Akademik Prof.dr. Hakif Bajrami: Letër publike atyre që janë nostalgjik për titizmin!

Akademik Prof dr Hakif Bajrami, Prishtinë

PREJ PRROIT TË INFEKTUAR KURRË NUK MUND TË SHIHET HUMNERA NË BREG

( Me rastin e aktualizimit se kush ishte Tito ndaj Shqiptarëve 1941-1980. Çfar pasojash le pas?)

Apo- Letër publike atyre që kanë nostaligji për titizmin!

Për ta kuptuar se çfarë dobie apo dëmi I ka siellë ndonjë kombi ndonjë personalitet, zakonisht numrohen të arriturat ose të paariturat e njëanëshme. Është edhe një lëmi tjetër, shumë e papreferuar e që mbanë emrin krahasime epokash, e që mirret me çështhje që janë thelbsore për një shoqëri njerëzore. Për fenomenin e parë, dihet se Kosova dhe shqiptarët në Jugosllavi si popull i robëruar në te, gjatë rregjimit të Titos ishin populli ma I prapambetur eknomikisht në Evropë. Dhe ky fenomen, nuk ishte i çudtëshëm, sepse në atë pozitë kishin qenë edhe në kohën e Turkut deri më 1912, edhe në kohën e kralit serbian, deri më 1941. Me gjithë atë dallimet janë si mali e bregu në disa fusha, pa e llogaritur rrethanën në cilën gjindeshin shqitarët 1918-1980. Derisa krali përmes shpronësimit, shpërnguljës dhe shfarosjës si politikë parafashiste, i shpërnguli 240 000 shqiptarë, pa kthim në Anadoll e 25000 në Shqipëri, me shansë për t` u kthyer, Tito 1949-1966 I shpërnguli 415,000 shqiptarë në Anadoll dhe vetëm nja 257 në Shqipëri, të cilët po të kthehshin, do ta kalbëshin në burgjet e tij, ose do të përfundonin në varre.
Po, e di që titistët do të më quajnë ENVERIST. Nuk brengosem për këtë, sepse një ditë kur do t` ua botojë të zezat dhe hajnitë e tyre, koha e totalitarizimit komunist do të mbetet model për ndertimin e një shoqërie: pa drogë, pa e me hajni të skajshme, me nepotizëm të kohës kralevinës, dhe çdo e zezë tjetër e kësaj bote. Vetëm më 1971-1987, për shqiptarët e robëruar, Beogradi i hapi 750 000 dosje. Ndërsa Shqipëria pësoi më 1997 pesë herë më shumë në humbje njerëzore se në Luftën e Dytë Botërore. Hulumtone edhe kohën 1945-1992. Kësaj radhe nuk do të shprushi më tepër. E posedonjë dokuemntin e Komisonit shtetëror federativ për defprmimet (1945-1965) dhe aty cilsohën intelektualët shqiptarë si më të rrezoshmit në shtet.
Sa I takon kolonizimitë të Kosovës, Krali I solli 11000 familje. Dhe aty kah viti 1938 nxorri edhe Ligjin që 0,40 ari tokë duhet të I ketë shqiptari, kruse serbiani mundet t` I ketë jo ma shumë se 45 hektarë, plus male e deri te ndonjë minjerë si Nikolla Pashiqi që e përvetësioi me djal edhe një përqindje lo të ulët në Trepçë. Tito provoi n` anën tjetër të gjithë shqiptarët t` i “civilizojë”, duke ua grabitë tërë pasurinë, për nevoja të kolektivave, duke bërë plane “civilizuese” që në koperativa dajli shqiptar të martohet me vajzën serbe, ndërsa vajza shqiptare të martohet me djalin serbian, dhe kështu të krijohet “Kombi socialist jugosllavë”. I ngjashëm me veprimine Kral Aleksandrit kur Serbët, Kroatët dhe Sllovenët u quajtën fise, të një populli, e pastaj nga viti 1929 ua humbi emrin dhe “kulturën”, për ta krijaur kombin ‘civilizues” ‘jugosllavë-serbian’. Në këtë fushatë krali ishte I siguartë sepse: malazezëve më 1918 ua humbi shtetin, dinastinë dhe kombin, kurse më 1929 serbëve, kroatëve dhe sllovenëve ua humbi emrin e kombit dhe perspektivën që të shkrihen si dylli në serbian, prej të cilit dyll pastaj popat duhej të bënin MYSHEME për mbështjelljen e varrëve jugosllave 1989-1999.

Tito dhe Ranković në Glamoč, gusht 1942

Nuk është e çuditëshme që edhe pas të gjitha mizorive ndaj popullit shqiptar, dikush të gjindet e të provojë ta reahabilitojë jo vetëmm Titon ( që ua ka hudhë ndonjë kockë në gojë) por edhe një sistem xhakatar titist, ku shqiptarët kanë pësuar në çdo lëmi, (përveq shkollimit që e solli Fadil Hoxha dhe rrethanat e pas Luftës antifashiste-hb). ‘ Dhurata’ e kralit dedikuar shqiptarëve është 152000 vejtë burgj;” dhurata” e Titos është 777 856 vjetë burgje, me 750 000 dosje personale, ndër mizoritë ma të egrat në Evropë, duke montuar procese, duke vëndosë pesë herë diktaturë ushtrake vetëm në Kosovë, duke I vrarë nepër eshallone të vdekjës më 1945-1949 mbi 49 000 shqiptarë pa gjurmë, në të gjitha anët e Jugosllavisë federative. Lidhur me ketë po i numrojmë me radhë të zezat e ideuara, folura dhe të bëra me urdhërin e Titos dhe Shtabit tij, me të vetmin qëllim që të mbetet faraon në “Belli Dvor” të Beogradit, në cilsinë e kralit mizanytrop, aty ku natë e ditë serbianët neofashit ia ruajnë varrin edhe sot. Ja faktet se çka I solli Kosovës (Shqiptarëve që ishin nën robëri të tij), ku Adem Demaçi zë vednin e pare në Evropë, dhe më gjerë duke kaluar 28 vjet në burgje për mednimin ndryshe dhe për të drejta kombëtare. J B Tito 1949-1966, ( i njoh detalisht dokumentet) i themeloi TRI qendra shipunazhi dhe kontrashpunazhi kundër shqiptarëve: në Kretë ku subneciononte edhe Ahmet Zogolli; në Nish ku subvenciononte edhe një sherbim perendimor; në Gerum ku subvenciononte agjentë kundër të gjithë shqiptarëve vetëm një agjenturë Perendimore . E para qendër shpuniazhi natishqiptar pra ishte në ujdhesën KRETA. Në këtë qendër, bënin plane agjentët e UDB-ës dhe Zogollit kundër Fadil Hoxhës dhe Enver Hoxhës. Në Kretë, agjentet e Ahmet Zogollit, i përpiluan tri plane për ta rrzuar qeverinë e Tiranës,me kusht që kurrë mos ta përmendin Shqipërinë Kontinetale. Qendra e DYTË agjneturore antishqiptare ishte në Nish. Këtu , me dallim prej të parës qendër, ishin disa specialsita serbo-malazezë, për Shqipërinë. Ata e kishin për detyrë për t` i përpunuar të gjithë EMIGRANTËT e arratisur nga Shqipëria në Jugosllavi gjatë viteve 1949-1954. Në bazë të atyre fakteve që emigrantët tradhtarë kanë shkaruar dhe nënshkruar me dorë të vet deshminë, rezulton se ata nuk kishin asnjë llojë kundershtimi pse Kosova ishte e robëruar, por poenta kryesore e tyre ishte IDEOLOGJIA e mundur në luftë 1939-1944.

Tito e Rankoviq … Rankoviqi prej njeriut të dytë të ish-Jugosllavisë u bë armik i shtetit në të ashtuquajturën periudha e liberalizmit politik.

E këtu pushon kanceri i çështjes së tyre, pse u arratisën nga Atdheu, pa i përjashtuar edhe disa padrejtësi që i bënin komunistët, kuptohet me fajin e kreut politik dhe shtetëror, sepse ishin në rriedha ose organizator. Me këtë, pushteti i Tiranës duket se ka qenë ekvivalent ideologjik me kundershtarët, dhe asgjë tjetër. Këtë konstaim e vërteton qëndrimi i Legalitetit, Ballit, Agrarit, Lidhjes Prizrenit (Deri te Lidhja e Tretë e Prizrenit,por JO, Lidhja Kosovare) që koketuan me agjenturat jugosllave dhe dy sherbime agjenturre në GERUM afër Trieshtës, krejtë me pasojë që në Tiranë të vëndoset një pëushtet TOTALITAR, por i djathtë. Pra, në asnjë rast nuk kemi të bëjmë me çështje të DREJTË patriotike, që të lëvizet problemi i Shqipërisë Kontinentale (Kosova me trojet nën Maqdonin dhe Çamëria, t` i takojnë Shqipërtisë ashtu si duhet të jetë drejtësia.
1.J B Tito më 1940 e kishte miratuar propozimin që Kosova të ndertohet në federatën e ardhëshme si çdo REPUBLIKË tjetër. Por, e degradoi Kosovën në çdo nivel nga viti 1941, kur kishte mundësi të ndryshojë çdo gjë. Akti i gradimit të Kosovës ndodhi në Zagreb në tetor 1940, kur KQ PKJ e kishte pranuar qëndrimin që Kosova në pushtetin majtisë jugosllav ta ketë tretmanin e Republikës socialsite sovjetike. Për këtë, më 1941 flasin dokuemnetet që posedohen . Tito as që provoi kurrë ta pranonte se minatorët shqiptarë dhe liçanë më 30 korrik 1941 I shpallën luftë Rajhut Tretë, e për ta mrrë këtë datë si fillim të kryengritjës. Nga ky aksion u themelua: “Çeta e minatirëve”, e cila komplet hyri në Brigadën e Parë Proletatre. Tito nuk e donte që Kosova të ketë datë fillestare të luftës antifashite-datë të fillimit të kryengritjes për Kosovë, sepse e konsideronte dhe do të ishte themel i Republikps Kosovës, si çdo republikë tjetër. Pra, frigohej prej shovinizmit Serbian dhe malazezë, të cilëve u ka qëndruar prapa, për ta fitaur karrikën e faraonit në Beograd.
2.Më 1942 Tito nuk e zyrtarizoi kurrë themlimine Shtabit Kryesor të UNÇ dhe Aradhave Partizane të Kosovës, themluar më 20 tetor 1942 me komandant Fadil Hoxhën. Këtë fakt nuk e parnoi sepse qysh në shkurt 1942, Emin Duraku (pjesa e fjalimit tij është shkatrruar-hb) do ta shkruaj atë pjesën ku Rezoluta e Bujanit I dha shkëlqim dhe provim antifashit popullor Kosovës, pra jo vetëm politik, KANÇK u dëshmua edhe para hsitiorisë. Emin Durakun, dihet burimshtë e qitën në pritë Pavle Joviqeviqi dhe Mita Milkoviqi dhe kurrë atenatin kundër tij nuk e zbardhën, mesa atë ndaj Haki Tahës dhe Miladinit, që I pushkatuan në të njetën ditë; Haki Taha pushkatohet në ora 09; Miladini në ora 11 në të njejtën ditë. Shtrohet pyetja: si mundet njeriu i vrarë në ora 09 ta vrasi tjetrin në ora 11, në të njejtën ditë (13 mars 1945).
3. Po, J. B. Tito e dërgoi S. V. Tempon në Kosovë në fundtë vitit 1942, jo për të ndihmuar, por për të provokuar dhe degraduar çdo synim antifasihist, për t` u avansuar Tempo, në një kritizer mafioz, qoftë edhe me faktin se Shtabi Kryesor u UNÇ dhe AP të Kosovës u pranua, por atij I përgatiti pusi në çdo anë, që e tregon realiteti I mëvonshëm. Faktet janë ma të forat se bjeshka!
4. J. B. Tito nuk e pranon kërkesën e Miladin Popoviqit,, që Lufta Antifashite në Kosovë të drejtohet nga Shatbi I Përgjithshëm Antifashist Nacionalçlirimtar I Shqipërisë nga viti 1942.
5. Tito në Mbledhjen e Dytë të AVNOJ-it nuk I ftoi shqiptarët, edhe pse e kishte kërkesën nga malazezi Mitar Bakiq (zasto AVNOJ u formiranju ne obraça se Albancima, koji treba da budu ravnopravni u novu federaciiju?!).
6.J. B. Titio përmes Millovan Gjilasit, me rezigancion I hudhi të gjitha vedimet Konferencës Nacioanlçlirimtare të mbajtur në Buajn më 31 XII 1943 dhe 1 e 2 janar 1944.Lidhur me këtë, J. B. Tito në kontinuitet- gjatë gjithë jetës e mbajti NËN HETIME Fadil Hoxhën, sepse më 12 janar 1944 të gjitha dokumentet (në gjuhën shqipe ) e Konferencës Bujnait ia dërgoi Enver HOXHËS për APROVIM. Ndërsa të njejtat dokumente në gjuhën serbishte ia dërgoi J. B. Titos për NJOFTIM. Pra, hapur del se Konferenca e Bujanit e konsideronte Luftën Antifashiste Naconalçlirimtare të Kosovë si pjesë integrale të Shqipërisë Bregdetare, për faktin se Shqiptarët më në fund e dinin se janë populli i TRETË në Jugosllavi për kah numri. Lidhur me këtë realitet, Tito, Millovan Gjillas dhe A Rankoviq, u dakorduan që Kuvendi i Bujanit mos të ketë të drejtë të aporovojë ligje, mos të ketë të drejtë të emrojë gjykatës, mos të ketë të drejtë ekzekutive, me letrën që e nënshkroi M. Gjillasi më 28 mars 1944. Duke mësuar për këtë, Enver Hoxha në gusht 1944, do ta dërgojë një delegacion për bisedime me Shatbin e J. B. Titos në Vis. Në delegacion ishin: Koçi Xoxe, Ramdan Çitaku, Bedri Spahiu, me që rast, më 26 gisht 1944 u arritë pelqimi që: “Nëse Shqipëria Bregdetare ndërton sistem shoqëroro ekonomik socialsit, Kosova, do t` i takojë Shqipërisë; Nëse Shqipëria Bregdetare ndërton sistem monarkist, Kosova do t` i takojë Jugosllavisë socialiste”.
7. J. B. Tito e linçoi Delegacionin e Shqipërisë në Vis më 26 gusht 1944, duke shtruar premtime e duke përgatitë më 2 shtator 1944 DEGRADIMIN e Shtabit Kryesor të UNÇ DHE AP të Kosovës, në Shtab Operativ, me të njetin koamndant (Fadil Hoxhën për ta kompromituar para popullit tij, se nuk po I plotëson premtimet para shqiptarëve për t` u bashkur me Shqipërinë Bregdetare-hb) , në fillim nën Shtabin Suprem të Jugosllavisë, e pastaj nën Shtabin Kryesor të Serbisë, aty ku e synonte patroni i tij A. Rankoviq.
Duke u përpiekur që Degradimin e Shtabit Kryesor të Kosovës (Antifashist) , mos ta devalvojë dhe për ta penguar degradimin e luftës antifashiste, Enver HOXHA më 12 shtator 1944 do t` i drejtoi DY BROGADA shqiptare për t` u dalë në ndhmë shqiptarëve të robëruar. Dokumentet sekrete që i posedonte Vlladimir Dedier ( i posedoi edhe unë), vërtetojnë se Tito tri herë jep urdhër që Brigadat shqiptare të Shqipërisë Bregdetare të LARGOHEN nga Kosova, dhe çetniko-komunistet serbian, me tri divizione serbe, dy brigada malazeze dhe një maqedone, të sillen si DAHI nepër trevat shqiptare 1945, sepse donte t` i shfarosë shqiptarët: “deri sa të zgjatë përfundimi i Luftës Dytë Botërore”. Kjo për faktin se Ruzvellt, Stalin dhe ÇERÇILL, kishin marrë vendim se: “Ata popuj që kanë bashkëpunuar me nazizimin, kemi të drejtë t` i zhvendosin-shkatrrojmë”. A nuk ishte zbulim sadist i Titos, kur më 10 prill 1945 i tha delegacionit shqiptar: “ JU 90 % keni qenë me fashizmin, por tash ua japim shansën të luftoni”. Kjo thënje e zbulon qëllimin etij për tragjedinë shqiptare në: Drenicë, Gjilan, Llap, Ferizaj Deçan, Tivar, Dubrovnik, Trogir dhe Vershac.
8.Po,J. B. Tito edhe Forein Offisit dhe drejtë për drejtë Cherchillit në Bari të Italisë, në takimin e parë e dezinformoi se: “Kosova dhe Trepça duhet ta kenë të njetin fat. Trepça ia përkujtoi se është aset I Londrës nga viti 1927”, për çka Londra nuk duhet të lejohet të ketë punë me Tiranën, nëse Kosova I takon Shqipërisë, e caktoi fatin e Kosovës. Dhe për këtë fakt, J. B. Tito iu falenderuar Cherchillit TRI herë, se: “Trepça është aset i juaj deri më 2050”. Kjo do të thot se Tito ishte i informuar, për çdo gjë.
9. Për ta forcuar pozitën e vet në Serbi, J. B. Tito më 21 XI 1944 I AMESTOI çetnikët në Kryesi të AVNOJ-it dhe të gjithë u bërën “partizanë” për t` iu vërsulë shqiptarëve, në vend që ta luftojnë fashizmin në Serbi, Mal të Zi e Maqedoni, pasi që Serbinë e çliroi Armata e Kuçe, ndërsa Maqedonin Ushtria e konverura e Bullgarisë. Kështu, Tito pas çlimit Beogradit më 20 tetor 1944, do të vendosë: dergimin e TRI divizioneve serbe në Kosovë, për ta bërë vendin ma të militarizuar në Ballkan, për interesa serbiane-çetnike. Për ta mbuluar këtë atentat në Kosovë e solli edhe një brigade Maqedone dhe dy brigada malazeze, të cilat nuk lanë gja të zezë pa bërë ndaj shqiptarëve. Kundër atyre mizorive reagojnë Fadil Hoxha dhe Miladin Popoviqi. Posedohen reagimet në origjinal. Posedohen dokumentet e koshes me shenja sekrete dhe ato dokumente i kam botuar në tri vazhdime në VJETAR të Arkivit Kosovës më 1986, 1987 dhe 1988 në 1014 faqe, në origjinal.
10.Më 10 janar 1945 do të reagojë Fadil Hoxha kunder mizorive që po ushtronin divizionet sllave në Kosovë sikurse të ishin ushtria e Kralit; më 14 janar 1945 do të reagojë Miladin Popoviqi, se repartet e divizioneve sllave në Kosovë po ushtrojnë terror të paparë (dok. gjindet në A. KQ LKJ), në vijim do të reagojë sërsih Fadil Hoxha më 19 janar 1945 në fromë shumë ma të ashpër se sa më 10 janar. Por J. B. Tito në vend se të japi urdhër për siellje në bazë të konvenatve të luftës,Tito më 8 shkurt 1945, pa asnjë shkak e vëndos Dikaturën ushtarke në Kosovë, duke I siellë kriminelët më sadistë në Kosovë që të komandojnë me krimet si: Velimir Stojniqin e kompaninë, mu si guvenrator, për ta vrarë mizorishtë Krahinën më kombëtare shqiptare, për ta bërë shkrum e hi Drenicën e Shaban Pollazhës, deri më 20 shkurt 1945,kohë kjo, kur as Fadil Hoxha e as Miladin Popoviqi, nuk ishin në Kosovë, sepse kishin shkuar në Beograd, për t` u ankuar ndaj vëndosjës së Diktaturës ushtarake më 8 shkurt 1945.
11.J B. Tito, nuk e pranoi në Beogard as Fadilin e as Miladinin më 19 shkurt 1945, kur shkuan të ANKOHEN se diktatura ushtarke është vënë pa nevojë në Kosovë. Por Tito e lejoi që M. Gjilasi të kërcnohet kur hynë në zyrën e tij, duke i thënë: Miladinit: “Eja shoku Miladin ta ndajmë Kosovën ashtu si do ta ndajmë Sanxhakun, Serbia një pjesë e Mali i Zi një pjesë”. Kjo ndodhi, pa e llogaritë se Fadil Hoxha ishte aty. Bile,M. Gjillasi as që e kishte përshendetë Fadil Hoxhën. (posedohet shkrimi I Fadil Hoxhës për këtë takim-hb). Madje, M. Gjillasi aty klithi: E kemi një Elaborat të Vasa Çubrilloviqit nga 3 nëntori 1944 dhe do të sillemi sipas porosive të tij. As Fadili e as Miladini nuk e dinin se kush është Vasa Çubrilloviqi.
12. J. B. Tito provoi ta destabilizojë Luftën antifashite edhe në Shqipëri përmes S. V. Tempos, Velimir Stiojniqit, Njazi Dizdarevit, Zllatiqit etj. Planet e tij i prishi gjithëmonë Enver Hoxha, duke i xhveshur me fakte e duke I dërguar dy Divizone shqiptare ma në fund në Kosovë, më 12 shtator 1944, pa e pyetur fare Titon. E këto divizone de fakto e kanë shpëtuar popullin shqiptarë nga shfarosja: “deri sa të zgjatë lufta” si mësonte Çubrillobiqi më 3 nëntor 1944. Lexo në AVIIB, K. 1222 ku thuhet se në Llap kanë mbetë në fund të nëntorit 1944 vetëm katër (4) plaka, kur Spasoje Gjakoviqi -OZN-a në vned të hapjes së shkollave I hapi jo më pak se 36 burgje mizore nepër Kosovë, prej të cilave rrallë kush doli I gjallë. (Posedohen edhe emrat e të varëve pa gjyq. Ja një fakt, vetëm në Pejë u shënua fenomeni ma I ndytë NEOFASHIST, ku një patriot që quhej Sadik UKELLA, u pushkatua në prani të nxënsve. Nxënsit ishin detyrar ta shohin pushkatimin nga afërisa!!. Për mizoritë e Spasoje Gjakoviqit, Dushan Mugoshës… nga viti 1986 e deri më 1988 i kam botuar në origjinal 1047 faqe dokuemnet në “VJETRAR”, organ i Arkivit Kosovës.
13. J B Tito provoi ta vënte popullin shqiptar në mes kullës dhe çekanit, duke e detyraur t` i ndërtojë për nevoja të kolonsitëve 10 000 shtëpi, me haganri më 1945. (Posedohet dokuemneti ku me një rast fshatri shpërthen :“hajt murroj, hajt murroj, se vjen koha prap I rrxojë!). Në lidhje me këtë krim kolonial për t` I vënë shqiptarët në mjegulla, më 6 mars 1945, Tito e aprovon “Ligjë për moskthimin e kolonistëve në Kosovë”, legalishtë. Po ilegalisht çka bëri. Ja përgjegja nr 14.
14. Por, J. B.Tito, më 1 prill 1945, ILEGALISHTË në Polit- Byro të PKJ vëndosi: “Të gjithë Kolonistët sllavë duke llogaritë edhe bellogardistët rus, duhet të kthehen në Kosovë”. E vërteta, nuk u kthyen 11000 familje, por numri I tyre arijti në 24000 familje koloniste me të kaluar krimiale çetnike. Ja ky është TTITIZMI TREDIMEZIONAL: Në lartësi shumë I egër, në gjërësi antishqiptar, në largësi me prapavi që shqiptarë në Jugosllavi mos të ketë fare: të shfarosen ashtu si nënshkroi me Feuad Kyprilinë më 1953 në Split. (Posedohen dokuemnetet, 11 progreme të cilat i kam botura më 1995).
15.Tito më 9 prill 1945, e pranoi Delegacionin shqiptar në Beograd prej 24 përfaqsusëve, delegacion ky që kryesohej nga Mehmet Hoxha (kryetar I KNÇ të KOSOVËS) me përkthyes Dushan Mugosha. Fjalinë e parë që ua tha shqiptarëve ishte: “Ju 90% keni qenë me fashizmin. Ju keni themeluar Divizon “Sknderbeg” për të i varë partizanët e mi- “Jebem van Skenderbega- Jau lofsha Skederbeun”!). (Posedohen dokuemnetet, e që vërtetojnë se Enver Hoxha i kishte dërguar Titos letër që Shqiptarët e Kosovës janë populli më patriot në Ballkan, prandaj, largë duart e çetnikëve, ndaj tyre. Unë (Enveri) e di se si po sillet një pjesë e serbëve dhe malazezëve që i drejton Spasoja Gjakoviqi, Dushan Mugosha, Pera Brajeviqi, Sava Derleviqi, e që prapa tij qëndron Gjillasi (Xhida) dhe Aleksander Rankoviqi (Leka),me Vela Stojniqin si agjentator diplomatik. Ta dini se ai popull nuk është JETIM”-(AVIIB Telegramsko Odeljenje, K 1114/45! “DOSJET E: Njazi Dizdareviqit dhe JOSIP GJERGJËS! ).
16. Tito e bekoi oficerin çetnik Serbian (Mashan Gjuroviq) kur nga Përpellaci I porositi ushtarët “partizan” që ishin konvertuar nga çetnikët që: “Kur të hyni në Kosovë, VRANI Aranutë dhe Gjermanë”. Dhe ato njësi vranë sa paten fuqi, duke mos lënë njeri të gjallë deri në Prishtinë. Folëni nostalgjik shqiptarë, cili njeri ka jetuar në Llap deri në prill 1945?, përpos Selim Obarnça dhe Selim Ajeti me dhjetë partizanë.(Posedohet dokuemneti në origjianl).Pra një krahinë ka mbetë vetëm në 4 plaka. Dhe kur këtë fakt ia kam prezantuar Sinan Hasanit, atij, i kanë dalë lotët. Nuk e di pse?
17. Reagimin e Fadil Hoxhës: “Njësitet tona partizane, të ardhura nga Serbia, Maqedonia dhe Mali I Zi, po sillen ndaj shqiptarëve sikurse ushtria e Kralit”, është vulë me dyll, përtyej së cilës nuk ka çka të bisedoish. Këtë ankesë, Tito e priti shumë indiferentë, edhe pse këtë ia tha Koça Popoviqi. Fadil Hoxha rastësishtë shpëtoi prej dërgimit ambasador në Turqi, (më 1946), sepse kërcnohej: ose nga plumbi si Miladini, por nuk guxuan sepse i dronin kryengritjës popullore, faktë ky që ua tha Halim SPAHIJA në Beograd. Nuk guxuan të vrasin Fadilin, sepse I druninin edhe Enver Hoxhës dhe ndikimit tij në popull. (posedohen dokumentet).
18. Reagimi I Miladin Popoviqit: “Siellja e njësive tona ushtarke nuk përkon me parimin e proklamuar nacionalçlirimtar ndaj shqitarëve”, shihet se është kaluar çdo masë e keqësielljës ndaj shqiptarëve. Për një njeri të kërkuar të cilin e akuzojnë kolonistët, edhe atë ndoshta pa fakte, por me qëllim me ia grabitë pronën, malltretohet I tërë fshati, pa u verifikuar asgjë”. Për këtë edhe bërën atenatat agjentët e OZN-ës mbi Miladinin më 13 mars 1945 në ora 11, duke ia mveshë Haki Tahës që ishte pushkatuar në ora 9 në të njetën ditë. E vërteta, Miladini nuk është pa gjynahe, por ishte ma I mirë ndër më mizorët. Madje, J. B. Tito, kurrë nuk e vërtetoi pse Haki Taha u vra në ora 9 më 13 mars 1945, kurse Miladini në ora 11, më 13 mars 1945. (posedohen telegramet që i ka firmos Spasoje Gjakoviq dhe Dushan Mugosha). Si është e mundur që njeriu I vararë në ora 9, ta vars njeriun tjeter në ora 11, në të njetën ditë, muaj dhe vit?
19. Tito provoi me gjysëm të verteta të mbaj qëndrim armiqësor ndaj Shqipërisë duke përgatitë zbarkimin e gjeral Kupreshaninit në Korçë, me tërë arsenalin e Divizionit tij, më 1947.
20. Tito nga viti 1949, organizoi Qeveri marionete në Shkup me shifrën “Ahmet Zogolli II” (Apostol Teanefi e kompani). Pastaj në vijim 52 agjentura jugosllave porvuan të ndihmuara edhe nga jashtë (UDB+KOS), për ta ndryshuar pushtetin në Tiarnë. Tito madje provoi ta nxjerr Koçi Xoxin nga burgue me desant. Të gjitha qendrat a agjentuarve në: Nish, në Kretë dhe Gerum, afër Trieshtës deshtuan më 1955, kur Shqipëria u bë antare e OKB dhe e Paktit Varshavës. “Mësyja Tiranës Tit” pati thënë Vllada Dapçeviq nga Burgu i rëndë.
21. J. B.Tito me Fuad Kyprilinë më 5 mars 1953, përmes Paktit Jugosllavi+Greqi+Turqi, arriti ta përplilojë Marrveshjen Xhentelemenë Split. Rezultati i komplotit ku Jugosllavia SHET SHQIPTAR, por jo tokën dhe pronën e tyre; Turqia BLENË shqiptarë dhe i vendosë në ciset kurde, armene etj. Është fakti për 415 000 shqiptarë të shpërngulur si pasojë e dhunës së shtetit titist, në Anadoll, që sot po shkrihen ngadal në gjenratën e tretë, dhe ma nuk ndihen se janë shqiptarë, sepse nuk e kanë asnjë të drejtë kombëtare. Në pazarin e shekullit, ku “ratifikohet” konventa e vitit 1938, pa pyetur asnjë institucion shtetëror. Pra Tito ishte një diktator i kuq, sulltan me sheshir (posedohen dokuemnetet). Tito shkoi edhe në largë. Provoi ta ndaj Shqipërinë me Grekun në Lumin Skumbim. Kurse viset e robëruara shqiptare t` i spastrojë me ndihmën e Xhelal Bajarit dhe Ismet Ynenit,e ndonjë Menderesi apo Hulusi Kejnani, duke I vëndosë shqiptarët e deportuar përballë Kurdëve në vilajetin MYSH. Këtë pazar që e kishte bërë Millan Stojadinoviqi më 11 gusht 1938, në Stamboll, e që Tito e realizoi plotësisht. Lexone vetëm gazetën “Nova Makedonija”1955-1957, ku janë botuar emrat e të shpërngulurve shqiptarë, për tri vite.Posedohen me mija dokumente tjera plotësuese.
22.Tito nuk e përfilli reagimin e Fadil Hoxhës dhe Ismet Shaqirit të cilët shkuan fatkeqsishtë në Split më 1953 duke i thënë se :“Shqiptarët nuk kanë lidhje me Turqinë dhe se shpërngulja shqiptare duhet të NDALET, qoftë edhe me ushtri, sepse shqiptarët e kanë vednin e dytë me regrutë në Aramatë”. Ishte e kotë, sepse Tito bëhej se nuk dinë asgjë për atë Pazar. Pra, Tito ishte një burrhsteti i sukseshëm për sllavë. Por ishte një kasap klasik ndaj shqiptarëve. Shtrohet pyetja: A nuk dijti Tito për “Aksionin e armëve 1955/1956?. Në detale, dhe tëprë aksioni është përciellë me telegrame dhe raporte javore. (Posedohet dokuemneti origjinal).
23. Tito e injoroi Plenumin e KK të LKJ për Kosovë që u mbajtë më 1954, për ta penguar shpërnguljën e shqiptarëve në Turqi. Por jo, Tito ia hapi rrugën Shtabit të A. Rankoviqit dhe Krste Cervenkovskit, të cilët e nxitën Llazar Kolishevskin që publikisht të thot: “Le të shkojnë Aranutët, atje ku duhet”. Me këtë Kolosjhevski e sllavizoi totalisht ish Vilajetin e Mansitirit. Bile edhe Shkupin, qyteti më i madh shqiptarë në Ballkan( deri më 1963). Jo vetëm kaq, L. Kolishevski edhe ndertesën e Kongresit Alfabetit shqiptar (1908), e vuri në ankand të shembjës për një kohë. Lexo për këtë traagjedi raportin në: “Pasoshko odelenje” MPJ të RFPJ-ës, ku në një pashport hyjnë 147 persona., për ta bërë kështu sidomos Shkupin qytet sllavë, e që ishte deri më 1962, qyteti ma I madhë shqiptarë me numër të banorëve. Këtë realitet e ka përciellë J. B. Tito për dhjetë (1957-1967) vjetë. Hulumtoni dokuemnet sekrete ushtarke dhe ato të regrutimit në Maqedoni 1950-1966.).
Me leje të Titos më 1949 themelohet i ashtuquajtyuri SHTABI I RANKOVIQIT. Dokumentet e këtij Shtabi i posedeonte V Dedier, e prej të cilit i kam FOTOKOPJUAR gati të gjitha. Shtabin e A Rankoviqit për t` i shfarosë shqiptarët e përbënin: Aleksander Rankoviq, Kryetar, (ishte nënkyetar I KEF J), Krste Cervekovski (nënkryetar Shatbi), Svetisllav Stefanoviq (lexone vetëm Raportin e tij më 1965 në 80 faqe dhe do të bindeni se shqiptarët kanë shpëtuar rastësisht), Vojkan Llukiq, Millan Bartosh, Leo Grishkoviq, Marko Vukqeviq, P. Iviçeviq. Ky Shtab e kishte përpliuar Programit special. Progarmi tërë Shqipërinë Kontinentale e ndante në dy pjesë: Zona “A” ishte ajo në Lindje të hekurishës-Mitrovicë-Vushtrri. Fushë Kosovë-Ferizaj-Kaçanik-Shkup. Zona “B” ishte ajo pjesë në Perendim të hekurudhës dhe përfshinte Rrafshin e Dukagjinit, Tetovën, Gostivarin, Dibrën e deri në Prespë , Manstir e Gjevgjeli. Këto zona shqiptare duhej me të gjitha mjetet, ata shqiptarë që ishin musliman me i shpërngulë në Anadolli, kurse ata që ishin ortodoks, më i sllavizuar të gjithë (Lexone: B. Sinadinovski, Hasan Prishtina, Shkup 2008). E kur të kryhet kjo “detyrë kombëtare jugoslalve”, paspnte operacioni (Jugosllavi, Greqi), për ndarjen e Shqipërisë Bregdetare. Kjo zonë mbante shifrën “C”. Në detyrën e parë (në Zonat “A” dhe “B” fjalën kryesore e kanë Jugosllavia dhe Turqia; ndërsa në detyrën “C”, fjalën kryesore e kanë Jugosllavia dhe Greqia duke pasë përkahjën e dy agjetuatrve Perendimore. Këto plane u “futën në FRIGORIFER” pas pranimit të Shqipërisë Bregdeatre në OKB dhe në Paktin Ushtarak të Varashvës më 1955.
24.Tito e dinte fare mirë pasojen e aksionit të armëve ( kundër shqiptarëve, e që shqiptarët nuk i kishin) si dhe kurdisjen e Procesit Prizrenit, përmes TRE dervishëve agjentë të A. Rankoviqit nga: Rahoveci, Prizreni dhe Gjakova. (Posedohet dokuemngtaciioni. Vlerësimi politik dhe gjyqsor i Procesit Prizrenit në shkurt 1968, ku ishte edhe Stefav Doronjski ). Tito përmes LLukiqit dhe Stefanoviqit e aprovoi Prgarmin special “METLLA” (FSHËSA), për ta shfarosë shqiptarizmin në tërësi. Bile shfarosjen e ndau si tham më lartë në dy Zona: Zona e Kosovës dhe Zone e Dukagjinigt, me nënzona: Shkup-Tetovë-Gostivar-Dibër. Tito ishte I njohutuar për torturat që I shkkatoheshin: Njazi Malokut dhe Sedat Didës etj. si viktima të Procesit Prizrenit. (Lexo “Procesi I Prizrenit 1956 dhe Rekonstuktimin e Procesit Prizrenit më 1968, sekret shtetëror politik dhe ushtark përgjithëmonë-(posedohetn dokumentet detale). Ku jeni histoirianë akademika dhe me tituj që as samari I magarit Nastradinit nuk ua bane diturinë e juej ZERO. Pse heshtëtni? Ku I keni gradat dhe për kur po I ruani. Mos po dini që flliqëritë titiste t` I zbulojnë serbët e ju pastaj të I merrni të gatëshme. E Kur ua ofrova dokuemntet në Institutin e Historisë, ju filluat me përgojime. Ku jeni JU të qeverive KUKULLA të BE, që nuk i finanasoni botimet shkencore të dokuementeve, kush po ju pengon tani!!! Kështu punojnë vetëm tadhtarët, duke mos finansuar shkencën e mirfillët. Si është e mundur që dy historian që e kanë mohuar UÇK-ën dhe luftën e saj të drejtë, sot mrizojnë në Akademi dhe i adhuroni, madje nën firmën e tytre, BE finason flliqësira që i fyen dhe denigron të gjithë shqiptarët e sidomos FEMRËN shqiptare . Der kur të krekoseni me nga një gjysëm libri, disi po djersiteni nepër televizione të mercenarëve. Nuk jetohet para fytyrës kombit me një “gjysëm mushkrie më”.
25. Tito është përgjegjësi kryesor I liferimit të Panjot Plakut në Jugosllvi, kur nuk pati sukese ta realizoi Planin “Ahmet Zogolli 2” (Apostol Tanefit më 1949) provoi me planin “Ahmet Zogolli 3” (Panajot Plaku 1957),i cili gjithëashtu dështoii me trup të plotë më 1966, duke bërë vetëvrasje. Lidhur me këtë duhet të thksojmë se më 1958 pati reaguar Presdiumi i Kuvendit Popullor të Shqipërisë në OKB, ndaj mizorive serbe që i përrdorin enkas për shqiptarë në Jugosllavi (posedohet reagimi i Presidiumit K. P. Shqipërisë dhe reagimi jugosllav). E ky reagim ndodhi, duke e pasë Shqipëria informatën se: Në NJU JORK (OKB) po përgatitej RREZOLUTA për DEKOLONIZIMIN E BOTËS ( e parovuar më 1960). Këtë rrezolutë e kishte “nuhatë” Shtabi i Tito-Rankoviq dhe (UDB-KOS), dhe në një fornt politik, do të nxitojnë ilegalisht që ta mbajnë një Plenum të KQ LKJ-ës, për t` i promovuar disa të drejta për pakicat në RFPJ. Është fakt se konkluzat e këtij Plenumi (1959) nuk i dinet populli. Por, ato Tito i DISTRIBUOI në të gjitha kancalaritë e Perendimit. Dhe ata erdhën në përfudnim se: “vtëqeverisja dhe mosinkudrimi në këtë shtet janë kulmi i të arriturave jugosllave”. As që përmendet pozita e shqiptarëve, të cilët kishin zhvillim ekonomik sa 31% e mesatares jugoslave dhe ishin popull që jetonte si lepuri në therrë. (Burimi: Banka Ndërkombëtare për zhvillim, sekret, vetëm për përdorim intern, e ku thuhet hapur se: “ Pa e pasë Kosova tretmanin e republikës, nuk ka dalje të saj nga prapambeturia”. (Analizë ekonomiko politike e bërë në 412 faqe më 1978, Nju Jork, Beograd).

Tito në gjueti me Rankoviqin e të tjerë …

26. Tito provoi kërkesën e A. Rankoviqit për t` i mbyllë shkollat e mesme në gjuhën shqipe në Kosovë më 1958, me motive se nuk ka kaudro. Reagoi fuqishëm Fadil Hoxha, Ali Hadri, Salih Nushi dhe Hasan Mekuli , po më 1958 në Shkollën Normale në Prishtinë.
27. Po, Tito provoi pra, ILEGALISHTË me një plenum të LKJ më 1959, të neutarlizojë përpiekjen e “Lidhjes Kosovare”, se në Kosovë pakica kombëtare shqiptare po fiton të drejta të pakicave duke hapur Shkollën e Lartë Pedagogjkike dhe fakultet (1959/60) . Por, mos të harrojmë se katër vite më parë, Tito e kishte shuar Institutin Albanologjik; kishte provar ta destabilizojë Shqipërinë e Enver Hoxhës, përmes tarbantit Panjajot Plaku (ministër i mbrojtjës, i cili u arratis në Jugosllavi më 1957).(Posedohet Dosja e tij si dhutatë që më njoftoi Fadil Hoxha më 1980).
28. J B Tito më 1965, e kishte siellë në Vrnjaçka banjë Beqir Malokun, krejtë me qëllim për ta VRARË FADIL HOXHËN. Kjo për faktin se Fadili me të gjitha mjetet donte ta rrisë numrin e studentëve shqiptar në Prishtinë. Ky orientim i Fadilit e kishte tmerruar Shatbin e Rankoviqit, i themeluar me leje të Titos më 1949, për t` i shpërngulë të gjithë shqiptarët në Anadolli. Ky skenar argumentohet katerciprisht se Tito më 1953 e lidhi Marrëvesjën XHENTELMENE me Fuat KYPRILINË në Split, me qellim që kur ta shfarosë shqiptarinë në Jugosllavi, ta fillojë luftën politike për ndarëje të Shqipërisë.
29. Tito Plenumin e Brioneve e organzioi pasiqë e kuptoi përmes Budimir Llonçarit se në Ukrainë kur ishin në vizitë gjeneralët serbnian e quanin A. Rankoviqin “ Druzhe Predsedniçe” (1965). Ky ishte sinjali që pas aferës me Gjillasin, të pasojë afera me Rankoviqin (1966), pastaj me Mika Tripallon etj (1971), pastaj me Jovankën (1976 lidhur me Librin e Kaltërt, që i suprimonte krahinat).
Në realitet, J. B. Tito i ka “dashtë” shqiptarët për aq sa për ta dobësuar fuqinë serbiane në politikë, diplomaci, ekonomi, ushtri dhe polici. E fuqia shqiptare ishte minore, por në momentet e krizave 1966-1981, ishte një kualitet për t` u shënuar.
30. Tito më 20 III 1967, do ta ftojë strukturën ma të lartë të Partisë dhe shtetit në Beograd. Aty do ta shtrojë pyetjen, pasi që në Kosovë ishte kërkuar statusi I Republikës me këtë fjali: “Deri në çfarë mase ka shkuar KËRKESA e SHQIPTARËVE PËR REPUBLIKË”? Përgjigjen e kërkonte për ta futur Fadil Hoxhën në syrvejim dhe kompromitim para popullit tij, që për dy muaj më 1967 e kishte premtuar Republikën. Këto fakte janë botuar edhe në gazeta. Dokumnetet janë të pamëshirshme.
31. Tito është ai që I DERGOI Tanket për t` i shekel me dhëmbëzrë rininë dhe popullin shqiptar të Kosovës më 27 XI 1968 në Prishtinë, dhe prap i akuzonte oficerët se: “keni lëvizë pa lejën time”. E këtë “akuzë” e bënte për përdorim të jashtëm. Por, kush nga oficerët në Shkup, prej kah lëvizën tanket drejtë Prishtinës, ka lëshuar urdhër të përdoret ushtria, përpos Tito si një saditë antishqiptar.
Është e vërtetë se LIGJI KUSHTEUES nga shkurti 1969 dhe KUSHTETUTA e Kosovës e vitit 1974, janë produkt I sielljës AGRESIVE por patriotike të Fadil Hoxhës, me këresat etij legale dhe legjitime. E kam para sysh sielljen shumë të ashpër në Sarajevë më 1974 kur furishëm sikur kur don të sulmojë çdo gjë (me siguri se vinte nga ndo një mbledhje ku hahej pasuli nga kokërr) duke thenë: “Ose Kushtetitë, ose unë nuk kam mundësi të dali para popullit e të arsyetojë pozicionet Rankoviqiste”. Gazmend Zajmit I shkojnë lotët, Hajredin Hoxha mbetet I shtanguar, Kurtesh Salihu I shtërngon dhëmbët temrrësisht e të friguar, unë në anën tjetër, qeshi nga gëzmi si pjesëmarrës në një “simopizium” si e kishin emruar,”për Kushtetutën”. E kroatët qeshin, maqedonët zgërdhiheshin, malazezët mrrolen, disa kroatë serbianë krekosen me sllovenë, sepse taktizojnë me tragjedinë e Kosovës. E pyetja e pyetëjeve : pse Tito nuk e nënshkruan Kushtetutën 1974 fare. E posedoi dokuemnetin kur Tito përmes Vladimir Bakariqit e “këshillonte Fadil Hoxhën mos ta hap në Prishtinë fakultete nacionaliste, por vetëm shkolla të larata politeknike”. Fadil I Përgjigjet: “Të jeni të sigurtë, se do t`i hapi fakultetet e shkencave shoqërore, sepse pa shkenca shoqërore nuk ka progres te asnjë popull. Shoku Bakariq: Po mendoni se shqiptarët hanë bari, si keni lëshuar barcoleta qe tri dekada (?); Shqiptarët fare mirë e dijnë se si sillen Kroatët, Serbët, Sllovenët, madje Maqedonët, e mos të flasim për Malazezët për afirmimin e tyre. Koha e niamëve ka shkuar në muzeum”.
32. E posedoi sternogarmin e përfolur të “Intervistës Titos me officerë të lartë në Dedinje më 1979”. Nuk kam pasë shansë që ta vërtetoi a është falso, edhe pse në dy vazhdime e botova në “ZËRI” ,një pjesë dhe e ndaloi Kryeradekatri nga friga, apo animi titist, nuk e di. Tito e dinte se si po sillen oficerët sllavë ndaj ushtarëve shqiptaërë edhe para vitit 1981, ku për çdo vit kishte “vetëvrasje” dhe kufomat nuk lejohej të happën as prej familiarëve. Tito si Komandant suprem, kurrë nuk e ngriti asnjë akuzë ndaj oficerëve shovinist dhe vrasës. Ajo që është thenë në intervistë (1979) është realiste dhe e vizaton sielljen e Titos publikisht dhe tinzisht. E vërteta, një mik arkivist hungarez, gjatë hulumtimeve, ku ai ishte arkivist, me thoshte se: “Tito I ka tri fytyra morale dhe politike ndaj shqiptarëve: Një për të shitë mendë, një për të u duke se është i drejtë (në esencë ishte tiranë) dhe një që deshmon se dy të parat i ka falso”!. Nuk i besoja, deri sa ma gtregoi dokumentin se ishte dneuar 36% në rrogë, pse nuk i kishte larguar dokumentet që flasin se ndaj shqiptarëve duhet zbatuar presion, në mënyrë që të shpërngulën”. Dokumentet ishin nga data 24 maj 1950 e deri më 24 maj 1962.
33.J B. Tito madje, nuk u pajtua me hapjen shkallës Tretë në Katedrën e Historisë në Prishtinë më 1972. Por në saje të Prof DR Bogumil Hrabakut (Çek me kombësi) ajo u hap.Madje, Bogumil Hrabakut përmes Mahmut Bakallit titistët iu këprcnuan se: “Nuk guxojnë të botohet steongramet e Kongresit Themlues të PKJ për Serbi më 15 maj 1945, ku thuhet se: “ Për një ushtar tonë I kemi vrarë 300 regrutë shqiptarë në Tivar”. B. Hrabak nuk u pajtua kurrë me atë presion. Dokumnetin e botoi integral dhe pas disa muajsh u detyrua të dorëhiqet nga organizmi I Studimeve pasuniverziatre, duke e maskuar me “shkaqe” tjera. Madje, ai nga inati më vonë provoi t` i botoj shumë dokuemnete serbiane, të cilat i shkonin për shtati politikës çetnike, por mbeti i vetmuar. Do të thot se B. Hrabak, provoi të na hakmirret. Por, ZOGU kishte flutuar….
Madje për t` iu hy në “skrop” serbëve, Tito me Mahmut Bakallin më 1975, e burgosën Adem Demaçin, pa bërë asnjë veprim politik. Lidhur me këtë, me që asnjë gjykatës shqiptar nga Prishtina nuk donte ta gjykojë Adem Demaçin, Mahmut Bakalli i solli një grup prokurorësh, gjylatësish e deri te daktillografi nga Prizreni. Kuptohte se ky denim e kishte një ekvivalecë, që J B. Tito ia kishte premtuar Mahmut Bakallit. E ajo “ekvivalencë” ishte se Mahmuti mund të avansohej në Ministër i Punëve të Jashtëme të Jugosllavisë. Por, premtimi nuk u realizua, sespse J B Tito me Jovankën më 1976 ishin në luftë: a do ta trashëgoi Titin ndonjë serbian ( Nikolla Lubiçiqi me Jovankën), apo do ta trashëgoi një slloven (Stane Dollanc që vinte nga nëntoka udbeske dhe politike e LKJ-ës).
Mos të harrojmë se jemi në kohën kur (1975) Shqipëria si i vetmi vend në Evropë nuk u pajtua me Marrëvesjen e Helsinku, me të cilën “garantohej” mosndryshimi i kufijëve. E kur kufijtë në: BRSS, në SFRJ, në Çekosllovaki u bën cop e grimë, a nuk i jep ky argument të DREJTË ENVER HOXHËS, se pa “ndryshimin e kufijëve të Federatës jugosllave; pa çlirimin e Shqipëtarëve nën pushtetin TITISTO serbian, nuk ka paqe në Ballka”). (shiqo: Korespodenca Enver Hoxha –Leo Fraindlling, 1949/50, në KEF J)/1952; Dosja “ALBANIJA 1965-1983” në DASIPB/83, i paklasifikuar f. 1-118.)
34. Më 1978 Tito lejoi që të burgoset prof Sadullah Brestofci, pa bërë asnjë faj me referatin e tij për Lidhjen Shqiptare të Prizrenit . Ai shpëtoi falë Fadil Hoxhës dhe historianëve në Komisionin eHistirisë.
35. Lexues të nderuar I merrni shkrime e botura dhe mësoni nga viti 1981-1999 sa ushtarë dhe sa civilë shqiptar vriteshin për çdo vit nga bandat ushtareke të Gjenral Graçaninit dhe ato të UDB të drejtuara nga Stane Dollanci dhe hienët e tij. Po, titistë ishin ata që e sollën Kosovën buzë varrit dhe shqiptarët me gjenocid buzë shfarosjes, sikurse vepruan në Sanxhakun e Nishit më 1877.
A nuk është gejnocidë shpërngulja me detyrim i NJË MILION SHQIPTARËVE NGA KOSOVA më 1989- 1999, në fund të shekullit XX, ku Shtabi i S. Millosehviqit planifikonte ta FESTOJË më 28 VI 1999, shfarosjen e shqiptarëve në Jugosllavinë e Zhablakut. Këtë plan e shkatërroi copa copa USHTRIA ÇLIRIMTARE E KOSOVËS, Ushtria e ADEM DEMAÇIT. Po, NATO intervenoi më 24 mars 1999 deri më 10 qershor 1999. Por faktet tregojnë se ky intevenim ishte më tepër argumet që UÇK mos të bëhet MODEL për çlirimin e 94 Kosovave që janë edhe sot, vetëm në Evropë. Me gjithë këtë, shqiptarët u janë mirënjohës SHBA, Turqisë dhe Anglisë, për angazhimin ushtark shumë të drejtë, ku historianët mund të flasin edhe për premisa ‘humanitare’.
Po, sot e dinë tërë bota se çka la Tito parapa si jashtë (mosinkudrimin e plagosur nga masoneria rreligjioze) dhe si I shkuan punët në katrahurën e tij të quajtur Jugosllavi, në fund të shekullit, pikërishtë pse neofahsizmin serbian nuk e luftoi kurrë sinqerisht, dhe me kohë me ia shtyp kokën, por e toleroi se i duhej për pushtet; por e ruajti (ia ruajtën) karrikën deri në vdekje. Këtij mozaiku nuk I shpëtojnë edhe ata funksionarë kroatë, sllovenë, maqedonë, malazezë e siodmos boshnjakë që mshifeshin pas peshës shoviniste serbiane për interesa të tyre persoanle-karieriste. Se janë konvertuar më vonë në “demokratë”, kurrë nuk është vonë, sepse humnera nuk dallohet nga prroni, por as nuk rrafshohet nga bregu. Titizmin e njoh burimeisht, sepse I posedojë dokumenetet e kohës të vielura nepër arkivat e tyre.
Tani, po e shënoi një citat nga Programi i Çlirimit Kombëtar të LRBSH që e drejtonte Adem DEMAÇI:” Me amikun do të sillemi paqësisht, duke i përdorë të gjitha metodat e kundershtimit qytetra për çlirim. Por kur e shohi se armiku nuk po ndryshon kurs, atëherë ne do t i rrokum armet, për t` i çliruar trojet e robëruara shqiptare. Nuk ka rëndësi a na ndihmon LINDJA apo PERENDIMI. Me rëndësi është se lufta jonë është e DREJTË”, pra lufta jonë nuk është ideologjike. (Nga Programi i LRBSH, viti 1963/64, autor Adem Demaçi)
Më duhet të them ma në fund se autokritika duhet ta përfshijë çdo kend sepse jemi lagur nga pak duke toleruar e besa edhe lavduar atë sistem totalitar (1945-1992) që është rregjisturar në rriedhat e historisë. Ne të rëbëruarit, nuk kishim rrugë tjeter për ta u larguar nga “kneta“ e analfabetizmit dhe prapambeturisë ekonomike. Po koha e ha kashtën, thot populli. E kush ka hangër kashtë, dosjet janë. Ato një ditë do të akuzojnë shumë egërsishtë të gjithë titistët.Të gjithë atyre që “ngjesin bishta” sot odave e kafeneve, me botimin e dosjeve do t` u mbyllet zejtaria që e kanë shndërruar në industri profitabile politike, dhe gojtari “demokrate”, që ngadal dhe me arguemnetet e tyre po myket për brenda nga infektimi që quhet nepotizëm dhe KORRUPSION “demokratik”. Po një fakt duhet ta them: se po të dalin në zgjedhje nja 78% e elektoratit, situat politike dhe ekonomike do të ishte ndryshe, gojtaria e patriotëve të kafetneve do të mbyllej. Kështu, si është sutuata sot, deri sa të dali në zgjedhje vetëm ANTARËSIA e partive, do ta kemi të njejtën situatë.
Është fakt se titistët kanë vrarë civilë dhe ushtarë shqiptar nga viti 1981 e deri më 1999. Por është argument deshmues se më 1983 LKJ-n titistët e kthyen në PARTI NAZIFASHISTE sepse brenda saj I krijuan Brogadat dhe batalonet ushtarake me vra shqiptarë në Kosovë.. Këtu mbaron çdo logjikë nejrëzore dhe me këtë fillon të duket poltika titiste që ishte nga etnogjeneza një MONSTRUM siu generisë makiavelist. Titistët, madje ia kaluan Ilija Grashaninit, sepse më 1988 e krijuan dokuemetin e quajtur: “PROGRAMI JUGOSLLAV PËR KOSOVËN” si kopje e Memoraandumit të Akademisë Serbiane nga vitit 1986. Krejtë në fund, gjeneralët e Titos i debuan jashtë Kosovës, në fund të shekullit afro 1 000 000 shqiptarë. A nuk është ky fakt neofashizëm I gjeneralëve të Titos dhe udbashëve të tij, realitet-PO! Madje pse “Programi …” u botua me 1988. U botua për ta shënuar dhetë vjetorin e Lidhjës Shqiptare të Prizrenit (manifestuar në Prishtinë më 1978), për t` u ZBULUAR çdo synim imperialist serbian, për të treguar se Serbia asnjë ide të Lidhjës Shqiptare nuk do ta lejojë të bërët realitet. Pra, dhejtë vjetë titistët kishin punuar në këtë program neofashist, që u shfaq më 1988, si detyre e të gjithë jugosllavëve, “për ta serbizuar Kosovën”. E sot, kur: Sllovenët, Kroatës, Maqedonët, Malazezët, Boshnjakët NUK MUNDËN TË JTOJNË ME SERBË, atëherë si mundën shqiptarët që jetojnë në një trevë kompakte me 92% të popullsië shqiptarë. E pranimi i realitetit në BE është fare larg, për faktin se vetëm Republikën e Kosovës,në Evropë është vendi më i IZOLUAR. Pra mizoritë titiste nuk mund të injorohën me asgjë, sepse ishim populli më i persekutuar në Jugoslavi 1944-1999.

Më 15 XII 2021

Pjesë e shkëputur nga libri “Krimet serbe në Kosovë-Rasti i Deçanit”!

Mr.Sci Adem Lushaj, Deçan

Dëshmi për krimet serbe të kryera në Deçan

17 dhjetor 1998

Trupat civile ndërkombëtare, nuk kishin qenë pengesë për ndërmarrjen e ofensives serbe ndaj fshatrave Gllogjan, Shaptej, Dubravë dhe Gramaqel, më 17 dhjetor 1998. Banorët e këtyre fshatrave ishin detyruar të gjejnë strehim në fshatrat dhe qytetin e Gjakovës. Pas tri ditësh, popullata ishte kthyer, ngase kishte reaguar bashkësia ndërkombëtare. Gjatë kësaj ofensive ishin vrarë dy të rinj nga Gjakova, të cilit nuk i kishin mbushur as 18 vite.
Gjatë kësaj ofensive kishte shumë të arrestuar dhe të maltertuar. Njëri nga ta ishte Ali (Rrustem) Sadrijaj, i lindur më 25 mars 1962, në Dubravë të Deçanit.
“Ishte 17 dhjetori i vitit 1998. Forcat serbe ndërmorën një ofesnivë ndaj fshatrave Gllogjan, Shaptej, Gramaqel dhe Dubravë. Kishim mësy rrugën për në Gjakovë, me qëllim të shmangies së të keqes që e prisnim nga ta. Në ikje e sipër, sapo mbërritëm në Gramaqel, erdhën automjete me forca serbe, ku na morën 18 persona. Fillimisht na mbështeten për muri, duke na thënë se do të hakmerremi 3 me 1, pasi që (sipas tyre), dikush i kishte vrarë disa serb. Njëri nga policët tha se këta do i vrasim diku tjetër, gjë që na hipën në një kamion duke na goditur me shkelma dhe me çkado që kishin në dorë. Pasi hipëm në kamion, na dërguan në SPB (Sekretariati i Punëve të Brendshme) në Gjakovë. Aty u shtuan maltertimet fizike dhe psikike. Në çdo dy orë na merrnin në pyetje dhe na maltretonin. Dikur, me ndërhyrjen ndërkombëtare na liruan”, – ka deklaruar Aliu në dëshminë e dhënë më 19 gusht 1999.
Njëjtin fat e kishte përjetuar edhe Bajram (Halil) Selfijaj, i lindur me 24 korrik 1950 në Gramaqel. Në dëshminë e dhënë më 5 gusht 1999, Halili ka rrëfyer:
“Më 17 dhjetor 1998, gjendesha në shtëpinë time së bashku me familjen. Papritmas na vjen lajmi se kanë hy në fshatin tonë, forca të shumta serbe. Të gjithë e morëm rrugën e largimit nga fshati. Mirëpo, nuk mujtëm të iknim ngase na zunë forcat serbe. Na urdhëruan që burrat të ndaheshim nga gratë. Pasi që na ndanë, na hypen në kamionë dhe na dërguan në stacionin e policisë në Gjakovë. Na pyetën për vdekjen e disa paramilitarëve, për të cilët as që kishim dëgjuar ndonjëherë. Askush nuk kishte përgjigje. Të irrituar nga heshtja jonë, na rrahën me shkopinj gome dhe shufra hekuri. Na mbajtën atje deri në mesnatë duke na torturuar në çdo mënyrë të mundshme. Në mesnatë, na liruan. Me gjasë ndikuan zyrtarët e OSBE-së që të na lirojnë dhe të na shpëtojmë nga duart e tyre”.
Hazir (Latif) Kasumaj, i lindur me 16 nëntor 1960 në Gramaçel, ka treguar për barbarizmin serbo-sllavë që e kishte përjetuar së bashku me të vëllain dhe disa banorë tjerë të Gramaçelit.
“Më 17 dhjetor 1998, derisa situata po bëhej gjithnjë e më e rrezikshme, unë isha konsultuar me zyrën lokale të OSCE, ku zyrtarët ndërkombëtarë na sygjeruan që të mos largoheshim nga shtëpia, për asnjë mënyrë. Këtë ditë, në shtëpinë time erdhën policë, ushtarë dhe paramilitarë serbë, dhe me pyetën: “Ku është Amerika”? Më morën bashkë me të vëllain, Musën dhe disa bashkëvendës, Bajram Selfijaj, Gani Selfiaj dhe Driton Vishaj, duke na dërguan në Hereq. Aty na rreshtuan dhe na mbështetën për një muri, me qëllim të ekzekutimit. Por, fati ynë ishte kur njëri nga përgjegjësit kërkoj që të na dërgojnë në zyrën e SPB në Gjakovë. Në SPB të Gjakovës, na torturuan për 24 orë. Autorë të kësaj dhune ishin, Dragosllav Stojanoviç nga Dubrava, Rada Radullovic nga Ratishi, një boshnjak me mbiemrin Gjevriq, si dhe disa mercenarë rusë”- ka thënë Hazir Kasumaj në dëshminë e dhënë më 9 gusht 1999.

Torturës së egër serbo-sllave nuk i kishte shpëtuar as Smajl (Rexhep) Mushkolaj, i lindur me 6 korrik 1955 nga Gramaçeli. Smajli kishte bërë përpjekje që të largohet sa më shpejtë në drejtim të Gjakovës, por nuk kishte arritur që t’u shmanget forcave të shumta që kishin mësye fshatin e tij. “Më 17 dhjetor të vitit 1998, unë dhe disa bashkëfshatarë, u larguam nga fshati nga frika e sulmeve të njëpasnjëshme të forcave serbe. Ishim duke udhëtuar me traktor, kur në fshatin Dujak të komunës së Gjakovës, na ndalën serbët, duke na ndarë nga familjet tona. Na rreshtuan dhe mbështetën për një muri. Na kërcënuan se do na vrisnin, por njëherë na rrahën brutalisht. Më pas na futën në një kamion dhe na dërguan në SPB të Gjakovës. Aty na mbajtën deri në ora 22.30. Pos meje, torturat e egra serbe i kishin përjetuar edhe Bajram Sejfijaj, Zenun Sejfijaj, Gani Sejfijaj, Dritan Sejfijaj, Lanë Mataj, Brahë Beqiraj dhe Ali Sadrijaj”- ka treguar Smajli në dëshminë e dhënë më 9 gusht 1999.

Miti serb për Kosovën, një vetmashtrim, mashtrim, gënjeshtër dhe gjenocid i turpshëm

 

Nga Damian Pavlica

Ky hulumtim përqendrohet në shekullin 20, periudhën e historisë jugosllave të Kosovës, me një referencë të veçantë për konfliktin serbo-shqiptar. Doja të dija sesi Kosova hyri në Jugosllavi dhe si e la atë. U përpoqa të njihem me pikëpamjet e autorëve serb / jugosllav, shqiptar, perëndimor dhe autorë të tjerë. Kam konstatuar se, siç ndodh zakonisht me konfliktet etnike, e vërteta nuk është asnjëherë në njërën anë. Dominimi në Kosovë ka ndryshuar disa herë, dhe dhuna e grupit mbizotërues etnik ka çuar në më shumë dhunë, e cila shpesh ka prekur rastësisht një grup të caktuar etnik pas humbjes së dominimit.

Qëllimi i këtij punimi është të kontribuojë në një kuptim më të madh të problemit të Kosovës në Serbi dhe të hedh dritë mbi disa aspekte më pak të njohura të historisë së tij.

Krahina e Perandorisë Osmane të Kosovës
Në fillim të shekullit të 20-të, krahina e Kosovës ishte një provincë e Perandorisë Osmane, territori i së cilës ishte dukshëm më i madh se territori i Kosovës së sotme. Ai përfshinte tërë Kosovën, Sanxhakun, Luginën e Preshevës dhe Maqedoninë perëndimore. Selia e vilajeteve të Kosovës ishte në Shkup. Shumica e popullsisë së Kosovës ishte shqiptare. Serbët ishin me shumicë në veri të Kosovës, ndërsa në zona të tjera ata ishin një pakicë dhe një pakicë e vogël në jug. Situata në Kosovë, si në vendet e tjera të Turqisë, ishte veçanërisht e vështirë për pakicën e krishterë.

Diplomacia e Mbretërisë së Serbisë përdori raste të dhunës dhe shtypjes ndaj serbëve në mënyrë që të portretizonte shqiptarët si egërsira që Serbia duhet “të marrë nën krahun e saj”. Në Serbi, shqiptarët filluan të shiheshin si uzurpatorë të tokës serbe, duke harruar që serbët emigruan masivisht nga Kosova gjatë Migracionit të Madh në Hungari. Serbia theksoi “të drejtën historike” për Kosovën, sepse ishte pjesë e shtetit të Rashkës në Mesjetë. Nga viti 1904, qeveria serbe filloi dërgimin e shkëputjeve çetnike në Kosovë në një mënyrë të organizuar. Për shkak të luftimeve të tyre me shqiptarët, serbët atje pësuan. Përfaqësuesit e serbëve nga Kosova kundërshtuan futjen e kompanive të armatosura, duke kërkuar nga qeveria e Beogradit që të ndalojë lëvizjen, sepse kjo po shkakton akoma më shumë dhunë kundër njerëzve. Aksioni çetnik i Serbisë gjithashtu u takua me kundërshtime të ashpra nga Austro-Hungaria, e cila e konsideroi këtë politikë si Serbinë e Madhe.

Në fillim të shekullit të 20-të, Kosova ishte qendra e ringjalljes kombëtare shqiptare dhe lufta për çlirim nga turqit. Nga viti 1905 deri në vitin 1912, shqiptarët u ngritën në kryengritje, me qëllim të fitimit të një autonomie kulturore, ekonomike dhe politike. Turqit rregullisht i mbytën në gjak rebelimet e armatosura të shqiptarëve të Kosovës. Në vitin 1908 u zhvillua Revolucioni i Rinj Turk, i cili fillimisht u mbështet nga popullata shqiptare, për shkak të premtimit të autonomisë, uljes së taksave dhe përmirësimit të kushteve të përgjithshme të jetesës. Por kur konsoliduan pushtetin, Turqit e Rinj futën një centralizëm të rreptë, duke e futur turqishten si gjuhën e vetme të administrimit. Kjo çoi në një shpërthim të pakënaqësisë dhe një kryengritje të armatosur në Kosovë në qershor 1909. Konfliktet e para të armatosura me autoritetet e reja u zhvilluan në afërsi të Gjakovës. Një kryengritje në shkallë të gjerë u zhvillua në provincën e Kosovës në pranverën e vitit 1910. Kryengritësit u përkrahën edhe nga Organizata e Brendshme Revolucionare Maqedonase, duke luftuar për autonominë e Maqedonisë. Duke parë që kryengritja po zhvillohej, autoritetet e Rinj Turk dërguan një ekspeditë ndëshkuese nga Shkupi, e cila në betejën tre-ditore afër Kaçanikut, nga 11 maj deri më 13 maj 1910, shuajti kryengritjen shqiptare në gjak, pa kursyer gra, fëmijë dhe të moshuar. Qysh në fillim të vitit 1911, shpërtheu një kryengritje e re e armatosur në Kosovë dhe Shqipërinë e veriut. Kërkesa themelore e kryengritësve ishte njohja e kombit shqiptar dhe, në përputhje me rrethanat, autonomia: ekonomike, administrative, kulturore dhe ushtarake. Kjo kryengritje u shtyp në gusht 1911.

Në fillim të vitit 1912, një kryengritje e madhe shqiptare u zhvillua nën udhëheqjen e Komitetit të Përgjithshëm të Kryengritjes, në trevën e Drenicës, Pejës, Gjakovës dhe Shqipërisë së veriut. Drejtuesit e kryengritësve ishin Isa Boljetinac, Hasan Prishtina, Bajram Curi etj. Kryengritësit kërkuan krijimin e një Shqipërie autonome, tërheqjen e zyrtarëve turq dhe futjen e gjuhës shqipe si gjuhë zyrtare. Kryengritësit kapën menjëherë shumë qytete, përfshirë Gjakovën, Mitrovicën, Vushtrrin dhe Prishtinën, dhe së shpejti morën kontrollin në të gjithë Kosovën, Shqipërinë e veriut, madje edhe Shkupin. Për shkak të suksesit të kryengritjes shqiptare, qeveria e Rinj Turk dha dorëheqjen. Pasi kryengritësit shqiptarë arritën në Selanik, qeveria e re u detyrua të pranojë të gjitha kërkesat e tyre. Më 18 gusht 1912, Porte njohu një Shqipëri autonome, e cila do të përfshinte katër provinca: Kosovë, Skadar, Janinë dhe Manastir. Fqinjët e panë këtë si krijimin e një “Shqipërie të Madhe”, sepse banorët e këtyre zonave nuk ishin vetëm shqiptarë. Kjo rrezikonte interesat kombëtare të vendeve fqinje, të cilat ushqenin pretendime në ato zona, kështu që ata shpejt shkuan në luftë kundër Turqisë.

Në prag të vetë luftës, më 10 tetor 1912, pati një mbledhje të liderëve shqiptarë në Shkup, selia e krahinës së Kosovës. Atëherë u vendos që shqiptarët të mbronin territoret që ata konsideronin të tyre në luftën e ardhshme, duke luftuar në anën e Turqisë.

Aneksimi i Kosovës në luftërat në Ballkan
Në Tetor 1912, ushtritë serbe dhe malazeze sulmuan shtetin osman, duke depërtuar në Kosovë dhe Metohi. Shqiptarët kundërshtuan okupimin e vendbanimeve të tyre dhe organizuan njësi vullnetare që ofruan rezistencë të armatosur përpara përparimit të trupave serbe. Një betejë e madhe u zhvillua afër Podujevës, kur pesëmbëdhjetë mijë vullnetarë nën komandën e Isa Boljetinac kundërshtuan pa sukses Ushtrinë e Tretë Serbe, e cila më pas pushtoi Prizrenin dhe pjesën më të madhe të Shqipërisë me bregdetin.

Gjatë luftërave ballkanike të 1912-1913, Serbia aneksoi zonat e Sanxhakut, Maqedonisë, Kosovës dhe shkurtimisht Shqipërisë. Serbët nuk formuan një shumicë në këto zona, gjë që paraqiste një problem për diplomacinë serbe, e cila e shihte okupimin e Kosovës si çlirim nga turqit, pavarësisht se popullsia kishte ndryshuar ndër shekuj. Në bisedimet e paqes në Londër, Serbia nuk dëshironte të ishte e kënaqur me veriun e Kosovës, për të cilën, për ironi, ajo do të falet njëqind vjet më vonë. Pas përfundimit të luftërave, zonat Kosovë-Metohi i përkisnin Serbisë dhe Malit të Zi, të cilat historiografia serbe i quan çlirim, dhe okupim shqiptar. Nga pikëpamja e shkencës politike, termi i duhur është aneksim, pasi që aneksimi i Kosovës u krye pa vendimin e përfaqësuesve të popullit, dhe pa një referendum mes popullatës.

“Shtëpitë dhe fshatrat e tërë janë reduktuar në hi, popullata e paarmatosur dhe e pafajshme është masakruar në masë, vepra të jashtëzakonshme dhune, plaçkitje dhe mizori të të gjitha llojeve – këto janë mjetet e përdorura dhe të përdorura ende nga ushtria serbo-malazeze, në mënyrë që të ndryshojnë plotësisht karakterin etnik të zonës”. të banuar ekskluzivisht nga shqiptarët. ”(Nga Raporti i Komisionit Ndërkombëtar për Luftërat Ballkanike)

Kishte shumë biseda në ato vite për “hakmarrjen e Kosovës” për vitin 1389, e cila derdhej me magji nga turqit te shqiptarët. Një politikë e tillë nuk kaloi pa kritikë në shtypin Evropian, i cili shkruante për krimet e spastrimit etnik të kryera nga trupat serbe dhe malazeze gjatë okupimit të vendbanimeve shqiptare. Sipas raportimeve, popullsia e Prishtinës, Ferizoviç (më vonë Ferizaj), Gjakova, Prizreni dhe qytete të tjera vuajtën veçanërisht keq. Mendimi mbizotërues në Austri ishte se Serbia kishte marrë shumë.

Udhëheqësi i opozitës serbe, Dimitrija Tucoviç paralajmëroi se “u bë një përpjekje për vrasje me paramendim ndaj një kombi të tërë”, që është një “akt kriminal” për të cilin “njeriu duhet të vuajë”. Tucoviç kundërshtoi zgjerimin e territorit të Serbisë dhe mbrojti që Kosova të hyjë në Federatën Ballkanike në një bazë të barabartë me Serbinë dhe zonat e tjera: “Armiqësia e pakufishme e popullit shqiptar ndaj Serbisë është rezultati i parë pozitiv i politikës shqiptare të qeverisë serbe”. Një tjetër rezultat edhe më i rrezikshëm është konsolidimi në Shqipëri i dy fuqive të mëdha më të interesuara në Ballkanin Perëndimor “.

Tucović nënkuptonte Italinë dhe Austro-Hungarinë, dhe kjo e fundit tashmë në 1914, duke pasur një arsye të mirë, sulmoi Serbinë, vetëm për ta pushtuar atë në 1915. Në vitin 1915, përkeqësimi drastik i marrëdhënieve me shqiptarët i kushtoi shtresave të ushtrisë serbe dhe refugjatëve shtrenjtë gjatë tërheqjes tragjike përmes Kosovës dhe Shqipërisë, duke u kujtuar si “Golgotha ​​shqiptare”.

Sidoqoftë, për shkak të një kombinimi shumë të pazakontë të rrethanave, Serbia e gjeti veten në anën fitimtare pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, dhe u njoh jo vetëm shtrirjet territoriale nga luftërat ballkanike, por edhe e drejta për të krijuar një shtet të madh Jugosllav. Megjithëse serbët luftuan që Kosova të bëhej pjesë e Serbisë, ajo u bë pjesë e Jugosllavisë.

Kolonizimi i Kosovës në Mbretërinë e Jugosllavisë
Serbia fitoi Kosovën, por edhe gurin e gurtë në qafë të zhvillimit të saj. (Leo Trotsky, korrespodent nga fusha e betejës Ballkanike në 1912)

Pas përfundimit të Luftës së Parë Botërore, Kosova i përkiste Mbretërisë së krijuar rishtazi të serbëve, kroatëve dhe sllovenëve. Kosova u bë një koloni serbe, dhe një administratë ushtarake ishte themeluar kryesisht atje. Politikanët serbë nuk kishin ndonjë plan për Kosovën, i cili do të merrte në konsideratë interesat e popullatës shqiptare, por mendimi mbizotërues ishte se shqiptarët duhet të shpërngulen dhe serbët duhet të vendosen atje.

Midis dy luftërave botërore, qeveria e Beogradit ndoqi një program të gjerë kolonizimi, me qëllim ndryshimin e strukturës etnike të Kosovës në favor të serbëve. Ish ushtarët dhe anëtarët e shkëputjeve çetnike kishin një avantazh në vendosjen. Deri në vitin 1941, rreth 60,000 kolonistë jetonin në Kosovë, shpesh në prona të konfiskuara nga shqiptarët. Mbi 90% të numrit të përgjithshëm të kolonistëve ishin serbë nga pjesë të ndryshme të Jugosllavisë (që në atë kohë përfshinin malazezët). Konfiskimi i shtëpive nga fshatarët shqiptarë me qëllim të vendosjes së kolonistëve shkaktoi urrejtje ndaj kolonistëve dhe la pasoja të qëndrueshme në marrëdhëniet midis serbëve dhe shqiptarëve.

KOLONIZIMI NGA SHTETI
numri i komisioneve agrare të kolonëve
Ferizaj 15,381
Gjakova 15.824
Prizren 3,084
Furra 13376
Mitrovica 429
Vushtrri 10,169
gjithsej 58.263
Kolonizimi krijoi dhe lexoi vendbanime të reja në Kosovë dhe Metohi, si: Fushë Kosovë, Obiliq, Hercegovo, Orlović, Devet Jugovića, Lazarevo, Svračak, Novo Rujce, Staro Gracko dhe shumë të tjerë.

Paralelisht me kolonizimin serb, u zhvillua një proces i dëbimit të detyruar të popullatës shqiptare. Sipas të dhënave të Institutit Historik në Prishtinë, nga 1919 deri në 1940, gjithsej 255.878 muslimanë emigruan nga Jugosllavia për në Turqi, nga të cilat 215.412 ishin shqiptarë.

Rebelët shqiptarë, Kacaci, luftuan kundër vendosjes së sundimit serb në territoret me popullsi shqiptare. Kaçakët ishin kudo nëpër pyje dhe male dhe me vite kishin fuqi të vërtetë në fshatra. Krahu politik i Kaçakëve ishte Komiteti i Kosovës, i cili mbronte ndarjen e zonave me shumicë shqiptare nga Mbretëria e Serbëve, Kroatëve dhe Sllovenëve dhe bashkimi me Shqipërinë. Kaçakët më të famshëm ishin Azem Bejta dhe gruaja e tij Shota Galica, të cilat u bënë heronj në luftën kundër terrorit shtetëror për popullatën shqiptare të Kosovës. Qeveria e Beogradit ndërmori masat më të rrepta kundër shqiptarëve të rishikuar: pronat e tyre u konfiskuan dhe u shpërndanë kolonistëve, familjet e tyre u internuan dhe fshatrat e tërë u ndëshkuan nëse i ndihmonin. Kapja e tokës çoi në trazira në fshatra të tëra. Fshatrat nga të cilët u ofrua rezistenca u pushtuan nga ushtria me veprime shkatërruese artilerie. Sipas Institutit Historik në Prishtinë, midis 1918 dhe 1938, ushtria vuri zjarr dhe shkatërroi 320 fshatra shqiptare.

Në vitet 1930, mendimi mbizotërues ishte se kolonizimi gradual i Kosovës ishte joefektiv. Vasa Shaletic, komisari për kolonizimin, tha se shqiptarët duhet të emigrohen në Turqi menjëherë dhe se “vendosja e serbëve midis gjysmë milioni shqiptarësh ishte një gabim.” Në vitin 1935, autoritetet jugosllave zhvilluan një takim të disa ministrive dhe Shtabit të Përgjithshëm, në të cilin u hartua një projekt “mbi emigrimin e elementit jo-sllav nga Serbia Jugore” në Turqi. Në fillim të vitit 1936, Turqia shprehu gatishmërinë për të lidhur një marrëveshje me Jugosllavinë për emigrimin e 200,000 banorëve “të cilët janë të lidhur në mentalitetin turk dhe do të asimilohen lehtësisht në Turqi”.

Në vitin 1937, akademiku serb Vaso Cubrilovic hartoi një projekt për qeverinë e Stojadinoviç për të zgjidhur shpejt “problemin shqiptar” me spastrim masiv etnik të Kosovës: “isshtë e pamundur të shtypësh Arnautët vetëm me kolonizim gradual … E vetmja mënyrë dhe e vetmja mjet është forca brutale e një qeverie të organizuar të shtetit. ne ishim gjithmonë sipër tyre “.

Profesori Dr Vaso Cubrilovic shtjelloi në detaje metodat e spastrimit etnik, të cilat përfshijnë krijimin e psikozës masive, shpërndarjen e armëve për kolonistët, dërgimin e çetnikëve të armatosur, shtypjen e shtetit, arrestimet, persekutimin, heqjen e lejeve të punës, dëbimin nga shërbimi, shpyllëzimin, pastrimin e varrezave, zjarrvënien vendbanimet dhe të ngjashme.

Nga 9 deri në 11 korrik 1938, në Stamboll u mbajt një mbledhje pune e Jugosllavisë dhe Turqisë për përgatitjen e një marrëveshjeje për emigrimin e shqiptarëve. Palët ranë dakord të zhvendosin 40,000 familje shqiptare nga Kosova, Maqedonia dhe Mali i Zi në zonat shterpë të Anadollit brenda gjashtë viteve. Sipas marrëveshjes, familjet mund të kishin mbi 100 anëtarë, kështu që 40,000 familje mund të arrinin në disa milion njerëz. Në nenin 2 të konventës parashikohej shpërngulja e plotë e shqiptarëve nga shumë qytete, duke përfshirë: Prizrenin, Ferizaj, Prishtinë, Kacanik, Gjilan, Preshevë, Pejë, Istok, Mitrovicë, Gjakova, Vushtrri, Drenica etj.

Në janar 1939, Ivo Andrić, ambasadori i Mbretërisë së Jugosllavisë në Gjermaninë naziste, hartoi një projekt për Milan Stojadinović për të ndarë Shqipërinë midis Jugosllavisë dhe Italisë. Andriqi vërtetoi se asimilimi dhe emigrimi i shqiptarëve do të jetë më i lehtë vetëm pas shfuqizimit të Shqipërisë:

“Me ndarjen e Arbanija, një qendër tërheqëse për pakicën Arbanasi në Kosovë do të zhdukej, e cila, në situatën e re, do të ishte më e lehtë për t’u asimiluar”. Ne do të merrnim përfundimisht 200,000-300,000 Arbanasi, por ata janë kryesisht katolikë, marrëdhënia e të cilëve me Arbanasi musliman nuk ka qenë kurrë e mirë. Circumstancesështja e emigrimit të myslimanëve Arbanasi në Turqi gjithashtu do të ngrihej në rrethana të reja, pasi nuk do të kishte asnjë veprim më të fortë për ta parandaluar atë “.

Partia Komuniste Komuniste e atëhershme e Jugosllavisë kundërshtoi emigrimin e shqiptarëve në Turqi, kapjen e tokës së tyre dhe terrorin e tyre. Komunistët besuan se aneksimi i territoreve shqiptare krijonte një konflikt me shqiptarët dhe mbështeste të drejtën e tyre për vetëvendosje.

Ratifikimi dhe zbatimi i konventës jugosllavo-turke u pengua nga problemet financiare, fushata shqiptare kundër emigracionit dhe shpërthimi i Luftës së Dytë Botërore. Lufta e Dytë Botërore anuloi rezultatet e dekadave të kolonizimit të Kosovës. Kolonizimi që u përpoq të korrigjonte “padrejtësinë historike” të humbjes etnike të Kosovës jo vetëm që dështoi, por dëshmoi se ishte shumëfish i dëmshëm për serbët e Kosovës.

Ndarja etnike e Kosovës në Luftën e Dytë Botërore
Duhet të bëhen përpjekje për të shpërngulur sa më shpejt serbët nga Kosova … Kolonistët serbë duhet të vriten. (Kryeministri okupues i Shqipërisë Mustafa Kruja 1942)

Pas okupimit dhe ndarjes së Jugosllavisë në 1941, Italia aneksoi pjesën më të madhe të Kosovës për të pushtuar Shqipërinë, përveç veriut, të cilin gjermanët aneksuan në Serbinë e okupuar, dhe pjesën më të vogël jugperëndimore, të cilën e morri Bullgaria. Italianët portretizohen në Kosovë si çlirimtarë, prezantojnë gjuhën shqipe në administrim dhe arsim dhe lejojnë përdorimin e flamurit shqiptar. Ata formojnë formacione kuislinge nga shqiptarët. Përndjekja e serbëve, sidomos e kolonistëve, ishte mizore. Kolonistët serbë dhe malazezë u dëbuan përsëri në Mal të Zi dhe Serbi, shumë u vranë, prona e tyre u grabit dhe shtëpitë e tyre u dogjën. Njësitë çetnike të Kosta Pecanac u hakmorën kundër popullatës shqiptare të fshatrave kufitare për serbët e vrarë.

Në fillim të luftës, shkëputjet partizane të Kosovës ishin kryesisht të përbëra nga serbë dhe malazezë, sepse shqiptarët nuk donin rindërtimin e Jugosllavisë, në të cilën ata shtypeshin. Shkëputjet e para partizane shqiptare u formuan në vjeshtën e vitit 1942. Partizanët e Kosovës Boro Vukmirović dhe Ramiz Sadiku, i cili vdiq në prill 1943, më vonë u bënë simbole të vëllazërimit dhe unitetit. Në janar 1944 u mbajt Konferenca e Bujanit, në të cilën Komiteti Nacionalçlirimtar i Kosovës mori një vendim për anëtarësimin e Kosovës në Republikën Popullore të Shqipërisë. Në mesin e vitit 1944, pati një kryengritje masive partizane dhe u formuan shtatë brigada Kosovë-Metohi.

Vendimi i partizanëve të Kosovës për t’u bashkuar me Kosovën në Republikën Popullore të Shqipërisë nuk është zbatuar. Pas tërheqjes së ushtrisë gjermane, partizanët jugosllavë hynë në Kosovë në nëntor 1944. Dhjetë ditë pasi njësitë jugosllave pushtuan Kosovën, në dhjetor 1944, shpërtheu një kryengritje masive e shqiptarëve, të cilët e përjetuan atë si një ri-okupim të Kosovës. Selia e Lartë e NOVJ po dërgon mbi 30,000 ushtarë për të shuar “rebelimin ballist”. Dy brigada të Ushtrisë Liblirimtare Popullore Shqiptare morën pjesë gjithashtu në shtypjen e rezistencës së Kosovës, sipas marrëveshjes së Broz me Hoxhën. Betejat më të rënda u zhvilluan në Drenicë, pasuar nga Ferizaj, Gjilan dhe Mitrovicë. Shumë partizanë shqiptarë e panë ribashkimin e Kosovës me Serbinë si anulimin e luftës së tyre dhe një tradhti nga udhëheqja e lëvizjes çlirimtare të popullit.

Periudha e pasluftës (Ranković) në Republikën Federale Popullore të Jugosllavisë
Administrata Ushtarake u krijua në Kosovë më 8 shkurt 1945, rezistenca kryesore e shqiptarëve të Kosovës u thye në mars, dhe luftimet vazhduan në muajt në vijim. Pas vendosjes së kontrollit jugosllav mbi Kosovën, pati një kthim spontan të kolonistëve të dëbuar serbë dhe malazez, hakmarrje dhe hakmarrje. Prandaj, më 6 mars 1945, autoritetet e reja të Jugosllavisë Federale Demokratike morën një vendim për ndalimin e përkohshëm të kthimit të kolonistëve, i cili ishte në fuqi deri në miratimin e Ligjit për rishikimin e marrëdhënieve koloniale në gusht të të njëjtit vit, pas së cilit rreth 3,352 “ish kolonistë” u kthyen në Kosovë dhe Metohi, ndërsa 306 kolonët, të cilët humbën të drejtën e kthimit, u ridrejtuan në Vojvodina.

Më 9 korrik 1945, Asambleja e re e Kosovës dhe Metohija morën një vendim për shpalljen e një Rajoni Autonome të Kosovës-Metohisë, duke deklaruar se popullsia dëshironte që kjo zonë të aneksohej në “Serbinë federale”, si pjesë përbërëse e saj. Pas pak, në Sesionin e Tretë të AVNOJ, më 7 gusht 1945, Kosova u aneksua në Republikën Popullore të Serbisë. Profesori Jovan Đordević thekson se autonomia e Kosovës nuk ishte krijim i Republikës Popullore të Serbisë, por ka qenë një kategori e ligjit kushtetues jugosllav që nga fillimi, i cili është paraparë dhe garantuar me kushtetutën federale. Nuk kishte të drejta hierarkike ose përgjegjësi të dyfishta në mes të Kosovës dhe Serbisë: të gjitha autoritetet e Kosovës ushtruan të drejtat e tyre në mënyrë të pavarur dhe ishin përgjegjës për punën e tyre vetëm para votuesve, d.m.th. Asamblesë Provinciale dhe Bordit Rajonal.

Edhe pas vitit 1945, grupe të ballistëve vepruan në Kosovë, të cilët nuk e njohën vendimin për anëtarësimin e Kosovës në Serbi, dhe njësitë OZNA dhe UDBA u angazhuan kundër tyre, të cilat kishin fuqi de fakto mbi Kosovën. Situata e shqiptarëve në Jugosllavinë e re u përkeqësua në mënyrë drastike pas një rezolute të Informbiro në 1948, kur shumë intelektualë shqiptarë u burgosën dhe u ekzekutuan me akuzën se ishin spiunë të Enver Hoxhës. Në vitin 1951, çështja e emigrimit të shqiptarëve u bë përsëri e rëndësishme dhe negociatat me Turqinë rifilluan. Siguria e shtetit duket se ka bërë presion ndaj shqiptarëve për tu identifikuar si turq në regjistrim. Në vetëm pesë vjet, Kosova ka parë një kërcim të jashtëzakonshëm në numrin e njerëzve që e deklarojnë veten si Turq, nga 1.315 (regjistrimi i vitit 1948) në 34.583 (regjistrimi i vitit 1953).

Siguria shtetërore e Kosovës i trajtoi shqiptarët si një element mosbesues dhe kryesisht përbëhej nga serbët dhe malazezët. Shërbimi i Sigurimit të Shtetit, i kryesuar nga Aleksandar Ranković, u krijua gjatë viteve 1955-1956. në Kosovë, ajo kreu një veprim të konfiskimit të armëve dhe kontrollet sistematike të shtëpive, me një mprehtësi që tejkaloi të gjitha masat dhe u kthye në terror kundër popullatës. Nën pretekstin e kërkimit të armëve, autoritetet e sigurimit të shtetit torturuan mijëra njerëz, prej të cilëve rreth njëqind njerëz vdiqën nga torturat. Politika shtypëse ndaj shqiptarëve të Kosovës vazhdoi deri në heqjen e Aleksandar Ranković në 1966.

Zhvillimi i autonomisë së Kosovës në RSFJ
Në rininë time, unë besoja se Jugosllavia mund të mbijetonte si një shtet federal multietnik i popujve të barabartë. Unë isha i përkushtuar sinqerisht për projektin Jugosllav, sipas Kushtetutës së vitit 1974. Ne ishim disi krenarë që Jugosllavia ishte ndryshe nga të gjitha vendet e tjera të regjimeve të ngurta komuniste, pa asnjë liri dhe me qytetarë të varfër. Ne, qytetarët e Jugosllavisë, kemi jetuar më mirë në çdo mënyrë. Mendova se një projekt i tillë mund të ishte i mirë edhe për popullin tim shqiptar. (Politikani kosovar Azem Vlasi)

Kreu i sigurisë jugosllave, Aleksandar Ranković, u zëvendësua në plenumin Brioni në 1966. Në të njëjtën kohë, ndryshimet kushtetuese të vitit 1966 i njohën krahinat si “element përbërës të federatës”, duke i dhënë Kosovës elementë të shtetësisë. Megjithëse shqiptarët ishin popullsia me shumicë në krahinë, serbët dhe malazezët vazhduan të mbajnë një numër jo proporcional të funksioneve shtetërore dhe partiake, përfshirë kontrollin e policisë lokale dhe forcave të sigurisë. Më 27 nëntor 1968, në Kosovë pati demonstrata masive studentore, të cilat filluan nga Fakulteti Filozofik në Prishtinë. Vetëm pas kësaj, shqiptarët në Kosovë fituan njëfarë autonomie, përfshirë të drejtën për arsimim në gjuhën e tyre. Në nëntor 1968, emri i krahinës u ndryshua në Provincën Autonome Socialiste të Kosovës, e cila hoqi Metohinë (pronë e manastirit) nga emri i saj.

Me Kushtetutën e RSF-së më 1974, Kosova fitoi një autonomi të gjerë dhe statusin e një njësie federale të RSFJ-së. Duke fituar një autonomi të vërtetë, serbët dhe malazezët pushojnë të jenë pakica në pushtet. Shqiptarët po marrin pozita udhëheqëse, dhe shumë serbë dhe malazezë janë duke u zëvendësuar në organet politike, administratën dhe organizatat e punës. Duke zbatuar parimin e përfaqësimit etnik, sipas të cilit përqindja e anëtarëve të punësuar të një kombi duhej të ishte në përputhje me strukturën etnike, shumë serbë dhe malazezë po humbasin punën e tyre. Në të njëjtën kohë, shumë shqiptarë të dëbuar gjatë periudhës së Mbretërisë po kthehen në Kosovë, dhe përveç kësaj, ka një emigrim ekonomik nga Shqipëria, sepse jeta ishte më e mirë në Jugosllavi. Përballë humbjes së vendit të punës dhe shpesh një ambient armiqësor, serbët kanë filluar të lënë masivisht Kosovën. Sipas disa vlerësimeve (New York Times, 12 korrik 1982), gjatë viteve 1970, rreth 57,000 serbë emigruan nga Kosova. Në ato vite, shumë manastire serbe u ankuan për dëme nga persona të panjohur, prerje të paligjshme dhe probleme të ngjashme.

Protestat dhe kërkesat shqiptare për një republikë
Pas vdekjes së Titos, u përhapën frika midis shqiptarëve, të cilët përbënin shumicën absolute të popullsisë së Kosovës (77.4% sipas regjistrimit të vitit 1981), se Kosova mund të binte përsëri nën sundimin serb. Mendimi mbizotërues ishte se kjo mund të parandalohej vetëm nëse shqiptarëve u jepej statusi i një populli dhe republika e tyre, e cila nuk mund të binte më nën sundimin e Serbisë. Studentët e Universitetit të Prishtinës filluan protestat paqësore në mars 1981, të cilat u bënë shpejt mbarëkombëtar, duke kërkuar pozicionin e barabartë të shqiptarëve me popujt e tjerë sllavë në Jugosllavi, të cilët kanë republikat e tyre. Me parullën “Republika e Kosovës!”, Ata kërkuan që Kosova të bëhet republika e shtatë e federatës Jugosllave dhe që autoritetet jugosllave të ndalojnë trajtimin e tyre si një pakicë (kombësi kombëtare), por t’i njohin ata si një popull.

Qeveria Jugosllave iu përgjigj kërkesave shqiptare duke dërguar trupa te protestuesit. Në trazirat që pasuan, u vranë dhjetëra nxënës dhe studentë shqiptarë, të cilat regjimi i atëhershëm i fshehu nga publiku. Pas shtypjes së përgjakshme të demonstratave, pati një ndarje të madhe midis serbëve dhe shqiptarëve – serbët kërkuan heqjen e autonomisë së Kosovës, dhe shtetësinë e shqiptarëve. Someshtë krijuar një lloj administrate ushtarake mbi Kosovën. Shqiptarët i janë nënshtruar shtypjes dhe arrestimeve masive. Ekziston edhe dhuna ndaj serbëve.

Në vitet në vijim, shumë intelektualë shqiptarë u dënuan me disa vjet burg, kryesisht për kërkimin që Kosova të bëhet republikë.

Protestat serbe të Kosovës dhe fushatat e gjenocidit
Pas demonstratave shqiptare në vitin 1982, serbët e Kosovës (të udhëhequr nga Kosta Bulatoviç, Mirosllav Soleviç dhe të tjerë) filluan të protestojnë kundër “presioneve perfiduese nga pozita e shtetit”, dhe qendra e lëvizjes u bë qyteti i Fushë Kosovës, një ish koloni serbe. Në të njëjtën kohë, në Serbi po fillon një fushatë antishqiptare, tema qendrore e së cilës është “genocid” kundër serbëve në Kosovë, dhe që përshkruan emigrimin e serbëve si një spastrim etnik të planifikuar të kryer nga udhëheqja krahinore. Në prill të vitit 1982, 21 priftërinj të Kishës Ortodokse Serbe, duke përfshirë disa peshkopë të ardhshëm (Atanasije Jeftić, Irinej Bulović, Amfilohije Radović), dërguan një “Apel për mbrojtjen e popullatës serbe dhe faltoret e tij në Kosovë dhe Metohi” në organet më të larta të kishës dhe të shtetit. “Genocid i planifikuar kundër popullit serb” dhe aktualizon Paktin e Kosovës. Në vitin 1983, gazeta e kishës Pravoslavlje botoi një feuilleton nga Atanasij Jevtić “Nga Kosova në Jadovno”, e cila përshkruan rastet e “përdhunimit brutal dhe shtazor të grave, vajzave, grave dhe nunave serbe nga varur Arbanasi”, dhe krahason vuajtjet e serbëve në Kosovë me vuajtjet në NDH. Kur shkruajnë për shqiptarët, autorët e kishave kryesisht theksojnë mizoritë e tyre, duke i përshkruar ata si përdhunues, përdhunues dhe banditë.

Në vitin 1985, anëtarët e “Lëvizjes së Rezistencës Serbe” nga Kosova u dërguan një peticion autoriteteve shtetërore, të ndihmuar nga Atanasije Jevtic dhe Dobrica Cosic, duke thënë se krahina drejtohej nga “shovinistët më të mëdhenj shqiptarë”, të cilët “pushtuan një pjesë të Jugosllavisë” dhe kryenin genocid ndaj serbëve. Autoritetet jugosllave nuk i shikuan këto akuza në mënyrë të favorshme, por si një manifestim i nacionalizmit serb. Në ato vite, serbët nga Kosova protestuan në qytete të ndryshme, dhe më 26 shkurt 1986, rreth njëqind prej tyre depërtuan në asamblenë federale, duke kërkuar krijimin e një gjendje të jashtëzakonshme dhe heqjen e autonomisë së Kosovës.

Në vitin 1986 u botua Memorandumi me ndikim SANU, i cili i quajti demonstratat e studentëve shqiptarë “agresion neo-fashist” dhe deklaroi se “gjenocidi fizik, politik, ligjor dhe kulturor kundër popullatës serbe” po kryhej në Kosovë. Sidoqoftë, askush përveç autorëve serbë nuk i quajti problemet në genocid. Memorandumi SANU u vlerësua më vonë nga komisioni i ekspertëve të Kombeve të Bashkuara si “një mjet për përhapjen e ndjenjave antishqiptare”. Sipas një raporti të Human Rights Watch, mediat serbe qëllimisht sollën dezinformata në vitet 1980 rreth mizorive ndaj serbëve në Kosovë, përfshirë përdhunimin e grave serbe, dhe zhvilluan një fushatë të urrejtjes për të përhapur perceptimet negative për shqiptarët.

Rritja e Millosheviçit dhe heqja e autonomisë së Kosovës
Situata në Kosovë, e cila nuk po përmirësohet me shpejtësinë e dëshiruar dhe të premtuar, krijon një atmosferë të rrezikshme ku çdo fjalë e thënë kundër nacionalizmit serb kuptohet si nacionalizëm. Fjalët pasionante mund të sjellin vetëm zjarr. (Dragisa Pavlovic)

Në prill 1987, serbët organizuan një miting në Fushë Kosovë / kundër Polje kundër “diskriminimit anti-serb” të kryer nga udhëheqja shqiptare e shumicës së krahinës. Në këtë valë të konflikteve etnike, Slobodan Millosheviç doli në sipërfaqe, duke shprehur mbështetje për serbët e Kosovës gjatë një konflikti të paracaktuar me policinë provinciale (“Askush nuk lejohet të të rrahë!”), Duke fituar kështu simpatinë e kishës dhe qarqeve nacionaliste në Serbi. Duke parë në cilën mënyrë fryn era, Millosheviç zëvendëson retorikën komuniste me atë kombëtar. Falë problemit serb të Kosovës, Millosheviç së shpejti do të marrë pushtetin në Serbi, duke eleminuar rivalët më të moderuar, Dragisa Pavloviç dhe Ivan Stamboliç, nga Lidhja e Komunistëve të Serbisë.

Pasi u bashkua me lëvizjen serbe të Kosovës, Millosheviçi i përdori ato si forca mitingu për “revolucionet e tij anti-burokratike”, me të cilat ai kreu një lloj aneksimi të krahinave dhe e përqendroi pushtetin e tij. Në fillim të vitit 1989, Slobodan Millosheviç revokoi me forcë autonominë e Kosovës. JNA vendosi një gjendje të jashtëzakonshme në Kosovë, dhe njësitë policore shuan një grevë të përgjithshme nga minatorët e Kosovës, të cilët kundërshtuan heqjen e autonomisë. Qindra njerëz u arrestuan dhe udhëheqja e Kosovës u hoq me forcë. Në kohën e votimit për ndryshimet, ndërtesa e Kuvendit të Kosovës ishte e rrethuar me tanke. Më 23 Mars 1989, në një atmosferë rrethimi dhe shpesh të cituar pa kuorum, Parlamenti i Kosovës miratoi ndryshimet kushtetuese që do të privonin Kosovën nga autonomia e saj origjinale. Në demonstratat që pasuan më 28 Mars 1989, policia vrau njëzet e katër njerëz, sipas Human Rights Watch.

Triumfi i Millosheviçit u pavdekësua më 28 qershor 1989 në Gazimestan, gjatë festimit të 600 vjetorit të Betejës së Kosovës. Në fjalën e tij, Millosheviçi e quajti Kosovën zemrën e Serbisë, e cila më vonë u bë një parrullë politike e pranuar gjerësisht. Ai më pas deklaroi para rreth 300,000 njerëzve se “madje as betejat e armatosura nuk përjashtohen”, e cila interpretohet rregullisht sot si një njoftim i luftërave jugosllave: “Ne jemi përsëri para betejave dhe në beteja. Ata nuk janë të armatosur, edhe pse ende nuk janë përjashtuar “.

Fjalimi i Millosheviçit shënoi fundin e idesë jugosllave dhe ai kaloi nga lideri komunist i Serbisë tek udhëheqësi kombëtar i serbëve. Me rastin e triumfit të Millosheviqit në Gazimestan, Rugova (1989) shqiptoi fjalë thuajse profetike: “Gazimestan është një manifestim shovinist. Jo vetëm serbët luftuan kundër turqve, shqiptarët, kroatët dhe boshnjakët morën pjesë gjithashtu në betejë. Shtë një ngjarje me rëndësi për të gjithë popujt jugosllav. Përshtypja ime është se ka forca në Jugosllavi që pothuajse duan veprime terroriste në Kosovë. Unë vetëm mund t’i paralajmëroj serbët se sa herë që një komb i vogël, dhe serbët janë një komb i vogël, u përpoq të impononte epërsinë e tyre në Ballkan, ai përfundoi në tragjedinë e tij personale “.

Rezistenca pasive dhe zhvillimi i institucioneve paralele
Në përgjigje të heqjes antikushtetuese të autonomisë, Parlamenti i Kosovës miratoi një Deklaratë Kushtetuese më 2 korrik 1990, duke e shpallur Kosovën një republikë të barabartë me republikat e tjera Jugosllave. Serbia po reagon ndaj kësaj duke shpërndarë parlamentin e Kosovës më 5 korrik dhe duke larguar redaktorët e mediave kryesore shqiptare në Kosovë. Financimi iu mohua institucioneve të Kosovës, përfshirë Akademinë e Shkencave dhe Arteve të Kosovës (korrik 1992). Pas kësaj, shqiptarët e Kosovës do të fillojnë të ndërtojnë institucione paralele. Më 7 shtator, anëtarët e Asamblesë së tretur mblidhen fshehurazi në Kaçanik dhe miratojnë kushtetutën e re të Republikës së Kosovës. U zgjodh qeveria në hije dhe Kuvendi. Në Shtator 1991, shqiptarët e Kosovës mbajtën gjithashtu një referendum jozyrtar të pavarësisë. Bazuar në referendum, Republika e panjohur e Kosovës u shpall e pavarur nga Jugosllavia. Në realitet, ai nuk funksiononte si një shtet i pavarur por si një sistem paralel i qeverisjes. Gjatë gjithë periudhës së Millosheviçit, institucionet e Republikës së Serbisë të quajtur “Provinca Autonome e Kosovës dhe Metohisë” dhe institucionet e shqiptarëve të Kosovës të quajtur “Republika e Kosovës” vepruan njëkohësisht në Kosovë.

Në vitet 1990, Kosova u bë një shtet policie i drejtuar nga Beogradi. Pasi autoritetet e Beogradit morën përsipër institucionet krahinore, qindra mijëra shqiptarë të Kosovës u pushuan nga institucionet shtetërore dhe ndërmarrjet në pronësi shoqërore. Autoritetet e Millosheviçit mbyllën shumicën e shkollave në gjuhën shqipe dhe ndaluan pagimin e pagave për mësuesit e shkollave të mesme shqiptare. Ekziston një ndërkombëtarizim i çështjes së Kosovës. Shqiptarët e Kosovës kanë filluar ndërtimin e institucioneve të tyre paralele, siç janë arsimi, shëndetësia dhe sistemi i taksave. Nxënësit dhe studentët shqiptarë vijuan mësimet në shtëpi private, ndërmarrje boshe dhe ndërtesa shkollore të braktisura. Qeveria e Millosheviçit nuk lejoi zhvillimin e institucioneve paralele në Kosovë, dhe policia serbe vazhdimisht pushtoi institucionet arsimore dhe institucionet e tjera të shqiptarëve të Kosovës. Anëtarët e forcave të sigurisë ngacmuan, ndaluan dhe rrahën mësuesit, studentët dhe drejtorët e shkollave shqipe. Policia ka shkelur vazhdimisht të drejtat themelore të njeriut, dhe arrestimet dhe torturat arbitrare janë bërë një dukuri e rregullt. Shqiptarët e Kosovës, më shumë se të gjithë qytetarët serbë, pësuan terrorin e regjimit të Slobodan Milosevic.

Udhëheqësi i shqiptarëve të Kosovës, Ibrahim Rugova, ishte i njohur për mbrojtjen e rezistencës jo të dhunshme ndaj regjimit të Millosheviçit, për këtë arsye u quajt “Gandhi i Ballkanit”. Midis 1991 dhe 1995, ndërsa lufta u zhvillua në Kroaci dhe Bosnje dhe Hercegovinë, shumica e popullsisë shqiptare të Kosovës ushtroi rezistencë pasive, duke refuzuar të marrë pjesë në strukturat politike të Serbisë, duke mos shkuar në votime dhe duke bojkotuar regjistrimin. Në mes të luftës, Lidhja Demokratike e Kosovës e Rugovës hodhi poshtë ofertat e udhëheqjes kroate dhe boshnjake për të hapur një front tjetër ushtarak kundër Serbisë.

Deri në 1995, strategjia e rezistencës jo të dhunshme të Rugovës kishte mbështetjen e gjerë të popullatës shqiptare. Sidoqoftë, pas përfundimit të luftërave në Kroaci dhe Bosnje, strategjia jo e dhunshme filloi të vihet në dyshim, dhe një numër në rritje i shqiptarëve mbronin rezistencën e armatosur.

Lufta e Kosovës dhe dëbimi i popullatës
Në vitin 1996, Ushtria deri tani e panjohur Liblirimtare e Kosovës filloi sulme terroriste ndaj autoriteteve serbe në Kosovë dhe bashkëpunëtorëve të tyre në komunitetin shqiptar. Sulmet ndaj policisë serbe dhe civilëve vazhduan në 1997. Në deklaratat e saj, ULAK kritikoi qasjen “pasive” të liderëve shqiptarë të Kosovës, duke premtuar se do të luftojë deri në çlirimin e Kosovës nga sundimi serb. Në fund të vitit 1997, shqiptarët e Kosovës e quajtën zonën e Drenicës “territor të çliruar” për shkak të pranisë së fortë të forcave të ULAK-së.

Gjatë vitit 1998, ULAK-ja u bë e njohur dhe filloi luftën guerile me forcat serbe të sigurisë. Në fushat e konfliktit, policia serbe dhe forcat speciale të sigurisë u hakmorën pa dallim dhe mizori kundër popullatës civile. Më 5 mars 1998, njësitë speciale të policisë, në ndjekje të drejtuesit të ULAK-së Adem Jashari, shkatërruan shtëpinë e familjes Jashari në tokë në fshatin Donji Prekaz, duke vrarë rreth 20 luftëtarë, disa burra të moshuar, 18 gra dhe dhjetë fëmijë nën moshën gjashtëmbëdhjetë vjeç. Masakra në Prekaz dhe vrasje të tjera pa dallime të kryera në ato ditë në zonën e Drenicës radikalizuan shqiptarët e Kosovës dhe masakruan radhët e Ushtrisë erationlirimtare të Kosovës, e cila u shndërrua në një lëvizje të armatosur masive të rezistencës ndaj qeverisë së Beogradit. Shumë përkrahës të mëparshëm të politikës së mos-dhunës së Rugovës kthehen në luftë të armatosur pas kësaj.

Luftimet midis njësive speciale të Ministrisë së Brendshme serbe dhe ULAK-së, që kontrollonin një pjesë të konsiderueshme të Kosovës, u përshkallëzuan në luftën e Kosovës në mesin e vitit 1998. Që nga gushti 1998, forcat serbe të sigurisë kanë filluar një ofensivë të gjerë kundër Ushtrisë erationlirimtare të Kosovës. Gjatë këtyre konflikteve, Ushtria Jugosllave dhe Ministria e Brendshme serbe përdorën “forcë të tepruar dhe të rastit” (sipas vendimit të ICTY), duke rezultuar në shkatërrimin e fshatrave, shpërnguljet dhe vdekjen e civilëve. Përdorimi arrogant i dhunës së shtetit, masakrat e civilëve dhe spastrimet etnike nga forcat serbe ishin arsyet zyrtare të bombardimeve të NATO-s në Serbi në Mars 1999. Në thelb, Millosheviqi nuk kishte zgjidhje tjetër përveç që t’ia dorëzonte ose jo t’ia dorëzonte Kosovën popullit të saj.

Sidoqoftë, Millosheviçi zgjodhi të ndryshojë popullsinë e Kosovës. Pasi filluan bombardimet e NATO-s, Millosheviçi angazhoi të gjitha forcat e mundshme shtetërore për të dëbuar shqiptarët e Kosovës. Gjatë grushtit të shtetit të NATO-s, nga 24 marsi deri më 10 qershor, njësitë policore, ushtarake dhe paraushtarake serbe filluan një “fushatë të përhapur të dhunës” (ICTY) kundër popullatës shqiptare të Kosovës, duke kryer dëbime të detyruara dhe përndjekje etnike, duke kryer vrasje masive dhe plaçkitje. , përdhunime, shkatërrim të ndërtesave fetare dhe madje edhe vendbanime të tëra. Ministria e Brendshme serbe u përpoq të mbulojë masakrën e shqiptarëve të Kosovës duke transportuar kufomat në brendësi të Serbisë, ku u hodhën në Danub ose u varrosën në varre masive. Gjatë këtij aksioni brutal shtetëror të spastrimit etnik, 862.979 refugjatë shqiptarë të regjistruar u larguan nga Kosova në një periudhë të shkurtër kohe (të dhëna të UNHCR). Kur u larguan nga vendi, autoritetet kufitare konfiskuan dhe shkatërruan në mënyrë të paligjshme dokumentet e identitetit të qytetarëve të dëbuar, duke fshirë në mënyrë sistematike identitetin e tyre.

“Rezultatet e aksionit: grupe të thyera dhe të fundit. Rreth 2,000 ishin likuiduar, shumë më tepër sesa në një operacion më parë. 900,000 u larguan nga vendi. 1.000 terroristë u larguan, 300,000 civilë u larguan. “(Ditari i luftës së gjeneralit të policisë Obrad Stevanović)

Përkundër “zgjidhjes përfundimtare” në dukje të problemit të Kosovës, Serbia është e detyruar të tërhiqet nga Kosova pas 78 ditësh të bombardimeve të NATO-s. Në ato ditë, shqiptarët e dëbuar u kthyen në Kosovë, por rreth 100,000 serbë u larguan nga zona. Shumë serbë që mbetën u sulmuan nga të kthyerit e zemëruar shqiptarë, dhe prona e tyre u shkatërrua dhe u grabit. Në vitet në vijim, numri i serbëve dhe joshqiptarëve të tjerë të shpërngulur nga Kosova do të rritet në rreth 200,000. Ata që mbetën u bënë pre e lehtë për ULAK-në, e cila kryente rrëmbime dhe vrasje të civilëve serbë, dhe një nga krimet më famëkeqe që i atribuohen asaj (akoma pa epilog gjyqësor) është duke vrarë njerëz për korrjen e organeve dhe shitjen e tyre në tregun e zi.

Administrata e KB dhe shpallja e pavarësisë
Nëse Serbia zyrtare do të kishte qenë më e zgjuar, Republika e Kosovës do ta pranonte kërkesën në vitin 1981. Nëse do ta kishte bërë këtë, mbase sot do të kishte një Jugosllavi demokratike dhe konfederative në të cilën do të jetonin pothuajse të gjithë serbët. (Shkencëtari politik slloven Anton Bebler)

Pasi që bombat përfunduan, Serbia humbi kontrollin e Kosovës. Sipas Rezolutës 1244, Kosova mbetet pjesë e FR e Jugosllavisë, por nën kontrollin e Kombeve të Bashkuara, dmth forcat e KFOR-it. Serbët në Kosovë po bëhen një pakicë e shpërndarë nga një pakicë e privilegjuar. Trazirat e dhunshme shpërthyen në mars 2004, gjatë së cilës protestuesit shqiptarë sulmuan komunitetet serbe në Kosovë. Në dy ditë përleshjesh etnike, u vranë 19 civilë (11 shqiptarë dhe 8 serbë), qindra shtëpi serbe dhe rreth 35 kisha ortodokse u shkatërruan. Mbi 4,000 serbë u dëbuan, duke lënë disa vendbanime plotësisht pa serbë.

Bisedimet për statusin e Kosovës fillojnë në shkurt 2006. Ndërmjetësi ndërkombëtar, politikani finlandez Martti Ahtisaari, propozoi një plan për “pavarësinë e mbikëqyrur”, i cili u refuzua nga pala serbe dhe u pranua nga Kosova. Serbia propozoi që statusi i Kosovës të rregullohej, siç është statusi i Hong Kongut në Kinë ose Ishujt Åland në Finlandë, por shqiptarët e Kosovës kundërshtuan çdo propozim që do të përfshinte Kosovën si pjesë të Serbisë.

Në marrëveshje me fuqitë perëndimore, Kuvendi i Kosovës njëzëri shpalli pavarësinë e Kosovës më 17 shkurt 2008, me të gjithë 109 deputetët e pranishëm, ndërsa 11 deputetë serbë bojkotuan votimin. Ai vendim u shpall i paligjshëm nga qeveria serbe në të njëjtën mbrëmje, dhe që atëherë diplomacia serbe ka punuar intensivisht kundër pavarësisë së Kosovës.

Pavarësisht nëse Serbia e dëshiron apo jo, shumica e Evropës sot e njeh Kosovën si vendin më të ri evropian. Institucionet e Kosovës kanë fuqi mbi pjesën më të madhe të Kosovës, përveç pjesës veriore të kontrolluar nga serbët. Ndërsa e shkruaj këtë, barrikadat janë në veri të Kosovës. Beogradi dhe Prishtina ende nuk mund të arrijnë ndonjë marrëveshje.

përmbledhje
Sapo Kosova u bë shkurtimisht pjesë e Serbisë gjatë luftërave në Ballkan, shpërtheu Lufta e Parë Botërore. Pas Luftës së Parë Botërore, Kosova u bë pjesë e Jugosllavisë, problemi i saj i përhershëm dhe një nga shkaqet e rëndësishme të shpërbërjes së saj.

Fatkeqësisht, periudha jugosllave e historisë së Kosovës ishte shumë e dhunshme. Gjatë shumicës së periudhës Jugosllave, Kosova u qeveris nga një gjendje e jashtëzakonshme ose administrim ushtarak. Kur gjithçka shtohet dhe zbritet, dhuna më e vogël ishte në periudhën e zhvillimit të autonomisë së Kosovës, nga heqja e Ranković në 1966 deri në trazirat në 1981. Kjo periudhë e viteve 1970 u shënua nga një autonomi e gjerë dhe miratimi i kushtetutës në 1974. Dhe madje periudha e fushatës së ashpër të gjenocidit gjatë viteve 1980 duket pothuajse e padëmshme në krahasim me ngjarjet e mëvonshme, kur filluan me të vërtetë vrasjet masive.

Tendencat kryesore demografike në periudhën Jugosllave janë zgjidhja e planifikuar e serbëve në periudhën e Mbretërisë, dhe emigrimi spontan në periudhën e RSFJ. Ekziston një përqindje shumë më e vogël e serbëve në Kosovë sot sesa njëqind vjet më parë. Ashtu si shumica, serbët mbijetuan vetëm në veriun e Kosovës, ku ata ishin shumica në fund të shek. Ata u bënë pakicë edhe në qytetet e krijuara nga kolonizimi, siç janë Obilic dhe Fushë Kosova. Ata u dëbuan plotësisht nga shumë vende.

Ku tjetër?
Siç kemi parë, problemi i Kosovës nuk u shfaq sot ose dje, ai ka ekzistuar që kur Kosova ka hyrë në vendin tonë. Shumë serbë me të cilët fola do të donin që problemi i Kosovës të zgjidhej në mënyrë që të gjithë shqiptarët të zhduken prej andej. Unë nuk mendoj se është realiste, dhe mbi të gjitha nuk është njerëzore.

A është zgjidhja për të pajtuar Kosovën? Ne e kemi pushtuar atë shumë herë tashmë (1912, 1918, 1944, 1989, 1999), por thjesht nuk kemi ditur se çfarë të bëjmë me të. Në shekullin XX, Beogradi provoi të gjitha metodat e dhunshme: zhvendosjen graduale, dëbimin e masave, administratën ushtarake, kolonizimin … Por, për shkak të një politike të tillë, serbët e Kosovës kanë vuajtur gjithmonë. Si rregull, çdo valë e dhunës në Beograd shoqërohej me përkeqësim të situatës dhe dëbimin e serbëve të Kosovës.

Literatura e rëndësishme
Raporti i Komisionit Ndërkombëtar për Luftërat Ballkanike, Uashington, 1914.

Dimitrije Tucović, Serbi dhe Shqipëri, Beograd, 1914.

Dimitrije Bogdanović, Libri mbi Kosovën, Beograd, 1985.

Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës, Instituti Historik në Prishtinë, 1997.

Noel Malcolm, Kosova: Një histori e shkurtër, Macmilan, Londër, 1998.

Kosova: siç shihet, ashtu si të thuhet (Raporti i OSBE-së), 1999

Me urdhër: Krimet e Luftës në Kosovë (Human Rights Watch Report), 2001

Aleksandar Pavlović, Rregullimi hapësinor i serbëve dhe malazezëve të kolonizuar në Kosovë dhe Metohi në periudhën midis 1918 dhe 1941, Trashëgimia Nr. 24, 2008.

Transkriptet nga gjyqi i Millosheviqit, Qendra për të Drejtën Humanitare, 2009.

Aktgjykim për bashkëpunëtorët e Millosheviçit për Krimet në Kosovë, ICTY, 2009

______________

Përktheu nga serbishtja: Lirim Gashi

______________________________

KOSOVSKI MIT JE SRPSKA SRAMOTA, GRIJEH, GENOCID, LAŽ, OBMANA I PREVARA

Piše DAMJAN PAVLICA 19/09/2011

Ovo istraživanje se usredsređuje na 20. vek, na period jugoslovenske istorije Kosova, sa posebnim osvrtom na srpsko-albanski sukob. Hteo sam da saznam kako je Kosovo ušlo u Jugoslaviju i kako je iz nje izašlo. Nastojao sam da se upoznam sa gledištima srpskih/jugoslovenskih, albanskih, zapadnih i ostalih autora. Otkrio sam da, kao što to obično biva sa etničkim sukobima, istina nikada nije na jednoj strani. Dominacija na Kosovu se nekoliko puta smenjivala, a nasilje dominantne etničke grupe povlačilo je još nasilja, koje je često nasumično pogađalo dati etnos nakon gubitka dominacije.

Cilj ovog rada je da doprinese većem razumevanju kosovskog problema u Srbiji i da osvetli neke manje poznate aspekte njegove istorije.

Kosovski vilajet Otomanskog carstva
Početkom 20. veka, Kosovski vilajet je bio provincija Otomanskog carstva, čija je teritorija bila znatno veća od teritorije današnjeg Kosova. Obuhvatao je čitavo Kosovo, Sandžak, preševsku dolinu i zapadnu Makedoniju. Sedište Kosovskog vilajeta bilo je u Skoplju. Većinu stanovništva Kosova činili su Albanci. Srbi su bili većina na severu Kosova, dok su u drugim oblastima bili manjina, a na samom jugu neznatna manjina. Stanje na Kosovu, kao i u ostalim delovima Turske, bilo je posebno teško za hrišćansku manjinu.

Diplomatija Kraljevine Srbije je koristila slučajeve nasilja i zuluma nad Srbima kako bi prikazala Albance kao divljake koje Srbija treba „uzeti pod svoje“. U Srbiji se na Albance počelo gledati kao na uzurpatore srpske zemlje, zaboravljajući da su se Srbi masovno iselili s Kosova tokom Velike seobe u Ugarsku. Srbija je isticala „istorijsko pravo“ na Kosovo, jer je ono u srednjem veku bilo u sastavu države Raške. Od 1904. godine srbijanska vlada je počela organizovano da šalje četničke odrede na Kosovo. Zbog njihovih borbi sa Albancima su ispaštali tamošnji Srbi. Predstavnici Srba sa Kosova su se protivili ubacivanju oružanih četa, tražeći od beogradske vlade da taj pokret zaustavi, jer navlači na narod još veće nasilje. Četnička akcija Srbije je nailazila i na žestoko protivljenje Austro-Ugarske, koja je ovu politiku smatrala velikosrpskom.

Početkom 20. veka, Kosovo je bilo središte albanskog narodnog preporoda i borbe za oslobođenje od Turaka. Od 1905. do 1912. godine Albanci dižu niz ustanaka, u cilju sticanja kulturne, ekonomske i političke autonomije. Turci su oružane pobune kosovskih Albanaca redovno gušili u krvi. 1908. godine dolazi do Mladoturske revolucije, koju je albansko stanovništvo u početku podržalo, zbog obećanja autonomije, smanjenja poreza i poboljšanja opštih životnih uslova. Ali, kada su učvrstili vlast, mladoturci su zaveli strogi centralizam, uvodeći turski kao jedini jezik administracije. Ovo je dovelo do erupcije nezadovoljstva i oružane pobune na Kosovu juna 1909. Do prvih oružanih sukoba sa novim vlastima dolazi u okolini Đakovice. Do ustanka širih razmera dolazi u kosovskom vilajetu u proleće 1910. Ustanike je podržala i Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija, boreći se za autonomiju Makedonije. Videvši da se ustanak razvija, mladoturske vlasti su poslale kaznenu ekspediciju iz Skoplja koja u trodnevnoj bitci kod Kačanika, od 11. maja do 13. maja 1910. godine, guši albansku pobunu u krvi, ne štedeći ni žene, decu i starce. Već početkom 1911. dolazi do novog oružanog ustanka na Kosovu i u severnoj Albaniji. Osnovni zahtev ustanika je bio priznanje albanske nacije, pa u skladu s tim autonomija: ekonomske, administrativne, kulturne i vojne. Ovaj ustanak je ugušen avgusta 1911.

Početkom 1912. dolazi do velikog albanskog ustanka pod vođstvom Opšteg ustaničkog komiteta, na području Drenice, Peći, Đakovice, i severne Albanije. Vođe ustanika su bili Isa Boljetinac, Hasan Priština, Bajram Curi i drugi. Ustanici su tražili ustanovljenje autonomne Albanije, povlačenje turskih činovnika i uvođenje albanskog jezika kao službenog. Ustanici su odmah zauzeli mnoge gradove, uključujući Đakovicu, Mitrovicu, Vučitrn i Prištinu, da bi ubrzo potom stekli kontrolu nad čitavim Kosovom, severnom Albanijom, pa čak i Skopljem. Usled uspeha albanske pobune, mladoturska vlada podnosi ostavku. Nakon što su albanski ustanici stigli do Soluna, nova vlada je bila prinuđena da prihvati sve njihove zahteve. Porta je 18. avgusta 1912. priznala autonomnu Albaniju, koja bi obuhvatila četiri vilajeta: kosovski, skadarski, janjinski i bitoljski. Susedi su ovo doživeli kao stvaranje “Velike Albanije”, jer stanovnici ovih oblasti nisu bili samo Albanci. To je ugrozilo nacionalne interese susednih država, koje su gajile pretenzije na te oblasti, pa one ubrzo kreću u rat protiv Turske.

Uoči samog rata, 10. oktobra 1912. godine, došlo je do okupljanja albanskih glavara u Skoplju, sedištu Kosovskog vilajeta. Tada je odlučeno da će Albanci u predstojećem ratu braniti teritorije koje su smatrali svojim, boreći se na strani Turske.

Aneksija Kosova u balkanskim ratovima
Srpska i crnogorska vojska su oktobra 1912. napale otomansku državu prodirući na Kosovo i Metohiju. Albanci su se protivili zauzimanju njihovih naselja i organizovali su dobrovoljačke jedinice koje su pružale oružani otpor nastupanju srpskih trupa. Kod Podujeva je došlo do veće bitke, kada se petnaest hiljada dobrovoljaca pod komandom Ise Boljetinca bezuspešno suprotstavilo Trećoj srpskoj armiji, koja nakon toga zauzima Prizren i veći deo Albanije sa primorjem.

Tokom balkanskih ratova 1912-1913, Srbija je pripojila oblasti Sandžaka, Makedonije, Kosova, a nakratko i Albanije. Srbi nisu činili većinu u ovim oblastima, što je predstavljalo izvestan problem za srpsku diplomatiju, koja je zauzimanje Kosova predstavljala kao oslobođenje od Turaka, ne obazirući se na činjenicu da se tokom vekova stanovništvo promenilo. Na mirovnim pregovorima u Londonu Srbija nije htela da se zadovolji severom Kosova, za šta će, ironijom sudbine, moliti sto godina kasnije. Po okončanju ratova, kosovsko-metohijske oblasti su pripale Srbiji i Crnoj Gori, što srpska istoriografija naziva oslobođenjem, a albanska okupacijom. Sa stanovišta političke nauke, odgovarajući termin je aneksija, budući da je pripajanje Kosova izvršeno mimo odluke narodnih predstavnika, i bez referenduma među stanovništvom.

„Kuće i čitava sela su pretvorena u pepeo, nenaoružano i nedužno stanovništvo je masovno masakrirano, neverovatni akti nasilja, pljačke i surovosti svake vrste – to su sredstva koja je primenjivala i još uvek primenjuje srpsko-crnogorska vojska, u cilju potpunog preinačenja etničkog karaktera oblasti naseljenih isključivo Albancima.“ (Iz Izveštaja međunarodne komisije o Balkanskim ratovima)

Tih godina se mnogo govorilo o „osveti Kosova“ za 1389, koja se volšebno prelila sa Turaka na Albance. Ovakva politika nije prošla bez kritike u evropskoj štampi, koja je pisala o zločinima etničkog čišćenja koje su činile srpske i crnogorske trupe prilikom zaposedanja albanskih naselja. Prema izveštajima, naročito je teško stradalo stanovništvo Prištine, Ferizovića (kasnije Uroševac), Đakovice, Prizrena i drugih gradova. U Austriji je prevladalo mišljenje da je Srbija uzela previše.

Srpski opozicionar Dimitrije Tucović je opominjao da je „izvršen pokušaj ubistva s predumišljajem nad celom jednom nacijom“, što je „zločinačko delo“ za koje se „mora ispaštati“. Tucović se protivio teritorijalnoj ekspanziji Srbije i zalagao da Kosovo ravnopravno sa Srbijom i drugim oblastima uđe u Balkansku federaciju: „Bezgranično neprijateljstvo albanskog naroda prema Srbiji je prvi pozitivan rezultat albanske politike srpske vlade. Drugi još opasniji rezultat jeste učvršćivanje u Albaniji dve na zapadnom Balkanu najzainteresovanije velike sile.“

Tucović je mislio na Italiju i Austro-Ugarsku, a potonja je već 1914. godine, imajući dobar povod, napala Srbiju, da bi je 1915. zauzela. Drastično pogoršanje odnosa sa Albancima je te 1915. godine skupo koštalo srpsku vojsku i izbegličke kolone prilikom tragičnog povlačenja preko Kosova i Albanije, upamćenog kao „albanska golgota“.

Međutim, veoma neobičnim spletom okolnosti, Srbija se po završetku Prvog svetskog rata našla na pobedničkoj strani, te su joj priznata ne samo teritorijalna proširenja iz balkanskih ratova, nego i pravo da stvori veliku jugoslovensku državu. Iako su se Srbi borili da Kosovo postane deo Srbije, ono je postalo deo Jugoslavije.

Kolonizacija Kosova u Kraljevini Jugoslaviji
Srbija je zadobila Kosovo, ali i mlinski kamen na vratu svog razvitka. (Lav Trocki, dopisnik sa balkanskog ratišta 1912)

Po završetku Prvog svetskog rata, Kosovo je pripalo novostvorenoj Kraljevini Srba, Hrvata i Slovenaca. Kosovo je postalo srpska kolonija, i na njemu je uglavnom bila zavedena vojna uprava. Srpski političari nisu imali nikakav plan za Kosovo, koji bi uzeo u obzir i interese albanskog stanovništva, već je prevladalo mišljenje da Albance treba raseljavati i tamo naseljavati Srbe.

Između dva svetska rata, beogradska vlada je provodila opsežan program kolonizacije, radi izmene etničke strukture Kosova u korist Srba. Prednost pri naseljavanju su imali bivši vojnici i pripadnici četničkih odreda. Do 1941. godine, na Kosovu je naseljeno oko 60.000 kolonista, neretko na imanja oduzeta od Albanaca. Preko 90% ukupnog broja kolonista su činili Srbi iz raznih krajeva Jugoslavije (što je tada uključivalo i Crnogorce). Oduzimanje kuća albanskim seljacima radi naseljavanja kolonista je izazvalo mržnju prema kolonistima, i ostavilo trajne posledice na odnose Srba i Albanaca.

KOLONIZACIJA PO OKRUZIMA
agrarno povereništvo broj naseljenika
Uroševac 15.381
Đakovica 15.824
Prizren 3.084
Peć 13.376
Mitrovica 429
Vučitrn 10.169
ukupno 58.263
Kolonizacijom su stvorena i čitava nova naselja na Kosovu i Metohiji, kao što su: Kosovo Polje, Obilić, Hercegovo, Orlović, Devet Jugovića, Lazarevo, Svračak, Novo Rujce, Staro Gracko i mnoga druga.

Paralelno sa srpskom kolonizacijom, tekao je proces prisilnog iseljavanja albanskog stanovništva. Prema podacima Istorijskog instituta u Prištini, od 1919. do 1940. godine je iseljeno ukupno 255.878 muslimana iz Jugoslavije u Tursku, od čega 215.412 Albanaca.

Albanski pobunjenici, kačaci, borili su se protiv uspostavljanja srpske vlasti na teritorijama naseljenim Albancima. Kačaka je bilo svuda po šumama i planinama, i godinama su imali stvarnu vlast po selima. Političko krilo kačaka je bio Kosovski komitet, koji se zalagao za izdvajanje većinski albanskih oblasti iz Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca i ujedinjenje sa Albanijom. Najčuveniji kačaci su bili Azem Bejta i njegova žena Šota Galica, koji su za albansko stanovništvo Kosova postali heroji u borbi protiv državnog terora. Beogradska vlada je protiv odmetnutih Albanaca provodila najstrože mere: njihova imanja su oduzimana i deljena kolonistima, porodice su im internirane, a čitava sela kažnjavana ako su ih pomagala. Oduzimanje zemlje je dovodilo do pobuna čitavih sela. Sela iz kojih je pružan otpor vojska je zauzimala uz razorna artiljerijska dejstva. Prema podacima Istorijskog instituta u Prištini, između 1918. i 1938. godine vojska je zapalila i uništila 320 albanskih sela.

Tridesetih godina prošlog veka prevladalo je mišljenje da je postupna kolonizacija Kosova neefikasna. Vasa Šaletić, poverenik za kolonizaciju, govorio je da Albance treba neodložno iseliti u Tursku i da je „naseljavanje Srba među pola miliona Albanaca bilo greška“. Jugoslovenske vlasti su 1935. održale sastanak nekoliko ministarstava i Generalštaba na kome je sastavljen projekat „o iseljenju neslovenskog elementa iz Južne Srbije“ u Tursku. Turska je početkom 1936. izrazila spremnost da zaključi s Jugoslavijom sporazum o iseljavanju 200.000 stanovnika “koji su srodni po mentalitetu turskom, te će se u Turskoj lako asimilovati”.

Godine 1937. srpski akademik Vaso Čubrilović je za Stojadinovićevu vladu izradio projekat brzog rešenja “albanskog problema” masovnim etničkim čišćenjem Kosova: “Arnaute je nemoguće suzbiti samo postupnom kolonizacijom … Jedini način i jedino sredstvo to je brutalna sila jedne organizovane državne vlasti, u čemu smo mi uvek bili iznad njih.”

Profesor dr Vaso Čubrilović je detaljno razradio metode etničkog čišćenja, koje uključuju stvaranje masovne psihoze, podelu oružja kolonistima, slanje naoružanih četnika, državnu represiju, hapšenja, gonjenje na kuluk, ukidanje dozvola za radnje, isterivanje iz službe, seču šuma, krčenje grobalja, paljenje naselja i tome slično.

Od 9. do 11. jula 1938. je u Istambulu održan radni sastanak Jugoslavije i Turske na pripremi sporazuma o iseljenju Albanaca. Strane su se usaglasile da u roku od šest godina rasele 40.000 albanskih porodica sa Kosova, Makedonije i Crne Gore u puste oblasti Anatolije. Prema sporazumu, familije su mogle brojati i preko 100 članova, pa je 40.000 familija moglo iznositi i više miliona ljudi. Član 2. konvencije je predviđao kompletnu ekspatrijaciju Albanaca iz mnogih gradova, među kojima su: Prizren, Uroševac, Priština, Kačanik, Gnjilane, Preševo, Peć, Istok, Mitrovica, Đakovica, Vučitrn, Drenica i drugi.

Ivo Andrić, ambasador Kraljevine Jugoslavije u nacističkoj Nemačkoj, januara 1939. godine je za Milana Stojadinovića izradio projekat podele Albanije između Jugoslavije i Italije. Andrić je dokazivao da će asimilacija i iseljavanje Albanaca ići lakše tek nakon ukidanja Albanije:

“Podelom Arbanije nestalo bi privlačnog centra za arbanasku manjinu na Kosovu, koja bi se, u novoj situaciji, lakše asimilovala. Mi bi eventualno dobili još 200.000-300.000 Arbanasa, ali su oni većinom katolici čiji odnos sa Arbanasima muslimanima nikad nije bio dobar. Pitanje iseljavanja Arbanasa muslimana u Tursku takođe bi se izvelo pod novim okolnostima, jer ne bi bilo nikakve jače akcije da se to sprečava.”

Tadašnja Komunistička partija Jugoslavije se protivila iseljavanju Albanaca u Tursku, oduzimanju njihove zemlje i sprovođenju terora nad njima. Komunisti su smatrali da je aneksija albanskih krajeva stvorila sukob sa Albancima i podržavali su njihovo pravo na samoopredeljenje.

Ratifikaciju i primenu jugoslovensko-turske konvencije omeli su finansijski problemi, albanska kampanja protiv iseljavanja i izbijanje Drugog svetskog rata. Drugim svetskim ratom poništeni su rezultati višedecenijske kolonizacije Kosova. Kolonizacija kojom se pokušala ispraviti „istorijska nepravda“ etničkog gubitka Kosova ne samo da nije uspela, već se pokazala višestruko štetnom po kosovske Srbe.

Etnička podela Kosova u Drugom svetskom ratu
Treba nastojati da se srpski živalj sa Kosova što pre raseli… Srpske koloniste treba ubijati. (okupacioni premijer Albanije Mustafa Kruja 1942)

Nakon okupacije i podele Jugoslavije 1941. godine, Italija je najveći deo Kosova priključila okupiranoj Albaniji, osim severa koji Nemci priključuju okupiranoj Srbiji i manjeg jugozapadnog dela koji uzima Bugarska. Italijani se na Kosovu prikazuju kao oslobodioci, uvode albanski jezik u upravi i školstvu, i dozvoljavaju upotrebu albanske zastave. Od Albanaca formiraju kvislinške formacije. Progon Srba, naročito kolonista, bio je surov. Srpski i crnogorski kolonisti su proterani nazad u Crnu Goru i Srbiju, mnogi su ubijeni, njihova imovina je opljačkana, a kuće spaljene. Četničke jedinice Koste Pećanca su za ubijene Srbe vršile odmazde nad albanskim stanovništvom pograničnih sela.

Početkom rata kosovski partizanski odredi su bili uglavnom sastavljeni od Srba i Crnogoraca, jer Albancu nisu želeli obnovu Jugoslavije, u kojoj su bili tlačeni. Prvi albanski partizanski odredi su formirani u jesen 1942. Kosovski partizani Boro Vukmirović i Ramiz Sadiku, koji ginu aprila 1943. godine, kasnije postaju simboli bratstva i jedinstva. Januara 1944. je održana Bujanska konferencija, na kojoj je Narodnooslobodilački odbor Kosova doneo odluku o priključenju Kosova NR Albaniji. Sredinom 1944. dolazi do masovnijeg partizanskog ustanka i formira se sedam kosovsko-metohijskih brigada.

Odluka kosovskih partizana o priključenju Kosova NR Albaniji ipak nije sprovedena. Nakon povlačenja nemačke vojske, na Kosovo u novembru 1944. ulaze jugoslovenski partizani. Desetak dana nakon što su jugoslovenske jedinice prodrle na Kosovo, decembra 1944. godine izbija masovna pobuna Albanaca koji su to doživeli kao ponovnu “okupaciju” Kosova. Vrhovni štab NOVJ šalje preko 30.000 vojnika radi gušenja „balističke pobune“. U slamanju kosovskog otpora su učestvovale i dve brigade Narodno-oslobodilačke vojske Albanije, prema dogovoru Broza sa Hodžom. Najteže borbe su vođene u Drenici, a zatim u Uroševcu, Gnjilanu i Mitrovici. Mnogi albanski partizani su ponovno pripajanje Kosova Srbiji doživeli kao poništavanje njihove borbe i izdaju od vodstva narodno-oslobodilačkog pokreta.

Posleratni (Rankovićev) period u FNRJ
Na Kosovu je 8. februara 1945. godine zavedena Vojna uprava, u martu je slomljen glavni otpor kosovskih Albanaca, a borbe su nastavljene i narednih meseci. Nakon uspostavljanja jugoslovenske kontrole nad Kosovom, dolazi do stihijskog povratka proteranih srpskih i crnogorskih kolonista, vršenja osvete i odmazdi. Zbog toga, nove vlasti Demokratske Federativne Jugoslavije 6. marta 1945. donose odluku o privremenoj zabrani povratka kolonistima, koja je bila na snazi do donošenja Zakona o reviziji kolonističkih odnosa avgusta iste godine, nakon čega je oko 3.352 „bivših kolonista” dobilo pravo da se vrati na Kosovo i Metohiju, dok je 306 naseljenika, koji su izgubili pravo povratka, preusmereno u Vojvodinu.

Devetog jula 1945. nova skupština Kosova i Metohije je donela odluku o proglašenju Autonomne Kosovsko-Metohijske Oblasti, izjavljujući da stanovništvo želi da ova oblast bude priključena “federalnoj Srbiji” kao njen sastavni deo. Ubrzo potom, na Trećem zasedanju AVNOJ-a 7. avgusta 1945. godine, Kosovo je priključeno Narodnoj Republici Srbiji. Profesor Jovan Đordević ističe da kosovska autonomija nije bila kreacija Narodne Republike Srbije, već je od samog početka kategorija ustavnog prava Jugoslavije, koju predviđa i garantuje savezni ustav. Između Kosova i Srbije nije bilo hijerarhijskih prava niti dvostruke odgovornosti: svi kosovski organi vlasti izvršavali su samostalno svoja prava i odgovarali za svoj rad jedino biračima, odnosno Pokrajinskoj skupštini i Oblasnom odboru.

I nakon 1945, na Kosovu su delovale grupe balista, koje nisu priznavale odluku o priključenju Kosova Srbiji, te su protiv njih bile angažovane jedinice OZNA-e i UDBA-e, koje su imale faktičku vlast nad Kosovom. Položaj Albanaca u novoj Jugoslaviji je drastično pogoršan nakon rezolucije Informbiroa 1948. godine, kada su mnogi albanski intelektualci zatvarani i likvidirani pod optužbom da su špijuni Envera Hodže. Godine 1951. ponovo se aktuelizuje pitanje iseljenja Albanaca i dolazi do obnavljanja pregovora sa Turskom. Izgleda da je državna bezbednost vršila pritisak na Albance da se izjasne kao Turci na popisu stanovništva. Za samo pet godina, na Kosovu je zabeležen neverovatan skok broja osoba koje se izjašnjavaju kao Turci, sa 1.315 (popis iz 1948) na 34.583 (popis iz 1953).

Državna bezbednost Kosova je tretirala Albance kao nepoverljiv element i bila je uglavnom sastavljena od Srba i Crnogoraca. Služba državne bezbednosti na čelu sa Aleksandrom Rankovićem je tokom 1955-1956. na Kosovu sprovodila akciju oduzimanja oružja i sistematskog pretresanja domova, oštrinom koja je prelazila svaku meru i pretvarala se u teror nad stanovništvom. Pod isprikom traženja oružja, organi državne bezbednosti mučili su na hiljade ljudi, od čega je stotinak osoba umrlo od torture. Represivna politika prema kosovskim Albancima je nastavljena sve do smene Aleksandra Rankovića 1966. godine.

Razvoj kosovske autonomije u SFRJ
U svojoj mladosti vjerovao sam da Jugoslavija može opstati kao federativna multietnička država ravnopravnih naroda. Bio sam iskreno privržen projektu Jugoslavije po Ustavu od 1974. Nekako smo se ponosili što se Jugoslavija razlikuje od svih drugih zemalja rigidnih komunističkih režima, bez ikakve slobode i sa siromašnim građanima. Mi građani Jugoslavije u svakom pogledu živeli smo bolje. Mislio sam da u okviru takvog projekta može biti dobro i za moj albanski narod. (kosovski političar Azem Vlasi)

Šef jugoslovenske bezbednosti Aleksandar Ranković je smenjen na brionskom plenumu 1966. godine. Istodobno, ustavnim amandmanima iz 1966. godine pokrajinama je priznat status “konstitutivnog elementa federacije”, čime je Kosovo steklo elemente državnosti. Iako su Albanci bili većinsko stanovništvo pokrajine, Srbi i Crnogorci su i dalje držali nesrazmerno veliki broj državnih i partijskih funkcija, uključujući kontrolu nad lokalnom policijom i snagama bezbednosti. Dvadeset sedmog novembra 1968. je došlo do masovnih studentskih demonstracija na Kosovu, koje su krenule sa Filozofskog fakulteta u Prištini. Tek nakon toga, Albanci na Kosovu su dobili izvesnu autonomiju, uključujući i pravo na školovanje na sopstvenom jeziku. Novembra 1968. ime pokrajine je promenjeno u Socijalistička Autonomna Pokrajina Kosovo, čime je Metohija (manastirski posed) izbačeno iz naziva.

Ustavom SFRJ iz 1974. godine, Kosovo je steklo široku autonomiju i status federalne jedinice SFRJ. Sticanjem istinske autonomije, Srbi i Crnogorci prestaju biti vladajuća manjina. Albanci preuzimaju vodeće položaje, te dolazi do smene mnogih Srba i Crnogoraca u političkim telima, upravi i radnim organizacijama. Primenom principa etničke reprezentacije, prema kojem je procenat zaposlenih pripadnika neke nacije morao biti u skladu sa etničkom strukturom, mnogi Srbi i Crnogorci gube posao. Pritom, na Kosovo se vraćaju mnogi Albanci proterani tokom perioda Kraljevine, a pored toga postoji i ekonomska emigracija iz Albanije, jer se u Jugoslaviji bolje živelo. Suočeni sa gubitkom posla, i često neprijateljskom sredinom, Srbi počinju masovno napuštati Kosovo. Prema nekim procenama (New York Times, 12. jul 1982), tokom 1970-ih godina, oko 57.000 Srba iselilo se sa Kosova. Tih godina, mnogi srpski manastiri se žale na nanošenje štete od strane nepoznatih lica, bespravnu seču šume, i slične probleme.

Protesti Albanaca i zahtevi za republikom
Nakon Titove smrti, među Albancima, koji su činili apsolutnu većinu stanovništva Kosova (77.4% prema popisu iz 1981), širi se bojazan da Kosovo može ponovo potpasti pod srbijansku upravu. Prevladalo je mišljenje da se to može preduhitriti samo ako se Albancima prizna status naroda i vlastita republika koja više nikako ne bi mogla potpasti pod vlast Srbije. Studenti Univerziteta u Prištini su marta 1981. godine započeli mirne proteste, koji su ubrzo postali opštenarodni, zahtevajući ravnopravan položaj Albanaca sa ostalim slovenskim narodima u Jugoslaviji, koji imaju svoje republike. Sloganom „Kosovo Republika!“, oni su tražili da Kosovo postane sedma republika jugoslovenske federacije i da jugoslovenske vlasti prestanu da ih tretiraju kao nacionalnu manjinu (narodnost), već da ih priznaju kao narod.

Jugoslovenska vlast je na albanske zahteve odgovorila slanjem vojske na demonstrante. U neredima koji su usledili, ubijeno je više desetina albanskih đaka i studenata, što je tadašnji režim skrivao od javnosti. Nakon krvavog gušenja demonstracija, došlo je do velike podeljenosti između Srba i Albanaca – Srbi su tražili ukidanje autonomije Kosova, a Albanci državnost. Zavedena je neka vrsta vojne uprave nad Kosovom. Albanci su izloženi represiji i masovnim hapšenjima. Takođe dolazi i do nasilja nad Srbima.

U narednim godinama, mnogi albanski intelektualci su osuđeni na višegodišnje zatvorske kazne, uglavnom zbog izražavanja zahteva da Kosovo postane republika.

Protesti kosovskih Srba i kampanja o genocidu
Nakon albanskih demonstracija, 1982. godine, kosovski Srbi (predvođeni Kostom Bulatovićem, Miroslavom Šolevićem i drugima) počinju da se bune protiv „perfidnih pritisaka sa pozicija države“, a središte pokreta postaje grad Kosovo Polje, nekadašnja srpska kolonija. Istovremeno, u Srbiji započinje anti-albanska kampanja, čija je središnja tema „genocid“ nad Srbima na Kosovu, i koja iseljavanje Srba prikazuje kao plansko etničko čišćenje koje provodi pokrajinsko rukovodstvo. Aprila 1982. godine 21 sveštenik Srpske pravoslavne crkve, među kojima nekoliko budućih episkopa (Atanasije Jeftić, Irinej Bulović, Amfilohije Radović), upućuju najvišim crkvenim i državnim organima „Apel za zaštitu srpskog življa i njegovih svetinja na Kosovu i Metohiji“, koji govori o „planskom genocidu nad srpskim narodom“ i aktuelizuje kosovski zavet. Godine 1983. crkvene novine Pravoslavlje objavljuju feljton Atanasija Jevtića „Od Kosova do Jadovna“, koji opisuje slučajeve „brutalnog i životinjskog silovanja srpskih žena, devojčica, starica i monahinja od obesnih Arbanasa”, a stradanja Srba na Kosovu poredi sa stradanjima u NDH. Pišući o Albancima, crkveni autori uglavnom naglašavaju njihova zlodela, opisujući ih kao silovatelje, skrnavitelje i nasilnike.

Godine 1985, pripadnici „Srpskog pokreta otpora“ sa Kosova upućuju državnim organima peticiju, čije sastavljanje su pomogli i Atanasije Jevtić i Dobrica Ćosić, u kojoj kažu da pokrajinom vladaju „velikoalbanski šovinisti“ koji su „okupirali deo Jugoslavije“ i nad Srbima čine genocid. Jugoslovenska vlast na ove optužbe nije gledala blagonaklono, već kao na ispoljavanje srpskog nacionalizma. Srbi sa Kosova tih godina protestuju po raznim gradovima, a 26. februara 1986. godine njih stotinak provaljuje u saveznu skupštinu, zahtevajući uvođenje vanrednog stanja i ukidanje autonomije Kosova.

Godine 1986. objavljen je uticajni Memorandum SANU, koji demonstracije albanskih studenata naziva „neofašističkom agresijom“ i navodi da se na Kosovu sprovodi „fizički, politički, pravni i kulturni genocid nad srpskim stanovništvom“. No, niko osim srpskih autora probleme na Kosovu nije nazvao genocidom. Memorandum SANU je kasnije stručna komisija Ujedinjenih nacija ocenila „sredstvom širenja anti-albanskih osećanja“. Prema izveštaju Human Rights Watch-a, srbijanski mediji su 1980-ih namerno sejali dezinformacije o zlodelima nad Srbima na Kosovu, uključujući silovanja Srpkinja, i vodili kampanju mržnje s ciljem da se raširi negativna predstava o Albancima.

Uspon Miloševića i ukidanje autonomije Kosova
Situacija na Kosovu, koja se ne poboljšava željenom i obećanom brzinom, stvara opasnu atmosferu gde je svaka reč izgovorena protiv srpskog nacionalizma shvaćena kao nacionalizam. Strastvene reči mogu doneti samo vatru. (Dragiša Pavlović)

U aprilu 1987. Srbi organizuju miting u Kosovu Polju protiv „anti-srpske diskriminacije“ koju sprovodi većinski albansko rukovodstvo pokrajine. Na ovom valu etničkih sukoba, na površinu je isplivao Slobodan Milošević, izrazivši podršku kosovskim Srbima prilikom unapred pripremljenog sukoba sa pokrajinskom policijom (“Niko ne sme da vas bije!”), osvojivši tako simpatije crkve i nacionalističkih krugova Srbije. Uvidevši na koju stranu vetar duva, Milošević zamenjuje komunističku retoriku nacionalnom. Zahvaljujući problemu kosovskih Srba, Milošević uskoro preuzima vlast u Srbiji, eliminišući umerenije konkurente, Dragišu Pavlovića i Ivana Stambolića, iz Saveza komunista Srbije.

Nakon povezivanja sa pokretom kosovskih Srba, Milošević ih koristi kao mitingaške snage za svoje „antibirokratske revolucije“, kojima vrši svojevrsne aneksije pokrajina i centralizuje svoju vlast. Početkom 1989. godine, Slobodan Milošević nasilno ukida autonomiju Kosovu. JNA je na Kosovu zavela vanredno stanje, a policijske jedinice su ugušile generalni štrajk kosovskih rudara, koji su se protivili ukidanju autonomije. Pohapšeno je na stotine osoba, a kosovsko rukovodstvo je prisilno smenjeno. U vreme glasanja o amandmanima, zgrada Skupštine Kosova je bila okružena tenkovima. Dana 23. marta 1989. godine kosovski parlament u atmosferi opsadnog stanja i, često se navodi, bez kvoruma, odobrava ustavne amandmane kojima Kosovo gubi izvornu autonomiju. U demonstracijama koje su usledile 28. marta 1989. godine, policija je, prema podacima Human Rights Watch-a, ubila dvadeset četiri osobe.

Miloševićev trijumf je ovekovečen 28. juna 1989. godine na Gazimestanu, prilikom proslave 600-te godišnjice Kosovske bitke. Milošević je u svom govoru Kosovo nazvao srcem Srbije, što je kasnije postalo široko prihvaćena politička parola. Tada je pred oko 300.000 okupljenih izjavio da “ni oružane bitke nisu isključene”, što se danas redovito tumači kao najava jugoslovenskih ratova: „Opet smo pred bitkama i u bitkama. One nisu oružane, mada ni takve još nisu isključene.“

Miloševićev govor je označio kraj jugoslovenske ideje, a on je od komunističkog lidera Srbije postao nacionalni lider Srba. Povodom Miloševićevog gazimestanskog trijumfa, Rugova je (1989) izgovorio gotovo proročke reči: “Gazimestan je jedna šovinistička manifestacija. Nisu se samo Srbi borili protiv Turaka, u bici su učestvovali i Albanci, i Hrvati, i Bosanci. To je događaj od značaja za sve jugoslovenske narode. Moj utisak je da u Jugoslaviji postoje snage koje gotovo priželjkuju terorističke akcije na Kosovu. Mogu samo da upozorim Srbe da uvek kada je neki mali narod, a i Srbi su mali narod, pokušavao da nametne svoju prevlast na Balkanu, to se završavalo njegovom ličnom tragedijom.”

Pasivni otpor i razvoj paralelnih institucija
Kao odgovor na protivustavno ukidanje autonomije, Kosovski parlament je 2. jula 1990. doneo Ustavnu deklaraciju, kojom se Kosovo proglašava republikom, ravnopravnom sa ostalim jugoslovenskim republikama. Srbija na to reaguje tako što 5. jula raspušta kosovski parlament i smenjuje urednike glavnih albanskih medija na Kosovu. Uskraćena su finansijska sredstva kosovskim institucijama, između ostalog Akademiji nauka i umetnosti Kosova (jula 1992). Nakon ovoga, kosovski Albanci započinju sa izgradnjom paralelnih institucija. Sedmog septembra poslanici raspuštene Skupštine se tajno sastaju u Kačaniku i usvajaju novi ustav Republike Kosovo. Izabrana je vlada u senci i Skupština. Septembra 1991. godine, kosovski Albanci su održali i nezvanični referendum o nezavisnosti. Na osnovu referenduma, nepriznata Republika Kosovo je proglašena nezavisnom od Jugoslavije. U stvarnosti, ona nije funkcionirala kao nezavisna država nego kao paralelan sistem vlasti. Tokom čitavog Miloševićevog perioda, na Kosovu su uporedo delovale institucije Republike Srbije pod nazivom „Autonomna pokrajina Kosovo i Metohija“ i institucije kosovskih Albanaca pod nazivom „Republika Kosovo“.

U periodu 1990-ih, Kosovo je postalo policijska država pod upravom Beograda. Nakon što su beogradske vlasti preuzele pokrajinske institucije, na stotine hiljada kosovskih Albanaca je otpušteno iz državnih institucija i društvenih firmi. Miloševićeve vlasti su pozatvarale većinu škola na albanskom jeziku i prestale su da isplaćuju plate albanskim srednjoškolskim profesorima. Dolazi do internacionalizacije kosovskog pitanja. Kosovski Albanci su započeli izgradnju sopstvenih paralelnih institucija, kao što su školstvo, zdravstvo i poreski sistem. Albanski đaci i studenti su pohađali časove u privatnim kućama, praznim firmama i napuštenim školskim zgradama. Miloševićeva vlast nije dopuštala razvoj paralelnih institucija na Kosovu, i srpska policija je neprestano upadala u obrazovne i druge ustanove kosovskih Albanaca. Pripadnici snaga bezbednosti su rutinski maltretirali, privodili i tukli nastavnike, studente i upravnike albanskih škola. Policija je neprekidno kršila osnovna ljudska prava, a proizvoljna hapšenja i mučenja postala su redovna pojava. Kosovski Albanci su, više od svih građana Srbije, trpeli teror režima Slobodana Miloševića.

Vođa kosovskih Albanaca, Ibrahim Rugova, bio je poznat po zagovaranju nenasilnog otpora Miloševićevom režimu, zbog čega je nazvan „balkanskim Gandijem“. Između 1991. i 1995. godine, dok je rat besneo u Hrvatskoj i Bosni i Hercegovini, većinsko albansko stanovništo Kosova je upražnjavalo pasivni otpor, odbijajući učešće u političkim strukturama Srbije, ne izlazeći na izbore i bojkotujući popis stanovništva. U jeku ratnih sukoba, Rugovin Demokratski savez Kosova je odbio ponude hrvatskog i bosanskog rukovodstva da otvori još jedan vojni front protiv Srbije.

Sve do 1995. godine, Rugovina strategija nenasilnog otpora je imala široku podršku albanskog stanovništva. Međutim, nakon okončanja ratova u Hrvatskoj i Bosni, nenasilna strategija počinje da biva doveđena u pitanje, a među Albancima je sve veći broj onih koji zagovaraju oružani otpor.

Kosovski rat i iseljenje stanovništva
Godine 1996, do tada nepoznata Oslobodilačka vojska Kosova je započela terorističke napade na nosioce srpskih vlasti na Kosovu i njihove saradnike u albanskoj sredini. Napadi na srpsku policiju i civile su nastavljeni i naredne 1997. godine. U svojim saopštenjima, OVK je kritikovala “pasivan” pristup vođa kosovskih Albanaca, obećavajući da će se boriti do oslobođenja Kosova od srpske vladavine. Krajem 1997. godine, kosovski Albanci su oblast Drenice prozvali “oslobođenom teritorijom” zbog jakog prisustva snaga OVK-a.

Tokom 1998. godine OVK se omasovljava i započinje gerilske borbe sa srpskim snagama bezbednosti. U oblastima sukoba, srpska policija i specijalne snage bezbednosti su se neselektivno i surovo svetile civilnom stanovništvu. Petog marta 1998. specijalne policijske jedinice, u poteri za vođom OVK Ademom Jašarijem, u selu Donji Prekaz sravnile su sa zemljom porodičnu kuću Jašarijevih, pobivši dvadesetak boraca, nekoliko staraca, 18 žena i destoro dece mlađe od šesnaest godina. Masakr u Prekazu i druga neselektivna ubistva počinjena tih dana u oblasti Drenice radikalizovala su kosovske Albance i omasovila redove Oslobodilačke vojske Kosova, koja prerasta u masovni oružani pokret otpora beogradskoj vlasti. Mnoge dotadašnje pristalice Rugovine politike nenasilja se nakon ovoga okreću oružanoj borbi.

Borbe između specijalnih jedinica MUP-a Srbije i OVK, koja je držala pod kontrolom znatni deo Kosova, sredinom 1998. prerastaju u Kosovski rat. Od avgusta 1998. srbijanske snage bezbednosti započinju široku ofanzivu protiv Oslobodilačke vojske Kosova. Tokom ovih sukoba Vojska Jugoslavije i MUP Srbije koristili su “prekomernu i nasumičnu silu” (prema presudi MKSJ), što je rezultiralo uništenjem sela, raseljavanjem stanovništva i smrću civila. Bahata upotreba državnog nasilja, masakri nad civilima i etničko čišćenje koja su vršile srpske snage, bila su zvaničan povod NATO bombardovanja Srbije marta 1999. U suštini, Milošević i nije imao nekog izbora, osim da preda ili ne preda Kosovo njegovim stanovnicima.

Milošević je, međutim, izabrao da izmeni stanovništvo Kosova. Nakon što je NATO bombardovanje počelo, Milošević je angažovao svu raspoloživu državnu silu radi proterivanja kosovskih Albanaca. Tokom NATO udara, od 24. marta do 10. juna, srpske policijske, vojne i paravojne jedinice su započele “rasprostranjenu kampanju nasilja” (MKSJ) protiv albanskog stanovništva Kosova, vršeći prisilne deportacije i masovne progone na etničkoj osnovi, čineći masovna ubistva, pljačke, silovanja, razaranja verskih objekata, pa i čitavih naselja. MUP Srbije je nastojao da prikrije pokolje kosovskih Albanaca prevoženjem leševa u unutrašnjost Srbije, gde su bacani u Dunav ili zakopavani u masovne grobnice. Prilikom ove brutalne državne akcije etničkog čišćenja, 862.979 registrovanih albanskih izbeglica je napustilo Kosovo u kratkom vremenskom periodu (podaci UNHCR-a). Prognanim građanima su pogranične vlasti prilikom napuštanja zemlje bespravno oduzimale i uništavale lična dokumenta, vršeći sistematsko brisanje identiteta.

„Rezultati akcije: razbijene i poslednje velike grupe. Likvidirano oko 2.000, mnogo više nego i u jednoj operaciji pre. Napustilo zemlju 900.000. Ostalo terorista 1.000, ostalo civila 300.000.“ (Ratni dnevnik policijskog generala Obrada Stevanovića)

Uprkos naizgled „konačnom rešenju“ kosovskog problema, Srbija nakon 78 dana NATO bombardovanja biva primorana da se povuče sa Kosova. Tih dana se proterani Albanci vraćaju na Kosovo, ali oko 100.000 Srba napušta područje. Mnogi Srbi koji su ostali, bili su napadnuti od gnevnih albanskih povratnika, a njihova imovina je uništavana i pljačkana. U narednim godinama broj Srba i drugih nealbanaca raseljenih sa Kosova se penje na oko 200.000. Oni koji su ostali postali su lak plen za OVK, koja je vršila otmice i ubistva srpskih civila, a jedan od najzloglasnijih zločina koji joj se pripisuje (još uvek bez sudskog epiloga) je ubijanje ljudi zarad vađenja organa, i njihove prodaje na crnom tržištu.

Uprava UN i proglašenje nezavisnosti
Da je zvanična Srbija bila pametnija, već bi 1981. prihvatila zahtev Kosovo Republika. Da je to učinila, možda bi danas postojala demokratska i konfederalna Jugoslavija u kojoj bi živeli gotovo svi Srbi. (slovenački politikolog Anton Bebler)

Po okončanju bombardovanja, Srbija gubi kontrolu nad Kosovom. Prema Rezoluciji 1244, Kosovo ostaje deo SR Jugoslavije, ali pod kontrolom Ujedinjenih Nacija, odnosno snaga KFOR-a. Srbi na Kosovu od privilegovane manjine postaju obespravljena manjina. U martu 2004. izbijaju nasilni nemiri tokom kojih su albanski demonstranti napali srpske zajednice na Kosovu. Za dva dana etničkih sukoba ubijeno je 19 civila (11 Albanaca i 8 Srba), uništeno na stotine srpskih domova i oko 35 pravoslavnih crkvi. Preko 4.000 Srba je prognano, pri čemu su neka naselja ostala potpuno bez Srba.

U februaru 2006. godine započinju pregovori o statusu Kosova. Međunarodni posrednik, finski političar Marti Ahtisari, predložio je plan o “nadziranoj nezavisnosti”, koji je srbijanska strana odbila, a kosovska prihvatila. Srbija je predlagala da status Kosova bude regulisan poput statusa Hongkonga u Kini ili Olandskih ostrva u Finskoj, ali su kosovski Albanci odbacili svaki predlog koji bi uključivao Kosovo u sastavu Srbije.

U dogovoru sa zapadnim silama, Skupština Kosova je 17. februara 2008. jednoglasno proglasila nezavisnost Kosova, sa svih 109 prisutnih poslanika, dok je 11 srpskih poslanika bojkotovalo glasanje. Tu odluku je Vlada Srbije još iste večeri proglasila protivpravnim aktom, i od tada srbijanska diplomatija intenzivno radi protivu kosovske nezavisnosti.

Želela to Srbija ili ne, većina Evrope danas priznaje Kosovo za najmlađu evropsku državu. Kosovske institucije imaju vlast nad najvećim delom Kosova, osim severnog dela koji je pod kontrolom Srba. Dok ovo pišem, barikade su na severu Kosova. Beograd i Priština još uvek ne mogu da postignu bilo kakav dogovor.

Rezime
Tek što je balkanskim ratovima Kosovo nakratko postalo deo Srbije, izbija Prvi svetski rat. Nakon Prvog svetskog rata Kosovo postaje deo Jugoslavije, njen permanentni problem, i jedan od bitnih uzroka njenog raspada.

Jugoslovenski period kosovske istorije bio je, nažalost, veoma nasilan. Tokom većeg dela jugoslovenskog razdoblja, na Kosovu su vladali vanredno stanje ili vojna uprava. Kad se sve sabere i oduzme, najmanje nasilja je bilo u periodu razvoja kosovske autonomije, od smene Rankovića 1966. do nemira 1981. godine. Ovaj period 1970-ih obeležila je široka autonomija i donošenje ustava 1974. godine. Pa čak i period žestoke kampanje o genocidu tokom 1980-ih izgleda gotovo bezazlen u odnosu na kasnije događaje, kada je masovno ubijanje zaista započelo.

Glavne demografske tendencije u jugoslovenkom razdoblju su plansko naseljavanje Srba u periodu Kraljevine, i stihijsko iseljavanje u periodu SFRJ. Srba je danas procentualno mnogo manje na Kosovu nego pre sto godina. Kao većina, Srbi su se održali samo na Severu Kosova, gde su bili većina i početkom veka. Manjina su postali čak i u gradovima osnovanim kolonizacijom, kao što su Obilić i Kosovo Polje. Iz mnogih mesta su potpuno proterani.

Kuda dalje?
Kao što smo videli, kosovski problem nije nastao danas ili juče, on postoji od kada je Kosovo ušlo u našu državu. Mnogi Srbi sa kojima sam razgovarao bi voleli da se kosovski problem reši tako da svi Albanci odande nestanu. Ja mislim da to nije realno, a pre svega nije čovečno.

Da li je rešenje da ponovo osvojimo Kosovo? Osvajali smo ga već previše puta (1912, 1918, 1944, 1989, 1999), ali jednostavno nismo znali šta bismo s njim. Beograd je u dvadesetom veku pokušao sve nasilne metode: postupno raseljavanje, proterivanje u masi, vojnu upravu, kolonizaciju… Ali, zbog takve su politike uvek ispaštali kosovski Srbi. Kao po pravilu, svaki talas beogradskog nasilja su pratili pogoršanje položaja i iseljenje kosovskih Srba.

Važnija literatura
Izveštaj međunarodne komisije o balkanskim ratovima, Vašington, 1914.

Dimitrije Tucović, Srbija i Albanija, Beograd, 1914.

Dimitrije Bogdanović, Knjiga o Kosovu, Beograd, 1985.

Isterivanja Albanaca i kolonizacija Kosova, Istorijski institut u Prištini, 1997.

Noel Malcolm, Kosovo: A Short History, Macmilan, London, 1998.

Kosovo: kako viđeno, tako rečeno (Izveštaj OEBS-a), 1999.

Po naređenju: ratni zločini na Kosovu (Izveštaj Human Rights Watch-a), 2001.

Aleksandar Pavlović, Prostorni raspored Srba i Crnogoraca kolonizovanih na Kosovo i Metohiju u periodu između 1918. i 1941. godine, Baština br. 24, 2008.

Transkripti sa suđenja Miloševiću, Fond za humanitarno pravo, 2009.

Presuda Miloševićevim saradnicima za zločine na Kosovu, MKSJ, 2009.