Agjencioni floripress.blogspot.com

2017/01/26

Letër për mamin

images
E dashur mami,
Ti më kishe thënë se kur unë të rritesha do të kuptoja se sa gjëra të bukura kishte në botë.
Më kishe thënë të mos nxitoja të mësoja gjithçka sepse do kisha mjaftueshëm kohë të mësoja çdo gjë që më ngacmonte kureshtjen kur ende quhesha e vogël…
Ti më kishe thënë të duroja e të shijoja çdo çast të fëmijërisë, sepse kur të rritesha asgjë nuk do të më dukej aq e bukur sa e shihja unë atëherë …
Ti më mësove se të isha e rritur nuk ishte gjithmonë keq, nuk ishte gjithmonë e vështirë.
Shpesh të ishe e rritur do të thoshte të ishe edhe e lumtur …
Ti më kishe thënë se kur të bëhesha e madhe do më merrte malli të luaja me kukulla dhe nuk do mundja dot të luaja më.
Më kishe thënë se kur te rritesha do kisha mall të luaja me peta e me litar me fëmijët e lagjes, por nuk do të mundesha dot.
Ti më kishe thënë se kur të rritesha do të dëshiroja me gjithë qenien time të vonohesha për t’u kthyer në shtëpi vetëm se loja nuk do kishte mbaruar ende e unë do të doja patjetër ta çoja deri në fund.
Ti më kishe thënë se kur të rritesha do më merrte malli për t’u bërë me baltë ndërsa luaja në ditët me shi.
Më kishe thënë se do të kisha mall të qaja nga të rrëzuarit e gjunjët e duart e gërvishtura, jo nga lotët që të jep të jesh e rritur.
Ti më kishe thënë se do të kisha mall të qaja nga inati sepse miqtë e mi po i kërkonin të linin lojën përgjysmë e jo nga inati që të dashurit njerëz të tutë u tretën me kohën si kripa ne ujë.
Ti më kishe thënë se kur të bëhesha e madhe do derdhja lot se do të më thyhej zemra e do kisha mall të qaja se dikush më kishte thyer sobën e kukullës ose dylbitë që shihja foto të filmave të mi më të dashur. Më kishe thënë se kur të bëhesha e madhe do lotoja si dreqi se do humbisja veten e do ndjeja mall për kohën kur qaja se kisha humbur një takë të kukullës apo se dikush më kishte humbur pistoletën me ujë.
Ti më kishe thënë se kur të bëhesha e madhe nuk do të mundja më kurrë të ecja këmbëzbathur nëpër rrugë sepse do të më tallnin njerëzit e do të më merrte malli për kohën kur përshkoja çdo rrugë të qytetit tim me këmbë zbathur e me tuta e bluzë me barkë jashtë se ishte shumë vapë.
Ti më kishe thënë se kur të rritesha do më tallnin nëse nuk lyhesha siç lyhen ato e mua do më merrte malli të kisha në qafë varësen me më shumë gështenja se të gjithë fëmijët e tjerë.
Ti më kishe thënë se kur të rritesha do lodhesha duke mbledhur copëzat e zemrës së bërë copë, e do ndieja mall për lodhjen që më jepte koha kur bashkë me të tjerët bridhnim nëpër lagje me vrap e hipnim nëpër pemë për të marrë portokaj e nespulla të sapobëra; se do kisha mall për të ndjerë të nxehtin e drekës kur bridhja nga fusha në fushë për të mbledhur lule, që bëheshin kurora për miss-et e lagjes …
Ti më kishe thënë se kur te bëhesha e madhe do zihesha me njerëzit se më kishin gënjyer e zhgënjyer e do kisha mall për kohën kur zihesha me shoqen e fëmijërisë se më kishte lëpirë gjalpin nga buka ose se më kishte bërë pis fustanin që i kisha dhënë për festën në shkollë.
Ti më kishe mësuar se kur të bëhesha e madhe, nëse dikush do më shihte me një djalë, do të më quante me atë fjalën e unë do kisha mall për kohën kur të gjithë shokë e shoqe përqafoheshim, hanim e flinim së bashku, dhe prindërit tanë gëzoheshin kur na shihnin të lumtur.
Ti më kishe thënë se kur të bëhesha e madhe nuk do ishte e pëlqyeshme të më shihnin duke luajtur më top e atë çast, nëse do mundja ta ktheja kohën pas…
Ti më kishe mësuar se kur të bëhesha e madhe do të kuptoja se përse një djalë dhe një vajzë putheshin në buzë e flinin ne të njëjtën shtëpi, në të njëjtën dhomë…
Më kishe mësuar se kur të rritesha do kisha mall të çmendur për t’u kthyer edhe një herë pas …
Dhe unë u rrita.
E madhe u bëra.
Dhe i kalova të gjitha ato që më pate mësuar.
Por besomë, nuk më pëlqen të jem e madhe.
Dua të ketë një mundësi që të më bëjë përsëri të vogël.
Të ketë një magji që do të më bëjë përsëri fëmijë e të mund të luaj me Sonjën, Orjanën, Klaudion, Gabrielin, Livian, Irën etj. e të qëndroj jashtë deri natën vonë duke luajtur hapa dollapa, me top etj… Të ha gështenja sa të mos kem uri për një javë.
Unë nuk dua më të jem e madhe.
Se të jem e madhe vetëm më ka mërzitur. Vetëm më ka bërë të qaj. Dhe unë nuk i dua të tillë lot.
Dua ata të tjerët. Ata të kohës kur isha e vogël. Ata të kohës kur nuk kuptoja e dija asgjë nga ato që mundoheshe të më mësoje.
Dhe sot të kërkoj falje që ngulja këmbë aq shumë të dija gjithçka.

Por dua të jem përsëri e vogël. Të paktën edhe një herë…

Nga Sara.

Ermira Ymeraj : E dashur frymë…

Ermira Ymeraj

Andej nga thellësia ti troket. Një ngërç të ka blloku gojën e shkarravitur nga babëzia e uria për tjetërsim. Kalvar të rëndë mban mbi shpinë.
E sheh veten ndopak? Ç’po ndodh me ty, pse ndo vargonj hipokrizie je strukë? E mban mend sa e shtrenjtë ishe? Më ke përbi nga mungesa. Ti ishe e para, me ty mësova ajrit t’ia thith butësinë, diellit t’i marr ngrohtësinë, ndë dej qarkulloj bindshëm e jo rrejshëm; më flladite butësisht në djep, më këndoje çdo ditë arsyet e jetimit, pse duhej të të thithja, pse duhej të të besoja, e trupin tim ta lija të lirë në duart e tua. Të besova e andje kisha n’pastërtinë e frymës, të thithja pa pra, e pangopur prej pafajësisë; udhëtoja me ty, frymë e kandshme, inspiruese, gjumëndjellëse… Më rrite në prag të mbarsun me dashni, përkujdesje e çiltërsi. Të dashurova çdo ditënatë timen, ishte motiv i jetës të t’kisha, të të gëzoja, të kuvendoja me ty e të të falënderoja. Mund të mos ishe dhuratë e çmuar për mu, mund të ishe e shkurtër, e përkohshme.
A jam penduar që të kisha ekzistencë?
Ti je në kolaps të çudisë, e di si të shoh tani?
E di ndopak ç’ka ndodhur në mua që mundimshëm frymoj në ty, po jo më veç për vete.
Sot si të shoh?
Nuk është vegim, ma beso! I ke parë hienat hileqare që tinëzisht të kafshojnë? Të dhemb, të shoh si je kërrusur nga ligësia e dhelprave që s’ prajnë duke të të ndotur e kurthe duke të ngritur!
Po gjuha e cinikut e ke parë sa e besueshme është bërë? E ke parë se humanizmi nuk është më pushtet i mirësisë? E ke parë se thikat mbas shpine janë arti i të jetuarit? E ke parë se tradhtia është tharm i ngjitjes? E ke parë se zhvatja është jetike?
Po pabesinë e ke parë që është kriteri bazë i edukatës? E pa harru kllounizmin e maskat që janë bërë identitete.
A, mos më pyet për sahanlëpirësit, frikacakët, tinëzarët, amoralët, minjtë e kanaleve, ujqërit, dehumanët, kasnecët e së keqes, jo se klithi prej dhimbjes, më pickon frymën gjer në tharm, se je lidh prej zinxhirëve të pseudovlerës; je e pabesueshme, je më mëkatare se vetë poseduesit e ligësisë, sepse je e huaj për ta; je frymë që nuk ke kohë në këtë kohësi; je një grumbull indesh e sasi qelizash që biologjia e njeriut të sotëm nuk të pranon; je bira e zezë e ozonit; je gjethe vjeshte që tokës i je bashkangjit me u shkel prej mizorisë që fryma e tjetërsueme sod e ka në rend. Eh, medet moj frymë! Të vajtoj jo ty, po ashtin e bijve të mi që po rriten nën këtë frymë.


Takim me Vetveten


Ftohtë!

Duart i dridheshin e dhëmbët i kërcisnin.Dimri këtë herë kish trokitur më herët në shpirtin e saj Atë ditë të acartë dhjetori, rrinte me trupin mbështeur në parmakun pas xhamit të ftohtë të dritares. Netë të gjata pa gjumë. Ishte kaq e turbullt sa asnjë mendimi s’i shkonte dot der në fund.
Prekte hera- herës fytyrën e zbehtë për të kuptuar në i përkiste më trupit të saj apo e kish braktisur e ndoshta i përkiste një tjetër dimensioni.
Asgjë s’kishte ndryshuar që prej një viti më parë. E njëjta perde, e njëjta panoramë, madje edhe papagalli brenda kafazit nuk i kish ndryshuar fjalët që përsëriste me zë çjerrë. Degët e pemës që zvarriteshin në strehën e shtëpisë krijonin të njëjtat figura imagjinare nga këndi ku ajo i shihte përherë. Rrugica para ballkonit të saj kompozonte të njëjtit tinguj nga zërat e fëmijëve që luanin të gëzuar.

Ajo që i zbehte ata tinguj hareje ishte ajo vetë…..

Mbylli sytë, e iku larg…….

Ju desh ca kohë që mendja e saj të ndalte aty ku duhej.
Ajo për të cilën ndërmorri udhëtimin ju shfaq qartë e me zë kumbues i foli:- Mirëserdhe! Poltroni i artë u shfaq si me magji pas trupit të saj të brishtë. Sikur ja kishin ndier lodhjen e madhe!
Lëshoi trupin mbi ndenjësen e butë. Rehati më të madhe s’kish ndier kurrë më parë. Ju duk vetja shumë e vogël para një ekrani gjigant në të cilin si zinxhir me hallka shumëngjyreshe ju shfaq jeta që nga lindja e deri më tash. Kur ngjarjet po beheshin edhe me të gjalla zeri kumbues i foli:- Tani zgjidh! Varet nga Ty në do të shtosh ose jo hallka të reja.

Heshti pak çaste, mblodhi forcat e foli:
Do te vazhdoj!
Atëherë mos shih vetëm pas xhamit të ngrirë të dritares, por shih përtej të pamundurës! Kur realiteti të shfaqet i errët e pa dritë, stilo për të veshje me ngjyra ylberi e ndriçje me dritën e mendjes tënde!
Kurrë mos u dorëzo! Dimri është i njëjtë për të gjithë. Nëse dëshiron aromë lulesh kërko! Do i gjesh lulëzuar edhe nën dëborë.

Ndjeu një dorë që i ledhatoi flokët butë. E njëjta dorë që e ledhatonte përherë, por tashmë ju duk mrekulli.

M. Gropa
Dhjetor 2016

Dashuri platonike në rrjet

Over The Hills And Far Away By Eviolinist

Dashuria! Një fjalë e vetme, por me një fuqi të madhe e të pashpjegueshme. Ka mbledhur shkrimtarë nga e gjithë bota për të shkruar diçka për të,libra që janë botuar e ende vazhdojnë të botohen, plot ndjenjë dhe emocion, që na bëjnë të futemi në brendësi të tyre e mos të duam të dalim kurrë. Por vallë ç’është dashuria? A ka ajo një përkufizim? A mund të gjenden fjalët e duhura për ta shprehur; për ta bërë abstrakten konkrete, të përgjithshmen të përveçme? Sepse nuk po flasim për dashurinë e zakonshme duke dashur të afërmit, miqtë apo vetë jetën me surprizat e saj. Po flasim për dashuri shpirtrash, për dashuri që ndodh vetëm njëherë në jetë! A mund të jetë e tillë një dashuri platonike? Një dashuri që nuk ka filluar nga shikimet, por nga fjalët dhe në rrjetet sociale? Një dashuri që fillimet i ka në një mesazh, të dërguar mbase vetëm për të kaluar një mbrëmje në praninë e dikujt, ndonëse virtualisht, ku personi me të cilin po shkëmben mendimet mund të ndodhet dy blloqe më tutje ose në kontinentin tjetër. Dalëngadalë ai shndërrohet në mendimin tënd të parë në mëngjes dhe të fundit në mbrëmje. Duket se ekziston një alkimi e veçantë mes të dyve, se shpesh dukeni si një shpirt i vetëm. Në ditët tuaja mungon kontakti fizik, mungojnë shikimet për disa minuta pa ndalim, puthjet, përqafimet apo diçka më tepër. Por duket se për ju nuk përbën aspak problem. Duket se dita-ditës nga i panjohur, ai person po mbush ditët e tua dhe po lë gjurme në mendjen dhe në zemrën tënde. Mjafton një dridhje telefoni për të bërë zemrën të rrahë fort apo për të sjellë me vete grimca emocioni. Dalëngadalë duket se ke filluar edhe të jesh xheloze, të bësh kontrolle të herepashershme te profili i tij nëpër rrjetet sociale, për “miqtë” e tij të vjetër apo të shtuar kohët e fundit. Mërzitesh për një “pëlqim” ” apo një koment; për një vonesë të mesazhit, duke sjellë ndërmend kështu dhjetëra hipoteza për arsyen e vërtetë. Nuk di në duhet t’i besosh, nëse ai vërtet ushqen ndjenja kundrejt teje apo të njëjtën gjë bën edhe me të tjerët. Tani nuk je më ajo vajza që kthente përgjigje të ftohta, as ajo që thjesht kishte krijuar disa konfidenca më shumë. Tani ti ndjen diçka për të e herë-herë mendon se ke rënë në dashuri. Mbase edhe po… Tashmë, edhe pse ka kaluar goxha kohë nga ai mesazh i parë, ende nuk keni arritur tek ai “takimi i shumëpritur”. Ai që e keni ëndërruar të dy aq shumë dhe keni dhënë idetë tuaja se si do jetë, se çfarë reagimi do të keni e si do rrjedhin gjërat. Në mendjen tuaj çdo gjë shkon më së miri,jeni të duhurit për njëri-tjetrin dhe ditët më pas do të jenë të paharrueshme. Do jenë të mbushura me fjalët e pathëna, me puthjet e përqafimet e padhëna. Por deri atëherë ju duhet të prisni. Ditët ju duken shekuj, ama është ajo ndjenjë që mbush shpirtin për të dhënë forcën e duhur për t’ia dalë. Për të treguar se dashuria platonike ekziston, ndonëse të tjerët e shohin si diçka të pamundur.

Nga Bianka

Kosovare Badalli : Diçka është dasht me qenë ndryshe…

Kosovare Badalli

Dola mbas një kohe t’gjatë. Rrugët, t’njëjta. Kafenetë, po aty. Njerëzit, po ata. Ehu! A s’paska ndryshu asnjë gja?!
Hapat i zvarris mbi kalldrëm të vjetër. A është qysh ka qenë, a thu? Njëjtë po duket. Kubëzat? Po, po njëjtë. E posta? Po, krejt qysh e kam lanë.
Rrugëve, krejt të njohur. Dikush përshëndet – sa për zakon, dikush bën sikur nuk sheh (si gjithmonë). Nji tjetër s’më perfill, s’i kam pëlqy kurrë. Disa veç vështrojnë, s’u kujtohem saktë a s’e kanë mendjen te unë hiç.
Qe ku erdha. Aty ku kam ardh çdo ditë. Ku m’ka njoft kamerieri, pronari edhe krejt t’tjerët.
Pak si me ndrojtje e çeli derën, shoh përreth. Tavolinat e bardha. Ulëset si në t’kuqe. Jo tamam kuq. Edhe atëherë kështu kanë qenë.
Po qysh është e mundur? Pse krejt njëjtë? Ti s’je ma këtu. Diçka është dasht me qenë ndryshe… Diçka është dasht me mungu…


Istref Haxhillari : Hija e një gruaje

shadow-womanlarge

Flokët e dëborës përhapnin ndjesi qetësie të pacenuar, peizazhin dimëror e zotëronin grija e qiellit dhe e bardha e tokës. Dielli kridhej në muzgun e hallakatur të reve, era e pamëshirshme i rrihte me kamxhik kalimtarët e rrallë.

Inxhinier Zvirina uli jakën e palltos, kapërceu derën automatike të supermarketit “Panorama”. Me pamje njeriu të ngeshëm vështronte mallrat e paketuara rafteve.

Një grup femrash të zhurmshme sulmuan hyrjen.

– Hej, Todi! – dëgjoi ta thërrisnin.

Zëri i ngjirur me nuanca të njohura doli prej buzëve të një gruaje të gjatë thatime. Flokët ngjyrë lajthie të çelur, bebëzat e gjelbra të errëta, vija delikate mes dy topthave më poshtë i freskuan kujtesën. Një ndjesi këndellëse plot energji e paralizoi, fjalët i ngecën.

– Oh, Nermin! – qe e gjitha ç ’mundi të artikulonte.

– E paske humbur, – ia ktheu ajo. E zbehtë, e mpakur sikur kishte hyrë në ujë, sytë e mjegulluar ngjanin me vatra zjarresh të shuar.

E vështroi ngultas dhe ndjeu sëmbimin t’i përvëlonte keq në zemër. Nuk i pati shkuar kurrë mendja ta shihte kaq të transformuar.

– Dukesh mirë, – theu heshtjen Nermini, – shkruan edhe poezi. I kam parë në internet. Kalimthi.

Todi dëgjonte këngën e ëmbël, të harruar, me notat më të ulëta të mundshme. Nuk donte të humbiste asnjë tingull.

– Eh, ndonjëherë… doktoreshë, – u kujtua ta thërriste me përkëdheli si atëherë. Diçka në gjoks nuk e linte të fliste lirisht.

– Urime!

– I ke lexuar? – e pyeti gjithë kureshtje. Zëri iu angështua përsëri.

– Mërzitesh të them se nuk kam pasur kohë? – vuri dorën e djathtë nën mjekër me atë pamjen çapkëne që e njihte aq mirë, – në fakt do të doja t’u hidhje një sy.

Pas një heshtjeje të tymtë, vazhdoi.

– Do t’i kërkoj pa tjetër, – fjalët vinin duke u shuar siç roniten valëzat bregut të detit në agun e një ditë të turbullt dimri.

– Nuk ke provuar ndonjëherë të shkruash?

As vetë s’e kuptonte përse i rrinte larg dhe humbiste kohën me një bisedë bajate, të kotë. Diçka e errët e paralizonte, nuk e linte të kapërcente pragun.

– Vetëm receta, – ia ktheu Nermini dhe u largua pa thënë as mirupafshim. Ishte një çast, si shkreptimë drite.

“Kohë ëndrre” – mendoi më pas i trishtuar.

Firoi edhe grumbulli i grave, saqë dyshoi nëse vërtet hynë në supermarket. Ktheu kokën për një vështrim të fundit, po gruaja qe larguar. Shtangu mes platformës, dera automatike mbeti hapur.

– Plaka të la pa mend – e solli në vete një zë i njohur.

Todi bëri përpara.

– Nuk është plakë, – mezi u përgjigj, – ndoshta “moshë e mesme” i përshtatet më mirë.

Asnjë vajzë e re, shumë më e bukur se Nermini, nuk mund t’i dhuronte atë gëzim të brendshëm që i kthjelloi shpirtin.

“Jam i vonuar”, – tha ngadalë, përhumbur nëpër labirinte kujtimesh.

U ndje i mpakur. Apatik. Pati një “flirt” me doktoreshën vite të shkuara. Tani mund të gjykonte gjakftohtë. Iu kujtua kur ajo i tha gjysmë me shaka:

– Më mirë të flirtosh se të digjesh.

Aforizma e vjetër s’vlente për inxhinierin e dashuruar. Të thuash u godit, ishte pak. E deshi shumë, por ajo u largua shpejt dhe ai nuk mundi të “prangosej” më.

Ndërmendi vithet elegante të Nerminit, shprehjen sensuale të syve, dëshirën e panginjur për seks, zërin e ngjirur. Si në jerm iu shfaqën më në brendësi thithat pak të çngjyrosura, kurorat e kuqërremta përreth, nishanet e kafta shpërndarë shpinës.

Dhe fjalët e pacipa.

Sidomos ato.

Kujtime të vjetra vërshuan ujëvarë. Asnjë mbresë e takimit të fundit. Madje as fjalët! Mbi ballin e menduar u stampua njëlloj shkëlqimi pështjellë me dyzim të ftohtë.

Tetë vjet më parë e vuajti largimin e Nerminit. Nuk pati grindje, as urrejtje. Vetëm mur absurd heshtjeje. Dëgjoi se u martua me një mjek urolog në Tiranë dhe e la veten të mposhtej nga fati.

Brenga kurrë nuk reshti. Jeta e tij qe përjetim i vazhduar i asaj dashurie fluide si mirazh. Qëndruan me vite larg. Nermini mbeti në ajër mes fjalëve të thëna e të pathëna.

U përpoq të skanonte kohën…

Në kufijtë e një vjeshte të vetme. Filloi dhe mbaroi. Kur muzgu armatoste qytetin me parzmoren e bronztë, në qetësinë e shurdhër të mbrëmjes ngjyrë floriri, shpirtrat e tyre paralizonin kohën.

Edhe trupat e kapërthyer.

– Më thuaj çfarë po bën, – i kërkoi Nermini përmes rënkimeve.

– Dashuri, – u përgjigj me ndërprerje të zërit.

– Oh, jo! – i tha, – dua atë fjalën që përdorni ju meshkujt.

Todi e pati vështirë, jo vetëm pse qe hera e parë.

– Ty s’ta them dot.

– E pse jo derisa e bën?

Ajo qe gatuar ndryshe, lozonjare pak e paturpshme, donte t’i shijonte kënaqësitë deri në fund. Sipas mënyrës së saj.

Todi ia mbylli gojën me një puthje post dashuri.

– Herën tjetër? – ngulmoi ajo e ngjitur si kone.

– Meqë e pëlqen kaq shumë!

Stolit të parkut, panë një mbishkrim rrugaçësh. Si vazhdim i lojës në dhomën e katit të dytë të hotelit, i panjohuri kish bashkuar emrat e tyre me fjalën banale. Shkrim i deformuar, primitiv prej analfabeti.

Todi u rrek të zinte pamjen.

Po s’mundi.

– Shiko, – i tha Nermini e trazuar në çast.

Ai qeshi nën buzë dhe e puthi lehtë, druajtur se diçka më pasionante mund të ndizte imagjinatën e saj.

– Jam me infeksion, – u ankua një mbrëmje nëntori.

– Herën e kaluar nuk pate probleme, – dyshoi ai.

– Isha nën efektin e antibiotikëve, – ia ktheu, – për puçrrat e sisëve.

Todi qe mësuar me nazet e saj. Dhe anatominë direkt të organeve intime.

– Je mjeke, – i kujtoi.

– Sigurisht, vetëm se ka diçka që nuk shkon, – qëndroi për t’i dhënë rëndësi lajmit të pakëndshëm. Ai e shikoi në mënyrë pyetëse, i pasigurt nëse duhet t’i merrte seriozisht fjalët e saj.

– Sindromi i çiftit, – përcaktoi diagnozën doktoresha dhe shtoi me seriozitet të shtirë:

– unë jam nozofobe.

– Nuk e kam dëgjuar ndonjëherë, – u vrenjt Todi.

– Fjalë për fjalë “frikë nga sëmundjet”, – e shikoi pjerrtas të lexonte efektin.

– Ka zgjidhje? – kërkoi të dinte. I bezdisur.

– Po, – u tall Nermini, – të thuash atë fjalën e turpshme.

Fjala, që e ndizte gruan si fishekzjarr, nuk mundi të kapërcente asnjëherë buzët e tij në tre muajt e vjeshtës së artë. I dukej se dy shkronjat e turpit kishin fuqi magjike. Ndoshta ishte vërtet sindromi i çiftit.

Sidoqoftë asnjëri nuk justifikonte largimin e mistershëm…

Si e bloi gjatë, kuturisi, i dërgoi poezitë dhe e-mailin në formë pyetjesh të ethshme: u rrek të zgjonte një zemër të fjetur.

Ajo heshti.

Mendoi se u nxitua. Shqetësimi rritur si ortek e dërrmoi ditë me radhë, derisa i shkroi mesazhin: “Nermin, do ta them atë fjalëzën e turpshme”.

Mendoi se loja e vjetër do të jehonte në shpirtin e gruas.

Por u gabua.

Doktoresha nuk iu përgjigj e-maileve, as telefonatave.

Një muaj i pambarimtë ia mprehu skajërisht kërshërinë, i sosi durimin dhe bëri përçapjen, të cilën nuk guxoi dikur. U nis me makinën e tij, një opel i vjetër rrangallë.

Shiu, si një mik i heshtur e i ftohtë, e shoqëroi tërë rrugës. Arriti në Tiranë pas tre orë udhëtimi. Mëngjesit gri, mes agut murrmash të përgjumur dhe lindjes së diellit, sosi në portën e maternitetit. Oborri i vogël katër këndor i spitalit obstetrik në bulevardin “Zogu i parë”, kredhur në errësirë, përveç njollave të ndriçuar zbehtë nga llambat e rrugës dhe dritat e dhomave të shtrimit. Prej tyre vinin të qarat e foshnjave, ansambël i çakorduar piskamash të zgjatura. Burra me pako nëpër duar gogësinin stolave.

– Doktoreshë Nermin Kashnjetin, – i tha rojës.

Ai e shikoi i habitur me frikë të fshehtë në sytë ende përgjumësh.

– Kush jeni ju zotëri?

-Një mik i doktoreshës, – u përgjigj me ngut.

– Prisni pak, – dëgjoi përgjigjen e zvargur të rojës.

I erdhi shpirti në vend, madje buzëqeshi: përfytyroi siluetën e gruas me bluzë të bardhë:

“Tani s’ke ku shkon Nermin”.

Qetësia e shurdhër që mbretëroi thuajse në çast, kërciste nga elektriciteti. Diçka e avullt misterioze endej mbi kokat e njerëzve. Shqetësimi rritej në formën më virulente të mundshme derisa u hap dera e rëndë e spitalit.

Me kërcitje të shpifur.

– Kush e kërkon doktoreshë Nerminin? – pyeti një burrë i shkurtër si trung i prerë. Syzet prej miopi i kishin shkarë mbi hundë.

Todi u ngrit në këmbë. Grupi i vizitorëve të përgjumur hapi rrugën.

– Vini nga larg? – ngulmoi mjeku.

“Dreq, gjithë këto pyetje!”, – ndjeu djersën e ftohtë t’i kthehej në kompresë ngjitëse.

– Po, – i tha.

– E dini? – mjeku uli syzet të shihte më mirë.

Të dy po e vështronin njëri-tjetrin të habitur. Sikur kërkonin përkthyes të merreshin vesh.

– Çfarë duhet të di? – u zbraz me padurimin e njeriut që e sorollatin pa ndonjë arsye të kuptueshme. Pamja po i zymtohej. U zu ngushtë për të qenë i zemëruar dhe shumë i lënduar për të qenë i ashpër.

– Zotëri, Nermin Kashnjeti vdiq para një muaji, – kumtoi ftohtë drejtori i spitalit obstetrik. Nuk dha hollësira dhe ai nuk i kërkoi.

E shikoi bluzën e bardhë si përmes pasqyrash të shtrembëruara. Në dukje i qetë, e priste atë përgjigje, ndërsa thellë vetes i shkretuar.

Kishte humbur një ëndërr.



Istref Haxhillari, Pogradec.

J.R.R. Tolkien : Kryezoti i unazave



“Kryezoti i unazave” është në listën e librave më të shitur në portalin tonë. Normale, duke marrë parasysh që është një librat më të njohur në të gjithë botën. Ata që janë fansa të dedikuar me siguri dinë shumëçka mbi veprën dhe autorin J.R.R. Tolkien; që nga botimi i librit të parë “Hobit” në vitin 1937 dhe “Kryezoti i unazave” 17 vjet më vonë, në 1954-n, Tolkien ka shitur miliona kopje të librave të tij.

E megjithatë ka shumë që janë njohur me historitë e mrekullueshme vetëm pas realizimit të filmave me të njëjtin titull dhe po aq të suksesshëm sa librat. Materiali më poshtë jep disa të dhëna pak të njohura ose të harruara mbi librin dhe filmin.

J.R.R. Tolkien donte ta shkruante librin në gjuhën e elfëve

Sipas një shkrimi të vitit 1967 në The New York Times, gjuha elfe ishte pasioni i madh i Tolkien, i cili me profesion ishte filolog. Kur fantazonte për botën imagjinare të librave të tij, gjuha e elfëve ishte pikërisht ajo që i shkonte ndërmend. Tolkien krijoi disa stripte në gjuhën elfe, por në libër la aq sa mos të lodhte lexuesit.

Ideja e librave i lindi duke korrigjuar provimet e studentëve

J.R.R. Tolkien i lindi ideja e librit dhe e fjalisë së parë kur po korrigjonte provimin e një studenti, i cili e kishte lënë fletën të bardhë. Dhe Tolkien shkroi në fletën e provimit: Hobit! Tolkien në një intervistë ka thënë se nuk e dinte se çfarë e shtyu ta shkruante, por u intrigua kaq shumë sa vendosi t’i hynte më thellë dhe të krijonte kështu një nga historitë më të dashura në letërsisë botërore.


Christopher Lee, i cili luan Sarumanin, është i vetmi nga kasti i filmit që e ka takuar J.R.R. Tolkien

Kur ishte i ri, Christopher Lee e takoi rastësisht J.R.R. Tolkien. Në një intervistë të vitit 2003, Lee ka treguar se ishte në një pab në Oksford dhe njëri nga miqtë e tij njohu profesor Tolkien. Ata iu afruan autorit për ta përshëndetur. Nga i gjithë kasti i aktorëve, Lee ishte fansi më i madh i librave të Tolkien dhe të gjithë e pyesnin mbi detaje nga librat,

Christopher Tolkien, djali i J.R.R. dhe editori i punës së të atit, i urrente filmat e Peter Jackson

Në një intervitë për francezen “Le Monde”, Christopher Tolkien shprehu pakënaqësinë e tij për nivelin e filmave të mbështetur mbi veprën e të atit. Filmat, sipas tij, janë thjesht komercialë.
Popullariteti i Tolkien ishte kaq i madh sa njerëzit i shkruanin nëpër mure emrat e personazheve të librit, si dhe shprehjen e famshme: “Të shkosh në kolegj pa Tolkien është njëlloj si të shkosh pa atlete”.


*****

January 15, 1967
INTERVIEW

The Prevalence of Hobbits

By PHILIP NORMAN
Related Articles



Hobbits adore tobacco and fireworks. So does Professor Tolkien, who first wrote "hobbit" 30 years ago on a dull exam paper he was correcting. At Headington, near Oxford United soccer ground, Tolkien has a study in his garage. Dark-topped tobacco tins are left like markers along his shelves; and there is a good view of the rockets if some college beanfest explodes them. "I run to the window," Tolkien confesses, "every time I hear a whoosh."
John Ronald Reuel Tolkien was once kidnapped in South Africa and was, until 1959, Merton Professor of English Language and Literature at Oxford University. He has a square, big face and his coat and cardigan, both gray, are rumpled slightly; he talks rapidly, with his pipestem getting in the way. As well as hobbits-benevolent, furry-footed people, fond of bright colors-Tolkien has put into books a grizzly man who can change into a bear, a thieving, English-speaking dragon, dark horsemen in the sky who cast freezing shadows, and a dreadful war in which thousands of goblins perish. He has spilled them into a separate world called Middle-earth and dressed them with names, lineages and languages which he explains in a 104-page appendix. The explanation is sending Americans, especially students, half-mad with delight. One student's mother said: "To go to college without Tolkien is like going without sneakers."
There is a Tolkien Society of America and a Tolkien Journal. At meetings of the society it is usual to lie around eating fresh mushrooms, a favorite hobbit food, drinking cider and talking about family trees, which no hobbit can resist. One must remember to call wolves wargs, goblins orcs, treelike people ents and the sun She. A popular greeting is, "May the hair on your toes never grow less." Everyone wears a badge with a slogan naming a Tolkien character: Frodo the hobbit or Gandalf the wizard; and louder enthusiasts chalk them on walls, sometimes in three-foot-high letters, preferably at the 116th Street-Columbia University subway stop. Tolkien books sell in student cafeterias next to the cigarettes; they have been translated into nine languages including Japanese and Hebrew and are part of the degree course at Liege University. Their world sales are almost 3-million copies, but it is the Americans who are wildest about them. An unauthorized paperback edition sold well over a quarter of a million copies. In the fifties, World Science Fiction called Tolkien the best fantasy-writer of the year and gave him a model rocket. "It's upstairs somewhere," Tolkien thinks. "It has fins. Quite different from what was required, as it turns out."
Tolkien is famous for two works: "The Hobbit," which he began on that dull exam paper in the thirties, and his three-book saga, "The Lord of the Rings," which Tolkien typed two-fingered. It ran to over 1,200 pages and took him 14 years. "The Hobbit" told of Bilbo Baggins, who was press-ganged out of the Shire (the gentle, agreeable hobbit country) and into a venture to steal back treasure from a dragon, who was sleeping on it. But "The Lord of the Rings" was infinitely more grown up. In it, Bilbo's heir Frodo joined another expedition to break the grip of the Dark Lord of Mordor. This could be accomplished only by taking his ring accidentally picked up by Bilbo, and destroying it in the gloomy and dangerous land where it was forged, under the very eye of the Dark Lord.
The hobbits' long quest, wrote Edwin Muir in The Observer, "is a heroic conception. Tolkien's imagination rises to it though his style now and then fails him," a remark calculated to plant in innumerable minds a little of the savagery of Shelob, Tolkien's giant spider. Tolkien's style, an amalgam of Celtic bard and Fowler's "Modern English Usage," never ebbs. His people go deeper and deeper into situations from which paths stretch out of sight into ancestries and legends. Yet often they speak as if only mildly perplexed. In the midst of awful privation in "The Hobbit," Gandalf the wizard says, "This won't do." Besides, an author who can create and sustain and make us revere a race of people resembling trees could never be failed by his style. These are the ents, the oldest people in the world. Sometimes they resemble a conclave of professors, and the most brilliant touch of all is that they have a sense of humor to match their age and knowledge.
Tolkien says: "My stories seem to germinate like a snowflake around a piece of dust," but he is tired by his work on the sequel to "The Lord of the Rings," an even more sober story of a much-earlier Middle-earth called "The Silmarillion," in which there are no hobbits. People are constantly writing to Tolkien's publishers, George Allen and Unwin in London and Houghton Mifflin in Boston (often in the Elvish language Tolkien devised), to ask about the delay.
"Exhausting! God help us, yes. Most of the time I'm fighting against the natural inertia of the lazy human being. The same old university don who warned me about being useful around the house once said, 'It's not only interruptions, my boy; it's the fear of interruptions,'" (His wife, Edith Mary, isn't in good health and Tolkien does a lot of housework.)
Tolkien has a three-bedroom, rectory-looking house in the Oxford suburb of Headington, with a back garden fence he built himself. Cars parking near the soccer ground force him to keep the garage gates locked. The study in the garage is filled with books and the smell of distinguished dust. It also contains a new tin clock and a very, very old, buff-colored portmanteau. "Portmanteau?" (It is scarcely visible under some newspapers.) "Oh, that. It was given to me by my guardian, who was half-Spaniard. It isn't there for anything at all except that inside it are all the things I've been going to answer for so many years, I've forgotten what they are." Tacked onto Tolkien's window ledge is a map of Middle-earth, showing the routes of the two hobbit expeditions, and a list of Tolkien's engagements, written in blue-black ink. A powder horn hangs over the door.
Tolkien wasn't a hearty child. At the age of 3 he was brought home from Bloemfontein, South Africa, his birthplace, and brought up at Sarehole, near Birmingham. Until he won a scholarship to grammar school his mother taught him. He is particularly attached to the powder horn; it reminds him of being "borrowed" by an African named Isaac, who wanted to show a white baby off in his kraal. "It was typical native psychology but it upset everyone very much, of course. I know he called his son Isaac after himself, Mister Tolkien after my father and Victor-ha! ha!-after Queen Victoria.
"I was nearly bitten by a snake and I was stung by a tarantula, I believe. In my garden. All I can remember is a very hot day, long, dead grass and running. I don't even remember screaming. I remember being rather horrified at seeing the Archdeacon eat mealies [Indian corn] in the proper fashion." ...Tolkien stuck his fingers in his mouth.
"Quite by accident, I have a very vivid child's view, which was the result of being taken away from one country and put in another hemisphere-the place where I belonged but which was totally novel and strange. After the barren, arid heat a Christmas tree. But no, it was not an unhappy childhood. It was full of tragedies but it didn't tot up to an unhappy childhood."
Sarehole has long since been eaten by buildings, but it was rather beautiful then. Tolkien was a shy little boy but friendly with the village children and he knew an old lady without teeth, who ran a candy stall. He modeled his hobbits on the Sarehole people, which means they must have been gentle amblers, not really fond of adventures but very fond of their food. Tolkien himself likes plain meals and beer; "none of that cuisine mystique." Beer, cheese, butter and pastry; the occasional glass of Burgundy.
"Hobbits," Tolkien says, "have what you might call universal morals. I should say they are examples of natural philosophy and natural religion." They are certainly capable of extraordinary bravery and humaneness; living in burrows, their creator declares, doesn't amount to anything like an animal kink.
"People still love thatched houses; they pretend it's because they're cool in summer and warm in winter, and they'll even pay a bit of extra insurance. We found German trenches which were often very habitable indeed except that, when we reached them, they faced the wrong way about. And have you been to England's oldest pub, the Trip to Jerusalem? It is carved out of the solid rock of Nottingham Castle. I went to Nottingham once for a conference. I fear we went to the Trip to Jerusalem and let the conference get on with itself."
Hobbits aren't small; nor are any of Tolkien's people. He says warmly: "I don't like small creatures. Hobbits are three to four feet in height. You can see people walking around like that. If there was anything I detested it was all that Drayton stuff; hideous. All that hiding in cowslips, Shakespeare took it up because it was fashionable but it didn't invite his imagination at all. He produced some nice, funny names like Cobweb, Peaseblossom and so on; and some poetic stuff about Titania, but he never takes the slightest notice of her. She makes love to a donkey."
"The Hobbit" wasn't written for children, and it certainly wasn't done just for the amusement of Tolkien's three sons and one daughter, as is generally reported. "That's all sob stuff. No, of course, I didn't. If you're a youngish man and you don't want to be made fun of, you say you're writing for children. At any rate, children are your immediate audience and you write or tell them stories, for which they are mildly grateful: long rambling stories at bedtime.
"'The Hobbit' was written in what I should now regard as bad style, as if one were talking to children. There's nothing my children loathed more. They taught me a lesson. Anything that in any way marked out 'The Hobbit' as for children instead of just for people, they disliked-instinctively. I did too, now that I think about it. All this 'I won't tell you any more, you think about it' stuff. Oh no, they loathe it; it's awful.
"Children aren't a class. They are merely human beings at different stages of maturity. All of them have a human intelligence which even at its lowest is a pretty wonderful thing, and the entire world in front of them. It remains to be seen if they rise above that." Tolkien has a grandson who is becoming a demon chess-player. The sound of children skylarking in the road doesn't disturb him, but he dislikes it when they fight or hurt themselves.
Tolkien says his mother gave him his love of philology and romance; and his first stories were gathering in his mind when he was an undergraduate at Exeter College, Oxford. When war came, however, he didn't write in the trenches as some chroniclers insist. "That's all spoof. You might scribble something on the back of an envelope and shove it in your back pocket, but that's all. You couldn't write. This [his study] would be an enormous dugout. You'd be crouching down among the flies and filth."
His close friend, the late C. S. Lewis ("a very busy official and teacher" to whom Tolkien test-read a great deal), wrote once that the darker side of "The Lord of the Rings" was very much like the First World War. He gave examples: the sinister quiet of a battlefront when everything is prepared; the quick and vivid friendships of the hobbit journeys and the unexpected delight when they find a cache of tobacco. No, Tolkien says; there is no parallel between the hundreds of thousands of goblins in their beaked helmets and the gray masses of Germans in their spiked ones. Goblins die in their thousands. This, he agrees, makes them seem like an enemy in a war of trenches. "But as I say somewhere, even the goblins weren't evil to begin with. They were corrupted. I've never had those sort of feelings about the Germans. I'm very anti that kind of thing."
Students produce lots of allegories. They suggest that the Dark Lord's ring represents the Bomb, and the goblins, the Russians. Or, more cheekily, that Treebeard, the tall treelike being, "his eyes filled with age and long, slow, steady thinking," is Tolkien himself. In a rather portly note to his publishers, he replied: "It is not about anything but itself. (Certainly it has no allegorical intentions, general, particular or topical, moral, religious or political.") But he will agree that the Shire, the agreeable hobbit country, is like the West Midlands he remembers: "It provides a fairly goof living with moderately good husbandry and is tucked away from all the centers of disturbance; it comes to be regarded as divinely protected, though people there didn't realize it at the time. That's rather how England used to be, isn't it?
Except for five years at Leeds University, where he was Professor of English Language from 1924 to 1929, Tolkien spent the rest of his life in Oxford. He write his earliest stories and verse there, and was often seen riding a rather old bicycle. Another don was mildly surprised one day, after Tolkien began to receive royalties from his books, to see him in a Daimler. Nowadays, a hired car sometimes goes shopping for him. He gets up at 8:30 in the morning and goes to bed at 2 A.M. How does he spend his days? Tolkien has a small, exploding laugh. "Working like hell. A pen is to me as a beak is to a hen."
He says he's no storyteller, but all the same, Tolkien would rather enjoy making a recording of his work, doing all the different voices; rustic ones for the hobbits and a horrid, high, hissing one for Gollum, the creature who slithers after them, trying to win back the Dark Lord's ring for himself. The B.B.C. has dramatized Tolkien with a cast including Tom Forrest of "The Archers." Tolkien says: "I've a very strong visual imagination, but it's not so strong in other points. I doubt if many authors visualize very closely faces and voices. If you write a long story like 'The Lord of the Rings,' you've got to write it twice over and you end up writing it backwards, of course. People will occur. One waits to see what's coming next. I knew there was going to be some trouble with treelike creatures at one point or another.
"A lot of the criticism of the verses shows a complete failure to understand the fact that they are all dramatic verses: they were conceived as the kind of things people would say under the circumstances." Tolkien's books run with poetry; tinkling poems, harsh and gloomy ones, they can be extremely affable or extremely primitive. Donald Swann has put six of them to music (he says "The Lord of the Rings" got into his blood and he now reads it every spring). One of the songs is actually sung in Elvish. Tolkien sent instructions to the singer on how to sound the words, stressing that he must roll his r's.
Swann first presented the songs to Tolkien at a private party last March in Merton College to celebrate his golden wedding. Afterwards, Tolkien bowed and said, "The words are unworthy of the music."
If it had been left to him, he would have written all his books in Elvish. "The invention of language is the foundation," he says. "The stories were made rather to provide a world for the language rather than the reverse. To me a name comes first and the story follows. But, of course, such a work as 'The Lord of the Rings' has been edited and only as much language has been left in as I thought would be stomached by the readers. I now find that many would have liked much more." In America, especially, Tolkien words are creeping into everyday usage; for example, mathom, meaning an article one saves but doesn't use. A senior girl at the Bronx High School of Science says: "I wrote my notes in Elvish. Even now, I doodle in Elvish. It's my means of expression."
What does Tolkien think of that? Does he like Americans? "I don't like anyone very much in that sense. I'm against generalizations." One persists. Does he like Americans? "Art moves them and they don't know what they've been moved by and they get quite drunk on it," Tolkien says. "Many young Americans are involved in the stories in a way that I am not.
"But they do use this sometimes as a means against some abomination. There was one campus, I forget which, where the council of the university pulled down a very pleasant little grove of trees to make way for what they called a 'Culture Center' out of some sort of concrete blocks. The students were outraged. They wrote 'another bit of Mordor' on it."
England has not such a spreading, reveling Tolkien cult. There are middle-aged graduates who were transfixed (as the poet, W.H. Auden, was) by the beautiful way the professor could read from a dusty work like "Beowulf," and there are the smart children interested by slightly difficult styles. In England, Tolkien is a leisurely word-of-mouth craze.
But, at the Berkeley campus bookstore Fred Cody, the manager, said: "This is more than a campus craze; it's like a drug dream." In the U.S. hobbits have quite replaced Salinger and Golding as "in" reading. Tolkien seems to promote a mild kind of intellectual hooliganism. But his supporters argue (overwhelmingly) that, on the contrary, it does everyone good to stay in the Tolkien world, where things are still green; there is hope for people and pleasantness. At Ballantine Books, the paperback company which publishes Tolkien at $1.50 per copy, an editor thought that "young people today are interested in power and they are interesting in working out the conflict of good and evil. Here it is worked out for them."
If that sounds overly simple and sententious, consider the point C. S. Lewis once made, asking why Tolkien should have chosen to point morals in such extravagant fantasy:
"Because, I take it... the real life of men is of that mystical and heroic quality... The imagined beings have their inside on the outside; they are visible souls. And Man as a whole, Man pitted against the Universe, have we seen him at all till we see that he is like a hero in a fairy tale?"
That is one quality with a powerful appeal to students. There is another. Tolkien's writings allow thousands into the finest and most select kind of college tutorial; they demand that attention be paid. J. I. M. Stewart, another Oxford don storyteller-he writes detective stories as Michael Innes-puts the thing perfectly in his memory of Tolkien as an orator. "He could turn a lecture room into a mead hall in which he was the bard and we were the feasting listening guests."

Philip Norman is on the staff of The Sunday Times, London.

Web faqja “Zemra shqiptare.net” është një blog antishqiptar

Web faqja “Zemra shqiptare.net” është një blog antishqiptar që editohet nga njëfarë ekstremisti dhe terroristi antishqiptar nga Shkodra, m...