Konferenca e Londres dhe njohja e shtetit shqiptare

Shqipëria më 1915

Për të shqyrtuar problemet politike të ballkanit veçmas ato që shkaktoi Lufta e Parë Ballkanike, Fuqitë e Mëdha më 17.12.1912 organizuan në Londër një konferencë e cila shqyrtoi po këto probleme dhe në të morën pjesë përfaqësuesit e gjashtë Fuqive të Mëdha : të Anglisë, Francës, Gjermanisë, Austro-Hungarisë, të Rusisë dhe të Italisë dhe kjo Konferencë u kryesua nga ministri i Jashtëm i Anglisë, Eduard Grej.

Por tani nuk ishte e ditur për delegacionin shqiptarë se kush ishte me delegacionin cila Fuqi e Madhe prandaj kur Fuqitë e Mëdha paraqitën projektet e tyre, delegacioni filloi t’a dijë se kush ishte me ta.

Zhbërja e Shqipërisë  më 1913

Nga ana tjetër Fuqitë e Mëdha ishin ndarë në dy grupe : Në grupin e një Shqipërie Etnike dhe tjetri grup : Në grupin e zhbërjes së Shqipërisë ku në grupin e parë bënin pjesë Austro-Hungaria dhe Italia kurse në grupin e dytë bënte pjesë Rusia e cila plan të vetëm kishte copëtimin e tokave shqiptare duke ua ndarë shteteve sllave të ballkanit dhe që të shtrinte ndikimin e vet në tërë ballkanin.

Për shqiptarët konferenca shqyrtoi tri çështje kryesore : çështja e statusit, çështja e kufijve dhe rregullimi i brendshëm i Shqipërisë.

Me ditën e parë të konferencës parashihej krijimi i një Shqipërie autonome nën sovranitetin e sulltanit dhe ky vendim ishte më prapa në krahasim me vendimet e Kuvendit të Vlorës ngase kundër shtetit shqiptarë ishte si Perandoria Osmane e Rusia ashtu edhe Serbia, Mali i Zi e Greqia.

Çështja e kufijve ishte problemi kryesor që u diskutua në Konferencën e Ambasadorëve dhe që në seancën e parë u vendos që Shqipëria në veri të kufizohej me Malin e Zi, ndërsa në jug me Greqinë me çka u pengua synimi i Serbisë për dalje në det.Shqiptare_1914_01

Austro-Hungaria dhe Rusia kishin përgaditur një projekt hartë për caktimin e kufijve të Shqipërisë ku do t’i paraqesë më poshtë :

Projekti Austro-Hungarez : përveç kufijve të sotëm që ka Shqipëria përfshinte edhe Rrafshin e Dukagjinit, Ohrin e Janinën pra linte jashtë tërë Kosovën e Iliridën.

Projekti Rus : Vija kufitare në veri edhe në lindje të Shqipërisë do të ishin lumi i Drinit dhe Drini i Zi, ndërsa në jug jashtë Shqipërisë mbeteshin Pogradeci, Korça, Delvina dhe Saranda.

Më 22 mars 1913, Konferenca vendosi kufijtë veriorë e verilindorë duke shkëputur nga Shqipëria tërë Kosovën dhe Iliridën duke kaluar në zgjedhën serbo-malazeze.

Më 11 gusht 1913, u caktua dhe kufiri jugor duke shkëputur nga Shqipëria pjesën më të madhe të Çamërisë.

Populli shqiptarë i priti me zemërim të madh këto vendime ngase paraqiteshin vetëm një pjesë e trojeve shqiptare, ndërsa më 29 korrik 1913 u njoh dhe Pavarsia e Shqipërisë.

Traktati i Versajës u nënshkrua më 28 Qershor 1919 nga Franca, Britania, Belgjika dhe aleatët e tyre nga njëra anë dhe Gjermania në anën tjetër.

Takimi i katër liderëve të shteteve si; Italia, SHBA, Anglia dhe Franca u be në pallatin e Versajës, në periferi të Parisit. Atje morën pjesë katër fuqi, si; kryeministri anglez David Lloyd George, kryeminstri Vittorio Orlando prej Italisë, kryeministri Georges Clemenceau prej Francës dhe presidenti amerikan Vodrov Uillson(Woodrow Wilson)

Traktati i Paqes

Traktati i Versajës u quajt Traktati i i Paqes, ku u nënshkrua më 28 Qershor 1919 nga Franca, Britania, Belgjika dhe aleatët e tyre nga njëra anë dhe Gjermania në anën tjetër në mbarimin e Luftës së Parë Botërore. Shtetet e Bashkuara nuk e ratifikuan(miratuan) Traktatin e Versajës për shkak se ajo dukej se kushtet ishin shumë më të ashpra se sa të ishte më e udhës të negocohej një marrëveshje me Gjermaninë (Traktati i Berlinit i 1921).

Marrëveshja e Paqes detyronte Gjermaninë;

- Të shfuqizoji ligjin e rekrutimit në përgjithësi duke mos lejue për të patur një ushtri ma shumë se 100.000 ushtarë. - Gjermania nuk mund të ketë tanke, avionë apo nëndetëse. Duhet të ketë vetëm gjashtë anije lufte nën 10.000 ton, gjashtë anije të tipit kryqëzorë dhe 12 anije të tipit destrojerë.

- Te gjithë dëmet e luftës ju ngarkohej Gjermanisë për ta kompensuar si përgjegjëse e vetme e dëmeve të Luftës. Negociatori ekonomistë anglez John Maynard Keynes u largua nga bisedimet për të protestuar për kët pikë, sepse ai mendonte se do të penalizonte ma shumë se duhej Gjermaninë. (Shën. i im B.M.P - Gjermania i përfundoi dëmshpërblimet e Luftës së Parë Botërore në gjysmën e vitit 2010 - kjo përmbante për thesarin e Gjermanisë një nga fitore ma të madhe sepse do të mbushte thesari në dobi të saj)

Traktati përmban 440 pikë apo çështje). Gjermania kishte ndër çështje të tjera të lëshonte territore si;

- Alsace-Lorraine (Elsass-Lothringen) në Francë, - zona të gjera të Polonisë, - zonat më të vogla të Çekosllovakisë, - Belgjikë - Danimarkë - Dy shtete si Belgjika dhe Danimarka të realizohet lëshimi i territoreve të pushtuara nga Gjermania me anë të një referendumi. - Gjermania kishte për të dhënë 13,5% e territorit të saj (në 1914) që banojnë rreth shtatë milionë banorë. - Përveç territoreve të dëmtuarave të bëhen neutral prej viit 1920, dhe statusi i tyre përfundimtar duhet të zgjidhet pas një referendumi 15 vjet më vonë. - Së fundi, Gjermania duhet të realizojë procesin e çmilitarizimit të Rhinbred-it Perëndimore - Të bëhet ç’kolonizimi, pra të mos ketë ma koloni si: Tanzania, Namibia, Togo dhe Kamerunin në Afrikë, Papua Guinea e Re dhe - Qingdao (Tsingtao – qytetë bregdetar kinez) sëbashku me territore të tjera kineze koloniale në Azi. - E drejta e Vetëvendosjes Kombëtare nga popujt.
Konferenca e Versajës mbështeti idenë themelore të presidentit amerikan Vodrov Uillson(Woodrow Wilson) në lidhje me të drejtën e popujve për vetëvendosje kombëtare. Prandaj, shumë kufijtë u vendosën në bazë të referendumeve popullore, që ka të bëjë me pakica kombëtare, për shembull në Evropë. Në kthim, kufijtë janë tërhequr diku tjetër në kundërshtim të drejtpërdrejtë të shumicës rajonale si psh; erdhën tre milion gjermanë për të jetuar në ish Çekosllovakinë, dhe përafërsisht 1.500.000 gjermanë në zonën Danzig erdhën për të jetuar në Poloni. Të dy vendet kanë qenë të kontestuem në ardhshmërinë.

Përfundimi i punimeve të Konferencës së Versajës në dëm të Gjermanisë

Përfundimi i Traktatit të Paqes të Versajës ishte vlerësuar si tepër e padrejtë ndaj Gjermaninë prej delegacionit të SHBA, ndërsa Franca e konsideronte si Vendimet e saj ishte shumë e butë. Franca dëshironte dhe ëndërronte që Gjermania të copëzohej, të ndahej në një numër shtetesh të vogla, sikurse kishin qenë dikur.

Gjermani humbi kolonitë e saj, por ato nuk ishin me vlerë. Ato toka të pushtuara nga gjermanët në Evropë përbëjnë 10% të popullsisë, 13% e sipërfaqes së tokës dhe 15% e prodhimit. Perandoria gjermane ishte ende e paprekur. Në 1921 u be kompensimi për demet me vlerë deri në 138 miliard marka ari në principal dhe interesi do të paguhet deri në vitin 1963. Shuma ishte thjesht fiktive, dhe se përmbajtja aktuale ishte specifikuar në interes vjetor prej 5-6% e prodhimit kombëtar, që Gjermania ra dakord për ta paguar. Britania dhe Franca nuk kanë qenë në favor të interesave të tyre financiare, kur ata kishin regjistruar huazimet e shpenzimeve të mëdha të luftës me SHBA, pasi ata u përpoqën pa sukses për të marrë pafajësinë. Kompensimi i dëmeve nga ana e Gjermanisë ishte llogaritur me synim për të mbuluar këto borxhe. Në vitin 1931 i dha SHBA një vit shtyrje borxhit të Fuqive Perëndimore (moratorium Hoover) dhe në vitin 1932 u tërhoqën fuqitë perëndimore për t’i marrë borxhin Gjermanisë, duke mos paguar në të njëjtën kohë borxhet e tyre të luftës si aleatja SHBA.

Pasojat fatale të Traktatit të Versajës

Traktati i Versajës ka luajtur një rol të rëndësishëm nxitës në fillimin e daljes në skenë të Partisë Nacional - Socialiste (Partia e Punëtorëve Nacionaliste – Socialiste Gjermane) dhe është një nga shkaqet kryesore të shpërthimit të Luftës së Dytë Botërore. Marshalli francez Ferdinand Foch tha në verën e vitit mbi Vendimet e Trakktatit: ’’ "Kjo nuk është paqe. Ajo është një armëpushim 20 vjeçare!"

Floripress

Konferenca e Ambasadorëve në Londër, kasaphana e trojeve shqiptare

Konferenca e Ambasadorëve të Londrës mori atë emër, pasi në të merrnin pjesë ambasadorë të shteteve të fuqishme. Vetëm Anglia përfaqësohej me ministrin e saj të jashtëm, i cili kryesonte dhe konferencën. Konferenca e Ambasadorëve të Londrës u mblodh në 17 dhjetor të vitit 1912, në një nga sallat e Ministrisë së Jashtme. Ndërkohë, një ditë më parë, në një tjetër ndërtesë kishte filluar mbledhja e të ashtuquajturës Konferenca e Paqes. 

Ajo duhej të nënshkruante paqen midis shteteve ballkanike, fituese të luftës dhe perandorisë osmane.

Ambasadorët e Konferencës së Londrës ishin njerëzit që firmosën krimin monstruoz të copëtimit të trojeve shqiptare dhe që morën pjesë në teatrin e madh dhe tragjik të historisë.

 Natyrisht, ata përcillnin mendimin politik të qeverive të tyre, por jo pak ndikim kanë patur dhe aftësitë diplomatike individuale. Ata ishin Edward Grey (kryetar), më vonë minister i Jashtëm i Anglisë; Konti Albert von Mensdorff–Pouilly–Dietrichstein, amabasadori austrohungarez në Britaninë e Madhe; Pierre Paul Cambon, diplomat francez; Aleksandër Benckendorff, ambasador i Perandorisë ruse në Londër; Karl Max Lichnowsky, ambasador gjerman në Londër; Konti Guglielmo Imperiali, përfaqësues i shtetit italian

Delegatët shqiptarë në Londër ishin Rasih Abedin Dino, ishte djali i Abedin pashë Dinos, nga Çamëria, Mehmet bej Konica, Sotir Kolea, Filip Noga, Faik Konica, Fan Noli, përfaqësues i ortodoksisë shqiptare të Amerikës; Ismail Qemali, kryetar i Qeverisë së Vlorës, Luigj Gurakuqi dhe Isa Boletini do të mbërrinin pak më vonë, për shkak të bllokimit të rrugëve.

Konferenca e Londrës institucionalizoi krimin ballkanik kundër Shqipërisë dhe shkëputi nga trualli mëmë krahina të tëra, qytete e fshatra, fusha e kodrina, pjesë të deteve dhe liqeneve, që kishin qenë tradicionalisht shqiptare, qysh prej shumë shekujsh. Kasaphana ndërkombëtare u zyrtarizua në Kongresin e Berlinit. Ndërsa fqinjët ballkanikë përvetësuan territore të mëdha nga kufijtë shqiptarë. Serbia përfitoi rajonet e Pirotit, Vrajës, Nishit e Toplicës. 

Meqë nuk u mbështet nga Rusia, serbët u detyruan të tërhiqeshin nga Prishtina dhe Gjilani, duke mos mundur të merrnin gjithë Kosovën dhe luginën e Vardarit. Ndërsa Mali i Zi, i cili fitoi për herë të parë dhe pavarësinë, përfitoi krahinat e Nikshiqit, Kollashinit, Spuzhit, Podgoricën, Zhabjakun, Tivarin, Plavën dhe Gucinë. Pas rezistencës së madhe shqiptare, në vend të Plavës dhe Gucisë, Berlini do t’i jepte Malit të Zi gjithë trevën e Ulqinit. Kjo padrejtësi historike nxori jashtë hartës së Shqipërisë, Prishtinën, Gjakovën, Prizrenin dhe krejt Kosovën, Rrafshin e Dukagjinit, Ulqinin, një pjesë të zonave të Vermoshit, Plavën e Gucinë, Shkupin, Tetovën, Janinën, Prevezën, Çamërinë, një pjesë të Liqenit të Pogradecit, një pjesë të Liqenit të Shkodrës, e kështu me radhë. Ka 100 vjet që kombi shqiptar lëngon pasojat e kësaj pabesie, duke u përpjekur vazhdimisht të ndreqë diçka nga vendimet tinzare të asaj masakre. Në vitin 1999, Kosova fitoi Pavarësinë, duke krijuar shtetin e vet të ri. Me dhjetëra dhe qindra krahina të tjera kanë mbetur jashtë kufijve tanë, në veri dhe jug, ku politikat shtetërore të fqinjëve kanë tentuar vazhdimisht asimilimin e shqiptarëve.

Gjatë gjithë punimeve të saj lidhur me kufijtë e Shqipërisë, Konferenca e Ambasadorëve nuk i përfilli asnjëherë aspiratat dhe interesat e popullit shqiptar. Tokat shqiptare u përdorën nga Fuqitë e Mëdha si monedhë këmbimi për të fashitur kontradiktat e tyre në këtë zonë dhe për të kënaqur pretendimet e shteteve ballkanike. Me kufijtë që u caktuan në Londër, brenda Shqipërisë u përfshi afërsisht gjysma e trojeve dhe e popullsisë shqiptare.

Shqiptarët, me vendimet antishqiptare të Kongresit të Berlinit (1878), të Konferencës së Ambasadorëve në Londër (1912-1913) dhe të Konferencës së Paqes në Paris (1919) u bënë i vetmi popull në rruzullin tokësor që kufizohet me vetveten, përkatësisht që ka për fqinj vetveten.

Flori Bruqi 

Në vazhdim të një analize me rëndësi kombëtare

Prof.dr. Eshref Ymeri

Në Portalin “Fjala e Lirë” të datës 29 qershor 2018, lexova analizën mjaft serioze me titull ”Nuk kam guxim ta lexoj deri në fund”. 

 Është një analizë që zotëria Kadri Tarelli i bën librit“Prapaskenat e Konferencës së Londrës” të studiuesit të mirë njohur dr.Nuri Dragoj, një intelektual ky me formim të admirueshëm nacionalist.

Analizën e lexova me një frymë. E përshëndes dhe e përgëzoj zotërinë KadriTarelli për vlerësimin kritik që i bën këtij libri. 

Në fund të analizës ai shtron një pyetje tepër kuptim plote: “Pse jemi të përçarë mes vedit”.Kjo pyetje të fut në mendime të thella.

 Ata burra të shquar, me në krye Ismail Qemalin, të cilët u mblodhën në Vlorë dhe më 28 nëntor 1912 firmosën Dokumentin Historik për shpalljen e pavarësisë, u mjaftuan vetëm me hedhje ne firmave dhe paskëtaj secili u largua në punën e vet. 

Si është e mundur që ata zotërinj nuk u kujtuan që, fill pas shpalljes së pavarësisë, duhej të jepnin kushtrimin për ngritjen e popullit më këmbë, duhej t’u bënin thirrje  tregtarëve të pasur të jepnin kontributet e tyre financiare për armatosjen e popullit dhe për krijimin urgjent të forcave të armatosura, të cilat duhej t’i drejtonin armët kundër grekosllavizmit shovinist dhe jo kundër forcave turke, të cilat kishin kohë që ishin katandisur në ditë të hallit në gadishullin tonë?

 Si është e mundur që ata burra të shquar nuk morën shembull nga Garibaldi (Giuseppe Garibaldi - 1807-1882), i cili u vu në krye të popullit italian dhe arriti të krijojë Italinë e bashkuar, duke u treguar vendin francezëve dhe austriakëve? 

 Si është e mundur që atyre burrave të shquar nuk ura ndër mend që shpallja e pavarësisë, siçka ndodhur kudo në botë me popuj të robëruar, duhej shoqëruar urgjent me krijimin e forcave të armatosura?

 A ishte e udhës që Ismail Qemali, i shoqëruar nga Isa Boletini, Mehmet Konica dhe i biri Et-hem Vlora, të linte atdheun pas shpalljes së pavarësisë dhe të shkonte në Londër për të ndikuar te Konferenca e Ambasadorëve për çështjen e kufijve të Shqipërisë? 

 Apo duhej të lëshonte urgjent sinjalin për armatosjen e popullit dhe krijimin e forcave të armatosura? Dhe çfarë arriti nga ajo vizitë në Londër?Absolutisht asgjë. 

Madje shoqëruesin e tij, Isa Boletinin, ministri i jashtëm anglez Eduard Grei (Edward Grey -1862-1933), kryesues i Konferencës kriminale të Londrës, e shndërroi në objekt humori. 

Përgjithësisht, qëndrimi i Eduard Greit ndaj delegacionit të Ismail Qemalit, në heshtje, ishte tepër fyes, për të mos thënë poshtërues.

Vetvetiu shtrohet pyetja:Po si shpjegohet që firmëtarët e pavarësisë nuk ndoqën shembullin e Garibaldit? 

 Përgjigjja është e thjeshtë:sepse shqiptarët, brez pas brezi, kanë pasë qenë mbartës të mikrobit të përçarjes kombëtare. 

Edhe në Lidhjen e Prizrenit, përfaqësuesit e të katër vilajeteve tona shkuan të përçarë. 

Disa prej tyre ishin për autonomi, kurse disa të tjerë për pavarësi nga perandoria otomane.

 Ky mikrob i mallkuar është trashëguar që nga pararendësit tanë pellazgo ilirë dhe vazhdon të ketë një forcë mbijetese të jashtëzakonshme deri në ditët tona.

 Prandaj edhe shovinizmi evropian, me në krye shovinizmin rusomadh, armikun e betuar të kombit shqiptar, u tall me ne si i deshi qejfi, na katandisi si zogjtë e korbit, duke na i hallakatur trojet etnike nëpër disa shtete të gadishullit dikur ilirik. 

 Si është e mundur që mikrobi i përçarjes ndër shqiptare, i reflektuar në një mënyrë të vajtueshme në aradhën e politikanëve shqiptarë në qëndrimin ndaj Çështjes Kombëtare, sidomos ndaj Çështjes Kombëtare të Çamërisë, vazhdon të mbijetojë në mendësinë e tyre edhe sot e gjithë ditën?   

A thua se jemi të mallkuar nga Hyjnia që të mos shërohemi në jetë të jetëve nga ky mikrob gjëmë ndjellës që po na kërcënon me shpërbërjen tërësore të kombit shqiptar?

Tiranë, 30 qershor 2018



****

Konferenca e Londres dhe problemi i sistemit politik ne Shqiperi

Konferenca e Ambasadorëve i filloi punimet më 17 dhjetor të 1912-s. Ajo i vazhdoi punimet deri në fund të korrikut të vitit 1913. Kjo konferencë u diktua prej shpërthimit të luftës së parë ballkanike. Morën pjesë fuqitë e mëdha të Europës, përfaqësuesi i perandorisë osmane dhe përfaqësues të fuqive ballkanike, me përjashtim të Shqipërisë (që nuk njihej) dhe të Greqisë (që nuk e kishte nënshkruar armëpushimin). Nga kjo konferencë doli Traktati i Londrës, mbi ndarjen e territoreve që dolën jashtë perandorisë osmane prej fuqive të mëdha dhe aleatëve të tyre. Ky Traktat mbeti i fshehtë deri në Konferencën e Versajës (1918). Të gjitha fuqitë e mëdha paraqitën versionin e tyre të hartës së Shqipërisë. Harta më e favorshme për shqiptarët ishte ajo e propozuar nga Austro-Hungaria. Në këtë konferencë Shqipëria u njoh si principatë, që do të thoshte se forma e qeverisjes do të ishte monarkike, pushteti i trashëgueshëm, ndërsa pavarësia e kushtëzuar, sepse principata nuk arrin deri tek e drejta e shtetësisë. Në këto kushte Ismail Qemali u detyrua të jepte dorëheqjen, qoftë për t’i hapur rrugën një princi të huaj, ksenokracisë; qoftë për t’u mbrojtur nga akuzat për t’u shpallur vetë sovran i vendit. Ky është quajtur dhe viti i mbrapshtë i Shqipërisë, nga filluan shumica e fatkeqësive të saj: paqëndrueshmëria e sistemit politik, varësia prej së jashtmi, forca e madhe e ndikimit të të huajve dhe mbi të gjitha ndarja për gjysmën e territoreve të saj.

Shembja e sundimit turk në Ballkan do të bënte që fati i mëtejshëm i Shqipërisë të hynte në planet e reja të politikës së tyre ballkanike. Aleatët ballkanikë i trajtonin krahinat shqiptare si trofe lufte. Ata treguan kështu se ishin të vendosur të vepronin sipas marrëveshjeve të fshehta që kishin lidhur më parë me njëri-tjetrin, se ishin kundër një Shqipërie më vete. Pjesëmarrës në këtë konference ishin ambasadorët e Fuqive të Mëdha, ai i Austrisë, i Gjermanisë, i Italisë, i Francës dhe i Rusisë. Si përfaqësues dhe ministër i Jashtëm i vendit pritës, Eduard Grei, ishte njeriu që u zgjodh kryetar i përhershëm i Konferencës.

Çështja shqiptare ka qenë çështja kryesore që u mor në shqyrtim që në seancën e parë të saj. Pasi u sigurua aprovimi i një qeverie përkatëse që i dha përfundimisht trajtën e një vendimi, Eduard Grey, në cilësinë e kryetarit të Konferencës u autorizua të jepte komunikatën e njohur që i prekte në fakt pak, pikat kryesore të diskutimit që u zhvillua rreth problemit shqiptar. Siç dhe del nga raportet e ambasadorëve dërguar qeverive, çështja shqiptare u kap në tre aspektet e saj kryesore. Këto ishin: statusi i Shqipërisë, organizimi i saj i brendshëm dhe çështja e kufijve. Me gjithë keqkuptimet e shumta në vendimet e para të konferencës, vonë është kuptuar që gjatë zhvillimeve të seancave të tjera të kësaj konference, zgjidhja e çështjes shqiptare të merrej në konsideratë.

Njëri prej vendimeve themelore të Konferencës së Ambasadorëve ishte pranimi i Shqipërisë si një realitet politik në kufijtë e sotëm me dy kushte: duke e njohur si principatë të trashëgueshme, që do të thoshte me sistem politik monarkik dhe nën kontrollin e Fuqive të Mëdha. Në opinionin e brendshëm të vendit kjo ndërhyrje monopol gjithëpërfshirëse e Fuqive të Mëdha në ngritjen e shtetit të ri denoncohej si një politikë që injoronte Lëvizjen Kombëtare Shqiptare. Arben Puto, historiani i njohur citon “Përlindjen e Shqipërisë”, si zëdhënëse të qeverisë së Vlorës kështu: “Na s’kuptojmë mendimet e atyre që thonë se shqiptari me punën e tij nuk e ndihmoi lirinë e kombit”. Në historiografinë tradicionale shqiptare më shumë është tërhequr vëmendja te cungimi i kufijve shtetërorë të Shqipërisë shtetërore, se te paracaktimi i formës së qeverisjes dhe i statusit me pavarësi të kufizuar.

Në ç’sistem jetojmë? Kjo pyetje e poetit filozof, L. Poradeci, drejtuar shkrimtarit I. Kadare në thelbin e vet, nuk është një çështje kërshërie poetike, por një prej nyjave kyçe që ka kushtëzuar fatin historik të popullit shqiptar prej themelimit të shtetit kombëtar e këtej. Tronditjet e herëpashershme në sistemin politik, përmbysjet, marrja e pushtetit me dhunë, revolucionet popullore, luhatjet dhe pasiguritë, zigzaget, si dhe shumë paqartësi të tëra, janë shkak themelor që Shqipëria e ka kaluar 100 vjetshin e vet pa e kaluar Rubikonin e saj.

Konferenca e Ambasadorëve projektoi një status të shtetit shqiptar të karakterizuar nga kundërthënie të forta konceptuale (edhe autonom edhe sovran, edhe autonom edhe neutral, edhe sovran edhe nën kontroll ndërkombëtar). Mbi të gjitha nocioni i principatës parakuptonte një filiacion me monarkitë europiane. Projekti i paraqitur në maj të 1913-s parashihte zgjedhjen e një princi nga Fuqitë, organizimin e sistemit gjyqësor, të xhandarmërisë, ku të huajt do të luanin rolin vendimtar. Përgjithësisht, në rregullimin e statusit të Shqipërisë u procedua mbi bazën e parimit ndërkombëtar, duke injoruar parimin kombëtar. Në fakt, Komisioni Ndërkombëtar i Kontrollit (KNK) që u vendos në Vlorë, nuk e njohu formalisht qeverinë e Ismail Qemalit, e konsideroi atë thjesht si një faktor “lokal”, të barasvlefshëm me faktorë të tjerë, siç ishte p.sh. qeveria e Esad Pashës në Durrës apo qeverisja ushtarake ndërkombëtare në Shkodër: me këto do mund të bashkëpunohej, deri në zgjedhjen e princit. KNK sabotoi dhe kundërshtoi çdo aksion kombëtar të qeverisë së Vlorës, gjë që çoi në konflikt të hapur e në dorëheqjen e I. Qemalit.

Në vitet 1924 autoriteti më i lartë i shtetit ishte Këshilli i Lartë, me katër anëtarë, që përbënin kryesinë e shtetit. Zakonisht anëtarët e Këshillit të Lartë quheshin edhe “çerek-mbretër”.

Këshilli i Lartë ishte një krijesë e Kongresit të Lushnjës, një tentativë për t’i dhënë vazhdimësi rolit të “princit”, të përvijuar si kryetar shteti nga Fuqitë e Mëdha që në Konferencën e Londrës 1913. Pra, ishte një përpjekje për t’u treguar Fuqive në një moment tepër delikat për shtetin shqiptar (Konferenca e Paqes e Versajës), se klasa politike shqiptare vazhdonte ta respektonte zgjedhjen që Fuqitë kishin bërë kur e njohën shtetin shqiptar në formën e principatës. Por, në mungesë të një princi të huaj, pra, të paanshëm e gjithëpërfaqësues, autoriteti i tij u copëtua përkohësisht në katër, duke siguruar përfaqësimin e katër komuniteteve fetare (Aqif pashë Elbasani, Mihal Turtulli, Luigj Bumçi, Abdi bej Toptani). Kjo u konceptua si një zgjidhje e përkohshme, derisa të vendosej forma e regjimit. Ky institucion u ripërtërit tale-quale edhe gjatë pushtimit gjerman, më 1943, në formën e Këshillit të Regjencës. Gjithsesi, duhet thënë se Kongresi i Lushnjës e reduktoi së tepërmi rolin e Këshillit të Lartë, si institucion epror me përmbajtje monarkike, duke krijuar institucionin e “Këshillit Kombëtar”, domethënë të Parlamentit të zgjedhur nga populli, nga i cili paskëtaj do të buronin të gjitha autoritetet. Ndaj, Kongresi i Lushnjës konsiderohet një vijë ndarje nga një e kaluar “paramonarkike” e regjimit, në atë të një sistemi thelbësisht parlamentar.

Fusha e mjekësisë,është një boshllëk i i ndijshëm pa profesorin e mjekësisë zt.Bedri Zahiti

Prof.Dr.Bedri Zahiti

Kryetari i Akademisë së Shkencave dhe Arteve Shqiptaro-Amerikane , Akademik Prof.Dr.Skendër Koda, me Stafin e Akademisë, ka ngushëlluar sot Familjen e shkencëtarit kosovar Prof.dr.Bedri Zahitit, pas ndarjes nga jeta .

Akademik Prof.Dr.Skënder Kodra,Ph.D

Në telegram, Akademik Prof.Dr. Skendër Kodra ka shprehur ngushëllimet më të sinqerta në emër të Akademië dhe Akademikëve Shqiptaro-Amerikan për Familjen Zahiti nga Vushtria.

Në telegramin e Kryetarit të Akademisë së Shkencave Shqiptaro-Amerikane thuhet:

E nderuara Familje Zahiti,

Ne emër të Akademisë së Shkencave dhe Artëve Shqiptaro-Amerikane dhe në emrin tim personal, Ju shpreh ngushëllimet më të sinqerta për ndarjen nga jeta të ikonës së mjekësisë shqiptare, luftës dhe paqës ,Prof.Dr.Bedri Zahiti .

Profesori Zahiti ka lënë gjurmë të pashlyeshme në shëndetësinë dhe kardiologjinë dhe angiologjinë shqiptare.

Të gjithë Akademikët Shqiptaro-Amerikan bashkëndjejnë me Ju dhimbjen e madhe në këto momente të vështira.

Ngushëllime!

Akademik Profesor Dr.Skënder Kodra.


New York,30.06.2018

********

Prof.Dr.Bekim Haxhiu-Kamishi 

Prof. Dr. Bedri Zahiti sot ka ndërruar jetë!Doktor Bedriun nuk e pata vetëm nip, e pata baba të dytë, shok, mik, udhërrëfyes , ishte i veçantë dhe shumë i rëndësishëm për mua dhe për gjithë familjen tonë.
Dr. Bedriu do t’i mungojë familjes, shoqërisë, por edhe mua do të më mungoj shumë.
Vdekja e Prof. Dr. Bedri Zahitit është humbje e madhe për shëndetësinë kosovare, sidomos pêr sektorin i kardiologjisë, pasi ishe një profesionist i vërtetë nga i cili moren dije gjenerata të shumta.
U prehsh në paqe doktor, nipçeja im i dashur!

Bekim Haxhiu-Kamishi 

Prishtinë,29.06.2018



*********

Akademik Prof.Dr.Eshref Ymeri,Ph.D

I dashur Flori,
Më lejoni që përmes Portalit tuaj shumë të çmuar "Agjencioni Floripress", t'i shpreh ngushëllimet e mia familjes së të ndjerit Prof.dr. Bedri Zahiti, për humbjen e njeriut të saj të shtrenjtë, e këtij personaliteti të shquar të kombit shqiptar, i cili la pas një emër të madh në shkencën e mjekësisë.
Mirënjohje të thellë ndaj jush, i nderuar Flori, për botimin në këtë Portal të veprimtarisë mjaft të pasur shkencore të Prof.dr. Bedri Zahitit.

Akademik Prof.Dr.Eshref Ymeri,Ph.D

Tiranë, 30 qershor 2018


*********

Përparim Hysi 

NGUSHËLLIME FAMILJES së Prof.dr.Bedri Zahitit që humbën njeriun e tyre dhe,nga ana tjetër,ikja para kohe e një shkenctari me peshë në FUSHËN E MJEKËSISË, është një boshllëk i i ndijshëm që do kohë të mbushet.

Përparim Hysi,shkrimtar

Tiranë,30.06.2018


*********

Fritz Radovani 

I dashtun Flori,

Ju lutem pranoni ngushllimet e mija per vdekjen e parakohshme te Prof. Dr Zahitit, fatkeqsi qe sjelle pasoja ne nje vend ku mungon prania e njerzve te dijtun. Zoti e paste prane vehtes!

Me respekt Fritz Radovani,shkrimtar

Melbourne(Australi),29.06.2018


******

Akademik Prof.Dr.Flori Bruqi,Ph.D

I dashur Asdren Zahiti ,

Me pikëllim të thellë mësova se shoku dhe miku im Prof.Dr.Bedri Zahiti është ndarë nga jeta.
Me babain tuaj,Bedriun kam kujtime të mira gjatë këtyre dyzetë vjetëve sa e njof për së afërmi :ishte bashkëshort brilant,prind i mirë,i afërt me pacientin ishte i përkushtuar dhe dashamirës për çdo njeri pa marrë parasysh moshën dhe rracën e tij.Ishte njeri i afërt  - Humanist dhe mjek i pa shoqë në trojet tona. Vdekja e tij është humbje për Kosovën, për familjen dhe miqtë e tij. Dëshiroj t’ju shpreh ngushëllimet e mia më të sinqerta, për këtë njeri të madh që na la në këto ditë të vështira për Mjekësinë Kosovare.U preftë në Parajsë nga Hyji ky mik dhe shok i imi!

Flori Bruqi


Prishtinë,29.06.2018

Akademik Prof.Dr.Mehdi HYSENI,Ph.D

Letër ngushëlluese:

Lamtumirë, shoku, miku dhe mjeku ynë i dashur, Bedri Zahiti!

Dje, më 29 qershor 2018, mësova lajmin e hidhur të vdekjes së Prof.Dr.Bedri Zahiti (kardiolog) dhe profesor i shquar në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë, i cili më tronditi thell në shpirt.

-Me këtë rast, familjes së lartnderuar Zahiti, miqve dhe kolegëve të doktor Bedriut në Kosovë dhe në diasporë, shpreh ngushëllimet e mia të sinqerta, dhimbjen dhe pikëllimin tim të thellë për këtë ditë të zezë, që thell goditi dhe përvëloi zemrat tona, sepse humbëm vëllaun, shokun, mikun, humanistin, mjekun, pedagogun dhe shkencëtarin e shquar shqiptar të shkencave të mjekësisë, Prof.Dr. Bedri Zahiti, i cili asgjë nuk kurseu, që t’u dilte në ndihmë dhe t’i mjekonte me kohë dhe me plot sukses pacientët e tij që nga Mitrovica, Vushtria, Prishtina dhe e gjithë Kosova.

Sot, krahas familjes së ngushtë dhe të gjerë të doktor Bedriut, më të pikëllur ndihen shokët e rinisë, miqtë, kolegët dhe pacientët e tij, të cilët kanë ngelur të vetmuar dhe “jetimë” pa mjekun e dashur dhe të respektuar të tyre, i cili bëri çdo gjë që të shpëtonte jetën e tyre nga sëmundjet e ndryshme interne.

Në këtë rast të papritur të vdekjes së mjekut Bedri Zahiti, edhe unë së bashku me anëtarët e tjerë të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe të Arteve në Nju-Jork (Prishtinë, Shkup, Tiranë) shpreh dhimbjen e madhe dhe pikëllimin e thellë për humbjen e pakompensueshme për shokun tim të dashur të dikurshëm të Gjimnazit “Silvira Tomazini” në Mitrovicë në fund të viteve të 60-ta të shekullit XX.

-Ndjesë pastë, Bedriu ishte nga fshati Kçiq i Madh, komuna e Mitrovicës, ishte nxënës i shkëlqyer në mësime dhe shembullor në sjellje. Kjo vlerë e tij bëri që unë ta njihja, ta respektoja, ta çmoja dhe të bashkëpunoja me Bedriun, edhe pse unë isha normalist i shkollës normale “Hasan Prishtina”, por fizikisht ishim bashkë, takoheshim për çdo ditë, sepse godina e Gjimnazit dhe e Normales ishin nën një çati dhe në të njëjtin oborr të përbashkët në Mitrovicë.

Me të mbaruar shkollën e mesme (1970) jeta na ndau, Bedriu regjistroi studimet në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë, të cilat i përfundoi në afatin rekord me notat më të larta si student i shkëlqyer.

Duke qenë i pasionuar dhe i përkushtuar shkencës së mjekësisë, Bedriu në afatin 5-vjeçar diplomoi në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë, më 1975. Ndërkaq, “specializimin në fushën e mjekësisë interne dhe të kardiologjisë” i kreu në Universitetin e Beogradit (1982-1984). Më pas, Magjistraturën (1997) dhe Doktoratën i mbaroi në Fakultetin e Mjekësisë të Universitetit të Prishtinës (1999).

-Emrin, veprën dhe kontributin e vlefshëm si njeri i madh human, mjek, pedagog dhe si shkenc֝tar i madh të Prof.Dr. Bedri Zahtit, nuk do ta harrojnë as familja, as kolegët e as studentët e Fakultetit të Mjekësisë në Prishtinë, as kolegët e Klinikës Interne, as të Qendrës Kirurgjiuke Urgjente të Kosovës e as kolegët e Qendrës Mejkësore në Vushtrri, ku tërë jetën e kaloi duke punuar si mjek internist (kardiolog) në këto institucione mejkësore të Kosovës.

- Emri dhe vepra e tij qofshin kujtim i përhershëm në zemrat tona!

- I lehtë i qoftë dheu i Shqipërisë Etnike!

-Lamtumirë shoku dhe miku im, Prof.Dr. Bedri Zahiti !

-U prehësh në paqe !

*****

MË NDËRIME TË MËDHA SOT U VARROS NJERIU I MADH I KOSOVËS MJEKU DHE PATRIOTI PROF.DR.BEDRI ZAHITI

Vushtri,30 qershor 2018

Më ka rënë hise e rëndë që unë ta them fjalën e kumtit për, mikun dhe shokun e afërt për Profesor doktor Bedri Zahiti në emër të të gjithë shokëve.

E nderuara familje Zahiti,të nderuar bashkëqytetarë dhe miqë tjerë të Prof.Dr Bedri Zahitit , nuk keni humbur vetëm ju, por humbja është e të gjithëve.
Dje pasdite festoja ditëndjen time të 66-të , sa doja ta thirrja familjen e Bedri Zahitit dhe të pysja Asdrenin , ma grabiti djali im i vogël dhe më pyeti “Babi kend e ke shokun më të mire në jetë “?
-Atij i thashë troq - ” Bir ti e din që shoku im i jetës është Bedri Zahiti “.

Më tha shkurt prerazi “Ngushëllime babi ,ka vdekë xha Bedriu, shoku i yt i madh “. U stepa,nuk fola asnjë fjalë …dhe nuk dija ç’të bëja.

Ta pranoj lajmin e tillë pas dy deri 3 orëve për vdekjen e tij ishte për mua shumë e rëndë, vdekja ishte e madhe!

Prof.Dr.Bedri Zahiti u lind në vitin 1950, nga një familje punëtore,pa baba i rritur ndër dajët që ishin bujarë e të ndershëm dhe më përkushtim kombëtar.

Shkollën fillore dhe gjimnazin e kreu në Skenderaj , ndërsa Fakultetin e Mjekësisë si gjeneratë e parë e kreu në Prishtinë.

Pas diplomimit fillimisht punoi si mjek në Prishtinë,pastaj drejtor I SHSH në Vushtri dhe në 20 vjetshin e fundit punoj si kardiolog në QKUK dhe profesor doktor në Fakultetin e Mjekësisë në Prishtinë.

Ai i përkushtoi punës me zell të madh .Në atë kohë Vushtrria me rrethinë si dhe i tërë vendi ishte përplotë më të sëmurë nga TBC dhe zemra.

Vushtria bënte përpjekje që ta zvogëlojë numrin e të sëmurëve nga TBC dhe zemra nëpërmjet të bashkëpunëtorëve të jashtëm .

Pas konsultës ai pranoi që të marr specializimin nga kardiologjia , të cilën e kreu me sukses në Fakultetin e Mjekësisë në Beograd.

Me tu kthyer nga specializimi filloi punën e përditshme si Drejtor në SHSH në Vushtri .

Veç punës së ndershme prej, mjekut, specialistit dhe humanistit në atë kohë është angazhuar në organizimin dhe në ndihmën e menagjmentit të atëhershëm të SHSH në Vushtri,ku ishte vetë drejtor.

Gjatë diferencimeve politike, helmimit dhe kohës së futjes së masave të dhunshme ngriti zërin fuqishëm ndaj atyre dukurive antishqiptare.

Pas luftës kaloi për të punuar në Klinikën Kardiologjike në Prishtinë ku edhe atje u angazhua me përkushtim dhe me shumë sukses kreu punën e kardiologut dhe u bë Drejtor i kardiologjisë më angiologji në QKUK.

Për këtë mik timin, mbaj vetëm vlerësime prej njeriut të dëvotshëm, humanistit, intelektualit dhe patriotit.

Të flasim tash për figurën tij madhore duhet të lirohemi nga atributet se ai ishte vërtetë i madh dhe shpirtëmirë edhepse ka ditë të jetë agresiv karshi të keqës dhe të padrejtës, atributet e tij ishin madje edhe rrezatuese, fliste thjeshtë, por kishte edhe sens për humor.

...Ai dinte të besonte dhe të çmonte mendimet e shokëve dhe të miqëve, prandaj ky ishte motivi që ne e çmonim dhe donim shumë më tepër.

Prof.dr. Bedri Zahiti i përkushtoi familjës së vetë dhe të tjerët i ka respektuar.


Në filozofinë mjekësore kosovare ai shpesh fuste risi për ndryshime në retorikën e mjekimit.

Në dekadën e fundit është përballur me brengën e tij shëndetësore edhepse atë e rezistojë burrërisht për një kohë të gjatë....

Ende jam në ankth për vdekjën e shokut. Lumi i shpirtit të tij krijues nuk e ndal valen e mesazhëve dhe të kujtimit për njeriun e madh.


Flori Bruqi