionit».

Natyrisht se përpiqemi të zhvillojmë marrëdhënie me subjektet e tjera të majta në Ballkan dhe në Evropë. Kemi marrëdhënie të mira me partitë e mëdha socialdemokrate, veçmas me Partinë Socialiste Shqiptare, e cila është aktualisht në pushtet. Kam zhvilluar një kohë kontakte me rryma të ndryshme të së majtës në Serbi, por për të qenë i sinqertë, më pengon « jugonostalgjia » e tyre : nuk ndërtohen shtigjet e reja të së ardhmës duke e përsëritur të kaluarën !

PI: A mendoni se do të mund t’i plotësoni pritshmëritë që po krijoni?

A.K.: Nuk përjashtojmë mundësinë të dështojmë. Mund të dështojmë në marrjen e pushtetit dhe mundemi sidomos të dështojmë pasi ta marrim atë. Kosovarët kanë shumë shpresa në Vetëvendosjen; por një ditë, kur do të hyjmë në qeveri, ne duhet të përballemi me realitetin. Zhgënjimi i popullatës është shumë i madh. Duhet pra të jetësojmë çdo gjë për ta rimëkëmbur shtetin, duke e luftuar korrupsionin që po ia shkakton gangrenën institucioneve të Kosovës, si dhe ta zvogëlojmë papunësinë. Si mund të mos jetë në gjendje parashpërthyese një vend i cili ka 60% papunësi të rinisë së saj?

PI: Kosova njihet për praktikimin e islamit tolerant, por marrë parasysh mungesën e perspektivës për të ardhmën e rinisë së saj, nuk druani nga rreziku të një përshkallëzimi radikal?

A.K.: Lëvizja Vetëvendosje përbën alternativën e vetme ndaj këtij skenari, mjaft real. LVV përmbledhë të përjashtuarit, të zhgënjyerit e politikave ultraliberale duke e ofruar një projekt konkret politik. Ajo jep shpresë për t’i dhënë fund elitave zaptuesve dhe të korruptuara që e qeverisin Kosovën nga përfundimi i luftës.

Duke këmbëngulur në afirmimin e kombit shqiptar, Vetëvendosje tregon se kombi është më i rëndësishëm se feja; qoftë ajo muslimane, katolike ose ortodokse. Hamasi nuk do të kishte mundur kurrë të imponohej në Palestinë pa dështimin e Fatahut. Njëjtë në Kosovë, ku ekstremizmi fetar nuk do të mund të imponohet pa dështimin e të gjitha projekteve politike. Edhe kjo është arsyeja pse nuk duhet të gabojmë.