Agjencioni floripress.blogspot.com

2012/05/19

nga Flori Bruqi : " DUELI "-Jorge Luis Borges



http://ebooks-imgs.connect.com/product/400/000/000/000/000/124/464/400000000000000124464_s4.jpg

nga Jorge Luis Borges


Henry James, veprën e të cilit ma zbuloi Zonja Figuera, njëra prej dy heroinave të mia, ndoshta nuk do ta kishte përçmuar këtë histori. Ai do t’i kishte kushtuar më shumë se njëqind faqe ironike e të dhimbsura, të zbukuruara me dialogë të ndërlikuar dhe përpikërisht të dykuptimtë. Ka shumë mundësi që do t’i kishte shtuar edhe një lloj toni melodramatik. Thelbësorja e dekorit nuk do të kishte ndryshuar: Londër ose Boston.

http://www.channelishop.com/Images/Products/Selected_Non_Fic_499d200460b98.jpg


Ngjarjet ndodhën në Buenos Ajres dhe unë do t’i lë po aty. Do të kufizohem vetëm duke bërë një përmbledhje të kësaj historie, ngaqë përshkrimi i evolucionit të saj të ngadaltë dhe të atmosferës së saj mondane nuk ka të bëjë me zhanrin tim letrar. Diktimi i këtij tregimi për mua është një aventurë modeste e dorës së dytë. Më duhet të paralajmëroj lexuesin se episodet kanë më pak rëndësi se situata që i ka krijuar dhe se personazhet.
http://img1.fantasticfiction.co.uk/images/x0/x456.jpg

Klara Figuera – me mbiemër vajzërie Glenkern – ishte e gjatë e kryelartë; kishte një floknajë vezulluese të kuqërreme. Më tepër intuitive se intelektuale, ajo nuk ishte mendjemprehtë, por dinte të çmonte mendjen e miqve e madje edhe të mikeshave të saj. Kishte një shpirt mikpritës. I pëlqente larmia; kjo është ndoshta arsyeja që kishte bërë aq udhëtime. Ajo e dinte se mjedisi ku i qe dhënë të jetonte ishte një përzierje, shpeshherë arbitrare, ritesh dhe ceremonish, por këto rite e zbavitnin dhe ajo i përmbushte me dinjitet.


http://www.securenet.net/tbcl/Borges_ALEPH_Insc.jpg


Prindërit e martuan, ende shumë të re, me avokatin Izidro Figuera, i cili ishte ambasadori ynë në Kanada e që e braktisi më në fund këtë detyrë, me pretekstin se në epokën e telegrafit dhe telefonit, ambasadat ishin një anakronizëm dhe përbënin një shpenzim të kotë. Ky vendim i shkaktoi armiqësinë e gjithë kolegëve të tij; Klarës i pëlqente klima e Otavës – ajo kishte prejardhje skoceze – dhe detyrat e një gruaje ambasadori i përmbushte me dëshirë, megjithatë nuk mendoi të kundërshtonte. Figuera pas pak kohe vdiq; Klara, mbas shumë vitesh pavendosmërie dhe kërkimi të brendshëm, iu përkushtua pikturës, e frymëzuar ndoshta nga shembulli i mikes së saj Marta Pizarro.
Fakt karakteristik: nuk flitej kurrë për Marta Pizarron pa saktësuar së ishte motra e të ndriturës Nelida Sara, e cila jetonte e ndarë nga i shoqi.


Para se të zgjidhte penelin, Marta Pizarro kishte menduar të bënte karrierë letrare. Ajo mund t’i shprehte mendimet në frëngjisht, gjuhë kjo e zakontë e leximeve të saj; spanjishtja, për të, nuk ishte tjetër veçse një idiomë, për përdorim shtëpiak, siç ishte guaranishtja për zonjat e provincës së Korrientes. Nga gazetat kishte lexuar shkrime të Lugones-it dhe të madrilenit Ortega y Gasset; stili i këtyre mjeshtërve ia vërtetoi frikën se gjuha që i qe dhënë ishte më e aftë për dërdëllisjen e kotë sesa për shprehjen e mendimit apo pasioneve. Nga muzika dinte aq sa duhet të dish për të mos u dukur i pavend në një sallë koncerti. Ajo ishte nga provinca e San Luisit; e nisi karrierën e piktorit me disa portrete të përpiktë të Juan Crisóstomo Lafinur-it dhe të kolonelit Pascual Pringles, portrete që, siç mund të merrej me mend, i bleu Muzeu Provincial. Nga portreti i lavdive lokale ajo kaloi te shtëpitë e vjetra të Buenos Ajresit, të cilave u pikturoi oborrët modestë me ngjyra jo më pak modeste dhe pa dekorin zulmëmadh me të cilin i veshin të tjerët. Dikush – sigurisht jo zonja Figuera – pretendoi se arti i saj frymëzohej drejtpërsëdrejti nga mjeshtrat gjenovezë të shekullit XIX. Midis Klara Figueras dhe Nelida Saras (e cila, me ç’thonë, kishte qenë e dashuruar me Izidro Figueran) kishte patur gjithmonë njëfarë rivaliteti; ndoshta dueli ndodhi mes këtyre të dyjave dhe Marta nuk ishte tjetër veçse një instrument.
Gjithçka, e dimë tashmë, fillon njëherë jashtë përpara se të mbërrijë më në fund tek ne. Grupi i piktorëve, sot i harruar kaq padrejtësisht, që u quajtën konkrtetë apo abstraktë, si për të treguar përbuzjen e tyre ndaj logjikës dhe gjuhës, është një shembull mes shumë të tjerëve i kësaj dukurie. Ata vlerësonin, besoj, se ashtu si muzika që ka të drejtë të krijojë universin e vet të tingujve, edhe piktura, motra e saj, mund të provonte ngjyra dhe forma që nuk riprodhonin gjërat që na shohin sytë. Lee Kaplan ka shkruar se tablotë e tij, që indinjonin borgjezët, mbanin parasysh ndalimin biblik, të respektuar nga feja islame, të riprodhimit me duar njerëzore të fytyrave të qenieve të gjalla. Ikonoklastët, argumentonte ai, ishin duke rimëkëmbur traditën autentike të artit plastik, të falsifikuar nga heretikë të tillë si Dürer apo Rembrandt. Këta denigrues e akuzonin se u ishte referuar shembullit që na japin qilimat, kaleidoskopët dhe kravatat. Revolucionet estetike u propozojnë njerëzve tundimin nga papërgjegjshmëria dhe lehtësia; Klara Figuera zgjodhi të bëjë pikturë abstrakte. Ajo gjithmonë e kishte shprehur botërisht kultin e Turner-it; ajo u gatit të pasuronte artin konkret me shkëlqimet e saj të pasakta. Punoi pa u ngutur, rikrijoi apo shkatërroi kompozime të ndryshme dhe, gjatë dimrit të vitit 1954, ekspozoi një seri akuarelesh në një galeri të rrugës Suipacha që ishte e specializuar për veprat që një metaforë ushtarake, atëherë në modë, i quante të avangardës. Një fakt paradoksal ishte se, ndërsa kritika në tërësinë e saj ishte dashamirëse, organi zyrtar i Abstraktëve e qortoi për format e saj anormale që, pa qenë figurative, sugjeronin trazime të një perëndimi dielli, të një pylli apo të detit dhe nuk i nënshtroheshin të qenit vetëm rrathë apo vija të ashpra. E para që vuri buzën në gaz ishte me gjasë Klara Figuera.

http://farm2.static.flickr.com/1101/977416978_e5235d1e07.jpg

Ajo kishte dashur të ishte moderne dhe modernët nuk po e pranonin. Krijimi i veprës së saj ishte për të më i rëndësishëm se suksesi dhe ajo vazhdoi punën. E paprekur nga ky episod, piktura po ndiqte shtegun e vet.
Dueli i fshehtë kishte nisur. Marta nuk ishte vetëm një artiste; ajo interesohej gjithë zell për atë që nuk është e padrejtë të quhet ana administrative e artit dhe ajo ishte zëvendës-sekretare e shoqatës së quajtur Rrethi i Giotto-s. Aty nga mesi i vitit 1955 ajo mësoi se emri i Klarës, së pranuar tashmë si anëtare, figuronte në listën e anëtarëve të komitetit. Ky fakt, i rëndomtë në dukje, meriton një analizë. Në të vërtetë, Marta kishte mbështetur kandidaturën e mikes së saj, por dihet mirë, sado e habitshme që mund të duket, se personi që bën një nder, në njëfarë mënyre, ushtron ndikim mbi personin përfitues.


Aty nga 1960-a, “dy penelë të klasit ndërkombëtar” – na qoftë i falur ky zhargon – po konkurronin për çmimin e parë. Njëri nga kandidatët, më i moshuari, kishte bërë portrete madhështorë guaçosh të tmerrshëm, me shtat skandinavi; kundërshtari i tij, shumë i ri, kishte mbledhur vota dhe kishte ngjallur skandal me kompozime të një inkoherence të studiuar. Anëtarët e jurisë, që i kishin kaluar që të gjithë të pesëdhjetat, trembeshin mos i damkosnin si të prapambetur ndaj anonin nga ky i fundit, i cili, me thënë të vërtetën, nuk u pëlqente aspak. Pati debate të ashpra, fillimisht plot mirësjellje, pastaj të zvarritura, pa mundur të mbërrihej në një mendje. Gjatë votimit të tretë, dikush tha:
- Mendoj se B. nuk është gjë; në fakt, më duket me keq edhe se Znj. Figuera.
- Do të votonit për të? - tha një tjetër, jo pa njëfarë ligësie.
- Po - iu përgjigj i pari, që po nervozohej.


Jorge Luis BorgesThis Craft of Verse, by Jorge Luis Borges

"The central fact of my life has been the existence of words and the possibility of weaving those words into poetry..."
(MP3, 30 sec., .25MB)
AUDIO EXCERPTS (in MP3 format)
Here are excerpts from two of the six Norton Lectures that Jorge Luis Borges delivered at Harvard University in the fall of 1967 and spring of 1968. The recordings of these six lectures, only lately discovered in the Harvard University Archives, uniquely capture the cadences, candor, wit, and remarkable erudition of one of the most extraordinary and enduring literary voices of our age. Through a twist of fate that the author ofLabyrinths himself would have relished, these lost lectures return to us now--in Borges's own voice.
From "The Metaphor" (Lecture 2):
  • Life as a dream (Chaun Tzu)
  • (1 min. 45 sec., 1.5MB)
  • Sleep as death (Robert Frost)
  • (3 min. 45 sec., 3.5MB)
  • Life as a dream (e e cummings)
  • (3 min. 15 sec., 3MB)

    From "A Poet's Creed" (Lecture 6):
  • "When I began writing...I disguised myself"
  • (2 min., 1MB)
  • "Modern literature...is too self-conscious"
  • (2 min. 30 sec., 1MB)
  • Advice for writers
  • (2 min. 30 sec., 1MB)
    Read more about This Craft of Verse:
    DescriptionReviews, and Table of Contents
    ORDER THIS CD


    Atë pasdite, çmimi iu dha njëzëri Klara Figueras. Ajo ishte e shquar, e hirshme, me një moral të pastër dhe, në villën e saj në Pilar, bënte pritje ku revistat më të shtrenjta dërgonin gjithmonë fotografë. Banketi klasik i nderit u organizua dhe u dha nga Marta. Klara e falenderoi me disa fjalë fort të ndiera; ajo vërejti se nuk ka kontradikta midis tradicionales dhe modernes, midis rregullit dhe aventurës, dhe se tradita është bërë prej një vargu shekullor gjërash të guximshme. Në këtë ceremoni qenë të pranishëm shumë njerëz të rretheve mondane, pothuaj gjithë anëtarët e jurisë dhe disa piktorë.

    http://www.aworkinglibrary.com/images/covers/borges-collected-fictions.jpg

    Të gjithë mendojmë se fati na ka rezervuar një lloj jete meskine dhe se mënyrat e tjera të të jetuarit janë më të vlefshme. Kulti i guaçove dhe Beatus ille janë nostalgjira borgjezësh; Klara dhe Marta, të lodhura nga rutinat e jetës shoqërore, kishin zili botën e artistëve, njerëz që ia kushtojnë ekzistencën krijimit të veprave të artit. Them se në qiell fatlumët mendojnë se përparësitë e situatës së tyre janë zmadhuar nga teologët që kurrë atje s’u ka shkelur këmba. Ndoshta në ferr të dënuarit nuk janë gjithmonë të lumtur.
    Dy vjet më vonë, në Kartagjenë u mbajt Kongresi i Parë Ndërkombëtar i Arteve Plastike latino-amerikane. Çdo republikë dërgoi përfaqësuesin e saj. Tema e kolokiumit – na qoftë i falur ky zhargon – ishte e një interesi fërgëllues: a mundet artisti të mos mbajë parasysh atë që është autoktone, a mundet ai të heqë ose të zhdukë faunën dhe florën, a mund të jetë i pandjeshëm ndaj problemeve të rendit shoqëror, a mund të mos bashkojë zërin e vet me zërin e gjithë atyre që luftojnë imperializmin anglo-sakson, etj.? Para se të ishte ambasador në Kanada, Izidro Figuera kishte kryer në Kartagjenë një mision diplomatik; Klara, paksa e krenuar prej çmimit që kish marrë, tani deshi të rikthehej atje si artiste. Shpresa e saj u zhgënjye; nga qeveria u caktua Marta Pizarro. Ndërhyrjet e saj (ndonëse jo gjithmonë bindëse) qenë herëpashere të shkëlqyera, sipas dëshmisë së paanshme të korrespondentëve të shtypit të Buenos Ajresit.
    Jeta nuk mund të jetë e përjashtuar nga pasionet.

    https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhiwAdu3fXwHQ49UtibXAfRkG1gltI5LlpfcKe7kj0DDwkOkRfuRgPLNW9AB-E58jinnK6wxzRAiz39HmtWlfci3NI709hfEFzoRcjOK4DJXPigU8yJp_6PCdpGxLpfQsKaZVA3CocMLco/s400/Maria-Kodama-Jorge-Luis-Borges-and-Matt-Werner.jpg

    Dy gratë e gjetën tek piktura ose, më saktë, tek lidhjet që kjo e fundit vendosi midis tyre. Klara Figuera pikturonte kundër Martës dhe në njëfarë mënyre për Martën; secila ishte gjykatësja e kundërshtares së vet dhe publiku i vetëm i tjetrës. Në tablotë e tyre, që askush nuk i shikonte më, besoj se vërej, siç mund të parashikohej, një ndikim të ndërsjelltë. Është e rëndësishme të mos harrohet se ato e donin sho-shoqen dhe se gjatë këtij dueli intim ato vepruan me një ndershmëri të përsosur.
    Pikërisht në këtë kohë Marta, që nuk ishte më e re, refuzoi një propozim për martesë: i interesonte vetëm beteja e vet.
    Më 2 shkurt 1964, Klara Figuera vdiq nga një anevrizëm. Kolonat e gazetave i kushtuan artikuj të gjatë nekrologjikë, siç shkruhen akoma në vendin tonë ku femra është një specimen i llojit, dhe jo një individ. Përveç disa aludimeve të shkurtra për talentin e saj pikturor dhe shijen e saj të hollë, i lëvduan ndjenjat fetare, mirësinë, filantropinë e përhershme e pothuaj anonime, familjen atërore – i ati, gjenerali Glenkern, kishte marrë pjesë në fushatën e Brazilit – dhe vendin që ajo zinte në sferat më të larta të shoqërisë. Marta atëherë kuptoi që jeta e saj nuk kishte më asnjë kuptim. Nuk ishte ndier kurrë më e panevojshme se tani. Kujtoi përpjekjet e saj të para, të largëta tashmë, dhe ekspozoi në Sallonin Kombëtar një portret të përkorë të Klarës, sipas mënyrës së atyre mjeshtrave anglezë që i kishin adhuruar aq shumë që të dyja. Dikush gjykoi se ai portret ishte kryevepra e saj. Ajo nuk pikturoi më kurrë.

    http://imgs.sfgate.com/c/pictures/2004/08/08/dd_borges.jpg
    Në këtë duel të hollë që vetëm disa miq të ngushtë mundën ta zbulojnë, nuk pati as dështim as fitore, madje as përballje apo shfaqje të dukshme përveç atyre që u përpoqa të përmend me një penë të respektueshme. Vetëm Zoti (të cilit nuk ia njohim preferencat estetike) mund t’u japë palmën përfundimtare. Historia që lindi nga errësira rikthehet në errësirë.


    http://www.lislsteiner.com/images/LislSteiner-Jorge-Luis-Borges3.jpg

    ****************

    Jorge Francisco Isidoro Luis Borges Acevedo (August 24, 1899 – June 14, 1986), best known as Jorge Luis Borges (pronounced /ˈhɔr.heɪ luˈiːs ˈbɔr.hɛz/; Spanish pronunciation: [ˈxorxe ˈlwis ˈborxes]), was an Argentine writer, essayist, and poet born in Buenos Aires. In 1914 his family moved to Switzerland where he attended school and traveled to Spain. On his return to Argentina in 1921, Borges began publishing his poems and essays in surrealist literary journals. He also worked as a librarian and public lecturer. In 1955 he was appointed director of the National Public Library (Biblioteca Nacional) and professor of Literature at the University of Buenos Aires. In 1961 he came to international attention when he received the first International Publishers' Prize, the Prix Formentor. His work was translated and published widely in the United States and in Europe. Borges himself was fluent in several languages. He died in Geneva, Switzerland, in 1986.

    http://www.wikinoticia.com/images/extracine/extracine.com.wp-content.uploads.2007.05.jorge-luis-borges.jpg

    Jorge Luis Borges


    His work embraces the "chaos that rules the world and the character of unreality in all literature." His most famous books, Ficciones (1944) and The Aleph (1949), are compilations of short stories interconnected by common themes: dreams, labyrinths, libraries, fictional writers and works, religion, God. His works have contributed significantly to the genre of fantasy literature. Scholars have noted that Borges's progressive blindness helped him to create innovative literary symbols through imagination since "poets, like the blind, can see in the dark". The poems of his late period dialogue with such cultural figures as Spinoza, Luís de Camões, and Virgil.

    http://www.muckety.com/maps/1700,5030693.png
    His international fame was consolidated in the 1960s, aided by the "Latin American boom" and the success of Gabriel García Márquez's Cien Años de Soledad.[2] Writer and essayist J. M. Coetzee said of him: "He, more than anyone, renovated the language of fiction and thus opened the way to a remarkable generation of Spanish American novelists."

    Early life and education

    Jorge Luis Borges was born to an educated middle-class family. Borges's mother, Leonor Acevedo Suárez, came from a traditional Uruguayan family. His 1929 book Cuaderno San Martín included a poem "Isidoro Acevedo," commemorating his maternal grandfather, Isidoro de Acevedo Laprida, a soldier of the Buenos Aires Army who stood against dictator Juan Manuel de Rosas. A descendant of the Argentine lawyer and politician Francisco Narciso de Laprida, Acevedo fought in the battles of Cepeda in 1859, Pavón in 1861, and Los Corrales in 1880. Isidoro de Acevedo Laprida died of pulmonary congestion in the house where his grandson Jorge Luis Borges was born.

    http://img03.blogcu.com/images/s/a/i/sairguncesi/8436190dfce112fe20830decca08f67f_1262868302.jpg

    Borges's father, Jorge Guillermo Borges Haslam, was a lawyer and psychology teacher with literary aspirations. ("...he tried to become a writer and failed in the attempt," Borges once said, "...[but] composed some very good sonnets"). His father was part Spanish, part Portuguese, and half English; his paternal grandmother was English and maintained a strong spirit of English culture in Borges's home. In this home, both Spanish and English were spoken. From earliest childhood Borges was bilingual, reading Shakespeare in English at the age of twelve. The family lived in a large house with an English library of over one thousand volumes. Borges would later remark that "if I were asked to name the chief event in my life, I should say my father's library". They were in comfortable circumstances; but not being wealthy enough to live in downtown Buenos Aires, they resided in Palermo, then a poorer suburb of the city.

    His father was forced to give up practicing law due to the failing eyesight that would eventually afflict his son. In 1914 the family moved to Geneva, Switzerland. Borges senior was treated by a Geneva eye specialist, while his son and daughter Norah attended school, where Borges junior learned French and taught himself German. He received his baccalauréat from the Collège de Genève in 1918. The Borges family decided that, due to political unrest in Argentina, they would remain in Switzerland. This lasted until 1921 when, after World War I, the family spent three years living in various cities: Lugano, Barcelona, Majorca, Seville, and Madrid.

    At that time Borges discovered the writing of Arthur Schopenhauer and Gustav Meyrink's The Golem (1915) which became influential to his work. In Spain, Borges became a member of the avant-garde Ultraist literary movement (anti-Modernism, which ended in 1922 with the cessation of the journal Ultra). His first poem, "Hymn to the Sea", written in the style of Walt Whitman, was published in the magazine Grecia.While in Spain, he met noted Spanish writers, including Rafael Cansinos Assens and Ramón Gómez de la Serna.

    Early writing career


    In 1921 Borges returned with his family to Buenos Aires, where he imported the doctrine of Ultraism and launched his career, publishing surreal poems and essays in literary journals. In 1930 Nestor Ibarra called Borges the "Great Apostle of Criollismo." His first published collection of poetry was Fervor de Buenos Aires (1923). He contributed to the avant-garde review Martín Fierro (whose "art for art's sake" approach contrasted to that of the more politically involved Boedo group). Borges co-founded the journals Prisma, a broadsheet distributed largely by pasting copies to walls in Buenos Aires, and Proa. Later in life Borges regretted some of these early publications, and attempted to purchase all known copies to ensure their destruction.

    By the mid-1930s, he began to explore existential questions. He also worked in a style that Ana María Barrenechea has called "irreality." Borges was not alone in this task. Many other Latin American writers, such as Juan Rulfo, Juan José Arreola, and Alejo Carpentier, investigated these themes, influenced by the phenomenology of Husserl and Heidegger or the existentialism of Jean-Paul Sartre. Even though existentialism saw its apogee during the years of Borges's greatest artistic production, it can be argued that his choice of topics largely ignored existentialism's central tenets. To that point, critic Paul de Man wrote:

    "Whatever Borges's existential anxieties may be, they have little in common with Sartre's robustly prosaic view of literature, with the earnestness of Camus' moralism, or with the weighty profundity of German existential thought. Rather, they are the consistent expansion of a purely poetic consciousness to its furthest limits."

    From the first issue, Borges was a regular contributor to Sur, founded in 1931 by Victoria Ocampo. It was then Argentina's most important literary journal. Ocampo introduced Borges to Adolfo Bioy Casares, another well-known figure of Argentine literature, who was to become a frequent collaborator and dear friend. Together they wrote a number of works, some under the nom de plume H. Bustos Domecq, including a parody detective series and fantasy stories. During these years a family friend Macedonio Fernández became a major influence on Borges. The two would preside over discussions in cafés, country retreats, or Fernández' tiny apartment in the Balvanera district.

    http://www.lislsteiner.com/images/LislSteiner-Jorge-Luis-Borges1.jpg
    In 1933 Borges gained an editorial appointment at the literary supplement of the newspaper Crítica, where he first published the pieces later collected as the Historia universal de la infamia (A Universal History of Infamy). This involved two types of pieces. The first lay somewhere between non-fictional essays and short stories, using fictional techniques to tell essentially true stories. The second consisted of literary forgeries, which Borges initially passed off as translations of passages from famous but seldom-read works. In the following years, he served as a literary adviser for the publishing house Emecé Editores and wrote weekly columns for El Hogar, which appeared from 1936 to 1939.

    In 1937, Borges found work as first assistant at the Miguel Cané branch of the Buenos Aires Municipal Library. His fellow employees forbade him from cataloguing more than one hundred books per day, a task which took him about an hour. The rest of his time he spent in the basement of the library, writing articles and short stories.

    Borges's urbane character allowed him to free himself from the trap of local color. The varying genealogies of characters, settings, and themes in his stories, such as "La muerte y la brújula", used Argentine models without pandering to his readers. In his essay "El escritor argentino y la tradición", Borges notes that the very absence of camels in the Qu'ran was proof enough that it was an Arabian work. He suggested that only someone trying to write an "Arab" work would purposefully include a camel. He uses this example to illustrate how his dialogue with universal existential concerns was just as Argentine as writing about gauchos and tangos (subjects he himself used).


    Later career

    Borges's father died in 1938, a tragedy for the writer, as father and son were very devoted to each other. On Christmas Eve of the same year, Borges suffered a severe head wound; during treatment, he nearly died of septicemia. While recovering from the accident, Borges began tinkering with a new style of writing, for which he would become famous. The first story penned after his accident was "Pierre Menard, Author of The Quixote" in May 1939. In this story, he examined the relationship between father and son and the nature of authorship.

    His first collection of short stories, El jardín de senderos que se bifurcan (The Garden of Forking Paths) appeared in 1941, composed mostly of works previously published in Sur. Though generally well received, El jardín de senderos que se bifurcan failed to garner for him the literary prizes many in his circle expected. Ocampo dedicated a large portion of the July 1941 issue of Sur to a "Reparation for Borges"; numerous leading writers and critics from Argentina and throughout the Spanish-speaking world contributed writings to the "reparation" project. The title story is about a Chinese professor in England named Dr. Yu Tsun who spies for Germany during World War I in an attempt to prove to the authorities that an Asian person is able to obtain the information that they seek.

    When Juan Perón became President in 1946, Borges was dismissed from the library and "promoted" to the position of poultry inspector for the Buenos Aires municipal market. (He immediately resigned; he always referred to this post as "Poultry and Rabbit Inspector"). His offenses against the Peronistas up to that time consisted of little more than adding his signature to pro-democracy petitions. Shortly after his resignation, Borges addressed the Argentine Society of Letters saying, in his characteristic style, "Dictatorships foster oppression, dictatorships foster servitude, dictatorships foster cruelty; more abominable is the fact that they foster idiocy."

    With his vision beginning to fade in his early thirties[14] and unable to support himself as a writer, Borges began a new career as a public lecturer.[15] Despite a certain degree of political persecution, he was reasonably successful. Borges became an increasingly public figure, obtaining appointments as President of the Argentine Society of Writers, and as Professor of English and American Literature at the Argentine Association of English Culture. His short story "Emma Zunz" was turned into a film (under the name of Días de odio (English title: Days of Hate), directed in 1954 by the Argentine director Leopoldo Torre Nilsson).[16] Around this time, Borges also began writing screenplays.

    In 1955 after the initiative of Ocampo, the new anti-Peronist military government appointed Borges head of the National Library.[17] By that time, he had become completely blind, like one of his best known predecessors, Paul Groussac, for whom Borges wrote an obituary. Neither coincidence nor the irony escaped Borges and he commented on them in his work:

    Nadie rebaje a lágrima o reproche
    esta declaración de la maestría
    de Dios, que con magnífica ironía
    me dio a la vez los libros y la noche.



    Let neither tear nor reproach besmirch
    this declaration of the mastery
    of God who, with magnificent irony,
    granted me both the gift of books and the night.

    The following year Borges was awarded the National Prize for Literature from the University of Cuyo, and the first of many honorary doctorates. From 1956 to 1970, Borges also held a position as a professor of literature at the University of Buenos Aires, while frequently holding temporary appointments at other universities.

    As his eyesight deteriorated, Borges relied increasingly on his mother's help. When he was not able to read and write anymore (he never learned to read Braille), his mother, to whom he had always been devoted, became his personal secretary.

    Later personal life

    When Perón returned from exile and was re-elected president in 1973, Borges immediately resigned as director of the National Library. In 1967 Borges married the recently widowed Elsa Astete Millán. Friends believed that his mother, who was 90 and anticipating her own death, wanted to find someone to care for her blind son. The marriage lasted less than three years. After a legal separation, Borges moved back in with his mother, with whom he lived until her death at age 99.Thereafter, he lived alone in the small flat he had shared with her, cared for by Fanny, their housekeeper of many decades. From 1975 until the time of his death, Borges traveled all over the world. He was often accompanied in these travels by his personal assistant María Kodama, an Argentine woman of Japanese and German ancestry. In April 1986, a few months before his death, he married her via an attorney in Paraguay.

    Jorge Luis Borges died of liver cancer in 1986 in Geneva. He was buried in the Cimetière des Rois (Plainpalais). After years of legal wrangling about the legality of the marriage, Kodama, as sole inheritor of a significant annual income, gained control over his works. Her administration of his estate has bothered some scholars; she has been denounced by the French publisher Gallimard, by Le Nouvel Observateur, and by intellectuals such as Beatriz Sarlo, as an obstacle to the serious reading of Borges's works. Under Kodama, the Borges estate rescinded all publishing rights for existing collections of his work in English (including the translations by Norman Thomas di Giovanni, in which Borges himself cooperated—and from which di Giovanni received fifty percent of the royalties) and commissioned new translations by Andrew Hurley.


    International renown

    Eight of Borges's poems appear in the authoritative 1943 anthology of Spanish American Poets by H. R. Hays. One of Borges's stories was first translated into English in the August 1948 issue of Ellery Queen's Mystery Magazine; the story was "The Garden of Forking Paths", the translator Anthony Boucher. Though several other Borges translations appeared in literary magazines and anthologies during the 1950s,[24] his international fame dates from the early 1960s. In 1961 he received the first International Publishers' Prize, the Prix Formentor, which he shared with Samuel Beckett. While Beckett had garnered a distinguished reputation in Europe and America, Borges was unknown and untranslated in the English-speaking world and the prize stirred interest in his work. The Italian government named Borges Commendatore and the University of Texas at Austin appointed him for one year to the Tinker Chair. This led to his first lecture tour in the United States. In 1962 two major anthologies of Borges's writings were published in English by New York presses: Ficciones and Labyrinths. In that year, Borges began lecture tours of Europe. In 1980 he was awarded the Balzan Prize (for Philology, Linguistics and literary Criticism) and the Prix mondial Cino Del Duca; numerous other honors were to accumulate over the years, such as the French Legion of Honour in 1983, the Cervantes Prize, and even a Special Edgar Allan Poe Award from the Mystery Writers of America, "for distinguished contribution to the mystery genre".

    http://images.amazon.com/images/P/0679422994.01.LZZZZZZZ.jpg

    In 1967 Borges began a five-year period of collaboration with the American translator Norman Thomas di Giovanni, thanks to whom he became better known in the English-speaking world. He also continued to publish books, among them El libro de los seres imaginarios (The Book of Imaginary Beings, (1967, co-written with Margarita Guerrero), El informe de Brodie (Dr. Brodie's Report, 1970), and El libro de arena (The Book of Sand, 1975). He also lectured prolifically. Many of these lectures were anthologized in volumes such as Siete noches (Seven Nights) and Nueve ensayos dantescos (Nine Dantesque Essays).

    In The New Media Reader, editors Wardrip-Fruin and Montfort argued that Borges "may have been the most important figure in Spanish-language literature since Cervantes. But whatever his particular literary rank, he was clearly of tremendous influence, writing intricate poems, short stories, and essays that instantiated concepts of dizzying power." According to the editors, Borges represented the humanist view of digital media that stressed the social aspect of art driven by emotion. If art represented the tool, then humanists like Borges were more interested about how the tool could be used to relate to people rather than how it could help future generations. For engineers like Vannevar Bush, bettering the future was considered a more scientific view of digital media.

    Criticism

    Borges's change in style from criollismo to a more cosmopolitan style brought him much criticism from journals such as Contorno, a left-of-center, Sartre-influenced publication founded by the Viñas brothers (Ismael & David), Noé Jitrik, Adolfo Prieto, and other intellectuals. Contorno "met with wide approval among the youth [...] for taking the older writers of the country to task on account of [their] presumed inauthenticity and their legacy of formal experimentation at the expense of responsibility and seriousness in the face of society's problems" (Katra:1988:56).

    Borges and Eduardo Mallea were criticized for being "doctors of technique"; their writing presumably "lacked substance due to their lack of interaction with the reality [...] that they inhabited", an existential critique of their refusal to embrace existence and reality in their artwork.

    Nobel Prize omission

    Borges was never awarded the Nobel Prize in Literature, something which continually distressed the writer. He was one of several distinguished authors who never received the honor. Some observers speculated that Borges did not receive the award because of his conservative political views more specifically, that he accepted an honor from dictator Augusto Pinochet.


    Works


    In addition to his short stories for which he is most famous, Borges also wrote poetry, essays, several screenplays, and a considerable volume of literary criticism, prologues, and reviews, edited numerous anthologies, and was a prominent translator of English-, French- and German-language literature into Spanish (and of Old English and Norse works as well). His blindness (which, like his father's, developed in adulthood) strongly influenced his later writing. Paramount among his intellectual interests are elements of mythology, mathematics, theology, and, as a personal integration of these, Borges's sense of literature as recreation—all of these disciplines are sometimes treated as a writer's playthings and at other times treated very seriously.
    http://danassays.files.wordpress.com/2009/05/jorge-luis-borges-2.jpg

    Since Borges lived through most of the 20th century, he was rooted in the Modernist period of culture and literature, especially Symbolism.


    His fiction is profoundly learned, and always concise. Like his contemporary Vladimir Nabokov and the older James Joyce, he combined an interest in his native land with far broader perspectives. He also shared their multilingualism and their playfulness with language—and, coincidentally, being buried in Switzerland—but while Nabokov and Joyce tended—as their lives went on—toward progressively larger works, Borges remained a miniaturist. Also in contrast to Joyce and Nabokov, Borges's work progressed away from what he referred to as "the baroque," while theirs moved towards it: Borges's later writing style is far more transparent and naturalistic than his earlier works.

    Many of his most popular stories concern the nature of time, infinity, mirrors, labyrinths, reality, philosophy, and identity. A number of stories focus on fantastic themes, such as a library containing every possible 410-page text ("The Library of Babel"), a man who forgets nothing he experiences ("Funes, the Memorious"), an artifact through which the user can see everything in the universe ("The Aleph"), and a year of time standing still, given to a man standing before a firing squad ("The Secret Miracle"). The same Borges told more and less realistic stories of South American life, stories of folk heroes, streetfighters, soldiers, gauchos, detectives, historical figures. He mixed the real and the fantastic: fact with fiction. On several occasions, especially early in his career, these mixtures sometimes crossed the line into the realm of hoax or literary forgery

    http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b2/JorgeLuisBorges001.JPG

    Borges's abundant nonfiction includes astute film and book reviews, short biographies, and longer philosophical musings on topics such as the nature of dialogue, language, and thought, and the relationships between them. In this respect, and regarding Borges's personal pantheon, he considered the Mexican essayist of similar topics Alfonso Reyes "the best prose-writer in the Spanish language of any time." (In: Siete Noches, p. 156). His non-fiction also explores many of the themes found in his fiction. Essays such as "The History of the Tango" or his writings on the epic poem Martín Fierro explore specifically Argentine themes, such as the identity of the Argentine people and of various Argentine subcultures. His interest in fantasy, philosophy, and the art of translation are evident in articles such as "The Translators of The Thousand and One Nights", while The Book of Imaginary Beings is a thoroughly (and obscurely) researched bestiary of mythical creatures, in the preface of which Borges wrote, "There is a kind of lazy pleasure in useless and out-of-the-way erudition." Borges's interest in fantasy was shared by Adolfo Bioy Casares, with whom Borges coauthored several collections of tales between 1942 and 1967, sometimes under different pseudonyms including H. Bustos Domecq.

    Borges composed poetry throughout his life. As his eyesight waned (it came and went, with a struggle between advancing age and advances in eye surgery), he increasingly focused on writing poetry, since he could memorize an entire work in progress. His poems embrace the same wide range of interests as his fiction, along with issues that emerge in his critical works and translations, and from more personal musings. This breadth of interest can be found in his fiction, nonfiction, and poems. For example, his interest in philosophical idealism is reflected in the fictional world of Tlön in "Tlön, Uqbar, Orbis Tertius", in his essay "A New Refutation of Time", "On Exactitude in Science", and in his poem "Things". Similarly, a common thread runs through his story "The Circular Ruins" and his poem "El Golem" ("The Golem").
    http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3a/Jorge_Luis_Borges_1963.png

    As already mentioned, Borges was notable as a translator. He translated Oscar Wilde's story The Happy Prince into Spanish when he was nine, perhaps an early indication of his literary talent. At the end of his life he produced a Spanish-language version of the Prose Edda. He also translated (while simultaneously subtly transforming) the works of, among others, Edgar Allan Poe, Franz Kafka, Hermann Hesse, Rudyard Kipling, Herman Melville, André Gide, William Faulkner, Walt Whitman, Virginia Woolf, Sir Thomas Browne, and G. K. Chesterton. In a number of essays and lectures, Borges assessed the art of translation, and articulated his own view at the same time. He held the view that a translation may improve upon the original, may even be unfaithful to it, and that alternative and potentially contradictory renderings of the same work can be equally valid. Borges also employed two very unusual literary forms: the literary forgery and the review of an imaginary work. Both constitute a form of modern pseudo-epigrapha.
    http://www.library.nd.edu/rarebooks/collections/rarebooks/hispanic/southern_cone/borges/images/portrait2.gif
    Borges's best-known set of literary forgeries date from his early work as a translator and literary critic with a regular column in the Argentine magazine El Hogar. Along with publishing numerous legitimate translations, he also published original works after the style of the likes of Emanuel Swedenborg or The Book of One Thousand and One Nights, originally passing them off as translations of things he had come upon in his reading. Several of these are gathered in the Universal History of Infamy. He continued this pattern of literary forgery at several points in his career, for example sneaking three short, falsely attributed pieces into his otherwise legitimate and carefully researched anthology El matrero.



    At times, confronted with an idea for a work that bordered on the conceptual, rather than write a piece that fulfilled the concept, he wrote a review of a nonexistent work, as if it had already been created by some other person. The most famous example of this is "Pierre Menard, author of the Quixote", which imagines a twentieth-century Frenchman who tries to write Miguel de Cervantes' Don Quixote verbatim---not by having memorized Cervantes' work, but as an "original" narrative of his own invention. Initially he tries to immerse himself in sixteenth-century Spain, but dismisses the method as too easy, instead trying to reach Don Quixote through his own experiences. He finally manages to (re)create "the ninth and thirty-eighth chapters of the first part of Don Quixote and a fragment of chapter twenty-two." Borges's "review" of the work of the fictional Menard uses tongue-in-cheek comparisons to discuss the resonances that Don Quixote has picked up over the centuries since it was written, by way of overtly discussing how much "richer" Menard's work is than that of Cervantes, even though the actual words are exactly the same.

    http://danassays.files.wordpress.com/2009/05/jorge-luis-borges.jpg

    While Borges was certainly the great popularizer of the review of an imaginary work, it was not his own invention. Borges was already familiar with the idea from Thomas Carlyle's Sartor Resartus, a book-length review of a non-existent German transcendentalist philosophical work, and the biography of its equally non-existent author. This Craft of Verse (p. 104) records Borges as saying that in 1916 in Geneva he "discovered -- and was overwhelmed by -- Thomas Carlyle. I read Sartor Resartus, and I can recall many of its pages; I know them by heart." In the introduction to his first published volume of fiction, The Garden of Forking Paths, Borges remarks, "It is a laborious madness and an impoverishing one, the madness of composing vast books -- setting out in five hundred pages an idea that can be perfectly related orally in five minutes. The better way to go about it is to pretend that those books already exist, and offer a summary, a commentary on them." He then cites both Sartor Resartus and Samuel Butler's The Fair Haven, remarking, however, that "those works suffer under the imperfection that they themselves are books, and not a whit less tautological than the others. A more reasonable, more inept, and more lazy man, I have chosen to write notes on imaginary books." [Collected Fictions, p. 67]


    http://www.teos.fi/files/hires/Jorge_Luis_Borges.jpg
    Influences, collaborations, and themes

    Borges's work maintained a universal perspective that reflected a multi-ethnic Argentina, exposure from an early age to his father's substantial collection of world literature, and lifelong travel experience.[citation needed] As a young man, he visited the frontier pampas where the boundaries of Argentina, Uruguay, and Brazil blurred. He also lived and studied in Switzerland and Spain as a young student. As Borges matured, he traveled through Argentina as a lecturer and, internationally, as a visiting professor; he continued to tour the world as he grew older, ending his life in Geneva where he had attended high school (he never went to university). Drawing on influences of many times and places, Borges's work belittled nationalism and racism.

    Multicultural influences on his writing


    Borges's Argentina is a multi-ethnic country, and Buenos Aires, the capital, a cosmopolitan city. At the time of Argentine independence in 1816, the population was predominantly criollo, which in Argentine usage generally means people of Spanish ancestry, although it can allow for a small admixture of other origins. The Argentine national identity diversified, forming over a period of decades after the Argentine Declaration of Independence. During that period, substantial immigration came from Italy, Spain, France, Germany, Japan, Russia, Syria and Lebanon (then parts of the Ottoman Empire), the United Kingdom, Austria-Hungary, Portugal, Poland, Switzerland, Yugoslavia, Belgium, Denmark, the Netherlands, and Sweden, with the Italians and Spanish forming the largest influx. Therefore, Borges grew acquainted with the literature from Argentine, Spanish, English, French, German, Italian, and Northern European/Icelandic sources, including those of Anglo-Saxon and Old Norse. He also read many translations of Near Eastern and Far Eastern works.

    Political influences

    The universalism that made him interested in world literature reflected an attitude that was not congruent with the Perón government's extreme nationalism. That government's meddling with Borges's job fueled his skepticism of government (he labeled himself a Spencerian anarchist in the blurb of Atlas). When extreme Argentine nationalists sympathetic to the Nazis asserted Borges was Jewish (the implication being that his Argentine identity was inadequate), Borges responded in "Yo Judío" ("I, a Jew"), where he said, while he would be proud to be a Jew, he presented his actual Christian genealogy, along with a backhanded reminder that any "pure" Castilian just might likely have a Jew in their ancestry, stemming from a millennium back.

    If Borges often focused on universal themes, he no less composed a substantial body of literature on themes from Argentine folklore, history, and current concerns. Borges's first book, the poetry collection Fervor de Buenos Aires (Passion for Buenos Aires), appeared in 1923. Considering Borges's thorough attention to all things Argentine — ranging from Argentine culture ("History of the Tango"; "Inscriptions on Horse Wagons"), folklore ("Juan Muraña", "Night of the Gifts"), literature ("The Argentine Writer and Tradition", "Almafuerte"; "Evaristo Carriego") and current concerns ("Celebration of The Monster", "Hurry, Hurry", "The Mountebank", "Pedro Salvadores") — it is ironic indeed that ultra-nationalists would have questioned his Argentine identity.

    Borges's interest in Argentine themes reflects in part the inspiration of his family tree. Borges had an English paternal grandmother who, around 1870, married the criollo Francisco Borges, a man with a military command and a historic role in the civil wars in what is now Argentina and Uruguay. Spurred by pride in his family's heritage, Borges often used those civil wars as settings in fiction and quasi-fiction (for example, "The Life of Tadeo Isidoro Cruz," "The Dead Man," "Avelino Arredondo") as well as poetry ("General Quiroga Rides to His Death in a Carriage"). Borges's maternal great-grandfather, Manuel Isidoro Suárez , was another military hero, whom Borges immortalized in the poem "A Page to Commemorate Colonel Suárez, Victor at Junín." The city of Coronel Suárez in the south of Buenos Aires Province is named after him.

    http://www.somebits.com/funes/borges-sky.jpg

    Collaboration with Adolfo Bioy Casares

    The diversity of coexisting cultures characteristic of the Argentine lifestyles is especially pronounced in Six Problems for Don Isidoro Parodi, co-authored with Adolfo Bioy Casares, and in the unnamed multi-ethnic city that's the setting for "Death and the Compass", which may or may not be Buenos Aires.

    http://armonte.files.wordpress.com/2009/07/jorge-luis-borges.jpg

    Martín Fierro and Argentine tradition

    Borges contributed to a few avant garde publications in the early 1920s, including one called Martín Fierro, named after the major work of 19th century Argentine literature, Martín Fierro, a gauchesque poem by José Hernández, published in two parts, in 1872 and 1880. Initially, along with other young writers of his generation, Borges rallied around the fictional Martín Fierro as the symbol of a characteristic Argentine sensibility, not tied to European values. As Borges matured, he came to a more nuanced attitude toward the poem. Hernández's central character, Martín Fierro, is a gaucho, a free, poor, pampas-dweller, who is illegally drafted to serve at a border fort to defend against the Indians; he ultimately deserts and becomes a gaucho matrero, the Argentine equivalent of a North American western outlaw. Borges's 1953 book of essays on the poem, El "Martín Fierro", separates his great admiration for the aesthetic virtues of the work from his rather mixed opinion of the moral virtues of its protagonist. He uses the occasion to tweak the noses of arch-nationalist interpreters of the poem, but disdains those (such as Eleuterio Tiscornia) whom he sees as failing to understand its specifically Argentine character.
    http://norwitch.files.wordpress.com/2009/10/jorge-luis-borges.jpg
    In "The Argentine Writer and Tradition", Borges celebrates how Hernández expresses that character in the crucial scene in which Martín Fierro and El Moreno compete by improvising songs about universal themes such as time, night, and the sea. The scene clearly reflects the real-world gaucho tradition of payadas, improvised musical dialogues on philosophical themes — as distinct from the type of slang that Hernández uses in the main body of Martín Fierro.

    http://www.biografiasyvidas.com/biografia/b/fotos/borges2.jpg

    Borges points out that therefore, Hernández evidently knew the difference between actual gaucho tradition of composing poetry on universal themes, versus the "gauchesque" fashion among Buenos Aires literati. Borges goes on to deny the possibility that Argentine literature could distinguish itself by making reference to "local color", nor does it need to remain true to the heritage of the literature of Spain, nor to define itself as a rejection of the literature of its colonial founders, nor follow in the footsteps of European literature. He asserts that Argentine writers need to be free to define Argentine literature anew, writing about Argentina and the world from the point of view of someone who has inherited the whole of world literature.

    Borges uses Martín Fierro and El Moreno's competition as a theme once again in "El Fin" ("The End"), a story that first appeared in his short story collection Artificios (1944). "El Fin" is a sort of mini-sequel or conclusion to Martín Fierro. In his prologue to Artificios, Borges says of "El Fin," "Everything in the story is implicit in a famous book [Martín Fierro] and I have been the first to decipher it, or at least, to declare it."

    http://img.slate.com/media/1/123125/2158911/2159086/2159087/070206_CL_JorgeLuisBorgesEX.jpg

    Religion


    Borges's writing is also steeped by influences and informed by scholarship of Christian, Buddhist, Islamic, and Jewish faiths, including mainline religious figures, heretics, and mystics. Heretical forms of Christianity, for example, make a dominant appearance in the short story Three Versions of Judas, in which a maverick theologian decides that Judas Iscariot was the Messiah, as the greatest sacrifice for God would not be to sacrifice his son's body, but his son's soul. This curious inversion of mainstream Christian concepts of redemption is characteristic of Borges' approach to theology in his literature.



    Mathematics

    A book by Argentina mathematician and writer, Guillermo Martínez, was published in 2003, collecting the transcript of a series of talks given by him in the MALBA auditorium, concerning how Borges used concepts from mathematics in his work. Martínez believes that Borges had at the very least a superficial knowledge of set theory and several other topics, as he seems to handle them with great elegance in his stories; an example of this would be Borges's "The Book of Sand", which always has a page in between the others, thus making it infinite, and its pages infinitely thin; this being a very clear nod to Cantor's Set Theory.

    File:Jorge Luis Borges 1951, by Grete Stern.jpg
    Borges in 1951, by Grete Stern
    Non-linearity

    Due to the praise of "The Garden of Forking Paths", the term "Borgesian" has been coined to fulfill the meaning of non-linearity within the world of digital media. This 1941 short story presents the idea that there are forking paths through networks of time — none of which are the same, all of which are equal. In regards to the organization of information, Borges imagines "a labyrinth that folds back upon itself in infinite regression" making the reader of his Garden of Forking Paths "become aware of all the possible choices we might make."

    Borges used the story to show his philosophy of life. The "forking paths" has a recurring circular labyrinth with separate "branches" to represent the user's choices and decisions in their lives that ultimately lead to different endings. Borges saw man's search for meaning in a seemingly infinite universe as fruitless and instead uses the maze as a riddle for time, not space. The story remains relevant well into today, utilized mostly in new media art. In this form of art, the user has control over the piece and the result by selecting different branches that lead the user down different paths.
    File:JorgeLuisBorges.jpg

    Jorge Luis Borges in 1940s, photograph taken from the book "Historia de la Literatura Argentina Vol II" (1968) edited by Centro Editor de América Latina.


    Sexuality


    There has been discussion of Borges's attitudes towards sex and women. It is undeniable that, with a few notable exceptions, women are almost entirely absent from the majority of his fictional output. For instance, the plot of La Intrusa was based on a true story of two friends, but Borges made their fictional counterparts brothers, excluding the possibility of a homosexual relationship. Borges dismissed these suggestions.

    File:Borges 001.JPG
    Borges in 1976. With his progressive blindness, he had to use a cane and live with the help of another person to take him to places.

    There are, however, instances in Borges's writings of heterosexual love and attraction. The story "Ulrikke" from The Book of Sand tells a romantic tale of heterosexual desire, love, trust and sex. The protagonist of "El muerto" clearly relishes and lusts after the "splendid, contemptuous, red-haired woman" of Azevedo Bandeira.[40] Later he "sleeps with the woman with shining hair".[41] "El muerto" ("The Dead Man") contains two separate examples of definitive gaucho heterosexual lust.

    Cultural references

    File:Buenos Aires L1.jpg
    Quotation by Borges at Buenos Aires Madrid Metro station: "It smacks of fiction that Buenos Aires was ever founded. I judge her to be as eternal as the sea and the wind."

    The 1970 film Performance, directed by Donald Cammell and starring Mick Jagger and James Fox, is replete with Borgesian references. A photograph of Borges is briefly displayed during a montage sequence, a mirror is destroyed when shot with a gun, and the character played by Mick Jagger mentions the magicians of Orbis Tertius and also reads aloud a short passage from the short story "El sur."

    In the film Alphaville by Jean-Luc Godard, there are several instances where Borges texts are said, notably by Alpha 60 (the computer that rules Alphaville) in its final moments.
    File:Jorge Luis Borges Hotel.jpg
    Umberto Eco's The Name of the Rose alludes to Borges in several ways. The blind librarian Jorge di Burgos is based on Borges. The maze-like structure of the library reflects that of The Library of Babel (La Biblioteca de Babel) while the multiple-murder plot recalls that of Death and the Compass (La muerte y la brújula).


    References


    2012/05/18

    Ish presidenti serb Boris Ljubomir Tadiq e paraqet veten si pro-evropian dhe pro-reformist.


    Nga Mr.sci.Flori bruqi-Prishtinë


    Shumë shkrime publicistike dhe analitike në vitet e fundit i janë kushtuar shpërbërjes së Jugosllavisë, kurse janë të rralla ose edhe nuk ka fare shkrime që flasin për formimin e saj. Pasi që Kosova në një periudhë relativisht të shkurtër në aspektin historik ka qenë brenda këtij shteti është me rëndësi të dihet se si u formua ky shtet, kush e formoi dhe përse, si dhe a u arsyetuan qëllimet për formimin e tij. Nëse analizohet kjo periudhë e historisë së këtij shteti bëhet e qartë se Jugosllavinë e kanë krijuar Fuqitë e Mëdha (Këtë e vërtetojnë edhe vetë historianët serbë, si Ekmexhiç etj.) pas shkatërrimit të Perandorisë Austro-Hungareze dhe tërheqjes së Perandorisë Osmane nga këto treva. Kjo u bë me qëllim që në mënyrë sa më të pranueshme të integrohen pjesët që i takonin më parë Austro – Hungarisë, si: Sllovenia, Kroacia, Bosnja e Hercegovina dhe Vojvodina, si edhe pjesët e Perandorisë Osmane, si: Kosova, Sanxhaku dhe Maqedonia Veriore në një shtet shumëkombësh me qëllim që të evitohen konfliktet ndëretnike me anë të vendosjes së barazisë së popujve.


    Mirëpo, këto qëllime nuk u ralizuan për shkak të mossinqeritetit të qarqeve qeveritare të Serbisë dhe politikës së saj hegjemoniste ndaj popujve të tjerë. Kështu, ky projekt ndërkombëtar dështoi plotësisht. Edhe pas Luftës së Dytë Botërore Fuqitë e mëdha për të njëjtat qëllime e përkrahen projektin e ri federal të Jugosllavisë. Ky projekt ishte deridiku më i suksesshëm se i pari, por më në fund, jemi dëshmitarë se edhe ky projekt dështoi mu për shkak të politikës së njëjtë hegjemoniste e shovene të elitës serbe ndaj të tjerëve. Të dhënat për këtë periudhë janë marrë me qëllim nga veprat e Akademisë së Shkencave të Bashkimit Sovjetik “Historia e Jugosllavisë”, e botuar në Moskë më 1963 në dy vëllime. Këto të dhëna janë të rëndësishme, sepse askush nuk mund t‘i vë në dyshim se kanë për qëllim t’ua mbajnë krahun shqiptarëve, pasi që është e ditur se çfarë qëndrimi kanë mbajtur rusët tradicionalisht ndaj shqiptarëve dhe çfarë ndaj serbëve. Por, megjithatë, Akademia e Shkencave që e ka botuar këtë vepër nuk ka mundur të injorojë faktet historike, pasi që ajo është institucioni më i lartë shkencor dhe është krejt normale që e ruan autoritetin e vet. Pas analizës së veprës “Historia e Jugosllavisë” të botimit të Akademisë ruse edhe në një vepër tjetër të këtij institucioni, siç është “Historia e Diplomacisë”, e botuar më 1945 në Moskë në tri vëllime, dëshmohet e njëjta gjë dhe bëhet krejtësisht e qartë se Serbia kurrë nuk ka pasur legjitimitet ndërkombëtar mbi Kosovën. Prandaj, mbështetja e Serbisë në faktet e drejtësisë ndërkombëtare është plotësisht e pabazë, është falsifikim i fakteve historike.

    Për fat të keq, shumë qarqe ndërkombëtare e marrin si të vërtetë këtë falsifikim të përsëritur pandërprerë, gjë që vërteton se një pjesë e bashkësisë ndërkombëtare aplikon standarte të dyfishta kur është në pyetje Kosova dhe shqiptarët dhe bëjnë çmos për ta penguar realizimin e të drejtave të këtij populli. Për ta dëshmuar më qartë këtë konstatim pa i radhisim faktet historike, të paraqitura në dy veprat e përmendura më parë: Serbia është pranuar si shtet i pavarur nga Fuqitë e Mëdha në bazë të vendimeve të Kongresit të Berlinit (1878), por kjo Serbi nuk përfshin asnjë pëllëmbë të Kosovës së sotme, e madje as të Preshevës e Bujanovcit, as të Sanxhakut e as të trevave të tjera shqiptare në Maqedoni. (Kjo shihet edhe nga harta ilustruese e Serbisë që është botuar në këtë vepra) Serbia e legalizuar ndëkombëtarisht është vetëm ajo që doli nga Kongresi i Berlinit.



    Gjatë luftërave ballkanike ( l912 - 1913 ) Serbia e okupoi Kosovën, trevat e Sanxhakut dhe viset e Maqedonisë veriore, por kurrë nuk mundi t’i legalizojë këto territore si pjesë të shtetit serb. Në periudhën 1912 - 1919 Kosova ka qenë në okupimin serb, bullgar austro-hungarez, por asnjëri nga pushtuesit e saj nuk ka arritur ta legalizojë të drejtën për Kosovën si pjesë të shtetit të vet. Prandaj, kjo periudhë për Kosovën në bazë të fakteve historike është periudhë e okupimit dhe kolonializimit të saj me forcë, gjë që nuk mund të jetë dëshmi për të drejtën ndërkombëtare se ajo i përket Serbisë. Pas Kongresit të Berlinit (1878) e deri te Konferenca e Paqes në Paris , më 1919 ( kur u pranua Jugosllavia si shtet i pavarur), nuk ka pasur vendime as konferenca ndërkombëtare, të cilat e kanë caktuar fatin e këtyre trevave. Konferenca e shumëpërfolur e Ambasadorëve në Londër (1913) nuk ka marrë kurrëfarë vendimesh të prera, por ato kanë qenë vendime preleminare, pasi që, siç vërtetohet në veprat e përmendura, ajo nuk mori fund dhe u ndërpre pa vendime përfundimtare. Ndërkaq, edhe vetë niveli i saj, tregon se ajo (në nivelin e ambasadorëve) ka qenë në nivelin e ulët ndërkombëtar dhe nuk mund të merret si dëshmi e të drejtës ndërkombëtare. Me rastin e formimit të Jugosllavisë, më 1919, Fuqitë e Mëdha, me insistimin e presidentit amerikan, Vilson, kanë kërkuar që të japin pëlqimin të gjithë popujt që do ta përbënin Jugosllavinë.



    Ky fakt dëshmon se Jugosllavia sipas normave të së drejtës ndërkombëtare është shtet plotësisht i ri, prandaj Serbia nuk ka të drejtë të pretendojë në trashëgiminë e tij. Kjo u vërtetua edhe tash vonë, kur u shkatërrua Federata Jugosllave dhe të gjitha pjesët e saj përbërëse u pranuan si shtet të pavarura, për çka ka të drejtë edhe Kosova në bazë të së drejtës ndërkombëtare. Për ta dëshmuar këtë që u tha më lartë, po japim, pa komente edhe disa citate nga veprat e përmendura të Akademisë ruse. Ja, se çka shkruan në to, kur flitet për luftat ballkanike: “Aleanca e monarkive ballkanike u përkah nga Rusia, Franca dhe Anglia me qëllim të shfrytëzimit të saj për qëllime vetiake, pjesërisht në luftën e tyre kuindër dëpërtimit të Gjermanisë dhe Austro –Hungarisë (Historia e Jugosllavisë, v. I, f. 641).



    Qëllimet e Serbisë në luftërat ballkanike përshkruhen si vijon: “Gazeta e partisë borgjeze radikale serbe “Samouprava” dhe gazetat e tjera serbe propagandonin se lufta me Turqinë është e domosdoshme dhe në këtë rast nën parullën e çlirimit të vëllezërve nga zgjedha turke nuk qëndronin vetëm tendencat çlirimtare. Qarqet qeveritare nacionaliste dhe shtypi i Serbisë pas kësaj parulle shihnin tendencat e tyre grabitçare ekspansioniste ndaj Shqipërisë dhe Maqedonisë…Ndikim të madh në Serbi kishte inteligjenca nacionaliste dhe elementet shoviniste e militariste” (po aty, 641). “ Si rezultat i luftërave balkanike në Serbi rritet roli i militarizmitr dhe i qarqeve shoviniste” ( Po aty , f. 657) Dhe, ja, si përshkruhet politika kolonialiste serbe, pas pushtimit të trevave ashqiptare: “Të gjitha partitë e Serbisë në pushtet dhe ato të opozitës e përkrahin kursin militaro-nacionalist të monarkisë dhe të partisë radikale në krye me N. Pashiqin. Ato miratonin politikën e serbizimit, të cilën e zbatonin oficerët serbë dhe nëpunësit në regjionin e Kosovës…, të Shqipërisë Veriore dhe të Maqedonisë” (po aty, f. 545).



    Këto të dhëna mund të merren si bazë e dëshmisë për të drejtën ndërkombëtare, që të gjykohet se periudha 1912 – 1919 është periudhë e okupimit dhe e kolonializimit dhe kurrësesi nuk i jep të drejtë Serbisë të ketë pretendime ndaj Kosovës si territor i saj. Dhe po ashtu, mund të konkludohet se të gjithë zërat e tjerë , përveç Serbisë, që shpesh e përshkruajnë Kosovën si pjesë të Serbisë, duke pohuar se Serbia po e humb Kosovën, janë pjesë e manipulimit dhe politizimit, e lojërave strategjike të Fuqive të Mëdha dhe nuk kanë kurrëfarë baze në të drejtën ndërkombëtare. Prandaj, Kosova ka të drejtë të plotë të bëhet e pavarur si në bazë të parimit të vetëvendosjes së popujve si parim universal i Kartës së Kombeve të Bashkuara, por edhe në bazë të së drejtës ndërkombëtare. Prandaj, çdo kushtëzim, ose formë e mbikëqyrjes, që e kufizon pavarësinë, vërteton aplikimin e standarteve të dyfishta ndaj Kosovës, që janë në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare.




    Bashkësia Evropiane  është inerte dhe shkurtpamëse që po lejon hapësirën për konflikt të zgjerohet.

    Idetë për ndarjen e Kosovës janë ide raciste, ndërsa zgjedhjet e Serbisë mund të përfundojnë me dhunë në Kosovë. Sa i përket ndarjes së propozuar me shkëmbim të territoreve mendohet se ajo po bëhet nga një kongresist që ka lidhje miqësie me millorad  Dodikun.

    Ndërsa për mundësine një gjakderdhjeje të re paralajmëron edhe gazeta londinze “The Economist".
    Më 6 maj francezët votojnë për presidentin, ndërsa grekët dhe armenët për parlamentet e veta.

    Për serbët është si shpërthim i madh kozmik (big bang): ata do të votojnë për presidentin, për parlamentin, në zgjedhje lokale, si dhe, në KSA të Vojvodinës, për kuvendin rajonal.

     Edhe në Kosovë mund të votojnë shumë serbë, mirëpo kjo është çështje e kontestueshme dhe mund të çojë në dhunë.




    Kështu niste artikulli i revistës “The Economist" për nyjat e pazgjidhura në prag të zgjedhjeve serbe.

    Ish presidenti serb Prof.dr.Boris Lubomir  Tadiq e paraqet veten si pro-evropian dhe pro-reformist.

     Mirëpo ai duket i lodhur dhe ekonomia është në gjendje të rëndë. Sipas një sondazhi, 80% e serbëve janë të pakënaqur dhe të zemëruar, 77% ndihen të pafuqishëm dhe të pashpresë, ndërsa 60 % janë në depresion”, shkruan revista e njohur politiko-ekonomike, “Economist”.




    Teksa ka mbetur pak kohë, ende nuk dihet se çka do të ndodhë në Kosovë me zgjedhjet, shkruan “Economist”-i.

    Autoritetet serbe kanë hequr dorë nga përpjekja për të organizuar zgjedhje lokale për serbët atje, ndonëse dy komuna në veriun e kontrolluar nga serbët mund t’i mbajnë megjithatë këto zgjedhje.

    “Në qoftë se Serbia vendos të organizohen zgjedhje presidenciale dhe parlamentare në veri, pak gjë mund të bëjë Qeveria e Kosovës. Mirëpo, nëse përpiqet t’i mbajë ato në jug, ku jetojnë shumica e serbëve të Kosovës, mund të ketë gjakderdhje”, konstaton revista.

    “Economist”-i vë re se një zgjidhje që mund t’u sigurojë mbulesë të dyja palëve, Kosovës dhe Serbisë, janë zgjedhjet e organizuara nga OSBE.

    Qetësi në prag të stuhisë

     Qendrat e vendosjes vazhdojnë të jenë seriozisht të shqetësuara me gjendjen në veri të Kosovës. Analizat më serioze gjendjen në veri e trajtojnë si qetësi në prag të stuhisë.

    Këto janë arsyet përse janë marrë vendime për të vënë nën kontroll çfarëdo shpërthimi të mundshëm. Ne jemi dëshmitarë se NATO ka marr vendim për shtimin e trupave në veri. Trupat e parë gjermane veç më kanë arritur. Ndërkaq po në këtë kohë, në Durrës dislokohen për veprime të mundshme formacione tjera...


    Ndërkaq çfarë bënë Qeveria jonë?

    Ajo ka disa ditë që ka zbarkuar e tëra në Ferizaj dhe po bën çmos që ta mbaj këtë qendër, madje me çdo kusht.

    Në kohën derisa kryetari i Vetëvendosjes alarmonte me shkresa duke filluar nga krerët e NATO-s e tutje, kryeministri dhe kreu i LDK-së duket se janë pajtuar me skenarë në dëm të Kosovës, në raport me veriun e vendit.



    Përfundimi i zgjedhjeve në Serbi do të jetë prologu i hapjes së këtij skenari.

     Qeveria e Kosovës ka humbur rolin e saj duke hyrë në dialog e papërgatitur dhe duke intervenuar njëanshëm me ç’rast është vrarë një polic. Ai hap sipas tij ka çuar në legjitimimin e strukturave ilegale atje. Kjo ka legjitimuar strukturat ilegale në veri duke i bërë ata faktorë vendimmarrës.



    Qeveria e Kosovës  ka qenë dashtë   të krijojë  një task force  së bashku me ndërkombëtarët dhe përfaqësuesit serb për të marrë vendime, të cilat sigurojnë funksionimin e ligjit dhe rendit dhe njëkohësisht sigurojnë banorët në veri të Kosovës se ata janë të sigurt dhe askush nuk do të bëjë intervenime policore/ushtarake për të zgjidhur problemin atje.

    Problemi i veriut është problem politik dhe duhet zgjidhur me mjete politike, por kjo nuk është e mundur të bëhet nga një qeveri e korruptuar dhe pa legjitimitet të plotë në Kosovë dhe nga një qeveri pa fuqi vendimmarrëse në Serbi  ndërsa bashkësia Evropiane për Kosovën është shumë e ftohtë.


    Bashkësia Evropiane  është inerte dhe shkurtpamëse që po lejon hapësirën për konflikt të zgjerohet duke e llogaritur që më e rëndësishme është që ish presidenti serb prof.Borivoje Ljubomir  Tadiç të fitojë në Serbi dhe në Kosovë të ketë një qeveri të dëgjueshme dhe të sfiduar nga ligji por ne te njëjtën kohë që mund ta mbajë situatën nën kontroll me elementet ilegale që ka si instrument të politikës ditore.

     Kjo në afatgjatë është duke shkatërruar bërthamën e shtetit të Kosovës duke anashkaluar parlamentin e Kosovës dhe duke ngulfatur mediat dhe shoqërinë civile.


    Kjo e dërgon Kosovën në rrugën e shtetit të dështuar dhe jofunksional. Kjo i kushton Kosovës por edhe regjionit.

    Shkëmbimi i territoreve është racizëm



    Për bazin ideja e shkëmbimit të territoreve është një lloj vullneti për racizëm. Sa për shkëmbimin e territoreve, kjo ide është raciste dhe tregon se nuk është pjekuri politike dhe nuk janë marrë mësimet e së kaluarës nga Ballkani.



    Shkëmbimi i territoreve rrezikon të prodhojë konflikt regjional ku Bosnja, Lugina e Preshevës dhe Maqedonia do të vuajnë pasojat kryesore dhe eventualisht populli shqiptarë mund të fajësohet për destabilizim dhe eventualisht nga një propagandë mediale e organizuar mund edhe të ngjyroset me etiketime tjera sidomos ato religjioze qe e lënë përgjithmonë jashtë  Bashkësisë Evropiane.

    Floripress

    MALLI I POETIT

    Iljaz PROKSHI





    Kur e lexova letrën e gjatë që më vinte nga një mik i imi mërgimtar, që tash e sa vite nuk jeton në Kosovë, për një çast u pikëllova shumë. Nuk e dija pse më vinte aq zemërim ë vetvete; as guxoja të përmend fjalën ekzil, disi ia kisha caktuar vetes një lloj sprove të qëndresës dhe më kot me logjikën time mundohesha të gjeja ndonjë zbrazëti të përshtatshme që të çmallem jo mes fjalëve, por dhe nga lotët. Hapësira para syve të mi përcëllente dhe e dija një gjë;mikun tim që kish bërë edhe një libër me poezi, e s'kish guxim ta dërgonte asokohe për botim, kish një anë tjetër përceptimi. Ai mbase afsh i tij i fshehtë, që kish rënë mbi shpirtin e tij si një zjarr. Dhe unë mendoja gjithnjë se ai fshehte një vështrim tjetër; i kish dhënë një dimension paksa tjetër përmasës atdhe - robëri, ndërsa tani më shtyri t'ia ktheja pergjigien dhe t'i thosha se poezinë e ke të mrekullueshme dhe e vlen ta botosh.


    Iljaz Prokshi dhe Gëzim Ajgeraj

    I rrënuar nga kujtimet për ata që gjenden në mërgim, ngjeva penën dhe, mes tjerash, i thashë se si këtu bënë kohë e ligë, diçka si luftë, se jeta kurrë s'ka tjetër dritë, veçse këtë që me arsye e paarsye e ndiejmë, e bëjmë mbase vetë. Nata këtu bie si furtunë dhe s'di askush se si do të gdhijë dita e nesërme. Të gjitha këto ia thashë përngutas, me qëllim më të mirë që të mos e shqetësoja aq shumë mikun poet, por, megjithatë, ai pasi kish marrë letrën, më thoshte në një pjesë të letrës: çfarë mërzie, mërgimi të dërrmon dhe kujtimet mund t'i rrënojnë përgjithnjë. Dhe për çfarë për një dhe tëndin, për drunjtë, lumenjtë, rrugët, për shkrepat dhe lisat qindvjeqar, më ë fund, dhe pse edhe për ndonjë shpend apo të afërmit, madje ndonjë idil të dashurisë..." Pas një kohe të gjatë, miku Gëzim A., m'i dërgoi poezitë me një zarf dhe bashkë me to dhe një copë letër tjetër. Tashti letra kishte vetëm një porosi të shkurtër: "Lexomëni këto vjersha dhe nëse bëjnë do të doja ta bëja një libër. Nëse nuk vlejnë, atëherë mos çaj kokën, mund të pres akoma!". Ishte një porosi që në shpirtin e atij djaloshi me aq talent vërtet mërgimi kishte lënë gjurmë te thella, dhe objektiviteti larg atdheut, larg gjithçkajes së tij e kishte rrëmbyer dhe së fundi pa e përjetuar lirinë e moshës as këtu, as atje kish shfaqur dilema. Pas një leximi që u bëra atyre poezie pashë se jo që vlente të botoheshin, por ishte një poezi e thënë lirshëm, një pjesë e jetës së mërgimtarit, madje një dëshmi se një mënyrë konstituive ai kishte përthekuar subjektin lirik dhe tani donte ta shfaqte para lexuesit. Nga ai burg i atëhershëm në Kosovë, unë mund ta përjetoja paksa ndryshe përceptimin e tij, por fluturimthi ia ktheva përgjigjien se poezitë do të botohen së shpejti se brenda shpirtit tënd shoh një vullkan, që burimin e ka te atdheu, te Olimpi i muzave, dhe s'shkon huq asgjë nëse e boton sa më parë.
    Ishin ato netët e gjata larg atdheut që m'i kish përshkruar në letër, por edhe përceptimi metaforik në poezi, te Gëzim A., që jeton larg atdheut në Zvicër, fytyra e Vërrinit, të tij rri përherë në dhomën ku banon. Çdo djegie i përgjigjet vetëm shpirtit të tij prej mërgimtari, edhe kur merr e më flet në telefon ndiej se zemra i pikon lot. "Pse shfaq dilema për atë që shkruan? Mos i bërë të mbesin copra letrash që të hidhen apo?"
    "Jo, jo, - më thotë, - por, ja që mbase nga mallëngjimi i tepërt dua të jem më i thellë ose edhe më i qartë. Mund të ketë lajthitje aty-këtu në ndonjë poezi, në ndonjë varg." "Si kështu? I them.
    "As vetë nuk e di, por do të doja ta botoja", - më tha.
    Duke ditur se njeriun e shkapërderdhin brengat andej-këtej, duke ndjekur situatën këtu dhe rreth nesh, ato poezi hynë brenda kopertinave si një trung që gjëllin përherë, dhe qet gjethe në pranverë. Dielli nën paradokset e rrezeve të tij m'i kish lidhur nyje ëndrrat për diçka që s'do aq shpjegim... Kjo mrekullia, thashë me vete kur pashë librin e botuar me poezi, "Klithmë malli" të Gëzim Ajgerajt. Ndërmarrja botuese "Rilindja" e botoi me kënaqësi, sepse me gjithë fluktuimin e madh të botimeve nder botues të tjerë, ky libër shquhej dhe pse të mos botohet. "Asgjë S'ia kalon një dhembje e lehtë e kokës ndonjëherë... e garantuar, e pastër, e vërtetë... Çka, thotë Beketi. Poezia e këtij mërgimtari ngre para vetes dhe një mesazh; lidh fatin e njeriut të mërguar anembanë botës duke përtypur mallëngjimin. Me të marrë librin përmes një agjenci, poezi Gëzim A., një natë më thërret dhe më falënderon për punën që kishim bërë. Unë i thash se të punoftë pena, shkruaj përsëri. Dhe ai vërtet nuk ndenji duarkryq, biroi nëpër labirintet e peizazhit të errët të atdheut të tij dhe ringjalli apogjeun e quajtur art. "Jam i kënaqur me librin, s'e kam menduar se do të dalë kështu", - më thotë në telefon. "Mos hesht, shkruaj", - i thashë.
    Pastaj më pyeti për gjendjen në Kosovë, për hallet, problemet e jetës, të shkrimtarëve. Dhe sa herë nxirrte zërin, më dukej se pshertinte. Ndërsa unë mendoja me vete se mërgimi vërtet e shkallmon njeriun, por s'e thyen dot, janë paradokset e diellit ato që s'prajnë e në vete kanë apsurd; heri i poezis së Gëzim A., kërkonte vetëm lirinë që ia kishin vjedhur pushtuesit me vite, me shekuj, që rrënoi shtëpi dhe vrau njerëz; bëri masakra në Likoshan, Qirez, Prekaz etj. Poetët do t'i ndiejnë paksa ndryshe nga të tjerët. Prandaj shpeshherë me arsye kërkojnë qetësim të brendshëm, pasivitet, për të mundur që të shpërthejnë më lehtë në krijimtari. Mirëpo ata që kanë mërguar, edhe pse të molisur, nuk ndiejnë mungesë force, as rënje atdhedashurie. Flasin, shkruajnë e për atdheun e vet mendjen kurrë s'e shpiejn tjetër kund.
    Ata i gëzohen lirisë...

    Ç`ti bëj frymëzimit ta fik ndër rima...




    Gëzim Ajgeraj, poet i arratisur larg atdheut, përreth dy dekada, apo me mirë të themi gati gjysmën e jetës së tij e kaloi jashtë vendit të vet. Zvicra ishte stacioni i fundit, kur në vitin 1988 u arratis nga atdheu i robëruar dhe mori botën në sy.


     Ai flet me nostalgji për vitet e rinisë, vite këto që u rrit e i kaloi në qytetin e bukur, në qytetin e lashtësive historike, në qytetin e Abdyl Frashërit e Ymer Prizrenit, buzë rrjedhës së çiltër të Lumëbardhit. U lind në Vërrinin heroik dhe gjithnjë rezistues në luftërat për çlirimin e vendit nga okupatori. Shkollimin e mbaroi në Malësi dhe në Prizren për të vazhduar më vonë edhe në Zvicër.






     Ishin vitet e rënda, vitet e lëvizjeve të mëdha në Kosovë kur Gëzimi u largua nga vendlindja, duke qenë i pranishëm me tërë qenien pranë dheut të lindjes. Gjashtë vjet veprimi në ilegalitetit, moralisht u kalit, tradicionalisht i frymëzuar nga një ideal i lartë drejt përpjekjeve për çlirimin e atdheut.


     Gëzim Ajgerajn, kurdoherë e gjejmë të pranishëm nëpër demonstrata që organizoheshin kundër shtypjes e shfrytëzimit nga ana e okupatorit serb. Gjatë viteve '82-88 dha kontribut shumë të çmuar rreth shpërndarjes së materialeve propagandistike për vetëdijesimin e masave të thjeshta të popullit.


    Në vitin 1988, nga njerëz të besuar qe njoftuar se së bashku me shokun e tij S.P., nga shërbimet sekrete të shtetit okupator përgatiteshin dosje dhe se së shpejti do të arrestoheshin. Për t’u shpëtuar kthetrave të këtilla, detyrohet të largohet nga atdheu, gjoja për shkaqe ekonomike.


    Krijimtaria e tij letrare fillet e para i ka që nga klasat e para të fillores. Më vonë, kësaj dhuntie, filloi t’i përkushtohej edhe më me shpirt.

    Shkrimet e tij i gjenim të botuara në shumë revista e gazeta të kohës, po,për shkak të censurës, jo gjithçka e shkruar nga Gëzimi gjente dritën. Gjatë viteve 1988-1989, u bënë lëvizje të mëdha në Kosovë. Gëzim Ajgerajn e gjejmë kudo, në Gjenevë, Bernë, Cyrih, Prizren, Prishtinë, e deri në Hagë, gjithnjë në shërbim të kombit e atdheut.

    Duke përfunduar, fitojmë përshtypjen se, Gëzim Ajgeraj, veprimtarinë në shërbim të atdheut më me ngulm e ka filluar që nga viti 1981, që nga vitet e para të shkollimit të mesëm, duke mos u ndalur deri në përfundimin e luftës më 1999.

    Ndonëse larg atdheut fizikisht,veprimi i tij, tashmë edhe më i mobilizuar në shërbim të atdheut, kudo që kishte vërrinas e të tjerë shqiptarë nëpër Evropë, Gëzimi qëndronte në ballë të organizimeve për ta ndihmuar luftën edhe moralisht edhe materialisht duke gjetur përkrahje të plotë nga shokët me të cilët bashkëpunonte.

    * * *

    …Është e pandashme krijimtaria letrare e tij gjatë gjithë kësaj kohe. Që nga viti 1987, filloi të botojë thesar librash, si:

    1.”Klithmë malli”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë,1997; 


    2.”Ëndrra për parajsë”, poezi,“Rilindja“,Prishtinë, 1998; 


    3.”Qiellit po digjem”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998; 


    4.”Flakë në plagë”, poezi, „Rilindja“, Prishtinë, 1998; 


    5.”Kënga e babait”, poezi për fëmijë, „Apolonia“, Prishtinë, 1998; 


    6. “Urti popullore të Vërrinit 1”, (bashkautorësi), „Apolonia“, Prishtinë,1998; 


    7. “Mallëngjimi”, poezi, „Rilindja“,2000; 


    8. “Balada e Vërrinit”, K.L. „F. S. Noli“, Prizren, 2001;


     9. “Rruga e lirisë”, dramë, „Meshari“Prishtinë, 2001; 


    10. “Rruga e lirisë” (intervistë) me Zafir Berishën, botoi Asociacioni i Veteranëve të ish- UÇK-së – Prizren, 2002; 


    11. “Atdheu në trastë”, cikël me poezi, e botoi revista letrare "Jeta e re" nr. 4, korrik-gusht 2002, viti LIV, Prishtinë; 


    12. “Pëllumbat e lirisë”, novelë për fëmijë, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren, 2004;


     13. “Ditët e bardha”, novelë për fëmijë, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren 2004; 


    14. “Atdheu i copëtuar”, cikël me poezi, në librin “Pikoi molla gjak” (Lirikë me motive arvanitase), botoi MKRSÇJR-Departamenti i Çështjeve Jorezidente, Prishtinë, 2004; 


    15. Cikël me poezi, “Udhë e zjarrmi”, në librin “Muzat i bien lyrës”, Edicioni i revistës “Fidani”, Prizren, 2005; 


    16. “Lulëkuqet e Vërrinit”, Edicioni “Metafora”, poezi, Zvicër 2005. 


    17. “Zana në mërgim” (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007;


    18. “Huqet e Benit”,(poezi për fëmijë), ”Metafora”, Zvicër, 2007; 


    19. “Bosi lepurushi”, fabula, ”Metafora”, Zvicër, 2006; 


    20. “Gjëegjëza”, ”Metafora”, Zvicër, 2006;


    21. “Dita me Tonin” (Poemë), ”Metafora”, Zvicër, 2006;


    22. “Muajt e vitit me Ardin” (Poemë), ”Metafora”, Zvicër, 2006; 23. “Dallëndyshja në Vërri” (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007; 


    24. “Kroi i qytetit tim”, (poezi për fëmijë), ”Metafora”, Prizren, 2007; 25. “Masakra e Tuzsuzit”, Monografi, (bashkautorësi), „Metafora“, Prizren, 2007.

    Nga janari i vitit 2004, editon revistën: ”Metafora” (Editorial i poetit) që del në çdo tre muaj. Është anëtar i Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës, në Prishtinë. Nga 23 marsi 2002 është anëtarë i Lidhjes së Shkrimtarëve të Zvicrës.

    Ka bashkëpunuar dhe bashkëpunon me të gjitha gazetat dhe revistat e kohës, si: “Rilindja”, Zvicër - Prishtinë, “Bujku”, - Prishtinë, “Zëri i Kosovës”, Zvicër - Prishtinë, “Bota sot”,- Zvicër, “Koha ditore”, - Prishtinë, “Epoka e re”, - Prishtinë, “Zëri”,- Prishtinë”, “Fakti”, - Shkup, “Ars” – Tiranë, “Pena Shqiptare”, - Prishtinë, “Pionieri” – Prishtinë, “Zogu i mëngjesit”, - Prishtinë, etj.


    NOKTURNO PËR IKJEN

    E lash të djeshmen duke kënduar nën lisa
    Me vete e mora këngën e pakënduar dhe mallin
    Ika dhe pa u përshëndetur s`më la loti
    Dhe shkrumi i nënës tek më puthi mes balli

    E lash të djeshmen të mi freskoi kujtimet mes këngëve
    Me vete i mora ëndrrat dhe strajcën plotë mall
    Ika pa u përshëndetur pa i dhënë lamtumirën
    Seç mu hap në zemër atë ditë dhe një plagë

    E lash të djeshmen të ma ruaj ditën e kthimit
    Me vete i mora shpresat dhe mbathcat në strajcë
    Nuk i dhash lamtumirën shumkujt që i dua
    Më pritni thashë, se kthimi një ditë ka për të ardhë.


    19 maj 2011, Zvicër, Grabs.

    DIKUSH..., PO I BËNË GROPA LIRISË

    Ju që të djeshmen po e dërgoni në gjykatë
    Mos i gëzoni të sotmes
    E nesërmja do të u hakmerret

    Vërtetë, kan ndërruar faqet e historisë
    Liria ende të freskët e ka aromën e luleve
    E rrënjët plotë gjak

    Plotë njëqindëvjetë i dham gjak nga bonca e jonë
    Gjymtyrë e mish nga ashti
    E ushqyem me çka patëm, të shtrejtën

    Dhe ju prapë si bini kokës
    Liria e ka ngjyrën e gjakut
    Blu, është ngjyrë e huaja

    Ju që po ma dërgoni kohëkuqen në gjykatë
    E mi vëni pikëpyetje faqeve mbi histori
    Mallkimi i gjakut do ju zë

    Lum ata, që lirinë e shikojnë në sy

    *Disa vite më vonë, pas një lufte të përgjakshme në Kosovë.

    JAM LODHUR DUKE I NUMRUAR VITET

    Jam lodhur duke i numruar vitet
    Me pikat e mallit i shkruaj ditët në kalendar
    Asnjë çast s`më shpëton tek i përcjell ngjyrat

    E ylbereve të mallit

    Dallëndyshe është bërë etja
    Mallit i kam vënë krahë
    Zjarmia përvëlon mes Alpeve

    Sharri është bërë stacion i fundit ku prehen ëndrrat
    Përmbi Alpe përditë po bie borë, stinët kanë rënduar

    Sa i gjatë ky udhëtim fundi s`po i duket


    3 korrik 2011, Zvicër

    UNË, ECË VETËM VERTIKALISHTË

    Unë, vertikalishtë di të eci
    Ndoshta e kam gabim, që kurrë s`i japë lak
    Di dhe ti këshilloj të tjerët
    Idealin e shikoj në sy, dhe kurrë s`kthehem prapë

    Unë, njëherë çështjen e vë në peshore
    Bardhë e zi tek e shikojë
    Miqtë më thonë;ecja e jote të vë në përmendore
    Dhe unë ecë vertikalishtë, nuk lakoj

    Unë, s`varem në litarin e askujtë
    As litarin askujtë s`ia varë
    Eci vizionit tim
    Vertikalishtë, kurrë pa u ndalë

    Të jesh o të mos jesh sotë bota
    Njeriu duhet të udhëhiqet nga një ideal
    Lajkat dhe kurthat e të ligëve
    Më bëjnë edhe më vertikal


    Korrik, 2010, Zvicër

    NGAPAK NGELEMI FËMIJË NË JETË

    Nënës i qahemi nganjëherë
    Apo babain kush e ka
    Pastaj me vellezer e motra
    Kur përsërisim ndonjë shaka

    Me shokë kujtimet kur i shfletojmë
    Dhe ndonjë huq sikur s`harrojmë
    Kur njëri tjetrin me fjalë ngacmojmë
    Ndjenjë nostalgjie kur të pushton

    Dhe ndonjë huq kur bëjmë në jetë
    Nostalgjin kur na e trazon
    Ngapak fëmijë ndoshta kemi mbetë
    Kur si shkon huqi moshës që ke


    20 korrik 2011, Zvicër

    NË LEZ

    Shpalosa pasditen
    Plotë dhimbje e krenari

    Mes kullave të rrënuara
    I mblodha plagët

    Epokës së kuqe
    I thura lavdi

    Dëshmorët
    I pikturova vargut

    E me dhimbjen në gji
    Lezi-t të shkretuar
    I thash lamtumirë


    Korrik, 2011

    LARGË

    Tani më gjithçka ka ikur
    Ikjes sate maratonës

    Këtej Alpeve e atje Sharrit
    Ylberet e udhëve mbytë janë në zjarmi

    Mi ktheni shpresat e lëna
    Diku ndër lisa

    E një ditë
    Ëndrrat të prehen të qeta


    28 dhjetor 2010, Zvicër



    IKJE PA LAMTUMIRË

    (Poetit të ndjerë;Rexhep Smajlaj)

    Dy ditë para ikjes
    Më dha ngushëllimin për babain
    Ah, sa më lehtësove dhimbjen mik...

    E dy dit më pas,
    S`di pse të pëlqeu ajo ditë tetori
    Apo e zgjodhe vetë, Ti i pari

    Dy ditë përpara ikjes
    Ma fale ngushëllimin për babain
    Mik, i gjakut të pendës
    Sa mu lehtësua dhimbja
    E dy dit më pas...
    Nuk e di
    Në e zgjodhe vetë
    Atë ditë të bukur tetori
    A të zgjodhi ajo Ty

    Sa pak fjalë ndërruam
    Brenda ngushëllimit
    Të paktën të mbajta krahun tek të përcolla
    Rrugës s`më tregove për ikjen
    Të paktën edhe një lamtumirë të ta thoja
    ... sot, më vie të plas

    Unë, ende s`pajtohem me ikjen
    Ajo ditë tetori po më bën të plas
    Ah, sa pak fjalë ndërruam
    Brenda atij ngushëllimi
    Të paktën dhe një herë për vargun
    Ndonjë fjalë ta çmallnim

    Unë ende nuk pajtohem me ikjen
    Shpresa më mbanë diku të pres
    Të paktën dy tri fjalë të ti shpjegoja për Vërrinin
    Për luftën, për trimat....
    Për bukurit që të kishin magjepsur...
    Ah, mik i pendës
    Kjo po më bën të plasë

    Unë nuk pajtohem me ikjen
    Ndaj lamtumirën s`ta kam dhënë
    Një ngushëllim për mua e vargun
    Një kujtim për ty, e vargun tëndë


    Tetor, 2010, Zvicër

    (Vetëm dy ditë më parë, poeti Rexhep Smajlaj, bashkë me miqtë Berat Batiu-n dhe poetin Ilam Berisha, më patën vizituar në shtëpin time në Malësi të Vërrinit, për të më dhënë ngushëllime, për babain tim. Dy ditë më vonë, lajmi për ikjen aq të pa pritur të poetit, më vie në Zvicër).


    LETËR MIKUT TIM

    (Mikut tim Flurim Islamaj

    - ish luftëtar besnik i UÇK-së)

    Shpeshë ulem e flas me mallin
    Dhe ia dëgjoj vringëllimën e shpatës
    së zemërimit tënd
    (të jap të drejtë, pse;)
    Dhe sa herë e shpalos idealin tonë të nëpërkëmbur
    Lojën e evropës plotë hile
    Zemërimi shpërthen e ia marrë mbi letër
    Lavdi shkruaj dhe për shokët e tu lulëkuqeve
    Atdheut i thuri këngë
    Dhe sa herë ta dëgjoi klithmën e zemërimit tënd
    Tek ia pështynë surratin ligësive;
    Mik i dashur;lirinë e gëzojnë ata, që më së paku i dhan!
    Ah, sa më dhimbsesh...
    Vitet e tua maleve t`Kosovës
    Liria e ardhur krahëthyer
    E pushka e jote e varur në gozhdën e të mashtruarve...
    Me therrin në shpirt
    Dhe sa herë flasë me mallin e Ty
    Krenaria s`më zbehë
    E shpalosë idealizmin e pa thyeshme
    Vitet e protestave, demonstratave para tankut barbar
    Luften për lirin e atdheut, emblemën mbi ballë
    Dhe sotë.... prapë të coptuar
    Hartave e gjeografikeve në ballkan
    Ah, sa rebelohem
    Krenarin tënde e timen nuk jap,
    Dhimbjen për atdheun e coptuar çdo ditë e shtroi në sofër
    E këngën e bëj ilaç të shpirtit
    Se një ditë të gjitha hartat do ti bëjmë bashkë
    Dhe unë sërish ia marr vargut plotë krenari
    Se ne mbetëm luftëtar të përjetshëm të atdheut


    Gusht, 2011, Zvicër


    MJAFTË MË ME ATO LOT MALLI, NËNË

    Mjaftë më me ato lot malli nëna ime
    Të lutem mos ma rëndo kurbetin, më bën të vuaj
    Në mes ylberet e largësive tona dhe motet
    Ti digjesh atje e unë këtu në dhe të huaj

    Largësia në mes përvëluar na i ka ëndrrat
    Shpresat e dikurshme për nipa e mbesa plotë kullat
    Djemtë, nipat e tu të tretur udhëve të botës
    Me ëndrra tjera po rriten, ende s`duan të bëhen burra

    S`duan të dinë për shpresat dëshirat tona
    Dhe këtë mall që na dogji neve të dyve në mes
    Ende s`duan petkak e burrnisë, s`na ka ikur koha
    E çke ti e gjyshja, pse po u ngacmon ky ves


    Shtator, 2011


    NËNË, MË FAL PËR THINJAT E TUA

    Nënë, më fal për thinjat mbi flokun tënd
    Kjo borë e mallit që po zbret mbi ty
    Dekadat po shkrihen mbi ballin tëndë
    Për nipat e mbesat për kullat e mbylla në dry

    Nënë, të shoh si zbardhesh përvjetë
    Mallin e shtrydhë në shaminë mbi gurë
    Pritjeve tua kthimet tona presin
    Ah, sa të gjata janë këto udhë

    Nënë më fal për thinjat, udhët shpirtin ma dërmojnë
    Thinjat e moshës po, por ato të mallit, ah sa më rëndojnë


    Shtator, 2011


    JU MADHËROJ NË VARG

    Ju madhëroj nëpër vargje njerëzit e mi
    Ju them se ju dua e më mungoni në këtë arrati
    Dhe sa herë zbres mes jush e i çmall dëshirat
    Vargu e rimat mbyten zjarmis

    U jap krahë dallëndysheve të mallit e i nis tek ju
    Të u sjellë të falat e mia se ju dua, ah sa më mungoni

    Dhe malli më grin më grin në shpirtin tim
    Bashkë me këtë të djegshmin mërgim


    shtator, 2011

    KU TRETËN

    Shpesh malli më kthen në Vërri
    Kur plotë nostalgji këngët i dëgjoja
    Ditëve të Majit plotë bukuri
    Shëngjerqkat belkëputura kah i shikoja

    Kordelet e shelgut plotë gjelbërim
    kah i zbritnin mbi flokë kurorë
    Jehonës së kujtimeve sot digjet malli imë
    Ku tretën, ku vajtën, u zhdukën si një meteorë

    Dhe unë këtu larg me mallin e Vërrinit kërkoi
    Po shëngjerqkat e brezit tim askund si takoi


    Maj, 2011

    *Shëngjerqkat – emërtim për gocat e lagjes,
    të cilat gjatë festave të Shëngjergjit, këndonin me ditë të tëra…


    VËLLA I DASHUR, MË DIL NGA KOLONA

    Vëlla i dashur, mos hyjë në kolonën time plotë udhë
    Se përvëlon shkrumi ikjeve të përmallta
    Breza e breza me strajcën mbi shpinë
    Atdheun e mbyti pritja…

    Vëlla i dashur, mos mbjell farë kolonës sime
    Se bimën e sajë e dogji harrimi
    Gjeografit e udhëve s`dua të të zhuritin
    Se e idhët është kafshata e mërgimit

    Vëlla i dashur, më dil nga kolona se ma dogje shpirtin
    Ikës sajë seç më ndjell klithmën e harrimit


    shtator, 2011

    RIKTHIMI PLOT LOTË


    (Babait)

    U riktheva plotë mall e kurbet
    Të shpalos kujtimet të mbylla në kullë
    Ah, ç`u mbusha në vai para çelësit që pret
    Dhe malli i vendlindjes që s`u çmalla kurrë

    Ja odë e babait e mbetur e shkretë
    Plisi plotë kujtime lotët mi trazon
    S`më priti kësaj here sikur për çdo vjet
    Të më përqafonte këtu në ballkon

    Kujtimet e luftës sa herë mi shpaloste
    Dy herë rob i serbit tytat prapa veshi
    Seç i çlodhte dhimbjet sa herë më tregonte
    Mbaj shënime biro brezave të u mbesin

    Se kaq shpejt do ikte pa thënë lamtumirë
    Atë ikje të shpejtë vështir ta pranoi
    Atë ditë tetori të mbushur me diell
    Plotë dhimbje e lot s`mundë ta harroi

    Vetëm nënë e shkreta dhimbjen ma kupton
    Kthinave të shtëpisë përpara më prinë
    Me vëllezërit e motrat dhimbshëm më shikon
    Dhe e shtrydhë lotin e ma fsheh shaminë


    Prill, 2011


    MONOLOG

    Rastësi apo udhëtim i pa fund
    Udhëheqin këto ikje unin tim
    Duan mbathca apo duan kthim
    Njëqindvjet largësi nëpër botë
    Duan që unë një grusht i dheut
    Të Sharrit që të çmallem me ty
    Dhe që ky mishërim me jetën
    Të na shpjer në dritën e fatit
    Ku duan zotrat e dëshirave
    Dhe të ëndrrave të pa arrira
    Nënë t`u verbuan sytë sall lot
    Te pragu i shkrumbuar në lagjet
    E shkreta e të lisi e të hija e arrës
    Deri te votra e sofra e shtruar
    Nën qiellin tënd bie një tel kitare
    E mallin na ngacmon së largu
    E rigon shi mbi vargjet e shkruara
    Me shkrumb për këngët e mbetura
    Përgjysmë si kujtim i idhët i ikur
    Duke fshirë lotët me shaminë qull
    Duke bredhur betejave si një flamur
    I një lufte të humbur me plotë skllevër
    Që vejnë dikah me ëndrrat e liga
    Si një udhëtim të moçëm të pa fund
    Që me lotë nisi e s`u mbarua kurrë

    12.2.2000

    ATA PO VONOJNË

    Ç`përvëluam kokë udhë motgjata
    Grykën e gjërë ja qepëm trastës
    Na rjepi për së gjalli plakëmadhja
    Kokëbardhë i qelëm kokës lulevjeshta
    Më afër harrimit gurin e afruam
    Përshpejtuam rrjedhën e lumit të jetës
    Tani kumti i ikjes po vonon harrimit
    Udhëve të gjata me dhembje e pikëllim
    Pas atyre shtatëdhjet e shtatë bjeshkëve
    Pret votërshkreta e bërë blozë e hi
    S`e mbaruam ende gujën e mërgimit
    Digjet pritja avull ardhjes së vonimit
    Bardhësit e ardhura presin padurimit
    Liri e Kosovës dritë m`i bën këndimit

    Zvicër, 22.2.2000.


    DITAR I DITËS

    Nga dritarja e largësisë
    Ikën ëndrrat e mëngjesit
    Pa u çlodhur mirë amshimit
    Para diellit e nisi udhëtimin malli
    E u bë rrufe qielli të dallëndyshes
    Përtej shtatëdhjet e shtatë bjeshkëve
    Aty ku ja thuan një këngë lirshëm
    Kosova largë ëndrrave të mia gëzohet
    E unë mjerani i largësive të humbura
    Këtyre udhëve Evropës ja kruaj shpinën
    Ndrydhi ditën kronikave bojë gjaku
    Pa kujtuar se borëbardha po vjen
    Me gropat e lumit të jetës mbi ballë
    E me një trastë malli mbi shpinë

    24.2.2000

    NJË SHI PËR TY

    Sonte më shumë se kurrë pata mall
    Ylberet e sosur jan mbushur me zjarr
    Vetëm shiun për vete po e ruaj
    Le të shuajnë etjen udhët me plagë
    Këtij qielli të mbushur me re e brengë
    Unë eci eci dhe s`di kah vete o zot
    Unë udhëtari ytë i humbur në këtë shi
    Me ikjet që më ndjekin pas gjithnjë
    Me largësitë që më verbojnë pa pra
    Nga bukuria jote o engjëllusha ime
    Tej meje i thura ëndrrat dhe këngët
    Sot ti je dielli unë shtegtari i himbur
    I harruar si Ago Ymeri kthyer pas luftës
    Me ty në gji e pa ty këtu largë Kosovës.

    29.2.`99.

    AKT

    Dashuri që vrapojnë për ta zënë diellin
    Shkëmbinj ngjyrë flamur e plisa të bardhë
    Shllunga tymnajash që e vrasin qiellin
    Vrapim shqiponjash për ditën që s`ka ardhë

    Nëpër gjëmë tytash ku shkrihet jeta
    Pëllumbat e malet dhembjen e ndajnë
    Një sundimtar ka sjellë mesjeta
    Këtij burgu të madh nëpër Ballkan

    Në tregti kohrash Evropës së vjetër
    Finale të quditshme po luan ky fundshekull
    Nga një kuvend lodrash një moti të përdalë

    Liria e shqipeve para aktit final

    I MËRGUARI

    Kafkës së tij digjet mendimi
    Zjarri i shekullit bëhet hi
    Fjala i mbaron harrimit
    Një cop atëdhe përvëlon në gji

    Një mal urimesh përtej shtatë bjeshkëve
    Në krah të dallëndyshes fluturon qdo ditë
    Nis kah Kosova me të ndër male
    Merr këto lule dhe pakëz dritë

    Digjet Kosova digjet mendimi
    Lumit të jetës shafran çdo ditë
    Brenda vetvetes e ndrydh zemërimin
    Djeg kalendarët e ik e ik

    NGACMIMI I MUZËS

    M`i duhet vargut një kohë tjetër
    Koha e shkrimit me shi po tretet
    Dhe rreshtin më s`e han robëria
    Në lirikë rimash gjakon liria

    Një zog rimash ma kërkon qiellin
    Një tjetër dhembje dashurinë ma vret
    Ç`ti bëj frymëzimit ta fik ndër rima
    Apo ta ruaj për ditën që më pret

    Kam frikë se kohës han mishi hekur
    Sado po e lidh më të voglën fjalë
    Më mirë të shkruhet për një kohë tjetër
    Një kronikë bashkë varg edhe zjarr


    DHUNË

    Shpërtheu ajo fjalë e ranë kobit kullat
    Lumenj gjaku na dhuroi mesjeta
    Në tragjedinë tonë fort po ndrydhen varret
    Ç`diell do të na ngrohë e ç`zot do të na do
    A mos zogun tonë na e shituan
    Lakmitarët e fundfillimitshekullit
    Njëqind mote dhunës dritë për një kohë tjetër
    Nëse s`rrjedh gurra apo lumi
    E bëjmë një legjendë i japim kuptimësi jetës
    Në mos të paktën i ndezim kandilin vetvetes
    Na i marrsh të ligat o varg
    Që s`u shkrove në një mot tjetër


    GJAK NËPËR LIRIKË

    Unë s`po mund të shkruaj më lirikë
    Atë gjaku po ma mbyt
    Edhe malli e brenga jan bërë prush
    Ka kohë që edhe kënga buzët s`i puth

    Po zemërimi shpesh më tërbon
    Mëria më të fortë më bën
    E gjaku rrjedh fjalëve
    Atdheut tim prap do t`i shkruaj lirikë
    Se brenga lirinë e mbyt
    Atdheu im dashuri e dashurive


    NISJA E VULLNETARËVE

    Mirë se na vjen ikje vullnetarja ime për liri
    Evropë e Bashkuar vullnetarisht po t`i lirojmë
    Metrot sheshet qytetet
    Kështu do të të thoshte edhe i madhi Shkreli
    Atje matanë Ballkanit tënd do rritur bari
    Ndrit liria
    Klyshmirës sate i duhet shpërblyer fajësia
    Frëngjive nga një tytë në sy nga një pishtar
    Po të kthehen t`u flasin shqip kullave shqip lirisë
    Me nga një fjalë në gojë me nga një dashuri në zemër
    Po të vijnë të të ndezin dritë,lules t`i vënë emër
    Me nga një mallë lirie me nga një zjarr në gji
    T`u japin ujë gurrave vrull burimeve
    Këngë maleve shkëlqim shkëmbinjëve
    Lule atdheut rrënjë lirisë

    FATE E NJERËZ

    Milingonë e ferrit ma bloi mendimin
    Kohë që u tha koka si s`u thye
    Udhët e pa shkruara tej përtej harrimit
    Kohë e ndarë në dysh hedh barin durimit
    Agimet pa diell zënë myshk mendimit
    Durim i tepruar shpaguan vonimit
    Bonce e pashterruar mëshirës së kroit
    Këngë e pakënduar larg mirësisë kremtimit
    Dritë e vonuar ma mban peng zhgënjimin


    ENIGMË

    Ku mbetën ato ikje ai plis ajo këngë
    Në cilën dërrasë shkeli pranvera
    Në cilin udhëkryq u përqafuan udhët ikjet
    Ç`është ajo klithmë kulle
    Me ato dyer të mbyllura
    Prapa rrjetës së merimangave

    Ku u varën mbathcat
    E kthimit tim kryengritës
    Në cilin tra

    Ku është sekreti

    ETYD

    Udhët e mallit i gjetëm
    Ato kërkojnë vetëm një shkuarje
    Vetëm sa të thihet floku
    E varri ta ndërroj dhembjen

    Në palcën e harrimit
    Do të mbetet vetëm hi
    E mbathcat e kthimit
    Flakë në plagë.

    LETËR MIKUT

    (Mikut tim, Ilam Berisha-poet)

    Mik i dashur!
    Të gjata janë udhët tona
    sa gjeografitë e botës

    Lot është bërë malli
    vaj kënga

    1.

    Hej mik!
    Kam njëzet pranvera që bredh
    me strajcën mbi shpinë
    e mallin në gji

    Sheshe e qytete janë tonat
    Përditë e më bukur i zbukurojmë ato
    Evropës ia qëndisim fustanin
    që më e bukur të duket

    Vaj halli për ne
    Udhët ikjet

    2.

    Dyerve të huaja rrjedhin motet
    I huaj këtu e atje
    Përherë në rendin e dytë
    nën mallkimin e harrimit

    Udhë të Evropës
    i qëndisim ëndrrat
    për kthimin që s’po vjen

    3.

    E mban mend ikjen?
    Qielli u nxi, mbi kulla ra shi

    Atdheut praroheshin pranga për idealin tonë
    e neve na dhembte shpirti për fjalën e lirë
    Kujt t’ia shpalosnim dëshirat
    e t’i hapnim zemrat?!

    Gjokset i kishim bërë murana
    për diellin e Kosovës

    Me vdekjen piqeshim përditë
    Ec e duro nën lëkurën e robit

    4.

    Motet e kuqe mbi Vërri
    rrodhën pa ne
    Hapën plagë të reja

    Edhe pse s'isha në ditët e dhimbjes
    Atdheut kurrë s’i mungova

    Sa mirë që erdhi dita
    e idealit tonë, mik!

    Ende pikon ajo
    Ende dhemb shpirti

    6.

    Tani kur Vërrini i shëron plagët
    e netëve të ndërrimit të epokave

    Vargu për atdheun është bërë forcë
    Lirikat këngë e dhembjes krenare
    për ardhjet e bardha
    të mbytura në blu
    5.

    E ne ia numërojmë plagët faqeve në libra

    7.

    Mik i dashur!
    Neve na dogjën ikjet, udhët
    Gjithçka është bërë mall
    në këtë kapërcim

    Largësitë kanë hyrë në mes
    E ne flasin me gjuhën e harrimit
    Gjaku i Arbrit po shprishet

    Ah mik, - anija e fjalës shqipe po mbytet
    në detin e fjalëve të huaja
    Mik!
    Më mbytën këto plagë

    9.

    Vargun e mbyti shiu
    nën këtë qiell pa ombrellë

    Gjaku i shprishur është bëre plagë
    nëpër gjeografitë e ikjeve
    Gjithçka kundërmon harrim

    Vetëm Ti ia njeh plagën
    klithmën e vargut tim

    10.

    Mik i dashur!
    Merrma një këngë bjeshkëve
    me jehonën e shqiponjave
    Shter dhe notën e fundit të fjalës
    me peshën e gurit

    Këndo bukur me gjuhën e Naimit
    që të marrë forcë fjala
    që të rriten lisat
    që të mbushullojnë kullat
    plot shpresë për ardhjet e bardha

    11.

    Këngën e idealit mos e ndal
    Këndo rimave
    me zërin e atdheut
    Edhe atëherë kur bën furtunë
    e korbat sillen vërdallë

    12.

    Jepi forcë vargut
    edhe atëherë kur dhemb koha Migjeniane

    Shpresat tona janë të bardha
    Larg atyre që mbjellin terr

    13.

    E di ç`më porositi
    dje një mik?!

    Vargun e adoleshentëve
    hidhe në shportë
    Mos e lexo...

    14.

    Virusi i ligësisë ka hyrë
    në çdo qelizë të jetës sonë
    Ruaju mik

    Sa më larg
    nga ata që vuajnë nga kjo sëmundje

    15.

    Kohë e ligë po rëndon
    mbi atdhe
    Korbat i kanë rënë në qafë
    gjakun me fije pambuku ia pinë

    Edhe lirika
    është mbushur plagë

    Koha plot dhembje

    16.

    Jam mbushur mik
    Fjala më është bërë klithmë e dhembjes
    Vargjet janë mbytur në detin e lotëve
    se më ka etje gurrat mali e fusha
    kulla, nëna me shaminë e qullur te vatra
    atdheu...

    Janë bërë shumë...

    Vetëm *metafora më mban
    në këtë mërgim
    Ushqim i përditshmërisë sime
    Jetë...

    17.

    Mik i dashur! - Të fala....

    ... A T DH E U T!

    Zvicër, 2006



    DËSHIRË E VRARË

    I fali pranvera një lule në ballë
    Një vashë me sy deti më mbyti në mall
    Dritën i dha dielli qiellit flatëruar
    Bardhësinë e borës flokëpraruar

    Të lehtë i dha krahët flutur përmbi lule
    Më vrau flatër e saj ëndrrat m’i përkule
    E ligë u shtrua kënga se më mbyti vetmia
    Shpresa u bë ëndrra përvëlon largësia

    Bukuri e saj vret ëndrrat e bardha
    Dehet ligësia e shtrohet përpara
    Bëhen ëndrrat pluhur në këmbët e saj
    Mollë e ndaluar një dëshirë e vrarë

    Tani larg e kërkoj e dehem në mall
    Ëndrra ndizet prush e zemra plot zjarr
    E ikin kujtimet përvëlon vetmia
    Mes largësive tona urë dashuria

    Ah, kjo dëshirë sa më bën të mjerë
    E ndjek nga pas veç ëndrrat m’i vjedh
    Te hija e saj humbet e harruar
    Digjen flakë shpresat diku të vetmuara

    Mars 2004



    ÇAST PA FJALË

    Është më mirë të flasim për një kohë tjetër
    sesa të na i marrë udhëtimet mendimi
    Apo sa ta presim temën e kërkimit
    që heshtjen e thatë mos ta mbytë harrimin

    Më mirë është t’i japim fjalës kot qiellin
    sesa të mbytemi qetësisë mendimit
    Dikur paqen tonë do ta mbytë harrimi
    çasti që s`mori fjalë e të ikë pendimit

    Më mirë ta bluajmë kohën mall për një kohë tjetër
    sesa kotësisë të na shuhet kohë e vjetër
    Apo çaste të thata të bien harrimit
    kohë e ndarë në dysh t’i bie pendimit

    Zvicër,17.9.1999


    FJALA E PATHËNË

    Rreth grevës së saj vrapon mendimi
    Tingull i pakënduar moto e kërkimit
    Etje e kallur mbyllur harrimit
    Varg i pashkruar bardhësi e kërkimit

    Kur nuk shkruhen libra e merr koka erë
    Ku është mbyllur fjala e nga terri s`del
    Digjet fjala mallit dhe digjet amshimit
    Dritë kërkojnë udhët e dritë mendimi

    Dritë kërkon fjala e dritë mendimi
    Zukamë e një vape bari i harrimit
    Fjalë e pathënë etje e kërkimit

    Zvicër, 17.9.1999




    KLITHMË GJETHI NË DEGËN E THYER

    S`dua të më zverdhin motet pa arbitër
    As stihitë e stinëve në kohë të zjarrmisë
    Dua të freskoj degën me flladin e mëngjesit

    E dua ledhatimin e mëngjeseve të Sharrit
    Puhiza e tyre të më ledhatojë damarëve
    E kur merr vapë vera, etjen ta shuaj burimeve
    Rrënjëve ta thith nektarin e tokës
    Të mos më zverdhë kohë e përdalë

    S`dua që degës sime t’i shkëputet kërcelli
    As t’i thyhen pipat që bulojnë mbi të
    Ju lutem...
    trungun mos ma dëmtoni

    S`dua që unë të zverdhem moteve pa arbitër
    Edhe pse jam gjeth i degës së thyer
    E ruaj gjelbërimin e pranverës së parë
    ... se ushqehem nga trungu im

    Zvicër, 2007





    PËR VARGUN

    Gjethet e mendimit rriten
    Në kërcellin e ajthshëm të fjalës
    Po ku i ka rrënjët lisi i këngës?!...

    LISI I DHEMBJEVE

    Gurëve të fjalës lëshon rrënjë
    Bëhet metaforë e plagës
    Fjala në varg

    Dhembjeve e shpalos lëvozhgën e fjalës
    Lulëkuqe mbushen vargjet
    Në metaforën e pikëllimit

    E ushqej me shpresën e shkëlqimit të dritës
    Prapë vesë e kap mendimin
    Në gjethet e fjalës

    Me se ta vadis mallin
    Në këtë vapë fjale
    Lis i dhembjeve të mia

    2004




    NË PRITJE TË IDESË

    Ka orë që e pres në shesh udhës po vonon
    Po sa ngjitet mallit ballin ma shkrumbon
    Nis udhë kah atdheu por mua më harron
    Si nuk zbret bardhësive të paktën të më ngushëllon

    Pritja ka zënë erë e u tret kërkimit
    Udhëve e vetmuar përplaset harrimit
    Kot e marr me të mirë kot e kërkoj kërkimit
    Ma djeg zjarri i mallit udhëve të mallkimit

    Kot i bie daltës kot qiellit e pres
    Dhe deti i pendës zemërohet për besë
    Nis vijat e mallit nisin e zemërohen
    Metafora vargje rima nis tërbohen

    Me krah të pëllumbit ra para zemërimit
    Në fund edhe pritja shpagoi vonimit
    Kohë e ndarë në dysh kronikë e kërkimit

    Zvicër,19.8.1999




    THATËSI E FJALËS

    Kanë shteruar gurrat e mendimit
    Thatësi e fjalës
    U terën vargjet

    Alfabeti i ikjeve po digjet mallit
    Verës pa varg

    Metafora e pikëllimit
    I shtrydh dhembjet e udhëve
    As pikë për lot s’ka mbetur
    Për t’ia freskuar ballin

    As kokërr djerse nuk gjen
    Për t’ia shtrydhur zjarrin

    Vetëm shkrumb
    Në muzën e përvëluar të mendimit

    Shkurt 2004


    UDHË ME MËRGIM

    Sado udhët tona të na lidhin harrimit
    del një zog një beze e m’i bie pendimit
    Sado gjeografitë të na hedhin përtej
    del një mall atdheu e udhëve na djeg

    Sado udhët tona të na mbajnë të larguar
    del një gjuhë e plis na kërkon afruar
    Sado udhët të mbushen filiza e pipa
    del një zë shqiponje e lum bën për nipa

    U shkretofshin udhët qofshin të harruara
    kohë e ndarë në dysh e moteve të shëmtuara
    Dhe kur motet tona të ikin harrimit
    merrni këto vargje bëjini varr kujtimit

    Zvicër,8 shtatorë 1999


    DITË PA KOSOVË

    Err e terr bredh mungesës
    vaj dita pa ty

    Në Dardani e Ulpianë zbrita
    e në fllad të Vërrinit
    Për një sy gjumë

    Ndër gurra pimë ujë kaçakçe
    I kënduam lirisë
    Një tufë lule dëshmorëve

    Vaj për ditën
    që na zhuriti largësive
    Dita pa Kosovë

    Janar 2001


    DEGË E THYER

    Nën pëlcitjen tënde kanë rënë sa e sa gjethe
    E të kanë lënë plagë e zjarr në shpirt
    Dhe tani përditë varen klithmës plot mall
    Harrimit i shkruajnë kronikat e dhembjes

    Dhe sa herë që klith pëlcitjes
    Gjethet e dhembjes pikojnë

    Mbi ty shkarkuan erëra e furtuna
    Kolona ime, ti e di sa dhemb ikja
    Pelini i saj i ngjan helmit

    Gjethet e tua të thara nën degë
    I mbyt vjeshtë e harrimit

    Ligësi ka rënduar pëlcitjes sate
    Mbi trungun tënd harbojnë furtunat
    Erërat që me natë e ditë krasitin mallkimit

    ... ah kolona ime, degë e thyer

    Merrmë pak dhe Kosove e varrosmëni dhembjet!

    Zvicër, 2007


    NOKTURNO PËR IKJEN

    E lash të djeshmen duke kënduar nën lisa
    Me vete e mora këngën e pakënduar dhe mallin
    Ika dhe pa u përshëndetur s`më la loti
    Dhe shkrumi i nënës tek më puthi mes balli

    E lash të djeshmen të mi freskoi kujtimet mes këngëve
    Me vete i mora ëndrrat dhe strajcën plotë mall
    Ika pa u përshëndetur pa i dhënë lamtumirën
    Seç mu hap në zemër atë ditë dhe një plagë

    E lash të djeshmen të ma ruaj ditën e kthimit
    Me vete i mora shpresat dhe mbathcat në strajcë
    Nuk i dhash lamtumirën shumkujt që i dua
    Më pritni thashë, se kthimi një ditë ka për të ardhë.

    19 maj 2011, Zvicër, Grabs.


    MBIJETESË

    Tehut të shpatës e përbiruam fjalën
    Që të mos i pritej gjuha mendimit
    Kohë e dhunshme karpatesh pat rënë mbi ne
    ...
    Nëpër tehë shpate e përbiruam mendimin
    Që të mos i këputej koka shpresës
    Kohë thikash karpatike patën rënë mbi atdhe

    Nëpër tehë shpate i përbiruam këngët
    Që të mos i vritej motivi shpresës
    Kohë shtrigash karpatike ia lidhnin gojën atdheut

    Tehut të shpatës e përbiruam mbijetesën
    Me qëndresë e besim në të ardhëmen
    Gjartpërit të veriut ia këputëm kokën

    Mbijetesë, ishte koha e jonë

    Prizren, 2001


    BJONDJA

    Në rastësi takoj një grua
    Me sytë e sajë ëmbël më shikoi
    Dhe një të mbyllur ma fali mua
    Unë mora ikën, thashë më turpëroi

    Të nesërmen prapë atë e pashë
    Më shkeli synë e mu afrua
    Do më turpëroi me vete thashë
    Lermë të të puthë, të të dua

    U bëra akull e mora vrap
    Mbeti e shtangur mrrolt më shikoi
    Seq përshpëriti në gjuhë të sajë
    Pse po më shtiresh kaq shum i marrë

    Të nesërmen prapë unë e takova
    Me sy e vidhja tek më shikon
    Seq po më trembin ata dy sy
    Dhe helm nga goja sikur lëshon

    24 qershor 2011, Zvicër-Buchs


    MË LER NË ËNDËRR,PRANË TË TË JEM

    Ëndërr e jotja dua të jem
    Të të përshpëris natën në vesh
    ...Dhe sa të dua të të them
    Ikjen e natës s`do ta kesh marrë vesh

    Dy përshpërima të ti them
    Në mes të buzëve, kur ti flenë
    Të vijë në ëndërr pran teje të jemë
    Në mëngjez do të iki, aty s`do të jem

    Më ler të paktën kur të kesh fjetë
    Më ler në gjum të të vijë
    E shkurtë nata do të jetë
    Në mëgjez do të iki s`do të rrijë

    2006, Zvicër, Buchs


    PENSIONINTËT E QYTETIT TIM

    Qdo ditë buzë lumit kur ju takoj
    Tek ju mëtoni për pakë qetësi
    Dimrin mbi flokë tek ua shikoi
    Ua numroj motet, hallet përmbi

    Dy luajnë shah aty mbi stol
    Tjetri gazetat radhe duke i shikuar
    Disa dhe shajnë sikur mallkojnë
    Ah, pensioni s`u ka mjaftuar

    Dy tjere mes vete kërkojnë ngushëllim
    Peshën e kohës që ka rënduar
    Këta pleq të mjerë ku të gjejnë shpëtim
    Kur dhe pensioni u ka vonuar

    Një ofshamë shpirti ra përmbi mua
    Hallet e tyre tek i shfletoj
    I kam frikë dimrit që ka ofruar
    Thinjat e flokut tek i numëroi

    Maj, 2011, Prizren


    VIA ADRIATICA

    Seç e dua këtë udhë dhe detin në të majtë
    S`më duhet as Navi e as busullë
    Në udhën e kthimit

    Malli më prin përpara dhe unë pas
    Të dy vrap kush më i pari
    Vrapojmë deri në Bari
    Me biletën në dorë e trupojmë detin

    Via Adriatica, bileta dhe rruga e kombit
    Unë e malli bëjmë gara
    Kush i pari të hyjë në Morinë
    E ta puthim pragun e atdheut

    Via Adriatica dhe bileta
    Nesërmbrëma detit mes për mes
    Pasnesër më pret atdheu
    Në port tek Durrësi

    Korrik, 2011


    SI TA GJEJ UDHËN TEK TY

    Të shkoj vërdallë po s`mundë ta them
    Me syrin vëngërr e plotë lakmi
    Por s`kam guxim të ta them
    Dhe ti më hiqesh sikur gjë s`di

    Ma dogje syrin me atë shkëlqim
    Kam frikë ta mbyllë se mos të humb
    Dhe ti krenare plotë injorim
    Të lutem më thuaj ta gjej atë rrugë

    Pritja më dogji dhe heshtja e jote
    Unë rreth e rrotull çdo çast të vijë
    Ma more gjumin ëndrrat mi vodhe
    Dhe prapë po heshtë, përsëri

    Ma mbyll një sy a një buzëqeshje
    Unë si atlet tek ty do të vijë

    çershor, 2011, Buchs, Zvicër

    PA MË SHIKO VEÇ NJËHERË TI

    Lermë të shikohem në dritën tënde
    Sa ta shoh veten në pasqyrë
    Pastaj do ikë hije do bëhem
    Të lutem më shih me ata sy një çik

    Shkëlqimit të tyre lermë të shikohem
    Pastaj do ikë s`do të bëj mërzi
    Ëndrrave tua do të harrohem
    Të lutem më hidh një çik ata sy

    Detit të tyre njëher të mbytem
    Sa ta freskoi këtë nostalgji
    Si një notar do të tretem ëndrrave
    Të paktën ta freskoi këtë push në gji

    Më shih njëherë të lutem ti
    Ta shikoj zemrën si rrah për ty
    Pastaj do ikë s`do rri aty
    Të digjem mallit për ata sy

    4 korrik, 2011, Zvicër


    NOSTALGJI

    Dua të bëhem gjethe e blertë
    Mes dorës tënde aty të zbres
    Shtërgnimin tënd aty ta pres
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Një degë shelgu dua të jem
    Në mes të belit të më lidhë
    Të të shtërngoi aty në mes
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Një lule vjollce dua te jem
    Mbi flokun tën aty të zbres
    Pranë gërshetit aty në mes
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Një fluskë ajri dua të jem
    Lehtë e lehtë të hyjë tek ti
    Shpejtë do të dal tek ty s`do të mbes
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Mes fjalëve tua aty në mes
    Më ler një presje të të jem
    Lehtë do të iki shpejtë për besë
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Një pikë uji dua të jem
    Në fytin tënd lehtë të rrëshqas
    E le të tretem avull të mbes
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Një pkikë gjaku dua të jem
    Në zemrën tënde të të hyjë
    Shpejtë do largohem për fjalë e besë
    Pastaj në vdeksha, le të vdesë

    Lichtenschtein, 2005


    DIKUSH..., PO I BËNË GROPA LIRISË

    Ju që të djeshmen po e dërgoni në gjykatë
    Mos i gëzoni të sotmes
    E nesërmja do të u hakmerret

    Vërtetë, kan ndërruar faqet e historisë
    Liria ende të freskët e ka aromën e luleve
    E rrënjët plotë gjak

    Plotë njëqindëvjetë i dham gjak nga bonca e jonë
    Gjymtyrë e mish nga ashti
    E ushqyem me qka patëm, të shtrejtën

    Dhe ju prapë si bini kokës
    Liria e ka ngjyrën e gjakut
    Blu, është ngjyrë e huaja

    Ju që po ma dërgoni kohëkuqen në gjykatë
    E mi vëni pikëpyetje faqeve mbi histori
    Mallkimi i gjakut do ju zë

    Lum ata, që lirinë e shikojnë në sy

    *Disa vite më vonë, pas një lufte të përgjakshme në Kosovë



    PËRGATITI-FLORI BRUQI


    Web faqja “Zemra shqiptare.net” është një blog antishqiptar

    Web faqja “Zemra shqiptare.net” është një blog antishqiptar që editohet nga njëfarë ekstremisti dhe terroristi antishqiptar nga Shkodra, m...