Funksionet e letërsisë për fëmijë: komunikuese, modeluese, njohëse, hedoniste, retorike. Specifikat e letërsisë për fëmijë. Vendi dhe roli i letërsisë për fëmijë në botën moderne dhe në edukimin e fëmijëve 1 funksion i letërsisë për fëmijë

Koncepti i letërsisë për fëmijë. Specifikën e saj. Letërsia për fëmijë është një fushë e veçantë e letërsisë së përgjithshme. Parimet. Specifikat e letërsisë për fëmijë. Letërsia për fëmijë është pjesë e letërsisë së përgjithshme, që zotëron të gjitha vetitë e saj të qenësishme, ndërsa fokusohet në interesat e lexuesve fëmijë dhe për këtë arsye dallohet nga specifikat e saj artistike, të përshtatshme për psikologjinë e fëmijëve. Llojet funksionale të letërsisë për fëmijë përfshijnë vepra edukative, njohëse, etike, argëtuese. Letërsia për fëmijë si pjesë e letërsisë së përgjithshme është arti i fjalëve. JAM. Gorky e quajti letërsinë për fëmijë " sovran»Fusha e të gjithë letërsisë sonë. Dhe megjithëse parimet, detyrat, metoda artistike e letërsisë për të rriturit dhe letërsinë për fëmijë janë të njëjta, kjo e fundit ka vetëm tiparet e saj të qenësishme, të cilat në mënyrë konvencionale mund të quhen specifikat e letërsisë për fëmijë. Ajo veçoritë përcaktohen nga detyrat edukative dhe mosha e lexuesve. Karakteristika kryesore dalluese ajo - shkrirja organike e artit me kërkesat e pedagogjisë. Kërkesat pedagogjike nënkuptojnë, në veçanti, duke marrë parasysh interesat, aftësitë njohëse dhe karakteristikat e moshës së fëmijëve. Themeluesit e teorisë së letërsisë për fëmijë - shkrimtarë, kritikë dhe mësues të shquar - folën për veçoritë e letërsisë për fëmijë si artin e fjalëve. Ata e kuptuan atë letërsia për fëmijë është një art i vërtetë, jo një mjet didaktik. Sipas V.G. Belinsky, letërsi për fëmijë duhet të dallohet nga "e vërteta artistike e krijimit", domethënë të jetë një fenomen arti, a autorë të librave për fëmijë duhet të jetë njerëz të arsimuar mirë, duke qëndruar në nivelin e shkencës së përparuar të kohës së tyre dhe kanë një "pamje të ndriçuar të objekteve". Qëllimi i letërsisë për fëmijë është të jetë leximi artistik dhe njohës për një fëmijë... Ky emërim përcakton funksionet e rëndësishme që është thirrur të kryejë në shoqëri: 1. Letërsia për fëmijë, ashtu si letërsia në përgjithësi, i përket fushës së artit të fjalëve. Kjo e përcakton atë funksion estetik. Ajo shoqërohet me një lloj të veçantë emocionesh që lindin kur lexoni vepra letrare. Fëmijët janë të aftë të përjetojnë kënaqësi estetike nga leximi jo më pak se të rriturit. Fëmija me kënaqësi zhytet në botën e fantazisë së përrallave dhe aventurave, empatizon heronjtë, ndjen ritmin e poezisë, shijon tingullin dhe lojën verbale. Fëmijët e kuptojnë mirë humorin dhe shakatë. Duke mos kuptuar konvencionet e botës artistike të krijuara nga autori, fëmijët besojnë me zjarr në atë që po ndodh, por një besim i tillë është triumfi i vërtetë i trillimeve letrare. Ne hyjmë në botën e lojës, ku njëkohësisht njohim konvencionalitetin e tij dhe besojmë në realitetin e tij. 2. Njohës(epistemologjike) funksionin letërsia është të njohë lexuesin me botën e njerëzve dhe fenomeneve. Edhe në ato raste kur shkrimtari e merr fëmijën në botën e së pamundurës, ai flet për ligjet e jetës njerëzore, për njerëzit dhe personazhet e tyre. Kjo bëhet përmes imazheve artistike që kanë një shkallë të lartë të përgjithësimit. Ato i lejojnë lexuesit të shohë në një fakt, ngjarje apo karakter të vetëm të ligjshëm, tipik, universal. 3. Morale(arsimore) funksioninështë e natyrshme në të gjithë letërsinë, pasi letërsia kupton dhe ndriçon botën në përputhje me vlera të caktuara. Ne po flasim për vlerat universale dhe universale, dhe ato lokale të lidhura me një kohë të caktuar dhe një kulturë të veçantë. 4. Që nga fillimi i saj, letërsia për fëmijë ka performuar funksion didaktik... Qëllimi i letërsisë është të njohë lexuesin me vlerat universale të ekzistencës njerëzore. Funksionet e letërsisë për fëmijë përcaktojnë rëndësinë e saj rol në shoqëri - të zhvillojë dhe edukojë fëmijët me anë të fjalëve artistike. Kjo do të thotë që letërsia për fëmijët në masë të madhe varet nga qëndrimet ideologjike, fetare, pedagogjike që ekzistojnë në shoqëri. Duke folur rreth specifikat e moshës së letërsisë për fëmijë mund të dallohen disa grupe në bazë të moshës së lexuesit. Klasifikimi i letërsisë për fëmijë përsërit fazat e pranuara përgjithësisht të moshës së zhvillimit të personalitetit njerëzor: 1) çerdhe, mosha e vogël parashkollore, kur fëmijët, duke dëgjuar dhe shikuar libra, zotërojnë vepra të ndryshme të letërsisë; 2) mosha parashkollore, kur fëmijët fillojnë të zotërojnë shkrim -leximin, teknikën e leximit, por, si rregull, në pjesën më të madhe mbeten dëgjues të veprave të letërsisë, shqyrtojnë me dëshirë, komentojnë vizatimet dhe tekstin; 3) nxënës të rinj-6-8, 9-10 vjeç; 4) adoleshentë të rinj - 10-13 vjeç; 5) adoleshentë (adoleshencë) - 13-16 vjeç; 6) të rinj - 16-19 vjeç. Librat drejtuar secilit prej këtyre grupeve kanë karakteristikat e tyre. Specifikat e letërsisë për më të vegjlit përcaktohet nga fakti se merret me një person që nuk di pothuajse asgjë për botën përreth tij dhe nuk është ende në gjendje të perceptojë informacion kompleks. Për fëmijët e kësaj moshe ka libra me figura, libra lodrash, libra me molusqe, libra panoramë, libra për ngjyrosje ... Materiale letrare për një fëmijë - poezi dhe përralla, gjëegjëza, shaka, këngë, kthesa gjuhësh. Seria "Leximi me nënën", për shembull, është krijuar për fëmijë nga 1 vjeç dhe përfshin libra kartoni me ilustrime të ndritshme që përshkruajnë kafshë të panjohura për fëmijën. Një fotografi e tillë shoqërohet ose thjesht nga emri i kafshës, të cilin fëmija e kujton gradualisht, ose nga një poezi e shkurtër që jep një ide se kush tregohet në figurë. Në një vëllim të vogël- shpesh vetëm një katërkëndësh - ju duhet të përshtateni njohuri maksimale, ku fjalët duhet të jetë jashtëzakonisht specifike, e thjeshtë, sugjerimet- e shkurtër dhe e saktë, sepse duke dëgjuar këto vargje, fëmija mëson të flasë... Në të njëjtën kohë, poema duhet t'i japë lexuesit të vogël imazh i gjalle, tregoni mbi tiparet karakteristike objekti ose fenomeni i përshkruar. Prandaj, duke shkruar poezi të ngjashme, në shikim të parë, jashtëzakonisht të thjeshta, kërkon nga autori zotërim gati mjeshtëror të fjalës në mënyrë që poezitë për më të vegjlit të zgjidhin të gjitha këto probleme të vështira. Nuk është rastësi që poezitë më të mira për fëmijë të dëgjuara nga një person në një moshë shumë të hershme shpesh mbeten në kujtesë për jetën dhe bëhen përvoja e parë e komunikimit me artin e fjalëve për fëmijët e tij. Si shembull, këtu mund të emërtojmë poezitë e S. Ya.Marshak "Fëmijët në kafaz", poezitë e A. Barto dhe K. Chukovsky. Një tipar tjetër karakteristik i letërsisë për të vegjlit - mbizotërimi i poezisë... Kjo nuk është e rastësishme: mendja e fëmijës është tashmë e njohur me ritmin dhe rimën - mbani mend ninullat dhe vjershat e çerdhes - dhe për këtë arsye është më e lehtë të perceptoni informacionin në këtë formë. Për më tepër, një tekst i organizuar ritmikisht i jep lexuesit të vogël një imazh tërësor, të plotë dhe i bën thirrje perceptimit të tij sinkretik të botës, karakteristikë e formave të hershme të të menduarit. Letërsia për fëmijë ka specifikat e veta, por gjithashtu i bindet ligjeve në fuqi në letërsi në përgjithësi. Polifunksionaliteti është i natyrshëm në vetë natyrën e fjalës, megjithatë, epoka të ndryshme kulturore dhe historike nga një mori funksionesh të paraqitura njëra ose tjetra në radhë të parë. Veçantia e epokës sonë, e cila me kalimin e kohës do të quhet epoka e kthesës së shekujve XX-XXI, është se letërsia, si një nga artet më të vjetra, është vendosur në kushte shumë të vështira, pothuajse të padurueshme të mbijetesës nga sisteme të tilla jashtëzakonisht të fuqishme informacioni si televizioni dhe kompjuterët me mundësitë e tyre në dukje të pakufizuara të krijimtarisë "makinerike". Për shkak të rolit të tyre shoqëror, mësuesit, udhëheqës të leximit të fëmijëve, vunë në radhë të parë funksionet edukative dhe edukative, të cilat janë parimi themelor i çdo mësimi. "Të mësosh me kënaqësi" shpesh duket të jetë e pakuptimtë, një kombinim i të papajtueshmes, pasi pranë konceptit të "të mësuarit" sipas shoqërisë ekziston koncepti i "punës", dhe me konceptin e "kënaqësisë" - "pushim", "përtacia". Në fakt, "të mësosh me kënaqësi" është sinonim i "të mësosh me pasion". Epoka moderne gjithashtu i detyron mësuesit të "hedhin" qëllimet e qarta dhe të fshehta. Koha e një mbingarkese imagjinare me sistemet e komunikimit na detyron të prezantojmë një bashkëbisedues, bashkautor, sekretar të mendimeve njerëzore në një libër trillimi për një fëmijë. Aktualizimi i funksionit komunikues do të tërheqë lexuesin e ri në libër, do të ndihmojë për të kuptuar veten më mirë, do ta mësojë atë të shprehë mendimet dhe ndjenjat e tij (dhe këtu kompjuteri nuk është rival). Pa dyshim, edukimi i shijes estetike, ndjenja e bukurisë, kuptimi i së vërtetës në letërsinë letrare është detyrë e letërsisë klasike për fëmijë. Kjo është veçanërisht e rëndësishme sot me dyndjen e letërsisë pseudo-trillim. Funksioni estetik zbulon vetitë e letërsisë si art i fjalëve. Funksioni hedonistik (kënaqësia, kënaqësia) rrit secilin nga funksionet e mësipërme. Alokimi i tij si i pavarur gjithashtu i detyron menaxherët e leximit të rregullojnë "përbërësit" në veprën e artit, të cilat bëjnë të mundur arritjen e një efekti "heuristik". Pa marrë parasysh funksionin e kënaqësisë, lexuesi i ri bëhet lexues nën detyrim dhe përfundimisht largohet nga ky aktivitet. Në lidhje me sa më sipër, një funksion tjetër i letërsisë për fëmijë duhet të quhet - retorik. Fëmija, duke lexuar, mëson të shijojë fjalën dhe veprën; për momentin, ai pa dashje e gjen veten në rolin e një bashkautori të shkrimtarit. Historia e letërsisë njeh shumë shembuj se si përshtypjet nga leximi i marrë në fëmijëri ngjallën dhuratën e shkrimit në klasikët e ardhshëm. Nuk është rastësi që mësuesit e mëdhenj gjetën varësi reciproke midis procesit të mësimit të shkrim -leximit dhe shkrimit të fëmijëve. Një punë kolosale e padukshme po bëhet gjatë rrugës nga vepra e lexuar në kompozimin tuaj. Kështu, ekzistojnë tre faza kryesore të njohjes me librin. 1. Lexim dhe riprodhim, riprodhim. 2. Leximi dhe prodhimi sipas mostrës. 3. Leximi dhe krijimi i një vepre origjinale. Përbërja, shkrimi është një nga motivet e leximit. Qëllimi kryesor i letërsisë për fëmijë është të japë një edukim dhe arsimim të mirë, të përgatitet për jetën e të rriturve. Sipas KD Ushinsky, një fëmijë duhet të jetë i përgatitur jo për lumturinë, por për punën e jetës; një fëmijë, ndërsa lexon, duhet të mësojë rregullat themelore të jetës së të rriturve dhe të qetësojë dëshirat e tij të shfrenuara. ("Një person i lumtur rritet nga kufizimet" - Arthur Schopenhauer.) Nëse po flasim për edukimin, duhet të theksohet se kur formoni një rreth leximi të fëmijëve për djem dhe vajza, duhet të jetë një mbizotërues natyror që është i ndryshëm për të dy. treguar. Ne nuk po flasim për krijimin e dy listave reciprokisht ekskluzive të letërsisë, por prindërit, edukatorët dhe mësuesit e letërsisë duhet të formojnë shijen e leximit dhe të zhvillojnë preferencat e leximit, duke marrë parasysh "jetën e rritur" të ardhshme të një të riu. "Dylli është për gratë, i cili është bakër për burrat: / Ne marrim shumë vetëm në beteja, / Dhe u është dhënë atyre, duke u çuditur, të vdesin" (O. Mandelstam) - poeti përfundoi dikur në mënyrë aforistike. Djemtë preferojnë aventura, trillime shkencore, histori historike, beteja arti, dhe vajzat preferojnë poezi lirike, përralla, histori melodramatike me një përfundim të mirë. Dhe kjo është e natyrshme. Letërsia thirret për të edukuar tek një djalë një burrë, të fortë dhe guximtar, një mbrojtës të të dashurve të tij dhe Atdheut, dhe në një vajzë - një grua të mençur, një nënë, një mbajtëse të vatrës së familjes. Shumëfunksionaliteti i letërsisë letrare për fëmijë bën të nevojshme koordinimin e qëllimeve të mësimit të kësaj lënde në një universitet pedagogjik, dhe më pas projektimin e këtyre qëllimeve në drejtimin e leximit të fëmijëve dhe të rinjve në familje, institucionet parashkollore, shkollën fillore, shkollën e mesme dhe klasat e diplomimit Me Për më tepër, harresa e të gjithë përbërësve të letërsisë si arti i fjalëve ndonjëherë çon në "shpikje të biçikletës", kur një nga funksionet, i shkëputur nga kompleksi i tyre integral, përcakton origjinën e zhanrit në trillim për fëmijët. Letërsia për fëmijë në universitet jo vetëm që prezanton historinë e një departamenti jashtëzakonisht të rëndësishëm të letërsisë botërore, drejtuar fëmijërisë (nga foshnjëria e hershme në adoleshencë). Shtë krijuar gjithashtu për të dhënë një ide mbi evolucionin e formacioneve më karakteristike të stilit të zhanrit, duke përvijuar kështu parimin linear-koncentrik të leximit në përgjithësi. Një person kthehet në të njëjtat vepra si një fëmijë parashkollor, një nxënës shkolle dhe një i ri, por niveli i aftësive të tij të leximit rritet me të. Pra, kur ishte i vogël, ai e njeh veprën e R. Kipling si një libër tërheqës për fëmijë të quajtur "MauGyi", por më pas ai vazhdimisht e takon atë si "Libri i Xhunglës" dhe fillon t'i kushtojë vëmendje vendeve të tilla në tekstin që tha pak në mendjen e tij në fëmijëri.kur ndoqi aventurat mahnitëse të Mowgli -t me përqendrim dhe entuziazëm. Këtu janë disa fragmente nga teksti. "Ai u rrit me këlyshët e ujqërve, megjithëse ata, natyrisht, u bënë ujqër të rritur shumë më herët sesa ai la foshnjërinë e tij, dhe Ati Ujku i mësoi atij zanatin e tij dhe shpjegoi gjithçka që ndodh në xhungël. Dhe për këtë arsye çdo shushurimë në bar, çdo frymë e flladit të ngrohtë të natës, çdo klithmë e një bufi mbi kokë, çdo lëvizje e një shkopi që kapi kthetrat e tij në një degë peme gjatë fluturimit, çdo spërkatje e një peshku të vogël në pellg nënkuptonte një shumë për Mowgli. Kur ai nuk po mësonte asgjë, ai fjeti, ulur në diell, hëngri dhe ra përsëri në gjumë. Kur ishte i nxehtë dhe donte të freskohej, notoi në liqenet e pyjeve; dhe kur donte mjaltë (ai mësoi nga Baloo se mjalti dhe arrat janë po aq të shijshme sa mishi i papërpunuar), ai u ngjit në një pemë pas tij - Bagheera i tregoi se si ta bënte atë. Bagheera u shtri mbi një kurvë dhe thirri: - Eja këtu, Vëllai i Vogël! Në fillim, Mowgli u ngjit në degë si një përtac, dhe më pas ai mësoi të hidhej nga dega në degë pothuajse aq guximshëm sa një majmun gri. Në Këshillin Rock, kur u mblodh Pakoja, ai gjithashtu kishte vendin e tij. Atje vuri re se asnjë ujk i vetëm nuk mund t'i rezistonte shikimit të tij dhe uli sytë para tij, dhe më pas, për argëtim, ai filloi t'i shikojë me vëmendje ujqërit ". Këtu Kipling bën një nga ato vëzhgimet e tij që duhet të vërehen dhe vlerësohen me të vërtetë nga një lexues i rritur (ose tashmë në rritje), dhe jo një fëmijë që e do dhe e kupton anën ngjarje-aventurë të tregimit. Pastaj, për ca kohë, përsëri, "një histori për të gjithë": "Ndodhi që ai nxori çarje nga putrat për miqtë e tij - ujqërit vuajnë shumë nga gjembat dhe gjembat që kafshojnë në lëkurën e tyre. Natën ai zbriste nga kodrat në fusha të kultivuara dhe shikonte me kuriozitet njerëzit në kasollet, por nuk ndjente besim tek ata. Bagheera i tregoi një kuti katrore me një derë kullimi, aq të fshehur me shkathtësi në gropë sa Mowgli pothuajse ra në të vetë, dhe tha se ishte një kurth. Mbi të gjitha ai donte të shkonte me Bagheera në thellësitë e errëta dhe të nxehta të pyllit, të binte në gjumë atje gjatë gjithë ditës dhe natën për të parë Bagheera duke gjuajtur. Ajo vrau djathtas dhe majtas kur ishte e uritur. Mowgli bëri të njëjtën gjë. Pastaj përsëri pason një goditje, thellësinë simbolike të së cilës fëmija ende nuk mund ta kuptojë, por një adoleshent apo i ri tashmë është në gjendje të mendojë për të. "Por kur djali u rrit dhe filloi të kuptojë gjithçka, Bagheera i tha që të mos guxonte të prekte bagëtinë, sepse shpërblimi u pagua për të në tufë duke vrarë buallicën. "Xhungla është e juaja," tha Bagheera. "Ju mund të gjuani çdo lojë që është në fuqinë tuaj, por për hir të buallit që ju bleu, nuk duhet të prekni asnjë bagëti, të re apo të vjetër. Ky është Ligji i Xhunglës. Dhe Mowgli iu bind në mënyrë të nënkuptuar. Ai u rrit dhe u rrit - i fortë, siç duhet të rritet një djalë, i cili mëson gjithçka që duhet të dijë, pa menduar as se po mëson, dhe kujdeset vetëm për marrjen e ushqimit të tij. " Placesshtë në vende të tilla të një libri të njohur që një i ri dhe një i rritur zbulojnë gjëra të reja, duke filluar të shohin të mençurit edhe në interesanten. Por tashmë në fëmijëri, një qasje e tillë lineare-koncentrike, leximi i përsëritur i të njëjtit tekst, i lejon fëmijës për herë të parë të nxjerrë një përfundim jashtëzakonisht të rëndësishëm: një fjalë letrare, si një vepër, është një organizëm i gjallë që rritet dhe hapet ndaj perceptimit të ndjeshëm. Libri pedagogjik artistik është një koncept, nga njëra anë, në thelb sinonim i konceptit të "letërsisë për fëmijë" (është e vështirë të imagjinohet një vepër e shkruar për një fëmijë dhe pa prirje pedagogjike - edukative dhe edukative). Në të njëjtën kohë, koncepti i "librit pedagogjik" dhe tashmë koncepti i "letërsisë për fëmijë" është më i gjerë, pasi një libër pedagogjik, megjithëse një libër i trilluar, i drejtohet dy lëndëve të procesit pedagogjik - mësuesit dhe fëmijës, drejtohet nga dy anë - arsimimi dhe trajnimi dhe në këndin kryesor vendos kuptimin pedagogjik të tërësisë artistike. Sa më sipër, duhet shtuar se letërsia për fëmijë kërkon të zgjojë tek fëmija një ndjenjë të fjalës amtare, e cila perceptohet jo vetëm si diçka që ju lejon të kënaqni nevojat tuaja më të ngutshme, si një mjet për të arritur rehati të përditshme, por edhe si një Folje Hyjnore, si një rrugë drejt shpirtit, si një fjalë që posedon forcë, energji, që ruan mençurinë e paraardhësve dhe zbulon sekretet e pakuptueshme të së ardhmes që përmbahen në të. Letërsia për fëmijë si një disiplinë edukative. Fazat kryesore në zhvillimin e letërsisë për fëmijë. Qëllimet dhe objektivat e studimit. Mësime. Letërsia për fëmijë- një nga kurset më domethënëse në trajnimin filologjik të mësuesve të ardhshëm të shkollave fillore dhe edukatorëve parashkollorë, si në aspektin e sasisë së materialit faktik të përfshirë në të, ashtu edhe në aspektin e potencialit të tij estetik dhe arsimor. Programi përcakton përmbajtjen e kursit të letërsisë për fëmijë, e cila asimilohet nga studentët në procesin e ligjëratave, ushtrimeve praktike dhe në procesin e studimit të pavarur të teksteve, teksteve shkollore dhe literaturës shtesë. D. l. - një lëndë akademike që studion historinë e letërsisë, e cila u ishte drejtuar fillimisht fëmijëve, si dhe letërsisë që, duke mos qenë e destinuar për fëmijët, me kalimin e kohës përfshihet në rrethin e leximit të fëmijëve. Për fëmijët - Aibolit i K. Chukovsky, dhe në rreth për fëmijë. Lexime nga Robinson Crusoe D. Defoe (ekziston një komplot aventuror interesant). D. l. pasi u shfaq një koleksion i veprave të shkruara drejtuar fëmijëve. në Rsi në shekullin e 16 -të. për mësimin e fëmijëve të lexojnë dhe shkruajnë. Baza e DL është CNT, si një pjesë integrale e kulturës popullore, dhe Krishtërimi. Librat e parë të shtypur në Rusi - ABC dhe Ungjilli. Specifikat e javl. synimi i tij (mosha dhe psikologu) te fëmijët për qëllime të ndryshme. fazat e zhvillimit të personalitetit të tyre. Koncepti i letërsisë për fëmijë si një pjesë organike e letërsisë së përgjithshme. Karakteristikat specifike të perceptimit të tekstit nga një lexues shkollor. Koncepti i një libri për fëmijë si një formë e veçantë botimi. Koncepti i rrethit të leximit të fëmijëve, përbërësit e tij dhe karakteristikat më të rëndësishme. Në procesin e zhvillimit të saj, letërsia hyn në lidhje dhe marrëdhënie shumë komplekse: kontakti dhe tipologjike. Lidhjet e kontaktit janë ndërveprime të drejtpërdrejta, ndikime (për shembull: Pushkin dhe poetët e kohës së tij). Lidhjet tipologjike bashkojnë veprat e artit me një ose një komponent tjetër për sa i përket ngjashmërisë dhe ngjashmërisë. Këto veti të ngjashme manifestohen në zhanre specifike dhe forma të tjera, tipare stilistike, huazime dhe imitime. Zbulimi i kontakteve dhe lidhjeve tipologjike jep një pamje të gjallë të procesit historik dhe letrar. Nga sa më sipër, synimet dhe objektivat specifike të zotërimit të materialit të kursit vijojnë: Merrni një pamje tërësore të letërsisë për fëmijë si një fenomen i pavarur historik dhe letrar, duke pasqyruar tendencat e përgjithshme në zhvillimin e letërsisë vendase dhe botërore, si dhe mendimin pedagogjik; Studioni monografikisht punën e autorëve të shquar të fëmijëve rusë dhe të huaj; Zhvilloni aftësitë e një qasjeje analitike ndaj një teksti letrar drejtuar një lexuesi fëmijë; Demonstroni në praktikë zotërimin e zhanreve kryesore të shkruara letrare-kritike: shënimi, rishikimi, rishikimi i një botimi letrar për fëmijë. Zhvillimi i letërsisë për fëmijë në shekujt X11-XU11. Librat e parë edukativë për fëmijë (ABC, ABC, libra ABC), fletë qesharake. Vepra të letërsisë së vjetër ruse, të përshtatura për leximin e fëmijëve: jetë, shëtitje, tregime ushtarake dhe të përditshme. Veprat e para të përkthyera për fëmijë. Natyra laike e shtypjes së librave në epokën e reformave të Pjetrit, reforma e alfabetit cirilik. Shfaqja e librave për fëmijë, drejtuar drejtpërdrejt lexuesve -fëmijë (1717 - "Pasqyra e ndershme e të rinjve, ose tregues për rrethanat e përditshme"; "Atlas", "Udhëzues për Gjeografinë"). Tendenca për të përfshirë veprat e klasikëve rusë në leximin e fëmijëve. Zhvillimi i një libri enciklopedik për fëmijët; "Bota në fotografi" nga Ya.A. Komensky. Formimi i gazetarisë për fëmijë: aktivitete edukative dhe botuese të N.I. Novikov. Letërsia për fëmijë, gjysma e parë. Shekulli Х1Х. Morali si një tipar dallues i letërsisë për fëmijët: Fabula (Aesop, Lafontaine, I.A. Krylov). Klasikët e letërsisë për fëmijë: përralla nga V.A. Zhukovsky, A.S. Pushkin, A.A. Ershov, poezi dhe përrallë nga M.Yu. Lermontov, histori historike nga A.O. Ishimova për fëmijë. Një histori autobiografike në veprat e shkrimtarëve të shekullit XIX. (S.T. Aksakov, L.N. Tolstoy, A.I.Svirsky dhe të tjerë). VG Belinsky si themeluesi i teorisë së trillimeve për fëmijë. VG Belinsky në përzgjedhjen e rrethit klasik të leximit të fëmijëve. Letërsia për fëmijë e gjysmës së dytë të shekullit XIX. Temat, zhanret, heronjtë dhe veçoritë specifike të librave për fëmijë nga shkrimtarët klasikë rusë (N.A. Nekrasov, L.N. Tolstoy, K.M. Stanyukovich, D.N. Mamin-Sibiryak, V.M. Garshin, A.P. Chekhov, ND Teleshov). Poetët lirikë - A.V. Koltsov, I.S. Nikitin, A.K. Tolstoy, F.I. Tyutchev, A.A. Fet dhe të tjerë. Shkrimtarë -edukatorë: K. D. Ushinsky, L.N. Tolstoy. Llojet e reja të librave edukativë. Punime themelore në bibliografinë e letërsisë për fëmijë (V.I.Vodovozov, F.G. Toll) dhe studimet e para (O. Rogova, N.V. Chekhov). Letërsia për fëmijë e epokës Sovjetike. Librat e parë sovjetikë për fëmijë të përfshirë në fondin e artë të letërsisë për fëmijë: Proza: P. Blyakhin "Djajtë e Kuq", Y. Olesha "Tre burra të trashë", B. Zhitkov "Tregime deti", V. Bianki "Shtëpitë pyjore", M. Ilyin "Sa është ora?" Poezi: S.Ya. Marshak, V.V. Mayakovsky, K.I. Chukovsky. Çështja e një klasifikimi të mundshëm të letërsisë për fëmijë të epokës Sovjetike: Tregime dhe histori trillimi: L. Kassil, V. Kataev, N. Bogdanov, Y. Koval dhe të tjerë. Poezi për fëmijë: E. Blaginina, D. Harms, A. Barto, B. Zakhoder dhe të tjerë. Përrallë letrare, aventura: A. Tolstoy, A. Nekrasov, A. Volkov, E. Schwartz, V. Gubarev, etj. 4. Proza shkencore dhe artistike: E. Charushin, I. Sokolov-Mikitov, G. Skrebitsky dhe të tjerë. 5. Libër historik: V. Panova, E. Ozeretskaya, J. Gordin, O. Tikhomirov. Krijimi i një sistemi të ri për hartimin e librave për fëmijë: V. Mayakovsky, N. Tyrsa, V. Lebedev, Y. Vasnetsov, V. Kanashevich dhe të tjerë. Letërsia bashkëkohore për fëmijë. Karakteristikat e përgjithshme të gjendjes së letërsisë moderne për fëmijë: llojet, zhanret, temat, llojet e botimeve. Zhvillimi i kritikës profesionale të letërsisë për fëmijë. Historia e zhvillimit të letërsisë së huaj për fëmijë. Punime të folklorit evropian në leximin e fëmijëve. Përkthimet e S. Marshak të poezisë angleze për fëmijë. Koleksione përrallash në përpunimin e autorit (V. dhe J. Grimm, C. Perrot dhe të tjerë). Literatura angleze për fëmijë: O. Wilde, L. Carroll, R. Keepling, J. Barry, R.R. Tolkien. Letërsia gjermane për fëmijë: br. Grimm, E. Hoffmann, W. Gauf dhe të tjerë. Letërsia franceze për fëmijë: V. Hugo, A. de Saint-Exupery, etj. Letërsia e shkrimtarëve të vendeve skandinave: G.-H. Andersen, S. Topelius, T. Janson, S. Lagerlef, A. Lindgren. Letërsia Amerikane për Fëmijë: F. Baum, A. Milne, M. Twain, J. Harris dhe të tjerë . Qëllimi i letërsisë për fëmijë është të kontribuojë në zhvillimin letrar të fëmijës, të edukojë një lexues të kualifikuar, dhe përmes tij një personalitet të zhvilluar moralisht dhe estetikisht. Nr. 2. Specifikimi i perceptimit të një teksti letrar nga fëmijët në faza të ndryshme të zhvillimit të tyre. Koncepti i "Zhvillimit letrar". Teknikat metodologjike të zhvillimit letrar. Në veprat e metodologëve (M.G. Kachurin, N.I. Kudryashev, V.G. Marantzman, N.D. Natyrisht, metodologët marrin parasysh arritjet e psikologëve në problemin në shqyrtim. Sipas vëzhgimeve të psikologëve, një fëmijë në zhvillimin e tij kalon një numër fazash: mosha parashkollore - deri në 6 vjet; shkollë e vogël - 6-9 vjeç; adoleshencë e re - 10-12 vjeç; 3 adoleshencë të moshuar - 13-14 vjeç; periudha e adoleshencës së hershme - 15-17 vjet. Shkrimtari Kornei Ivanovich Chukovsky e quajti parashkollorin "një studiues të palodhur". Fëmija ngatërron vazhdimisht të rriturit me pyetjet "pse?", "Pse?". Në librin e mrekullueshëm "Nga dy në pesë" Chukovsky vuri re vëzhgimin e veçantë të fëmijëve të kësaj moshe: "tullac ka një kokë zbathur, ka një skicë nga ëmbëlsira nenexhiku në gojën e tij, vemja është gruaja e një patë, dhe burri i një pilivesë është një pilivesë. " Një botë e madhe hapet për një fëmijë parashkollor, në të cilin ka kaq shumë gjëra interesante. Sidoqoftë, përvoja e jetës së një fëmije është e kufizuar. Në të njëjtën kohë, leximi nga të rriturit tërheq fëmijët, zhvillon imagjinatën e tyre, ata fillojnë të fantazojnë, të krijojnë "tregimet" e tyre. Në këtë moshë, zbulohet një ndjenjë e brendshme e ekspresivitetit të fjalës artistike. Nëse një fëmijë ka dëgjuar një përrallë shumë herë, atëherë çdo zëvendësim i fjalës është i çuditshëm, pasi fjala e re mbart një hije tjetër kuptimi. Këto vëzhgime të fëmijëve parashkollorë na lejojnë të flasim për zhvillimin e vëzhgimit, vëmendjen ndaj fjalëve, kujtesës, rikrijimin e imagjinatës si elementë të kulturës së leximit. Leximi i një libri u jep shumë fëmijëve kënaqësi të vërtetë, ata "zhyten" në një botë imagjinare, ndonjëherë pa e ndarë atë nga e vërteta Metoda e leximit krijues dhe detyrave krijuese. Leximi i një vepre artistike është cilësisht i ndryshëm nga leximi i një teksti shkencor, publicistik, edukativ. Kërkon më shumë vëmendje për fjalën, frazën, ritmin, ngjall veprën e gjallë të imagjinatës riprodhuese dhe krijuese, të menduarit figurativ. Shtë e nevojshme t'i mësoni nxënësit të dëgjojnë dhe dëgjojnë një fjalë letrare, ta vlerësojnë atë, ta shijojnë atë, të mësojnë të flasin një gjuhë të mirë letrare për veten e tyre. Metoda e leximit krijues dhe detyrave krijuese është më specifike për letërsinë si lëndë akademike, pasi ajo më e rëndësishmja është arti i fjalëve, një vepër letrare. Preciselyshtë pikërisht në aktivizimin e perceptimit artistik, përvojave artistike që është specifika e kësaj metode. Meqenëse qëllimi i zhvillimit letrar duhet të jetë zhvillimi i proceseve mendore që përcaktojnë cilësinë e një aktiviteti të tillë kompleks mendor si perceptimi artistik: vëzhgimi, imagjinata rekreative, aftësia për të empatizuar, kujtesa emocionale dhe figurative, ndjenjat e fjalës poetike Funksionet e letërsisë për fëmijë: komunikuese, modeluese, njohëse, hedoniste, retorike. Funksioni komunikues është transmetimi i informacionit ose nxitja për veprim. Modelimi - transmetimi i fjalës së mirëfilltë popullore; siguron në hollësi. ndezur metodë realiste. Hedoniste (kënaqësia) pa e intriguar fëmijën, ne nuk mund të ndihmojmë por të mos e edukojmë atë. Prandaj hedoniste. f rrit çdo funksion. Pa marrë parasysh funksionin e kënaqësisë, lexuesi i ri bëhet lexues nën detyrim dhe përfundimisht largohet nga kjo njohuri. Funksion retorik. Fjalimi zhvillohet. Fëmija, duke lexuar, mëson të shijojë fjalën dhe veprën; për momentin, ai pa dashje e gjen veten në rolin e një bashkautori të shkrimtarit. Historia e letërsisë njeh shumë shembuj se si përshtypjet nga leximi i marrë në fëmijëri ngjallën dhuratën e shkrimit në klasikët e ardhshëm. Sipas A.M. Gorky, letërsia për fëmijë është një degë e pavarur e të gjithë letërsisë në tërësi. Megjithë ngjashmërinë dhe unitetin e detyrave dhe parimeve të letërsisë për fëmijë dhe të rritur, letërsia për fëmijë ka veçori të veçanta që janë unike për të, të cilat na lejojnë të ngremë pyetjen për specifikat e këtij lloji të letërsisë. Kjo pyetje ka qenë shumë e diskutueshme për një kohë të gjatë. Kishte dy këndvështrime kryesore që postulonin pozicione të kundërta: së pari, se letërsia për fëmijë është vetëm një mjet edukativ, dhe së dyti, se specifikat e letërsisë për fëmijë mungojnë si të tilla. Alekseeva M.I. Redaktimi i letërsisë për fëmijë: Një udhëzues metodologjik për studentët. // http://www.detlitlab.ru/?cat=8&article=31 (Data e qasjes: 22.11.12). Qasja e parë pasqyrohet në faktin se letërsia për fëmijë, e cila u shfaq në Rusi në shekullin e 13 -të dhe u bë aktive në shekullin e 18 -të, ishte kryesisht përralla, përfshirë ato të huazuara, si dhe vepra të destinuara fillimisht për të rriturit, dhe ishte kryesisht didaktike në natyrë, ndërsa ishte mjaft e vështirë për një fëmijë të perceptonte. Letërsia për fëmijë/Wikipedia, enciklopedia falas // http://ru.wikipedia.org/wiki/%C4%E5%F2%F1%EA%E0%FF_%EB%E8%F2%E5%F0%E0%F2 % F3% F0% E0 (Data e qasjes: 22.11.12.) Siç doli më vonë, si njëra ashtu edhe qasja tjetër dolën të ishin krejtësisht të gabuara. Letërsia për fëmijë duhet të jetë, para së gjithash, një bartëse e vlerës artistike, shkroi ai në shekullin XIX. V.G. Belinsky, duke iu referuar këtij problemi në shkrimet e tij. Alekseeva M.I. Redaktimi i literaturës për fëmijë: Udhëzues metodologjik për studentët. // http://www.detlitlab.ru/?cat=8&article=31 (Data e qasjes: 22.11.12). Në shekullin XX, ne mund të vëzhgojmë zhvillimin aktiv të idesë së tij: autorët po bëhen më profesionistë, të shumanshëm, të arsimuar; ata janë të fokusuar posaçërisht në punën me lexues të vegjël. Karakteristika kryesore e letërsisë për fëmijë është se sa më i ri të jetë lexuesi, faktorët më specifikë të perceptimit të tij duhet të merren parasysh kur krijoni dhe redaktoni një libër (qartësi, thjeshtësi, shkurtësi), dhe sa më i vjetër të bëhet, aq më i gjerë është lënda të veprave mund të bëhen me një ndërlikim gradual të përmbajtjes. Studiuesi i letërsisë për fëmijë A.S. Makarenko: "impossibleshtë e pamundur të tregosh ndonjë kufizim serioz dhe themelor të lëndëve për fëmijë" Makarenko AS Rreth letërsisë për fëmijë dhe leximit të fëmijëve. - M., 1955. - S. 95., por në të njëjtën kohë është gjithmonë e nevojshme të mbani mend se fëmija, për shkak të mungesës së përvojës së mjaftueshme të jetës, nuk është në gjendje të kuptojë, kuptojë tekstet e veprave "të rritur" me implikime të thella filozofike ose duke përshkruar ato ngjarje dhe përvoja që fëmija ende nuk ka pasur mundësi t'i përjetojë. Kjo nuk do të thotë që në librat për fëmijë autori hesht për ndjenjat e heroit: ai përpiqet të shkruajë për to në një formë të arritshme për një lexues të ri. Detyra e redaktuesit në këtë rast është të eliminojë konceptet abstrakte, abstrakte, ta bëjë tekstin më figurativ, të gjallë, subjektiv dhe të gjallë. Tema kryesore, natyrisht, mbetet jeta më e afërt për fëmijët dhe adoleshentët e bashkëmoshatarëve të tyre: prandaj, tregimet për fëmijërinë, përfshirë ato autobiografike (L.N. Tolstoy, A.M. Gorky, A.N. Tolstoy, A.P. Gaidar, L. Kassil, M. Twain dhe të tjerët). Shkrimtari i cili, kur krijoi vepra të caktuara, llogariste pikërisht tek fëmijët, është L.N. Tolstoy: shumica e tregimeve dhe novelave të tij plotësojnë kërkesat e mësipërme për magjepsje, imazhe, qasje. Shkrimtari shtoi detaje interesante dhe "truke argëtuese" për të sjellë historinë në jetë. Një shembull i mjeteve të tilla është një përfundim i papritur, siç është episodi me një kukull në tregimin "Qentë e zjarrit" Shih Alekseeva, MI. Redaktimi i literaturës për fëmijë: Udhëzues metodologjik për studentët. // http://www.detlitlab.ru/?cat=8&article=31 (Data e qasjes: 22.11.12)., Si dhe sekrete, aventura, shfrytëzime. Kështu, gjëja kryesore në një libër për fëmijë, sipas mendimit të shumë redaktuesve, shkencëtarëve dhe shkrimtarëve, është një formë tërheqëse për një fëmijë. Komponenti arsimor, morali, natyrisht, si në çdo literaturë tjetër, duhet të jetë i pranishëm, por pa zënë një pozicion mbizotërues. Para së gjithash, qëllimi i një letërsie të tillë është të zgjojë tek fëmija çdo shoqatë, të mbushë vetëdijen e tij me imazhe të gjalla, të krijojë në mënyrë të pandërgjegjshme një qëndrim ndaj personazheve dhe veprimeve pozitive dhe negative, të sigurojë një sërë modelesh në mënyrë që fëmija të udhëhiqet nga veprimet dhe vendimet e heronjve të librave në një situatë të ngjashme të jetës; zhvilloni imagjinatën përmes një komploti tërheqës, pasuroni fjalorin dhe përfundimisht futni një dashuri për letërsinë e rritur, serioze, më filozofike. Vetë Marshak shkroi bukur për atë që duhet të jenë librat për fëmijë: "Nëse libri ka një komplot të qartë dhe të plotë, nëse autori nuk është një regjistrues indiferent i ngjarjeve, por një mbështetës i disa heronjve të tregimit dhe një armik i të tjerëve, nëse libri ka një lëvizje ritmike, dhe jo një sekuencë racionale të thatë, nëse përfundimi moral nga libri nuk është një aplikim falas, por një pasojë natyrore e të gjithë rrjedhës së ngjarjeve, dhe madje edhe nëse libri mund të luhet në imagjinatën tuaj, si një shfaqje, ose u shndërrua në një epos të pafund, duke ardhur me gjithnjë e më shumë vazhdime të reja për të, - kjo do të thotë që libri është shkruar në një gjuhë të vërtetë për fëmijë "Marshak S. Sobr. Op. T. 6. M., 1971. S. 20 .. Pra, duke studiuar këtu se cilat aspekte duhet të merren parasysh kur krijoni dhe redaktoni letërsinë për fëmijë, në kapitujt në vijim do të kalojmë në një shqyrtim të drejtpërdrejtë të asaj se si S.Ya. Marshak, si redaktor, i solli në jetë këto ide dhe parime. Lënda e letërsisë për fëmijë mund të konsiderohet njohuri dhe ide për realitetin përreth, të përshkruar në një formë të arritshme për perceptimin e fëmijëve. Njohuritë për botën, të pasqyruara në letërsinë për fëmijë, duhet të kenë një karakter të veçantë dhe të marrin parasysh specifikat e lexuesit. Fëmijëria është një periudhë në të cilën formohet një personalitet dhe nga e cila varet fati i ardhshëm i një personi. Në fëmijëri, formohen themelet e së ardhmes. Në të njëjtën kohë, është një pjesë e natyrshme, jashtëzakonisht e rëndësishme dhe absolutisht e pavarur e jetës. Kjo është përgatitje për moshën madhore, dhe një kohë plot përshtypje, ngjarje të ndritshme, shumëngjyrëshe, kur një person zbulon botën për veten e tij. Karakteri i tij formohet, krijohet struktura e vlerave shpirtërore, të cilat përcaktojnë pamjen e brendshme të personit. Në mënyrë që një fëmijë t'i referohet me lehtësi një libri, përmbajtja e tij duhet të magjepsë lexuesin. Prandaj, kur krijoni një vepër për fëmijë, është e nevojshme të merren parasysh specifikat e interesit të fëmijëve, gjë që prek lëndën e përmbajtjes. Për më tepër, duhet të kihet parasysh se fëmija po zhvillohet vazhdimisht nën ndikimin e kushteve të jashtme dhe këto kushte ndikojnë në formimin e personalitetit. Dhe për këtë arsye, kur botoni literaturë për fëmijë, është e nevojshme të merret parasysh efekti arsimor i botimit. Kështu, lënda e letërsisë për fëmijë nënkupton ndikimin edukativ dhe edukativ të librit tek lexuesi. Por edhe kjo nuk është e mjaftueshme për të karakterizuar lëndën e përmbajtjes së letërsisë për fëmijë. Psikologjia e fëmijëve është e ndryshme nga ajo e të rriturve. Fëmijët, veçanërisht fëmijët parashkollorë, besojnë në paprekshmërinë dhe hapjen e botës, në mirësinë dhe drejtësinë, në atë që të rriturit pozitivë, të mirë dhe miratues janë të drejtë dhe duhet të ekzistojnë në gjendjen që është më e preferueshme për mirëkuptimin dhe perceptimin e tyre. Ky vëzhgim na lejon të përcaktojmë një aspekt tjetër të rëndësishëm të fushës lëndore të letërsisë për fëmijët. Si rregull, veprat e letërsisë për fëmijë janë optimiste, në to e mira triumfon mbi të keqen, e vërteta triumfon mbi gënjeshtrën. Le të theksojmë, nga rruga, se një person në fëmijëri është i lidhur ngushtë me tekstin. Komunikimi i fëmijëve me të rriturit dhe me njëri -tjetrin kryhet kryesisht përmes teksteve. Njohja me botën përreth kryhet gjithashtu përmes tekstit - në fund të fundit, një fëmijë mëson shumë jo nga përvoja e tij, por nga shpjegimet që të tjerët i thonë, d.m.th. nga tekstet gojore. Me sa duket, kjo është arsyeja pse libri është organik për perceptimin e fëmijëve. Pas saj për fëmijën është, si të thuash, një bisedë me të rriturit, sepse së pari libri lexohet nga prindërit ose vëllezërit ose motrat më të mëdhenj. Ky konsideratë duhet të kihet parasysh kur lind pyetja në lidhje me ndikimin e librit te lexuesi. Për shkak të interesit të vazhdueshëm, aktiv të fëmijëve për mjedisin, ndikimi i përmbajtjes së librit tek fëmija mund të jetë mjaft i fortë, dhe perceptimi i përmbajtjes së librit mund të jetë i besueshëm dhe i natyrshëm. Çfarë mund të bëhet baza për përmbajtjen e letërsisë për fëmijë? Natyrisht, praktikisht çdo fenomen, çdo objekt i realitetit. Sidoqoftë, interpretimi i ngjarjeve, veprimeve të njerëzve, vetitë e kafshëve duhet të fitojnë një tingull të veçantë - një tingull i përcaktuar nga fusha e lëndës së letërsisë për fëmijë. Njëqind mijë "si", miliona "pse" një person i vogël është gati të pyesë. Dhe përmbajtja e librit ka për qëllim të zbulojë, tregojë, shpjegojë faktet që bien në fushën e shikimit të fëmijës. Tërhiqni vëmendjen e tij ndaj atyre që nuk bien. Letërsia për fëmijë i kushtohet historisë dhe modernitetit, natyrës dhe shoqërisë njerëzore, kulturës, shkencave, arteve. Prandaj, lënda e letërsisë për fëmijë karakterizohet nga pasuria e përbërjes problematike-tematike. Fjalë për fjalë të gjitha aspektet e jetës dhe veprimtarive njerëzore janë pasqyruar në letërsi. Sidoqoftë, nuk duhet të harrojmë se fokusi tematik pasqyron potencialin njohës dhe arsimor të letërsisë për fëmijët. Për më tepër, tema e saj përcaktohet nga rendi shoqëror, idealet arsimore të shoqërisë. Tema pasqyron aspekte të ndryshme të jetës së shoqërisë, pozicionet morale, idealin mbizotërues shoqëror, i cili ndikon në natyrën e lëndës së letërsisë për fëmijët. Për më tepër, interesat specifike të audiencës së fëmijëve merren parasysh, dhe përmbajtja përqendrohet në fëmijërinë, periudhën e rritjes dhe pjekjes së fëmijëve, detyrat me të cilat ata përballen. Prandaj, tema e letërsisë për fëmijë mbulon jetën shkollore, pushimet verore, njohjen me qytetin dhe vendin, episode nga jeta e heronjve historikë, shkencëtarëve, punonjësve të kulturës dhe artit. Por lënda dhe përzgjedhja e materialit faktik të veprave nuk shterojnë karakteristikat e përgjithshme të përmbajtjes. Një tregues i rëndësishëm i fushës lëndore të letërsisë për fëmijë është problematika e veprave. Prandaj është e qartë se lënda e letërsisë për fëmijë është një cilësi shoqërore, historike dhe në zhvillim. Në procesin e formimit të saj, letërsia për fëmijë është thelluar ndjeshëm dhe letërsia moderne tërhiqet nga pyetjet e përjetshme të njerëzimit: si formohet një person, nga çfarë dhe ku shkon njeriu dhe njerëzimi. Në këtë literaturë, fëmijëria shihet si fillimi i rrugës së një personi drejt së ardhmes. Lënda e letërsisë për fëmijë zbatohet sipas fushës së botimeve, e cila do të diskutohet në detaje më poshtë. Letërsia për fëmijë ndahet në një kompleks të pavarur në bazë të adresës së lexuesit, dhe kategoria e adresës së lexuesit është e lidhur organikisht me kategorinë e qëllimit të synuar të veprës letrare.