Të qenurit gjysh!

 Lule Alidema

( Psikologe klinike )

ROLI DHE RËNDËSIA E TË QËNURIT GJYSH!

Hulumtim  

Hyrje

Në këtë hulumtim kam për qëllim të hulumtoj periudhën më të vonshme apo të fundit të zhvillimit të njeriut, aspektin e gjyshërisë. 

Do të mundohem të kuptoj tri aspekte të zhvillimit të njeriut në këtë periudhë jetësore: zhvillimin fizikë, kognitiv ( njohës) dhe psiko-social.

Pjesë e këtij hulumtimi është një gjysh, thënë më drejtë babin tim – gjyshin e fëmijëve të mi, dhe gjysh i 21 nipave e mbesave. 

Do të mundohem të përfshijë këto aspekte të zhvillimit në tri gjenerata. Po ashtu do të marrë edhe informacione për rolin e gjyshërve të tri gjeneratave.

Fillimisht do të shkruaj për rolin e gjyshit në raport me nipa, mbesa, si dhe ndryshimet që pësojnë krahas kohës moderne dmth, nga dje-sot, do të shfletojë literaturë rreth teorive që kanë të bëjnë me këtë periudhë jetësore, mendimet e psikologëve, më tutje do të paraqes përgjigjiet e marrura gjatë intervistës, disa rekomandime nga ana ime, dhe në fund përfundimi.

 Metodologjia

Kam përdorë metodën e vëzhgimit të drejtëpërdrejtë, dhe si teknikë do të përdori intervistën e standardizuar, që do t’a bëjë në formë të një bashkëbisedimi.

Patjetër se do të respektoj me përpikëri dëshirën dhe disponimin e intervistuesit, si dhe do të kam parasysh konfidencialitetin e intervistuesit.

Mostra e hulumtimit siç ceka është një gjysh, profesioni i të cilit ka qenë profesor fizike, ndërsa sot është pensionist.

Roli i gjyshit dje dhe sot

Pavarësisht se familjet po bëhen moderne, përgjithësisht në secilën strukturë të jetës familjare janë të pranishëm gjyshërit. 

Gjyshërit përballen me disa breza që jetojnë në familje, dhe për shkak të jetesës së përbashkët me vlerë reciproke bëhen të “ detyruara” mardhëniet e tyre me nipërit dhe mbesat. Sa të ndërlikuara janë bërë në kushtet e shoqërisë moderne mardhëniet e nipërve dhe mbesave me gjyshërit e tyre dhe sa të vështirë e kanë këta të fundit të luajnë “ rolin e gjyshit” në mënyrë të suksesshme dhe në përputhje me kohën?

Roli i gjyshit, aq mund të duket si mundim, po aq edhe si një kusht që njeriu i moshuar të ndihet i plotësuar në rolet e veta moshore, që në strukturën e jetës familjare, pa “rol social” , i braktisur, i pa përfillur për shkak të diferencës së moshës, aftësive kulturore dhe mundësive përceptive të kohës, nga më të rinjët e familjes (nipërve dhe mbesave të tyre).

“ Roli i gjyshit”  është profesioni i fundit, nga më të dashurit për çdo njeri, dhe që normalisht krahas vazhdimit të jetës së vet merr detyrën që të kujdeset për fëmijët e fëmijëve të tyre. 

Natyrisht, nuk është vetëm detyrim që sjellë mosha që të bëhesh gjysh për nipërit dhe mbesat, por ky rol duke qenë organik kthehet  në ”mision” me vlera sociale dhe shumë të rëndësishme për njeriun.

Të moshuarit për shkak të traditës kulturore dhe tipologjisë së familjes shqiptare janë në vendin e tyre, në strukturën e jetës familjare shqiptare. 

Pesha sociale (megjithëse në rënie kohët e fundit) mbartë me vete shumë vlera dhe kontribute për brezin e ri të familjes.

Çdo njeri ka nevojë në jetë të zotërojë” rolin e gjyshit”, sepse koha në mënyrë të pashmangshme detyron çdo njeri që të ketë këtë rol.

Roli i gjyshit është previlegj, sepse pikërisht për shkak të moshës dhe të përvojës jetësore njeriu është i gatshëm nga çdo pikëpamje, i mësuar dhe” rrahur” nga jeta, i pajisur me përvojë jetësore personale, që janë me vlerë sociale dhe në dispozicion për transmetimin dhe edukimin e brezave më të rinjë në familje.

Gjyshërit duhet të mbesin figura të nderuara, të respektuara dhe me autoritet në familjen shqiptare. Nderimi për ta ka qenë traditë , dhe të rinjët kanë qenë të detyruar ta nderojnë pa kushte.   

Por tani kohët kanë ndryshuar dhe në periudhën moderne ndryshimi i tipologjisë së familjes, ka sjellur cënimin e autoritetit, të figurës dhe funksionet të gjyshit/gjyshes.

Në këtë kontekst kanë ndryshuar rolet, funksionet, pozita dhe modalitetet e ndërtimit të mardhënieve midis tyre dhe familjes, rolit që ata kanë me nipërit dhe mbesat. Koha ka sjellë ndryshime të mëdha  në tipologjinë e këtyre mardhënieve.

Tashmë duket se roli i gjyshit/ gjyshes nuk është më ai që ka qenë në të kaluarën, ngaqë kanë ndryshuar kushtet e jetës, niveli i lidhjes sociale të tyre me të rinjët, kultura e komunikimit dhe diferencimi i dukshëm.

Korniza teorike

Kur flasim për zhvillimin e njeriut dhe fazat nëpër të cilat kalon procesi jetësorë, atëherë kemi parasysh mendimet e disa psikologëve dhe teoritë e tyre mbi zhvillimin e njeriut. 

Teoria e Eriksonit e zhvillimit psikosocial

- Erik Eriksoni (1963) propozoi një teori të rëndësishme në psikologjinë e zhvillimit. 

Ai e trajtoi zhvillimin si diçka që ndodh gjatë gjithë jetës, dhe e përshkroi në tetë stade që kalon një person prej lindjes gjer në vdekje.

Në secilin stad, personi përjeton një krizë dhe nëse e përballon atë me sukses kalon më pas në stadin tjetër. Nëse te individi në çdo njërin prej stadeve nuk zhvillohet kapaciteti i duhur, atëherë më vonë ai do të ndeshet me probleme të niveleve të ndryshme (Pettijohn, 1996).

Unë nuk do të ndalem në përshkrimin e çdo stadi po do të fokusohem  ne stadin e fundit aty ku eshtë qëllimi i hulumtimit.

Stadi i 8-të i Eriksonit: Integritet kundrejt dëshprimit.

Ky stad i referohet moshës madhore të vonë, asaj të pjekurisë, pak para pensionit, pra diku rreth të 60-tave.

Në teorinë e Eriksonit, të arrishë këtë stad është diçka e mirë, dhe të mos e arrish atë supozon se probleme më të hershme kanë vonuar zhvillimin tuaj.

Në moshën e rritur e vonë dhe në pleqëri, individët duhet të mësojnë që ta pranojnë jetën ashtu siç është jetuar, si me zhgënjimet ashtu edhe me gëzimet e saj.

Nëse nuk janë në gjendje që të bëjnë këtë ata përjetojnë dëshprim që buron prej besimit që nuk janë më të vlefshëm dhe se mund në të vërtetë të kenë humbur jetën krejtësisht.

Pra detyra e çdonjërit është të zhvillojë integritetin e egos me një masë sa më të vogël të dëshprimit.

Ky stad, veçanërisht nga këndvështrimi i rinisë, duket si më i vështiri.

Fillimisht vjen shkëputja nga shoqëria, tërheqja nga punët që i kanë bërë prej shumë vitesh, mandej kanë një ndjenjë të kotësisë biologjike, ngaqë trupi nuk bën më çdo gjë.(Boerre, 2004). 

Teoria psikosociale e zhvillimit e Eriksonit na jep një pamje të zhvillimit që ndodhë gjatë gjithë jetës njerëzore (Pettijohn,1996).

Zhvillimi fizikë i të moshuarve

 - Në pleqëri ka disa ndryshime siç janë: ndryshimet në shqisën e të pamurit, të dëgjuarit, ngadalësim i funksioneve psikomotorike, rënia e intelegjencës dhe shumë ndryshime të tjera.

Rrjedhë pyetja se këto ndryshime a janë të plota, të shpejta dhe gjithëpërfshirëse apo…? 

Nuk është i ri fakti se me plakjen vjen deri te dobësimi i shqisave, shqisa e të pamurit dhe ajo e të dëgjuarit nuk e kanë vitalitetin e viteve të mëhershme.

Sigurisht që me plakjen vjen edhe deri te ndryshimi në sjellje.  Mirëpo, studimet tregojnë se ndryshimi në sjellje qëndron në varshmëri të rrethit ku jetojnë ( Përmbledhje ligjëratash, Osmani).

Shumë studiues psikolog  e njëri ndër ta edhe Spirman u munduan të kuptojnë vallë bie intelegjenca në moshën e pleqërisë?

Natyrisht që bie. Ajo bie te të gjithë personat por ajo nuk bie njëlloj tek të gjithë.

Shkencëtarët kanë gjetur se intelegjenca mbetet e pandryshuar deri në vitet e vona. Duke analizuar se nga cilët faktorë varet rënia e intelegjencës, ata gjetën se ajo varet prej shkallës së arsimimit të individit.

Studiues të shumtë konstatuan njëri ndër ta Krisi, në bazë të hulumtive të shumta që ka bërë, thotë se ekzistojnë ndryshime të mëdha individuale në drejtim të fuqisë së shtytjes seksuale si dhe në drejtim të përvojës seksuale dhe shprehive të këtilla.

Zhvillimi kognitiv ( njohës) i të moshuarve

- A janë shumica e njerëzve të moshuar në gjendje të gjykojnë mirë mendërisht?

Shumë shoqëri i respektojnë të moshuarit, sepse ata kanë një shkallë të tillë mençurie që të zgjedhin probleme të rëndësishme. Shoqëri të tjera priren ti shofin të pa aftë në këtë drejtim.

Faktet e kohëve të fundit tregojnë se kapaciteti intelektual nuk bie automatikisht por gradualisht (Schalie, 1983).

Intelegjenca është një koncept kompleks dhe një ndër problemet më të hulumtuara në lëmin e psikologjisë së pleqërisë.

Studimet e para mbi intelegjencën datojnë qysh nga lufta e parë botërore. Dhe fillimisht u përdor testi Alfa në selekcionimin e rekrutëve ushtar ku studiuesit dalluan një ngritje të intelegjencës deri në moshën 30 vjeçare mandej pas kësaj moshe dalluan një ramje graduale.

Ashtu dhe Veksleri studio ndryshimet në intelegjencë ku ai konstatoi se aftësitë njerëzore rriten dhe arrijnë maksimumin deri në moshën 20 vjeçare dhe më pas fillon të bien.

Veksler përpiloi një test verbal i ngjashëm me testin Alfa të ushtrisë dhe testin jo verbal i ngjashëm me testin Beta.

Hulumtues të  tjerë kanë studiuar procesin e plakjes në fjalor. Ata gjetën se fjalori jo vetëm që nuk bie me plakjen por ai rritet.

Dr. Xhons në mënyrë tjetër i shpjegon rezultatet nga aplikimi i metodës së Ovenit.  

Nuk përjashtohet konstatimi se të anketuarit, me kalimin e kohës, janë më tepër të aftë.

Spirman në fillim të këtij shekulli propozoi teorinë mbi strukturën e intelegjencës, në bazë të së cilës ajo përbëhet vetëm prej një faktori i quajtur faktori G  si dhe aftësitë special si faktori S. Spirman edhe më tutje mendon se intelegjenca ose faktori G nuk ndryshon mes moshës 20-50 vjeçare.

Pasardhësi i tij Katel propozoi teori të re në bazë të së cilës aftësitë intelektuale janë të organizuara në dy fusha apo dy intelegjenca: ajo fluide GF dhe ajo e kristalizuar GC.

Teoria e Katelit supozon se intelegjenca gjatë zhvillimit dhe plakjes ndryshon, në kontekste të ndryshme, në mënyrë të pavarur (Osmani, Përmbledhje leksionesh).

Disa aspekte duket se mbeten me kalimin e moshës, ndërsa tjerat dobësohen në një farë mënyre. Sipas një pikëpamje është e mundur që një farë rënie mund të shkaktohet prej besimit që kanë të moshuarit.

Si do që të jetë në shoqërinë tonë ka shumë njerëz të moshuar të aftë, dhe kjo prirje ka të ngjarë që të vazhdoj në saje të ndikimit të shkencës mjekësore.

Zhvillimi i personalitetit sipas Frojdit

- Sipas pikëpamjes së Frojdit për formimin e personalitetit luan rol vendimtar fëmijëria, përafërsisht periudha deri në moshën pesëvjeçare.

Se çfarë personaliteti do të formohet dhe qfarë do të jetë personaliteti i një individi gjatë tërë jetës, sipas Frojdit, zgjidhet në fëmijërinë e hershme. Të gjitha neurozat dhe të gjitha çrregullimet e sjelljeve në përgjithësi, e kanë burimin e vet në përvojën e asaj pjese të jetës (Rot, Nikolla). 

Teoria e modelimit e Bandura-s

- teori e të mësuarit social e Albert Bandura-s (1977) thekson rolin e vëzhgimit dhe të modelimit.

Eshtë e mundur që një njeri të mësoj dhe të ndryshoj sjelljen e tij duke vëzhguar dikë tjetër dhe pastaj duke imituar veprimin, me ose pa përforcim (Pettijohn, 1996) .

Sipas A.Bandur-as, të mësuarit sipas modelit, është të mësuar me anën e të cilit personi fiton sjellje të reja ose i ndryshon format e disa sjelljeve dhe të veprimeve të tij, duke u mbështetur në përceptimin e sjelljeve të personave të tjerë dhe duke pasur për bazë rrjedhimet e këtyre lloj sjelljeve dhe veprimeve për të, sikurse edhe ambientin shoqëror të tij.

Sipas këtij lloji të të mësuarit njeriu mëson forma të reja sjelljesh dhe veprimesh jo në bazë të imitimit të të njejtave sjellje dhe veprime të tjetrit, por nëpërmjet   të vlerësimit të rrjedhimeve të sjelljeve që i dallon te tjetri dhe të rëndësisë së përvetësimit të këtyre sjelljeve për gatishmëri sociale të tij. Këtu situata e caktuar sociale bënë që individi të sillet sikurse tjetri.

Rezultatet e dala nga intervista

Nëse fillojmë nga aspekti fizikë në intervistën e bërë me gjyshin rezulton se krahas moshës, gjyshi ndihej mjaft mirë. Ai nuk përjashtoi mundësinë se nuk ka ndryshime kjo periudhë e moshës.

Ai me pak fjalë përmbledhi zhvillimin fizikë, me ndryshime normale të kësaj periudhe. Intervistuesi pati një optimizëm të lartë, që shpresoj t’a kenë gjithë moshatarët e tij dhe një përgaditje psiqike për përballimin e ndryshimeve moshore.

Të gjitha ndryshimet i shihte në proporcion me moshën dhe i arësyetoi si të natyrshme.

Ndoshta pse gjyshi jeton në një atëmosferë të ngrohtë familjare, apo ndoshta edhe pse është person intelektual, me një biografi të ngjeshur profesionale si profesor fizike, ai po ecën me kohë dhe krahas kohës.

Këtu lidhem me mendimet e studiuesve se rënia e intelegjencës varet nga shkalla e arsimimit të individit. E në rastin e gjyshit që hulumtuam nuk dallohet ndonjë ramje e theksuar, përjashtimisht disa ndryshimeve të vogla se normal mosha siç ceket në literaturë shkakton ndryshime.

Përgatitja në përdorimin e teknologjisë- komunikimin me shoqëri e familjarë përmes rrjeteve sociale, gjyshit i ndihmonte shumë në shumë aspekte. 

Çka do të thotë se edhe në këtë moshë njeriu eshtë i aftë të përcjellë të arriturat e kohës pra zhvillimi psiqik vazhdon edhe në moshë të shtyer.

Siç ceket në literaturë se në këtë periudhë gjyshërit kanë nevojë më tepër për familjarët, nipat , mbesat dhe interesimi shoqërorë fillon me njëfar zbehje.

Po ashtu edhe gjyshi ne intervistë ceku se më tepër po e ndjen nevojën për nipat dhe mbesat, dhe se po e plotëson një boshllëk që i ka mbetur gjatë rritjes së fëmijëve të vet, për shkak të angazhimeve profesionale që i kishte dikur.

Është person që mundohet sa më tepër të ju përshtatet kohës dhe kushteve socio-materiale.

Intervistuesi ishte shumë i përgaditur në të gjitha format që mos të i bëhet barrë e familjes.

Gjyshërit tanë edhe pse në moshë duket qartë se nuk kanë dëshirë të ndihen të pavlefshëm, dhe çdo herë mundohen të kontribojnë aq sa munden për familjen.

Intervistuesi është ende në formë të kontriboj në edukimin e pasardhësve, t’i motivoj për punë, dhe t’i edukoj për një mirëqënie sa më të mirë si në familje ashtu edhe në shoqëri.

Preokupimet e gjyshit njëkohësisht edhe si porosi mund të themi, ishte respekti ndaj njerëzve dhe ruajtja e ambientit dhe natyrës.

Gjyshi që intervistova eshtë person që e don punën, tregon se që si fëmijë kjo dëshirë nuk ju shua asnjëher. Ende vazhdon të punoj aq sa mundet kuptohet, dhe asesi mundohet që mos të ju nënshtrohet pleqërisë.

Citoi se “puna më mbanë dhe se me punë më zgjatet jeta”.  

Shkenca vëren edhe faktin se vazhdim i jetës aktive ndikon në vitalitetin e njeriut si dhe në kohëzgjatjen e jetës së tij (Osmani, përmbledhje leksionesh). 

Gjyshi pajtohet se ka ndryshime të mëdha nga dje dhe sot, mirëpo ai i sheh këto ndryshime si avansim të teknologjisë dhe shkencës, mirëpo brengoset se jeta teknologjike lehtësohet në kuantitet por mungon në kualitet.

Prindin e vet gjyshi e përshkruan siç çdo prind tjetër si në raport djalë- babë, si gjysh- nip dmth, krahas rrethanave të kohës që ka mbretëruar në atë kohë.

Ndjenja prindërore ka ekzistuar si sot si atëherë. Gjyshi pohon se edhe kjo moshë ka bukuritë e veta, ku fjalën “ gjysh” e paraqet si sinonim i përjetimeve më të mira familjare.

Respekti për gjyshërit ka ekzistuar edhe në mesin e gjyshërve tanë, dhe se këtë respekt sot që gëzojnë gjyshërit tanë ne e kemi trashëguar gjeneratë pas gjenerate. Kjo pjesë gjason në teorinë e Banduras- teoria e modelimit, se ky model i respektimit të gjyshit ende është në mesin tonë. Gjithashtu edhe gjyshi përdorë model gjyshin e vet në raport me nipat dhe mbesat dhe sjelljet e një të moshuari që i përket.

Nga kjo intervistë rezultova se optimizmi, ndjenja, dëshira, socializimi qenkan procese që po u zhvilluakan edhe në peridhën e pleqërisë.

Pra zhvillimi fizikë, social, dhe psiqikë vazhdon gjithë jetën.

Konkluzione

Nga kjo intervistë e bërë me gjyshin, konkludojmë se zhvillimi i njeriut ekziston qysh atëherë kur ekziston njerëzimi.

Edhe gjyshërit tanë kanë qenë fëmijë të prindërve të tyre, kanë përjetuar fëmijërinë si çdo fëmijë në rrethanat e kohës në të cilën kanë qenë, kanë përjetuar moshën e re, moshën e mesme dhe moshën e vonë, pra të bërit gjysh, ku këtu edhe përfundon zhvillimi i njeriut si proces jetësor.

Gjatë gjithë procesit jetësor, njeriu gjatë gjithë etapave pëson ndryshime dhe zhvillohet, qoftë në aspektin fizik, qoftë në atë njohës qoftë në aspektin social.

Andaj natyra e procesit të zhvillimit është kjo, të lindësh, të rritesh, të arrish fazën e pjekurisë, të përballesh me ndryshime çoftë fizike, psikike, sociale, të pranosh rënien e periudhës së pleqërisë.

Çdo periudhë ka edhe kënaqësitë edhe përparësitë e veta. Edhe pleqëria apo të bërit gjysh mendoj se është një kënaqësi në vete, përderisa shef pasardhësit dhe se ti je ai që nga ne është shtuar një familje e tërë.

Rekomandime nga ana ime

• Personat e moshuar  gjithmonë duhet të respektohen qoftë gjyshi yt ose jo.

• Përderisa jemi qënie njerëzore, pa ndonjë detyrim, jemi të obliguar të përkrahim personat e moshuar.

• Procesi i zhvillimit është po ky ku kanë arritur gjyshërit tanë, dhe deomos edhe ne nesër do të jemi po në të njejtën periudhë jetësore, dhe do të ndiejmë nevojën për dashuri, mirësjellje, respekt.

• Konstrukti njerëzorë është i ndërtuar natyrshëm të dijë, të mendoj dhe të veproj në qfarëdo lloj mënyre, andaj rekomandoj që këto aftësi t’i përdorim pozitivisht, e mos të dalim jashtë kornizës njerëzore.

• Pra zhvillimi është proces që deshte apo nuk deshte deomos do të përjetosh këto stade që përbëjnë procesin jetësorë.

• Kjo është natyra njerëzore, ta duam, ta qmojmë, ndihmojmë dhe respektojmë gjyshërit tanë.

 Përfundimi

Në hulumtimin që bëra jam qasur  në periudhën e gjyshërisë, shpresoj që ja kam arritur qëllimit.

Falënderoj babain tim që me shumë dëshirë është bërë pjesë e hulumtimit, dhe më është përgjigjur pyetjeve të intervistes me seriozitetin më të madh.

Deklaroj që ky hulumtim është bërë nga vet unë, përjashtimisht literaturës së përdorur rreth teorive të zhvillimit.

 Bibliografia

Nushi, P. (2002) Psikologjia e përgjithsme. Shtëpia Botuese “Libri shkollor”, Peishtinë.

Pettijohn, F, Terry.( 1996) Psikologjia- një hyrje koncize. Shtëpia botuese “ Lilo” , Tiranë.

Boerre,G.( 2004) Teoritë e personalitetit. “ Plejad” , Tiranë.

Rot, N. ( 1994) Psikologjia e personalitetit. Enti I teksteve dhe I mjeteve të Kosovës, Prishtinë.

Osmani,Q.( 2000) Përmbledhje leksionesh” Psikologjia e pjekurisë dhe pleqërisë”

                  INTERVISTA

Intervistuesi: A. Z. Pensionist, gjysh, nga qyteti Ferizajit. Profesioni që ka pasur gjatë jetës Profesor I Fizikës.

1. Si ndjeheni nga aspekti fizikë?

1. Në aspektin fizikë në proporcion me moshën ndjehem mjaft mirë. Normalisht se vërehen ndryshimet e moshës, disa probleme me shëndetin, pak më tepër lodhje, por të gjitha ndryshimet i pranoj si të arësyeshme, duke e ditur se mosha sjellë ndryshime.

2. A keni vështërsi nga pikëpamja fizike?

2. Nga pikëpamja fizike dhe psikike, me të gjitha funksionet janë në nivel me moshën.

3. Si i shihni ngjarjet në shoqëri ?

3. Ngjarjet në shoqëri shkojnë në harmoni me zhvillimet botërore, si teknologjia dhe shkencat tjera të cilat ndikojnë në mardhëniet sociale dhe shoqërore në aspektin shoqëror të njerëzve.

Nëse flasim për shoqërin time, në këtë periudhë përparësi më tepër ju jap nipave dhe mbesave e pak më pak shoqërisë, sepse nipat dhe mbesat më mbushin të gjitha boshëllëqet që më kanë mbetur zbrazur derisa kam rritur fëmijët e mi. Përderisa isha duke i rritur fëmijët e mi nuk kisha edhe aq kohë të merrem me ta për shkak të angazhimeve profesionale, e falë zotit tash po e plotësoj atë nevojë me nipa e mbesa.

4. Si e shihni veten në rrethin familjar?

4. Në rrethin familjar duhet të i përshtatem kushteve socialo- materiale të familjes.

Zhvillimet sociale, gjithëherë luftojmë me qenë sa më pak barrë e familjes.

5. Ku e shihni kontributin tuaj në familje dhe shoqëri?

5. Kontributi i imi si i çdo prindi është edukimi i pasardhësve, edukata për punë, respektimi i të tjerëve, ruajtja e ambientit, ruajtja e vlerave njerëzore dhe humane, krijimi i ambientit sa më të mirë familjar.

6. Preokupimet tuaja sot?

6. Preokupimet e mia mbeten gjithëherë respekti për njeriun, ruajtja e ambientit- natyrës.

7. Me qka merreni sot?

7. ” Sot jetoj për me punu, me punë  më zgjatet jeta”. Mundohem ende të ndihem i dobishëm në familje, punoj punë çfarëdo që mund të ju lehtësoj djemëve të mi punën, brenda asaj çka mundem.

8. Si e keni parë jetën atëherë, dhe si e shihni sot- dallimin?

8. Jeta avanson në proporcion me zhvillimet tekniko- shkencore, secila periodë e jetës i ka bukuritë e veta, me zhvillimet teknologjike jeta lehtësohet në kuantitet mirëpo mungon kualiteti.

9. Si e keni parë prindin tuaj në rolin e gjyshit?

9. Prindi im ka qenë si cdo prind tjetër, dëshirë e çdo personi është të arrish të bëhesh gjysh, dhe fat i madh është të përjetosh atë ndjenjë. Fjala “gjysh” është sinonin i përjetimeve më të mira familjare.

 10. Si ka qenë gjyshi juaj në raport me ju si nip?

10. Gjyshi në raport me mua ka qenë vlera më e lartë njerëzore.

Tani si gjysh jamë shumë fatlum- me nipër dhe mbesa.

Vlera Bytyçi Ejupi (1965-)

Vlera Bytyçi Ejupi ,lindi në Tetovë më 16 maj 1965 në Tetovë . Shkollën fillore  e kreu  në Shkup.

 Në vitin 1983 kreu edhe shkollën e mesme në Shkup dhe paralelisht të gjitha kurset nga gjuha angleze për katër vite në Qendrën për gjuhë të huaja në Shkup,krahas shkollës së mesme të përgjithshme

"Zef Lush Marku".

Diplomoi në Universitetin e Shkupit në katedrën për Gjuhë dhe letërsi angleze,në drejtimin pedagogjik dhe atë përkthyes.

Në vitin 2002,kreu studimet pas universitare në Universitetin Shtetërorë të Tiranës,duke fituar titullin magjistër nga proza bashkëkohore angleze,pas mbrojtjes me sukses të dalluar të tezës"Love, sex and marriage,in the novel" Lady Chatterley's 

Lover" by D.H.Lavrence"-"Dashuria,seksi dhe martesa në novelën "dashnori i Zonjës Çetërli" nga D.H.Lawrence".

Në vitin 2009,fitoi titullin Doktor i Shkencave të Filologjisë pas mbrojtjes me sukses të dalluar të tezës së doktoraturës më titull

"The rlation among male and female protogonists in the novels "Women in love" and "Sons and Lovers" By D.H.Laawrence"-"Raporti mes protogonistëve në novelat"Gratë e dashuruara" dhe "Bijtë dhe dashnorë"në UEJL në Tetovë.

Vlera Bytyçi Ejupi, ka ligjëruar në shkollën e mesme"Zef Lush Marku" dhe "Nikolla Karev" në Shkup,në shumë kurse private dhe shtetërore,duke veçuar Qendrën për Gjuhë të huaja "Koço Racin" në Shkup.

Ka qenë pjesëmarrëse në shumë konferenca shkencore nèpër botë,është përkthyese e disa librave,si dhe përkthyese simultane dhe konsekutive.

Ka ligjeruar në universitetet në vijim në Universitetin e Tetovës, në Universiteti Ndërkombëtar të Evropës Juglindore  në Tetovë, në IBT në Shkup, në AAB në Prishtinë dhe për momentin Vlera Bytyçi Ejupi , ligjëron  Gjuhë angleze, si dhe Letërsinë Moderne dhe Postmoderne Anglo-Amerikane në UBT në Kosovë.

Prof.dr.Vlera Bytyçi Ejupi ,ka qenë themeleuese e katedrës për Gjuhë dhe Letërsi Angleze pranë Universitetit të Tetovës,kur ky institucion punonte në mënyrë ilegale.Vlera ka pasion poezinë si dhe shkrimin e letërsisë kreative,zhanrin eseistikë.

Shkrimtrja Bytyçi ka një stil tërheqës artistik dhe pedagogjik ,ajo jep kontribut të çmuar në zhvillimin dhe pasurimin e letërsisë sonë,

duke vazhduar traditat më të mira të mjeshtërve të letërsisë shqiptare dhe duke shfaqur një origjinalitet letrar ,që meriton vëmendjen dhe respektin e lexuesve.

Botime:

1."Love, sex and marriage,in the novel" Lady Chatterley's 

Lover" by D.H.Lavrence"-"Dashuria,seksi dhe martesa në novelën "dashnori i Zonjës Çetërli" nga D.H.Lawrence",Tiranë,2002

2."The rlation among male and female protogonists in the novels "Women in love" and "Sons and Lovers" By D.H.Laawrence"-"Raporti mes protogonistëve në novelat"Gratë e dashuruara" dhe "Bijtë dhe dashnorë",Tetovë, 2009.

3.Pakti me djallin,Konica Press, Shkup,2011.

4.Qelqi(Poezi dhe Ese),SHB "Rugova Art" Prishtinë,2019.

Flori Bruqi

Albin Kurti kryeministër i Kosovës/ Votohet qeveria e re, opozita braktis sallën

Nga Flori Bruqi 

VV dhe LDK me konferencë të përbashkët, zyrtarizohet marrveshja…

Lëvizja Vetëvendosje dhe Lidhja Demokratike e Kosovës nënshkruan mëngjesin e së dielës marrëveshjen për bashkëqeverisje

Lajmi është bëri i ditur nga kryetari i Vetëvendosje, Albin Kurti dhe ai i LDK, Isa Mustafa.

Qeveria e re do të ketë 15 ministri dhe 33 zëvendësministra, 6 ministri do të drejtohen nga VV, 6 nga LDK dhe 3 të tjera do të shkojnë për komunitetet

Qeveria e re e Kosovës pritet të votohet ditën e hënë në seancën e thirrur nga i mandatuarit për kryeministër Albin Kurti.

Lajmin u dha në një konferencë të përbashkët dy kryetarët e partive, Albin Kurti dhe Isa Mustafa.

Kurti: U takuam dhe dakorduam që të takohemi dhe nesër për të zgjedhur qeverinë e re dhe në këtë mënyrë të jetësojmë ndryshimin e madh politik të 6 tetorit. E kemi nënshkruar marrëveshjen, jemi marrë vesh për të gjitha përveçse për harmonizimin e programit dhe ndarjen e përgjegjësive në kuadër të qeverisë së re ku do të bashkëqeverisim. Ju falenderoj të gjithëve për durimin dhe përkrahjen që keni treguar gjatë këtij procesi që nuk ka qenë i lehtë, por ka qenë shumë më i sigurt nga sa është menduar.

Mustafa: Kemi arritur marrëveshjen dhe vlerësojmë se është një marrëveshje e mirë në dobi të Kosovës dhe në interes të ndryshimeve që duhet të ndodhin në vendin tonë. Marrëveshja është rezultat i një mirëkuptimi dhe një pune të përbashkët mjaft të gjatë me liderin e VV-së Albin Kurti dhe bashkëpunëtorët e tij. Kemi ardhur bashkarisht në një zgjidhje që mendojmë se është në interes të publikut. Dëshirojmë që kjo qeverisje të jetë e suksesshme dhe të realizojë pritjet e qytetarëve ndaj saj.

Hapet rruga për marrëveshje mes LVV dhe LDK, ku duket se Glauk Konjufca e liroi pozitën e Kryetarit të Kuvendit për LDK.

Sipas raportimeve të mediave, LDK dhe LVV janë duke diskutuar detajet e fundit të një marrëveshje, mirëpo tashmë pengesa që qëndronte në mes të tyre, ajo e Kryetarit të Kuvendit, është eliminuar.

Kreu I LDK Isa Mustafa dhe lideri i VV Albin Kurti, duket se kanë tejkaluar dallimet që penguan për më shumë se 118 ditë arritjen e “Koalicionit të Shpresës”.

Nga burime të brendshme, nënkryetari i Vetëvendosjes, nga Parlamenti do të shkojë në Qeveri, duke marrë post ministror dhe vendin e tij do e marrë Vjosa Osmani, sipas Express.

Për sa i përket pozitës së Presidentit, dy partitë janë marrë vesh të diskutojnë më vonë.

Albin Kurti niset për në Kuvend: Pas 23 vjetësh kam rastin t’i shërbej popullit

I mandatuari për kryeministër, Albin Kurti ka folur para mediave para nisjes për në Kuvend të Kosovës, ku për pak pritet që të bëhet votimi i qeverisë së re.

Kurti ka bërë të ditur se kryer përgatitjet për seancë.

“Kemi bërë të gjitha përgatitjet për seancën, me që rast synimi ynë është të zgjedhim qeveri të re, e cila do të punojë mbarë e mirë e sipas programit të harmonizuar, me një ekip shumë të mirë të kabinetit, por mbi të gjitha sot dua t’i falënderoj qytetarët e Kosovës që na mundësuan një ditë të tillë, në të cilën duam që ndryshimin e madh politik që ata e kanë bërë me 6 tetor, ne si përfaqësues ta shndërrojmë edhe në ndryshim qeveritar, pra ta institucionalizojmë ndryshimin e shkaktuar me vullnetin e popullit”, tha Kurti, teksa konfirmoi se do të takohet me deputetët e pakicave.

“Do t’i zhvilloj takimet përfundimtare edhe me disa deputetë do të shkoj njëherë në zyrën e grupit parlamentar të LV-së”, shtoi ai.

Lideri i Lëvizjes Vetëvendosje tha se pas 23 vjetësh e ka rastin që t’i shërbejë popullit.

“Është një ditë që është kapitull i ri edhe në Republikën e Kosovës edhe në jetesën e popullit e në aktivitetin tim politik, që 23 vjet jam në opozitë prej që merrem me politikë, më në fund do ta kem shansin e sidomos përgjegjësinë që t’i shërbej popullit si asnjë herë më parë”, ka thënë ai.

Pas katër muaj negociatash, sot votohet Qeveria e re e Kosovës

Deputetët e legjislaturës së shtatë të Kuvendit të Kosovës do të mblidhen sot për të votuar qeverinë e koalicionit Lëvizja Vetëvendosje-Lidhja Demokratike e Kosovës, koalicion ky që u arrit pas katër muaj negociatash.

Lëvizja Vetëvendosje dhe Lidhja Demokratike e Kosovës, dy partitë që morën më së shumti vota në zgjedhjet e parakohshme nacionale të 6 tetorit, kanë arritur marrëveshje për formimin e qeverisë së re, duke i dhënë fund ngërçit politik për shkak të mos pajtimeve rreth ndarjes së posteve.

Këto dy parti janë pajtuar që qeveria e re të ketë 15 ministri, duke bërë që secila prej tyre të udhëheqë me nga gjashtë ministri, posti i kryeministrit t’i takojë Vetëvendosjes, kryeparlamentari LDK-së, ndërsa tri ministri do t’iu takojnë minoriteteve.

Sa i përket postit të presidentit, e cila ka qenë temë e nxehtë e negociatave të deritanishme, LVV dhe LDK kanë vendosur që kjo çështje të mbetet për t’u diskutuar më vonë.

Në zgjedhjet e tetorit, Lëvizja Vetëvendosje fitoi 29 mandate, ndërsa Lidhja Demokratike e Kosovës 28.

Qeveria e Kosovës konsiderohet e zgjedhur nëse merr shumicën e votave të të gjithë deputetëve të Kuvendit të Kosovës, që i bije që së paku duhet t’i ketë 61 vota.

Kushtetuta e Kosovës parashikon edhe procedura të tjera në rast se Qeveria nuk merr shumicën e votave të nevojshme.

“Nëse përbërja e propozuar e Qeverisë nuk merr shumicën e votave të nevojshme, Presidenti i Republikës së Kosovës, brenda dhjetë ditësh emëron kandidatin tjetër sipas së njëjtës procedurë. Nëse as herën e dytë nuk zgjidhet Qeveria, atëherë Presidenti i Kosovës i shpall zgjedhjet, të cilat duhet të mbahen jo më vonë se dyzet (40) ditë nga dita e shpalljes së tyre”, thuhet në Kushtetutë.

Po ashtu, theksohet se anëtarët e Qeverisë pas zgjedhjes, japin betimin para Kuvendit. Ndërsa, teksti i betimit është i rregulluar me ligj.

Kushtetua ka paraparë edhe ministritë dhe përfaqësimin e minoriteteve.

“Në Qeveri do të jenë së paku një ministër nga komuniteti serb dhe një ministër nga ndonjë komunitet tjetër jo shumicë në Kosovë. Nëse janë më shumë se dymbëdhjetë ministra. Qeveria do të ketë edhe një ministër të tretë, i cili përfaqëson një nga komunitetet jo shumicë në Kosovë. Do të jenë së paku dy zëvendësministra nga komuniteti serb i Kosovës dhe dy zëvendësministra nga komunitete të tjera jo shumicë në Kosovë. Nëse janë më shumë se dymbëdhjetë ministra, Qeveria do të ketë edhe një zëvendësministër të tretë, i cili përfaqëson komunitetin serb, dhe një tjetër zëvendësministër, i cili përfaqëson një nga komunitetet e tjera jo shumicë në Kosovë. Zgjedhja e këtyre ministrave dhe zëvendësministrave do të vendoset pas konsultimit me partitë, me koalicionet ose grupet që përfaqësojnë komunitetet që nuk janë shumicë në Kosovë. Nëse caktohen kandidatë jashtë deputetëve të Kuvendit të Kosovës, për këta ministra e zëvendësministra kërkohet miratimi formal i shumicës së deputetëve të Kuvendit, të cilët u përkasin partive, koalicioneve, nismave qytetare dhe kandidatëve të pavarur, të cilët janë deklaruar se përfaqësojnë komunitetin në fjalë. Kryeministri, zëvendëskryeministrat dhe ministrat e Qeverisë mund të zgjidhen nga deputetë të Kuvendit të Kosovës ose nga persona të kualifikuar, që nuk janë deputetë të Kuvendit. Papajtueshmëria e anëtarëve të Qeverisë lidhur me funksionet e tyre rregullohet me ligj”, thuhet në Kushtetutë.

Është votuar me 86 vota pro dhe 10 abstenime qeveria e re e Kosovës, me kryeministër kryetarin e Vetëvendosjes Albin Kurtin.

Mësohet se të gjitha partitë opozitare e kanë bojkotuar seancën parlamentare pak minuta para se të votohej qeveria e re.

Kabineti qeveritar do të përbëhet nga 15 ministri, 2 zëvndëskryeministra dhe 33 zëvendësministra.

Ndërkohë zëvendëskryeministri i propozuar nga LDK-ja është Avdullah Hoti dhe nga Lëvizja Vetëvendosje Haki Abazi.

Emrat e ministrave:

Anton Quni – Ministër i Mbrojtjes.

Lumir Abdixhiku – Ministër për Infrastrukturë.

Besian Mustafa – Ministër i Bujqësisë.

Hykmete Bajrami – Ministre për Arsim.

Agim Veliu – Ministër i Brendshëm.

Vlora Dumoshi- Ministre për Kulturë, Rini dhe Sport.

Ministria e Punëve të Jashtme – Glauk Konjufca.

Ministria e Drejtësisë – Albulena Haxhiu.

Ministria e Financave dhe Transferave – Besnik Bislimi.

Ministria e Ekonomisë – Rozeta Hajdari.

Ministria e Shëndetësisë – Arben Vitia.

Ministria e Integrimeve Evropiane – Blerim Reka.

Ministre e Administratës – Emilia Rexhepi.

Për komunitete e Kthim – Dalibor Jetvic.

Për Zhvillim Rajonal – Ivan Milojevic.

 Albin Kurti do të vendosë shërbimin urshtarak të detyrueshëm

Lideri i Vetëvendosjes, Albin Kurti, në seancën plenare ku pritet të votohet Qeveria e re, shpalosi para deputetëve programin e tij qeverisës.

Ndër të tjera tha se shërbimi ushtarak do të jetë i detyrueshëm

“Shërbimi urshtarak i detyrueshëm. Kohëzgjatja 3 mujore

Do bëjmë përgatitjet për avancim të Forcës së Sigurisë së Kosovës drejt ushtrisë në kohë optimal dhe përgatitjet prë anëtarësim në NATO. Shërbimi urshtarak i detyrueshëm. Kohëzgjatja do të jetë 3 mujore dhe do I ndihmojë FSk për të përmbushur detyrat dhe rolin e saj në fushën e sigurisë.

http://ideali-im.blogspot.com/2007/05/pushtetaret-i-frigohen-heroit-te.html

Ç'farë shkrova më datën 13 maj 2007.

 në web faqën : http://ideali-im.blogspot.com/

Pushtetaret i frigohen Heroit te Demokracis Albin Kurtit

Shkruan: Flori BRUQI

Edhe nje here me shkas:Pushtetaret i frigohen Heroit te demokracise apo:

KUSH ËSHTË ALBIN KURTI?

Albin Kurti është lindur më 24 Mars të vitit 1975 në Prishtinë.
Shkollën fillore (1981-1989) dhe shkollën e mesme (1989-1993) përfundoi në Prishtinë me rezultate shembullore. Në vitin akademik 1993/94, Albin Kurti, filloi studimet dhe i kreu ato pranë Fakultetit të Elektroteknikës në Universitetin e Prishtinës...

Në Gusht të vitit 1997, Albin hyri në Unionin e Pavarur të studentëve të Universitetit të Prishtinës si anëtar i kryesisë së Unionit me detyrë për marrëdhëniet me jashtë. 

Albini ishte gjithashtu njëri ndër organizatorët e protestave paqësore të studentëve të UP për lirimin e objekteve shkollore, të cilët mbaheshin nga profesorët dhe studentët serbë. 

Albini së bashku me kryesinë e UPSUP organizuan protesta paqësore të studentëve më 1 tetor 1997, 29 tetor 1999, 30 dhjetor 1997 dhe 13 mars 1998. 

Gjatë kësaj kohe ishte ftuar në disa takime në Uashington DC, New York, Burksel, Kopenhagë dhe në Parlamentin Evropian në Strasburg me qëllim informimin e komunitetit botërorë rreth kërkesës së ARSYESHME të studentëve. 

Albini, gjithashtu është takuar edhe me personalitete të larta të politikës së jashtme botërore si Robin Cook (ish-ministër i jashtëm i Britanisë se Madhe), Kluas Kinkel (ish-ministër i jashtëm i Gjermanisë), Huber Vedrine (ministër i jashtëm i Francës), Rober Gelbard (ish-përfaqësues special i Presidenti Klinton për Ballkanin) dhe me ambasadorët dhe përfaqësuesit e ambasadave të vendeve perëndimore të cilët ishin të akredituara në Beograd. 

Në Gusht të vitit 1999, Albini filloi te punojë në zyrën e përfaqësuesit politik të UÇK-së, Adem Demaçit, ku shërbente si përkthyes. Në fillim të Marsit të vitit 1999, Albini ndërpreu të gjitha aktivitetet në UPSUP dhe pranë zyrës së Përfaqësuesit politik të UÇK-së për të vazhduar studimet e tij në universitet. 

Gjatë fushatës së bombardimeve të NATO-s, Albini mbeti (qëndroi) në Prishtinë, kur policia serbe e arrestoi atë me 27 prill 1999 dhe deri me 1 Maj është mbajtur në burgun e Prishtinës.

 Më 2 Maj është transferuar në burgun e Lipjanit ku ai qëndroi deri më 10 qershor. Gjatë kësaj kohe është torturuar barbarisht. Albini është akuzuar për takimin me Richard Holbrooke (ku në fakt, Albin kurrë nuk e ka takuar) dhe takimin me Christopher Hill. Më 10 qershor, Albini dhe shumë shqiptarë të tjerë të burgosur janë transferuar nga burgu i Lypjanit (Kosovë) në burgjet serbe. 

Më 12 Qershor Komiteti ndërkombëtar i Kryqit të Kuq informon që Albini mbahet në burgun e Pozharevacit. Në Gjykatën e Qarkut në Nish, e cila e ka marrë kompetencën e Gjykatës së Qarkut në Prishtinë, ishte mbajtur gjykimi kundër Albin Kurtit, njërit prej udhëheqësve të studentëve shqiptarë, i cili ishte burgosur më 27 prill të vitit 1999, në Prishtinë.

Në fillim të gjykimit, Albin Kurti ka deklaruar se është shtetas i Republikës së Kosovës, se nuk e pranon këtë gjykatë, por vetëm gjykatën e popullit të vet, se nuk do të përgjigjet në pyetjet e gjykatës dhe se refuzon avokatin. 

Në aktakuzë theksohet se Albin Kurti "gjatë vitit 1998, ka marrë pjesë në krijimin e bandës, e cila ka qenë në përbërje të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës" dhe se ka marrë pjesë në "negociatat për këmbimin e policëve në Dragobil e Likoc", se ka "qenë anëtar ilegal i Kryesisë së Unionit të Pavarur të Studentëve të Universitetit të Prishtinës" dhe "sekretar i përfaqësuesit politik të UÇK-së - Adem Demaçit".

Gjatë këtij procesi gjyqësor, Albin Kurti, midis të tjerash, ka thënë se si anëtar i Kryesisë së Unionit të Pavarur të Studentëve dhe si kryetar i Komisionit për Bashkëpunim Ndërkombëtar të këtij Unioni ka organizuar demonstratat e studentëve, "që kishin për synim pavarësinë e Kosovës dhe marrjen e Universitetit, si dhe kthimin e studentëve dhe profesorëve shqiptarë". 

Sipas fjalëve të Albinit, qëllimi i demonstratave ka qenë "pavarësia e Kosovës dhe lufta kundër regjimit serb, i cili me forca policore e ka pushtuar Kosovën dhe ka ushtruar dhunë ndaj shqiptarëve". Albin Kurti po ashtu ka deklaruar para gjykatës se është e vërtetë se ka qenë sekretar i përfaqësuesit politik të UÇK-së, Adem Demaçit, dhe se këtë e ka bërë për shkak të admirimit dhe respektit ndaj tij dhe për ta përkrahur dhe paraqitur politikën e UÇK-së" për realizimin e qëllimit të shenjtë - Pavarësisë së Kosovës dhe çlirimit të shqiptarëve nga regjimi okupues fashist i Sllobodan Millosheviqit. Albin Kurti u dënua me 15 vjet dhe pas ardhjes së Koshtunicës në pushtet u lirua. ... 

Më10 shkurt të këtij viti u paraburgos nga njësitë speciale të SHPK-së dhe UNMIK-ut për demonstratat e sotme të Lëvizjes vetëvendosje...

Akademik Prof.Dr.sci Namik Shehu ,sekretar ekzekutiv i Akedmisë së shkencave shqiptaro -amerikane shkruan:

I nderuar Zoti Flori !

Me lejoni qe nepermjet Jush te pershendes me dashuri shokun, mikun dhe njeriun Tuaj me te dashur Z. Albin Kurtin, atdhetarin e shquar te popullit te kosoves.

Nder, respekt dhe krenari per birin heroik te popullit shqiptar te Kosoves , per trimin sy patrembur dhe mbrojtesiin e te drejtave te pamohueshme te popullit te vet, guximtarit dhe sokolit te rinise kosovare trime, djalit te kosoves heroike ALBIN KURTIT.; qe mbron me dinjitet dhe me merite Pavarsine dhe sovranitetin e vendit te vet.

Me rastin e lirimit te Tij nga " roberia e lirise ", i urojme atij shendet, jete te gjate, dhe suksese te metejshme , ne vazhdimin e vepres se tij madhore, te drejte dhe atdhetare.

Familjes se Z. Albin Kurtit i dergoj pershendetje dhe falenderimet me te ngrohta dhe bujare ,per edukimin e dljalit te tyre me atdhetarizm te larte .

Pershendes Popullin martir te Kosoves dhe i uroj Kosoves sa me shpejte "pavaresi dhe shtet te lire dhe sovran ".

Me respekt dhe konsiderate.

Bashkeatdhetari Juaj. 

Namik M. Shehu

Nju Jork,13 maj 2017.

Presidenti Meta vlerëson aktorin e shquar Petrit Malaj me Titullin “Mjeshtër i Madh”

Në një ceremoni solemne të zhvilluar në Institucionin e Kreut të Shtetit, ku merrnin pjesë aktorë, regjisorë, profesorëe pedagogë të Universitetit të Arteve dhe personalitete të artit, Presidenti i Republikës Sh.T.Z Ilir Metavlerësoi aktorin e shquar Petrit Malaj me Titullin “Mjeshtër i Madh”, me motivacionin:“Për talentin e spikatur dhe profesionalizmin në realizimin e shumë roleve artistike si në ekranin e kinemasë, ashtu dhe në skenën e teatrit; për kontributin e dhënë në organizimin dhe drejtimin e strukturave akademike të artit skenik”.
Duke i dorëzuar zotit Malaj vlerësimin e lartë, Presidenti Meta vuri në dukjekënaqësinë e veçantë të nderimit të një personaliteti të artit skenik e filmit shqiptar, dhe një pedagog me 35 vite eksperiencë pedagogjike në Universitetin e Arteve.
“Kontributi i tij është real dhe i prekshëm, si në krijimtarinë e tij aktoriale ashtu edhe në fushën pedagogjike. Me krijimtarinë e tij, Petrit Malaj është një personalitet i njohur për publikun shqiptar, ku me personazhet e interpretuara prej tij ka fituar simpatinë e të gjithëve.
Ai ka interpretuar në mbi 20 filma artistik, në shumë pjesë teatrale dhe përherë ka transmetuar plot talent te publiku jetën e personazheve të tij. Zoti Petrit Malaj i përket një brezi të artë të artistëve shqiptarë.
Nuk mund të lë pa veçuar rolet e tij në filmat si , “Besa e Kuqe”, “Nëntori i Dytë”, “Militanti”, “Balada e Kurbinit”, “Kolonel Bunker”, e në veçanti në filmin “Kur hapen dyert e jetës”, që është aq i dashur për publikun shqiptar edhe sot. Së fundmi ai është rikthyer me shumë sukses në teatër në shfaqjen “Vizita e Inspektorit” me regji të regjisorit Altin Basha.”
Z.Malaj ka luajtur krah figurave më të mëdha të filmit shqiptar. Figura ikonike të ekranit dhe teatrit të cilët janë krenaria e artit shqiptar, si Sandër Prosi, Kadri Roshi, Robert Ndrenika, Tinka Kurti, Reshat Arbana, Ndrek Luca, Timo Flloko, Kastriot Çaushi, e shumë artistë të tjerë dhe regjizorë të talentuar.
Interpretimi pranë këtyre figurave të skenës dhe filmit shqiptar, fillimisht si student i disave prej tyre, e më pas si profesionist, bëri që, me eksperiencën e tij, të krijonte një profil të spikatur si aktor.” – nënvizoi Presidenti i Republikës.
“E larmishme sigurisht, është edhe karriera e tij pranë institucionit të vetëm publik të arsimit të lartë artistik në Shqipëri, si udhëheqës artistik i teatrit të Akademisë së Arteve, Dekan i Fakultetit të Artit Skenik dhe Rektor i Universitetit të Arteve.
Me krijimtarinë e tij, punën pedagogjike dhe drejtuese në Universitetin e Arteve, Petrit Malaj është pjesë e kontributit shumëvjeçar të brezave të shumtë të aktorëve, pedagogëve e studentëve për artin shqiptar.
Shkolla e artit shqiptar ka patur dhe ka personalitete të spikatura e të shquara, të cilët kanë dhënë një kontribut të vyer për ta çuar atë në nivele të larta. Petrit Malaj është njëri prej tyre.
Nisur nga ajo çfarë Petrit Malaj na ka afruar, me figurat e interpretuara në skenë dhe ekran, si dhe me punën e tij pedagogjike, ai ka krijuar një portret tejet të vecantë dhe interesant, i cili përherë ka ardhur tek ne duke promovuar energji pozitive e duke na dhënë sidomos në ekran, figura plot emocion.
I uroj zotit Malaj suksese të mëtejshme në karrierën e tij artistike, i bindur se ai dhe brezi i artistëve të cilit i përket, janë shembull për të rinjtë shqiptarë që aspirojnë ekranin dhe skenat shqiptare e ndërkombëtare” – u shpreh Presidenti i Republikës.

Çmimin Kombëtar për Romanin, për vitin 2018 e mori e fitoi Tom Kuka, apo Enkel Demi, me veprën “Gurët e vetmisë”.

Nëpërmjet romanit të Enkel Demit,“Gurët e vetmisë”.i cili  na vendos në një histori të një shekulli më parë , duke ju qasur asaj me një gjuhë po ashtu që po humbet dita ditës.

Si e zgjedh, si e kullon, si e vendos në tekstin tënd këtë gjuhë, e cila po humbet?

“Po është një gjuhë që ne e flasim akoma. Ne e përsosim në dialektet tona të gegnishtes apo toskërishtes dhe nëse jemi të guximshëm dhe e pranojmë vetveten ashtu sic jemi kemi për të fituar një pasuri dhe një thesar që është gjuha shqipe”.

Procesi krijues e ka shoqëruar që në rininë e hershme dhe për të ai është momenti kur ndihet më shumë se asnjëherë vetvetja. Në të tilla momente frymëzuese krijoi edhe “Gurët e Vetmisë”.

“Mendoj që janë të shumtë ata që nuk e kanë lexuar ende dhe unë uroj që ta lexojnë. Aq më tepër që unë mendoj që procesi i leximit është një proces krijimi. Gjithsecili e lexon librin sipas mënyrës së vet dhe mund të gjejë gjëra që unë nuk i dalloj. Uroj që të bëhen sa më të shumt lexuesit dhe ky cmim tju grishë kërshërinë që të shkohnë tek ky libër”.

Ndërsa arsyeja pse nuk shkruan me emrin e tij të vërtetë është kjo.

“Personazhi televiziv unë mendoj që do ta mbyste shkrimtarin në këtë rast”.

Në ceremoninë e mbajtur të mërkurën mbrëma Çmimin Kombëtar për Tregimin e fitoi Roland Gjoza me veprën “Për shkak të vajzave nga Parisi”. Havzi Nelës ju dha Çmimi Kombëtar për Poezinë. Ismail Kadare u vlerësua me Çmimin Kombëtar për Eseistikën me veprën “Kur sunduesit grinden”. Çmimi Kombëtar për Letërsinë për të rinj dhe fëmijë ju dha Mimoza Hafizit me veprën “Pika Trëndafili”

Ndërsa Luan Topciu mori Çmimin Kombëtar për Përkthimin, me veprën e Linda Maria Baros “Shtëpia me brisqe rroje”.