Stereotipa mbi besimet fetare në albanologji

nga Artan Fuga

Cilado shkencë apo grumbull sistematik shkencash humane, shoqërore apo edhe natyrore e teknike, sado që pretendon të tregojë të vërteta universale dhe të përjetshme, deri tani nuk ka mundur t’u shpëtojë kufizimeve dhe arritjeve interpretuese të çdo brezi njerëzish. Shpeshherë, konceptimet e një kohe për faktet e vërteta nisin e zënë rrënjë, transmetohen nga brezi në brez nëpërmjet shkollimit, përsëriten nga brezi në brez prej shtresave intelektuale apo studiuesve, elitave ideologjike në pushtet dhe me pushtet, që i marrin si të padiskutueshme dhe pastaj mbeten si postulate të palëvizshme, u transmetohen brezave të mëvonshëm si aksioma, të cilat nuk kanë nevojë të vërtetohen. Kush i prek këto tabu konsiderohet se është jashtë normës që pranon bashkësia e studiuesve lokalë apo edhe jo fort i përshtatshëm për ta lejuar atë që mbi bazën e kundërshtive apo mendimeve alternative të konceptojë tekste për shkollarët. Këta të fundit, deri në fund të arsimit të përgjithshëm ndodh që përkunden në konsiderata, të cilat duken si të vetëkuptueshme, por që në të vërtetë kanë nevojë të diskutohen.

            E kam fjalën konkretisht këtu hëpërhë vetëm për njërën prej tyre, atë që shpreh se shqiptarët apo paraardhësit e tyre kanë pasur si specifikë të tyre krejt të veçantë se nuk kanë qenë besnikë ndaj feve të tyre të para, pra në histori e kanë ndryshuar besimin fetar. Është fjala kur mbahet parasysh kalimi i një pjese të konsiderueshme të popullsisë shqiptare nga besimi i krishterë drejt besimit mysliman. Fakti historik sigurisht që nuk mund të vihet në diskutim, por interpretimi i tij ndodh që përbën problem.

            Cili është ky interpretim që është kthyer gati në një zakon, në një gjë që kuptohet vetiu, që merret si pa vërtetim? Ndryshimi i besimit fetar konsiderohet si një specifikë e veçantë shqiptarëve, që i dallon ata nga popujt e tjerë. Nga njëra anë kjo duket si një instrument për t’u dalluar nga të tjerët, nga kombet e tjera. Më në fund u gjet se nga dallojmë nga popujt e tjerë! Nëse ata i kanë qëndruar besnikë përgjithësisht një feje të caktuar, shqiptari, thuhet, nuk e kanë bërë këtë, por i ka ndryshuar fetë përgjatë historisë së tij.

            E vërteta është se bashkësia e studiuesve të çdo vendi rreket me çdo kusht të gjejë se çfarë e dallon kombin, të cilit i përket, nga kombet e tjera. Duket se këtu është kulmi i dijes kombëtare. Në fakt, këtu është edhe kurthi. U gjet një specifikë që na dallon: Të parët tanë nuk paskan qenë të ngujuar në besimet që lidhen me një fe, sepse ata kaluan nga format e paganizmit në ato të feve politeiste, pastaj monoteiste, u ndanë në katolikë dhe të krishterë kur Kishat u përçanë me njëra-tjetrën, e më në fund pasi u shndërruan në myslimanë, përgjatë disa dekadave ateizëm, e humbën në një masë të madhe sensin e fesë!

            Duket se nxjerrja në pah e kësaj historie që shitet si krejt specifike, është përdorur edhe për të treguar njëfarë gjallërie të botës shqiptare në marrëdhëniet e saj me dogmat fetare. Para besimeve konservatore, na paraqitet edhe nga disa udhëtarë të huaj, kujtimet e të cilëve merren si flori safi nga pikëpamja e vërtetësisë, një shqiptar çapërxhi, i shkathët, pragmatist, që nuk pyet fort për besim dhe fe, por sheh veçse ku të përmirësojë jetesën e vet materiale, të bëjë pare dhe pasuri, vret e vjedh dhe rend pas diskurit më të parë që ai që ka pushtet dhe burime pasurish materiale i nxjerr përpara syve dhe mendjes, por pa i besuar asnjëherë seriozisht.

            Në njëfarë mënyre, kjo ide, pra se shqiptari nuk pyet fort për fenë dhe besimet fetare, u përdor me të drejtë, nga pikëpamja e aksionit politik të Rilindjes sonë, mendjendritur, për të themeluar ndërgjegjen kolektive kombëtare. Me anë të fesë ishte e pamundur që shqiptarët të unifikoheshin si grupim më vete. Mbetej gjuha si instrument i përbashkët njësues. Feja përfaqësonte një realitet të fragmentuar ndër shqiptarët, kurse gjuha, duke braktisur dialektet, përfaqësonte një element më të besueshëm dhe të kollajshëm për t’u konsideruar si kriter unifikimi. Në njëfarë mënyre pati edhe poetë apo njerëz të tjerë të penës që për hir të krijimit dhe ndërgjegjësimit të shpirtit të përbashkët të kombit, hodhën edhe shigjeta ndaj feve të ndryshme që besonin shqiptarët. Me të drejtë ata ngulmonin që feja të mos konsiderohej karakteristika e shqiptarëve, asnjë fe, meqë kjo ndante dhe nuk bashkonte si njësi vlerësuese e identitetit kombëtar. Ndante si kriter abstrakt, teorik, nuk vlente për krijimin e njësisë, por nuk ishte fare e vërtetë se fetë përçanin si natyrë e tyre vetë shqiptarët, të cilët edhe jetonin brenda komuniteteve të veçanta fetare, por edhe dinin të bashkëjetonin. Rilindja e nënvleftëson rolin e besimit te shqiptarët dhe ka arsyet e veta për këtë. Çdo argument nganjëherë është i mirë kur është i dobishëm. Por duke qenë i dobishëm nuk do të thotë se është i vërtetë. E dobishmja dhe e vërteta shpesh bashkëjetojnë, por jo çdo herë mbivendosen, aq më pak janë e njëjta gjë.

            U gjet edhe argumenti se përse feja ndër shqiptarët nuk kishte ndonjë rëndësi të madhe. U tha jo pak herë se ndryshe nga popujt e tjerë përreth apo larg nesh, të parët tanë kishin ndryshuar fe sipas interesave të tyre. U gjet specifika shqiptare më në fund! Kjo ide u zhvillua fort edhe përgjatë kohës së shoqërisë ateiste, sepse edhe asaj i interesonte tanimë të tregonte se ndalimi i fesë me anë të dhunës nuk kishte se përse të konsiderohej tjetër, as më shumë dhe as më pak, porse vetëm në vazhdimësi të natyrës specifike të shqiptarit. Përderisa shqiptarët e kishin ndryshuar fenë disa herë, përderisa edhe rilindasit u kishin bërë thirrje, ndonjëherë edhe hapur, që ta braktisnin fenë për shqiptarinë, atëherë mund të pranohej që shqiptarët mund të ishin edhe afetarë, pra t’u ndalohej feja në përgjithësi.

            Në këtë mënyrë, brenda dy shekujsh, vazhdon edhe tani, një pjesë e konsiderueshme e albanologjisë konsideron se nëse duam të dallojmë specifikat e shpirtit shqiptar, ndryshe nga ai i kombeve të tjera, kemi mundësinë ta bëjmë lidhur me fenë duke u mbështetur në tri postulate, që në fakt plotësojnë njëri-tjetrin dhe të tre së bashku shkojnë te parimi themeltar, tabuja e palëvizshme, sipas së cilës, është një karakteristikë specifike shqiptare fakti që:

            a) shqiptarët e ndryshojnë fenë kollaj,

            b) shqiptarët kanë pasur një besim shumë të cekët fetar,

            c) shqiptarët kanë ditur të bashkëjetojnë në një shoqëri me shumë besime fetare dhe ta tolerojnë njëri-tjetrin pavarësisht besimeve të tyre fetare.

            E theksoj edhe një herë se këtu nuk është fjala te çështja nëse secili nga këto vlerësime është i vërtetë ose jo, por fillimisht vetëm te çështja nëse këto janë karakteristika apo jo specifike, pra që na dallojnë ne nga popujt e tjerë?

            Sepse, duke dashur të theksojmë këto anë, sot nuk duket se del ndonjë gjë pozitive. Ideja se shqiptari e ka ndryshuar fenë, çka e karakterizon specifikisht, ndryshe nga popujt e tjerë, në njëfarë mënyre nxjerr atë një individ që disi është i pabesë. Në çfarë kuptimi mund të konsiderohet i pabesë? Jo në kuptimin thjesht të mbajtjes së fjalës, por në atë të respektimit të besimit të të parëve. Se këtu krijohet edhe një amulli e paparë: Nga njëra anë thuhet se shqiptari është i besës, pastaj nga ana tjetër thuhet se ai nuk ka ditur të mbajë besën themelore, që është besimi fetar! Hyjmë kështu në një rrugë pa krye!

            Por, nëse e shohim pak më me kujdes çështjen tonë, do të vëmë re se nuk është vetëm popullsia shqiptare që ka ndryshuar besimin dhe fenë përgjatë shekujve. Nuk ka asnjëfarë karakteristike të veçantë shqiptare në këtë mes. Përgjithësisht popujt e kanë ndryshuar besimin fetar përgjatë historive të tyre në funksion të kushteve dhe rrethanave historike. Ka edhe përjashtime, por ato janë shumë të rralla dhe karakterizojnë shoqëritë e mbrojtura disi nga ndikimet e jashtme, madje shumë konservatore. Madje, mund të thuhet se ka popuj që e kanë ndryshuar formën e besimit fetar, që kanë ndjekur në mënyrë shumë më radikale dhe shumë më të shpejtë e revolucionare sesa shqiptarët.

            Nuk ka kuptim atëherë të pyesim se përse shqiptarët specifikisht, në mënyrë të pangjashme me popuj të tjerë, janë konvertuar nga njëra fe te tjetra. Përgjigjja këtu nuk do të ishte duke rrekur të gjendet kjo specifikë. Pyetja që bëhet ndonjëherë edhe në media, kur ka emisione për këtë temë, kërkon të manipulojë përgjigjen. Pyetja në fakt ka kështu mospërgjigjen e vet. Është e pamundur t’i përgjigjesh kësaj pyetjeje për të vetmen arsye themelore se nuk është e vërtetë që vetëm shqiptarët kanë pasur në histori të tillë sjellje të lëvizshme në raport me besimet e tyre fetare. Jezusi ishte lindur brenda besimit hebre, por kjo nuk e pengoi birin e Zotit ta ndryshonte fenë e tij dhe të bënte kalimin epokal nga Testamenti i Vjetër te ai i Riu. Të krishterët e parë ishin paraprakisht në përgjithësi të besimit hebre. Në kohën kur besimi i krishterë kaloi në Romë nëpërmjet skllevërve apo i migruar nëpërmjet trupave të ushtrisë romake që ktheheshin në vendlindje, ai solli një ndikim të ri fetar. Romakët paganë, pasi e persekutuan fenë e re që po trokiste në portat e qytetërimit të tyre, u kthyen në të krishterë dhe e kthyen këtë besim në fe të perandorisë. Po se mos ka siguri për të thënë se feja në detaje e shpallur nga Jezusi i Nazaretit është e njëjtë në hollësitë e veta me atë besim që pranuan romakët dhe e shndërruan më pas në ideologji sunduese të Perandorisë! Pale pastaj po të shohim ndryshimet në brendësi të çdo besimi! Kush mund të thotë se Inkuizicioni u përket të njëjtave praktika fetare dhe besimi sikurse edhe feja e sotme e krishterë në hapjen e saj ndaj shkencës dhe modernitetit! Mjafton të lexosh Maks Veberin për të kuptuar se edhe vetë Krishtërimi brenda vetes së vet ka kaluar nga fe rurale në fe si tërësi besimesh të popullsive urbane. Por, kjo është një çështje tjetër.

            Nuk ka vend për t’u zgjatur edhe për të parët helenë në Athinën antike apo qytetet e tjera shtet përreth saj. Paganë, politeistë, deistë e më pas të kthyer gradualisht në të krishterë qysh herët, atëherë kur Shën Pali predikonte në krahinat tona e më pas, të ngujuar pas një besimi ortodoks lindor, në dallim nga katolicizmi perëndimor. Brenda 20 a 30 shekujsh konstatohen ndryshime thelbësore, rrënjësore në besimet fetare.

            Nuk ka asnjë dyshim kur kthejmë sytë drejt Evropës Qendrore dhe Lindore se popujt kanë ndryshuar fenë. Është pothuajse një karakteristikë e përgjithshme, një gjendje natyrore e identiteteve kombëtare, e sjelljes kolektive të popujve. Princërit barbarë të Evropës Qendrore u kthyen shumë vonë, nën presionin dhe ndikimin e Vatikanit, në katolikë. Një pjesë e tyre, sidomos në botën gjermanike, nuk qëndruan më shumë se katër a pesë shekuj brenda këtij ndikimi, sepse gradualisht u shndërruan në protestantë. Ndikimi i reformës luteriane dhe kalviniste u bë kaq i madh saqë shënoi lindjen e një universi të ri kulturor dhe fetar mu brenda zemrës së kontinentit evropian. Kudo ku të hedhësh sytë, do të shohësh si vazhdimësi besimesh të vjetra, ashtu edhe ndryshime në bindjet dhe besimet fetare.

            Çfarë kuptimi ka të pyesësh atëherë se çfarë gjëje të çuditshme ka në shpirtin e shqiptarit që ai nuk qenka kaq i lidhur me besimet fetare dhe, në ndryshim nga popujt e tjerë, i ndryshuaka lehtë ato? Pyetja është pa kuptim dhe e gabuar, sikurse e bën ndonjë gazetar, ashtu edhe kur e bën ndonjë person publik që nuk dëshmon në këtë rast veçse faktin që është ende shumë i ngarkuar me stereotipa që albanologjia fatkeqësisht ka mbrujtur dhe konservuar brenda saj. Kur pyetja është pa kuptim, edhe përgjigjet nuk mund të jenë veçse të gabuara dhe asnjëherë nuk mund të gjejnë një konsensus. Pyetje e kotë, përgjigje me argumente të kota. Përgjigjja e vërtetë do të ishte: Pyetja është e gabuar, sepse nuk është e vërtetë që ndryshimi i besimeve fetare u ka ndodhur vetëm shqiptarëve.

            Specifikat vazhdojnë të gjenden atje ku, në fakt, nuk janë aspak. Lihet të kuptohet se feja e shqiptarit është shqiptaria. Mirë, po shqiptaria çfarë është? A nuk është e ngjizur ajo me kulturën, etikën, moralin e fesë? Nëse shqiptaria do të ishte diçka që nuk do të kishte të bënte me asnjë vlerë fetare, atëherë këtu do të ndodheshim para një paradoksi, shpëtim nga i cili do të kishte vetëm po ta konsideronim veten tonë si element popujsh barbarë. Në fakt, feja ka qenë në kontinentin tonë mekanizmi ngjizës i etikës humane, pra edhe i karakteristikave etike të popujve. Por, se mos vetëm në Evropë...! Feja e shqiptarit është shqiptaria, po shqiptaria me vlerat e veta si u krijua? A nuk është edhe ajo e ndikuar në konstitucionin e vet shpirtëror nga vlera fetare? Përndryshe, po të pranonim të kundërtën, do të duhej të përgjigjeshim se si këto vlera etike që i ndajmë me kombet e tjera, ku i kemi gjetur, nga na kanë ardhur.

            Nuk duket të ketë asgjë specifike për shpirtin e shqiptarit, kur është fjala për faktin e ndryshimit të fesë. Nuk është çështje shpirti, është çështje institucionesh. Përgjatë Mesjetës, më parë a më pas, sa herë që institucionet e një feje dobësohen, sa herë që feja humbet jo vetëm terrenin e vet institucional, por edhe mbështetjen e pushteteve laike, sa herë elitat ndryshojnë besim për t’u rreshtuar brenda aleancave të reja brenda një shoqërie globale, të paktën kontinentale, aq herë krijohen kushtet që edhe masat popullore të ndryshojnë besim fetar. Nuk është çështje karakteristikash të veçanta shpirtërore, por problem prirjesh historike universale. Nuk kemi asgjë as për t’u dalluar, as për t’u krenuar, as për t’u sharë për sa më sipër, jemi dhe kemi qenë si të gjithë të tjerët. As më të pabesë dhe as më të besës se të tjerët kur është fjala për besim fetar.

            Natyra e shqiptarit në specifikën e tij shpirtërore nuk mund të përmblidhet aspak edhe te fakti se shqiptarët kanë ditur të jenë tolerantë, sepse kanë bashkëjetuar pa luftëra fetare mes tyre. Popujt përgjithësisht kanë jetuar në një pluralizëm fetar për arsye koniunkturale të çdo vendi. Si vështirë të gjesh sot shoqëri të pastra etnikisht, por edhe për sa i përket konstitucionit të tyre shpirtëror dhe fetar. Luftëra kanë bërë princërit me njëri-tjetrin, presion dhe shtypje bazuar mbi luftëra fetare kanë bërë mbretërit, princërit, shtypja fetare ka qenë në fakt një shtypje politike e prejardhur nga faktorë jashtëfetarë, por shumë të rralla janë rastet që të ketë pasur luftëra të vërteta fetare në rrafshin horizontal mes grupeve të të njëjtit komb. Këtu duhet dalluar nëse tensionet fetare në rrafshin e lëvizjeve dhe konflikteve janë të mirëfillta fetare apo veshja fetare mbulon në fakt konflikte pronësore, etnike e të tjera. Sa kohë që nuk është dhënë kjo përgjigje, nuk ka asnjë arsye të thuhet se popujt e tjerë kanë bërë luftëra fetare mes tyre. I kanë bërë njerëzit e pushtetshëm duke manipuluar turma besimtarësh të thjeshtë, por jo këta të fundit në vetvete.

            Ku nuk ka përzierje të popullsisë edhe brenda një fshati mes individësh dhe rrethesh fisnore që u përkasin fiseve të njëjtë? - që të mund të themi pastaj se është e çuditshme që në Shqipëri vetëm ka hibride specifike familjesh ku babai ka qenë i krishterë, kurse i biri ka qenë mysliman?! Po kjo është gjëja më normale që karakterizon të gjitha shoqëritë në tranzicion përgjatë historisë kur ndryshimet sociale, shpirtërore apo zakonore janë të shpeshta. A nuk ishte e rrjedhur nga paraardhës hebre nëna e Jesuzit, themeluesit të Krishtërimit? Mjafton të shkosh nëpër Evropën e sotme Qendrore, të vizitosh fshatra dhe zona urbane dhe sheh krahpërkrah kishën ortodokse, kishën katolike, sinagogën dhe ndruajtur, ende në forma arkitekturore të ndaluara, edhe fillesat e xhamive. A nuk kanë jetuar prej shekujsh protestantë, anglikanë, hebre, katolikë etj. në Mbretërinë e Bashkuar? A nuk shohim në vendet sllave identitete fetare të ndryshme, myslimanë, katolikë, ortodoksë dhe përkatësisht të identifikuar me popujt të tjerë? Kanë jetuar ngjitur me njëri-tjetrin, pranë njëri-tjetrit, me fetë të ndryshme gjithnjë e më shpesh edhe brenda familjeve, as më pak dhe as më shumë se shqiptarët.

            Përse na duhet, me çfarë e masim atëherë faktin statistikor se brenda familjes shqiptare ka pasur besime fetare të ndryshme, çka përdoret për të gjendur një rast unikal, të papërsëritshëm në strukturën shpirtërore të popujve të tjerë? Edhe në kultura të tjera kështu ka qenë. Nuk jemi as më pak të përçartur as më shumë të ngurtë në identitetet familjare dhe fetare krahasuar me ato të popujve të tjerë. As më shumë tolerantë dhe as më pak tolerantë.

            Kushdo që do të thoshte se ka raste kur katolikët, për shembull, në Mesjetën e hershme apo më pas në Europën Qendrore masakrojnë hebrenjtë, përsëri do të ndodhej brenda një qerthulli pasigurie dhe amalgamash të faktorëve fetarë, etnikë, ekonomikë, do të ngatërronte keqazi fenë dhe besimet fetare në kësi rastesh si mbulesa dogmatike konfliktesh jashtëfetare me konfliktet fetare mes të njëjtit popull dhe etni.

            Shqiptari ka ndryshuar fe, sepse ndër të tjera, thuhet se ka pasur një ndërgjegje të ulët fetare, ka pasur një kulturë të cekët fetare, ka pasur një ndjenjë të dobët fetare...! Çfarë do të thotë kjo në mos qoftë një tautologji e thjeshtë? Një shprehje që as mund të rrëzohet dhe as mund të vërtetohet. Pra, asnjëherë një të vërtetë shkencore.

            Nga dallohet një ndjenjë besimi e thellë nga një ndjenjë besimi e dobët? Askush nuk mund ta masë. Po t’iu referohemi dokumenteve mesjetare që rrëfejnë për jetën e përditshme mesjetare në Evropën Qendrore dhe Perëndimore, besimtari në fakt atje është një analfabet. Ai nuk mund ta lexojë tekstin e shenjtë dhe nuk merr informacion për të, veçse nëpërmjet komunikimit kolektiv në institucionin e kultit të dielave. Se shqiptari nuk e ka marrë predikimin fetar, për një kohë të gjatë në gjuhën e vet amtare, thuhet duke kujtuar sikur gjendet aty ndonjë specifikë që na tregon se ne jemi më të pabesë së popujt e tjerë, e trishtueshëm këtë pabesi të paqenë e brohorasin pa kuptuar sa dëm bëjnë... Po predikimi në gjuhët amtare është një fakt shumë i vonshëm në historinë e popujve. Edhe sot ai nuk është i plotë, pale nëse shikojmë se çfarë bëhej para humanizmit evropian, në Mesjetën e hershme a të periudhës së mesme ku gjuha latine nuk ishte kurrfarë gjuha e popullit të thjeshtë.

            Besimet nuk janë as të cekëta as të rrënjosura për jetë, ato varen nga ndikimi që ushtrojnë institucionet apo elitat mbi masat, janë në njëfarë mënyre forma komunikimi propagandues. Nëse agjencitë që i komunikojnë nuk kanë më forcë për t’i përhapur, besimet largohen dhe harrohen.

            Kështu ka ndodhur. Ndryshimi i besimeve nuk është një faktor që shpjegohet automatikisht me cektësinë e besimeve fetare të mëparshme. Elitat fetare klerike katolike që u konvertuan në kishën anglikane, apo më parë në protestantizëm, nuk është se kishin besim dhe njohuri të cekëta për fenë katolike. Nuk shpjegohet ky konvertim me cektësinë e besimeve të mëparshme. Ka faktorë të tjerë.

            Nisur nga sa më sipër, ka vend të mendojmë në mënyrë kritike para se ta gjejmë specifikën e shpirtit shqiptar, të identitetit shqiptar, atje ku në fakt nuk është. Shpesh nga mosnjohja e historisë së popujve të tjerë na është dukur se ajo që ka ndodhur në trevat tona është shumë specifike si karakteristikë e jona e dallueshme. Dalja në botën e madhe pastaj e mëson njeriun se nuk është asfare kështu. Se ajo që ka ndodhur te ne, ka ndodhur me specifikat e veta edhe te popujt e tjerë. Dallimet nuk gjenden dot në formulime propagandistike, të dobishme për të legjitimuar këtë apo atë aksion politik të dobishëm të kohës. Duhen analiza kritike përtej dogmave rutinë. Përndryshe do të vazhdojmë të themi me pak fjalë ose me fjalë të tjera se shqiptari paska një shpirt të veçantë historikisht dhe veçanësia e tij qenka se paskësh qenë i pabesë...

Klosi: Qeveria të fillojë hetimet, Dick Marti të merret dëshmitar

Ish-kreu i shërbimeve sekrete shqiptare 1997-2002 intervistë për gazetën “Metropol”

Ish-kreu i SHISH, në vitet 1997-2002, Fatos Klosi, në një intervistë për gazetën “Metropol”, shprehet se shteti shqiptar duhet të kërkojë hapjen e hetimeve për akuzat e Dikc Marty-t, dhe ta thërrasë këtë të fundit si dëshmitar për ato çka ka shkruar në raportin e tij. Gjatë intervistës së tij, ish-kreu i Shërbimeve Sekrete, që akuzohen në raportin e Martit, si bashkëpunëtor në trafikun e organeve, shprehet se është i gatshëm të vihet në dispozicion të drejtësisë shqiptare apo ndërkombëtare, në çdo moment, madje shkon dhe më tej kur thotë se është i gatshëm ta mbështesë Hashim Thaçin, në procesin që pritet të hapë ndaj zviceranit Marti, i cili është dhe i njohuri i ish-prokurores së Tribunalit të Hagës, Karla del Ponte. Ish-kreu i shërbimeve shprehet se ekziston mundësia, që mbrapa raportit të jenë dhe lobet serbe në Evropë, që kërkojnë të venë në pozita të barabarta shqiptarët dhe serbët, përpara bisedimeve që priten të hapen së shpejti. Gjithsesi, Klosi këmbëngul që është në nderin e qeverisë shqiptare që të kërkojë hapjen e hetimeve, me qëllim zbardhjen e të vërtetës.

Zoti Klosi, ju keni qenë kreu i Shërbimit Informativ të Shtetit, në periudhën 1997-2002. Kjo periudhë përkon dhe me kohën kur është zhvilluar lufta e Kosovës. A keni pasur ju në atë kohë ndonjë kërkesë qoftë nga Tribunali i Hagës, apo shërbimet sekrete qoftë ato serbe, qoftë shërbime të vendeve të tjera, për një trafik organesh që kryhej në Shqipëri, siç shprehet në raportin e tij reporteri i Asamblesë parlamentare të Evropës Dik Marty?

Absolutisht jo. Përherë të parë unë e dëgjova në komentet që iu bënë librit të zonjës Ponte, e cila kishte deklaruar në atë libër se shërbimi sekret shqiptar kishe dijeni për trafik organesh, gjë për të cilën u morën dhe disa prokurorë. Vajtën në atë të famshmen “shtëpi të verdhë” në Mat, tani doli dhe një klinikë në Fushë-Krujë, gjëra të cilat për mua janë absurde. Janë vërtet absurde për shumë arsye. Madje mua tani më duket pa kuptim që të japë argumente që pse unë se besoj këtë gjë. Normalisht duhet të japin argumente ata që akuzojnë, por unë skam dëgjuar të ketë asnjë lloj argumenti serioz. Janë bërë, janë trafikuar fjalë në erë, dhe këtu mbeten. Më duket absolutisht e gënjeshtërt.

Një tjetër akuzë ka qenë dhe prezenca e burgjeve të UÇK-së për serbët. Si është e vërteta?

Jo, absolutisht. Unë dua të them vetëm kaq, që kufiri shqiptaro-kosovar, që atëherë quhej akoma kufiri shqiptaro-serb, ishte i mbrojtur nga ushtria serbe. Ata kishin krijuar një territor aq të gjerë, sa ishin përzënë dhe banorët. Pikërisht sepse e kishte marrë ushtria nën mbrojtje atë zonë. Ushtria kishte minuar të gjitha shtigjet, dhe unë e di se dhe ato armë që kanë kaluar për të luftuar kundra serbëve kanë kaluar me çmimin e gjakut, janë vrarë me dhjetëra luftëtarë të UÇK-së. Janë mbajtur me krahë, se as kafshët smund të përdoreshin. Pra, bëhet fjalë për një kufi jo vetëm të minuar, por të ruajtur maksimalisht, sepse kafsha është e papërgjegjshme, kafsha bën zhurmë. Merre me mend se sa e zorshme do të ishte të sillnin këtu robër. Nuk mund të merret dot me mend, të silleshin robër në kushte të tilla. Dhe pse do e bënte. Për të marrë hak? Unë mesa di, UÇK ka qenë një ushtri shumë më e vogël në numër se ushtria serbe, sigurisht kanë bërë dhe kundërsulme. Por në atë kohë ka qenë në pozita mbrojtëse, partizane, një ushtri që këtu gjuante dhe mbas dy orësh ishte në një vend tjetër larg, sepse e tillë ishte situata, merre me mend se sa e vështirë është për një ushtri të tillë, të mbajë robër e më the e të thashë. Ose do i lirojë, në rast se janë civilë, ose do i ekzekutonte maksimumi. Do i ekzekutonte për të çliruar veten e tyre se një rob është shumë i vështirë për tu mbajtur në kushte të tilla. Ca më pak pastaj, ti sjellë dhe në Shqipëri, për transpalant a ku di unë. Meqë jemi në këtë pikë, sipas informacioneve që keni pasur në atë kohë, ka pasur grupe qoftë dhe mafioze që mund të kenë kryer trafik organesh, sepse flasim për një operacion mjaft të sofistikuar që kërkon klinika, mjete, mjekë....

Unë nuk i di detajet e një transplanti, por kam punuar dhjetë vjet në laborator dhe e di që ka disa kushte. Për të bërë një operacion që ta heqësh një organ, dhe pastaj për ta ruajtur atë organ dhe për ta dërguar në një vend tjetër është një zinxhir i tërë masash, që e bëjnë shumë të vështirë. Kontenierët që mbajnë organe, janë të disafishtë në lëngje dhe sbëhet fjalë për ti kaluar në aeroporte. Se sbëhet fjalë që ti kalosh pa u marrë vesh se çfarë transporton. Edhe në kufi, në mënyrë klandestine sikur të kalonte, do ishte një mision thuajse i pamundur. Ka shumë faktorë që mua më bëjnë të mos besoj asnjë hallkë të gjithë këtij zinxhiri të mundshëm. Ne vetëm vitin e kaluar bëmë transplantin e parë të veshkave që është një nga më të vjetrit, dhe atë me ndihmën e disa profesorëve italianë.... pra më duket vërtet diçka e pamundur këto akuza.

Për mendimin tuaj, qoftë Karla del Ponte, qoftë Dick Martin nga e kanë marrë indicion, ose më saktë çfarë i shtyn që të hedhin këto akuza?

Kjo është pyetja që duhet bërë, çfarë i shtyn, sepse indicio nuk kanë. Unë edhe një herë dua ta them. Në rast se do ekzistonte një fenomen i tillë, të parët që do ishin në kontakt me të do ishin serbët. Ushtria, civilët, pra do ishin serb. Akuzat, apo ankesat e para do vinin prej tyre, nuk ngeli që kjo punë të përfundojë në një libër të Karla del Pontes. Sepse kështu është ne e morëm vesh nga libri, as ndonjë akuzë zyrtare nuk kishte dhe ska pasur. Në momentin që ajo shkroi këtë libër bëri bujë, pra kuptohet se sa e largët është kjo histori nga realiteti ku është kryer ky proces, në rast se do ishte kryer. Pra, iku Karla del Ponte dhe dështoi me sukses, dhe tani na del një tjetër zviceran, që thuhet se është miku i saj, apo i njohuri saj që na ringre këtë problem. E ringre në pozita të reja, sepse ajo se ngre më këtë problem. E shkroi në libër dhe përfundoi. Por e ringre ky, pse? Që çështja të mbetet nëpër media. Tani jemi përpara bisedimeve serbo-kosovare. Sapo të krijohet qeveria e re në Kosovë, çështja e parë do jetë zhvillimi i këtyre bisedimeve, sepse dhe vetë faktori ndërkombëtar e kërkon një gjë të tillë. Dhe është e qartë që ky raport ndihmon serbët, që ti verë në të njëjtin nivel të dy palët. Janë ata që kanë vrarë 10 mijë kosovarë dhe janë plot prej tyre të zhdukur, në informacionin tim janë rreth 2 mijë që su dihet fati, dhe këto janë vera të serbëve. Dhe tani ngrihet dhe kjo çështje, që të gjenden dhe shqiptarët në pozitë të vështirë, dhe bisedimet të fillojnë pak a shumë në kondita të barabarta. Sepse unë jam i sigurt që një nga temat e bisedimeve do jenë dhe të zhdukurit, ku janë? Gjëja e parë që kërkohet pas një lufte janë problemet konkrete, jo për të mbyllur luftën sepse bota e ka mbyllur me kohë, por tani për problemet konkrete që kanë. Dhe një ndër to është problemi i të zhdukurve. Tani ata kërkojnë që ti vënë të dy palët në pozita të barabarta. Pra, në këtë kontest, ajo indicia që thatë ju nuk ekziston në të vërtetë, por është një dëshirë për të ndihmuar lobin serb. Nuk them që e kanë kërkuar, por mbase dhe e kanë kërkuar, nuk di gjë dhe prandaj sdua ti hyj thellë. Por dhe mundet, sepse problemi është politik, për të bërë zhurmë në media, sepse ato janë një pushtet shumë i fuqishëm dhe njerëzve i mbetet diçka në kujtesë. Kanë dëgjuar që shqiptarët kanë bërë gjëra të tilla etj. etj, dhe mbetet një njollë. Tani që bëri kaq bujë, duhet të përgjigjemi. Në fillim kam qenë që mos përgjigjemi fare sepse se meritojnë, por tani e meritojnë të përgjigjen, sepse për këto punë flitet në Washington, Londër etj, pra duhet një përgjigje.



Në raport akuzohet dhe shteti shqiptar, ose shërbimet sekrete. Ju keni qenë kreu i saj dhe gjatë bisedës tonë ju thatë që “në rast se unë kam informacion për një krim, dhe skam treguar kam kryer një tjetër krim”. Pra, cilat janë rrugët ligjore që mund të ndiqen në këtë rast?

Unë pashë një intervistë të zotit Hashim Thaçi që thotë se e ndjen veten shumë keq. Edhe si kryefamiljar, njeri apo Kryeministër. Dhe dëgjova që ai do të ngrejë një akuzë kundër Martit. Në mënyrë që të vërtetohet se kush ka të drejtë. Duke ngritur akuzat, Marti është i detyruar që të japë provat, të cilat jam i sigurt që nuk ekzistojnë. Po të kishte prova i kishin ngritur serbët me kohë... Prandaj ja kanë lënë topin një zvicerani, i cili e ka marrë këtë top ndoshta dhe për të përfituar. Kështu që ky do ishte një veprim racional, ti kundërvihemi duke hedhur atë në gjyq për shpifje. Nuk e di se në cilën gjykatë, unë sot fola me nja dy miq, por jo shumë njerëz e kanë të qartë. Duhet akuzuar ai...

Ju do ishit i gatshëm të ngrinit një akuzë, si shef i Shërbimeve Sekrete që përmendeni në raport, ose dhe duke mbështetur Thaçin?

Thaçin do e mbështesja pa asnjë lloj rezerve në rast se do ma kërkonte këtë gjë, por unë do thosha që në një kohë që është prekur shteti shqiptar, edhe ai mund ta kërkojë një gjë të tillë. SHISH gjithashtu mund ta kërkojë. Sepse aty thuhet se nëpërmjet SHISH, shteti shqiptar ka marrë pjesë në këtë trafik. Të gjitha janë për tu parë. Edhe skemi se ngutemi aq shumë, por edhe në heshtje skemi pse rrimë. Mua më pëlqeu një tjetër personalitet i rëndësishëm i UÇK-së, i cili paska thënë se “Ne kundërshtojmë me forcë këtë akuzë, sepse është absurde, por jemi të gatshëm për çdo lloj hetimi”. Unë do thosha që ky është qëndrimi më serioz. Madje do shkoja dhe më tej, që në rast se do bëhej ndonjë lloj hetimi për këtë punë, hetimin e nxisim vetë. Duke e çuar problemin në një gjykatë ndërkombëtare, a tjetër, sepse sjam shumë në dijeni se kush mund ta shqyrtojë, por shteti shqiptar duhet ta nxisë. Pala shqiptare, që është qeveria e shtetit shqiptar, pavarësisht se kush qeveri ka qenë atëherë, që ka qenë qeveria Majko..., por dua të them që qeveria shqiptare, ta ngrejë si problem, dhe të kërkojë shpjegime. Këto shpjegime mund ti kërkojë duke e akuzuar atë për shpifje për gënjeshtra në favor të asaj apo kësaj pale.

Pra, qëndrimet e qeverisë deri tani janë të pamjaftueshme?

Po sigurisht që qeveria ska mbajtur asnjë qëndrim... U prek ministri i Brendshëm, personalisht. Unë e quaj këtë një rast të mirë, kjo i jep të drejtën qeverisë edhe për të mbrojtur një anëtar të vetin, por edhe për të mbrojtur dinjitetin e vetë qeverisë dhe shtetit shqiptar, që është akoma një më e madhe. Ta ngrejë si problem, të këshillohet me juristët dhe të ngrejë akuzën, përpara mund të hetojë brenda për brenda, mund të bëhet një gjë shumë e shpejtë, unë do isha i gatshëm të jepja çdo lloj ndihme, pasi në atë kohë kam qenë në krye të shërbimit, por kjo gjë mund të bëhet dhe nga vetë shërbimi që funksionon goxha mirë. Kështu që mund të bëhet. Për mua do ishte në nderin e shtetit shqiptar, që ta akuzojë këtë zotërinë si gënjeshtar. Mendoj se duhet ti drejtohet Prokurorisë së Hagës, sepse është më e specializuar, që ta akuzojë zotërinë si një gënjeshtar, ose si kriminel, sepse krim është që të sajosh akuza kaq të rënda, dhe më pas hetimi do e tregojë se kush ka të drejtë, dhe kështu shpall dhe gatishmërinë e këtij shteti për tu përballur me çdo lloj hetimi. Ose shteti shqiptar të hapë një hetim me organet e veta të drejtësisë dhe ta kërkonte këtë zotërinë si dëshmitar, që të sillte prova. Ka mënyra nga më të ndryshmet për të treguar që ne jemi të gatshëm për zbardhjen e të vërtetës.

Ceka: Kemi kryer hetime, por akuzat rezultuan një flluskë sapuni

Ish-kreu i Sigurisë Kombëtare gjatë luftës në Kosovë intervistë për Metropol

Ish kreu i Komisionit të Sigurisë gjatë kohës së luftës në kosovë, por dhe në vitet që pasuan, Neritan Ceka, thotë në një intervistë për “Metropol” se nga ana e këtij komisioni është ndërmarrë një hetim pas publikimit të librit të Karla del Pontes, i cili bënte fjalë për trafik organesh me Shqipërinë. Sipas Cekës, kjo akuzë rezultoi një flluskë e radhës, e hedhur nga qarqe antishqiptare, pasi nga hetimi rezultoi se një gjë e tillë do ishte e pamundur të kryhej në ato kushte. Ndërkohë, sipas ish-kreut të Komisionit të Sigurisë, sot Dik Marti kërkon të risjellë dhe një herë këtë tymnajë, duke bërë pazar me një komb të vogël dhe smerret me faktin se sa janë shqiptarët e vrarë nga serbët, ose siç preferon ta quajë zoti Ceka, Marti është “një njeri i vogël i fshehur pas një emri të madh” siç është Asambleja Parlamentare e Këshillit të Europës.

- Gjatë periudhës në të cilën bëhet fjalë në raportin e Dik Martit për trafik organesh në Shqipëri, ju keni qenë kryetar i Komisionit për Sigurinë. Në atë kohë, d.m.th. në vitet 99-2000, por edhe më pas, çfarë informacionesh keni pasur si komision parlamentar për këtë çështje?

- Dua të them se e kemi ndjekur nga afër situatën, edhe para luftës së Kosovës. Kjo sepse ishte e lidhur me një gjendje të tensionuar në kufirin e Kosovës, si shkak se ajo ishte pjesë e Serbisë, dhe me ardhjen e emigrantëve të parë që në vitin 1998. Domethënë ne që në vitin 1998 kemi qenë prezentë në atë zonë si komision, qoftë edhe nëpërmjet anëtarëve, qoftë dhe unë kam shkuar personalisht disa herë dhe e kam ndjekur situatën qoftë në Kukës, qoftë në Tropojë. Veçanërisht në vitin 1998 kam qenë disa herë në zonën e Kukësit edhe të Tropojës dhe mund të them se nuk kam qenë i vetmi që kam shkuar atje. Mund të them se atje kishte një prezencë të gjithanshme, qoftë të pushtetit vendor, qoftë pushtetit qendror, përfaqësues të Policisë së Shtetit, përfaqësues të ushtrisë, të cilët veçanërisht kanë bënë shumë aktivë në bazë të divizionit që kanë pasur në Kukës, të drejtuar nga Selim Spahiu dhe drejtoria e policisë së Kukësit. Kjo e fundit ka qenë shumë aktive në ruajtjen jo vetëm të kufirit, por dhe në ndjekjen e situatës, si dhe natyrisht ka pasur një prezencë të madhe të ndërkombëtarëve. Pra, kishte një komision që ishte prezent që nga 98-a nga OKB-ja, me një zyrë të sajën në Kukës. Për të mos thënë pastaj për një numër të madh gazetarësh dhe organizatash të tjera joqeveritare. Gjithashtu kanë qenë dhe punonjës së shërbimit të fshehtë, që e ndiqnin me vëmendje situatën. Pra, të mos krijohet ideja se zona e Kukësit ka qenë një zonë ku mund të lëvizje lirisht dhe pa u parë nga autoritet shtetërore. Mund të them se ka qenë një nga zonat më të kontrolluara të Shqipërisë.

- Meqë ju theksoni se ajo zonë ka qenë ndër më të kontrolluarat, në raport bëhet fjalë edhe për ekzistencën e disa burgjeve të UÇK-së ndaj serbëve, qoftë afër kufirit me Kukësin, qoftë dhe në vende të tjera. A kanë ekzistuar këto objekte që u shërbenin luftëtarëve të UÇK-së?

- Kjo është e pamundur. Unë mund tju them se jo vetëm ana jonë e kufirit, por dhe ana tjetër e tij jo vetëm që ishte shumë e kontrolluar, por ajo ishte e minuar. Dhe nga ana tjetër, edhe rastet kur persona të caktuar mundoheshin të arratiseshin nga Kosova në atë situatë të vështirë, përveç rastit kur ata erdhën gjatë rrugës automobilistike në masa të mëdha njerëzish, kalimi në zonat kufitare ishte i pamundur, sepse serbët kishin dislokuar aty forca të mëdha, që kontrollonin kufirin, në mënyrë që mos i filtronin njerëzit nga Shqipëria në Kosovë, sepse kishte në atë kohë edhe vullnetarë të shumtë që vinin nga vende të ndryshme të Europës dhe që mundoheshin të futeshin. Dhe të mos harrojmë se është ajo koha kur u bombardua gabimisht edhe një shtëpi afër kufirit, ku ndodhej një postë e kufirit shqiptar, ku u vranë disa persona, të cilët në fakt ishin vullnetarë kosovarë, që mundoheshin të futeshin në territorin e Kosovës. Dhe kjo ka qenë një gjë jashtëzakonisht e vështirë. Ne kemi marrë masa që ta pengonim këtë infiltrim për të mos krijuar një konflikt, sepse jemi munduar të evitojmë çdo rast që do ti jepte mundësi Serbisë ta konsideronte Shqipërinë palë të UÇK-së. kjo ka qenë pjesë e politikës sonë dhe e Parlamentit. Dhe nga ana tjetër, e kemi bërë këtë për ti ruajtur personat që mundoheshin të kalonin atje. Ajo që dua të theksoj është se ne kemi krijuar në atë kohë një qendër vetëm për ti grumbulluar aty vullnetarët, që vinin e iknin, në mënyrë që ata të mos e kalonin kufirin. Pra, ata mbaheshin nën vëzhgimin e policisë. Kjo edhe sepse pati disa raste të vrasjes së vullnetarëve kur kalonin në mënyrë të paorganizuar përtej kufirit. Kështu që të mos keni asnjë iluzion se kufiri i Shqipërisë me Kosovën, pra me Serbinë e atëhershme, ishte diçka e lehtë. Pra, ai ishte i pakalueshëm. Sa u përket burgjeve që më pyetët, ne nuk kemi pasur asnjë të burgosur që vinin nga Serbia. Për këtë duhet të jeni shumë i sigurt se nuk ka pasur asnjë instalim, apo zonë të vetme që është vënë në shërbim të burgosjes së njerëzve që vinin nga Kosova.

- Po në Komisionin e Sigurisë gjatë kohës që keni qenë në krye të tij kjo çështje apo çështjet që diskutohen në raportin e Dik Martit a janë diskutuar ndonjëherë nga ju?

- Absolutisht, këto çështje nuk janë diskutuar në vitet gjatë luftës në Kosovë. Lufta e Kosovës zgjati shumë pak gati një muaj dhe të gjitha këto apo ky skenar është i pazbatueshëm brenda një muaji. Imagjinoni se çfarë infrastrukture duhet për të bërë këtë gjë. Pra, do të thotë që të burgosurit ti biesh në Kukës, pastaj ti transportosh ata pa u vënë re nga policia, qoftë edhe nga vëzhguesit ndërkombëtarë, të cilët ishin aty, edhe nga gazetarët e pranishëm. Pra, ti transferosh ata, tu heqësh organet, në një kohë kur duhen aparatura që nuk i ka sot asnjë spital i Shqipërisë, jo më ti vendosësh ato në një shtëpi fshati. Dhe pastaj ti çosh diku jashtë shtetit. Sepse këto në atë kohë, por edhe sot, nuk kemi mjetet për të bërë transplantin e organeve. Nuk janë organe që do të çoheshin diku në ndonjë universitet për tu studiuar, por janë organe për tu vënë diku dikujt tjetër që kishte nevojë për to. Pra, duhet të mendosh se duhej të çoheshin në aeroport, duhej të futeshin aty pa e ditur dogana jonë si dhe pa e ditur edhe dogana e vendit ku do shkonin, se natyrisht ato do të dërgoheshin në një vend tjetër, dhe ne në atë kohë kishim aeroporte vetëm me vendet e Europës, pasi nuk kemi transporte me Afrikën. Pra, i gjithë ky skenar është jashtëzakonisht i trilluar dhe i pamundur për tu realizuar në kushtet e Shqipërisë së asaj kohe. Prandaj, kur erdhi puna e akuzave të Karla del Pontes, përsëri kjo çështje është diskutuar në Komisionin e Sigurisë. Pozitë dhe opozitë jemi interesuar edhe për drejtimet e logjistikës së mundshme dhe na u tha se në të gjitha drejtimet kjo është e pamundur të ndodhë. Pra, ekspertët e shëndetësisë na thanë se një transplantim ose heqja e një organi të transplantuar në kushtet e atëhershme të Shqipërisë ishte zero për qind e mundshme. Pra, u konsiderua se ishte një gjë absurde, për të cilën ishte një budalla që hedh një gur në lumë dhe ska nevojë që njëqind të zgjuar të futen për ta nxjerrë. Ky ishte përfundimi i asaj kohe.

- Pas publikimit të librit nga ana e Karla del Pontes akuzat tashmë janë publikuar në një raport zyrtar. Nga mund ta kenë marrë shtysën, nga mund ta kenë indicien, që e bëjnë këtë punë. Sepse, duke u nisur nga ajo që thuhet, rezulton se është e pamundur që të organizohet një gjë e tillë?

- Natyrisht që unë nuk dua të rishtroj për këtë çështje hipotezat që janë thënë deri tani. Jam mjaftuar me shpjegimin e mendjeve të sëmura, edhe pse unë besoj që Karla sel Ponte ishte një njeri shumë serioz në disa drejtime. Edhe për ndjekjen e kriminelëve të luftës ka qenë me të vërtetë fanatike në këtë drejtim. Por çdo fanatik ka dhe metat e tij, sepse ka dhe pjesën e sëmurë të mendjes dhe ndoshta kjo është e vlefshme edhe për Dik Martin. Natyrisht, është një raport që i paraqitet një institucioni serioz siç është Këshilli i Europës, në të cilin ska vend për tu tallur. I takon drejtësisë shqiptare ta ndjekë dhe çështjen përgjithësisht. Pra, ta ndjekë atë duke u nisur nga çfarëdo lloj akuze për ta sqaruar edhe opinionin publik. Natyrisht, mund ti thuhet edhe zotit Dik Marti, i cili duhet të japë shpjegimet e veta dhe faktet që duhen marrë parasysh në mënyrë serioze. Siç është e rëndësishme të futësh brenda edhe absurditetin e provave të tij, me të cilat provohet se e gjithë kjo është një absurditet. Dhe natyrisht që mund të themi se kjo është një lojë që bëhet me një komb të vogël. Pra, këtë punë nuk e bëjnë me Serbinë për arsye politike, natyrisht Serbia ka fajin e qindra të zhdukurve, eshtrat e të cilëve nuk janë kthyer në vendin e tyre dhe askush nuk po i kërkon Serbisë të paktën ti kërkojë falje Kosovës. Duhet ti drejtohemi institucionit të OKB-së për humbjen e territorit të Kosovës, pasi ai ishte territori i fundit kolonial në Europë. Ndërkohë që Franca i kishte dorëzuar territoret e saj koloniale që në vitet 60, dhe po kështu kishte bërë dhe Anglia etj. Europa e qytetëruar duron një vend që të mbajë koloni në mes të saj, ky ka qenë një nga turpet e saj. Megjithatë, bëjnë sikur ska ndodhur asgjë edhe kur ngrihet një akuzë absurde, natyrisht që duhet marrë me seriozitetin e duhur. I duhet dhënë një përgjigje serioze si dhe të gjitha ndajshtimet që Dik Marti i meriton, sepse ai nuk është një burrë serioz, nuk është një burrë dinjitoz, pasi ai duhet të kishte në radhë të parë burrërinë të vinte njëherë në Shqipëri dhe të diskutonte me autoritetet shqiptare, ti shikonte gjërat personalisht, të informohej akoma edhe më mirë. Dhe e gjithë kjo nuk bën gjë tjetër veçse zbulon një megallomani të një fshatari zviceran me një emër amerikan. Megjithatë, është një reporter i Këshillit të Europës. Një njeri i vogël që fshihet pas një emri shumë të madh.

Agjentët e rremë të Europolit rekrutuan në “staf” 82 persona

Skema e mashtrimit, nga drejtoresha dhe inspektori e deri tek dy filialet Itali-Shqipëri

TIRANE- Dy agjentë të rremë Interpoli Adriana Ura e maskuar, si drejtoreshë, dhe Fatmir Rufja, si inspektor, kanë mundur të rekrutojnë plot 82 persona, duke i mashtruar se ata do bëheshin pjesë e një organizate të quajtur “EUROPOL” me qendër veprimi në Itali dhe Shqipëri. Për t’u bërë pjesë e këtij sistemi, që sipas dy të pandehurve shërbente për kapjen e personave të shpallur në kërkim, çdo anëtar duhet të paguante nga 1 deri në 2 mijë euro tek të pandehurit Adriana Ura dhe Fatmir Rufja. Pas këtyre procedurave personat e mashtruar duhet të ndiqnin disa hapa të tjerë, duke hapur një llogari bankare në bankat e nivelit të dytë. Sipas burimeve të Prokurorisë, një gjë e tillë kërkohej nga drejtoresha e filialit të “EUROPOL”-it në Tiranë e pandehura Adriana Ura, e cila ua kërkonte këto veprime me pretekstin se në këto llogari bankare do kalonin rrogat çdo fundmuaji. Prokuroria tha se aktualisht ka mbyllur hetimet ndaj këtyre dy të pandehurve duke i akuzuar ata për veprën penale të “mashtrimit me shuma të mëdha” si dhe “falsifikimit të dokumenteve, stampave dhe vulave”. Nga veprimet e kryera është arritur të provohet se dy të pandehurit në bashkëpunim me njëri-tjetrin kanë mundur të rekrutojnë në organizatën EUROPOL plot 82 persona, të cilët ata i quanin agjentë. Një fakt i tillë vërtetohet nga lista e personave të mashtruar, e cila ndodhet si provë materiale në fashikujt e dosjes penale. Sipas prokurorëve të njësisë hetimore Task-Forcë, nga 82 shtetas janë pyetur plot 21 persona, të cilët kanë konfirmuar skemën kriminale të kryer për rreth dy muaj nga të pandehurit Adriana Ura dhe Fatmir Rufja. Për 21 rastet ekzistojnë prova të mbështetura në fakte, se të pandehurit kanë arritur të mashtrojnë dhjetëra persona me qëllim përfitimin material të tyre. Ndërkohë gjatë fazës hetimore Ura dhe Rufja kanë pranuar aktivitetin kriminal. Para prokurorëve ata kanë akuzuar njëri-tjetrin si ideatorë të kësaj skeme mashtrimi. Lidhur me këtë çështje Prokuroria ka kryer veprime hetimore edhe për një person tjetër të quajtur Arben. B., i cili dyshohej se ishte i implikuar në këtë aferë kriminale. Por pas marrjes së deklarimeve të dy të pandehurve dhe verifikimit të përgjimeve rezultoi se shtetasi Arben. B., nuk ishte i implikuar dhe për pasojë çështja në ngarkim të tij u pushua. Sipas prokurorisë, zbulimi i dy agjentëve të rremë është kryer pas disa kallëzimeve të qytetarëve, të cilët pasi kishin dorëzuar lekët tek dy të pandehurit Adriana Ura dhe Fatmir Rufja, nuk kishin marrë më kontakte me këta dy të fundit. Herë pas here ata janë paraqitur për të kërkuar punë, por asnjëri nga të pandehurit nuk i ka dhënë shpresë për një gjë të tillë. Nisur nga kjo situata ata kanë vendosur që çështjen t’ia referojnë policisë dhe Prokurorisë së Tiranës.

25 dëshmitarë

Rreth 25 persona janë planifikuar nga Prokuroria që të dëshmojnë në gjykatë, për të treguar aktivitetin kriminal të dy të pandehurve. Burimet thanë se pjesa më e madhe e dëshmitarëve janë persona që kanë rënë preh e mashtrimeve të Adriana Urës dhe Fatmir Rufjes. Ata janë pyetur fillimisht në Prokurorinë e Tiranës, por sipas procedurës ligjore këto deklarime duhet të thuhen nga vetë dëshmitarët në sallën e gjykimit. Në qoftë se të pandehurit kërkojnë gjykim të shkurtuar, atëherë dëshmitarët nuk pyeten.

Mashtrimi me EUROPOL

Nga veprimet e kryera është arritur të provohet se dy të pandehurit në bashkëpunim me njëri-tjetrin kanë mundur të rekrutojnë në organizatën EUROPOL plot 82 persona, të cilët ata i quanin agjentë. Një fakt i tillë vërtetohet nga lista e personave të mashtruar, e cila ndodhet si provë materiale në fashikujt e dosjes penale. Sipas prokurorëve të njësisë hetimore Task-Forcë, nga 82 shtetas janë pyetur plot 21 persona, të cilët kanë konfirmuar skemën kriminale të kryer për rreth dy muaj nga të pandehurit Adriana Ura e Fatmir Rufja.

Raporteri Martin dhe Nils Holgersoni “Trafik truri” në “shtëpinë e ….Evropës?”

Edhe këtë dimër, Evropa e zbardhur nga bora priste surprizat e Babagjyshit të Krishtlindjeve e Vitit të Ri, por befas ai e theu mitin dhe u shfaq para kohe në selitë kyçe të Brukselit, për të dhënë një lajm të kobshëm: “UÇK-ja e shqiptarëve çante barqe serbësh dhe u shiste veshkat”. Blerësit mund të ishin kudo. Ja, daja i një gazetari izraelit që i rëndonte fletës së bardhë për të marrë shënime, mund të ishte një tregtar i zi potencial. Njëherë ai i pat rrëfyer për një udhëtim misterioz në atë që ai e quante vendin e shqiponjave. Edhe tezja e sekretares franceze sështë pa gjë. Iu kujtua që ajo vuante nga veshkat, i trembej vdekjes së saj, por pas disa kohësh u bë mirë. Njeriu me mjekër të bardhë, të cilit po i fiksonte në kompjuter çdo germë të raportit, po ia zbardhte enigmën. “Familja porositi dy veshka dhe tezja shpëtoi…Ja mu kështu duhet të ketë ndodhur”, -pëshpëriti pa zë. Virtuozët e pranishëm në sallë përpunuan skenarë e jetësuan regji filmash horror, sfidues për Hollivudin. Prokurori Martin u dha një dorë. Të lexonin librin “gjuetia” të koleges së tij në profesion, Karla Del Pontes. Gjëma kish ndodhur në një vend të largët për mendimet e tyre, por jo dhe aq në metra. Shtëpia e verdhë në Shqipërinë e plakut Katuçi, në vitet 1999-2000, strehoi terroristo-kirurgë. Turp për Evropën që se ndali masakrën dhe Amerikën që e lejoi. Thesi i dhuratave të fundvitit kësaj radhe mbante raportin e Dik Martit. Ky është versioni i tij, këtë dëgjuam të gjithë. Mikrofonat e kamerat u shuan, teksa dhomën e qendrës elitare të Evropës e pllakosi heshtja. Mbyll sytë një çast e imagjinoj impaktin e raportit tek të gjithë banorët e këtij kontinenti. Zemra e dobët e gjyshes malazeze lëndohet teksa mendon që kushëriri i saj serb mund të ketë pasur një fund të tillë. Luka, një vogëlush italian, u xhindos me këtë babagjysh mistrec. “Sa çudi, domethënë babai i Enkelejdit, shokut tim më të ngushtë, që është shqiptar, qenka vrasës i frikshëm?!”, - belbëzoi fëmija. Atëherë, për ta qetësuar vogëlushin italian po i tregoj një përrallë të bukur suedeze, që duhet ti kujtohet edhe sekretares franceze dhe do ti shuhet misteri gazetarit izraelit për udhëtimin e dajës së tij në Shqipërinë time. Në fillim po tregoj versionin origjinal të “Aventurave të Nils Holgersonit”. Ai ishte 14 vjeç, i biri i fermerëve të varfër, dembel abuzues me kafshët e fermës e familjes së tij. Një ditë Nilsi kap një krijesë mitike në një rrjetë, ndërsa familja, që ishte në kishë, e kishte lënë atë në shtëpi për të mësuar përmendsh kapituj nga Bibla. Nils refuzon ofertën për ta liruar dhe bëhet i vogël fare. Kafshët iu mblodhën afër të zemëruara dhe të uritura për hakmarrje. Ndërsa kjo po ndodhte, rosat e egra po fluturonin mbi fermë. Pata e bardhë shtëpiake Morten u bashkua me tufën e egër, teksa Nilsi u kap pas qafës së saj dhe bashkë me Carrot, mikun e tij brejtës, nisën udhëtim aventuresk në të gjitha krahinat historike të Suedisë. Ata ndeshen me shumë aventura dhe karaktere si dhelpra Smirre. Përgjatë udhëtimit shumë situata dhe karaktere, mes tyre kryesorja ishte Aka, prijësja e patave, e bënë Nilsin të mësonte për të ndihmuar njerëz të tjerë dhe të mos jetë egoist. Kështu, Nilsi mëson shumë dhe dëshmon se ka ndryshuar për mirë. Aventura mbaron dhe vogëlushi kthehet në shtëpi, pranë familjes dhe me madhësinë e tij normale. Vogëlushi italian Luka mund të pyesë: “Po çhyjnë këtu këto personazhe të aventurës së Nils Holgersonit me këtë xhaxhin reporter të KE-së dhe protagonistët e kësaj drame me therje njerëzish e shitje organesh?” Po ta shpjegoj në çast, kështu do ta kesh prapë shok të ngushtë Enkelejdin. Në fillim duhet bërë lidhja strukturore e logjike e të dyja fabulave, për tu dhënë më pas sensin e satirës e humorit, pa asnjë dashakeqësi dhe pa akuza, ashtu siç e meritojnë të trajtohen. Të paktën derisa të vërtetohen akuzat e raporterit Marti (ai vetë hetoi në 2003-shin e gjeti veç gjak bagëtish në shtëpinë e Katuçit). Kryeministri Berisha hapi dritën jeshile për hetime të reja, Presidenti Topi e mbylli reagimin me fjalinë: “Ky komb di të falë, por jo të harrojë”. Ndoshta e kishte fjalën për rreth 12 mijë shqiptarë të masakruar në spastrimin etnik të çetnikëve serbë dhe rreth 3000 kosovarë të zhdukur. Kryeopozitari Rama e quajti “sharlatan”, teksa kryeministri Thaçi premtoi së fundmi se tërë jetën e tij do tia kushtojë drejtësisë, për të hedhur poshtë akuzën si orkestrues i trafikut të organeve. Kështu që derisa Dik Marti të qetësohet nga makthi, po i them vetëm frazën e famshme të një filmi shqiptar: “Gërmo Tare, gërmo, aty kam fshehur gomarin e ngordhur!”). Le të kthehemi te Nils Holgersoni. Në fillim duhet thënë se raporti i Martit ka ngjashmëri të theksuar vetëm me gjysmën e aventurës së Nilsit. Dhe ja si ka ndodhur…

Nils Holgersoni (kombi serb dhe raporteri Martin) jetonte me familjen e tij (kombi shqiptar) dhe kafshët e zbutura të fermës (shqiptarët e Kosovës). Prindërit ishin besimtarë të devotshëm, kurse Nilsi djalë i prapët, sepse nuk i dëgjonte prindërit dhe sillej keq me kafshët e fermës. Që ta thjeshtoj përrallën, po rendis disa argumente të sakta historike... Prej mijëvjeçarëve kjo tokë popullohej nga ilirët, grekët e kombet evropiane, gjermanët, galët, etj. Në shek e parë pas erës sonë të parët e serbëve erdhën nga stepat ruse, ku gjermanët i detyruan të fushonin në veri të Danubit. Fisi Serboi mundi ta kalonte lumin në vitin 580 pas erës sonë dhe në shek. e shtatë pas erës sonë u ngulit në Kosovë. Apostujt botërorë ortodoksë, vëllezërit Circili dhe Metodi, në shekullin e nëntë pas erës sonë, u përhapën përmes kishave e manastireve në tokën e populluar nga dardanët prej qindra vitesh (përmendur nga Herodoti e Tuqididi). Në betejën e Fushës së Mëllënjave, në vitin 1389, Sulltan Murati i parë u vra nga një shqiptar, kur bashkë me serbët, bullgarët dhe hungarezët luftuan kundër turqve. Këtu u ngjiz edhe “miti kombëtar serb”. Pra, Nilsi (kombi serb e raporteri Martin) abuzonte me besimin e prindërve (kombi shqiptar) dhe me kafshët e fermës (kujtojmë masakrat e Raçakut, spastrimin e pastër etnik të mijëra shqiptarëve nga kasapi i Ballkanit, Sllobodan Millosheviçi). Nilsi kap një krijesë mitike në rrjetë dhe refuzon kërkesën për ta liruar e të merrte monedhën e artë (përpjekjet e vazhdueshme për influenca e strategji gjeopolitike të serbëve apo sllavëve) dhe kështu dënohet duke u bërë i vogël si kafshët (bombardimet e NATO-s mbi Serbi). Këtu Nils Holgersoni dhe dy miqtë e tij: patoku i zbutur Morten dhe brejtësi Carrot, nisin aventurën e famshme drejt vendeve historike të Suedisë (aventura e Nilsit është vetë raporti i Dik Martit, një shpifje e ulët për të denigruar kombin shqiptar). Por dhelpra Smirre (Kryeministri i Kosovës, Hashim Thaçi) nuk i linte të qetë në aventurën e tyre. Më pas takojnë prijësen e tufës së patave, Akën (tufa e patave është Evropa, teksa Aka krerët e saj). I dashur vogëlush italian Luka! Përralla ime mbaron këtu, pasi deri këtu ka shkuar edhe aventura e Dik Martit. Raporti i tij, i miratuar nga KE-ja, kaloi për shqyrtim në sektorin juridik. Tashmë Nilsi ndodhet ende në fluturim… Nga përralla origjinale dimë që ai bëhet djalë i bindur, jo egoist dhe i dhembshur. Në fund kthehet në shtëpi. Të shpresojmë që edhe raporteri Martin dhe kombi serb të kompletojnë strukturën e kësaj fabule të mrekullueshme. Jam i bindur që hetimet e reja (sprovat e Nilsit për tu bërë djalë i mbarë) do të mbarojnë me sukses. Nilsi do të kthehet pranë familjes dhe kafshëve të fermës (pra serbët do të bashkëjetojnë me shqiptarët dhe Martin do përgënjeshtrojë akuzat), teksa tufa e patave do vazhdojë fluturimin ndër qiej (Evropa do të vërtetojë se kombet e lira kanë nevojë për ajrin e tyre).

MARIGLEN MULLAI

Berisha: Marty, Janë shpifje raciste

Intervista e kreut të qeverisë për agjencinë e lajmeve AFP për akuzat e gazetës serbe

“Politika”: Kryeministri tregtar kryesor i armëve në luftën e Kosovës.

Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha, ka hedhur poshtë shkrimet e gazetës së Beogradit, “Politika”, për pjesëmarrjen në tregtinë me armë gjatë luftës në Kosovë 1998-1999. Gjatë një interviste për agjencinë e lajmeve AFP, kreu i qeverisë shqiptare i ka cilësuar ato “shpifje raciste”. “Pretendimet e Politik, që është zëdhënëse e ultranacionalizmit serb dhe avokate e gjenocidit serb në Bosnjë dhe Kosovë, nuk janë asgjë tjetër, pos shpifje raciste”, ka thënë Berisha për agjencinë e lajmeve AFP. Gazeta në fjalë ka hedhur akuza të rënda ndaj Kryeministrit shqiptar, duke shkruar për të se “Berisha ka qenë një nga tregtarët kryesorë me armë në kohën e luftës në Kosovë, ndërsa shtëpia e tij në Tropojë ka qenë qendër për blerjen e armatimit”. Po kjo gazetë pohon gjithashtu se emri i shefit të ekzekutivit shqiptar përmendet nga katër dëshmitarë në dokumentet e Prokurorisë serbe për Krime të Luftës. Por Kryeministri Berisha shkrimin e gazetës “Politika” e ka lidhur me atë që ai e quan “histerinë antishqiptare të udhëhequr nga Dik Marti”, ku këtë të fundit e ka quajtur “një racist, që pa asnjë provë është duke u përpjekur të hedhë baltë në luftën e shqiptarëve të Kosovës”. “Forma në të cilën janë bërë akuzat, vetëm mund të më nderojnë. Shpifjet që Politika e Beogradit dhe Dik Marti janë duke propaganduar sërish, dëshmojnë racizmin, verbërinë e tyre dhe zhgënjimin e madh të tyre me çlirimin e një populli”, ka deklaruar numri një i qeverisë shqiptare. Në përfundim të deklaratës së tij për këtë çështje, në intervistën për AFP-në, Kryeministri Berisha është shprehur i gatshëm për tu hetuar. “Shqipëria do të jetë e hapur për çfarëdo hetimi që ndërlidhet me luftën në Kosovë dhe rastet e tjera nga ana e EULEX-it dhe Gjykatës Ndërkombëtare të Hagës”, tha ai. Së fundmi, Shqipëria është përfshirë në raportin e anëtarit të Asamblesë së Përgjithshme të Këshillit të Evropës, Dik Marti, i cili ka ngritur pretendime mbi krime që janë kryer nga UÇK-ja, duke akuzuar Kryeministrin e Kosovës, Hashim Thaçin, apo dhe për trafikim të organeve njerëzore, realizuar kjo, sipas këtyre pretendimeve, në territorin e Shqipërisë, në Burrel. Kryeministri Berisha e ka cilësuar raportin e Martit të bazuar në pretendimet e mëparshme të ish-prokurores së përgjithshme në Gjykatën e Hagës, Karla del Ponte. Ai është deklaruar i hapur për të bashkëpunuar me organet e drejtësisë ndërkombëtare që do të duan të hetojnë krimet e luftës dhe gjenocidit në ish-Jugosllavi. Ai i bëri ftesë EULEX-it të ndërmarrë hetimin lidhur me pretendimet e raportit të senatorit Marti.

Hetimi i “Politika”

Në intervistën e dhënë për agjencinë e lajmeve AFP, Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha, është shprehur i gatshëm për tu hetuar, referuar akuzave që gazeta serbe “Politika” ka bërë për të, në shkrimet e saj. “Shqipëria do të jetë e hapur për çfarëdo hetimi si nga ana e EULEX-it, ashtu edhe nga Gjykata Ndërkombëtare e Hagës, që ndërlidhet me luftën e zhvilluar në territorin e Kosovës dhe rastet tjera”, ka deklaruar ai.

Hetimi i “Martit”

Kryeministri, në emër të qeverisë shqiptare i ka bërë ftesë EULEX-it të ndërmarrë hetimin lidhur me pretendimet e raportit të senatorit Marti, duke garantuar se qeveria do të ofrojë të gjitha lehtësirat dhe bashkëpunimin e plotë. Po ashtu delegacioni shqiptar në KE do të nisë punën me kërkesën që Dik Marti tu dorëzojë provat autoriteteve të EULEX-it, përndryshe ai ka bërë një abuzim shumë të rëndë me besimin e këtij institucioni.

Romët, lypsarët e gratë e dhunuara në skemë trajtimi

Sipas studimeve, shfrytëzohen për krah pune dhe prostitucion

DURRES- Skemat e trajtimit social të shtresave më në nevojë dhe të të rinjve të rriskuar për shkaqe të ndryshme kanë mundur të zbusin shifrat e fëmijëve lypsarë apo të grave të trafikuara. Drejtoria e Shërbimit Social në Durrës ka realizuar disa projekte në bashkëpunim edhe me shoqata e institucione të tjerë kryesisht për të mbrojtur gra të dhunuara, fëmijë jetime dhe të vegjlit që nxirren forcërisht për të lypur në rrugët e qytetit. Gjatë vitit 2010 në saj të një fondi në shumën 5 milionë lekë janë trajtuar 150 familje të kësaj kategorie. Specialistë të kësaj drejtorie janë shprehur se trafikimi i grave e vajzave mbetet ende problem shqetësues. Ndonëse nuk ka asnjë rast të vërejtur për trafikimin e grave jashtë vendit, fenomeni problematik është i fuqishëm brenda në qytetin bregdetar. Është ngritur një sistem i mbajtjes në mënyrë elektronike të të dhënave të rasteve të dhunës në familje, projekt pilot që mban të dhëna për referimin e rasteve nga rrjeti i ngritur i sistemit të koordinuar kundër dhunës në familje. Drejtoria e Trajtimit Social nuk ka dhënë shifra, por ka bërë të ditur se kjo kategori është shfrytëzuar për prostitucion dhe për krah pune. Bashkësia rome dhe egjiptian-ballkanase, në raportet e kësaj drejtorie, mbeten grupet më në rrezik për një sërë arsyesh të renditura në materialin e publikuar. Specialistët kanë thënë se është shumë vështirë të afrohen zgjidhje për këtë kategori ngase ata bëjnë jetesë krejt ndryshme nga pjesa tjetër e shoqërisë. Pas këqyrjes në terren për një periudhë kohe është bërë e mundur të merret një statistikë e përafërt për numrin e fëmijëve që lypin rrugëve, numër që shkon deri në 50 fëmijë brenda në qytet. Për t’i hequr nga rruga bashkia ka hapur dy shtëpi familje në të cilat fëmijët ushqehen, por edhe marrin njohuri nga punonjës social, psikologe, shërbimi i higjienës etj. Fëmijët e rrugës, të vegjlit jetim, gratë e dhunuara e të trafikuara, të divorcuarat, të moshuarit të mbetur në vetmi janë bërë objekt i një sërë projektesh sociale, duke detyruar institucionin të dëshmojë përqendrim të punës. Por pavarësisht projekteve të zbatuara të gjitha rrugët kryesore të qytetit bregdetar, shëtitorja, sheshet kryesore, vendqëndrimet e autobusëve të linjave urbane dhe zona e Plazhit ka një numër shumë të madh të fëmijëve e grave që lypin në rrugë.