Ata të autorëve shqiptarë, të thjeshtë e me një humor fin, ata të huajt të përkthyer mirë e të zbulonin një botë magjike, të panjohur për një fëmijë shqiptar që jetonte nën diktaturë. Po sot, çfarë ndodh me letërsinë për fëmijë. Sa lexohet dhe nëse pak, cilat janë arsyet. Me mbështetjen e Bashkimit Europian, Tradukit dhe Institutit Italian të Kulturës, shtëpia botuese “Dituria” po zhvillon përgjatë dy ditësh Seminarin Ndërkombëtar “Letërsia për fëmijë dhe lexuesit e saj. Strategji të reja për nxitjen dhe promovimin e leximit”. Marrin pjesë në këtë seminar përfaqësues të institucioneve politikëbërëse, të Fakultetit të Histori-Filologjisë, të shtëpive botuese të ndryshme, jo vetëm shqiptare, por edhe europiane, shkrimtarë të letërsisë për fëmijë, të cilët po shkëmbejnë përvojat e tyre në këtë lëmë. Gjatë diskutimeve të të pranishmëve dolën edhe problematikat që shoqërojnë letërsinë për fëmijë.
PROBLEMET
Organizatori i këtij aktiviteti, botuesi Petrit Ymeri, njëkohësisht kryetar i Shoqatës së Botuesve Shqiptarë, pasi bëri një paraqitje të projektit “Lexuesi i së ardhmes”, i cili përfshinte realizimin e një anketimi mbi leximin në 1150 nxënës shkollash në të gjithë vendin dhe organizimin e një konkursi letrar e vizatimor, numëroi disa nga problematikat që hasen në letërsinë e të vegjëlve.
“Familja punon shumë më pak se më parë, për shkak të kohës më të paktë të prindërve, traumave që ka pësuar shoqëria shqiptare. Shkolla është shumë pak e orientuar drejt letërsisë së re. Shkolla ka nevojë për libra letrarë, letërsi të mirë, përralla të ilustruara bukur, tregime, romane, poezi. Shkolla ka bërë disa ndryshime në kurrikula, por këto kanë çorientuar mësuesit e letërsisë dhe akoma nuk kanë gjetur veten në raportin mes kurrikulës, presionit të madh të botimeve të reja. Si punojnë institucionet, Ministria e Arsimit dhe Sporteve, Ministria e Kulturës, bashkitë e qyteteve? Mjaft të them që bibliotekat janë të varfra. Më parë ka pasur biblioteka dhe librari dhe në qoshet më të humbura të Shqipërisë, që nga Maliqi në Roskovec. Ka pasur biblioteka e shtëpi kulture, tani qytete të mëdha kanë nga një kioskë të vogël, si Fieri e Berati. Bibliotekat nuk furnizohen me libra. Atëherë, si mund të flasim për punë institucionale me librin?
Çfarë bëhet me shkrimtarët për fëmijë? Përmenda shumë emra shkrimtarësh të shquar e të nderuar. A punohet për evidentimin mbështetjen dhe kualifikimin e tyre? Jo! Çfarë bëhet me piktorët ilustrues të librave? Në shumicën e rasteve skanohen librat e huaj, vidhen ilustrimet, miratohen dhe vihen qoftë në libra të përkthyer, qoftë në libra origjinalë, në një kohë që kemi mjaft piktorë që duhen aktivizuar, orientuar dhe kualifikuar. A e bën këtë Akademia e Arteve? Mundësi ka shumë, por duhet bërë një punë institucionale, që t’i ndihmojmë shkrimtarët shqiptarë”, tha Ymeri ndër të tjera, duke kërkuar një bashkëpunim më të fortë mes botuesve dhe institucioneve.
I pranishëm në seminar edhe këshilltari pranë Ministrisë së Arsimit, Agim Leka, u ndal te të shkruarit dhe të lexuarit, të njohurit e gjuhës standarde dhe dialekteve të shqipes, përdorimi i tyre, duke shtuar se në këtë lëmë ka jo pak probleme.
Sipas tij, edhe përkthimet paraqesin gabime dhe dëmtojnë kulturën në shkolla. Sipas tij, kjo është konstatuar nga libra të përkthyer nga gjuhë të huaja, por edhe në tekste të historisë, kulturës dhe artit, të hartuara nga autorë shqiptarë, prezent në sistemet shkollore. Drejtoresha e Institutit Italian të Kulturës, Adriana Frissena, u shpreh se “të gjithë kemi një synim të përbashkët, që lexuesit e rinj të jenë lexuesit e së ardhmes. Në Itali kemi një krizë të kulturës, prej vitesh dhe i vetmi treg që vazhdon të ketë ende energji dhe gjallëri është ai i dedikuar fëmijëve”, duke shtuar se duhet zgjidhur ai ngërç që po i largon lexuesit nga libri.
Përfaqësuesi i dekanatit të Fakultetit të Historisë dhe Filologjisë, Andi Pinari, kërkoi një bashkëpunim më të ngushtë mes institucionit që përfaqëson dhe botuesve. “Kemi specialistët më të mirë, njohësit më të mirë të letërsisë dhe gjuhës dhe u bëj thirrje shtëpive botuese të bashkëpunojnë më tepër me ta, kështu cilësia do të jetë edhe më e lartë. Sa i përket cilë- sisë së teksteve për fëmijë, ekzistojnë probleme, që nga përzgjedhja e materialeve, te përkthimet herë pas here të dobëta, deri tek ilustrimet që ose mungojnë, ose janë të dobëta, duke bërë që të mos e fitojë atë betejë të madhe që ka me teknologjinë, me pjesën e kotësisë së saj, jo të dobishme”, tha ai.
I pranishëm në aktivitet edhe fituesi i Çmimit Europian të Letërsisë, Rudi Erebara, i cili ndau një eksperiencë personale: Mospërputhje e shijeve mes brezave.
“Unë me vajzën time diskutojmë gjithmonë për letërsinë. Ajo tashmë është në një pjekuri që mund të lexojë libra jo vetëm me figura dhe deri vjet, unë mbroja Zhyl Vernin, kurse ajo botimin e shkëlqyer të ‘Diturisë’ për Harri Poterin. Është një konflikt moshash dhe brezash që këto ditë e kam përsiatur me veten se si ta shpjegoj. Ne jemi rritur me mungesa. Kemi pasur shumë pak libra. Pas diktaturës, libri për fëmijë pësoi një rënie, dhe fatkeqësisht shoh që këto mungesa të viteve ’90 dhe traumat e tjera politike kanë sjellë që prindërit të mos e edukojnë dot fëmijën me librin”.
Ai propozoi një lloj “aleance” për t’u ofruar fëmijëve edhe klasikët e fëmijërisë së baballarëve të tyre, për shkak të vlerave, por edhe një mbushje të vakumit mes brezave. Drejtoresha e një prej shtëpive më të njohura botuese në Itali, “Salani”, Mariagrazia Mazzitelli, u shpreh se kur një grup njerëzish punojnë me pasion për librin, krijojnë vepra me cilësi të lartë artistike e editoriale, atëherë çmimi është suksesi.
No comments:
Post a Comment