Organet e rendit të mos lejojnë hyrjen ekstremistëve fetar

Vehabizmi është një lëvizje fetare, ose degë e Islamit, e zhvilluar në shekullin e 18-të në Arabinë Saudite nga teologu mysliman, Muhamed in Abd al-Vahab. Njihet si një formë më e rreptë e Islamit që insiston në interpretimin fjalë për fjalë të Kuranit.

Kritikët thonë se kjo ngurtësi e vehabistëve ka çuar në keqinterpretimin dhe shtrembërimin e Islamit, duke drejtuar gishtin kah ekstremistët si Osama bin Laden dhe talibanët.

Sot, në diskursin mediatik, fjala vehabizëm lidhet me lëvizjet ekstremiste, që në rastet më radikale kryejnë sulme terroriste në emër të Allahut, edhe pse studiuesit e kësaj rryme thonë se vetë teoricieni Muhamed in Abd al-Vahab nuk e ka mbështetur dhunën.

Sidoqoftë, a ekziston lëvizja vehabiste në Kosovë?

Dyshime për individë të caktuar që mund ta ndjekin këtë rrymë të Islamit ka, por mungojnë provat, si nga Policia, ashtu edhe nga Bashkësia Islame e Kosovës (BIK).

Në Policinë e Kosovës thuhet se vendi nuk është i rrezikuar as nga grupet radikale islame, as nga ndonjë formë e terrorizmit.

Këtë përfundim, zëdhënësi Baki Kelani e jep duke u bazuar në këmbimin e informacioneve me institucionet tjera të sigurisë në Kosovë, por edhe me Bashkësinë Islame të Kosovës.

“Kosova nuk është në një mënyrë të drejtpërdrejtë e rrezikuar nga sulmet terroriste, por Kosova nuk mund të jetë imune nga rreziqet që sillen nga sulmet e tilla. Në bazë të disa vlerësimeve, qofshin ato edhe ndërkombëtare, populli i Kosovës nuk llogaritet që është një popull, i cili mund të përfshihet në raste të tilla terroriste. E potencova se nuk paraqitet ndonjë rrezik i drejtpërdrejtë nga grupet e tilla”, thotë për Radion Evropa e Lirë Baki Kelani.

Në shtetin me më shumë se 90 për qind të popullatës që i përket besimit islam, feja nuk është faktor kryesor në jetën publike dhe këtë e vë në pah edhe një raport i Departamentit Amerikan të Shtetit për liritë fetare në botë.

“Retorika fetare mungon në masë të madhe në diskursin publik të komuniteteve myslimane, ndërsa pjesëmarrja në xhami është e vogël. Por, veshja islamike, edhe pse jo shumë e shpeshtë, ka shënuar rritje”, thuhet në raport.

Në të njëjtin vihen në pah shqetësimet e Bashkësisë Islame të Kosovës për grupet radikale islamike, për të cilat thuhet se po veprojnë nga shtëpitë private dhe “udhëhiqen nga persona që nuk janë të Kosovës”.

Elemente që devijojnë nga Islami tradicional

Vërshimi i organizatave të ndryshme joqeveritare në Kosovën e pasluftës, sipas drejtorit për media dhe veprimtari botuese të Bashkësisë Islame të Kosovës, Ahmet Sadriu, ka futur edhe elemente fetare që kanë devijuar nga praktikimi i Islamit tradicional në Kosovë.

“Edhe këtu po përflitet, po përdoret termi vehabist, termi selefist... Është e vërtetë që, sidomos pas luftës, prania e shoqatave të ndryshme nga vende të ndryshme të lindjes dhe të perëndimit në Kosovë ka bërë që të hasim dukuri të reja. Në aspektin islam, kemi diçka të tillë që është e pranishme, siç është praktikimi i namazit - po lidhem konkretisht te namazi, apo te forma e të falurit dhe aty-këtu te dukuria e veshjes, ku hasim njerëz me mjekra të gjata dhe me pantallona të shkurtër. Nuk do të thosha se kemi një tendencë në rritje. Përkundrazi, ndoshta para disa viteve ka qenë shumë më e theksuar sesa tani”, thotë Sadriu.

Njerëz me veshje dhe dukje të tillë, siç i përmend Sadriu, në muajt e kaluar kanë organizuar një sërë protestash në Prishtinë, me kërkesat për ndërtimin e një xhamie të madhe në kryeqytet dhe lejimin e bartjes së shamisë në shkollat fillore dhe të mesme.

Njëri nga pjesëmarrësit në këto protesta ishte edhe Fuad Ramiqi, një ish-ushtarak dhe politikan kosovar. Ndaj tij, sikurse edhe ndaj Lëvizjes Bashkohu, u drejtuan akuza se i përkasin rrymës vehabiste.

“Nuk i përkas asnjë sekti, përpos që jam mysliman. Tendencat që të më lidhin me vehabizëm, janë tendenca që kanë zanafillë në qarqet anti-islame edhe jashtë Kosovës, edhe jashtë Ballkanit. Qëllimi është që të destabilizohet në përgjithësi çështja e bashkëjetesës së një shoqërie demokratike - kinse në Ballkan e Kosovë mund të ketë grupe të tilla. Por, tendencat shkojnë kah ato që të paraqitet Islami si frikë për njerëzimin”, thotë Ramiqi, duke kritikuar edhe vetë Bashkësinë Islame të Kosovës se po promovon një Islam tradicional kosovar, e që, sipas tij, nuk ekziston.

Mysafirë të paftuar

Ahmet Sadriu shpjegon se kërkesat e paraqitura në protestë, BIK-u i ka adresuar në vija institucionale. BIK-u nuk i ka mbështetur protestat ku ka marrë pjesë Ramiqi, duke thënë se pas tyre fshihen shërbime të huaja.

“BIK-u kaherë ua ka bërë me dije institucioneve tona se ka njerëz që futen brenda Kosovës e që janë mysafirë të paftuar dhe të pakontrolluar. U kemi bërë kërkesë institucioneve tona që të mos lejojnë të futet kushdo këtu dhe të na shkaktojë trazira apo telashe. Brenda këtyre protestave që kanë ndodhur, kemi pasur elemente që kanë qenë jo të Kosovës, pjesëmarrës që kanë qenë edhe prej trojeve tjera shqiptare - Maqedonisë, Shqipërisë - për të cilët i kemi vënë në dijeni organet tona relevante. Ka qenë grup i vogël, e që nuk besoj se në të ardhmen shkakton rrezik për sigurinë e Kosovës”, thotë Sadriu.

Një vit më parë, nën dyshimet për aktivitete të paligjshme, autoritetet e Kosovës patën dëbuar në Shqipëri Kastriot Dukën, imamin e vetëshpallur në Xhaminë e Marinës së Skenderajt.

Qeveria e Kosovës, në anën tjetër, duke marrë parasysh rrezikun nga sulmet terroriste pas ngjarjeve të 11 Shtatorit në SHBA, ka hartuar një strategji kundër terrorizmit.

Në dokument thuhet se Kosova kërcënohet nga grupe të jashtme që mund të kenë ndikim radikalizimin e grupeve brenda Kosovës.

“Pozita gjeostrategjike e Kosovës, përveç që krijon mundësinë për ta bërë vendin tonë si cak transiti për aktivitete ilegale dhe trafiqe të ndryshme, paraqet rrezik edhe për shpërndarjen e sindromës së terrorizmit, veçanërisht të atij me bazë të fundamentalizmit religjioz. Në frymën e kësaj, edhe përbërja religjioze e popullatës sonë me shumicë islame mund të përdoret si element për zgjerimin e influencës në rajon”, thuhet në dokument.

“Shpeshherë, kjo përbërje mund të shfrytëzohet si alibi për të ndryshuar fokusin nga elementet tjera që janë të pranishme në Kosovë dhe rajon, e që për qëllime politike të paraqesin Kosovën si vend, i cili strehon, mbron, rekruton, trajnon dhe sponsorizon terrorizmin”, thuhet në strategjinë, e cila synon mbrojtjen e të gjitha komuniteteve nga ndikimet e këtyre grupeve, si dhe parandalimin e luftimin e kësaj ideologjie.
Kosovari vret dy ushtarë amerikanë

Kosovarë me shtetësi të huaj, si në SHBA e Gjermani, janë akuzuar për sulme terroriste, të motivuara nga Islami radikal. Ndërsa, edhe në Kosovë ka individë të ndryshëm që janë akuzuar për përfshirje në komplote terroriste.

Një nga ta është Asllan Bajrami, njëri nga njerëzit më të kërkuar të FBI-së, nën dyshimin për mbështetje të veprave terroriste. Ai jeton lirshëm në Mitrovicë, për shkak të mungesës së një marrëveshjeje ekstradimi midis Kosovës dhe Shteteve të Bashkuara. EULEX-i thotë se nuk ka bazë ligjore për ta ekstraduar. Sidoqoftë, këto trajtohen si raste të izoluara.

Një hulumtim i bërë nga Qendra për Studime Humanistike, Gani Bobi, vë në pah se Kosova nuk rrezikohet nga radikalizmi fetar. Bashkautori i hulumtimit, Shkëlzen Maliqi, shpjegon më shumë:

“Në vetë deklarimet se sa janë besimtarë e sa janë tolerantë, rezultatet tregojnë se shumica dërrmuese e kosovarëve, besimtarëve, edhe atyre myslimanë, përkatësisht 92 për qind kanë orientim pro-perëndimor, e vetëm 4 për qind tregojnë një formë të deklarimit anti-perëndimor dhe mendojnë se feja është më e rëndësishme sesa vlerat tjera”.

Sipas Kushtetutës së saj, Republika e Kosovës është shtet laik dhe neutral në çështje të besimeve fetare. Por, Republika e Kosovës siguron ruajtjen dhe mbrojtjen e trashëgimisë së vet kulturore dhe fetare.

Duke marrë për bazë dispozitat kushtetuese, së fundmi, Kuvendi i Kosovës ka hedhur poshtë kërkesën për futjen e lëndës fetare në shkollat publike në kuadër të Ligjit për arsimin para-universitar.

----------------------------------------

Organet e rendit të mos lejojnë hyrjen ekstremistëve fetar

Myftiu i Kosovës, Naim Tërnava, u bëri thirrje institucioneve të sigurisë që t’i kontrollojnë mirë kufijtë, pasi vlerëson se në Kosovë po hyjnë individë të dyshimtë, të cilët përmes aktiviteteve fetare po synojnë indoktrinimin e rinisë me frymë ekstremiste.
Në intervistën për Radio Kosovën, ai po ashtu rithekson kërkesën për futjen e lëndës së edukatës fetare nëpër shkolla dhe ndërtimin e xhamive të reja në qendër të Prishtinës.

RADIO KOSOVA: Myfti, ju reaguat ashpër kur deputetët e Kuvendit të Kosovës refuzuan ndryshimet në Ligjin për Arsimin Parauniversitar, i cili do të mundësonte mësimin fetar dhe bartjen e shamisë në shkolla. Tash sikur keni heshtur. A ekziston ndonjë marrëveshje e fshehtë për këtë çështje apo thjesht po prisni derisa të vijë momenti për ta riaktualizuar këtë çështje? Të përmendim se, këto ditë Qeveria procedoi në Kuvend Projektligjin për liritë fetare, me këtë rast a janë marrë për bazë aty kërkesat e Bashkësisë Islame të Kosovës?

TËRNAVA: Kërkesa për zbatimin e lëndës fetare në shkollat publike në Kosovë, është një kërkesë e kamotshme e Bashkësisë Islame, që nga viti 1992, kur për herë të parë kërkesën ia kishim dërguar Presidentit të ndjerë, Ibrahim Rugova. Atëherë na është thënë se do të shikohet mundësia në ditë më të mira dhe unë besoj se këto ditë kanë ardhur, pasi Kosova është shtet i pavarur dhe demokratik, në zemër të Evropës. Andaj, kërkesa e Bashkësisë Islame është me vend dhe në kohë të duhur. Kjo kërkesë synon që të gjithë fëmijët tanë të jenë të një niveli me njohuritë për fetë e tyre, me moshatarët në Evropë. Në fakt, kanë mbetur vetëm Kosova dhe Shqipëria pa e zbatuar këtë lëndë në shkolla. Andaj, edhe ligjërata ime për Bajram, nuk ka qenë e ashpër, siç po thoni ju, por ka qenë një ligjëratë e drejtë dhe në kohë të duhur. Parlamentarët e Kosovës janë të zgjedhurit e popullit dhe duhet t’i kenë parasysh kërkesat që dalin nga populli dhe zbatimi i lëndës fetare është kërkesë e besimtarëve të Kosovës. Atë ditë, në Parlament, paksa me dashje dhe padashje, janë fyer ndjenjat e besimtarëve dhe ky ka qenë shkaku që unë kam reaguar dhe do të reagojë prapë, nëse e kërkon nevoja. Nuk është se kemi heshtur, pasi kërkesa është e vazhdueshme, ne presim që institucionet tona të vetëdijesohen dhe të marrin këtë vendim të arsyeshëm e të plotësojnë edhe një prej standardeve evropiane.

RADIO KOSOVA: A jeni duke lobuar për të realizuar kërkesat tuaja? A keni kontakte me partitë politike dhe çfarë ju thonë ato?

TËRNAVA: Unë me të gjitha partitë politike kam kontaktuar; të gjithëve u kemi kërkuar, edhe Kryeministrit edhe Kryetarit të Parlamentit, por ende asgjë nuk është ndërmarrë. Ne presim që në një të ardhme të afërt të ndërmerret diçka. Edhe rasti për shamitë në shkolla është një kërkesë e jona, që nxënëset me shami të lejohen të vijojnë mësimin nëpër shkolla. Kosova është vendi i vetëm në Evropë ku nuk lejohet nxënësja me shami të shkojë në shkollë, dhe kjo besoj se është një shkelje flagrante mbi të drejtat elementare, të garantuara me të gjitha konventat ndërkombëtare. Sot, t’ia mohosh të drejtën e shkollimit dikujt, për shkak të një shamie, është atak i drejtpërdrejtë, dhe t’i hapësh rrugën humnerës, humbjes dhe injorancës, këtë unë e konsideroj krim.

RADIO KOSOVA: Kur prisni të ndodhë kjo dhe nëse prapë i''''u refuzohet një kërkesë e tillë, a keni ndonjë plan se si do të veproni?

TËRNAVA: Besoj që Bashkësia Islame e Kosovës do të gjej mënyrën dhe mundësinë që në bashkëpunim me institucionet tona, gjithherë, që edhe lënda fetare dhe shamia të lejohen në shkolla.

RADIO KOSOVA: A ju është premtuar se kjo do të zgjidhet shpejt?

TËRNAVA: Po, sigurisht se po. Në atë kontekst, do të shikohet më vonë dhe kësaj pune do t’i gjendet zgjidhja.

RADIO KOSOVA: Një çështje tjetër që ngjalli shumë debat është vendi ku të ndërtohet xhamia e madhe në Prishtinë. Këtë ide e kanë kundërshtuar edhe përfaqësues të disa partive politike. A jeni marrë vesh me komunën e Prishtinës, se ku do të ndërtohet xhamia, apo ende jo?

TËRNAVA: Bashkësia Islame është mbipartiake dhe ne, sigurisht, bashkëpunojmë me gjithë ata që i prijnë institucioneve të Kosovës dhe të gjithë kanë kontribuar në krijimin e një infrastrukture të re për Bashkësinë Islame të Kosovës. Prishtina është paksa më e ndjeshme, pasi siç e shohim, ajo është më e ngulfatur dhe unë e kuptoj se i mungon një hapësirë qendrës së Prishtinës. Megjithatë, ne kemi kërkuar në vazhdimësi, tash e 12 vjet, që Prishtina duhet të ketë një xhami të madhe mu në qendër të saj dhe tri simbolet e feve autoktone të korrespondojnë njëra me tjetrën. Pasi është kisha ortodokse edhe katedralja, pra, aty e ka vendin edhe xhamia. Kuvendi Komunal i Prishtinës, për momentin, ka ndarë parcelën te parkingu i Postës së Re. Këto ditë jemi duke biseduar dhe do të shohim mundësinë e ndërtimit të një xhamie aty, por sigurisht, ne do të kërkojmë mundësinë e ndërtimit të xhamisë afër dy objekteve të feve të tjera, afër Universitetit të Prishtinës.

RADIO KOSOVA: Domethënë, po kërkoni ndërtimin e dy xhamive në qendër të Prishtinës?

TËRNAVA: Prishtina ka nevojë edhe për shumë xhami, jo vetëm në qendër.

RADIO KOSOVA: Unë po pyes a po kërkoni ndërtimin e dy xhamive në qendër të Prishtinës?

TËRNAVA: Nuk është qendër ajo atje te posta, nuk është bash qendër.

RADIO KOSOVA: Për vendin te posta jeni marrë vesh që të ndërtohet xhamia, në ndërkohë po kërkoni edhe një xhami afër katedrales, apo?

TËRNAVA: Dëgjo! Numri i xhamive që ka Prishtina deri tash, është i vogël. Kjo është bërë kur Prishtina ka pasur 18 mijë banorë. As për së afërmi xhamitë që janë në Prishtinë nuk përmbushin kërkesat e qytetarëve. I kemi gjithsej 6 mijë metra katrorë hapësirë që është tepër pak. Ju po e shihni edhe vet çfarë interesimi ka, në veçanti në faljen e namazit të xhumasë. Nesër, siç po shihet, do të jetë ditë më shi dhe ju si gazetar duhet të dilni dhe të shikoni xhematin se ku po falet, në baltë ose në diellin kërcëllues, në 37 gradë. Askush nuk po kërkon asgjë, pse kjo këtu e pse ajo atje, por vetëm për shkakun se është nevojë e besimtarëve. Sepse ka interesim më të madh për fe, nga rinia ka kërkesa të vazhdueshme për hapësirë më të madhe për falje të namazit të xhumasë. Ja, në Prishtinë, janë ndërtuar disa xhami por kemi lagje që nuk ka, si p.sh., Pejtoni, Lakërishta, Ulpiana, Arbëria etj.

RADIO KOSOVA: Ta sqarojmë edhe njëherë, Myfti! Jeni pajtuar tashmë me Kuvendin Komunal që xhamia e madhe të ndërtohet afër postës, apo jo?

TËRNAVA: Ai vend na përshtatet për ndërtimin e xhamisë.

RADIO KOSOVA: Por do të kërkoni edhe një tjetër në qendër?

TËRNAVA: Jo vetëm edhe një, por edhe shumë të tjera.

RADIO KOSOVA: E përmende interesimin e rinisë për fenë, në ndërkohë po debatohet mjaft për Islamin tradicional dhe rryma tjera të tij që po depërtojnë, jo vetëm në Kosovë, por edhe ne vende tjera të botës. Çfarë po bëni ju si Bashkësi Islame që kjo rini të përcjell traditën e Islamit që kemi trashëguar?

TËRNAVA: Është e mirë se i madhi Zot kur iu drejtua njerëzimit mbarë, fjalën e parë e tha: lexo! Andaj, i tha lexo, studio, mëso! Prandaj, absolutisht, nuk është mirë të gjykohen gjërat pa i ditur fare. Sepse këtu po na vije se paska Islam tradicional dhe jotradicional. Islami është një- dhe është kështu prej Ademit a.s., deri te Muhamedi a.s,-është një Islam. Kurani është një, porositë janë një. Ta kemi parasysh, se p.sh., kur shkojmë te mjeku dhe ai na shkruan barërat ne nuk guxojmë t’i konsumojmë në masë të madhe, pasi na dëmtojnë. Por duhet t’i konsumojmë aq sa është e nevojshme. Për atë Islami është mesatar dhe e do mesin, nuk do tejkalime.

RADIO KOSOVA: A po mbahet ky mes në Kosovë?

TËRNAVA: Kosova është shtet i ri. Kosova ka probleme të mëdha. Pra, nuk është problem, absolutisht, Islami në Kosovë, pasi ekzistojnë probleme tjera. Ndërsa ne, si Bashkësi Islame, jemi ata të cilët kemi luftuar dhe luftojmë që ta ruajmë mesin, sepse është parim kuranor që të jemi mesatarë, gjithnjë. Në fenë islame nuk ka vend as radikalizmi, as fundamentalizmi dhe as terrorizmi. Këto janë tri gjëra që janë armiku më i madh i Islamit. Ne si prijatarë të fesë islame i kemi luftuar dhe i luftojmë, sepse na urdhëron Zoti dhe thëniet e Muhamedit a.s., dhe e kemi për obligim ta ruajmë vendin tonë prej çdo të keqeje që i kanoset. Askush nuk ka të drejtë ta donë Kosovën më shumë se unë se ti, apo se tjetri.

RADIO KOSOVA: Çfarë duhet të dinë besimtarët mysliman në Kosovë, në mënyrë që të mos bien pre e ekstremistëve?

TËRNAVA: Fatkeqësisht edhe sot në Kosovë ende hyjnë njerëz pa kurrfarë kriteri, hyjnë persona të paftuar, hyjnë persona dhe individë, të cilët nuk ia duan të mirën Kosovës. Ata nuk janë zyrtarë dhe mysafirë të Bashkësisë Islame. Ata po mundohen që një pjesë, në veçanti rininë, ta indoktrinojnë. Për këtë duhet të jemi shumë syçelë. Ministria e Punëve të Brendshme, EULEX-i dhe Qeveria në përgjithësi, duhet t’i kontrollojnë kush janë ata njerëz. Unë nuk mund t’i kontrolloj kufijtë e Kosovës, pasi nuk është punë e imja, por dua të deklarojë botërisht se ata individë që kanë ardhur në Kosovë nuk kanë ardhur me ftesën e Bashkësisë Islame. Bashkësia Islame ka programin e vet dhe e di rrugën të cilën duhet ndjekur. Ne i porosisim të gjithë xhematlinjtë tanë, të gjithë vëllezërit dhe motrat tona, që të mos bien pre e asnjë interesi të ngushtë, pavarësisht nga vije ai. Pasi nuk ka radikalizëm vetëm në fenë islame por edhe në fetë tjera, dhe ato janë prezente në Kosovë. Megjithatë, unë nuk shoh rrezik për ardhmërinë, mirëpo duhet që institucionet e Kosovës, në bashkëpunim me ne, të punojnë dhe t’i çojnë në vend porositë fetare, ta ruajmë mesin, por jo duke i luftuar ndjenjat fetare.

RADIO KOSOVA: E përmenda Islamin tradicional sepse disa hoxhallarë kanë thënë se janë sulmuar fizikisht nga njerëz që kanë devijuar nga Islami tradicional. Çfarë është duke ndodhur? A duhet të ndjejnë frikë hoxhallarët?

TËRNAVA: Ne i kemi gjykuar të gjitha ato raste. E kemi ftuar dhe e ftojmë Policinë e Kosovës që sa më shpejt që është e mundshme, këto raste të zbulohen, sepse është vërtet ligështi dhe punë joburrërore të sulmohet imami ose hoxha. Kjo është për çdo kritikë dhe çdo gjykim, ne dëshirojmë që këta njerëz të marrin dënimin e merituar. E përmende edhe rrezikun apo? a shihni rrezik ? (...)

RADIO KOSOVA: Po sepse kur përdoret dhuna atëherë rreziku është i pashmangshëm.

TËRNAVA: Është shumë e vërtetë. Një rast është i tepërt, e neve na kanë ndodhur disa. Mirëpo, duhet të shikojmë edhe aspektin tjetër. Ne jemi në rrezik, të gjithë, por mos të harrojmë se ne kemi edhe mijëra vëllavrasje, 600 raste të vetëvrasjeve dhe qindra raste kur të rinjtë po e mbysin veten me substanca narkotike. Pra, jemi të rrezikuar të gjithë dhe nuk po i kushtojmë rëndësi kësaj pune fare.

RADIO KOSOVA: Por, imazhin e Kosovës e dëmtojnë më shumë rastet e sulmeve ndaj hoxhallarëve.

TËRNAVA: Nuk është kështu. Më shumë e dëmtojnë rastet që i përmenda sesa dy ose tri raste që kanë të bëjnë me Islamin. Ne, qytetarët e Kosovës, duhet të japim kontributin tonë në çdo fushë. Dhuna është e papranueshme për Bashkësinë Islame, dhuna është e papranueshme për Kuranin dhe dhuna është e papranueshme për porosinë hyjnore të pastër që ka Islami. Vetë fjala Islam d.m.th., Paqe. Islami dhuron veç paqe dhe është kundër dhunës, terrorizmit, radikalizmit.

RADIO KOSOVA: Një pyetje për fund. Cili duhet të jetë pozicioni i shtetit të Kosovës karshi vendeve islamike dhe atyre perëndimore? A duhet edhe në këtë drejtim të mbajmë mesin?

TËRNAVA: Mendoj që shteti i Kosovës është duke e mbajtur një balancë të mirë me shtetet islame dhe ato jo islame dhe kështu duhet të vazhdojë, sepse ne duhet të jemi miq me tërë botën. Nuk duhet që me një pjesë të botës të armiqësohemi dhe me tjerët të jemi miq. Kjo nuk ka logjikë. Pra, unë mendoj se po udhëhiqet një politikë e mençur edhe me botën islame. Sigurisht që duke përjashtuar ndonjë shtet të mundshëm që nuk ka raporte të mira me SHBA-në dhe BE-në, gjë që reflektohet edhe në politikën tonë të përditshme.

Libër mbi sfidat e lirisë së fjalës

Libri "Fjala e lirë sfidë evropiane", i botuar nga botimet "UET Press", mund të konsiderohet pa diskutim një vlerë e shtuar në galerinë e vogël të titujve mbi problematikën e medias në Shqipëri

 Postuar më, 23 tetor 2011 - Sfidat e lirisë së fjalës është tematika që gazetari i njohur, Sokol Balla, prek në librin e tij të ri, i botuar nga "UET Press". Para dy dekadash, në vendin tonë njerëzit burgoseshin, dënoheshin apo edhe vriteshin për fjalën e tyre të lirë. Sot në Shqipëri, vërtet, askush ndoshta nuk mund të lëndohet fizikisht, por ndëshkimi si fenomen ka pësuar një metamorfozë…

Për Sokol Ballën, një nga gazetarët dhe moderatorët më të vjetër në vend, fjala e lirë është sfida evropiane e shqiptarëve. Ai vjen për herë të tretë te lexuesi shqiptar me një libër që i kushtohet lirisë së shprehjes, si një kusht kur ne si, qytetarë të këtij vendi, Shqetësim për lirinë e medias
Libri sjell një qasje interesante, pasi, sipas Ballës, vetë Evropa po përjeton një moment kritik për sa u përket shqetësimeve të lidhura me lirinë e medias dhe me lirinë e fjalës. "Kështu, si Shqipëria, edhe media e saj, gjithashtu, janë duke u këshilluar nga Brukseli që të ndjekin modelin evropian, një adaptim ligjor dhe social. Në një kohë kur vendi po synon të integrohet në BE, Evropa vetë jo shpesh ofron një model me një situatë jo më pak problematike, kur vjen puna te liria e medias dhe te industria e medias", thotë ai në preambulën e librit.kërkojnë integrimin evropian. E destinuar fillimisht për të qenë një temë diplome për studimet "Master" në Universitetin e Kardifit në Britaninë e Madhe, një nga më prestigjiozët në botë për studimet mbi median, e cila vjen sot në duart e lexuesit shqiptar në formën e një libri, ky libër i botuar nga botimet "UET Press" mund të konsiderohet pa diskutim një vlerë e shtuar në galerinë e vogël të titujve për problematikën e medias në vend.

Në parathënien e tij, Henri Çili shtron tri konsiderata që ky libër prezanton për publikun shqiptar. Së pari, tashmë jemi një hap më para, pra nuk kemi më dhunë fizike ndaj gazetarëve, si ajo e fillimviteve '90.

Konsiderata e dytë që trajton libri vë në qendër të problematikës së lirisë së shtypit faktorin ekonomik. Sipas tij, problemi kryesor është mënyra se si financohet media në Shqipëri. Megjithëse ajo është kryesisht me humbje, paradoksalisht është një nga sektorët që nuk falimenton. Konsiderata e tretë lidhet me zhvillimet shumë të shpejta të teknologjive të komunikimit masiv dhe disiplinave, si marrëdhëniet me publikun dhe marketingun, dhe këtu shtrohet çështja e dallimeve mes lajmit si produkt i interesit publik dhe lajmit si produkt i përpjekjeve marketing dhe atyre të marrëdhënieve me publikun. "Për të gjitha këto, për ta përballuar lirinë e shprehjes si 'një sfidë evropiane', siç e titullon Sokol Balla këtë libër, del nevoja e konsiderimit të çështjes përtej problemeve klasike që ka pasur deri tani e ka edhe sot media në Shqipëri. Ky libër, i ndërtuar mbi një hulumtim autentik, në të vërtetë i hap të gjitha këto pista diskutimi", thotë Henri Çili në parathënien e librit.

Instituti për Hulumtimin e Krimeve të Luftës në Kosovë:Mblidhen dëshmi për krime të luftës

Instituti për Hulumtimin e Krimeve të Luftës në Kosovë, gjatë javës së kaluar ka zhvilluar vizita nëpër disa komuna.

 Sipas një komunikate të lëshuar nga Ministria e Drejtësisë, zyrtarë nga Instituti për Hulumtimin e Krimeve të Luftës në Kosovë (IHKLK) kanë vizituar Komunën e Skenderajt, Shtimes, Suharekës, Gjakovës dhe Pejës. Po ashtu, ata kanë vizituar Kompleksin Memorial në Prekaz, disa fshatra ku kanë ndodhë masakra gjatë luftës së fundit, siç janë: Reçaku, Lybeniqi, Likoshani, Qirezi e Shtutica, Shoqatën e të Mbijetuarve të Masakrës së Dubravës, të mbijetuarit e masakrave dhe familje që kanë të afërm të tyre të masakruar, ku vlen të veçohet takimi me familjen Berisha nga Suhareka dhe dëshmitarët okularë të masakrës së Reçakut.

Gjatë këtyre vizitave, përfaqësuesit e IHKLK-së kanë biseduar me udhëheqësit komunalë për të evidentuar të gjitha dokumentet që ekzistojnë në komunat e tyre, lidhur me masakrat dhe demet e shkaktuara nga lufta e fundit, po ashtu kanë biseduar edhe me të mbijetuar të masakrave, ku nga ta kanë mbledhur të dhëna për përjetimet e tyre.

Në të gjitha takimet e lartpërmendura, u çmua lart vendimi i Qeverisë dhe i zëvendëskryeministrit dhe ministrit të Drejtësisë, Hajredin Kuçi, për themelimin e Institutit. Njëherësh të gjithë bashkëbiseduesit ofruan përkrahjen e tyre të plotë për të ndihmuar në evidentimin, grumbullimin dhe vënien në dispozicion te të gjitha të dhënave dhe materialeve që do të ishin të dobishme dhe të nevojshme për punën e Institutit për Hulumtimin e Krimeve të Luftës.

300 poezi për një grua

 Sebastiano Grasso, poeti dhe gazetari italian ishte në Tiranë si i ftuar i Panairit të Librit e njëkohësisht për të promovuar të parin botim në shqip, një vëllim poetik. “Ti, në grackë nën qepalla”, botim i “UEGEN”, përkthyer nga Visar Zhiti. Poezitë e Grassos, i dedikohen dashurisë së tij nëntëvjeçare me Giulianan

 Grasso, drejtor për arin në “Corriere della Sera”, e njëkohësisht president i “Pen Clubit” italian, ka takuar gjimnazistët e “Qemal Stafës”, ndërkohë që “Pen Clubi” shqiptar, në takimin me të do ta nderonte me “Certifikatën e Mirënjohjes”, kurse përkthyesit të poezive të tij, Zhitit, iu dha çmimi “Përkthyesi i Vitit”. Disa prej librave të tij, veçmas ose antologji, përkthehen në Spanjë (me parathënien e nobelistit José Saramago), në Rusi (me prolog nga poeti Evgjeni Jevtueshenko), në Poloni, në Suedi, (me hyrjen nga Jesper Svenbro), në Siri (me prezantim të Adonis, poetit më të madh arab sot). Në intervistën që sjell gazeta “Shqip”, Grasso tregon lidhjen e tij me poezinë, letërsinë e artin.

Keni vizituar për herë të parë Tiranën si i ftuar special i Panairit të Librit, cilat janë përshtypjet e para? 

Grasso: Panairi është shumë interesant. Në panairet në të cilat unë jam mësuar është një rrëmujë e madhe dhe prej andej del i shastisur. Këtu njeriu hyn, sheh gjëra të bukura dhe del i qetë.

Për komunikimin e parë me lexuesin shqiptar keni zgjedhur poezi dashurie, kujt u dedikohen? 

Grasso: Ky libër ka dalë tashmë në spanjisht, në suedisht, italisht dhe së shpejti në rusisht dhe në anglisht. Është libri i pestë dedikuar një gruaje me të cilën unë kam pasur një raport që zgjati 9 vjet e gjysmë e që tani ka përfunduar. Asaj i kam kushtuar 300 poezi, ndërsa ajo, poete gjithashtu, më ka dedikuar mua tre libra.

Sot flitet shumë për poezinë si gjini elitare. Pse keni zgjedhur të shkruani në vargje? 

Grasso: Poezia nuk është elitare, por shkon drejt një publiku që e do atë dhe shprehjen e sintetizuar në vargje. Problemi i poezisë është që disa herë bëhet e vështirë. Në fakt, poezia ime është e drejtpërdrejtë dhe e thjeshtë, sepse unë jam gazetar. Duke pasur këtë profesion, shqetësimi ynë është të shkruajmë për të na kuptuar të gjithë. Kjo padashur bëhet natyrë e dytë. Pa e kuptuar, edhe kur shkruan vargje, i shkruan në mënyrë të qartë. Disa mund të thonë që vargjet e tua nuk më pëlqejnë, por nuk mund të thonë që vargjet e tua nuk i kuptova.

Jeni poet, kritik arti dhe i muzikës. Si e gjeni veten në këtë botë? 

Grasso: Gjendem shumë mirë, sepse të katërta këto botë, arti, letërsia, poezia dhe muzika kanë marrëdhënie specifike. Asnjëra nuk varet nga tjetra, por secila ka karakteristika shumë të ngjashme e të përbashkëta. Poezia ka shumë ngjashmëri me prozën, sepse nuk është gjë tjetër veçse narrativë e sintetizuar, muzika bën pjesë në poezinë e vargjeve, poezia është formë e sintetizuar e së bukurës dhe e bukura përfaqësohet nga arti.

Si është aktualisht raporti i lexuesit italian me librin? 

Grasso: Kjo është një pyetje që nuk mund të ketë një përgjigje shumë të thjeshtë, sepse ka shumë faktorë që ndikojnë. Njerëzit lexojnë sot, por dikur lexonin më shumë. Kjo ndoshta sepse nuk kishin televizion dhe nuk jetohej me ritmin e sotëm. Dikur, kur një njeri kthehej në shtëpi, hapte një libër dhe lexonte. Sot, pasi arrin në shtëpi, përveç ritmit të ditës, ulet para televizorit. Letërsia zëvendësohet nga imazhi.

A keni apo keni pasur një autor si pikë referimi për letërsinë që bëni? 

Grasso: Pikat e referimit për një autor janë leximet e tij, sepse një autor brumoset nga to. Nëse ka “përtypur” letërsi të mirë, do të ketë shije të mirë dhe anasjelltas. Kur isha në universitet, isha asistent i një profesori, i cili i mëshonte idesë së urisë. Sipas tij, ushqimi përcakton atë çka ne jemi. Nëse jam autor i pasur apo i varfër, gjithçka varet nga çfarë fut në stomak dhe kokë për ta ripërtypur më vonë. Është një teori që ka pasur shumë kundërshtarë, të cilët e kanë cilësuar edhe si të marrë. Nëse do të gjykonim qartë, kjo teori ekziston, sepse uria nuk është vetëm fizike, por është një uri për letërsi, për kulturë, për gjithçka. Gjithçka që arrijmë të përtypim e ta bëjmë tonën.

Ju keni miqësi me shumë shkrimtarë të njohur, mes tyre edhe nobelistë. Si janë ata në përditshmërinë e tyre? 

Grasso: Unë besoj se shkrimtarët më të mëdhenj janë të mëdhenj, sepse janë humanistë. Kur isha në shkollë dhe më thoshin se ai është poet i madh, mendoja se do të ishte 3 metra i gjatë, por kur i njihja personalisht ishte zhgënjimi i parë. Unë e lidhja fjalën e madhe me gjatësinë.

Pro et contra Rexhep Qosjës apo "Vareni kryengritësin e shenjtëruar" ...

Nga Flori  Bruqi 

LDK-ja ka sulmuar Qeverinë e Kosovës se ka ndarë 250 mijë euro për veprat e Rexhep Qosjes, të cilat nuk kanë kurrfarë vlere shkencore. "Nuk mund të theksohet si përparësi ndarja e 1 milionë eurove për implementimin e strategjisë nacionale për shkencë, në ndërkohë që 25 për qind të kësaj vlere apo 250 mijë i janë dhënë publikimit të veprave të Rexhep Qosjes”, është thënë në një konferencë për emdia të grupit të ekspertëve për ekonomi të LDK-së. Kjo parti e ja quajtur 'qeveri megalomane, me përzierje të kompetencave në mes të 6 zëvendëskryeministrave". "Plani ekonomik i Kosovës është i tipit të seminareve të studentëve, të përgatitur gjatë vikendeve duke bërë kamping, e i cili nuk ka se si të sigurojë perspektivë ekonomike për më shumë se 40 për qind të të papunëve dhe 30 për qind të atyre që jetojnë në varfëri" kanë thënë zyrtarët e LDK-së.

 http://www.lajmeditore.com/portal/index.php?option=com_content&view=article&id=2707:mustafa-qosja&catid=54:kosove&Itemid=70

Lidhja Demokratike e Kosovës (LDK), ka reaguar ashpër ndaj deklaratave të Rexhep Qosjes, i cili gjatë një interviste e ka quajtur Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës “shtëpi të LDK-së”. Deklaratat e Qosjes kanë pasuar shkrimin për nismën e deputetit të PDK-së, Ramë Vataj për ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për ASHAK-un, të cilën LDK-ja e konsideron të dëmshme, të papranueshme dhe siç thotë kjo parti përmes një komunikate, të frymëuzar nga një logjikë staliniste.

 

Sipas LDK-së, PDK-ja synon të shtetëzojë ASHAK-në, për të vënë kontroll politik e ideologjik mbi institucionin më të lartë të dijes, shkencës dhe të kulturës në Republikën e Kosovës.

“PDK-ja nuk ka dhënë asnjë shpjegim të vërtetë për këtë tendencë, por, pasi pagoi rëndë Rexhep Qosjen, me paratë e qytetarëve të Kosovës, duke shpërdoruar fondin për shkencën, e obligoi këtë të fundit që të dalë e ta përkrahë tendencën e mbrapshtë të PDK-së dhe në të njëjtën kohë ta shajë LDK-në, lidhur me në çështje me të cilën LDK-ja nuk ka të bëjë. Por, Qosja arsyet i ka të forta, meqë 220 mijë euro për disa të shara nuk janë pak. Problemi është ky, PDK-ja dhe Qosja këto 220 mijë euro na i vodhën ne qytetarëve të Kosovës”, thuhet në këtë reagim të partisë më të madhe opozitare.

Arsyeja tjetër e akademik Qosjes, sipas LDK-së është se ai ëndërron institucione të kontrolluara nga partia të cilës i shërben, institucione në të cilat njerëzit dërgohen siç është dërguar ai në ASHAK në kohën e tij.

“Rexhep Qosja nuk arrin të dallojë veprimtarinë shkencore nga ajo politike, prandaj çuditet se si një njeri i shkencës, duke qenë edhe politikan, zgjidhet anëtar i ASHAK-së. ASHAK zgjedh sipas ligjit pozitiv dhe vullnetit të vet e jo si në kohën e Qosjes, me pusullat apo firmat e Komiteteve të LKJ-së. Rexhep Qosja i ka të vjetruara mësimet për formatin dhe Ligjin për ASHAK-në, meqë ai nuk ka kaluar kurrë procedura zgjedhjeje. Njeriu i dërguar në ASHAK nga ish-Komitetit Krahinor i LKJ-së, nuk ka si i mëson të tjerët për rregulla demokratike të zgjedhjes. Po ashtu, i njëjti nuk e di nga i bie ASHAK-ja, meqë aty nuk ka shkelur me dekada, edhe pse vijon të marrë rrogë nga ASHAK-ja, pra nga taksat e qytetarëve të Kosovës”, thuhet më tej në reagimin e LDK-së.

LDK-ja nuk ndalet me sulmet ndaj Qosjes në këtë reagim, duke thënë se apo ëndërron edhe një “revolucion të vonuar demokratik”, por tani në Kosovë.

“E sigurojmë atë që do të shkojë nga kjo botë i dëshpëruar, sepse një të tillë nuk do ta lejojnë qytetarët e Kosovës. Po të donin një gjë të tillë, ata do ta kishin votuar Qosjen me më shumë se 0.4 për qind të votave në humbjen e tij të turpshme”, thekson ky subjekt opozitar.

Lidhja Demokratike e Kosovës në komunikatën e saj thekson se nuk do të lejojë në asnjë rast që të denigrohet nga askush, do t’i mbrojë institucionet e dijes e të shkencës, do t’i mbrojë institucionet e shtetit që ka ndërtuar vetë, me ndihmën e të gjithë qytetarëve të Kosovës dhe do të flasë hapur për të gjithë denoncuesit e mashtruesit, brenda e jashtë Qeverisë së PDK-së, vullnetarë qofshin ata, apo të paguar.

Realiteti i shpërfillur nga Rexhep Qosja Shtëpia Botuese: Toena Numri i faqeve: 88 Çmimi: 520 lekë

Ndryshe, deputeti Ramë Vataj me nënshkrimin e 49 deputetëve ka inicuar ndryshimin dhe plotësimin e Ligjit për ASHAK-ut, sidomos nenet që kanë të bëjnë me zgjedhjen e anëtarëve të rinj në akademi. Rexhep Qosja në një intervistë për Kosovapress e ka mbështetur këtë nismë, njësoj sikur edhe Nexhat Daci, ndërsa edhe drejtuesit e ASHAK-ut janë shprehur të gatshëm të bashkëpunojnë për ndryshimin e këtij ligji, por e kanë por argumentimin për ndryshimin e këtij ligji, duke e quajtur të cektë dhe të paqëndrueshëm.

Rexhep Qosja ka lindur më 1936 në Vuthaj te Kelmendit, Malit i Zi. Shkollën fillore e përfundoi në fshatin e lindjes, tetëvjeçaren e mbaroi në Guci. Shkollën normale e mbaroi në Prishtinë. Më 1964 diplomoi në degën Gjuhë-letërsi të Universitetit të Prishtinës. Studimet pasuniversitare i kreu në Universitetin e Beogradit, Beograd ku në vitin 1971 mori titullin "Doktor i shkencave filologjike" me temën "Asdreni-jeta dhe veprat". Ishte punonjës shkencor në Institutin Albanologjik të Universitetit të Prishtinës dhe drejtor i këtij Instituti prej vitit 1972 deri më 1981. Që në fillimet e veta, duke folur për rolin e kritikës dhe modernitetit, Rexhep Qosja pohoi se "realizmi socialist nuk është as realizëm, sepse është romantizëm". Duke mbrojtur dhe ushtruar një kritikë të tillë dhe duke hequr dorë nga glorifikimi i një orientimi të vetëm u siguroi studimeve të veta dimensione të reja që i përkasin të gjitha kohërave.

Realiteti i shpërfillur

Realiteti i shpërfillur nga Rexhep Qosja Shtëpia Botuese: Toena Numri i faqeve: 88 Çmimi: 520 lekë

Tituj të veprave 

Episode letrare - (1967)

Dialog me shkrimtarë - (1968)

Antologjia e lirikës shqipe - (1970)

Kontinuitete - (1972)

Asdreni - jeta dhe vepra - (1972)

Panteoni i rralluar - (1973)

Vdekja më vjen prej syve të tillë - (1974)

Shkrimtarë dhe periudha - (1975)

Anatomia e kulturës - (1976)

Mite të zhveshura - (1978)

Prej tipologjisë deri te periodizimi - (1979)

Morfologjia e një fushate - (1980)

Nocione të reja albanologjike - (1983)

Historia e letërsisë shqipe I - (1984)

Historia e letërsisë shqipe II - (1984)

Antologjia historike e letërsisë shqipe - (1985)

Historia e letërsisë shqipe III - (1986)

Porosia e madhe - (1986)

Populli i ndaluar - (1990)

Strategjia e bashkimit kombëtar - (1992)

Çështja shqiptare: Historia dhe politika - (1994)

Ligjërime paravajtëse - (1996)

Fjalor demokratik - (1997)

Paqja e përgjakshme: Konferenca ndërkombëtare për Kosovën - (1999)

Një dashuri dhe shtatë faje, roman, bot. Toena, Tiranë, (2001)

I ringjalluri i penduar, tregim satirik. Toena, Tiranë, (2002)

Realiteti i shpërfillur (Vështrim kritik mbi pikëpamjet e Ismail Kadaresë për identitetin shqiptar) - (2006) Rilindja e dytë Prej letërsisë romantike deri te letërsia moderne - 2007

Nata është dita jonë, - 2007 etj.

Të vërtetat e vonuara

Ideologjia e shpërbërjes nga Rexhep Qosja Shtëpia Botuese: Toena Numri i faqeve: 72 Çmimi: 520 lekë

Rexhep Qosja 

Vdekja me vjen prej syve te tille Fragment

Ka do dite, ndoshta prej se merkures se pare te qershorit, apo, ndoshta, edhe prej se enjtes, kur binte nje shi i imet, i dendur. Ti e ndien veten te shprazet, fyell; bosh, si shtogu kur ia nxjerrin palcen, si peshku kur ia shtrydhin vezet, si lehona kur ia heqin foshnjen. Te duket se nje humnere e gjere dhe e thelle, gati e paskajshme dhe e pafund, eshte mbeshtjelle me lekuren tende te holle, te bute, te bardhe qe e skuqin menjehere rrezet e diellit, duke te detyruar te kerkosh hijen qe i le te qeta nervat e tua te ndjeshme per se tepermi, qe t'i ndezin aq shpejt ndjenjat dhe imagjinaten. Tashti nuk ndien nevoje as te ulesh prane tryezes qe s't'i ze mire kembet perfundi, qe me lapsat, fletet, fletoret, skedat, ngjiteset, kutite eshprazeta te cigareve, shpuzoret, stilografet, kapeset, te qitura vend e pa vend, dhe me makinen "Erika", te kthyer anash, deshmon se nje shqetesim eshte realizuar ne harmonine e imagjinates duke lene realitetin e saj ne gjendje crregullsie. Tani mund te dalesh ne kafenene "Khajami", ne Rrugen e Kepucatreve, ku mblidhen poetet, prozatoret, artistet, regjisoret, piktoret, kompozitoret, kengetaret dhe gazetaret, ku je i sigurte se do te gjesh edhe Hajrushin e Kenduesit, Musliun e Kapeshnikut, Idrizin e Skeres dhe Aliun e Karahodes, qe zakonisht, i prijen muhabetit per piramiden e larte te letersise, filozofise, estetikes dhe linguistikes moderne, duke mos e gjetur asnjehere gjuhen e dallendyshes rreth tyre. Mund te inkuadrohesh edhe ti ne keto muhabete te shpeshta dhe te zjarrta qe behen me kafe turke, caj kinez, konjak te Korces, raki te kumbullave dhe koka-kole perpara, e te degjosh Hajrushin, dramaturgun qe perbuz teoriket e kafenese, kur thote, me nje ton patetik dhe gjeste teatrale, se si ne piramiden e arteve dhe te shkences mund te hyjne ata qe kane prirje dhe s'pertojne t'i kerkojne hyrjet e shumta, qe shpien ne brendesine e saj te pershkuar prej labirinthesh...Dhe mund te shkosh ne shfaqjen e baletit "Liqeni i mjellmave", t'i shohesh balerinat dhe balerinet, si fluturojne ne krahet e ambicieve, te shpresave dhe te endrres dhe si, ndonjehere kur shiriti i enderres u nderpritet, leshohen ne dyshemene e ashper dhe tendosin durimin e shikuesve, dhe mund te ndalesh me gjate ne parasallen, t'i shikosh ciftet e hekurosura qe ekspozojne lumturine e rrejshme, fustanet e shkurtuaraderi te laku i prapanices, paradat e takave te holla, si gjilpera e kepucetar Arifit te Gojanit, qe shpojne tepihun boje mjalti; vithet e gjera, te permbledhura ne bele, qe perdridhen si rrota e mullirit; kemishat e bardha me kravata flutura qe sillen verdalle duke dhene e marre pershendetje kolltuku derisa te bjere zilja e fillimit te aktit te pare, te dyte apo te trete. 

 

Tani, kur kerkon frymezimin dhe, si duket, akoma nuk do ta gjesh, mund te shkosh ne pjacen e qytetit, Rruges se Gjyqit apo Rruges se Televizionit, perskaj teneqexhinjve, qe e mbushin hapesiren me tingujt moderne te veglave te tyre primitive, t'i numerosh kuajt e gomeret qe mes veturave qe fluturojne asfaltit, ecin krenare perpara kesulave te bardha, te tretura ne mesin e kravatave dhe te kapelave. I qet kembet, me kujdesin e lehones, ndermjet grumbujve te domateve, specave, kastravecave, molleve, karrotave, spinaqit, balancave, bezhdileve, minjve te ngordhur, duqeve te cigareve, i ngin syte me ngjyra dhe hunden me ere e, pastaj, kerkon frymezim prej setrave te zhgunit, pantallonave te leshta, tirqve, kemishave te leckosura, qafave te rrudhura, te palara, faqeve te pershkuara prej te carash te holla, te kryqezuara si shigjetat e grekeve e te persianeve, gishtave te perdredhur, tere nyja-nyja, si burgjite e Salajdin Batallit qe e ka dyqanin aty pak me tutje, ne hyrje te pjaces; syve qe shikojne nen vetullat e kerleshura, ku qimet perleshen me njera-tjetren... 

     VEPRA E GUXIMIT INTELEKTUAL

 

"Vareni kryengritësin e shenjtëruar" (Qosja - Nobeli - Kadare)

 

 

Begzat Baliu, “Vareni kryengritësin e shenjtëruar (Qosja, Kadare, Nobeli...)” - Botues: Instituti Albshkenca i Prishtinës, Korrik 2010, f. 301.

Shkruan: RESHAT SAHITAJ

Vite me radhë, të shkruash kundër Rexhep Qosjes ka qenë në mode, ndërsa të shkruash për të pa dashur ta mbrosh apo lavdërosh veprën e tij, qoftë edhe vetëm me një artikull gazeta a interneti është  dashur të përgatitesh që të durosh reagimet në shtyp dhe internet dhe madje të përgatitesh për ndonjë shikim përbuzës gjatë një përshëndetje në rrugë. Nuk është e rastit pse një vepër e botuar këtyre ditëve mund të ngre shumë pluhur dhe shumë reagime kundër autorit dhe veprës njëkohësisht.

Studiuesi Begzat Baliu këto ditë para lexuesve tanë paraqitët me librin “Vareni kryengritësin e shenjtëruar”, ku në mënyrë të paanshme trajton tema të nxehta si: polemikat e dy kolosëve të letërsisë Qosja – Kadare, pastaj vendimin për  largimin e Rexhep Qosjës nga Instituti Albanologjik, propozimin e Rexhep Qosjes për çmimin Nobel etj. Për të përfunduar librin me shtojcën ku studiuesve dhe lexuesve të rëndomtë dhe atyre të specializuar, për herë të parë u jepet rasti të lexojnë dokumente të ndryshme shkencore në fushë të kulturës, shkencës së albanologjisë dhe marrëdhënieve arsimore e shkencore.

Vepra “Vareni kryengritësin e shenjtëruar”,  në lexim të parë të krijon përshtypje se çdo gjë ka filluar spontanisht e pa ndonjë objektiv të caktuar. Pra, fjala është për një nismë individuale  të Begzad Baliut, të publikuar vetëm për të plotësuar dëshirën e tij personale, por kjo dëshirë e individit shumë shpejt do të marrë përmasa në hapësirën kombëtare, evropiane dhe amerikane, ku jetojnë shqiptarët. Ky individ që e publikon dëshirën e tij, nuk është individ si shumica e tjerëve, por është prof. dr. Begzat Baliu, që në qarqet profesioniste shkencore njihet si njëri ndër studiuesit më serioz në fushën e albanologjisë në hapësirat shqiptare.

Çuditërisht autori librin e hap me një tekst krejt të shkurtës, pra me një tekst të arsyetuar të tij që Rexhep Qosja të propozohet për çmimin Nobel dhe këtë e bën në një faqe internetit, pa menduar se ky propozim dhe  emri i kolosit të letërsisë shqipe Rexhep Qosja do të bëhen objekt polemikash te lexuesit virtualë. Me këtë rast në shënjestër, për të mirë dhe të keq janë Rexhep Qosja dhe Ismail Kadare. Fillimisht autori bënë një test të opinionit mbarëshqiptarë se si do të reagojnë lidhur me propozimin e tij që Rexhep Qosja të jetë kandidat nga Kosova, që priste shpalljen e pavarësisë, për çmimin Nobel. Ky propozim do të vë në shesh dy lloj reaguesish, të cilët hidhen në luftë, njëri për ta mbrojtur dhe arsyetuar  figurën e Rexhep Qosjës se e meriton te kandidohet, e tjetri grup kategorikisht refuzon kandidimin e Qosjës për çmimin Nobel. Në mesin e dy grupeve kundërshtare lojën e barazpeshes e luan autori, i cili intervenon herë pas here duke e arsyetuar propozimin e tij me fakte, ndërsa tani në vepër sjell edhe shumë shembuj nga veprat e Qosjes, si dhe dokumente të ndryshme të nxjerra nga arkivi që lexuesit mund t’i lexojnë për herë të parë. Si në grupin e parë po ashtu edhe në të dytin pjesëmarrësit në polemika janë autoritete publike më pak të njohura për opinionin tonë, por shumë të njohur dhe me ndikim në faqet e ndryshme të internetit. Është për t’u nënvizuar se shumë polemika që zhvillohen në këtë libër kanë dozën e maturisë intelektuale, ku secila palë me argumente e kundërargumente kërkon të arsyetojë mendimin e vetë intelektual duke e veçuar ndonjë rast të rrallë ekstrem, i cili nuk joshet as nga Qosja e as nga Kadareja. Vlera dhe madhështia e këtij libri polemikash virtuale qendron në atë se autori nuk i censuron asnjërin prej pjesëmarrësëve në polemikë, duke i lënë secilit lirinë e të shprehurit, pavarësisht se ndonjëri ka mendim të keq për njërin e të mirë për tjetrin.

Kuptohet, duke e lexuar  librin “Vareni kryengritësin e shenjtëruar”,  lexuesi do të hasi edhe në ndonjë polemikë që nuk ka asnjë kuptim logjik e as filozofik, siç mund të lexojmë këtë mendim: “ ... Pas Shqipërisë vjen Kosova. Fati i botës varet nga Kosova, ndërsa Çmimin e Nobelit nga kjo zonë do ta përfitojë profesori po qe se do të angazhohet për inagurimin e Katedralës së Kombit në zemër të Dardanisë, me gjithë taborrin e tij që vuan nga komplekset fetare...”. ( faqe 57). Pra, ky shkrimtar, i njohur në qarqet intelektuale shqiptare, shkruan sikur të ishte një fshatar i Muçivërcës apo i Hajkobillës, kur thotë se fati i krejt botës varët nga Kosova dhe se mendime të tjera pa asnjë logjikë e as filozofi. Pavarësisht nga shkrime të tilla, me këtë vepër Begzad Baliu, për herë të parë sjell brenda një vepra letrare, dokumentare e shkencore dhe pasqyron nivelin internetik të shqiptarëve sot, duke ju bërë me dije se të shkruash në një faqe interneti nuk është përgjegjësi më e vogël se të shkruash në një faqe gazete apo libri.   

Tema e dytë që shtrohet në “Vareni kryengritësin e shenjtëruar” ka të bëjë me vendimin e drejtorit të dhunshëm të Institutit Albanologjik të Prishtinës që Rexhep Qosja të largohet nga Instituti. Pasi kjo është një ngjarje që ka ndodhur vetëm tri vjet më parë, shumë nga ne që kemi përcjell sado pak shtypin dhe televizionin e kujtojmë mirë se sa reagime të fuqishme intelektuale pati sjellë shtypi dhe televizioni atë kohë. Shumë prej nesh reagimet tona i kemi shprehur përmes shtypit, dhe sikur shkruan edhe autori, ndoshta është beteja e parë e intelektualëve të Kosovës kundër despotizmit të herëpashershëm në qeverisjen e Kosovës si nga të huajt ashtu edhe nga të brendshmit. Mendimet tona protestuese, nostalgjike, apo edhe politike të gjithë ne i kemi shprehur në forma të ndryshme, por zor të gjesh një reagim të asaj natyre që Begzad Baliu e ka shprehur në një tekst internetik, me të cilin e hap edhe Pjesën e dytë të librit: “Nuk e di a mund të them prandaj, shqetësimin që kam ndjerë kur kam dëgjuar dhe kur kam menduar se si vepra, dorëshkrime,letra,dokumente etj., janë vënë në thasë najloniprej atyre që librat i çmojnë si tullat e shtëpisë,dorëshkrimet si rrobat e vjetruara apo dokumentet si gjethet e rëna të vjeshtës. E kuptueshme, pa fajin e tyre?”. Janë momentët më trishtuese dhe më tragjike që autori i ketij libri përjeton kur Akademik Rexhep Qosjës i mbyllet dera e Institutit dhe librat e tij hudhen në thasë najloni. Si në pjesën e parë edhe në të dytën janë pothuajse të njejtit autorë që polemizojnë. Natyrisht në mesin tonë, në Prishtinë, në Tiranë, në Shkup apo edhe në diasporë, mund të gjeje edhe ndonjë të ashtuquajtur intelektual që vazhdonte të mendonte me mentalitetin e vjetër, me mentalitetin klanor apo edhe me xhelozinë për kolegun e dikurshëm të arritjeve shkencore modeste të tij, prandaj edhe i lejon vetes që Akademikun Rexhep Qosja ta quaj uzurpues, sikur Qosja të kishte uzurpuar pasuri. Kur njeriut të  mllefosur i jepet rasti të shprehet lirshëm, është më mirë që të mendojë para se të shkruan nga se shkrimet reflektojnë botën shpirtërore të individit si dhe vlerën apo mosvlerën e tij.

Pjesa e tretë e këtij libri gjithashtu ka kulmin e saj. Këtu nuk vazhdojnë polemikat mes Begzad Balit dhe kundërshtarëve të tij që Rexhep Qosja të propozohet për çmimin Nobel, as polemikat në mbrojtje të linçit politik dhe qeveritar të largimit të Rexhep Qosjes nga Instituti Albanologjik, por tekste me karakter polemizues, që paraqesin fillimet kundërshtuese të Rexhep Qosjes e Ismail Kadaresë për probleme të letërsisë dhe identitetit evropian të kulturës e qytetërimit shqiptar, sado bëhen në kushte politike të jashtëzakonshme dhe në një kohë të largët, 1973. Në këtë pjesë që titullohet “Shtojcë”, shohim punime shkencore që në fakt trajtojnë jo vetëm problemet e fushës albanologjike, të kulturës e të diplomacisë, por edhe tekste që kapin problem të integrimit të kulturës kombëtare, sikur është çeshtja e bashkëpunimit me Shqipërinë, hapja e Institutit Albanologjikë në vitin 1952 etj.

Në këtë shtocjë për herë të parë botohen diskutimet tepër sekrete të qeveritarëve jugosllavë mbi marrëdhëniet kulturore dhe shkencore ndërmjet ish-Jugosllavisë dhe Shqipërisë dhe çështjen e Kosovës), letrat (për dhe të Krist Malokit), proçesverbalet e kohës së fillimit të themelimit të Institutit Albanologjik dhe projekteve shkencore të tij etj.

Duke lexuar këtë libër, gjatë tërë kohës lexuesi do e sjellë ndërmend titullin e tij, duke i bërë vetës pyetjet të shumta: cili është kryengritësi i shenjtëruar që duhet varë?! Nëse qenka i shenjtëruar pse duhet të varët?! Si është e mundur që edhe kryengritës edhe i shenjtëruar?!  Ne fakt në secilën shoqëri qoftë demokratike apo totalitare njerëzit e mençur, të cilët tentojnë të luftojnë për të drejtat e qytetarëve dhe interesin kombëtar janë të paktë dhe nga sistemi etiketohen “kryengritës” si dhe shpallën fajtor. Natyrisht, kjo ndodh edhe pse të gjithë themi se sistemi shoqëror i një shteti shkon përpara vetëm duke u kritikuar nga disa individë të mençur, të cilët nuk shkojnë pas turmës popullore që i duartrokasin liderit dhe qeverisë në pushtet. Çdo ndryshim dhe çdo revolucion është nxitur nga intelektualë të paktë e asnjëherë nga masa që i torturojnë duart e tyre duke i përplasur që të rrojë lideri. Në mesin e këtyre intelektualëve që nuk i duartrokiti asnjë qeverie është edhe Rexhep Qosja, i cili me angazhimin e tij e kritikonte qeverinë e Beogradit në kohën më të rrezikshme, kur askush nuk ishte i sigurt se e nesërmja e gjen të gjallë. Rexhep Qosja nuk do të heshtë as gjatë viteve të çlirimit të Kosovës sepse pas tërë asaj lufte e maskre që kishte përjetuar populli ynë Kosova nuk ishte ashtu siç e kishte imagjinuar dhe prejktuar Rexhep Qosja dhe krahu luftarak i çlirimit të Kosovës. Si mund të heshtej para padrejtësive që i behej familjeve te deshmorëve, ish- luftëtarëve të lirisë etj. Gjatë leximit lexuesi e kupton se “kryengritësi i shenjtëruar” është Rexhep Qosja dhe këtë Serbia e kishte në shënjestër, këtë disa shqiptarë e kishin dhe e kanë në shënjestërë, këtë ndonjë liderë i ndonjë krahu politik në pushtet e kishte vu poashtu në shënjestërë. Çuditërisht “kryengritësin” Qosja e kanë në thumb të njëjtit që dikur ishin të përkëdhelurit e Beogradit andaj urdhëri i tyre ishte: Kryengritësi duhet varur!”. Përkundër urdhërave të tillë Qosja me shkrimet e tij u përballojë fortuanve politike serbo-shqiptare, që është edhe mesazhi i librit “Vareni kryengritësin e shenjtëruar”. Duke e lexuar këtë vepër kemi përshtypjen se Begzad Baliu, nuk ka mbrojtur vetëm Rexhep Qosjen por edhe të gjithë ata intelektual që në një mënyrë apo një tjetër janë linçuar nga klane, parti apo qeveritar të ndryshëm, por duke e ditur se parti, grupe dhe klane  që vazhdojnë të përdhosin intelektualë të papërkulshëm ka edhe më tej, shpresojmë që autori dhe vepra e tij të mos e pësojnë fatin e Rexhep Qosjes.         

Libri ka mbi 300 faqe dhe është i domosdoshëm të lexohet si për lexuesit e rëndomtë po ashtu edhe për punëtorët shkencorë, si në fushën e kulturës e të albanologjisë, edhe ata  të shkencave politike. Në shikim të parë duket sikur libri është një bashkim tekstesh të ndryshme, por e vërteta, kur të mbarosh së lexuari, e ky libër lexohet me një frymë, nuk është vështirë të shihet se fjala është për një libër të mbyllur që kalon nga pjesa e parë (komunikimi individual për Qosjen, kryesisht në kontekstin letrar edhe me Kadarenë), te pjesa e dytë (Qosja dhe Instituti Albanologjik, duke e theksuar aspektin politik të këtyre lidhjeve) dhe në fund te pjesa e tretë (Qosja, Instituti Albanologjik, Kosova - Kadare, Shqipëria dhe marrëdhëniet shqiptari-jugosllave).    

Ma këtë vepër, Begzad Baliu duket se ka provuar shpesh t’iu jap përgjigje jo vetëm kundërshtarëve internetik të çastit, po edhe shumë kundërshtarëve të Rexhep Qosjes që me vite mezi kanë gjetur rastin që ta sulmojnë veprën dhe ta pështyjnë biografinë e tij. Prej autorit të këtij libri, as në faqet e shtypit ditor, as në faqet e shtypit elektronik nuk e di të kem lexuar ndonjë deklaratë apo tekst të veçantë për jetën dhe veprën e Rexhep Qosjes, qoftë në kontekstin mohues qoftë në kontekstin pohues. Mirëpo duke e parë njohjen kaq të thellë dhe kaq të gjithanshme të jetës dhe veprës së tij, kam përshtypjen se Rexhep Qosja tashmë ka gjetur autorin e biografisë së tij.      

Botuar ne te perditeshmen e Prishtines, “Kosova sot”, 4. 9. 2010, f. 5.



Polemika për romanin e Rexhep Qoses

Vlerësimi i këtyre figurave doemos provokon reagime të ndryshme, negative dhe pozitive. Kjo është e kuptueshme sepse ky është një roman polifonik.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Romani më i fundit i Rexhep Qosjes “Bijtë e askujt”, që doli nga shtypi pak ditë më parë, ka nxitur polemika të shumta ndër lexuesit e parë të tij. 

Në dy vëllime, me rreth 900 faqe, romani përbën një eksperiment postmodern. Në të Rexhep Qosja merret edhe me shumë personalitete të larta të politikës, të historisë dhe të artit në hapësirën shqiptare.

Vlerësimi i këtyre figurave doemos provokon reagime të ndryshme, negative dhe pozitive. Kjo është e kuptueshme sepse ky është një roman polifonik.

Romani dallohet për guximin që ka autori për t’i thënë idetë e tij shkoqur. Qosja, përveç guximit letrar ka edhe guximin moral për të sfiduar historinë e letërsisë shqipe dhe historinë politike të shqiptarëve: të djeshmen dhe të sotmen.

Romani “Bijtë e askujt” është botuar nga shtëpia botuese “Valdoli” në Prishtinë, 2010.

 

Floripress

Monument kulturor i albanologjisë

  

Kompleti i veprave të Akademik Rexhep Qoses

  Në fund të dhjetorit 2010 Instituti Albanologjik i Prishtinës ka botuar kompletin e veprave letrare e shkencore të akademik Rexhep Qoses, që është kurorë e veprimtarisë së tij krijuese gjysmëshekullore.

  Krijimtaria letrare e shkencore e akademik Rexhep Qoses kap një spektër fushash e formash të diturisë albanologjike, që nga eseja, kritika, tregimi e drama deri te sintezat historiko-letrare, historike e tipologjike dhe strukturat moderne e postmoderne romanore.

Akademik Rexhep Qosja

Krijimtarinë e Qoses e integron stili origjinal dramatik, erudicioni intelektual dhe imagjinata krijuese artistike e shkencore.  

Kompleti me 29 vëllime i akademik Rexhep Qoses është strukturuar në pesë cikle.

1. Veprat historiko-letrare: “Vazhdimësi”,” Panteoni i rralluar”, “ Asdreni – jeta dhe vepra”, “Prej letërsisë romantike deri te letërsia moderne”, “Anatomia e kulturës”,“Nocione të reja albanologjike”, “Historia e letërsisë shqipe - Romantizmi 1”, “Historia e letërsisë shqipe – Romantizmi 2”, “Historia e letërsisë shqipe – Romantizmi 3”, “Porosia e madhe”, “Tri mënyra të shkrimit shqip” dhe “Semantika e ndryshimeve historiko-letrare”.

   2. Veprat letrare: “Antologjia e lirikës shqipe”, tregimi satirik “I ringjalluri i penduar”, dramat “Mite të zhveshura” dhe romanet “Vdekja më vjen prej syve të tillë”, “ Një dashuri dhe shtatë faje”, “Nata është dita jonë”, “Bijtë e askujt 1” dhe “Bijtë e askujt 2”.

   3. Veprat historike dhe historiko-dokumentare: “Çështja shqiptare – historia dhe politika”, “Programet serbe për shpërnguljen e shqiptarëve”,  “Paqja e përgjakshme”,  “Tronditja e shekullit 1”, “Tronditja e shekullit 2” dhe “Rilindja e dytë”.

   4. Veprat publicistike: “Populli i ndaluar”, “Strategjia e bashkimit shqiptar”, “Ligjërime paravajtëse”, “Fjalor demokratik”, “Demokracia e shpërdorur” dhe “Intelektualët, etika dhe politika”.

   5. Veprat polemizuese: “Morfologjia e një fushate”, “Ideologjia e shpërbërjes”, “Realiteti i shpërfillur” dhe “Të vërtetat e vonuara” .

   Në krijimtarinë e Qoses shquhet vetëdija kritike jokonformiste ndaj tradicionalizmit, dogmatizmit dhe pushtetit autoritar.  

Liria, e drejta dhe vërteta janë parime të vetëdijes së tij filozofike e etike.

Në shkrimet e tij ai ka theksuar: “E vërteta është mënyra e dashurisë sime për popullin tim dhe për kulturën e tij.” 

    Kompleti i veprave të akademik Rexhep Qoses është një monument i rëndësishëm kulturor i albanologjisë.

    Akademik Rexhep Qosja konsiderohet sot një klasik modern i kulturës shqiptare. Veprat e tij shkencore e letrare kanë hapur përmasa të reja të emancipimit dhe modernizimit të vetëdijes historike, artistike e kritike shqiptare.

  Krijimtaria letrare e shkencore e akademik Rexhep Qoses e ka begatuar kulturën shqiptare me vlera, vizione, ndjeshmëri, forma artistike e metodologjike të vetëdijes moderne.   

    Vepra letrare e shkencore të Qoses janë përkthyer në disa gjuhë botërore.

  “Botimi i kompletit të akademik Rexhep Qosjes është ngjarje e shënuar kulturore e përmasës gjithëkombëtare. Kultura jonë – e përfaqësuar në këtë vepër unike, edhe si studim shkencor, edhe si shprehje e veçantë e saj – pasurohet me punën gjysmëshekullore diturore e krijuese të njërës ndër figurat më emblematike të botës bashkëkohore shqiptare. Është shenjë e identitetit tonë kulturor vepra e historianit të letërsisë, e kritikut letrar, e romancierit, e tregimtarit, e dramaturgut, e autorit të historisë sonë kombëtare, e eseistit, e publicistit, e polemistit, e dëshmitarit, e akademikut Rexhep Qosja”.- theksohet në parathënien e kompletit, shkruar nga drejtori i Institutit Albanologjik të Prishtinës, prof.dr.Hysen Matoshi.

Prishtinë, më 3 mars 2011                                       Abdyl Kadolli

Akademiku, letrari e polemisti Rexhep Qosja

Nuk ka fije dyshimi, se prof. Rexhep Qosja është një nga intelektualët më të shquar të kohës sonë, me emrin e të cilit lidhen shumë aspekte të zhvillimit tonë në fushën e shkencave albanologjike, të arsimit tonë kombëtar dhe të jetës sonë kulturore dhe shoqërore. Mund të thuhet se ai, me veprën e tij paraqet një fenomen të veçantë në kohën tonë dhe se është një rilindës i mirëfilltë për kulturën shqiptare.

Në periudhën e tretë të pasluftës së vitit 1998-1999, krijimtarinë e tij e karakterizon shumëllojshmëria e shkrimeve, midis të cilëve shquhen shkrimet dokumentare në formën e ditarit, shkrimet letrare në prozë, studimet e letërsisë e sidomos shkrimet e karakterit polemik për çështje të rëndësishme shoqërore. Autori i këtyre shkrimeve bëhet dëshmitar i drejtpërdrejtë i ngjarjeve të mëdha, siç janë Konferenca e Rambujesë, që paraqitet në librin “Paqja e përgjakshme”. Rexhep Qosja, studenti i gjeneratës së parë në katedrën e Albanologjisë në Prishtinë, u dallua si njeri me kërshëri të gjerë dhe etje të pashuar për dije e kulturë, me vullnet të madh në punë, me qëndresë e vendosmëri të rrallë. Intelektuali i ri Rexhep Qosja, me punën e tij të përkushtuar, me mençurinë e kultivuar, duke i zgjeruar kufijtë e lirisë krijuese, i hapi shtigjet e diturisë jo vetëm vetvetes, por edhe mbarë brezit të ri të Kosovës, që u krijuan në rrethana pak më të liberalizuara pas ngjarjeve të vitit 1966. Në ato vite, rihapjes së institucioneve kombëtare, të avancimit të studimeve albanologjike me hapjen e shkallës së tretë, me hapjen e studimeve pasuniversitare, falë punës së tij dhe aktivizimit të mbarë inteligjencës shqiptare, kultura shqiptare në Kosovë po i kthehej amës së burimit kombëtar dhe po i vinte lidhjet e veta të shkëputura me Rilindjen Kombëtare Shqiptare, ndërsa gjuha shqipe në veçanti po ecte e sigurt drejt njësimit të saj si gjuhë letrare e popullit të qytetëruar. Puna e Rexhep Qosjes në Institutin Albanologjik, në Katedrën e Gjuhës dhe të Letërsisë, në redaksitë e revistave shkencore e letrare, më vonë edhe në Akademinë e Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, vepra e tij shkencore e letrare duhej t’i përballonte sfidat e dy dogmave të rrezikshme; ideologjinë antishqiptare të titizmit jugosllav dhe skematizmit dogmatik, por edhe të realizmit socialit që e karakterizonte letërsinë dhe artet në Shqipëri. Sado që asnjë vepër nuk mund të qëndrojë jashtë kohës së vet historike, Rexhep Qosja në veprën e tij është njëri ndër intelektualët e paktë shqiptarë të trevës së Ballkanit, që i ka tejkaluar me sukses këto rreziqe, madje edhe në raste kur në mënyrë të drejtpërdrejtë është marrë me to. Duke u bërë sfidë kufizimeve ideologjike të cilat politika ia parashtronte shkencës dhe kulturës shqiptare, Rexhep Qosja ballafaqohet drejtpërsëdrejti me të gjitha format e akulturimit, qofshin ato provinciale e konservatore të mbështjella me përbërës të epigonizmit modernist, qoftë edhe me përbërës të shkëlqimit të rremë spiunor të skemave me të cilat bëhet përpjekje për të dëshmuar novatorizmin brenda metodës së realizmit socialist. Jo vetëm me analizën kritike të veprave të dështuara, por edhe me veprën e vet letrare për prozë a dramë, ai do të provojë se cili është preokupimi estetik i tij dhe çfarë duhet të përmbajë vepra letrare me vlera të veçanta artistike. Kështu, vepra e tij letrare do t’i tejkalojë kufizimet ideologjike, qoftë edhe duke paraqitur estetikisht dhunën në përmasat e saj, si dhunë shtetërore ndaj një populli, qoftë duke krijuar antipodin e heroit të realizmit socialist, çfarë ishte jo vetëm Xhezairi i Gjikës i romanit, por edhe gati të gjithë heronjtë e dramës së tij. Duke vlerësuar me kritere të drejta shkencore letërsinë shqiptare të traditës, Qosja i ka hetuar me kujdes të gjitha arsyet pse kjo letërsi i ka veçantitë e saj të caktuara, pa pasur nevojë t’i arsyetojë në mënyrë subjektive të metat dhe mangësitë e saj. Në të gjitha rastet letërsia vlerësohet si vlerë estetike që ka mëvetësinë e vet. Mirëpo kur është fjala për letërsinë e Rilindjes Kombëtare, nuk mbesim jashtë sferës së interesimit të autorit dhe funksionet arsimore, pedagogjike, politike e historike, mbi bazën e të cilave zhvillohet mbarë lëvizja për çlirimin kombëtar. Vepra e madhe e Rexhep Qosjes që nga fillimet shquhet për paraqitje të sakta gjuhësore, larg çdo mistifikimi që kritika jonë letrare e bënte në emër të veçantive terminologjike të studimit të letërsisë. Gjuha e veprës së tij në ecurinë e saj, në çdo vepër është pasuruar me elemente të reja burimore, ndërsa në veprat e tij të fundit kjo përkujdesje për pasurimin dhe pastërtinë e gjuhës shqipe ka arritur deri në shkallën e purizmit. Edhe në këtë drejtim, ndryshe nga oksidentalistët tanë snobistë, ai ka ndjekur rrugën e pagabueshme të rilindësve tanë të mëdhenj. Duke filluar nga “Episodet letrare” në 1967, vijohet me “Dialogët me shkrimtarët” etj., më vonë korpusi krijues i Rexhep Qosjes do të pasurohet edhe me veprën “Panteoni i rralluar”, që parë nga largesa e sotme historike, ajo dëshmon largpamësinë e autorit për vlerësimin e drejtë kritik të letërsisë sonë, që rrallohej nga vlerat e njëmendta letrare. Duke u marrë me përkushtim të veçantë që nga fillimi me letërsinë e Rilindjes Kombëtare, prof. dr. Rexhep Qosja do të përmbushë ëndrrën e tij të kahershme me botimin e veprës madhore, “Letërsia shqipe - Romantizmi”, në tre vëllime. Dhe kurorë e plotë e këtij suksesi të papërsëritshëm në fushën e historisë së letërsisë është padyshim monografia për poetin kombëtar Naim Frashërin, me titullin kuptimplotë, “Porosia e madhe”. Fill pas “Porosisë së madhe”, ai do të botojë në vijimësi tri vepra, të cilat përfaqësojnë një tip tjetër të shkrimeve: “Populli i ndaluar”, “Strategjia e bashkimit kombëtar” dhe “Çështja shqiptare”, që trajtojnë aspekte të rëndësishme historiko-shoqërore, duke synuar shtigjet për të ardhmen e popullit tonë. Po këto çështje janë trajtuar në veprën “Ligjërime paravajtëse”, si edhe veprën eseistike të kritikave shoqërore që titullohej “Fjalori demokratik”, me të cilën përfundon periudha e dytë e krijimtarisë së këtij autori. Ndërsa në periudhën e tretë të pasluftës së vitit 1898-1999, krijimtarinë e tij e karakterizon shumëllojshmëria e shkrimeve, midis të cilëve shquhen shkrimet dokumentare në formën e ditarit, shkrimet letrare në prozë, studimet e letërsisë e sidomos shkrimet e karakterit polemik për çështje të rëndësishme shoqërore. Autori i këtyre shkrimeve bëhet dëshmitar i drejtpërdrejtë i ngjarjeve të mëdha, siç janë Konferenca e Rambujesë, që paraqitet në librin “Paqja e përgjakshme” dhe ndërhyrja e NATO-s për shkak të luftës në Kosovë dhe eksodi i madh i shqiptarëve në vitin 1999, në librin voluminoz “Tronditja e shekullit”. Këto dy vepra përveç vlerave dokumentare përmbajnë edhe përshkrime tronditëse për ngjarje, të cilat i karakterizon edhe paraqitja artistike e tyre. Edhe këtë fazë të krijimtarisë e karakterizojnë disa shkrime polemike, për të cilat Qosja iu kundërvihet disa qarqeve pseudointelektuale që veprojnë për të krijuar identitetin e ri, “kombin kosovar” dhe për të çintegruar gjuhën e përbashkët letrare. Duke u marrë me çështje të identitetit, atij do t’i imponohet edhe polemika e fundit me shkrimtarin tonë të njohur Ismail Kadare, i cili mori rrjedhë të padëshirueshme me intimitet të panevojshme për njerëz të pafajshëm, e cila “trazoi” edhe shumë shpirtra në radhët e inteligjencës shqiptare, midis të cilëve pati edhe vlerësime të njëanshme jo vetëm për autorin, por edhe për mendësinë e përgjithshme të kosovarëve. Por fazën e fundit të krijimtarisë së tij e karakterizojnë edhe vepra të mirëfillta letrare, siç janë drama “Kukullat”, novela satirike “I ringjalluri i penduar” dhe romani “Një dashuri dhe shtatë faje”, që paraqesin vlera të veçanta për letërsinë e sotme shqipe. Por periudha produktive e këtij krijuesi është ende e hapur, prandaj lexuesi shqiptar pret ende nga ai, duke shpresuar se prof. Qosja do të na befasojë me krijime të reja. E falënderoj edhe një herë për punën e tij të madhe për skenën tonë, për veprat e tij imagjinative dhe përgjithësisht për kulturën tonë kombëtare, duke i uruar shëndet të mirë dhe punë të mbarë në të mirën tonë të përgjithshme. Prof.dr.SADRI FETIU  Institutit Albanologjik të Prishtinës