Mediat gjermane pohojnë se Kina “e ka zbuluar për vete” rajonin e Ballkanit, respektivisht ish-republikat jugosllave

Mediat gjermane pohojnë se Kina “e ka zbuluar për vete” rajonin e Ballkanit, respektivisht ish-republikat jugosllave, të cilat prej shpërbërjes së shtetit të përbashkët nuk kanë arritur të afrohen seriozisht me Bashkimin Evropian. Edhe 20 vite pas luftës, këto vende përballen me infrastrukturë të dobët dhe kushte të rënda jetese. “Kjo gjendje e bën Ballkanin një territor ideal për futjen e Kinës në tregun e atjeshëm dhe krjimin e një të ashtuquajture ‘rrugë e mëndafshtë'”, shkruajnë mediat gjermane.

Rruga e mëndafshtë

Gazeta shkruan, se Kina në këtë mënyrë do të krijojë një ndërlidhje me rrugën prej Azisë, nëpër Afrikë e deri në Evropë. Vendet të cilat janë në këtë rrugë mund të përfitojnë nga kreditë bankare kineze, në një kohë kur Bashkimi Evropian edhe më tej po merret me vetveten dhe problemet e brendshme. Investimet kineze janë bërë në portet e Greqisë, në termocentralet e Bosnje-Hercegovinës, në aeroportin e Shqipërisë, në Maqedoni. Ndërkohë që janë planifikuar edhe investime kapitale në Serbi, Hungari dhe vende të tjera, me të cilat ndërlidhen rrugët e mallrave kineze.

Këto investime kineze shihen në Bruksel me mosbesim. Komisioni Evropian ka nisur edhe një procedurë hetimore për planet kineze për ndërtimin e hekurudhave të shpejta në Hungari, ndërkohë që kinezët e vlerësojnë këtë si një win-win strategji… BE ka frikë se me këto investime do të shtohet influenca kineze në këto vende.

Investime të mëdha në Serbi

“Po rreziku ekziston”, thotë eksperti Jacopo Maria Pepe. Investimet kineze në krahasim me ato perëndimore janë ende të vogla. Por në plan afatgjatë Evropa është e sfiduar dhe duhet të vendosë rregull. Autoritetet serbe thonë se rruga e tyre çon drejt BE-së. Por asnjë vend tjetër në Ballkan nuk ka përfituar më shumë se Serbia nga paratë kineze. Dhe ai që do të mësojë më shumë për investimet kineze, duhet të vizitojë Serbinë. Megjithatë duket se pjesë e strategjisë është edhe heshtja, sepse shumë sipërmarrje në Serbi, që kanë pranuar investime kineze, heshtin, si në rastin e industrisë së çelikut në Smederevë. Kina ka financuar në Serbi gjatë vitit 2017 projekte në vlerë prej rreth 6 miliadë Dollarë, që është e barbartë me investimet evropiane në të gjithë Ballkanin Perëndimor. Por ekziston një dallim: Serbia duhet t’i kthejë këto financime kineze.

Aleanca mes Kinës dhe Serbisë nuk është e re. Ajo e ka gjenezën që në kohën e bombardimeve të NATO-s në vitin 1999. Kina e shikonte asokohe Sebinë si bastionin e fundit të komunizmit në Evropë. Serbia sot nuk shikohet në Perëndim si bastion i komunizmit, por interesimi kinez për investime ka mbetur.

Tuzi i Malit të Zi është zyrtarisht komunë

Tuzi i Malit të Zi është zyrtarisht komunë. 1 shtatori ka finalizuar përpjekjet mëse 30-vjeçare të partive shqiptare në Mal të Zi.

Menjëherë pas kësaj marrëveshje historike në Malësinë e Tuzit dhe gjithë shqiptarët në Malin e Zi lindin disa sfida të tjera që në fakt janë kërkesë që shtrohen prej vitesh. Ministri i Pakicave Mehmet Zenka thotë se s’ka vend për kënaqësi.

Nga ana tjetër Nazif Cungu, ish-kryetar i komunës së Ulqin shprehet se shqiptarët në Tuz pas statusit si Komunë e Pavarur duhet që të organizohen mirë në zgjedhje, të përforcojnë administratën apo të kenë plane zhvillimore.

Nik Gjeloshaj është shqiptari, i cili pas 20 vitesh është zgjedhur një prej anëtarëve në komunën e kryeqytetit Podgoricës ndërsa është këshilltar edhe në Tuz aty ku jeton. I pyetur nëse Tuzi do mund të vetëqeveriset shprehet se kjo dilemë është e atyre që kanë qenë kundër statusit si Komunë e Pavarur ndërsa tashmë do kërkohet një buxhet në qeverinë malazeze.

Ideja për një bashkim të Tuzit, Plavës e Gucisë apo Ulqinit me Shqipërinë ashtu siç Kosova po kërkon komunat shqiptare në Serbi duket ende një ditë e largët.

Tri partitë shqiptare UDSH, Forca e Re Demokratike dhe Alternativa Shqiptare bënë koalicion në 2016-ën duke dalë së bashku në zgjedhjet parlamentare por më pas nisën sërish problemet mes tyre. Në zgjedhjet vendore të Tuzit dhe Ulqinit ky koalicion nuk funksionoi. Të gjithë janë një zëri për bashkim por kur afrohen zgjedhjet partitë politike shqiptare nuk gjejnë gjuhën e përbashkët, përjashto marrëveshjen për statusin e komunës së Tuzit.

Me pozitivitet është pritur nga banorët e kësaj komune, ndonëse ka skeptik, të cilët nuk janë të sigurte nëse do arrijë të krijohet një pavarësi ekonomike nga Podgorica. Gjithashtu sfidë ngelet krijimi i administratës së re, tashmë me shumicë shqiptare.

Ema Andrea rikthen në Tepelenë kamionin e tmerrit

Ema Andrea aktorja e njohur, është përfshirë në projektin e njohjes së kujtesës. Pas memove ku emra të njohur të artit u përfshinë në rrëfime mbi të shkuarën tragjike ajo ka rikthyer në kampin e Tepelenës kamionin që dikur levizte të internuarit, duke improvizuar rëndësinë e mosharresës.

Kamioni i priti të ftuarit 2 kilometra pa arritur në kamp dhe i transportoi deri në hyrje të tij gjatë një ceremonie kujtese organuzar në këtë hapesirë.

Për vite me radhë, të internuarit, gra, fëmijë dhe pleq transportoheshin me kamionë të ngjashëm nga i gjithë vendi, për në kampin me tela me gjemba të Tepelenës.

 Gjatë rrugës dhe në mbërritje, Mariza Ikonomi interpretoi një këngë të kënduar në kamp asokohe, ardhur deri më sot nga dëshmia e Klora Merlikës, e mbijetuar e pranishme.

Sikur Mama… , projekt i ideuar dhe vënë në zbatim nga Ema Andrea, ilustroi në vetë të parë përvojën dramatike të mijëra familjeve, të jetuar ditë pas dite…

Poezia e përjetshme Vasha nga Athina e Lord Byron-it

Dorian Koçi

Në qendër të Athinës, në zonën aktuale të Psiri, në Agia (Ayia Thekla rrugë aktuale), ishte rezidenca e familjes Makris. Babai i familjes, Prokopis Makris ishte konsulli i Anglisë në Athinë . Ai jetonte në shtëpi me gruan Theodhorën dhe tre vajzat e tyre. Prokop Makris vdiq herët dhe e la gruan të ve me të tre vajzat. Theodora për të rritur të tri vajzat, filloi të japë me qera disa dhoma në shtëpinë e vet, sidomos të huajve që vizitonin të Athinën.

Rezidenca përbëhej nga dy ndërtesa dhe ishte kaq të rehatshme, si për familjen dhe për vajzat dhe për turistët. Në Krishtlindje 1809, Lord Bajroni bujti në Athinë, ku qëndroi për dhjetë javë. Ai qëndroi në një nga dhomat e shtëpisë si Makris. Lord Byron-I ndihej mirë në rezidencën Makris pasi gratë e familjes për shkak të statusit të atit të tyre flinin anglisht, diçka shumë e rrallë për kohën dhe në këtë mënyrë kuptoheshin lehtë me “qiramarrësit” e tyre. Gjatë qëndrimit të tij në Rezidencën Makri, Lord Bajroni u njoh me vajzën 13 vjeçare të familjes, Tereza.

Teresa ishte një vajzë e bukur zeshkane. . Thuhet se, kur e pa Bajronii tha mikut të tij, Robert, i cili ishte me të: “Ja, Robert, një nga skultpurë antike gjallë” …. Dashuria e tyre ishte platonike, por ai frymëzoi Bajronin . Për hir të Terezës, ai shkroi poemën “Vajza e Athinës”, ku në çdo fund strofe përfundon me vargje ne gjuhën greke Zoi mu agapo-Të dua jeta ime. Përkundër rrëfimit poetik erotik të Byron, dashuria e tij sigurisht që mbeti e paplotësuar …. Rezidenca Makris më vonë,u quajt “shtëpia e vajzës së Athinës”. Teresa, pas largimit të Bajronit, vazhdoi jetën e saj. Disa vjet më vonë ajo u martua me konsullin e atëhershëm Britanik të Athinës. Shtëpia, e cila tani kishte famën e dhënë nga Byron-i, u braktis pas Revolucionit Grek dhe në vitet 1970 u shkatërrua tërësisht për ti lënë vendin godinave të reja,

Gjithësesi mbeti poezi e Byron-it, “Vasha nga Athina” që e bëri Terza Makrin të pavdekshme.

Poezia është përkthyer në shqip nga Dhori Qiriazi duke ruajtur muzikalitetin e vet të veçantë.

Vasha nga Athina

Ah kthema zemrën, kthema ti

Që u shkëput nga gjoksi im,

E mbaj atë në tëndin gji,

Të hesht, të bëjë pak pushim.

Përpara nisjes qan ajo:

Zoi mu, sas agapo.

Gërsheta shthurrur shkon,

kur sulesh

Siç ndodh me erërat e Egjeut,

Të marrin faqet ngjyrë lulesh,

O njomësi e embël e dheut!

Zoi mu sasa agapo!

Të tuat buzë sodita gjatë

Të tyren rreth gjithë afsh e zjarr

Kur flasin lulet çjanë bashkë,

Si to askush sflet barabar

Pa gaz e klithmë është ajo

Zoi mu, sas agapo!

O vashë e ëmbël e Athinës,

Ti mbamë mend të iki tinës,

Për në Stamboll të shkoj si në ëndërr

Më mban Athina shpirt e zemër

E h, dashurinë se harroj , jo!

Zoi mu sas agapo!

Lamtumirë narkozës, tani në operacion “të mpijnë” me realitet virtual

Një spital në Calgary është bërë i pari në Kanada që ka trajtuar pacientët me teknologji të realitetit virtual. Gjithçka vjen pasi është konstatuar se pacientët përjetojnë një reduktim prej 75% të shqetësimeve duke u arratisur në realitetin virtual gjatë procedurave të dhimbshme.

Graydon Cuthbertson, një pacient në Spitalin e Përgjithshëm të Rockyview, gati humbi këmbët nga sindroma compartment. Pas operacioneve të shumëfishta në muskujt e tij, 47-vjeçari përjetonte dhimbje shumë të mëdha gjatë ndërhyrjeve në plagë.

Cuthbertson zbuloi se përdorimi i teknologjisë VR e ndihmoi atë të largonte vëmendjen nga operacioni dhe të bënte një kamping virtual qetësues në liqen, një xhiro prehistorike me dinosaurët ose të zhytej në një oqean të qetë për të notuar me delfinët.

“Është perëndia vetë”, tha ai. “Edhe me ilaçet kundër dhimbjeve, dhimbja ishte e tmerrshme. Por me realitetin virtual, kam marrë trajtimin me ngjyra fluturuese. U përqendrova në atë që po shihja dhe dëgjoja, dhe nuk mendoja fare se sa e dhimbshme mund të ishte. Ishte super”, tha ai.

Rockyview është spitali i parë në Kanada që përdor teknologjinë VR për të lejuar pacientët të lehtësojnë dhimbjen dhe ankthin e tyre duke u arratisur në një nga 12 përvojat e VR. Spitali tha se pacientët raportuan një reduktim prej 75% të ankthit dhe një përmirësim prej 31% në përvojën e përgjithshme.

Një donator anonim financoi blerjen e dy headseteve të Samsung Gear, për të cilat stafi i spitalit thotë se mund të transformojnë kujdesin e pacientit. Pacientët nuk kanë raportuar efektet anësore të përdorimit të VR dhe metoda mund të përdoret si një terapi plotësuese për të zvogëluar varësinë nga narkoza dhe drogat.

“Ju mund të shihni një efekt të menjëhershëm në gjuhën e tyre të trupit, në frymëmarrjen e tyre. I gjithë trupi i tyre lehtësohet”, tha fiziologu Jaclyn Frank për CBC.

Arta Seiti dhe pesha e së kaluarës

Një autore e re shqiptare Arta Seiti, sapo ka botuar librin e saj të parë eseistik në Paris «Nimbes», që do të thotë «Aureolë», që zanafillën e ka nga aureolat e apostujve të kishës kristiane, por ku thelbi është pesha e kujtesës, kjo dritë që vazhdimisht vjen nga lart dhe qëndron tek njerëzit që kanë emigruar dhe që kanë filluar një udhëtim të ri.

Në pasthënien e lirbit, botuesi i botimeve «Fauves» ka vendosur një paragraf të saj ku ajo ka shkruar: «Gjithçka fillon në një gjendje gjysëm-koshiente, midis gjumit dhe zgjimit pas një shëtitje në kryeqytet, ku në rrugë më afrojnë një degëz mimoze. Dhe kështu, në një gjendje disi të veçantë, të çuditshme, unë nis të meditoj, një fletore shënimesh të një udhëtimi të brendshëm, një shkuarje-ardhje ku mpleksen shënimet subjektive me një kronikë të kohës së tashme dhe të shkuar, një gjeografi e brendshme, në gjysmë-ëndërr e gjysmë realitet.

Një pjesë e padukshme e vetes time, e pashpjegueshme, një faqe e fshehtë e misterioze njëkohësisht që rivjen përmes perceptimesh, pëshpërimash, kujtimesh, personazhesh, një diçka e përjetuar, arti, leximet e mia themelore… Nga kjo ambivalencë intime rezulton një raport me botën e një «spektatoreje» ku gjendja e saj aleternohet me një lloj tërheqje por dhe angazhimi njëkohësisht. Ky udhëtim përshkon kufijtë spacialë, mendorë dhe intelektualë në mënyrë thelbësore. Ai pëpiqet të shkojë nga e veçanta tek universalja përmes linjash ku krijimi artistik është motori lëvizës.

Një «krijim në vetvete» për të kaluar në një qerthull më universal, një kurorëzim i aureolave mbi kokat tona, simbolikë e zjarrit që zë një vend qendror». Arta Seiti është diploomuar për letërsi franceze dhe aktualisht jep leksione mbi marrëdhëniet ndërkombëtare në Fakultetin e Letërsisë dhe të Shkencave Humane të Universitetit Katolik të qytetit të Lille-s. Eshtë autore e shumë artikujve gjeopolitikë mbi Europën dhe vendet e jug-lindjes së Europës, pra të Ballkanit.

Por letërsia mbetet padyshim pasioni i vazhdueshëm i saj. Siç e ka shprehur dhe ajo vetë, gjithë këto vite në Francë, ajo ka qenë e rezervuar të shprehet përmes letërsisë; ajo veç ka shkruar në fletoret intime të saj, duke u kapur fort pa meditimeve dhe fragmenteve mbi jetën e ssaj, ndaj të bukurës, dashurisën jerëzore, të shkuarës dhe të ardhmes, çka dhe unë e kam ndjerë në takimet tona parisiane.

Një «ceremoni» siç e cilëson ajo këtë përjetim kujtimesh, çka më së fundi e ka çuar në shkrimin e këtij libri eseistik mbi udhëtimin shpirtëror dhe të bukurën në gjirin e shoqërisë njerëzore. Ajo që është e rëndësishme në këtë libër meditacioni është shkrimi poetik, fraza e qëmtuar, e bukur, përshkrimet e ndjeshme, metaforike, plot ngjyra, çka e bëjnë librin të rrjedhshëm, një lloj udhëtimi në vetevete, por ajo që spikat gjithashtu janë dhe leximet e saj themelore, referimet mbi shkrimtarë, filozofë, sociologë, nga Rimbaud e Baudelaire, duke kaluar gjithashtu nga Kafka, Hedegger, Bergson apo Caudel për të ardhur në autorë të tjerë të mesit te dytë të shekullit XX.

E kështu, Shqipëria padyshim është e pranishme në këtë libër meditimi, fëmijëria dhe rinia e saj, koha kur luante teatër në frëngjisht si studente e gjuhës frënde, « Borgjezin fisnik » të Molierit apo kur e marrin për një rol në një film historik ku ajo ka rolin e Anës. Gërshetohen kështu imazhe, cipëza kujtimesh, shalli i kuq, një ditë zbori kur duhet të mbajë një kallashnikov apo një pushkë me karabinë

Model 56…kohë absurde e totalitare ku u ngjiz jeta e shumë gjeneratave. E megjithatë ajo e kishte të pamundur shkonte në varrimin e të atit që i vdiq në Paris, për çka i referohet edhe librit të Danilo Kish «Një varr për Boris Bogdanoviç» dhe ceremonive funebre greke.

Padyshim një peshë e rëndë, pasi ai varr me kalimin e viteve do ta thërriste nga ajo tokë e origjinës, çka vite më vonë do ta çonte në atë pelegrinazh drejt varrit të atit të saj në Shqipëri, për ta mbyllur kështu më së fundi atë plagë që i rridhte gjithnjë. Ja pse ata që emigrojnë mbartin gjithnjë plagët e së kaluarës, kujtimet e fëmijërisë dhe të rinisë, dashuritë e para siç e shohim në letërsinë e Ornela Vorpsit,. E megjithatë ata janë të vendosur të vazhdojnë udhëtimin e tyre drejt të bukurës në këtë botë humane dhe efemere njëkohësisht.

Luan Rama

Librat e Enver Hoxhës në librarinë e Buenos Aires

Përkthyesi i njohur i spanjishtes Bajram Karapolli teksa tregon se këto ditë do të dalë në shitje romani i tretë dhe i fundit i Ernesto Sabatos, «Abadoni, engjëlli i skëterrës», tregon një episod mbi udhëtimin e tij kohë me parë në Buenos Aires ku në një librari është hasur me veprat e Enver Hoxhës. ” Ishte aty nga mesi i dhjetorit të vitit 2000.

Po ecja përgjatë Avenidës “Corrientes”, në Buenos Aires, në kërkim të ndonjë bukinisti, për të blerë romanet e Ernesto Sabatos. Dihet se në këto lloj librarish të vjetra mund të gjesh libra të çmueshëm me çmim tejet të arsyeshëm. Hyra në një të tillë dhe po këqyrja librat në rafte. Për çudi vështrimi im kapi shpinën e disa të ashtuquajturave vepra të Enver Hoxhës: “Me Stalinin” dhe “Rreziku angloamerikan për Shqipërinë”.

Natyrisht në spanjisht. Për të shuar kureshtjen pyes pronarin, një burrë i moshuar, se si kishin mbërritur ato libra në librarinë e tij. Ka 15 apo 20 vjet, më thotë, m’i sollën nja dy persona, mbase të ambasadës së Shqipërisë. Kur u thashë se nuk më duheshin, më thanë se nuk do të m’i shisnin, përkundrazi, do të më paguanin për to.

Natyrisht, pranova. Më thanë t’i vendosja në vitrinë se donin t’i fotografonin. I fotografuan, më paguan dhe ikën. Pastaj unë i vendosa në raft dhe ja ku janë. Paradoksi: të gjesh në Argjentinë librat e diktatorit të Shqipërisë të përkthyera në spanjisht, ndërkohë që shkrimtarë argjentinas si Borges, Sabato, Arlt, Cortazar, etj, gjigantë të letërsisë botërore të mos ua kesh dëgjuar as emrin e jo më t’i kesh lexuar në shqip.

Dhe kini parasysh ato çka thotë për Shqipërinë Sabato në romanin e tij të fundit. A nuk është për të vënë duart në kokë?! Vetëm barbaria komuniste mund të bënte gjëma të tilla që, gjatë gjysmë shekulli, të ndalonte autorë të tillë e aq më tepër libra të tillë, ku lexuesi shqiptar do të gjente fragmente me lëvdata dhe hyjnizime për atdheun e tij” shkruan Karapolli.