2018-09-13

Neither Partition, Nor Adjustment of Kosova Borders



By Mehdi Hyseni Ph.D. 

- Thu September 13, 2018



https://newsblaze.com/thoughts/opinions/neither-partitiof-kosova-borders_139078/

Mehdi Hyseni is an Albanian Ph.D. in International Political Relations, residing in Boston.






The purpose of this essay is to clarify wrong and speculative concepts and views about colonial issue of Kosova. I believe that this time when Kosova becomes independent from colonial Serbia (February 17, 2008) should not insist in the changing or adjustment of its borders with Serbia because that would turn into new armed conflicts as in the 1990’s between them. Surely that would impact on neighbouring countries as a consequence of the domino political theory.

First of all, both Hashim Thaçi (a President of the Republic of Kosova) and Alexander Vucic (a President of the Repulic of Serbia) before they reach any bilateral agreement in order to change or adjust borders between Serbia and Kosova, should take into account these main historic and political reasons.

First, Kosova is not a minority, but a colonial problem. Second, Kosova is a part of the integral indigenous territory of Ethnic Albania, not of Serbia. Third, the right solution of the future politicial and juridical status of Kosova as an independent and sovereign state as a subject of international law and as a member of the United Nations must be according to the contemporary international law of self-determination and de-colonization forms which are the basis of one, and should be applied on Albanian Kosova in conformity with the principle of equal rights of nations, large and small (Preamble,Chapeter I, Artcle 1 Purposes and Principles of UN Charter). Fourth, these undeniable arguments should take into account by the United States of America and its Western European allies who already have recognized Kosova as an independent and sovereign nation since February 17 of 2008.

In order to accomplish these very important tasks, this work must take into consideration the relevance of the criteria and values (freedom, security, order, justice, democracy, peace, welfare and human rights etc.) of the New World Order as a lasting basis and hope that the international system will becoming more peaceful and just for all nations, large and small, such is Albanian nation in Balkans, too, which 50% of it’s territory is still under colonial rules of neighbor Serbian-Slavs, since 1912. Beside of the United Nations, in this context, the main role ought to play the United States of America as a creator, and defender of the New World Order, democracy, human writes and legal rules of international community.

There are scholars, statesmen, analysts and so on, who don’t know the historical, ethnic and geopolitical truth about Albanian Kosova, as a result for lack of their insufficient professional acknowledgement about real historical Albanian sources. They are used to being served only with Serbian false and sophisticated ones. There’s no doubt that they’re sui generis self-victims of “Serbian truth,” because of the fact that they still believe to Serbian state anti-Albanian irrational propaganda, and to bad-fame Serbian Orthodox Church myth that “Kosovo is cradle and heart of Serbia and Serbs.”

Among these one-sided and misbalanced scholars, politicians and analysts there’s no doubt professor of the Northwestern University School of Law of Pittsburg, Anthony D’ammato is for unknown reasons protecting Serbian anti-historical, anti-juridical and non-political thesis that “Kosovo should be partitioned between Albanians( 90%) and Serbian minority(7%).”

In order to “justify” his “juridical thesis” that partition of Kosova would be the right solution, A. D’amato expounded these “arguments”: (1) ” The United States is on the verge of pushing a resolution through the UN Security Council declaring Kosovo to be an independent multi-ethnic state. The result will almost certainly be a human rights disaster for the 200,000 Serbs living in that tormented land.” (Anthony D’amato: “Kosovo: The UN Plans a Human Rights Disaster” in www.jurist.law.pitt.edu).[1]

Apart from this wrong scientific view and appraisal of professor Anthony D’amato about the United States official politics about Kosova, it’s true that United States has the legal and moral right to support the independence of Kosova, because of the fact that ones did a lot of work (such as human, economic, politic, diplomatic and military) to help Albanians escape (over 90%) from Serbian genocide and aggression in 1999.

This support is in conformity to president George W. Bush a New Doctrine of the National Security Strategy of the United States, who among others, said: “All who live in tyranny and hopelessness can know: The United States will not ignore oppressors. When you stand for your liberty, we will stand with you.” AP,21.01.2005)[2].

Either valid and very important argument why the United States helped, and will help Kosova which stressed (Ambassador James W. Pardew, Jr. Special Representative for Kosovo Implementation, U.S. Department of State is European stability) : “Kosovo is fundamentally a European security issue, and the NATO is the proper international security to deal with it. The European security and stability is a vital interest to the United States. However, there is more to our interests in Kosovo, than regional stability. The Serbs have displaced one million people in an effort to change the demographics of Kosovo, and, in the process, the have committed atrocities on a scale not seen since World War II.” (NATO Southeastern Europe, IFPA,MA, 2000,p.64-65).[3]

How will the “inevitable disaster” be caused for the Serbian minority (7%), when Kosova becomes an independent state?

This is a main reason and justification why the United States is going to push a new resolution on Kosovo independence which ought to be adopted by the United Nations Security Council during these two months (April-May) of this year. This is not contestable, but disputable is fickle ascertainment: “The result of pushing that resolution of Kosovo’s independence by the United States through the UN Security Council will almost certainly be a human rights disaster for the 200,000 Serbs living in that tormented land.” (Anthony D’amato: “Kosovo: The UN Plans a Human Rights Disaster,” Ibidem).[4]

This conclusion sounds more propagandistic and paternalist than concrete and objective because of the fact that prof. Dr. Anthony D’amato predicts “a human rights disaster for the 200.000 Serbs” What kind, and from whom will come that disaster for Serbian minority of 7%, if Albanian majority over 90% granted with “conditional independence” by the United Nations? How did he “dream” that kind of disaster? In this case, for A. D’amato, the “disaster” will come from Albanians as majority(90%), if they become independent from Serbia? Why, this so gloomy “dream” about the future of the Serbian minority in Kosovo?

Why such a big intimidation for Serbs in Kosovo, if Kosovo get its independence according to Marti Ahtisari Plan, when is very well known that plan is more favorable (because within native Albanian territory in virtue of the “decentralization standard” is predicted set up national-political and cultural autonomy for the Serbian minority of 7%, and Serbian Orthodox Church, thus, this “international principle” which in the future will lead to the partition process of Kosova’s territory, would be in the opposition to the historical right and international law of Albanians to their Kosova) for the Serbian minority, than for the Albanians as a majority (90%) because one doesn’t predict the right to self-determination of Kosova which would be the best way for progress, promotion and acceleration of the whole Balkans region towards EU integration, lasting peace and stability. Also, the only right and reasonable way to ensure the peaceful coexistence of Albanians and Serbs is to recognize full independence of Kosova which is necessary condition to achieve historical reconciliation between them because of the fact that Kosova’s unresolved colonial status is one of the major potential threats to the security and stability not only in the Balkans, but and in Europe, too.

D’Amato’s Wrong Theses
Because of the fact that Kosova gained its independence in February 17, 2008, but did not expel any Serbs and no confiscated their properties in Kosova.

Therefore, this D’amato’s thesis is wrong and unjustified when he says : ” The sad prognosis is that a Kosovar-dominated independent government will lose no time in confiscating the property and rights of the Serbian minority. Some 200,000 Serbs in Kosovo could lose everything they own and maybe their lives.” (Anthony D’amato, Ibidem)!?[5]

It is obviously that the author A. D’amato has speculated, and improvised with his political prognosis without valid arguments and reasons with “political probability” in detriment of Albanians, trying to reflect them as very dangerous, disastrous and denies of the future of the Serbian minority, if Kosova will get its independence, such as is engaged with their strategic plane the United States, the OUN, the EU being supporting the independence of Kosova under “international supervision.”

Why this A.Damato’s dismal, and astrological prognosis will never become concrete reality in Kosova, I would argue that taking into account the historical retrospective of the relations between Albanians as a majority an Serbs as a minority since 1912 up to now, Serbs have never been mistreated , massacred, terrorized, expelled, or killed in mass by any Albanian governments even though Kosova in continuity of its history was inhabited by Albanian majority, but Albanian majority has been that victim who paid a high price, and suffered from the institutionalization, extermination, massacred, terrorized, expelled, jailed, and killed by Serbian state and Serbs terrorists, and bands as that was the last genocide in Kosova committed by the Serbia (1998-1999).

Damato’s Strategema: “Partition as the Right Solution”
The challenge to make the future strategic and historical decision about Kosova’s status we mustn’t seek in anti-Albanian “scientific,” political and propagandistic efforts of Serbia and Serbian Orthodox Church and their Serbian-American Lobby be it in the United States, or in the other part of the Serbian diaspora spreading in the whole the world that by all means ( openly and furtively) are engaging to split out of the indigenous territory of Albanian Kosova. But the historic right and the international law guarantees the right of the self-determination to Alabanians in Kosova to have their independent and sovereign nation like the other nations in Balkans and Europe. This right was also verified by the International Court of Justice on 22 July 2010 in The Hague, assessing that “The declaration of independence of Kosovo did not violate international law.” ((www.haguejusticeportal.net/index.php?id=11906)

This is the right decision to vanquish age-long Serbian colonialism on Kosova. (1912-1999).

Otherwise, the other approaches in solution of the Kosova’s colonial issue aren’t regarded as rule of international law, and the United Nations Chart objectives and principles.

Therefore, to understand Kosova’s issue is necessary to take into account the self-determination as an anti-colonial legal principle which is key to understand the present world community. In this context, “The United Nations has a very important role to play in this regard [i.e. with regard to the implementation of the self-determination]. Wherever the exercise of the right to self-determination is violated, it is only natural that the mater be dealt with in the world organization. The denial of this right anywhere is a concern of peoples everywhere.” (Antonio Cassese, Self-Determination of peoples A Legal Reappraisal, Cambridge University Press,1996,p.156-157).[6].

In light of this example, we need to stress and this very important question of Antonio Cassese’s : “How, can we understand a polity without exploring its history?” In this sense, how, can we propose the partition Albanian Kosova, which legally has never been part of the Serbia, but its colony, only?

How, can do realize this unacceptable concept, when A. Damato knows very well that none of the parts in conflict neither Albanians, nor Serbs), and international actors involved in Kosova’s crisis won’t agree with it, as he considers , so : “What about partitioning Kosovo into a Serbian and an Albanian territory? There are for immediate problems with partition. The United Nations is opposed it together with The United States and the European Union (EU).” (Anthony D’amato, Ibidem).

Against these serious and insuperable obstacles, A D’amato has proposed this type of partition of Kosova’s territory: “The northern part of Kosovo consists of the land south of the boundary with Serbia and north of the Ibar river. Most of the religious buildings and places associated with the Christian Orthodox Church (Serbia’s historic heritage) may be found here. In total the well-demarkated area constitutes 15% of the territory of Kosovo. The simple and ideal partition plan would be to designate this territory as belonging to its Serbian population (it is currently populated almost exclusively with Serbs), and provide for Kosovar sovereignty over the remaining 85% of Kosovo.” (Ibidem). [7]

Even if Prof.Dr. Anthony D’amato had just read the book “Kosovo A Short History” written by Noel Malcom(1999), he certainly wouldn’t had suggested his “ideal partition plan” of Albanian Kosova in two parts (85% for Albanian majority, and 15% for Serbian minority). As he’s written, (obviously, not accidentally, but as convenient to Serbia and Serbs geopolitical and economic vital interests) he “reserved the right” for Serbs to keep 15% of the Northern Mitrovica city where there was no “Serbian historic heritage” as A. Damato says, but the biggest “Economical Serbian Orthodox Church” that called mine Trepca with its mineral resources (gold, silver, lead, zinc) because of these relevant indisputable historical arguments: (i) Just mine Trepca is the main cause why Serbia tries to separate Northern Mitrovica city which is not inhabited exclusively by Serbian minority, but by Albanians and other minorities. (ii) It’s not true, as A. Damato hard argues the fact that “Most of the religious buildings and places associated with the Christian Orthodox Church (Serbia’s historic heritage) may be found here.” (Ibidem). If the Northern Mitrovica is the main religious Serbs “heritage,” then, what about Monastir Gracanica, Monastir Decan and Patriarchate of Pec, which Serbs in continuity consider as “their heart and cradle” of ones civilization and culture, where are those located? – In “The northern part of Kosovo consists of the land south of the boundary with Serbia and north of the Ibar river.” (Ibidem) as noted in his proposed “ideal partition plan” A. Damato (which would be in favor to the Serbian minority of 7%)? – The response is negative, because they are located in central and Western territory of Kosova which is populated with Albanian majority of 90%, not in alluded Northern Mitrovica as he wrote in his analysis “Kosovo: The UN Plans a Human Rights Disaster.”

I reference to the issue (to refutation of A. Damato’s arguments about “Serbia’s historic heritage in northern part of Kosovo” because there hadn’t Serbian sacral heritage in Kosova, but in Serbia) where, and when are founded the Serbian sacral objects in Albanian Kosova, I would have quoted these historical axiomatic arguments which A.Damato didn’t take into account in his mentioned analysis : “The seat of the Serbian Orthodox Church was not founded in Kosovo; it merely moved there after its original foundation (In central Serbia) was burnt down. Nor does the Patriarchate have any continuous history as an institution: it was re-created by the modern Yugoslav state in 1920( having been defunct for 154 years), and since that date the Patriarch has tended to reside mainly in Belgrade. As for the Serbian empire, this was a medieval state which had its origins not in Kosovo but in Rascia, an area beyond Kosovo’s north-western border, and most of the important early medieval Serbian monasteries and churches were built outside Kosovo itself.” (Noel Malcolm, Kosovo A Short History , Introduction,1999,p. xxxi).[8]

Meanwhile, with regard to A. Damato’s very wrong mooted question: “according to international customary law, why should Kosovars (Albanians) get 85% of the land, and Serbs should be getting 15% of Kosovo when they only comprise 10% of the population?” – There are a lot of arguments why Serbs cannot getting any percent (zero percent) of Albanian Kosova. First, Serbian minority of 7% in Kosova is a colonial remnant. Second, Kosova is indigenous and integral part of territory of Ethnic Albania, not of Serbia.

These historical data are known from “Appianus and Herodotus and archaeological and anthropological findings, it is an established fact that, since ancient times, and today, too, Albanian Kosova has been inhabited by the Illyrians, who are the ancestors of the present-day Albanians who constitute 90% of its habitants, and henceforth must be rightly called Albanian Kosova.” (Të drejtat e Shqipërisë Etnike, vëll.I/fotoprint i origjinalit të botuar në Shkodër, më 1944,f.61-62; [9]

Third, Albanians in continuity of Kosova’s history have been majority, not minority as Serbian official statistics, false historiography, and Serbian Orthodox Church false data, too, have been presented for their public opinion, and external one. Fourth, “Serbia does not have a continuous history. For several hundred years, Kosovo was not part of Serbia, because there was no Serbia to be part of: during most of the long Ottoman period, Serbia did not exist as an entity at all. Kosovo was annexed de facto by Serbia within living memory, in 1912; de jure, it was not annexed by the Serbian kingdom at all.” (Noel Malcolm, Kosovo A Short History, Ibidem, p.xxxiii).[10] Fifth, Kosova has the right to self-determination and to be supported by the United Nations, the United States, the European Union (EU), NATO, OSCE etc., because it will contribute to the security, stability and lasting peace not only in the Balkans, but in Europe.

This unambiguous rational concept which is in favor to the Kosova’s independence, officially and rightly has assess MacShane “Speaking at the Council of Europe in Strasbourg/ October 4, 2006/ he says Kosovo Should be Independent. Denis MacShane MP, former Europe minister, has said that it will not be possible for Kosovo to be ruled by Serbia and that the international community should now accept that Kosovo will be an independent state within Europe. “There is no more chance of Kosovo returning to rule from Belgrade than there is of Latvia or Estonia returning to rule under Moscow. The time has come to let Kosovo be Kosovo. I believe Serbia has a great future as a European nation and one of the leading nations in all the Balkans. But the Serbs have to look to a 21st century future and that will not include being masters in Kosovo.” www.epolitix.com/EN/MPWebsites/Denis Mac Shane/.[11]

Serbia Has Zero Percent Sovereignty in Kosova
Apart from point of view that Serbia will never endorse independence of Kosova one, historically and legally has never had its sovereignty upon Kosova, but colonial sovereignty, only(1912-1999). This is the main argument why Serbia doesn’t have any legal right to interfere , and to be a part of the negotiation’s process organizing and maintaining by the international community (OUN, EU, NATO, USA) because one has spent its colonial sovereignty definitively in 1999, when Serbia did its last genocide in Kosova. Therefore, there’s no more any valid legal and political arguments that Kosova, and during this century(XXI) still be under colonial rule of Serbia.

Even if A. D’Amato had taken in consideration the right historical and juridical arguments that Kosova merits be independent state because it had the colonial status almost for 100 years under Greater Serbia, he wouldn’t continue with his “victim arguments” by claiming and preferring the partition of Albanian Kosova on behalf of Serbian sovereignty on Kosova?

As the top Serbian official authorities such as Alexander Vucic (current president) and Ivicia Dacic (Foreign Minister and Deputy Prime Minister),and professor A. D’Amato should be cleared with their very wrong political, juridical and historical explanation about Kosova’s status because of the fact that Serbia has no more any percent of its legal sovereignty on Kosova. This crucial argument which must knows A. D’Amato and Serbia’s government.
Being that Kosova was a Serbia’s colony in continuity from 1912 up today (1999), in this case, professor A. D’Amato cannot be recalled on the name of “the Kellogg-Briand Pact of 1928, and The United Nations Charter /as a legal international instruments in order/ to divide Kosovo into two parts of 15% and 85%, the Security Council will be acting under its Chapter VII powers to maintain or restore international peace and security.” ( www.jurist.law.pitt.edu, ibidem).[12].

On the contrary, as the Kellog-Briand Pact of 1928, so “the United Nation Charter” with all its chapters legally prohibit all of types of the wars as well as of the colonial rules i.e. colonial wars within international community. In this case, there’s no excuse and exception for Serbia’s colonialism and hegemonism in Kosova.

However, against these arguments which supported the historical and legitimated truth about Albanian rights to Kosova, A. D’amato unclearly wrote: “If we analyze the question prior to the time of the civil wars in Yugoslavia in the 1990s, international customary law would clearly support Serbia’s claim to sovereignty over Kosovo. since then, if anything, that divested Serbia from its territorial rights in Kosovo?” (www.jurist.law.pitt.edu, ibidem).[13].

Unfortunately, and this Anthony D’amato’s conclusion is wrong because of the fact that in 1990’s in Yugoslavia there were not “civil wars,” but three Serbian aggressions in Croatia, Bosnia and Kosova in order to keep still these territories under cruel colonial rule of Greater Serbia, maintained by Slobodan Milosevic( ex-president of Yugoslavia: Serbia and Montenegro).

Why A. D’amato’s “international customary law” won’t “clearly support Serbia’s claim to sovereignty over Kosova”

My Arguments
First, by virtue of the SFRY Constitution of 1974, Kosova was recognized as one of the eight constituent sovereign entities of the SFRY with equal sovereign rights and the power to take part, together with the other independent entities making up the, in federal structures of the SFRY, including the Federal Executive Council and the Presidency, and the amendment the federal constitution. This was done apparently in application of the international law of self-determination and de-colonization, just as the Soviet Union did. Each of the eight sovereign entities of the SRFY attained the attributes of the “state”: defined frontiers not capable of beign altered without its consent, own constitution, own assembly, and own defence forces. The 1974 SFRY constitution does not contain any significant legal differences between the six republics and two autonomous provinces. Due to those provisions, the SFRY Constitution of 1974 asserted the real legal character of the SFRY as a regional international organization, not an unitary state. The structural connection of Albanian Kosova with Republic of Serbia under that constitution, was inferior to that legal status of separate identity, sovereignty, independence and statehood, and hence legally meaningless . That status of Albanian Kosova was thereby recognized by the other units of the SFRY. Since the Socialist Federal Republic of Yugoslavia was a member of the UNO, the status of Albanian Kosova as such was equally recognized by the states members of the United Nation Organization. This recognition cannot be withdrawn, neither by the other seven entities which were members of the SFRY nor by the states members of the UNO.

Second, In the collision of the constitution of the SFRY, Albanian Kosova was illegally and by force re-annexed in 1989 by the Republic Serbia, which matter breaks any structural connection between the two entities, and constitutes the obstruction of Albanian Kosova’s exercise of its independence, statehood and sovereignty. It was this annexation by force, and the commission of all forms of total obstruction of sovereignty, oppression and genocide that incited anxiety throughout the other republics of the SFRY, and pressurized them, except Montenegro (which from June, 2006 becomes independent state, separated from Union of Srerbia), to issue declaration asserting their sovereignty, independence , and statehood. This lead to the collapse of the SFRY and the genocide operations incited and carried out by the Serbian genocidal-expansionists. The collapse of the SFRY for that reason reveals the respect and the reaffirmation of the seceding four republics of the equal independence, statehood an sovereignty of Albanian Kosova.

Third, since the SFRY was in fact a regional international organization, its collapse renders its sovereign constituent entities free to enter or not to enter into a new regional international organization in the area of the former Yugoslavia.

Fourth, the obstruction by force of the statehood and sovereignty of Albanian Kosova and the collapse of the SFRY led necessarily to the declaration of independence of Albanian Kosova made by its Assembly in July 2, 1990 and was followed by /i/ its Constitution of September 7,1990 declaring Albanian Kosova a republic, /ii/ its declaration of September 22, 1991 as a sovereign independent state with the right of constitutional participation in the league of sovereign republic-states of Yugoslavia. /iii/ the declaration of October 19,1991 of Albanian Kosova as a sovereign independent republic on basis of the referendum held from September 26 through 30,1991 in the presence of international observers , with 87,01% of the electorate voting, from which 99,87% voted in favor of independence from SFRY, in assertion of Albanian Kosova’s separate identity, sovereignty, and the inalienable rights recognized by contemporary international law for the preservation of dignity, security of its indigenous people, territorial integrity, independence, statehood, and sovereignty.

Fifth, On the basis of the proclaimed declarations of independence and its own constitution, the independent republic of Albanian Kosova held in 1992 and 1998, in the presence of international observers, elections for the Parliament and the President of the republic, with the great majority of the registered electorate voting.

Sixth, the international legal status of Albanian Kosova is thus the status of an independent republic representing the genuine exercise of self-determination by its indigenous people, which is being obstructed by the Republic of Serbia and the Federal Republic of Yugoslavia (Serbia and Montenegro).

Seventh, The Government of the Republic of Albanian Kosova submitted on December 21, 1991 a formal communication to the European Union (EU), expressing its commitment to human rights and other criteria laid by the community and emphasizing that “it has never initiated, nor does it ever intend to initiate extra-territorial claims towards a neighboring countries, or that the Government has or intends to initiate hostile propaganda activities against a neighboring states, including the use of a denomination which implies territorial claims.”

This provides ample evidence of the peaceful and cooperative attitude of Albanian Kosova despite the repeated subjection of its indigenous people to genocide.

Eighth, the second London Conference on the Balkans convened by Western Powers in August 1992, admitted Albanian Kosova only as an observer and treated it as a “former autonomous province,” despite its legal history and its achievement of statehood and sovereignty as pointed above.

The results of that conference were as negative for Albanian Kosova as for Croatia and Bosnia and Herzegovina. The Second London Conference adopted the principle of non-recognition of territorial gains by force, and called for “negotiations” without recommending any to put an end to the then ongoing Serbian genocidal-expansion in Croatia, in Bosnia and Herzegovina and in Albanian Kosova.

Ninth, Affirming that the ongoing obstruction of the independence, statehood and sovereignty of Albanian Kosova is a form of the crime of aggression under contemporary international law, which urges the use of individual and collective self-defense by all means to retrieve the freedom to exercise self-determination, independence, statehood, and sovereignty.

Tenth, Considering that the above mentioned facts aggravate the Serbian colonial genocide against the people of Albanian Kosova, as is if Albanian Kosova with its 90% Albanian indigenous people would still belong to the 7% Serbian minority in Albanian Kosova an the Serbian nationalists outside Albanian Kosova, while those nationalists should assert their nationalism on their own lands an not on the lands of others, and this regard stressing that if the historical title is invoked, this title, in conformity with contemporary international law, necessary belongs to the Albanians in Kosova, being the indigenous people of that country, not to the Serbs, being the invaders.

The otherwise, invaders in history would have the right to re-invade and re-colonize, which acts are considered crimes in contemporary international law and would and would lead chaos, aggression and genocide throughout the world, and furthermore stressing that the international law of self-determination and de-colonization forms the basis of contemporary international law and should be applied on Albanian Kosova in conformity with the principle of equal rights of nations, large and small (Preamble of UN Charter),and again emphasizing that Albanian Kosova has already been decolonized and achieved in 1974 the status of an independent sovereign constituency of the former SFRY and, by the collapse of that regional international organization, exercised the inalienable right of self-determination of its indigenous people, and its statehood is again being obstructed since 1989 by the crimes of aggression and genocide committed by Serbian genocidal-expansionists, and in this regard deploring the use of the term “ethnic cleansing” to refer to the com, while those acts are forms of genocide, and “ethnic cleansing” is the end-in view of the commission of genocide.

Eleventh, Albanian Kosova has the inalienable right to exercise self-determination affirmed and reaffirmed in contemporary international law, and in particular by the UN law of de-colonization.

Twelfth, the members of the Security Council of the UN should resolve the political status of Albanian Kosova on basis of a meaningful self-determination according to the 1960 UN General Assembly “Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and People” (Resolution 1514 of Dec.14,1960) and its Resolution 2105 (X) of December 20,1965, in which the UN General Assembly ruled that the crime of colonialism has to be ended immediately without regard to the consent or wishes of the colonizing state, and that self-determination can only mean complete independence.

* The author is Permanent Member of the Albanian-American Academy of Sciences and Arts in New York.

Kur ia bën të"keqen" vetes (Tregim)

Image result for PERPARIM HYSI
Nga Përparim Hysi

Ndodh, ndonjëherë, që,papritur e pakujtuar, ia bën të keqen vetes. Pse ka ndodhur kështu, pa ka lindur ajo shprehja: " Mori sëpatën dhe preu këmbët e tij". Kur them kështu, dua që t'ju them, kështu ndodhi dhe me mua. Se goja bën hata dhe nga goja, unë pagova për një felë, një pelë. Por, në fund të fundit, koka ma pat fajin, por në vend ta pësonte koka,e pësoi stomaku. E pësoi stomaku... epo gjërat me radhë.
* * *
Në Tiranë kanë ardhur aq fierakë, sa në çdo pesë veta, në mos tre,dy nga Fieri janë. Po unë njihem si kali balash dhe, veç kaq, po bëhem, kur thonë: me të bardhë e me të zi. Natyrisht, nëse me dikë bëj veç një përshëndetje, me dikë tjetër që kam patur më tepër intimitet, pa dyshim që gjej kohë që, jo vetëm të pimë ndonjë kafe, por të qëndrojmë,të paktën një ditë në javë vetëm me të.
Kafe, zakonisht, me të moshuar të moshës sime dhe, tek qajmë hallet që nuk i kemi të pakta, kryesisht vemi nga vemi dhe pyesim njëri-tjetrin: nga se vuan apo çfarë ilaçesh merr? Të rimbursuara apo jo dhe, padyshim pyetja më kruciale:-Sa herë ngrihesh natën? Duket qesharake për ata që lexojnë, po unë jam nga ata që kam rënë nga fiku dhe "gjëja më tronditëse" apo më shqetësuese është kjo: ngritja natën se të prish gjumin dhe në mëngjes ngrihesh me sytë-poç si ata që ngrihen natën për të ngrënë syfyr. Problem tjetër, është "dhjamosja": se katandis tjetri, si ato gratë shtatëzëna. Epo gjuha vete atje ku dhëmb dhëmbi. Dhe unë, pse vuaj nga të dyja këto"gjëra",edhe ndaj po tregoj se ç'më ka ndodhur.
* * *
Me X... jo vetëm njiheshim që në Fier, por kushedi sa herë shkëmbenim mendime edhe për librat. Ai merrej me kluturën,unë me arsimin dhe,veç profesionit, qemë libradashës. Nuk kish libër të ri që dilte që mos e blinim. E dija që kishte goxha bibliotekë, por dhe unë,sado që banoja në fshat, kisha goxha bibliotekë. Kur përmend këtë fjalën "bibliotekë", bëhem pak me morinica. Se, kur do ikja drejt Amerikës aty nga viti 2000, biblioteka e madhe m'u bë hall. Ku do t'i çoja afro trimijë libra? Të tëra, në Amerikë, nuk i çoja dot,sado që aso kohe,për bagazhet nuk kish as taksa dhe as limit. Zgjodha rreth 250 copë (autorët që doja më tepër) dhe i mora me vete. Atëherë e kuptova më mirë atë DHASKALIN tek "Udha e shkronjave". Të tjerat, ia dhurova djalit të PROFESORES Sime (tani e ndjerë) VJOLLCA OMARI,se ajo më ndezi pasionin për lexim. Pati një përkim të bukur, pasioni im për librin:libri i parë që kam lexuar ka qenë"Gremina e dashurisë" nga MUSTAFA GREBLLESHI. Ky,MUSTAFA GREBLLESHI, paskej qenë vëllai i profesores sime. Qe pak si pagim"dogane" kjo dhuratë imja. Me PROFESOREN qemë miq familjarë dhe nuk kishte gëzim më të madh,kur gati pas vitesh e vitesh, u takova dhe me MUSTAFAN që,për fat tëkeq, u nda shpejt nga jeta. Por nuk qe vetëm kaq historia me bibliotekën:një numër të madh ia dhurova mbesës sime, mësuese letërsie dhe një pjesë tjetër,çupës sime në SHKODËR. E di që po dal pak nga tema,por nuk kam se si mos tregoj: aq më dhimbeshin librat që dhurova, sa isha gati të bëja atë"krimin" e Silvestër BONARIT që të vija fshehurazi dhe t'i vidhja. Kur mendoj që 250 librat e zgjedhura mbetën në Amerikë, ndjej, me të vërtetë, dhimbje. Nuk mund t'i rimerja,kur u ktheva në Shqipëri,se, tani, ta matnin kokën me pe. Vetëm 50 kg bagazhe lejoheshin. Kështu që i vura zemrës një gur. Por huqi,del me shpirtin. Këto 6-vjet që kam ardhur në Tiranë, kam mbi njëmijë libra, pa harruar që mbi njëqind libra, ia kam dhuruar bibliotekës së Roskovecit në Fier. Unë nuk jam nga Roskoveci,por më bëri"banor" të Roskovecit,kryebashkiakja,MAJLINDA BUFI; më bëri kolegu që drejton Pallatin e KULTURËS,THOMA GOGA dhe,veçanërisht,miqtë e mi nga ROSKOVECI:shkrimtari MYSTEHAK XHEMALI,i vëllai XHEMAL XHEMALI dhe,pak roskovecar u bëra, nga krijuesi"bio" i asaj zone,FLAMUR ÇEPELE. Nëse i shkruaj të gjitha këto, e bëj se,kur takoja X..., së pari për librat flisnim.
* * *
Këtu, në Tiranë, unë me X... nuk qemë larg njëri-tjetrit. Nuk shkonin më shumë se dy ditë që,në mos uleshim për të biseduar e duke shkëmbyer ndonjë kafe, do kryqëzoheshim se mua më çonte rruga andej ku banonte ai dhe,shpesh,ai vinte këtej nga banoja unë,se kish ca të afërm. Ne qemë gati një moshë me të,por,ndërsa atë kishe qejf ta shikoje, kur më shihje mua, të zinte data. Ai,si unë, i kish kaluar të shtatëdhjetë e pesta,por kish një trup si fidan. I drejtë, pa fije dhjami dhe, kur qeshte, sikur të falte tërë botën. Unë. Unë ta shpall: jam si një lopë barsë që,pjell tani,pjellë pastaj. Dua të bie, të rrëzoj ca kile,por ndodh e kundërta: vetëm shtoj. Kurrë nuk hipi në autobuz dhe i sillem Tiranës në këmbë (sa në një poezi them:po e ha Tiranën me dhëmbë!),sa i nxjerrë ujtë e zi. Më hipi inati në majë të hundës,por ja që nuk është me inat. Nuk lë nga ato kurat"jo ujë me limon;jo fruta",or po hiç.Si në atë këngën:"Topi bamp e ti po tutje". Imeshoqe është më e shqetësuar se sa unë:-Përparim,lër bukën! Unë,po ku dëgjoj se ç'thotë ime shoqe, ndaj ia kthej: "Në lë bukën, tërë natën do ha jorganin". Duket e kam stomakun lubi.Vidë pa fund:mbledh me dushk e lëpushkë. Fare nuk bën naze. Epo rritur fukara.Fukaraj ,- i them gruas,- mendjen tek buka e ka. Këto janë "rrotulla fjalësh", por,përbrenda,e ndjej "dhjamosjen",por nuk e jap veten unë:se jam burrrrrrrrrrë!

* * *
Një ditë i them mikut. E di atë këngën" Në sokak të ngushtë/ku na mblodhi hera/ s'më the kalimera/moj t'u mbilltë dera/ dhe pa i dhënë jarallëk qëtë përgjigjej,shtova:-Nuk ma thuaj atë "recetën" tënde se shiko si jam katandisur e ti si fidan.Si në të ri.
Recetën,- shpërtheu duke qeshur,- por ç'recetë?! Ashtu siç kam ngrënë, meqë më pyete me këngë, të kujtohet ajo kënga"Fora si në gjashtëdhjetën" dhe ashtu vazhdoj dhe sot. Është vet kondicioni i njeriut. Ka që dhe ujtë u bëhet shëndet.
U ndamë atë ditë,por nuk mbaron këtu kjo histori. Të nesërmen,isha dhe me timeshoqe dhe aty,ku është kisha katolike,ballë për ballë me të:- Recetën!- bërtita dhe,tek u afrua,e njoha me time shoqe. Bëmë dy fjalë në këmbë dhe, kur po ktheheshim,imeshoqe më pyeti:- Sa vjeç është ai, miku yt?
I them:- Aq sa jam unë.
* * *
Po prisja drekën dhe, kur u ula, pashë që në vend copës së bukës së zakonshme,kisha një porcion aty nga 100-gram.
-Pse,- i thashë gruas,- harrove të blesh bukë?
Jo,jo,- më tha. E pe atë mikun tënd? Harroje bukën se kështu siç ha ti, jo vetëm nuk e ke të gjatë,por do zësh vend dhe nuk ka kush të bën shërbime. Dhashë e mora,po pse lëshon pe ajo. I thashë:- Nuk ke faj ti, por unë që të njoha me mikun tim. Ai është zotni,- më tha. Di t'i vëjë fre gojës dhe jo si ti,shtrohesh sikur je ari. Sado që jam burrrrë, ku i dilet "zemërimit" të gruas (se ku kam thënë:i ngjet nepërkës poshtë gurit!),mbeta me porcionin e vogël. Do bëhem fidan, si miku im i mirë!
* * *
Dhe rrufe për së kthjellti. Në internet, lexoj lamin e zi:" Miku im nga i cili kërkoja recetën, kish ndërruar jetë!".
Bobo!- bëra. Ç'pate?- pyeti e shqetësuar imeshoqe. Hajde këtu dhe e sheh këtë nekrologji. Ua!- bëri dhe ajo.
U ula në kompjuter dhe shkrova një poezi jubilare për mikun tim të mirë që më thoshte:" S'është me recetë!Është kondicion nga ZOTI dhe aq... Sa m'u dhimbs! Gjynah të ikte me atë fizik! E,sa për mua, sado që është jashtë formimit shkencor, asnjë recetë nuk ka. Populli thotë: është caktuar në tre të natës,por është e fshehtë,askush nuk e di. Dhe që atë ditë që miku im i mirë u nda nga jeta, imeshoqe sikur e ka rritur atë porcionin e bukës. Po vete në fis.
Nuk më zë gjumi, po nuk u ngopa. Ndoshta ky rrëfimi im nuk është aq i mirëpritur, por unë rrëfej veç ç'më ka ndodhur dhe aq.

Tiranë, 13 shtator 2018

2018-09-10

SHQIPTARË, RRINI TË QETË! KOSOVA KA ENDE BURRA


Nga Spartak NGJELA

Vuçiç nuk u lejua të shkojë në Drenicë. Ai donte të fyente luftën çlirimtare të Kosovës.
Por burrat kosovarë i treguan vendin. Ata i thanë: “Zoti Vuçiç, Adem Jashari është ende gjallë, kurse këta shqiptarë, që të perjargen ty, janë pilivesa…”

Angela Merkel në Shkup, me fjalën e saj, e shkatërroi përfundimisht planin ogurzi të ndarjes së Kosovës.
Esadistët në Tiranë dhe në Prishtinë, sigurisht që janë në hall të madh, se menduan që me ndarjen e Kosovës të krijonin shpërbërjen e dy shteteve shqiptarë me destabilizim.

“S’ka ndarje!” – tha shefja e madh e e Europës. “FJALA e saj është ligj”, tha Vuçiç nga liqeni i Kosovës, por me zë të drobitur.

Vuçiç nga Mitrovica merr në telefon Erdoganin në Stamboll.
E dini cili është nënteksti i kësaj bisede? “Rexhep, po na i marrin shqiptarët të gjitha tokat e tyre që ju na i dhatë që nga viti 1878 e deri në vitin 1913”.

Po cila mund të jetë ndihma që do t’i japë Erdogani?
Kuptohet: mbështetjen e Ramës dhe të Thaçit.

Po kush i pyet këta në Shqipëri!
Po të shohim tani dhe diçka: si do të precipitojnë ngjarjet?
Sigurisht në favor të botës shqiptare në Ballkanin Perëndimor.

Në Selanik ka trazira për emrin e ri të Maqedonisë, kurse politika shqiptare në Shkup është memece. Se është e korruptuar.
Blejini! Thosh kryeministri serb për krerët e shqiptarëve, në fillim të shekullit të XX-të. Dhe i blenë.

Por ajo që bie negativisht sot në sy, është fakti që emigracioni shqiptar në Perëndim edhe pse i ka sytë nga Shqipëria dhe nga Kosova, nuk është aktiv. Sot në emigracionin shqiptar në Perëndim ka njerëz me vlerë, po nuk janë aktivë. Sepse siç duket nuk e kanë të qartë se çfarë po ndodh.

Duhet të imitojnë shqiptarët e mëdhenj të Rilindjes Kombëtare që krijuan shoqata dhe komitete në Europë, në Amerikë, madje edhe në Egjipt, dhe e shpëtuan Shqipërinë nga likuidimi tërësor.

Sot është e njëjta situatë si atëherë, sepse prapë janë bërë bashkë Moska, Beogradi dhe Stambolli për të shpërbërë Shqipërinë.

Këta po i tremb shumë bota shqiptate në Ballkanin Perëndimor, dhe janë hedhur në sulm me esadistët në Tiranë dhe në Prishtinë, kundër bashkimit shqiptar.

Por dita e sotme ishte një fakt i ri për ringritjen e historisë së shqipërisë, e cila ka filluar në vitin 1999, dhe duhet të shkojë deri në albanizmin real të Ballkanit Perëndimor.
Dhe do të shkojë.

10 shtator 2018

****



Spartak Ngjela është avokat dhe politikan shqiptar.


Datëlindja: 11 korrik 1948 Vendlindja: Tiranë

Edukimi : Universiteti i Tiranës, dega Juridik - 1970.

Veprimtaria profesionale

1970: Zyra e Ndihmës Juridike, Vlorë

1972: Prokuroria e Rrethit Durrës

1973: punonjës shkencor në Institutin e Historisë, Tiranë

1976 dhe 1979-1990: dënuar për "Agjitacion e Propagandë" në burgun e Burrelit

1991 e vazhdim: Avokat në Studion e tij Ligjore

Veprimtaria politike

11.03.1997 - 25.07.1997: Ministër i Drejtësisë në Qeverinë e Pajtimit Kombëtar

2001 - 2003: Nënkryetar i Komisionit të Ligjeve në Kuvendin e Shqipërisë

09.2005 - 04.2006: Kryetar i Komisionit për Çështjet Ligjore, Administratën Publike dhe të Drejtat e Njeriut

12 dhjetor 2008 - Themelon partinë Ligj dhe Drejtësi

Deputet i Kuvendit

2001-2005 Legjislatura:XVI - Zona zgjedhore:38 - Qarku i Tiranës - Nr. i votave:6297 - Përqindja: 51.0%
2005-2009 Legjislatura:XVII - Zona zgjedhore:41 - Qarku i Tiranës - Nr. i votave:5299 - Përqindja: 38.1%

Libra

"Shpella e Vdekjes" (Roman)

"Helena R" (Roman)


Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare 1957-2010.jpg


Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare 1957-2010


Përkulja dhe rënia e tiranisë shqiptare 1957-2010 Publicistikë me Autor Spartak Ngjela. Shtëpia botuese: UET Press. Viti i botimit 2011. Faqet e librit 640. ISBN 978-99956-39-54-8

"...koshienca njerëzore kishte krijuar qytete të lira, tregtinë e lirë, shtetin institucionale me anë të parlamentit. Ky proces kishte nisur dhe në dy shekuj e kishte përfunduar Revolucionin Industrial, në një kohë kur arti dhe letërsia kishin krijuar një moment të ri shpirtëror në jetën njerëzore. Përfundimisht, ishte krijuar njeriu i lirë, personaliteti i tij, njeriu autonom në një kohë postindustriale e postmoderne; kishte shpërthyer pluralizmi dhe dija ishte organizuar qartësisht me anën e sistemeve logjike. Intelekti po bënte jetën e vet postrelativiste. Kurse ne kishim mbetur të izoluar në një jetë të errët që mendonte për bukën e përditshme e aspak për dije dhe që bëntë jetën nën hijen e një perandorie, e cila nuk i kishte sjellë njerëzimit asgjë veç shkatërrimit të vlerave."

"Modernizmi dihet se ka këto pika kardinale në natyrën e tij: zhvillimin ekonomik industrial, ndryshim kulturor dhe ndryshim politik. Të tre këta ingredientë janë të lidhur me njëri - tjetrin, sepse nëpërmjet këtij raporti të brendshëm krijohet ndryshimi permanent i ndërgjegjies njerëzore. Zhvillimi ekonomik në Perëndim kishte qenë industrial, ndryshimi kulturor kishte qenë urban dhe ndryshimi politik thellësisht demokratik. Një treg i lirë dhe një demokraci liberale e kishin ndryshuar Europën në 20 vjet dhe, ndërkohë, po ndodhte ndryshimi i koshiencës së individualizmit drejt njeriut autonom, i cili i ka të garantuara të gjitha mundësitë që të triumfojë me idetë e krijuara prej tij në një shoqëri liberale. Kjo në fakt ishte tronditje që ndihej kudo. Kjo kishte sjellë tronditje në Pragë, në Budapest, në Varshavë, por kishte sjellë tronditje edhe në Pekin dhe në Tiranë. Ky ishte fakt tashmë, por ndryshe nga kryeqytetet e tjera, në Pekin e në Tiranë, vullnetet e sëmura kishin armiqësi patologjike me modernitetin, në një kohë kur zhvillimi i brendshëm modernitetin e kishte domosdoshmëri. Shqiptarët koha i ndëshkoi sepse, në fakt, dominoi vullneti hoxhian i izolimit."

"Jo çdo ngjarje është fakt historik, kurse vetë fakti historik ka nevojë për interpretim. Duhet ta kuptojmë botën - ka thënë Albert Anjshtajni - jo mbi bazën e gjërave që ndodhin, por mbi bazën e marrëdhënieve. Ky është relativizmi dhe sigurisht që ne jemi postrelativistë e prandaj na shqetësojnë marrëdhëniet. Por, duke u qëndruar këtyre marrëdhënieve, "A ka një logjikë të historisë?" pyet Osvald Shpengleri, e mandej shton: "Përtej gjihtë elementeve shkakësore dhe të pakalkulueshme, a ka diçka të cilën ne mund ta quajmë strukturë metafizike të humantitetit historik?...shkurt, e gjithë historia, ka një metafizikë të humantitetit historik dhe, po ashtu, e gjithë historia është e bazuar mbi arketipat e përgjithshëm biografikë."

"Kultura, nëse nuk e çliron njeriun nga skllavëria, nuk ka asnjë lloj funksioni qytetërues. Kultura perëndimore europiane e individualitetit dhe e personalitetit e mundi kulturën europiane lindore të kolektivitetit."

Xhorxh Fred Uilliams : E lashë Shqipërinë në vuajtje dhe të mbytur në gjak nga faji i Europës


…Nuk vij të flas si mik i njerëzisë, por vij si mik dhe adhuronjës i racës shqiptare. Dashuroj Shqipërinë, dashuroj burrat e Shqipërisë, siç dashuroj Amerikën, siç dashuroj burrat që i kanë dhënë lirinë Amerikës. Shqipëria do të jetë e lirë. Shqipëria i ka dhënë pesë imperatorë Romës dhe gjaku i shqipeve ka forcuar kombet e tjerë. E lashë Shqipërinë në vuajtje dhe të mbytur në gjak nga faji i Europës, e cila tani po lan gjynahet e saj. Unë protestova kundër paudhësisë së Europës, kundrejt Shqipërisë, lashë vendin tim zyrtar dhe ju siguroj, që unë besoj sa ajo ditë që unë protestova për Shqipërinë, është dita më e lumtur e jetës sime… Tregtia e Amerikës duhet të jetë e lirë për kombin shqiptar, që është vëllai i kombit amerikan. Unë jam gati për çdo shërbim për lirinë dhe shpëtimin e Shqipërisë, edhe me jetën time.
George Fred Williams.jpg

Xhorxh Fred Uilliams

(Në mitingun organizuar për të mbrojtur të drejtat e kombit shqiptar, Boston, 7 Nëntor 1915)

U mbushën 160 vjet nga lindja dhe 80 vjet nga vdekja e mikut të madh, atij që sakrifikoi gjithçka për Shqipërinë dhe kombin shqiptar, Xhorxh Fred Uilliams. Populli shqiptar me fisnikërinë, bujarinë dhe çështjen e tij të drejtë ka bërë shumë e shumë miq të sinqertë e të nderuar. Një nga këta është edhe Xhorxh Fred Uilliams (George Fred Williams), ish–ambasador i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Greqi e në Mal të Zi. (1913-1914)

Ai u njoh me çështjen shqiptare dhe e përkrahu Shqipërinë në periudhën më të zezë të historisë së saj, në vitin e kobshëm 1913. Erdhi për herë të parë në Shqipëri, në Vlorë, i thirrur nga miku dhe bashkëpatrioti i tij Dankon për të parë me sytë e vetë krimet çnjerëzore që kishin bërë shovinistët grekë kundër popullsisë së pambrojtur shqiptare. Pa fëmijë, gra e pleq të masakruar rrugëve dhe mbi 100.000 refugjatë shqiptarë nga krahinat jugore mbledhur në ullishtat e Vlorës. Këto krime të paimagjinueshme e revoltuan dhe e drithëruan shpirtin njerëzor e demokrat të Uilliamsit. Pas kësaj ai u kthye menjëherë në Athinë, ku mori takim me zyrtarët më të lartë qeveritarë të Athinës, duke protestuar ashpër, njoftoi qeverinë e tij në Amerikë dhe që nga ai çast nuk e ndërpreu veprimtarinë e tij në mbrojtje të Shqipërisë. I ngarkuar me cilësinë e vëzhguesit të qeverisë amerikane në Komisionin Ndërkombëtar për ndarjen e Kufijve të Shqipërisë, Uilliamsi ngriti zërin dhe protestoi ndaj planeve për copëtimin e Shqipërisë, duke thënë fjalën e vet me kompetencë si në mbledhje të ndryshme, edhe në shtypin e kohës që gazetat dhe revistat amerikane, greke dhe angleze, si dhe në shtypin shqiptar në Shqipëri dhe në atë të diasporës.

Image result for xhorxh fred williams


Qëndrimi i Uilliamsit nuk i pëlqeu Europës dhe bënë ç’ishte e mundur për ta hequr qafe, duke e akuzuar se kishte thyer normat protokollare, nga që i kishte tërhequr vërejtjen qeverisë greke për masakrat në Shqipëri, duke mos e pasur këtë të drejtë si diplomat pa marrë më parë autorizimin e qeverisë së vet. Prof. G.F. Williams, si njeri me karakter dhe dinjitet, siç deklaron vetë, dha dorëheqjen nga karriera diplomatike me këto fjalë të shkruara me dorën e vet:

“Dukej një detyrë njerëzore, sheshazi për të shkye maskën që mbulonte diplomacinë europiane dhe për të ekspozuar fytyrën e saj, të luere me gjak patriotësh dhe shikimin e dobët të saj mbi dëshirat e zjarrta për liri të një race të fortë. U ktheva në Athinë dhe mbasi qeshë i shtrënguar, e tregova këtë panjerëzi dhe këtë padrejtësi të fuqive europiane dhe dhashë dorëheqjen si ministër i Amerikës në Greqi dhe në Mal të Zi, sikurse patjetër qesh i shtrënguar ta bënja. Drejtësia dhe e vërteta nuk janë mbrojtje në sallat e diplomacisë”.
Image result for xhorxh fred williams
Mbas këtij veprimi, Uilliamsi iu kushtua tërësisht çështjes shqiptare. Duke qenë dhe mik personal dhe i adhuruar i Presidentit Wilson, ai mundi që të sensibilizojë opinionin amerikan në mbrojtjen e çështjes shqiptare me motive fisnike tepër humane: “Me ndihmu një njeri është një bamirësi, me liru një popull nga zgjedha është një bamirësi e pavdekshme”.

Libri “Shqiptarët” është një ekstrakt i historisë shqiptare. U botua fillimisht në një revistë të kohës që më 1914-1915 dhe më 1919 si libër i veçantë. Derisa arriti në atë veprimtari, Uilliamsi u angazhua gjithashtu në një sërë mitingjesh në SHBA. Në të parin që u mbajt më 7 nëntor 1915, krahas shumë amerikanëve dhe shqiptarëve, midis të cilëve juristi Asa French, zonja dhe zoti Kenedi, të shquarit Fan Noli, Kristo Dako e Parashqevi Qirjazi ishte edhe G. F. Williams. Në fund të mitingut ai lexoi edhe rezolutën për mbrojtjen e çështjes shqiptare, botuar në anglisht dhe shqip.

Vepra e këtij miku të vërtetë të Shqipërisë gjithë kohën ka pasur dhe ka ruajtur vlerën e saj, por ajo ka një vlerë të jashtëzakonshme sot, kur çështja kosovare dhe çështja çame kanë dalë në evidencë dhe kërkojnë zgjidhje të drejtë dhe sa më të shpejtë, ndërkohë Europa, atë që gatoi mbrapsht tetëdhjetë vjet më parë, ka shansin tani ta rregullojë, duke larë kështu fajet e saj. Ndërkohë që Amerika jo vetëm me diplomatin Williams, por edhe me anë të vetë ish- presidentit Wilson e ka thënë fjalën e vet, që më se treçerek shekulli më parë, duhet ta thotë përsëri me forcë dhe përfundimisht. Çështja shqiptare duhet zgjidhur drejt, kombi dhe tokat shqiptare duhet të bashkohen. Këtë mesazh na dërgon e gjithë jeta dhe vepra e G.F. Williams, e cila përshkohet fund e krye nga lufta për të mbrojtur dhe respektuar të drejtat e njeriut, të cilat po ngrihen dhe mbrohen me aq shumë forcë, kur Shqipëria dhe populli shqiptar kudo që ndodhet nuk do as më shumë se çfarë thotë Karta e Helsinkit dhe ajo e Parisit për të drejtën e kombeve për vetëvendosje dhe për të drejtat e njeriut.


Image result for xhorxh fred williams


Prandaj ne shqiptarët e përkujtojmë dhe i përulemi me respekt këtij miku të madh, i cili më 10 korrik pati përvjetorin e 160 të lindjes dhe më 11 korrik edhe 80-vjetorin e vdekjes.
Image result for xhorxh fred williams
Një popull “Nobel”

Xhorxh Fred Uilliams

Trimëria e shqiptarëve nuk njeh kufi. Ata e përballojnë vdekjen dhe torturën pa asnjë hezitim. Fjala e tyre një herë e dhënë është më e shenjtë se betimi i dhënë te popujt e qytetëruar. Mikpritja e tyre s’ka të krahasuar. Ajo nuk pushon deri sa të mos ngelë gjë për të ndarë e për të dhënë.

Shqiptarët trashëgojnë pamundësinë për t’i fyer në nder. Kjo është një praktikë e përjashtuar, sepse po i fyeve do të përballosh në mënyrë të detyruar larjen e hesapeve me gjak.

Bajroni i ka bërë homazhe kësaj race shqiptare pse e njohu personalisht dhe jetoi midis këtij populli. Respekti për moshën është një nga karakteristikat e shqiptarëve. Ata janë korrektë, të dashur kundrejt tjetrit dhe reciprokisht të sjellshëm. Në momentet më të rënda ata janë plot respekt për superiorët e tyre. Ata zbatojnë urdhrin e tyre me saktësinë më të madhe. Fjalët e tyre dhe sjellja e tyre shoqërohen nga dinjiteti.
Image result for xhorxh fred williams
Siç kemi thënë më përpara, një fyerje ndaj tyre riparohet në mënyrë shumë të tmerrshme. Nuk lejojnë servilizmin, lajkatarinë ose mosobligimin në një punë që jepet fjala. Mikpritja gjen shprehjen më kuptimplotë në Shqipëri. Një fyerje që i bëhet një mysafiri kap jo vetëm të zotin e shtëpisë, por gjithë fisin. Ai që vret mysafirin dënohet nga fisi dhe vdekja e tij është e paevitueshme.

Shqiptarët janë të fuqishëm. Gegët e Veriut janë më të lartë në trup se sa toskët e Jugut. Ata janë gjithashtu më të rëndë, më kokëfortë dhe më këmbëngulës. Një shkrimtar kur flet për malësorët shqiptarë i krahason ata me drerët e malit që hipin në shkëmbinjtë më të thepisur dhe ecin nëpër ta, pa pasur frikën e rënies nëpër humnerat më të llahtarshme dhe asnjë i gjallë s’mund të futet atje pa ekspozuar humbjen e jetës. Besa ose fjala e nderit për shqiptarin është institucion i shenjtë. Një fjalë e dhënë, pa e detyruar tjetrin, e shoqëruar me besë, duhet të respektohet me çdo kusht dhe s’merret parasysh asnjë rrethanë. Një udhëtar i pajisur me besë gëzon mbrojtjen e të gjithëve, ai është i shenjtëruar.

***
Image result for xhorxh fred williams
Virtytet e femrës shqiptare janë unikale në botë. Kurvëria dhe tradhtia bashkëshortore ndëshkohen me vdekje. Në asnjë vend të botës një femër nuk gjendet në një siguri e mbrojtje më të madhe se sa në Shqipëri.

Ai që vret një grua dënohet me dënimin kapital. Femra në Shqipëri punon në shtëpi, por ajo është trajtuar me respekt dhe zë në shoqëri një vend më të nderuar se në vendet e Lindjes. Një shqiptare mund të udhëtojë nga një vend në tjetrin, në një siguri të plotë.

… Nënësia është shumë e nderuar dhe kurorëzon fisnikërisht jetën e femrës. Dashuria dhe bukuria luajnë një rol të vogël. Konsiderata për një femër rritet në përjetim me numrin e fëmijëve që ka.

***

Që të kemi një paqe komplete duhet të formohet një Shqipëri Autonome që të zotërojë lirinë në mënyrë më të plotë. Shqipëria nuk mund të ndahet midis fqinjëve, ashtu siç nuk mund të ndahet çdo vend i Europës.

Europa tashmë e ka krijuar Shqipërinë e pavarur dhe s’duhet të hedhë poshtë pemët e saja, prandaj ajo duhet ta mbështetë atë. Një Shqipëri e formuar mbi një plan federativ mund të jetë një kërcënim për planin e Ballkanit. Ajo s’mund të ketë marinë që të alarmojë Italinë ose Austrinë në Adriatik. Ndërtimi i rrugëve të hekurta dhe përmirësimi i porteve të Shqipërisë do t’i japin Serbisë një dalje në det, në Mesdhe. Ky rezultat mund të arrihet më me lehtësi në marrëveshje tregtare, miqësore edhe paqësore se sa me tentativë pushtimi. Një Shqipëri e pavarur do të inaugurojë një erë të re, duke zhvilluar normalisht dhe duke fituar prosperitetin për të cilin ajo ka të drejtë. Shqipëria do të zëvendësojë me rrugë të përshtatshme ato rrugë të këqija që ka sot. Ajo do të kthejë fshatrat në qytete dhe këto qytete do t’i kthejë në qytete të lulëzuara.
Image result for xhorxh fred williams
Shqiptarët nuk kanë vetëm të drejtë t’i kërkojnë Europës drejtësi, por t’i kërkojnë asaj edhe dëmshpërblim. Europa e krishterë është e përgjegjshme për robërinë dhe varfërinë e popullit shqiptar. Unë mund të dëshmoj që me gjithë protestat e mija, Europa e krishterë është shkaku i eksodit të dhimbshëm të 100.000 fshatarëve që duhet t’i linin vatrat dhe pasurinë e tyre dhe të vinin si refugjatë në Vlorë ku ata do të vdisnin nga uria dhe sëmundjet, pa numëruar ata që janë pa ndihmë dhe mbështetje.

***

Të krishterët europianë duhet të punojnë për të lehtësuar mizerjen nga skllavëria e pamerituar e shqiptarëve. Shtetet e Bashkuara që kanë fatin të kenë një qeveri që qeveris një shtet të lirë, i dalë nga vullneti i popullit sovran, qeveri që përpiqet nga dita në ditë që të sigurojë përparimin, lulëzimin dhe që ka dhënë mbi të gjitha dashurinë për të ardhmen, Shteteve të Bashkuara i bije për detyrë t’i rrethojë shqiptarët me këtë vëllazërim, me këtë dashuri njerëzore që s’e kanë njohur deri tani.

Kundër gjithë gënjeshtrave dhe akuzave se shqiptarët janë egërsira unë citoj fjalët e Eriksonit, këshilltar amerikan, që ata e kanë dashur dhe e duan, pse ai ka punuar e jetuar midis tyre. “Nuk ka popull më të dëshirueshëm dhe më të dashur në gjithë Europën se Shqiptarët. Ata kanë në të njëjtën kohë elementët e forcës, burrërinë, kurajon, të lidhura me devotshmërinë më të butë dhe më të ligjshme!”.

Njerëzit e Shqipërisë shohin te Krishti dhe Muhamedi dy profetë që i nderojnë si të tillë. Ç’fatkeqësi! Ata i thërrasin më kot! Si njeri e si tjetri të ndihmojnë vendin e tyre. O Krisht! O Muhamed! Kujt t’i drejtohen që të drejtat e tyre tashmë të njihen?

Jam i bindur se popujt që po luftojnë (në Luftën e Parë Botërore- MG) me aq ashpërsi, një ditë do ta përfundojnë atë, dua të them që këtij konflikti mizor do t’i vijë fundi. Ata duhet të dëgjojnë Zotin dhe duhet t’i sigurojë Shqipërisë lirinë.
Image result for xhorxh fred williams
Shpresat dhe sytë e së gjithë botës janë drejtuar drejt paqes, në bazë të së cilës duhet të krijohet një vëllazërim dhe kooperim intim i frymëzuar nga ndjenjat njerëzore e jo të forcës.

Kjo paqe do t’i njohë çdo race edhe çdo kombi të drejtën e ekzistencës. Në këtë mënyrë, nuk do të jenë më të penguar, nga barrikadat artificiale, të ngritura me vështirësi të pakapërcyeshme për mbrojtje dhe që për to popujt duhet të sakrifikojnë kohën e tyre më të mirë, paratë dhe shpirtin e tyre.

“L’Albania”, Zvicër, Nr. 7 16.12.1915


****

Azem Shkreli, pena dhe parmenda e poezisë kushtruese shqipe, shkrepëtima e vargëzimit të gulçeve të shpirtit

Nga Alber Vataj



Azem Shkreli, Helena dhe Ismail Kadare

Mos u bëj poet nëse s’mund të lindësh/me secilin varg, të lindësh me secilën fjalë./Ngrehu mbi veten në do t’rrokësh frerët e erërave,/të shkelësh shpërgajt e mërisë dhe shtrëngatat e gjakut tënd./N’se dashurohesh, dashurohu n’flakë e n’valë,/jo ne sy të kaltër, se bëhesh det i çmendur pendimi./Mos u bëj poet nëse s’mund të vdesësh/për secilën varg, të vdesësh për secilën fjalë./
Këto nuk janë psalme të librave të shenjtë, as teksteve apokrif, por “Katër këshilla vetes” që i papërsëritshmi Azem Shkreli bënte asokohjen e vitit 1969, kur ai “E di një fjal prej Guri”. Kush ishte ai që i ka shkrepëtirë në ëndjen për të gjetur shtegun e për të hyrë në botën magjiplotë të poezisë, që si njeh këto vargje, këtë regëtimë të hovshme shpirti, që ka udhëtuar nëpër vite për të patur gjithnjë diçka për të thënë, “për të mos mësuar se si hesht e pathëna”.

Goditja e shpirtit të tij të ndjeshëm, e ka fërgëllyer dhe shkundur poetin nëpër ëndje dhe përkundur dëshirimeve, nëpër qiej e ka flakëruar, para se ta zbresë “me kangë t’gurgullimtë ndër buzë…”, e ta përmend atje ku “…lugjet me hije njomen, e drujt’ n’çdo vend/ rriten e lëshojnë freski…”.

Azem Shkreli anipse nuk i’u gjegj poterës dhe bujës mediatike, nuk u përfshi në listime emrash të vjershërimit shqip, me gjas ishte dhe mbëti kumbimi ma i zashëm që ka mujt me u flakëru në eterin shqiptar. Ishte një kushtrim jehues brezash, si një kandje e pashoqe përjetimi të fjalës si energji jetëdhënëse e asaj ç’ka shpirtin e mundon.

Në vetvete ishte çlire prej panevojës për të kumtuar dishepullin e ndokujt, veç solemnitetit idilik dhe epikës kreshnike që i’a kishte injektu në vena vendlindja. Si një feksje shkundullitëse behu ai në poezinë shqipe, për të qenë pena dhe parmenda e vjershërimit, vlaga e thellë në tokën e varrueme vrragësh të kahershme, britma e thekshme në plisin e mbjellur varresh, varresh që i shumon era e gjakut, duhma e lirisë. Në atëkohje djerrinash që i rreshkte hija e luftës së mbetur pezull, krahët dhërëpërveshur, shpirti i dlirë e gjaku i shulmuar në flakë, do të mbillnin tokën e këndimit të shpirtit. Ai ishte “poet idesh dhe gjykimesh të thella” kumton Agim Vinca. Ndërsa për kritikun Ali Aliu, Shkreli ishte “mjeshtër i vargut dhe i fjalës poetike”. Për Robert Elsie “Azemi është poet i mendimit”. Për Ali Podrimjen, Shkreli “njihet si fanatik i vargut, i latimit të tij, i ritmit, i muzikalitetit tekstor, i ironisë që shpesh na shfaqet në sarkazmë. Me pak mundohet të thotë shumë. Kjo është veti e krijuesve të mëdhenj, të cilët dinë përse shkruhet dhe artin e kuptojnë punë mjeshtërore”. “Azem Shkreli jetonte shpejt, dhe shkruante ngadalë”, kështu e ndërmend një mik i tij, i cili kujton ç’ka poeti i kish mëtuar një here se: “Poezia, aq sa don mjeshtëri për ta shkruar, po aq mjeshtëri don për ta lexuar, do kondicion, durim”.

Përgjatë gjithë rrugëtimit të tij krijues ai hovet tue lëshu shtat kumtimi dhe mëtimi bjeshkëve dhe krojeve, ky fërgëllejnë kallinjtë, e plisat zgjojnë ëndrrën e tokës, ku blegërimat i këndojnë ninulla yjesh bashtinave, ku gurët kanë një fjalë me thanë, gjaku ka një amanet, e liria “.. krahnorin po ma shtyn si dem…”. Ai erdhi kur fjala e shpirtit kishte nevojë për një ëmë me e përkund, një dashuri me e flakëru ndër ëndrra dhe dëshirime, dhe vdekja tue lyp amshimi me e përtëri jetën. Këtë fara hedh në lavrën e lëruar të poezisë shqipe, Azem Shkreli.

Azem Shkreli, Helena dhe Ismail KadareNdër do kumtime, dy fjalë për poetin

Azem Shkreli datëlindi më 10 shkurt 1938 në Shkrel-Rugovë të Pejës. Në vendlindje do të merrte mësimet e para, ndërsa në Prishtinë ai do të kryente shkollën e mesme për të vazhduar fakultetin Filozofik, degën Gjuhë Letërsi Shqipe. Ndër shumë vjet ai ka dhënë një kontribut si kryetar i shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, gjithëpoaq ka drejtuar Teatrin Krahinor të Prishtinës dhe njihet si themelues dhe drejtor i “Kosova Filmit”. U shua në pranverën e vitit 1997, për të mbetur i pashlyer në kujtesën e të gjithëve që e njohën, dhe i gjithmonshëm në panteonin e letrave shqipe, si poet, prozator dhe dramaturg.

Kumtim i këtij shkulmi të zëshëm

Azem Shkreli si fenomen i tekstshkrimit shqip shënon kthesën e themeltë në mëtimit poetik. Ndoshta letërsia shqipe nuk shënon në atëkohje ndonjë hendek cilësor, por ajo që vjen me Shkrelin kishte sosh që e panë si një urë komunikimi dhe përbashkimi me shpërthimin shqipshkrues të viteve ’30. Krijimtaria e tij në poezi rreket të çlirojë gulçin e kaplimit lirik prej të vetvetishmes personale duke e eksploduar si një diell përtëritës për të gjithë ata që rroken prej nevojës së vjershërimit si dëshirim. Dashuria amtare e buluar në gemat e pranverave të Rugovës e mbush me ëndje e shkulme jete, krejtkah gurron shpirti i tij krijues. Kësisoj u end ky yll e flakëroi në qiell si rrugëtim drejt lajmit të premtuar. Krijoi për të mos mbetur një relike por gjëndje, emocion. Kjo vringëllimë e pagjasë këngësh shpirti u shkund si balsam në dhimbje, asohere kur kapërcyelli i historisë e zhagitja e hijeve të së keqes, kërcitnin dhëmbët e mosbesimit, shpresëhumbjes. Me fjalë e me varg, me penë e me parmendë, ai nuk u ep për gjithëçmos.

Krijimtaria letrare

Rrugëtimin e përnjimëndtë nis më 1960 me “Bulzat”, për të vazhduar me “Engjujt e rrugëve”, 1963; “E di një fjalë prej guri”, 1969; “Lotët e maleve”, 1974; “Nga bibla e heshtjes”, një vit më vonë, më 1975. Më 1977 Rilindja në Prishtinë, nxjerr në dritë “Vjersha” të Azem Shkrelit, për tu pasuar nga “Pagëzimi i fjalës” më 1981; “Poezi” del nga “Naim Frashëri”, Tiranë,1984; “Kënga e hutinit” 1986; “Nata e papagajve” 1990; “Muri përfundi shqipeve”, 1993), “Shtatë nga ata” 1993, “Lirikë me shi”, 1994; “Zoti nuk është shqiptar” 1997, “Zogj dhe gurë”, po atë vit. “Rrënjë të gurta” vjen më 2001 si një botim i dytë i rishikuar. Vijnë njëri pas tjetrit këto zëra e jehona e tyre në kushtrim i kthen. Kolanën e e tij krijuese e vazhdon “Karvani i bardhë, “Sytë e Evës”, “Muri përfundi shqipeve” botuar në Cyrih, 1993; “Karvani i bardhë (i riu) 1997. Për të shku tek dramat: “Fosilet”, 1968 e “Varri i qyqes”, 1983. Gjithë ky zell e kjo kushtrimore krijuese, beh e regëtim atëditë e sot për të shuar etjen që e zhurit nëpër kroje e bunare andjeje estetike, shpirti shqiptar.

Përmbi gjithçka, mbetet poezia

Një ndër shtresime më të qenësishme, aty ku çmos gatoi ky shkulm i epshëm është padyshim poezia. Kjo gjini e letërsisë ku bota e brendshme, ndjenjat më sublime, frymëzimi hyjnor. Që prej te Matrënga e Budi, Bardhi e Bogdani, atëkohjen e këndej kjo dritë nuk ka reshtur së mëkuari dritën dhe hovet, këndimin shqip e kungimin e lirisë. Ai, Azem Shkreli e përjetësoim emrin dhe veprën duke u bërë mëkuisi i zjarrit, një Promete që do të çonte nga një gjenerat në tjetrën këtë pishtar. Është në radhën e etërve që skalitën me shpirt e pasion faqet e tyre të historisë, Naimi, Çajupi, Mjeda, Asdreni, e Shiroka… për të cytur më tej me kolosët Fishta, Konica, Noli, Migjeni e deri në tashmen e hambareve të shpirtit që e dengin pambarim.

Ardhja e Azem Shkrelit në poezinë shqipe, përpos që përputhej me bëhjen e talenti të fuqishëm, kungon sakaq një tjetërçka. Në formën shprehëse shënonte ndryshesë të ngutshme të fjalës dhe muzikalitetit, tempit dhe shkulmit zjarmëtar të gjakut dhe limfës. Shpalon saora një përvojë, një nevojë për tjetërqysh, një vetevete që dilte nga magja e gjenive për të promovuar modernitetin. Feksi një shpirt të shpenguar prej normës. Sillte një zë që kumton një skizëm nga rregulli dhe akademizmat hijerëndë. Frymëmarrja e zorshme e poezisë dhe myku i trashë i mureve të së kahershmes që gulçonte nën peshën e nevojës për çlirim rrëmbëjnë ngulmin e tij. Krejt kjo përpjekje ngadhnjimi do të kthente këtë penë në një ngadhënjim spartan, sprova e solemnitetit të fitores do ta kurorëzonte në katet e naltësimit deri te “Zogj dhe gurë”, botuar më 1997.

Epilog

Nga arena e garrametshme e teksteve që rrëmojnë në mu ndjenja të hobvshme, prej gjithë sëmbimeve ndaj dhimbjen që më dhëmb më shumë dhe e mbaj në duar si trofe të lojës me të mundshmen e përballjes, nënshtrimin prej një pasioni që m’gëlon s’brendshmi meje. Ajo shklet aty ku më përpush ky hap, prek aty ku me pizat ky ngulm, puth në buzët që cyten prej zjarmisë së dëshirës dhe rrënohen nga honi i pendimit. Është poezia e Azem Shkrelit, ajo që mbetet jo vetëm një zë në jehonën e letrave shqipe që më përshkon, por një e gjithmonshme që struket në nevojën për përjetime të potershme e ndijime ngjethëse. Poezia e tij rrëmon si asnjë parmend tjetër në koren e padurimit për t’u dhënë mish e shpirtë. Ai duke u strukur mes emrave dhe librave të pafund, e gjen rrugën e më qaset duke mbetur me mua dhe në mua si një zë, pëshpërimë, pshërëtimë, kushtrim, dhimbje, plagë, vdekje që ma kthen poetin, në çdo varg, në çdo fjalë. Azem Shkreli dhe poezia e tij, janë akti solemn i krijimit më i epërmi që prehet në ëndjen e një kushtimi vjershëtor.

Falë punës titanike të shkrimtarit Fritz Radovani dhe disa autorve të nderuem të tjerë,është botuar ky shkrim me titull"Fjalët e fundit që thanë para ekzekutimit martirët, meshtarët katolik, vullnetmirët shpirtëror shqiptar"



Persekutimi komunist ndaj klerit është i pashembullt në gjithë historinë e diktaturës së vendeve të Lindjes. Golgota e mundimshme e këtyre shërbestarëve të atdhetarizmës, traditës, visareve, këndimit dhe shqipshkrimit, këtyre vullnetmirëve që ishin përbetuar për fe dhe atdhe me vdek si me le. Burgjet famëkeqe, torturat mizore, seancat makabre, e rëndisin dhunë dhe persekutimin e xhelatëve komunist në kryelistën e gjaksorëve gjakftohtë, në kryerendien e barbarëve të pashpirt. Gjithë këtë zezonë ata e lëshuan me një zell të pashpjegueshëm ndaj atyre që krimin e vetëm që kishin bërë, është se ata kishin përhapur fjalën e shenjtë, kishin mësuar lexim e këndim njerëzve të thjeshtë, u kishin shërbyer çmos asaj popullsie të shtypur nën barrën e injorancës. Ata kishin bërë "krim" se kishin koleksionuar traditat, doket, zakonet, ligjësitë, krejt atë pasuri shpirtërore që rrezikonte të shuhej dhe që u shndërrua në një e drejtë legjitime për mburrje nacionale, për krenari kombëtare, për cilësi dhe virtyt i një populli sa të lashtë aq dhe të qytetëruar.

lumturimi-i-martireve_3

"Unë nuk kam pasqyrue gjithë numrin e Martirve të Fesë në pamundsi, shton autori i këtij grupimi fjalësh mbramsore, por vetëm disa, që si qëllim kisha ta prekja këtë Pishtarë të Pashuem. Shpresoj se dikush ka me ba nji libër të plotë. Dhe në thelbë i kushtoj randsi që historisë shqiptare ta pasuroj me fakte e jo me dokrra të historisë shqiptare që ende nuk ashtë rishkrue sipas FAKTEVE REALE.

Don Gjon Gàzulli

„…5 Mars 1927, pa arrijtë në orët e para të atij mengjezi, kur Don Gjonin, pa dalë drita, e vari në Fushen e Druve, mu në qender të qytetit të Shkodrës, me një paramendim të caktuem, që Zogu me këte veper donte me i tregue Klerit Katolik dhe mbarë Popullit të Veriut dhe Shkodres, se “ky asht fillimi i asaj që do të ju baj ma vonë nëse çoni krye prap kundër meje!!”

„..fjala e fundit e Don Gjonit, para heqjes së stolit tregon ma së miri se kush kje Ky Prift, që burrnisht vdiq pa iu tutë syni, edhe pse nuk ishte ma shumë se 34 vjeç: “I vetmi faj që i njoh vetes, asht se e kam dashtë Atdheun deri në flijim për të”. Fritz Radovani. Vllaznit Gàzulli dhe “Peshorja e Drejtsisë” Shqiptare.

Ishte urrejtja fetare e antishqiptarve ajo që tërbimi ishte i pamëshirshëm ndaj të rinjve e të moshuarve meshtarë. Pandi Kristo, antar i Byrosë Politike të KQ të PKSH, Shef i Shërbimit Sekretë, ministër pohon në burg se: “Ato Lleshrat e Prengrat i kemi vrarë faj e pafaj vetëm sëpse kanë qenë katolikë!…” Fritz Radovani „Një monument nën dhe“

Dom Lazër Shantoja   2.IX.1892 – 5.III.1945

Me datën 9 shkurt 1945, u mblodh komisioni për zbulimin e kriminelëve të Luftës për Tiranën… Shoku Jusuf Alibali, vjeç 24, nga Shkodra, deklaron si mbas akt-akuzës së sipërme. Poshtë shënohet: Deklaruesi (Jusuf Alibali) d.v. Komisioni hetimor: J. Alibali d.v. "Vendimi u ekzekutue në Tiranë, me datën 5 mars 1945."

Urrejtja karshí tij kje aq e madhe sa i thyene e i lanë m'u kalbë gjymtyrët e trupit. Kur i shkon e ama me e takue, i kerkon që t'i napin fund dhimbjevet. E gardiani gjuen pjesen që kishte mbet e pushkatueshme. Ja se si e përshkruen gjendjen fizike para pushkatimit ë Dom Shantojës, bashkëvuejtsi, Xhemal Alimehmeti me këto mbresa: Me ta marrë vesh se ishte si të thuash “përgjegjësi“, Dom Lazri ju drejtua: “Ju lutem më vrisni, mos më lini ma gjatë në këte gjendje”, por përgjigja e tij, gjithë kërcënim, ishte: “kjo nuk është puna ime!”

Nuk më janë ndarë gjithë jetën ata dy sy. I hodhën ashtu si dy thasë aty poshtë në bodrum. Dom Lazri ishte i mbështjellur në një thes dhe vetëm kokën kishte përjashta. E, në atë kokë të deformuar nga torturat, kishte dy sy të dalë që nuk munda t’i harroj gjithë jetën. I qelbeshin këmbët. “Kujdes atë”, fliste me zor Sulço Begu. “Kam disa javë që flej me koken time tek këmbët e tija të kalbura. E kanë torturuar keqas me hekura të skuqur”. Të nesërmen nuk i gjetëm më aty, i kishin varrosur”.

Don Ndre Zadeja  3.XI.1892 – 25.III.1945

Don Mikel Koliqi, atëherë i arrestuem, më tregonte në vitin 1993: “Si tash e kam ndër veshë të inçizuem zanin e të shkretit Don Ndre, kur po e torturonin, … ai asht torturue shumë dhe po u thonte atyne : “Mohni bre kështu, po a ban shqiptari në shqiptarin shka jeni tue ba ju në mue!?”

Don Ndre Zadeja u pushkatue më 25 mars 1945, në Zallin e Kirit, mbas murit të vorreve të Rëmajit, në Shkodër. Fjala e fundit e Don Ndre Zadejës ishte: “Ah, moj Shqipni, moj mizore e, çka të baj ma shumë për ty?!”.

Dom Nikoll Gàzulli

26.III.1893 – 2.II.1946

”E vranë me 2 shkurt 1946. Të njejtat fjalë Dom Nikollë Gàzulli ua tha edhe malësorëve të Shkrelit më 1945, kur Shqipnia faktikisht ishte kthye në një republikë të shtatë jugosllave: “Lirinë e fitueme me gjak, këta duen me e lëshue pa gjak në dorë të shkjaut në emën të idelogjisë së tyne çnjerëzore komuniste! Pra, o burra, armët për syni!” ”Tre vëllaznit Gàzulli nën rrasën e randë të harresës …” Fritz Radovani

At Anton Harapi O.F.M.(5.I.1888 – 20.II.1946)

At Anton Harapi ka le në lagjen e Shirokës të Shkodrës. Personaliteti i kulturës, i politikës dhe i fesë thoshte: “Kam punue për Shqipni ballfaqas. Nuk pres shpërblim, por as denimi nuk ka pse m’pret. Bashkatdhetarët e dinë fort mirë se kurr nuk i trathtova. Me ta vuejta, me ta punova, me ta qindrova, me ta gzova. Me ta edhe do t’vdes. Eshtent e mi, n’token e t’parve t’jen testamendi em”.

At Anton Harapi, në gjyqin e Tij, në shkurt të vitit 1946: “Shqipnia u fitue me gjak; me gjak dhe po mbahet e robnueme. Do të vij dita e me Paqe e Drejtsi do t’fitohet”. Fjalët e fundit të At Anton Harapit para pushkatimit: “Lumninë e jep vdekja, kunoren ia ven vorri!”(Kjo frazë prej Fritz Radovanit).

Frati i përvujtë, por krenar, hidhte hapat me kujdes, tue ngritë herë–herë kindet e zhgunit, për të mos u stërpikë nga balta që shkelte. Një prej ekzekutorëve i tha: “Mos ki dert, o prift reaksionar, se te balta ke me perfundue”. Ai e shikoi dhe reagoi me qetësi e kthjelltësi: “Atje tek shkoj, biri im, due me shkue i panjollë, siç kam kenë tanë jetën!”

”Madje një herë gjatë takimit të Ambasadorit Jugosllav Jozef Gjergja me Enver Hoxhën ky i fundit shënd e verë i kishte thënë: "E mbytëm P.Anton Harapin e me të kemi plagosur për vdekje Klerin Katolik", por diplomati i vjetër panserb do t'i përgjigjej: "Po… por keni ende gjallë Padër Gjon Shllakun, që peshon shumë". E këtë fjalë përkthyesja ja kishte thënë të shoqit në shtëpi, që kish qëlluar ish-nxënës e admirues i At Gjonit dhe që kishte gjetur rrugën për t'ia çuar në vesh. Ja pra se pse priste radhën At Gjon Shllaku, edhe pse pa ditur se ku mund të shpërthente "faji". Dr. Prof. Pjetër Pepa

Padër Gjon Shllaku27.II.1907- 4.III.1946

Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë). Ishte agimi i përgjakshëm i 4 marcit 1946, që u shue jeta e Padër Shllakut. "Tashmë e kam rradhen unë, por mjerisht s'jam i pari as i fundit. T’i lutemi Zotit të na japë forcë e guxim për të përballuar martirizimin”, do t'i thoshte miqve të vet P.Gjon Shllaku. Para plumbit thotë këto fjalë të fundit më 4 mars 1946: ”Lamtumirë m'i thoni shokëve Françeskanë dhe të gjithë të njohurve. Rrnoftë Krishti mbret! Rroftë Shqipnia.”

Padër Daniel Dajani 2.XII.1906 – 4.III.1946

Patër Danjel Dajani: ”I fali ata qi më kanë ba keq. Jam kondend se po vdes i pafajshëm, ma mirë se fajtor. T’i japin prindët (far’e fisi), P. Zef Shllakut me pasë me më thanë dy meshë.” Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë). Më 4.III:1946 u ekzekutue Padër Dajani.

Padër Giovani Fausti (Gjon Fausti)19.10.1899- 4.III.1946

Patër Giovani Fausti italian: ”Jam kondend se vdekja po më vjen tue krye detyrën teme. Dërgoni shëndet Jezuitve, xhakojve, Apostolikve dhe Argjipeshkvit. Rrnoftë Krishti Mbret!

Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë). Më 4.III:1946 u ekzekutue Padër Dajani

Seminaristi, Mark Ndoc Çuni 30.09.1919-.4.III.1946

Mark Çuni nga Bushati : ”I fali të gjithë ata qi më kanë gjykue, dënue, si edhe ata që do të më ekzekutojnë. I thoni nanës që i kam Ludovik Rashës 15 napolona borxh dhe t’ja paguejnë. Rrnoftë Krishti Mbret! Rrnoftë Shqipnija!

Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë)

At Bernardin Llupi 7.II.1886 – 1946

Ishin orët e para të mëngjezit, kur u dëgjuan çelsat e randë të dyerve. Mbretroi një heshtje e përmortshme… Menjëherë e mori fjalën At Bernard Llupi: – Ç’keni o burra që heshtët? Mos u shtangni, se vdekja nuk na frikson. Kushdo që lind do të vdes herët a vonë, aq sa ka thanë Zoti. Na po vdesim ballhaptë dhe po shkojmë nga kjo botë të bindun se me vdekjen tonë do ta ndihmojmë çlirimin e Kosovës dhe bashkimin e saj me Atdheun Nanë, ….Shqiptari shkon në vdekje si në darsëm, sëpse lufton dhe vdes për popull, për liri, për jetë ma të lumtun!”

”At Bernard Llupi, pa iu trembur syri dhe pa u nervozuar fare iu drejtua rojës: – Ndaluni pak, se due të përshëndetem për herë të fundit me vëllaznit e mijë.….ejani, të shkojmë krenarë, le ta shohin se nuk ia kemi frigën plumbit! Duhët të jemi të lumtun që po vdesim për idealet e kombit. Fjala e fundit e At Llupit para pushkatimit ishte: “Vdekja si kjo, vdekja për shqiptarizëm, asht kupë e artë!”…Mbas të shtimeve të automatikve të serbve – kosovarë, At Llupi kishte mbetë në kambë edhe pse zhguni i panjollë ishte la me gjakun e këtij martiri… Ai thirri edhe njëherë: “Rrnoftë Shqipnia!”, xhullinjtë iu afruen tue shti mbi tè, derisa Frati 60 vjeçar u shtri mbi tokën shqiptare për të cilën dha jetën.”Fritz Radovani, ”Një monument nën dhe”.

Dom Mark Gjani 10.VII.1909 – 21.III.1947

Dom Mark Gjani, tue e torturue, i kerkuen ta mohonte Krishtin. Përkundrazi Dom Marku tha fjalët e fundit mes dhimbave: "Rrnoftë Krishti Mbret!" Vdiq i varun nder shpatulla, tue ia hjedhë trupin qejve e mbeturinat e tij i lëshuen në përrue.”

Don Dedë MAÇAJ(5.II.1920 – 28.III.1947)

“E çuen jashtë zonës ushtarake në një lëndinë pranë Vjosës. I hoqën petkat, siç banën me Jezusin në Golgotë, dhe një skuadër qitësish qëlloi mbi të. Por ai nuk ra përtokë. Qëlluan përsëri mbi të dhe përsëri Dom Deda qëndroi në kambë. Xhelati, i tërbuem nga inati, prej faktit se nuk kishte mundur ta shtrinte për tokë me një të goditun të vetme atë vigan, dha urdhën që të qëllonin për të tretën herë. Por këtë herë ai nuk arriti të qëndronte!

“Ja ku po e them para Zotit tonë, që shpejt ka me më pritë, dhe para gjithë jush, ushtarë të shtrejtë, që po më vrasin vetëm per shkak se urrejnë Fenë Katolike. I tham këto fjalë pa ligsi dhe pa urrejtje per ata që do t'më pushkatojnë!

Rrnoftë Krishti – Mbreti Ynë! Rrnoftë PAPA! Rrnoftë Shqipnia!” U rrëzue dhe përshëndeti tokën nanë, e cila u skuq me gjakun e tij”.

Atë Serafin Koda, O.F.M.25.IV. 1893 – 11 maj 1947

Lindi në Kosovë. U arrestua ne kuvendin françeskan të Lezhës nga forcat e Sigurimit: ishte dita e emrit të tij, 12 tetor 1946. E torturuan duke e futur në një fuçi me ujë deri në fyt. Ia ngulën aq shumë thonjtë në fyt sa ia shqyen gurmazin si dhe i dolën venat nga fyti. Atë Serafini iu drejtua Zojës me këtë lutje: – O Zojë, baje shpejt punën tënde! . Nën kujdesin e Manastirit “Shenjtja Kjarë” – Klarise – Shkodër

At Bernardin Palaj2.X.1894 – 8.XII.1947

At Bernardin Palaj i ka mbetë në dorë Dul Rrjollit e Fadil Kapisyzit, mbasi nuk i besonin fjalës së tij se asht i sëmurë me zemër dhe e torturonin me rrymë elektrike,… Fritz Radovani, ”Një monument nën dhe”.

Në 1946 u arrestua dhe vdiq ndër tortura, para se të dënohej, më 8 dhjetor 1947 në Shkodër. E lidhën me tela të ndryshkur, dhe kështu vdiq nga tetanozi.

Padër Çiprian Nika 19.VII.1900 – 11.III.1948

Françeskani P. Çiprian Nika lindi në Shkodër, më 19 korrik 1900. „Por unë kam një mision në këtë mes ma shumë se të tjerët. Më duhet të ndez dritën ku do qi asht shue ajo. Vuajtja sigurisht qi nuk asht e lehtë, por tue me shikue drejt në sy më tha: “Asht e vetmja e mirë që më ka mbetë por vuejtja o bir e ban ma fisnike fitoren e korrur”. Pak muaj ma vonë ky Bir i denjë i shën Françeskut rreshtohej në vargun e gjatë të martirëve të fesë katolike.“ Prof. Sami Repishti(dëshmitar i burgosun i orëve të fundit të pushkatimit në qeli të Padër Nikës). Fjalët e tij të fundit të shkruara në proçes-verbalin gjyqësor kanë qenë: “Rrnoftë Krishti Mbret! I falim anmiqtë tanë. Shqipnia nuk vdes me ne!” Më datën 28.XII.1947, trupi gjykues me Kryetar Misto Bllaci, anëtar Bastri Beqiri dhe Anastas Koroveshi, sekretar Tish Tukja, dha vendimin për At Çiprian Nikën “me vdekje me pushkatim”. Vendimi u ekzekutue me 11 Mars 1948, ora 05.00 në mëngjez pranë vorreve të Rëmajit, në Zallin e Kirit në Shkoder.

Imzot Frano Gjini 20.II.1886 – 11.III.1948

IMZOT FRANO GJINI (Ipeshkëv ‐Abat i Mirditës, në Orosh) Lindi Në Shkodër, Më 20 Shkurt 1886. Studimet filozofike i kreu në Seminarin Papnor Të Shkodrës, Kurse studimet Teologjike në Kongregatën Propaganda Fide (Romë). U shugurua Meshtar në Durrës më 28 qershor 1908, ku zhvilloi edhe shërbimin e tij meshtarak. Në Vitin 1930 U shugurua Ipeshkëv I Durrësit, seli Që e ndryshoi, sepse u emërua titullar i Abacisë Nullius të Oroshit. U Arrestua më15 nëntor 1946me akuzat “spiun i Vatikanit” dhe “bashkëpunëtor i anglezëve e organizator i Kryengritjes së Postribës”. Pësoi Keqtrajtime dheTortura të ndryshme. Pas shumë vuajtjesh, u dënua me pushkatim. Fjalët e tij të fundit qenë: “Rrnoftë Krishti Mbret! Shqipëria Do të jetojë edhe nëse ne vdesim!”. U pushkatua më 11 mars 1948.

At Maté Prennushi (2.X.1882 – 11.III.1948)

At Maté Kolë Prennushi O.F.M. Provinçial i Françeskanve të Shqipnisë.

„Një ditë erdhi i lamë në gjak, se i kishte ra ballit me një hekur krimineli Nesti Kopali…Për këte arsye këtij grupi gjyqi i asht ba me dyer të mbylluna në janarin 1948, ku gjykatësi Misto Bllaci i dha “dënimin me vdekje me pushkatim”. Asht ekzekutue me 11 Mars 1948, ora 5, në Zallin e Kirit në Shkodër e as sot nuk dihet vorri me Eshtnat e Tij. Në fjalen e fundit para ekzekutimit ka  thanë: “Jam i pafajshëm, po vdes në krye të detyrës s’eme. Rrnoftë Krishti Mbret, Rrnoftë Papa, Rrnofshin Katolikët, Rrnoftë Shqipnija! U baj hallall gjyqit dhe atyne që do të shtijnë mbi trupat tonë të pafajshëm!” (Proçes – verbal në Dosjen nr. 1302/II A, Arkivin M.P. Mbrendshme Tiranë, 1998)” Fritz Radovani

Emzot Vinçenc Prennushi O.F.M(4.IX.1885 – 19.III.1949)

Vinçenc Prennushi deklaron se lufta ime ishte kundër komunistave e Partisë Komuniste që të mos egzistonte, kur të formohej Pushteti që mendonim me zbarkimin e amerikanëve.” (Dosja 1245, po aty). Imzot Vinçenc Prennushi vdiq në burgun e Durrësit me 19 mars 1949.

Don Marin Shkurti(1.X.1933-1.IV.1969)

Don Marin Shkurti, ka lé në vitin 1933 në fshatin Samrish, fshat kufitar në breg të lumit Buna, jo larg qytetit të Shkodres. Me daten 1 Prill 1969, me urdhen nr. 620, të Ministrisë së Punëve të Mbrendshme në Tiranë, ekzekutohet me pushkatim, kur ende nuk ishte as 36 vjeç… Në fjalën e fundit Ai tha: “Ju jeni tue më pushkatue vetëm se unë jam prift, mbasi unë jam i pafajshëm! Rrnoftë Feja e Krishtit! Rrnoftë Shqipnia!”.

Don Mikel Beltoja17.IV.1935 (Thuhet se vdiq)më 10.II.1974

Pohon Laura Keqi kur ishte në qeli….mujta me dallue zanin e katilit Shyqyri Qoku që i vërriste Don Mikelit: Pusho… pusho, po të tham… Këtë herë dallohej se nuk ishte vetëm. Në atë lamsh mendimësh përzi me zhurmën e vargojve ndigjova zanin e Don Mikelit, e zemra mu mbush me vajë. Ishte mjedis kafshëve të egra që donin ta shkynin, e thërriste: “O Jezu Krisht! Zoti em, më jep forcën e fundit, o Shenjtja Mari, Nana e eme e përjetëshme për të fundit herë po të kërkoj, fali vëllaznit e mij, kij mëshirë për ta, se nuk dinë çka bajnë! Fali o Krisht! O Zot ndihmoje Shqipninë me shpëtue nga këta kriminelë komunistë. Zoja e Bekueme, Nana e Krishtit dhe e gjithë Botës, lutju Birit tand, Zotit tonë Jezu Krishtit, që të më pranojnë në Mbretninë Qiellore, ndër duert Tueja të Bekueme ardhët Shpirti em!…Rrnoftë Shqipnia, Rrnoftë Krishti!…” Ai iku në Mbretni të Qiellës…

Jam kenë interesue se çka u ba me Don Mikelin mbasi e morën atë natë, nga një roje që ndryshonte pak nga të tjerët me emnin Ndue. Ai më pat tregue se janë nisë për Tiranë, dhe rrugës i kanë ba një ingjeksion dhe ka vdekë. E kanë çue të vdekun në Ministrinë e Mbrendshme dhe prej aty e kanë futë në një kasetë frigoriferike me nr. 7 (shtatë). Mendonte se Ai asht coptue nga mjekët e besueshëm qeveritarë për studim, nga studentët e fakultetit të mjeksisë së Universitetit të Tiranës.

Don Mark Hasi 1920 – 1981

Don Mark Hasit i ka mbërthye me thikë gjuhën për tavolinë hetuesi kriminel Nesti Kopali, derisa të japin shenjë se do të flasin. Kishte humbë ndjenjat nga hemoragjia. E kanë mjekue vetëm me krypë, tregonte fatziu Don Mark. Fritz Radovani ”Një monument nën dhe”.

At Donat Kurti 3.IX. 1903 – 10.XI.1983

Donat Kurti lindi në Shkodër dhe ishte etnolog, folklorist, e albanolog, gjuhëtar, poet, piktor e muzikant. Prof. Eqerem Çabej do ta çmojë lart për zbulimin e përsonazheve si Dedalia, i cili i përngjan aq shumë Odiseut me bëmat e tij.

Sipas zotnisë Anton Ashtës

Në sa po jepte shpirt ky njeri i bekuem, la amanet vetëm tri fjalë:

"Dashni!, Vllazni!, Mëshirë!" Ishte mesazhi i fundit i shpirtit të tij fisnik, mesazhi i një dijetari të martirizuem, që e deshti aq shumë popullin dhe atdheun e vet e që për ta arriti deri në flijim… Anton Ashta, Prill 2002.

Patriotë antikomunistë që ishin bashkë me Meshtarë



Qerim Sadik Myftari 12.2.1919. – 4.III.1946

Qerim Sadiku nga Vuthaj, Guci, I biri i Sadikut e Lenës, nga Gucia e Kosovës, ka lindur në Vuthaj-Shkodër

: I fali ata qi në çdo kohë mund të më kenë ba keq. I fali edhe ata që më kanë dënue me vdekje, dhe ata që do të më ekzekutojne. Rrnoftë Krishti Mbret! Rrnoftë Shqipnija!

Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë)



Gjelosh Lulashi  2.IX1925 – 4.III.1946

Gjelosh Lulashi ishte oficer, me shërbim Sekretar në spitalin ushtarak, djal i bajraktari të Shoshit Dukagjinit: ”Thoni babës të më falin se e kam trazue. Të më falin shokët, se ndonji shpifje e kam ba prej zorit qi kam pasë. Nanës të fala dhe të mi puthin vllaznit. Borxhet që kam mbetë të mi paguejn prindët. I fali me zemër të gjithë ata që më kanë ba keq. Rrnoftë Shqipnia!”

Me datën 22 shkurt 1946, u dha vendimi i Gjykatës Ushtarake në Shkodër, dhe mbasi u njoftue zyrtarisht Tirana, vjen kjo përgjigje: Gjykatës Ushtarake Shkodër, nr. 6-55, dt. 26. 02. 1946 (Dosja 1068, Arkivi M.M.Tiranë)



Major Gjelosh Luli  (1908 – 31.XII.1946)

”Në vitin 1999, në muejn Tetor, më ka shpjegue zonja e Nderueme Helena Luli (Mirakaj), e shoqja besnike e Gjelosh Lulit, që atë natë kur Gjeloshi do të merrte malet, mbasi u vesh me rrobat ushtarake, vuni nën koletin e xhaketes një Kryq të vogel, dhe mbasi puthi dy vajzat e veta të vogla, Klaren dhe Belen, i kishte kerkue zonjës Helena revolverin që e ruente të mbyllun me çels. Kjo ia kishte sjellë dhe Ai e kishte marrë në dorë, e kishte shikue dhe i kishte thanë: “Mos e thashtë as mos e premtoftë Zoti, që unë me këte armë me rrëzue Landen e Tij!” – dhe e kishte vue në brez, ishte perqafue me Té dhe kishte dalë nga shtëpia për mos me u kthye kurrmâ. Me daten 31 Dhjetor 1946, tek zyret e ndjekjes së Koplikut asht ekspozue vetëm koka e preme e Gjelosh Lulit, për me terrorizue Malet e Veriut dhe krahinat antikomuniste!” Fritz Radovani



Prekë Cali (1872-1945)

”Malësorin Trim të Maleve të Kelmendit, Burrin Legjendar dhe Atdhetar Prekë Calin, e pyeti diktatori Mehmet Shehu, kur e arrestuen: “E more Prenkë Cali, të pat ardhur dita t’a mbyllje historinë tënde me shkronja ari po t’ishe bërë me ne! Po, pse bërë kështu?” dhe, trimi legjendar i përgjegjët burrnisht: “Zotni, faji bjen mbi ju, se ju u batë aleatë me anmikun tonë shekullor, me serbin!” (Arkivi Min. Mbrendshme Tiranë, Dosja P.Cali, 1998.)Fritz Radovani.



Ndue Pali 1922- 15.VII.1945

Ndue Pali, vjeç 23, nga Shkodra, i biri i Mirashit dhe i Mrikës Gjelosh Vatës. Sot më 15 gusht 1945, ditën e mërkure, ora 5.00 para drekë, unë prokuror i Gjykatës Ushtarake, kapiten i II Aranit Çela, shkova në vendin ku do të ekzekutoheshin kriminelët e luftës dhe armiqtë e popullit, Ndue Pali dhe Caf Meti nga Shkodra, për të marrë fjalën e fundit të tyre, në të cilën thanë këto:

Ndue Pali: ”Nuk më vjen keq, që unë sot pushkatohem prej vllazënve të mij. Jam i lumtun që unë po vdes në tokën shqiptare pas pesë vjet vuejtjesh, që pata nga fashistët dhe nazistët. Shqipnia rron edhe pa Ndue Palin! Një fjalë dua t’ja drejtoj rinisë nacionaliste: Punoni deri në vdekje për një Shqipni të lirë, indipëndente, me baza shoqnore moderne demokratike! Rrnoftë Shqipnia e shqiptarëve! Të fala familjes.” (Fritz Radovani, Një monument nën dhe”)

Kur do të lexohet Libri i Ndërgjegjes të Kombit Shqiptar?

Gjithë këta Lisa Viganë të hedhun në krematoriumin e hetuesive padrejtsisht i mbyllën sytë me dinjitet e shpirtmadhësi duke falë barbarin shqiptar, që të ishte i lirë nga ky veprim, por jo se t’ua mohonte heshtjen dhe pendesën e tyne. Ku asht ndërgjegja e kombit? Pse heshtë me kaq tirani ndaj atynë që për Atdhe, Dije e Fe flijuen gjakun e fundit? Bukur fort e përcakton në sentencën e tij At Gjergj Fishta“ … fatzeza moj Shqipni – po ishte faj me të dashtë ty”.

Me të drejtë shprehë një brengë të thellë, shkrimtari z.F.Radovani: ”Përse? Sepse në Shqipni asht politika ajo që përcakton edhe vlerën e figurave historike. E, po qenë nga Veriu, veçanarisht priften katolikë, bahet gjithçka me i lanë në hije. Një gja të tillë në vitet ’40-’50 ua kërkonin edhe Beogradi e Moska. Po sot? Në pushtet janë po ata që i varën apo i pushkatuen, ose bijtë e tyne, nipat.”

Duan apo nuk duen Fjalët e Fundit të Martirve Meshtarë Katolikë janë Këmbana që s’pushojnë dhe Libri i Ndërgjegjes të kombit shqiptar!

Shënim

Me dashtuni, krenari e me dhimbje të madhe jo për Vetmohimin e tyne për një Shqipni të lirë e demokratike me Fe e Dije, por për Heshtjen e Mesazheve paqsore, vllaznore të Martirve Shqiptar i shënova disa rrjeshta falë punës titanike të shkrimtarit Fritz Radovani dhe disa autorve të nderuem të tjerë.¨



Autori Bep Martin Pjetri

NË KAMPIN E SHFAROSJES...


Nga Fritz RADOVANI:

SI  U  MASAKRUE  DON  MARK  HASI

KLERIKU KATOLIK SHQIPTAR

DON MARK HASI (1920 – 1981). NË 30 VJETORIN E ZHDUKJES, KËTE GRAFIKË JA KUSHTOI AUTORI F.R. SIMBAS KALLZIMIT TË VETË D.M.HASIT – 2011

DON MARK HASI
(1920 – 1981)
I MBËRTHYEM ME THIKË PËR TAVOLINËN
E HETUESIT KRIMINEL NESTI KOPALI, NË VITIN 1946.
ARRESTOHET NË SHKODER ME 15 XI 1946. BANI 7 VJET BURG. ARRESTOHET PRAP ME 7 PRILL 1967...
TORTUROHET NË HETUESITË E SHKODRES E TIRANËS
NGA TERRORISTËT E SIGURIMIT TË SHTETIT…DËNOHET ME VDEKJE DHE MBASI I KTHEHET NË 25 VJET BURGOSJE,
KUR KISHTE BA 21 VJET BURG, E
MBYSIN ME 11 IX 1981 NË KAMPIN E SHFAROSJES BALLSH.
(NË 30 VJETORIN E ZHDUKJES, KËTE GRAFIKË  JA KUSHTOI AUTORI F.R. SIMBAS  KALLZIMIT   VETË D.M.HASIT – 2011)
RIBOTOHET ME RASEN E PERVJETORIT TË VDEKJES   TIJ.
MELBOURNE, 11 SHTATOR 2018.


Vdiç shkrimtari dhe avokati i njohur dardan Zeqir Berdynaj (1934-2025)

Zeqir A. Berdynaj, u lind më 6 qershor 1934, në Firzë, ish katundi i Ri i komunës së Pejës.  Shkollën fillore dhe të mesmen e kreu në vendli...