Kozeta Zavalani(1958-)

Kozeta Zavalani, lindi në qytetin e Korçës në 8 mars 1958. 

U diplomua në Fakultetin Ekonomik në Universitetin e Tiranës me 1982 dhe në vitin 1985 është specializuar për gazetari.

 Qysh nga viti 1992 puna e saj është përqendruar në gazetari. Është e martuar me mjekun Gjergj Zavalani dhe kanë dy fëmijë, Mend Zavalani dhe Mikel Zavalani.

 Kozeta punoi në Televizionin Shqiptar dhe botoi revistën “Stina për ndryshim”, ndërkohë që ka punuar intensivisht me organizatat ndërkombëtare të grave duke bërë të njohur shoqërinë femërore shqiptare edhe në vende të zhvilluara. 

Ajo ka marrë pjesë në aktivitete të rëndësishme ndërkombëtare, kushtuar gruas në vende të tilla si në Holandë, Itali, Amerikë, Poloni, Marok, Norvegji, etj. 

Ka kryer një sërë kualifikimesh pasuniversitare dhe ka kontribuar si lektore në konferencat : “Mbi menaxhimin e kohës” nga Vrije University, në Amsterdam të Holandës, “Burimet njerëzore dhe lidershipi” nga Instituti ISIDA në Palermo të Italisë, ku është laureuar me titullin: “Doktor”. 

Tani është kryeredaktore e revistës “Stina për ndryshim” organ i “Familja dhe Media – Fuqia për Ndryshim” një shoqatë që ka themeluar për të ndikuar në forcimin e familjes, nën parullën “Një familje e shëndetshme për një shoqëri të shëndetshme”.

 Si anëtare e Shoqatës së Gazetarëve Ndërkombëtarë Profesionistë dhe Rrjetit Botëror të Grave, bashkëpunon me shoqatën “FIDAPA” në Itali, “Women and Peace”, UNESCO në Greqi, “Dirigenteas” në Paris, WIN - Zvicër, “Women Abroad” Angli, GlobeWomen, CIPE, TIAW dhe BRAZZERS në Uashington D.C. etj. 

Nga Konferencat Ndërkombëtare ka marrë frymëzim për librat “Gra që më kanë frymëzuar” dhe “Gjysmëbota”, intervista me gra të suksesshme nga vendi dhe bota, realizuar në harkun kohor 2000-2007.

Ajo bëri debutimin e pare në letërsi në moshën 10-vjeçare, kur poema e saj fitoi çmimin e parë dhe u botua në revistën kombëtare të fëmijëve "Pioneri".

 Në vitin 1976 ajo ishte bashkautore në librim me tregime epike "Heronj të heshtur" dhe në vitin 1978 në librin "Yje të pashuar". Libri i saj i parë i poezive "Këngët e para" nuk u botua në vitin 1979, sepse konsiderohej "tepër lirik" dhe nuk "ndiqte parimet e ideologjisë komuniste".

 Përfundimisht, i njëjti titull u përdor për një antologji poetike të pesë autorëve, ku Kozeta dhe disa prej poezive të saj qenë në mesin e tyre.

Ndërmjet viteve 1975-1976, ndërsa ishte akoma në shkollë të mesme, Kozeta ka punuar në "Radio Korçë" si spikere me kohë të pjesshme. 

Më pas ajo punoi si moderatore televizive për programin e fëmijëve në të vetmin Transmetues Kombëtar, Radiotelevizionin Shqiptar (1977-1981). 

Pas diplomimit, në vitin 1982 u emërua Përgjegjëse e Departamentit të Tregtisë në Maliq, Korçë, ku punoi deri në vitin 1992.

 Në të njëjtën kohë ajo punonte si gazetare e lajmeve për Radio Korçën, prej nga u pezullua për arsye politike në vitin 1986, pasi u martua me Gjergj Zavalanin, që konsiderohej me "biografi të papastër familjare". 

Pas ndryshimeve të sistemit politik në Shqipëri, Kozeta dhe familja e saj u zhvendosën në kryeqytet, Tiranë dhe më 1993 ajo filloi të punonte si gazetare e spikere e lajmeve për Radio Televizionin Shqiptar (1994-2001).

Ndërmjet viteve 1997-2002, ajo botoi gazetën periodike 'The Manager', të Shoqatës së Grave Profesioniste Afariste në Tiranë, Shqipëri. 

Në vitin 1999 mbrojti masterin për temën “Resurse humane e lidership” në Instituti ISIDA, Palermo, Itali dhe Vrije University në Amsterdam, Holandë. 

Në dhjetor 2002, ajo themeloi shoqatën "Familja dhe Media - Fuqia për Ndryshim" dhe që atëherë, ajo vazhdon të publikojë dhe të punojë si kryeredaktore e revistës së saj social-kulturore "Stina për Ndryshim".

Në vitin 2006 ajo u nderua me titullin "Ambasador për Paqe" nga Federata për Familje e Paqen Botërore. 

Ajo u zgjodh si president e degës së Federatës për Tiranën, Shqipëri në 2011 dhe u rizgjodh për një mandat të dytë në vitin 2013 – 2015.

Në vitin 2007 ajo u zgjodh si një nga "Gratë e Shquara të Botës" nga "ConnectUs Communications" në Kanada, me titullin "Redaktor dhe nënë, model për gratë".

Në vitin 2009 ajo u nderua me çmimin e dytë në Takimin e Poeteshave Shqiptarë në Vushtrri, Kosovë dhe fituese i Çmimit të Parë në Poezi nga revista "Nositi" në Tiranë.

Fitues i "Çmimit Special" në kategorinë e Poezisë Ballkanike në "Netët e Poezisë së Korçës" më 2 korrik 2010. 

Në qershor 2011, në Kongresin Botëror të 22-të të Poetëve në Larisa të Greqisë, Kozeta Zavalani iu dha çmimi Olympus Poetry "Demeter". 

Gjatë Festivalit të 1 Mesdhetar të Poezisë të mbajtur në Larisa, në vitin 2011 ajo u nderua me Certifikatën e Nderit.

Kozeta mori pjesë në mbrëmjet e 50-ta të poezisë ndërkombëtare të Strugës, në Republikën e Maqedonisë. 

Poezitë e saj janë botuar në librat e antologjisë së Poezisë Botërore nga Pesë Kontinentet (Strugë), Poezisë Botërore 2011 (Larisa) dhe edicionit të Festivalit të 2 Ndërkombëtar të Letërsisë në Ordu të Turqisë, 2011 dhe të 7-të në Akyaka-Mugla-Turkey, 2013.

Librat nga Kozeta Zavalani:

1.Gra që më kanë frymëzuar, vëllimi 1, "Gra që më kanë frymëzuar" - intervista - shtëpia botuese - Dita, Tiranë, viti 2000

2.Gra që më kanë frymëzuar, vëllimi 2, "Gra që më kanë frymëzuar" - intervista - shtëpia botuese - Dita, Tiranë, viti 2001

3.“Women who have inspared me”, përshtypje dhe intervista në anglisht - Shtëpia botuese Afërdita, Tiranë, viti 2001

4.“Halfworld”, biografi, përshtypje dhe intervista në gjuhën angleze - shtëpia botuese Logoreci, Tiranë, viti 2005

5.“Gjysmëbota” - biografi, përshtypje dhe intervista në shqip - Shtëpia botuese Medaur, Tiranë, Viti 2007

6.“Porta e Shpirtit” - libër poetik në shqip dhe anglisht, Shtëpia Botuese Vllamasi, Tiranë, Shqipëri, viti 2012

7.“Migratory” - "Shtegtare" - libër poetik në në 8 gjuhë të ndryshme, Shtëpia botuese Ada, Tiranë, Shqipëri, viti 2010

8.“Women” (libri i poezisë në anglisht), Platforma e pavarur e botimit, Bolonja, Italia, 2014

9.“Frymëmarrje femërore” - ese në shqip - Shtëpia botuese Vllamasi, Tiranë, viti 2014

10.“Ankthi” - roman në shqip - Shtëpia botuese Toena, Tiranë, viti 2014

11.“Rizgjimi”, - libër poetik në shqip, Platforma e pavarur e botimit, Bologna, Itali, 2015

12.“90+” roman – Shtëpia Botuese GLA, Tiranë, mars 2018.

Flori Bruqi

SHEFIK SHKODRA(1948-)

Shefik Shkodra,lindi më 1948 në Desivojcë të Kamenicës, ku kreu shkollën fillore, të mesmen në Gjilan, ndërsa studimet në Fakultetin Filozofik (filologjik) në Prishtinë, Dega Gjuhë dhe Letërsi Frënge, gjenerata e parë (1970 – 1974).


Pas përfundimit të vitit të dytë të studimeve, lidhi kontratë pune - mësimdhënës i gjuhës frënge.


Punën e filloi në Gjimnazin e Vitisë, ndërsa pas tre muajve lidhi kontratë të re me Shkollën e Mesme Teknike në Gjilan, ku punoi deri në gusht të vitit 1982, kur iu ndërpre puna për çështje “ideo-politike”.


Nga viti 1983, pas largimit nga arsimi, me urdhër partiak, iu lejua puna në EK, inkasant dhe në punë të tjera, ku punoi deri në tetor të vitit 1990, kur me vendim të Qeverisë së Serbisë, definitivisht u dëbua nga puna, si shumë të tjerë!


Në vitin 1993 sërish u kthye në shkollën teknike, por jo më nën sistemin arsimor të Sebisë.


Më 1994 u punësua në Shkollën e Mesme të Mjekësisë, ku ligjëroi frëngjisht dhe latinisht, deri më 2010. Prej këtu kaloi në Drejtorinë Komunale për Arsim. Më 2013 u pensionua. Gjatë vitit shkollor 1999/2000 ishte drejtor i Shkollës së Mesme të Mjekësisë.


Aktivitetet tjera


Në maj të vitit 1990 u mbaj Kuvendi i Parë për themelimin e SH.H. “Nëna Terezë”, ku fillimisht ishte anëtar i Kryesisë, pastaj Kryetar i Komisionit për çështje sociale, i Komisionit për informim dhe kulturë. Nga komisioni i fundit është themeluar një Këshill Botues dhe redaksia për botimin e librit, “Bamirësia”.


Pas një viti u butua libri tjetër, “Flakërimë”. Në të dy këto libra, dedikuar veprimtarisë së SHHB “Nëna Terezë” – Dega në Gjilan, Shefik Shkodra ishte kryeredaktor, në të cilat, përveç tjerash, u nxorën të dhënat e donacioneve nga diaspora, nga individë, familjarë vendorë si dhe nga vise të ndryshme.


Pjesa më e madhe e aktivitetit të Shoqatës është shënuar në këto dy libra. Po në këto libra është botuar edhe një pjesë e kulturës dhe pak letërsi nga anëtarët e Shoqatës dhe të tjerëve.


Mbledhjet ishin javore, por në raste të veçanta mbaheshin edhe më shpesh.


Kishte të deleguar edhe nga vende tjera. Ndue Gjergji dhe Mehmet Kurteshi ishin anëtarë nderi të Kryesisë së Degës në Gjilan.


Delegacione të ndryshme herë pas here kishte edhe nga LDK. Bashkëpunimi gjithmonë ishte në frymën njerëzore, sidomos me popullatën në terren.


Veprimtaria letrare:


1. “Agurrona”(grup autorësh),Klubi letrar "Rexhep Elmazi", Gjilan,
1993.

2. Studimin monografik Albania e Konicës - Pergamenë shqiptare, Rilindja, Prishtinë, 1995

3.Vëllimin letrar (grup autorësh): "'Agurrona", Gjilan, dhe redaktoi revistën "SogjitimeNr. I,II, III,1995-98

4. Libri dokumentar "Kohëngjeshje bamirësie", grup autorësh, SHBHK "Nëna Terezë", Gjilan, 2000


5.Rrëfejza satirike Demoniane, Gjilan, 2001

6.“Shtjella”, Sh.B. “Era”, Prishtinë, 2006,

7."Erëverë ", poezi, botoi “Era” Prishtinë

8.“Zjarri poetik”, Sh.B. “Sogjetime”,

9.“Qëndresa në mbrojtjen e Shqipërisë Verilindore dhe Lam Hasan Shahiqi”, 2014.

11.“Ëndrra shekullore dhe fantazmat”, 2016.

12.“Aureolë e përhitur”, 2919.

Etj.

Shkroi e botoi edhe një varg esesh, kritika e vlerësime letrare.

Jeton dhe vepron në Gjilan.

Ermira Ymeraj(1972-)

Ermira Ymeraj, lindi në qytetin e Shkodrës më, 18 dhjetor  1972 njihet si studiuese në fushën e letërsisë, redaktore, korrektore autorësh të ndryshëm dhe poete.

 Studimet e larta i kreu për Gjuhë – Letërsi, në vitin 1995 në Universitetin “Luigj Gurakuqi” Shkodër. 

Studimet pasuniversitare në USHT, për letërsi, dhe në 2010 mbaroi studimet Master Shkencor për “Etnokulturë dhe letërsi shqipe”, me temë “ Ringjallja në epos”.

Në vitin 2013 mbron titullin “Doktore Shkence” në Fushën: Studime Letrare, Specialiteti: Letërsia dhe Baladat, me Tezë: "Balada si paratekst në letërsinë shqipe - vështrim krahasues ndërballkanik", pranë QSA në Tiranë.

Që nga 2010 e këtej, vazhdimisht shkruan, boton artikuj shkencor, merr pjesë në konferenca kombëtare dhe ndërkombëtare, si zë serioz e argumentues në studimin e autorëve të ndryshëm dhe veprave të tyre letrare.

Libra të botuar janë:

1. Monografi, Studim: “Shtegtimi i Miteve: nga religjioni e folklori, në letërsi”, Shtëpia botuese “Naimi”, Tiranë, 2013, ISBN 978-9928-109-52-1.

2. Poezi “Zemër diptike”, Shtëpia botuese “Naimi”, Tiranë, 2013,ISBN 978-9928-109-51-4.

3. Poezi “Pirg dhimbjesh” , Ermira Ymeraj, Shtëpia botuese “Naimi”, Tiranë, 2011,ISBN 978-9928-109-17-0.

4. Studim krahasues ndërballkanik: “Balada si paratekst në letërsinë shqipe, motive i ringjalljes, flijimit e incestit. Enti botues “Gjergj Fishta, 2015.ISBN: 978-9928-161-88-8

Në fushën e arsimit, luan një rol të rëndësishëm. 

Në vitin 2003–2005, certifikuar për: Mësuese e gjuhës dhe letërsi italiane”, Projekti “Iliria”, MASH dhe Ambasada Italiane, Tiranë.
2004.

 Certifikohet për: Titolo in qualita di docente “Iliria”, Dipartamento Italianistica dell’ Universita di Tirana, Isituto Regionale di Ricerca Educativa della Regione Toscana. / Ambasciata d’Italia.

2006. Certifikuar për: Edukimi për paqe e tolerancë, Fondacioni: Zgjidhja e konflikteve e mosmarrëveshjeve, Shkodër.

2013. Certifikuar për: “Formimi i docentëve të shkollave të mesme në një perspektivë evropiane”. MASH/ Komuniteti Emanuel/ Roma Tre / Magis.

2014, Nëntor. Certifikohet për: “Vlerësuese në provimet kombëtare”, MAS/AKP.

15.01.2015. Certifikohet për: “Mësimdhënia me në qendër nxënësin”. ISSETI / MAS.

30.02.2015. Certifikuar për: “Kurrikula e re e gjimnazit”, IRISOFT.

2016. Certifikuar me: “Mësues Mjeshtër”, për lëndën Gjuhë shqipe dhe letërsi, me rezultatin A, Shkëlqyeshëm. MAS/ IZHA.

20.3.2017. Certifikuar për: “Innovative Educator Expert program”. MICROSOFT, Infosoft Systems.

2014 e vazhdim. “Mentore e praktikave pedagogjike”, DAR- Shkodër.

2017 e vazhdim. “Drejtuese e rrjetit të letërsisë”, për shkollat e mesme. DAR- Shkodër dhe IZHA.

2017 – Trajnere e IZHA-s për “Portofolin e të nxënit”.

2018 – Bashkautore e Librit të Mësuesit, “Letërsi me zgjedhje 12”. Albas.

2018. Bashkëpunëtore ne hartimit e “Udhëzues lëndor për lëndën: Gjuhë shqipe dhe letërsi”, AML, Klasa X- XI- XII, dhe Letërsi me zgjedhje, për . ASCAP.

2019- Trajnere e modulit: “Mësimdhënia në kurrikulat e reja”. Albas.

2019 – Bashkautorë në hartimin e librit shkollor: Letërsi 3, (libri i nxënësit, libri i mësuesit, fletorja e nxënësit) për Malin e Zi.

Në 2014, merr titullin “Qytetar nderi”, nga komuna Gruemirë e rrethit Malësi e Madhe. Ndërsa më 2018 merr titullin “Ambasadore e Paqes”.

Gani Mehmetaj(1955-)

 Gani Mehmetaj, (1955), lindi në fshatin Dubovë, komuna e Pejës. Shkollën fillore e Gjimnazin i kreu në Pejë, Fakultetin e Shkencave Politike, degën e Gazetarisë e kreu në Universitetin e Prishtinës, ndërsa studimet pasuniversitare në Universitetin Ndërkombëtar. Shkroi kritika filmi, ese e studime, ishte redaktor, analist e komentator në gazetën e përditshme “Rilindja” të Prishtinës. Ishte ndër nismëtarët dhe themeluesit e Lidhjes Demokratike të Kosovës me kryetar Ibrahim Rugovën, partisë që i vuri kornizat dhe e themeloi shtetin e pavarur të Dardanisë.

Gjatë viteve 1997 – 1999, Gani Mehmetaj, ishte redaktor, pastaj kryeredaktor i gazetës "Rilindja-Botimi për Perëndim" me seli në Cyrih ( Zvicër). Pasi u kthye në Kosovë në fund të vitit 1999, themeloi gazetën e përditshme “Dardania press”, drejtoi revistën Titanic. Punoi në Qendrën Informative të Kosovës, pastaj ishte redaktor përgjegjës dhe drejtor i gazetës “Bota sot”, drejtor i revistës “Anza”.

Është profesor në Fakultetin e Arteve Mediale, ku ligjëron lëndët: Adaptim filmi, Histori filmi dhe Estetikë. Është ndër krijuesit dhe intelektualët më të angazhuar në trajtimin e problemeve e fenomeneve devijante që e karakterizojnë kohën e tranzicionit, përkatësisht periudhën traumatike të pasluftës.

Është producent dhe drejtor i Kosovafilmit. Jeton e punon në Prishtinë.



Ese filmi e publicistikë:

“Magjia e ekranit”- Kritikë filmi (2005), “Kosovafilmi”, Prishtinë.
“Për shtetin e Dardanisë”, intervista me personalitetet politike, (2006), “Faik Konica”, Prishtinë.
“Dardani a Shqipëri etnike“, analiza, ese (2007), “AIKD”, Prishtinë.
“Udhëkryqet pas Rugovës”, komente, ese (2007), “Dardania press”.
“Shqiptarët në vlimet ballkanike-1990-1999” (2008), shqyrtime, botoi “Titanic”, Prishtinë.
“Sfidat e pavarësisë “ (2009) analiza,
“Sharmi i filmit”, (2010) historia e kinematografisë në Kosovë dhe Shqipëri, “Kosovafilmi”.
“Kosova: Sfidat e pavarësisë” (2010), studim, Universiteti Ndërkombëtar i Strugës.
“Ëndrra e madhe”, kujtime (2015), A di zoti shqip”, 2016,
"A di zoti shqip", ribotim i plotësuar 2016.
“Adaptim filmi, si të shkruash skenar origjina ose të frymëzuar nga romani, drama e kronika sociale e gazetës”, dedikuar studentëve të Akademisë së Filmit, botues Akademia Evolucion, Prishtinë, 2014.
“Kolosët e filmit”, -pjesë nga historia e filmit, libër për studentë dhe për filmofilet, botus Fakulteti i Arteve Mediale, Akademia Evolucion.



Veprat letrare:

“Kujtime të trishta”, tregime, (2010), “Dardania press”, Prishtinë,
“Qyteti në ankth”, roman (2011) “Dardania press”. Prishtinë,
“Aventurat e Lulisë” (Kalorësja e arratisur e bashkimit kombëtar), roman (2012),
“Nata e fantazmave”, triptik me një monodramë (2014).
“Ilirianët”, tregime, 2015, “Dardania press”, Prishtinë,
”Ëndrra e madhe”, kujtime, Dardania press, 2015, Prishtinë,
“Zhvarrimi”, roman 2016, Dardania press, Prishtinë,
"Boritë e Apokalipsit", roman 2017. “Dardania press”, Prishtinë,


Shkroi tre skenarë për filma artistik të metrazhit të gjatë dhe katër skenarë për filma të shkurtër.

Ragip Sylaj(1959-2018)

Ragip  Sylaj , lindi më 1959 në Sllapuzhan të Suharekës,ku ka  mbaruar mësimet e fillores dhe të gjimnazit. 

Ka të kryera studimet master për teknologji në Universitetin e Prishtinës.

 Ragip Sylaj, kishte punuar mësimdhënës në shkollën e mesme teknike “Skënder Luarasi” në Suharekë, pastaj gazetar e redaktor në gazetën e studentëve “Bota e re”, e më pas në të përditshmet “Bota sot” e “Zëri”.

Në vitin 2009 u punësua  zyrtar i lartë për publikime në Ministrinë e Punëve të Jashtme të Qeverisë së Republikës së Kosovës.

 Ragip Sylaj ka shkruar poezi, prozë, dramë, ese dhe kritikë letrare.

Ka botuar këto vepra letrare: 

Hije e gjallë (poezi), Rilindja,1986,

Anatomia e rrënjës (poezi), Rilindja, 1989,

Obsesioni (tregime), Rilindja, 1992, 

Lisi i shenjtë (poezi), Fjala, 1993,

Përhitja (tregime), Plejada, 1996,

 Mëngjes qumështor me akull (poezi), Rozafa, 2000, 

Humbella e fërgëllisë (tregime), Rilindja, 2001,

 S’kam kohë të jetoj me vdekjen (tregime), Rozafa, 2004,

 Eliksir (poezi), Rozafa, 2007, 

Estetika e misterit (ese), Elena Gjika – Dora d’Istria, 2008,

 Hija e shtëpisë (tregime), Rozafa, 2008, 

Ma jep dorën (poezi për fëmijë), Rozafa, 2010,

 Dy drama (drama), Rozafa, 2012,

 Hiri i fjalës (poezi), Klubi Letrar De Rada, Ferizaj, 2014.

 Ky libër me titull të ri “Kam drojë për ty” dhe i ripunuar, është ribotuar nga SHB Armagedoni, Prishtinë, 2017 

Harmonia estetike (ese), Parnas, 2015

 Për librin e poezive “Hije e gjallë” është laureuar me çmimin “Hivzi Sulejmani” që jepej për librin më të mirë të autorëve të rinj nga gazeta “Zëri i rinisë” (1986).

Në vitin 1999 u nderua me “Penën e artë” të revistës për kulturë, art dhe letërsi “Fjala”. 

Gjithashtu libri i tij “Hiri i Fjalës” ka marrë çmim të parë në një konkurs vjetor të organizuar nga Klubi Letrar De Rada, Ferizaj, 2014. 

U nda nga jeta më 31 korrik 2018.

Flori Bruqi

Luiza Papa-Çako

Luiza Çako është këngëtare e njohur. Gruaja me emrin Luiza Papa shquhej për veshje të veçanta tërë elegancë, për stilin e saj perëndimor dhe për topuzin e famshëm që gjithnjë e ka pasur të veçantë dhe i jepte hir mbretëreshe. Të gjithë në Tiranë e njihnin dhe kënaqeshin kur vetëm e shikonin dhe e admironin. Aq i veçantë do të ishte stili i saj në veshje sa femrat e Tiranës të gjithë e kopjonin dhe në rrobaqepësitë e kryeqytetit të gjitha gratë shpreheshin se donin një fustan si të Luiza Papës. Luiza kishte fatin që nënën e saj ta kishte një mjeshtre rrobaqepësie dhe në shtëpinë e saj kishte dhe makinë trikotazhi që punonte bluza me fije. Ndaj e bija do të ishte modelja e parë dhe që do bënte trend në gjithë Tiranën. Dhe përveç kësaj kishte një trup të skalitur si Sophia Loren dhe një fytyrë të harmonishme dhe mrekullisht të bukur si një divë kinemaje.

“Si të gjithë në Shqipërinë e asaj kohe mundoheshin dhe të sajoheshin bukur. Pra përdornin ndonjë fustan të vjetër duke i marrë copën dhe duke sajuar një fustan të bukur me një model të ri. Pra me një nënë rrobaqepëse gjërat për të ishin më të lehta”, shprehet ajo.

Gruaja më e bukur e kryeqytetit kishte një sqimë perëndimore në veshje. “Shikonim ndonjë film, ndonjë të huaj dhe mundoheshin të kopjonim modelin e artisteve”, thotë ajo.

Ndër preferencat e veshjeve të sja ishin ngjyrat e bardha, blu, rozë e hapur dhe jeshile ndërkohë që ngjyrat e errëta dhe ato të fortat nuk ishin pjesë e garderobës së saj.

Pas fejesës më Gaqo Çakon ajo filloi të bëhej më fanatike për veshjen. Duke qenë se fati e kish lidhur me një emër të lakmuar të botës muzikore, një prej tenorëve më të mirë shqiptarë ajo filloi të ishte më e kujdesshme për pamjen e saj të jashtme. Trend i asaj kohe ishte një tualet i thjeshtë dhe një e veçantë që ajo e kish ruajtur gjithmonë: flokët topuz. Një model flokësh që gjithnjë i ka dhënë pamje mbretërore dhe aristokratike.

Të gjithë ata që në Tiranën e asaj kohe ndiqnin ngjarjet e mëdha artistike të kohës do të mbajnë mend veshjen e Luiza Papës në skenë. Aq sa biletat do të shiteshin për të parë sesi kjo vajzë e bukur dhe me sqimë por dhe me një talent të veçantë do të interpretonte në skenë.

Me Gaqon fillimisht kishin një miqësi të pastër e të sinqertë. Dashuria mes tyre lindi kur shkuan në Rusi kur ishin të dy për studime. Ditët e pushimit dilnin të dy bashkë në qytet, diskutonin, flisnin dhe thurnin plane për të ardhmen. Në Rusi kishte femra shumë të bukura, por me kalimin e kohës ato gjenin gjithnjë gjëra të përbashkëta dhe shpejt arritën në idenë se ishin të prerë për njëri-tjetrin. Dhe një ditë prej ditësh Gaqo i shprehu dashurinë.

Dhe kështu sapo u kthyen nga Rusia u martuan. Ishte viti 1963. Filluan punë në Teatrin e Operas dhe atje bënë një karrierë të lavdërueshme.

Por ishte e çuditshme sepse siç ishte zakon në Shqipërinë e asaj kohe ajo kishte një cen në biografi. Në atë kohë ishte problem i madh por ajo u tregua e sinqertë me shokun e saj. “Dashura është më e fortë se biografia”, u shpreh Gaqoja, dhe u mbyll ai muhabet.

Me Gaqon ishin një çift i përsosur. Janë respektuar në maksimum dhe gjithë jetën kanë mbrojtur dhe dinjitetin e një prej çifteve më të lakmuar të Tiranës. Sigurisht që nuk ka qenë një gjë e lehtë. Sepse ishte artiste, ishte një grua e bukur dhe ngacmimet e jashtme kanë qenë gjithnjë të mëdha. Por është munduar që gjithë jetën të ruajë dinjitetin e saj.

Një familje artistësh që gjithë jetën kanë bërë bujë me karrierën e tyre dhe kanë lënë një shije pozitive tek të gjithë me gjithçka që arritën në jetë.

E ndërsa kalojmë përsëri tek e kaluara ajo buzëqesh. Komplimenteve se ka qenë gruaja më e bukur e Tiranës i përgjigjet me një buzëqeshje të dlirë. Ishte artistja që vidhte zemra njerëzish me gjithë aureolën e saj dhe mund të quhet artistja dhe modelja e famshme e viteve 60-të në Tiranë.

Në Dhjetor 1962, Luiza Papa merr pjesë në Festivali I 1-Ë Në Rtsh me këngën "Porsa Çel Agimi".

Në Dhjetor 1962, Gaqo Çako & Luiza Papa marrin pjesë në Festivali I 1-Ë Në Rtsh me këngën "Lum Kush Dashuron".

Gaqo Çako

Gaqo Çako është këngëtar shumë i njohur. Tenori legjendar, Gaqo Çako, artist i popullit, i rreshtuar ne emrat e medhenj te Panteonit te muzikes shqiptare si Ramiz Kovaci, Mentor Xhemali etj eshte nje nga yjet e skenes operistike shqiptare e ate europiane. Pervoja dhe karriera e tij mjaft e pasur ne operat "Peshkataret e Perlave", "Traviata", "Bohema", "Rigoleto", "Norma", etj si dhe operat shqiptare e bejne ate me nje karriere te shkelqyer. Mjaft i njohur edhe ne skenat italiane ku ai ka mbaruar konservatorin e Santa Cecillias.

Mes këngëtarëve lirikë shqiptarë shquhet krejt i përveçëm emri i Gaqo Çakos. Ai i përket një bote më vete. Zëri i tij është kthyer në objekt kënaqësie kudo që ai dëgjohet e shfaqet, në opera, në televizion, në radio, në salla të mëdha a të vogla koncertesh. Përfshirja e tij në të gjitha llojet e muzikës vokale ka si qëllim të vetëm t’i kënaqë dëgjuesit me pjesët që ai këndon. Paraqitja e tij apo portreti i tij tërheqës dhe ekspresiv gjatë këndimit të bën ta pëlqesh, ta shijosh, pse jo, ta adhurosh. Në rolet operistike ai shfaqet sa i pasionuar e i turbulluar, aq i dashuruar dhe ngadhënjyes. Përmes këngëve të kompozitorëve shqiptarë ai përçon ngrohtësi e dashuri dhe njeriu i këtij vendi rrëmbehet nga mesazhi i tij muzikor për të komunikuar me të vetë e me të gjitha shtresat e shoqërisë. Është pa dyshim fuqia emocionale e këtij zëri burimi nga do të krijohen imazhe gjithë fantazi dhe është ai timbër “kadife” e tërë dritë që mbetën pothuajse të pandryshuar që nga fëmijëria e hershme e tij deri në moshën e pjekurisë së vonë.

Italianët njohin disa breza tenorësh të famshëm të tyre, që nga Enrico Caruso, Benjamino Gigli, Mario Lanza, Mario del Monaco e mjaft të tjerë, deri te më i përveçmi nga më të fundit, Luciano Pavarotti, ndërsa Shqipëria do të njohë si krejt të veçantë e unik, Gaqo Çakon. Nga masa e gjerë e shqiptarëve ai adhurohet për “Dafinën” apo “Rrjedh në këngë e ligjërime” dhe më pak e njohin atë për interpretimin e “Vesti la giubba” nga “Pagliacci” apo “Mamma, quel vino é generoso” nga “Cavalleria rusticana”. Edhe pse vlerën më të madhe Gaqoja e pati në interpretimet e roleve operistike, ai u popullarizua nëpërmjet këngës, veçanërisht atyre të Festivaleve të Radios. E tillë ishte koha. Megjithatë, të bërit i njohur përmes medieve pamore është një fenomen sa shqiptar aq edhe i përbotshëm.

Avantazhi i muzikës është se ajo flet me mjetet e saj dhe jo me gjuhën e folur, prandaj dhe tingujt e Gaqos janë mjeti më i mirë për të depërtuar te njerëzit dhe misioni i tij është më i drejtpërdrejti për të përçuar artin e tij.

Gaqoja përfaqëson ndoshta zërin më përfaqësues korçar, tipar ky që u bë i dallueshëm pikërisht nga repertori që këndohej në Korçë, ai i serenatave, i këngëve të lëvruara popullore qytetare apo i copëzave të huaja që adoptoheshin në Korçë dhe merrnin ngjyrën e këngëve karakteristike të qytetit. “Ne këndojmë ndryshe nga ç’këndohet në vende të tjera të Shqipërisë – i thoshte e ëma. – Ne e mbështesim zërin në bark, jo në gjoks”. Falë forcës së intuitës, Gaqoja kërkoi të ndjekë mësues të kantos të cilët do t’i inkurajonin natyrshmërinë e këndimit, apo që do t’i ruanin vetitë e lindura të emetimit të zërit dhe do t’i konsolidonin timbrikën e tij natyrale. Gjatë jetës së tij të gjatë artistike, ndoshta më e gjata e këngëtarëve lirikë shqiptarë, Gaqoja u vlerësua jo vetëm për zërin e pastër prej tenori, por edhe për intonacionin rrezatues, për ngjyrimin e veçantë, ashtu dhe për diksionin e kthjellët me ato bashkëtingëlloret e formuara me kujdes gjithnjë në ruajtje e kontroll të vazhdueshëm të sensit të sigurt ritmik.

Në konceptin e tij të kënduarit lirik ai evitoi sa qe e mundur portamento-n sentimentale, sipër apo poshtë; ai e përdori këtë mjet shprehës veçanërisht në kalimet nga regjistri i mesëm tek ai i butë i kokës, duke e goditur secilën notë në krye për t’i dhënë asaj vlerë e kuptim. Linja cantabile e Gaqos përmban, në rastet më të mira, nuanca dinamike të kontrolluara ndërsa timbri i tij shquhet për nga pasuria e ngjyrimit dhe shprehjes, nga ngrohtësia dhe shkëlqimi.

Mund të thuhet me plot gojën se Gaqoja u bë emisar i një kulture muzikore vokale të gjerë ku do të përfshiheshin përveç këndimit operistik edhe ai i këngëve tradicionale popullore shqiptare të përshtatura për zërin e tij lirik apo dhe i këngëve të lehta të festivaleve të Radios. Ishte i vetmi këngëtar lirik i Operës së Tiranës të merrte pjesë dhe të këndonte në Festivalet e Radios të cilët përfshinin këngëtarë me zërin e tyre natyral (me gjoks) apo dhe këngëtarë me zë të impostuar ose gjysmë të impostuar, por jo këngëtarë lirikë të mirëfilltë operistikë.

Çdonjërit prej këngëtarëve lirikë të Operës, por edhe të tjerëve muzikantë duke më përfshirë dhe mua vetë, ky pranim i Gaqos për t’iu përqasur gjinisë së këngës së “lehtë” që në fillim të karrierës së tij, u duk si një “devijim” nga linja e pastër të këndimit lirik operistik. Mirëpo jeta tregoi se ky qëndrim i Gaqos mbarte një vizion të ndryshëm nga ai konvencional, vizion shumë më të gjerë e gjithëpërfshirës, dhe provoi të ishte shumë i suksesshëm.

Puna e Gaqos me të rinjtë, qofshin këta studentë të kantos apo këngëtarë lirikë që sapo kishin filluar karrierën artistike, ishte një aspekt që ai e vlerësonte shumë. Edhe në moshën e pjekurisë artistike por edhe atëherë kur zyrtarisht i kishte mbyllur marrëdhëniet me Teatrin e Operës, ai do t’i përgjigjej thirrjes së të rinjve, siç ishte rasti i Koncertit të Tre Tenorëve. Ai u bashkua me ta, këndoi me ta dhe këta kolegë, shumë më të rinj se ai, e vlerësuan dhe respektuan për këndimin e tij ende shumë shprehës e të freskët.

Gaqo Çako lindi në Korçë më 1935 dhe në moshën trembëdhjetë vjeçare së bashku me të ëmën u shpërngul për në Kuçovë, ku pas mbarimit të shkollës shtatëvjeçare nisi të punojë si tornitor. Ishte pikërisht Shtëpia e Kulturës e kësaj qyteze ku Gaqoja zhvilloi prirjen e të kënduarit falë zërit të tij që shquhej për ëmbëlsinë dhe bukurinë e tingullit. Në moshën shtatëmbëdhjetë vjeçare ai nisi të studiojë për kanto në Liceun Artistik të Tiranës nën udhëzimet e Mihal Cikos dhe pak më vonë e më gjatë të Jorgjie Trujës. Midis viteve 1957 dhe 1961 ai studioi në konservatorin “Çajkovski” të Moskës nën drejtimin e pedagoges Anna Soloviova. Pas kthimit në Shqipëri më 1961 ai u emërua tenor i përhershëm i Teatrit të Operës dhe Baletit të Tiranës, ku këndoi shumë nga rolet e para të repertorit operistik, duke u bërë kështu tenori kryesor për tri dekada me radhë.

Ndër operat e huaja ku Gaqoja këndoi kryesisht rolet e para përfshihen “Traviata”, “Rigoletto”, “Aleko”, “La Bohème”, “Peshkatarët e perlave”, “Cavalleria Rusticana”, “Pagliacci”, “Madama Butterfly”, “Berberi i Seviljes” a ndonjë tjetër, ndërsa ndër operat shqiptare “Mrika” e Prenk Jakovës, “Lulja e kujtimit” e Kristo Konos, “Pranvera” e Tish Daisë, “Heroina” e Vangjo Novës, “Skëndërbeu” i Prenk Jakovës e “Skënderbeu” i Abdulla Grimcit, “Komisari” i Nikolla Zoraqit, “Zgjimi” i Tonin Harapit, “Toka e jonë” e Pjetër Gacit, “Goca e Kaçanikut” e Rauf Dhomit e disa të tjera.

Të qenit pedagog i kantos për vite me radhë në shkollën e lartë të arteve në Tiranë bënë që në një moment të caktuar të karrierës së tij artistike, përveç mësimdhënies Gaqoja të vihej edhe në rolin e regjisorit operistik. Rivënieve në skenë të repertorit operistik apo dhe përgatitjen e ndonjë premiere, Gaqoja ia nënshtronte gjykimit dhe eksperiencës së tij si këngëtar i roleve të ndryshme, pra duke e vëzhguar regjinë nga këndi i këngëtarit të skenës e duke ruajtur konvencionet operistike tradicionale, domethënë atë çka ishte e konsoliduar në skenat botërore lidhur me veprimin skenik.

Gjatë jetës së artistike të Gaqos, turnetë brenda dhe jashtë vendit përbënin një mënyrë të mirë për ta çuar artin e tij në rrethe e qytete të tjera jashtë Tiranës, por dhe në shtete të tjera, sigurisht në ato ku administrata shtetërore e konsideronte që linja ideologjike e Shqipërisë të ruhej, madje të përçohej sa më mirë. Kontaktet me njerëzit e qyteteve dhe fshatrave anekënd Shqipërisë e bënte Gaqon të shihte një realitet ndryshe nga ai i Tiranës, ku pozicioni i tij apo i kolegëve të tij ndjehej të ishte si më i “privilegjuar”. Megjithatë, ky pozicion nuk e bënte atë të joshej nga “konfortabiliteti” i jetës së tij, përkundrazi, e bënte t’i shërbente me devotshmëri profesionit për të justifikuar më së miri qenien si solist i Teatrit të Operës dhe Baletit. Sa të padëshiruara ishin turnetë brenda vendit në fillim të karrierës së Gaqos, aq më kuptimplote nisën ato të bëhen me kalimin e kohës për të mbërritur deri në atë pikë sa ai të kuptonte me ndërgjegje se misioni i tij ishte që t’i jepte sado pak kënaqësi e gëzim atij njeriu të thjeshtë që vinte të dëgjonte dhe jo rrallë të admironte këndimin e tij. Gaqoja bëri turne edhe në disa vende të huaja si në Bashkimin Sovjetik, Itali, ShBA, Kubë, Austri, Greqi, Rumani, Turqi, Gjermani e Jugosllavi.

Duhet të ketë qenë viti 1971 ose fillimi i ’72-shit kur në një koncert të rëndësishëm në sallën e Shtëpisë Qendrore të Ushtrisë, midis artistëve të tjerë u ftua të këndonte dhe Gaqoja. I kishin dhënë porosi që mund të këndonte edhe ndonjë pjesë të huaj dhe ai zgjodhi “Cielo e mar” (Qiell dhe det) nga opera “Gioconda” e Ponchielli-t. Ishte nga ato romanca që ai e kishte kënduar në kaq e aq koncerte në Teatrin e vjetër të Operës. Mua më impresiononte sa herë që e dëgjoja me këtë arie. I rrinte mirë në zë dhe bënte efekt të madh në publik, veçanërisht fundi i saj me akutën aq të ndritshme dhe sugjestive. Pas asaj ngrirjeje të repertorit të huaj prej rreth gjashtë vjetësh, tingëllimi i “qiellit dhe detit” bëri efekt të madh tek njerëzit në sallë por edhe tek ata më kryesorët e pushtetit dhe do të ishte ky moment që forca e një krijimi të bukur italian e aq më tepër e një këndimi të bukur si ai i Gaqos, të “pranohej” si një fakt i pamohueshëm, dhe u desh pikërisht ky moment të nisi e të lejohej pak nga pak përfshirja e ndonjë vepre të repertorit klasik të huaj. Janë ngjarje këto që ndodhin ashtu rastësisht, si pa u ndjerë, por që bëjnë kthesa të forta historike, së paku në fushën e kulturës dhe artit. Pra Gaqoja po imponohej me zërin e tij, me personalitetin e tij, që ngjarjet të lëviznin në drejtim të çngurtësimit, sado të lehtë, që të mund të luheshin përsëri opera të huaja aq të dëshiruara për klimën e përgjithshme shoqërore, pasi ato jo vetëm që kultivonin shijet e njerëzve, jo vetëm bënin që këngëtarët të këndonin më mirë dhe instrumentistët të luanin më bukur, jo vetëm që do të zgjerohej vizioni mbi stilet dhe epokat muzikore, por do të ngrinte moralin e do të emanciponte kulturën shqiptare në përgjithësi. Jo shumë kohë pas ndodhisë me “Cielo e mar” (qiell dhe det), dy simbole këto të lirisë të aspiruar aq shumë prej shqiptarëve, njëri drejt fluturimit prej këndej e tjetri për të marrë detin, do të ishte Simfonia e Nëntë e Beethoven-it ajo që do të zhbllokonte disi ngërçin dhe pak më vonë rivënia e “La Traviata-s”, këtë radhë me një frymë të re regjisoriale ashtu dhe një dekor sugjestiv për kohën. Mirëpo, siç tregoi koha, doza e lirisë ishte ende larg perspektivës së hapjes së Shqipërisë ndaj Perëndimit, aq shumë të dëshiruar prej të gjithëve e jo më pak prej muzikantëve. Repertori i huaj operistik edhe për nja dhjetë vjet të tjera do të qëndronte larg sezoneve operistike të Teatrit. Këngëtarët por edhe publiku do ta ndjenin thellë këtë mungesë.

Ishte pikërisht viti 1988, një vit pasi kishte vënë në skenë si regjisor “La Bohème”, ai do t’i kthehej përsëri këndimit të një roli operistik, ndoshta një nga më të dashurit e tij, Turiddu-t. Ndjente që mund të përçonte një timbër zëri disi më të thellë, më afër tenorit spinto, dhe në këtë stad të karrierës operistike kjo i jepte kënaqësi të madhe. Çdo këngëtar e ndjen, pak a shumë, se kur gjendet në formën e tij më të plotë teknike e vokale të karrierës artistike dhe Gaqoja e dallonte që ky moment ishte ndoshta kulmi i tij. Në vitin 1991 ai vendosi të tërhiqet nga angazhimet e rregullta ndaj skenës së Teatrit edhe pse vazhdoi të këndojë nëpër raste nga më të ndryshmet.

Fakti që Gaqoja tërhoqi kaq shumë edhe mediet masive e bëri atë të rritet ndjeshëm për nga popullariteti, ndoshta më tepër se nga kushdo tjetër i fushës së tij. Kjo për arsyen se, veç të tjerash, ai kishte dhe atë karizëm aq të dallueshëm që bënte të komunikonte ngrohtësisht me ndjekësit e këtyre medieve duke i dhënë “tifozëve” të tij kënaqësinë që ata ishin të dëshiruar. Artisti sigurisht që gëzon popullaritet më të madh kur ai është në aktivitetin e tij të plotë dhe ky popullaritet fillon e zbehet kur ai është më pak në skenë dhe në ekran. Do të duhej që ashtu si në rastin e artistëve të mëdhenj të përbotshëm personaliteti i Gaqos, si një fenomen i admiruar kombëtar, të gjente në këtë stad të jetës atë vend që i takon dhe për sa i takon. Në Shqipërinë tonë vlerësimet ende bëhen, siç i thonë në muzikë, “me vesh”, e jo “me nota”. Thënë ndryshe, kultura jonë ende mbisunduese orale, në vlerësimet e artistëve jo në pak raste udhëhiqet nga pasione personale që shpesh degjenerojnë në deformime e deri mohime faktesh bindëse, në vend që ta gjejë vërtetësinë e vlerave në fakte të orientuara e të mbështetura në dokumente të shkruara (programe shfaqjesh, recitalesh e koncertesh) dhe aq më tepër në referenca regjistrimesh muzikore të gjalla dhe arkivore (CD).

Po të ndiqej kriteri i ‘verba volant, scripta manent’, pra bazuar në atë që artisti e ka lënë me artin e tij jetëgjatë dhe jo me hamendje bëmash të stisura që përcillen me gojë, ndoshta do të kishte vend për Gaqon për një titull të veçantë nderi nga Universiteti i Arteve, ndoshta do mund të renditej edhe ai midis artistëve të shquar të 100 vjetorit të Pavarësisë, ndoshta do të ishte dhe ai “Nder i Kombit”, ndoshta do të ishte bërë ndonjë film-dokumentar për të, ndoshta… ndoshta … A ka se si përligjet kjo mungesë vëmendjeje? Ashtu si ligjet e natyrës që mbeten të pandryshueshme, ashtu dhe vox populi nuk mund të ndryshohet në vlerësimin ndaj Gaqos. Artistët harrohen e vdesin por arti i tyre është ai që jeton gjatë. ‘Ars longa, vita brevis’ (arti është i gjatë, jeta është e shkurtër) thotë aforizma e lashtë greko-latine.

Midis viteve 1979 dhe 1981 Gaqoja bëri një radhë regjistrimesh të arieve operistike dhe këngëve të kompozitorëve shqiptarë e të huaj me orkestrën e RTSh. Ishte kjo periudha kur Shqipëria ishte në ndikimin politik madje dhe artistik të Kinës dhe operat e huaja ishin të ndaluara për disa kohë. Requiem-et, meshat ose edhe të tjera vepra liturgjike nuk lejoheshin të ekzekutoheshin. Megjithatë, siç pothuajse vazhdimisht ndodh në shoqëritë e mbyllura, të gjitha këto masa shtrënguese bënin efekt të kundërt. Në këtë klimë kufizuese të muzikës klasike, Gaqoja e orientoi vetveten për nga regjistrimet në studio. Ajo që nuk bëhej e mundur për të që të këndonte në skenë, u bë e mundur të këndonte në studion e regjistrimit. E përsëri do të gjendej ndonjë pengesë tjetër; këto regjistrime përkonin periudhën kur përkthimet në shqip e të gjithë operave të huaja bëheshin të detyruara, kështu që nuk ishte e qartë nëse do të lejohej ose jo regjistrimi i arieve klasike në versionet e tyre origjinale, në italisht, frëngjisht dhe rusisht. Risku u mor dha ai regjistroi tetëmbëdhjetë arie, secilën prej tyre si në versionin origjinal ashtu dhe përkthimin shqip, pra tridhjetegjashtë versione në tërësi. Nuk ishte ndërmarrje e lehtë pasi atij do i duhej t’i kujtonte dhe t’i rindërtonte muzikalisht tekstet origjinale të cilat i kishte mësuar vite më parë në Moskë apo në Romë.

Në rolin e dirigjentit gjatë këtyre regjistrimeve, përveç se pasionit tim të madh për literaturën vokale operistike, predispozita ime krejt e veçantë kishte të bënte me zërin e Gaqos, pra që ky zë të mbetej i fiksuar në shiritat magnetikë në interpretimin e pjesëve klasike. Kjo eksperiencë e re dhe ky bashkëpunim me të bëri që të familjarizohem jo vetëm me repertorin e tij, por të njihja më nga afër trajtimin muzikor, tempot, frymëmarrjet që ai bënte dhe akutat që mbante. Regjistrimet u bënë duke pranuar edhe kushte jo gjithnjë të favorshme për faktin se ato bëheshin me shpejtësi nga që repertori qe i huaj dhe orkestrës nuk mund t’i kërkohej të merrej gjatë me të. Kjo gjë bënte që procesi i regjistrimit të mos kishte atë frymëmarrje të duhur që të mund të realizoheshin parametrat më bazike të tij. Pranë pultit të regjistrimit, përtej xhamave të dyfishta të studios, qëndronte një njeri i vetëm dhe ai ishte tekniku i zërit, Bedriu, Ganiu apo më vonë Dhimitri. Në atë kohë nuk kishte njeri që ta ndiqte regjistrimin me partiturë përpara. Pas çdo here që regjistronim të parin variant (dubël), largoheshim me të shpejtë nga studioja e orkestrës për te dhoma e aparaturave që të dëgjonim tingëllimin. Korrigjonim mikrofonat, kontrollonim balancën midis orkestrës dhe zërit të tenorit dhe futeshim përsëri në studio për të bërë edhe një tjetër variant të aries me synimin që fuzioni të ishte më i mirë këtë herë. Ç’të kërkoje më parë, intonacionin sa më të mirë të instrumenteve të frymës, balancën midis sektorëve, agogjikën e pjesëve vokale, fleksibilitetin e interpretimit të Gaqos, neutralizimin e ndonjë batute humoristike që vinte nga radhët e orkestrës, zëvendësimin në çast të ndonjë (vetëm një?) instrumenti që mungonte, deri te rregullimi i temperaturës së ngrohjes (dhe ftohjes) në studio, ndriçimin e pamjaftueshëm, e të tjera të papritura të cilat përbënin rutinën e ditës. E me gjithë këtë, këto regjistrime u realizuan ashtu si mundëm, por që tani janë kthyer në arkiva historike, madje unikale, pasi në Radio pushoi së funksionuari procesi i regjistrimeve me këngëtarët lirikë. Tani sigurisht që bëhen regjistrime nga më cilësoret nëpër studiot e vendeve të huaja dhe nga këngëtarë të shquar shqiptarë. Por unë do t’i referohem kohës kur u bënë regjistrimet tona dhe në këtë drejtim ato kanë atë vlerë që kanë.

Ajo që më habiste më shumë gjatë regjistrimeve ishte se ai mundej t’i interpretonte të dyja versionet me emfazat e tyre përkatëse, pavarësisht nga fakti se vetëm të përkthyerat ishin ato që ai aq shpesh i këndonte në skenën operistike. Tjetër gjë që më bënte përsëri përshtypje ishte se si me aq aftësi ai e përshtaste frazimin sipas logjikës së fjalëve për të dyja gjuhët.

Gaqoja e përforcoi reputacionin e tij në publik edhe si këngëtar i muzikës së lehtë. Na erdhi keq që për shkak të caqeve të kësaj CD-je nuk u mundësua përfshirja e disa prej këtyre këngëve. Gjithsesi, në këto dy CD ka mjaft për të dëgjuar e shijuar zërin e mrekullueshëm të Gaqo Çakos. E ku më mirë se në to do të mund të përjetësohet arti i tij i pavdekshëm?!

Në Dhjetor 1962, Gaqo Çako & Luiza Papa marrin pjesë në Festivali I 1-Ë Në Rtsh me këngën "Lum Kush Dashuron".

Në Dhjetor 1962, Gaqo Çako merr pjesë në Festivali I 1-Ë Në Rtsh me këngën "Kam Nje Mall".

Në Dhjetor 1967, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 6-të në RTSH me këngën "Kenge Per Shkurte Vaten".

Në Dhjetor 1968, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 7-të në RTSH me këngën "Komisari I Kuq".

Në Dhjetor 1969, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 8-të në RTSH me këngën "Me Lart Frymen Revolucionare".

Në Dhjetor 1970, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 9-të në RTSH me këngën "Shtepia Ku Lindi Partia".

Në Dhjetor 1970, Gaqo Çako merr pjesë në Festivali i 9-të në RTSH me këngën "Borizani".

Në Dhjetor 1973, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 12-të në RTSH me këngën "Marrshon Shqiperia".

Në Dhjetor 1973, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 12-të në RTSH me këngën "Poeti Partizan".

Në Dhjetor 1974, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 13-të në RTSH me këngën "Qemal Stafa, Yll I Lirise".

Në Dhjetor 1976, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 15-të në RTSH me këngën "Këngë Për Tiranën".

Në Dhjetor 1977, Gaqo Çako merr pjesë në Festivali i 16-të në RTSH me këngën "Ti Që Ke Në Sy Lirinë".

Në Dhjetor 1978, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 17-të në RTSH me këngën "Keputa Nje Gjethe Dafine".

Në Dhjetor 1979, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 18-të në RTSH me këngën "Parti E Vendit Tim".

Në Dhjetor 1980, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 19-të në RTSH me këngën "Rrjedh Ne Kenge E Ligjerime".

Në Dhjetor 1980, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 19-të në RTSH me këngën "Nën Yje E Prisnim Vitin E Ri".

Në Dhjetor 1981, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 20-të në RTSH me këngën "Udhet E Atdheut Me Therrasin".

Në Dhjetor 1982, Gaqo Çako merr pjesë në Festivali i 21-të në RTSH me këngën "Bijtë E Tu Të Mirë".

Në Dhjetor 1982, Liliana Kondakçi & Gaqo Cako marrin pjesë në Festivali i 21-të në RTSH me këngën "Gjuha Jone E Bukur".

Në Dhjetor 1984, Gaqo Cako merr pjesë në Festivali i 23-të në RTSH me këngën "Të Përshëndes Atdheu Im".

Në Nëntor 1999, Pirro Cako & Gaqo Cako marrin pjesë në Kënga Magjike 1999 me këngën "Romance".

Gaqo Çako u nda nga jeta në moshën 83-vjeçare më 1 Gusht 2018.

» Dërgo Korrigjime »» Tekstet e Këngëve »