Prestigjet në sport,nacionalizmi,racizmi ,huliganizmi,bojkoti në sport.

Nacionalizmi dhe sporti


Në një botë të ekonomisë transkombëtare dhe të komunikimeve masive, konflikti etnik dhe nacionalizmi janë forca të rëndësishme politike si dhe sportive të kohëve të fundit. A do ta kapërcejë nacionalizmin kultura globale?

Në fakt, revolucioni i modernitetit dhe revolucioni sportive i ka ringjallur kujtimet dhe bashkësitë etnike, sepse njerëzit kërkojnë qëndrueshmëri dhe kuptim në erën e ndryshimeve të papara dhe kthehen tek trashëgimitë e tyre etnike.


Nacionalizmi etnik sfidon, por edhe ripërforcon shtetin kombëtar. Krahasuar me të, idealet mbikombëtare duken të vagullta dhe të zbehta, ndërsa ëndrra për një botë kozmopolite është utopike.

Fjala vjen studiuesi Anthony Smith në librin e tij politikë”Nations and nationalism in a global era “
(përkth.shqip “Kombet dhe nacionalizmi në erën globale” argumenton se, me gjithë të metat që kanë, kombi dhe nacionalizmi me shumë gjasa do të mbeten ideali i vetëm realist dhe popullor i bashkësisë.

Sociologu Anthony Smith është studiuesi më i shquar i nacionalizmit në Britaninë e Madhe... Cilido qoftë qëndrimi I tij ndaj nacionalizmit, është e sigurtë që ngjall interes.

Teza e këtij libri argumentohet me një stil bindës dhe me kujdes të palodhur për realitetin e jetës moderne.
Libri i Smithit është një vështrim në kohën e duhur i zhvillimeve të rëndësishme që kanë ndodhur në vitet 1990, si dhe i studimeve që janë përpjekur t'i shpjegojnë ato. Ai është një prurje e mirëpritur në literaturën mbi nacionalizmin në sport në disa vende të ish Jugosllavisë(Serbi,Maqedoni,Bosnë etj).

“Retorika e lëvizjeve nacionaliste populiste në Europën juglindore po merr thuajse një formë fanatike. Aleanca KuqeZi në Shqipëri kërkon pasaporta shqiptare për çdo shqiptar etnik, përfshi qytetarët e Kosovës, Maqedonisë, Serbisë dhe Malit të Zi.

Lëvizja Vetëvendosje në Kosovë ka të njëjtat kërkesa dhe është e përfaqësuar në parlament.

Të dyja lëvizjet kanë mbështetje shumë të madhe mes të rinjve, pjesërisht falë mënyrës efektive me të cilën e përdorin median sociale dhe internetin, sipas Stephanie Schwandner-Sievers nga universiteti Roehampton në Londër. “Nacionalizmi shqiptar ka imazhin e rinisë, është trendi dhe seksi dhe është i reklamuar në mënyrë aggressive edhe në sport.

Kosova sot është një shtet shumetnik, një shoqëri shumë diverse dhe një shtet shumë funksional. Pjesëmarrja e komunitetit serb në të gjitha institucionet e Kosovës është një storie e suksesit.

Ka pasur të tillë që në vitin 2006, 2007, 2008 edhe pas shpalljes së pavarësisë, në qendrat e ndryshme perëndimore, nuk kanë besuar që Republika e Kosovës do të jetë në gjendje të integrojë komunitetin serb. Sot kemi dëshmi konkrete në Parlamentin e Kosovës, në qeverinë e Kosovës, në agjencitë e tjera publike, me krijimin e gjashtë komunave të reja. Prandaj, qasja jonë është, sikurse ka ndodhur integrimi i një shumice të madhe serbe, pothuaj 100 mijë serbë, një model të tillë duhet ta ndjekim edhe në veri të Kosovës.

 Sa herë flasim për veriun e Kosovës, këtu është fjala për tri komuna e gjysmë të territorit të Kosovës. Kështu që implementimi i pakos së (Martti) Ahtisaarit, përmes një dialogu internal në mes të qeverisë së Republikës së Kosovës dhe qytetarëve në veri, duhet ta integrojë këtë pjesë të Kosovës me Kosovën unike edhe në masovizimin në të gjitha lëmitë sportive.

Prej tetorit të vitit 2000 deri në maj të vitit 2012, kemi menduar se Serbia do të demokratizohet dhe do të krijohet një shoqëri e hapur, po lëvizë drejt një agjende evropiane.Për fat të keq , zgjedhjet e majit të vitit 2012, kanë treguar që në Serbi ka ndodhur një ndryshim, por ndryshimi ka një emër të përbashkët, është rikthimi i nacionalizmit të viteve të 90-ta.

Prandaj, duhet që Uashingtoni zyrtar edhe Brukseli zyrtar edhe qendrat e tjera vendosëse, në interes të paqes, të stabilitetit, të sigurisë, duhet në çdo formë të ushtrojnë trysni mbi Beogradin për largimin e formacioneve të policisë ilegale, të forcave paramilitare në veri të Kosovës.

Dhe në të njëjtën kohë, Serbia duhet ta kuptojë pas 20 vitesh, se fati i popullit serb është brenda kufijve të saj, nuk është jashtë kufijve të saj.

Serbia duhet të kuptojë që pas 20 vitesh nuk mund ta definojë interesin nacional edhe më tutje në kuptimin e territorit, por duhet ta definojë atë në kuptimin e integrimit politik, të zhvillimit ekonomik,arsimor dhe sportiv.
Prandaj, sa më të qarta janë mesazhet, sa më të mirëfillta janë standardet që duhet t’i jetësojë Serbia, do të jetë në interes të Serbisë, do të jetë në interes të vendeve të rajonit.

Kështu që, zgjedhjet e fundit dhe rezultati fundit i zgjedhjeve në Serbi, duhet të shihen si një alarm për rishqyrtimin e politikave që janë ndjekur karshi Serbisë këto 12 vitet e fundit edhe në sportin kosovar ,ku Serbia dhe funksionarët sportive serb po lobojnë më të madhe kundër sportit dhe sportistëve kosovar.


Bojkotimi i garave sportive

Nga mediat mësohet se Kancelarja gjermane Angela Merkel është duke konsideruar seriozisht mundësinë e një bojkoti politik të Kampionatit Europian në Ukrainë dhe Poloni. Sipas mediave, Kancelaria konservatore, e njohur si përkrahëse e futbollit të zjarrtë, nuk e përjashton mundësinë që mos të shkojë në ndonjërën prej lojërave të kombëtares së Gjermanisë, në qoftë se deri atëherë ndodhet në burg ish-kryeministrja ukrainase Julia Timoshenko.

Projekti ambicioz i Polonisë dhe Ukrainës për organizimin e Kampionatit në Futbollit Euro 2012 ka pasur qëllim të nxisë integrimin më të shpejtë të Ukrainës në Evropë. Kohë më pare turnout të Futbollit , politikat kërcënuan këtë synim.

Politikanët e Evropës Perëndimore, duke dashur të shprehin pakënaqësinë e tyre me ndjekjen penale të ish-kryeministres ukrainase, Julia Timoshenko, vendosen të bojkotojnë ndeshjet që do të luhen në territorin ukrainas.

Presidenti i Komisionit Evropian, Hoze Manuel Baroso, ka thënë se do të injorojë pjesën e Ukrainës në kampionat.

Komisionari për drejtësi i Bashkimit Evropian, Vivian Reding, do të ikë nga ceremonia e hapjes. Zyrtarët e Qeverisë austriake do të jenë të padukshëm, ashtu si edhe ata të Holandës dhe ministri i Jashtëm belg. Kancelarja gjermane, Angela Merkel, ka thënë po ashtu se po shqyrton bojkotin.

Vendimet e tyre janë shprehje solidariteti me Timoshenkon, e cila, në tetor të 2011-ës, është dënuar me shtatë vjet heqje lirie për "shpërdorim të detyrës zyrtare".

Presioni vjen përkrah bojkotit të samitit të krerëve shtetërorë të Evropës Lindore dhe Qendrore, që do të mbahet në Jalta të Ukrainës më 11 dhe 12 maj. Së paku shtatë udhëheqës evropianë kanë thënë se nuk do të marrin pjesë.

Megjithatë, pozicioni zyrtar i Varshavës është se bojkoti politik i ngjarjeve sportive në përgjithësi është kundër-produktiv dhe se injorimi i Euro 2012-ës nuk do të bëjë asgjë për të ndihmuar Timoshenkon.
Kryeministri polak, Donald Tusk, ka hedhur poshtë thirrjet për bojkot, duke thënë se vetë Timoshenko nuk do të donte të shkonin poshtë vitet e përgatitjes.

Ambasadori i Polonisë në BE, Jan Tombinski, thotë për Radion Evropa e Lirë se është i zhgënjyer me "nivelin e lartë të politizimit" të ngjarjes ndërkombëtare sportive.

"Nuk jam tifoz i bojkotimit të ngjarjeve sportive në një mënyrë të tillë selektive. Ne kemi probleme në vende të ndryshme të botës dhe mund të jemi shumë kritikë ndaj vendeve të tjera. Nëse aplikojmë këtë rregull në mënyrë simetrike dhe të barabartë kundër çdokujt, atëherë do të ishim vërtet në telashe", thotë Tombinski.

Sipas tij, përvoja e bojkotimit të Lojërave Olimpike në Moskë më 1980 dhe atyre në Llos Angjelles më 1984 ka treguar se përzierja e politikës me atletikë është gabim.

Ligjvënësi polak dhe anëtari i Parlamentit Evropian, Pavel Zalevski, pajtohet, duke thënë se ndjekja penale e ish-oligarkut rus, Mikhail Khodorkovski, nuk ka prodhuar thirrjet e BE-së për të bojkotuar Moskën.

"Kur të drejtat e njeriut janë shkelur në Rusi, kur Khodorkovski është mbyllur në burg për arsye politike, unë nuk i kam dëgjuar këta të ashtuquajtur kampionë të lirisë të sugjerojnë bojkotimin e Rusisë. Në të kundërtën, ata kanë pasur marrëdhënie shumë intensive me Rusinë. Kjo qasje, si duket selektive, në çështjen e të drejtave të njeriut, nuk do ta ndikojë situatën në Ukrainë", thotë Zalevski.

Krahasimet me bojkotimin e Olimpiadave në vitet 1980 nuk janë të përshtatshme, thotë Majkëll Emerson, analist pranë Qendrës për Studime të Politikave Evropiane në Bruksel, sepse politikanët evropianë kanë thënë se personalisht nuk do të ndjekin ndeshjet e Euro 2012-ës në Ukrainë.

"Një përshkallëzim i asaj që të kujton Olimpiadën e Moskës në vitet 1980 do të ishte sikur shtetet anëtare të Bashkimit Evropian do të tërhiqnin ekipet e tyre nga loja, por kjo nuk është çështja në këtë moment, apo jo", shprehet Emerson.

E gjithë kjo kujton edhe planet e Federatës Ndërkombëtare të Hokejit për të mbajtur Kampionatin Botëror të Hokejit 2014 në Bjellorusi. Parlamenti Evropian i ka bërë thirrje federatës t’i anulojë ato, për shkak të shkeljeve të të drejtave të njeriut që bën presidenti bjellorus, Aleksander Likashenko.

Kohë më pare Skuadra e Kastriotit ka lëshuar pe përballë Federatës së Hendbollit të Kosovës. Pas Shkallës së dytë, edhe Bordi i Federatës së Hendbollit të Kosovës ka refuzuar kërkesën e ekipit nga Ferizaj që vendimi për ndeshjen me Trepçën të anulohet dhe të merret një vendim tjetër, ka njoftuar të martën FHK-ja.

Ndonëse pati paralajmëruar bojkotimin e garave, Kastrioti ka vendosur të vazhdojë ato, por fillimisht me juniorë, e në plejof mbase me seniorë.

Skuadra ferizajase ishte ankuar në vendimin e komesarit të garave, i cili ndeshjen e javës së 20-të të Superligës ndërmjet Trepçës dhe Kastriotit e pati regjistruar me rezultatin zyrtar 10:0 në të mirë të ekipit mitrovicas, pasi ekipi ferizajas pati lëshuar parketin para kohës. Po ashtu, për këtë veprim, Kastriotit iu mor edhe një pikë nga fondi i përgjithshëm. Krerët e Kastriotit patën insistuar se fushën e lëshuan, pasi në palestrën “Minatori” në Mitrovicë nuk kishe kushte për lojë dhe mbi të gjitha siguri për hendbollistët.

Etj.


Prestigjet sportive


Skuadra e Klop do mundohet të mbrojë titullin, ndërsa bavarezët do të përpiqen t’ia marrin atë

Bundesliga 2012-2013 do të nisë sot aventurën e saj të re. Kampionët në fuqi, Borusia Dortmund, do të presë Verder Bremenin, në ndeshjen e parë të sezonit, ndërsa një ditë më pas, Bajerni i Mynihut do të udhëtojë për në fushën e Grojter Furthit.

Objektivi “titull” - Borusia e Dortmundit e drejtuar nga Jurgen Klop nuk ka bërë shumë ndryshime gjatë merkatos së verës. E reja më e madhe është Marko Rojs, i cili ka zëvendësuar Shinji Kagauan, i blerë nga Mançester Junajtid. Në mesfushë pritet afirmimi i Gundogan, Leitner dhe i të riut Bitenkurt. Verdhezinjtë janë favoritët kryesorë për të fituar titullin kampion për herë të tretë radhazi.

Padyshim që rivali i Dortmundit mbetet Bajerni i Mynihut. Blerjet e Dantes, Shaqirit, Mandzukiç e Pizarros e kanë forcuar shumë skuadrën e Jup Heinkesit. Futbollistë të rëndësishëm, por që duhet të tregojnë cilësitë e tyre në momentet vendimtare të sezonit.

Nëse Bajerni do të shkëputet, atëherë do të jetë shumë e vështirë për skuadrat e tjera që të ruajnë hapin e bavarezëve. Në rast se arrihet blerja e Havi Martinezit, atëherë Bajerni do të shndërrohej në një skuadër të frikshme.

Zona “Champions” - Për momentin, Shalke, Bajer Leverkusen dhe Borusia Mynshengladbah duket se mund të jetë ndjekëset e dy të parave dhe që do të luftojnë për një vend të zonën Champions. Merkato ka qenë zhgënjyese për Shalken, që ka humbur liderin Raul dhe ka blerë vetëm Barnetën e Neustadter.

Dyshimi më i madh mbetet porta. Pas shitjes së Noierit, skuadra nga Gelsenkirshen vazhdon të mos gjejë pasardhësin e tij. Leverkuseni mund të jetë surpriza e Bundesligës. Dyshja Hipia-Levandovski në stol mund të jetë një zgjedhje e mirë.

Karvahal e Vollshaid duhet të jenë lider në mbrojtje, një repart që “Aspirinat” kanë vuajtur shumë. Në sulm, pritet më shumë nga Shurrle. Për sa i përket Gladbahut, do të jetë shumë e vështirë që të vazhdojë rrugën e sezonit të kaluar. Pa Rojs e Dante, gjërat janë më të vështira për skuadrën e Favre.

Të tjerat - Përsa i përket skuadrave të tjera, pritet më shumë nga Shtutgarti, Hamburgu, Verder Bremeni dhe Volfsburgu, skuadra të cilat kanë bërë historinë në Bundesligë, por që sezonin e kaluar dështuan.

Edhe pse pa shumë merkato cilësore dhe me një pikëpyetje në përbërje, tifozët e Bremenit ende nuk e dinë se çfarë skuadre do të shohin. Largimet e Vise, Naldo, Marin e Pizarro kanë lënë shumë boshllëqe. Magat kërkon revanshin me Volfsburgun e tij. Rikthimi i Diegos dhe blerja e Naldos në mbrojtje mund t’i ndryshojnë gjërat.

“Zona e ftohtë” - Janë shumë edhe skuadra që do të luftojnë për të qëndruar mes më të mirëve. Nyrenbergu e Fraiburgu nisen si më të favorizuara për t’i shpëtuar rënies, ndërsa Augsburg, Grojter Furth, Eintraht Frankfurt e Fortuna Duseldorf do të duhet të luftojnë fort për të shpëtuar.
Me infermierinë plot, Hajnkes kërkon të thyejë “tabunë”

Bajerni i Mynihut nuk do ta ketë aspak të lehtë. Kampionati i ri për edicionin 2012-’13 do të startojë sot dhe, bavarezët do të kenë vetëm një objektiv: T’ia rimarrin titullin Borusias së Dortmundit, edhe pse kjo, nuk do të jetë aspak e thjeshtë. Bavarezët fituan Superkupën e Gjemanisë, pikërisht ndaj Dortmundit, por, këtë radhë situate është ndryshe.

 Hajnkes nuk do të ketë në dispozicion Mario Gomezin, të dëmtuar, ashtu si edhe Rafinjën, Kontenton, Pizarron, apo edhe Alabën, teksa mos harrojmë që kushtet psikologjike të Shvajnshtajgerit nuk janë të mira. Megjithatë, ai duket i rikuperuar. Sezoni për bavarezët nis me shumë dëmtime dhe me një infermieri të tejmbushur, teksa blerjet e reja duket se mund të plotësojnë deri diku nevojën e kalendarit. Megjithatë, nuk ka më luks për të kthyer kokën nga stoli.


Ndaj Furthit në derbin e parë të Bavarisë, Bajerni duhet të fitojë, për shumë arsye. E para dhe më e rëndësishmja është se, bavarezët duhet të rikthejnë besimin në vetvete. Pikërisht atë besim i cili i mungon prej kohësh, gati prej dy vitesh. Tre herë në vend të dytë, në kampionat, Champions dhe në Kupën e Gjermanisë nuk është pak për një skuadër që është mësuar të fitojë trofe për çdo vit. Pra, duket se, këtë radhë, pavarësisht gjithçkaje, ata do të kërkojnë me “thonj e me dhëmbë” të arrijnë suksesin që do i kthente në “origjinë”.

Një ditë përpara fillimit të Kampionatit Gjerman të Bundesligës, 18 trajnerët pjesëmarrës kanë bërë një rezyme të këtij edicioni të ri, duke mos harruar aspak atë që duket se, këtë vit do të jetë më e nxehtë; luftën për titull. Kështu, shumë nga trajnerët e kanë parë Bajernin dominues dhe, pavarësisht mungesave të shumta, të gjithë kanë thënë se bavarezët do të rikthehen në fron. Dhe më e çuditshmja është se ka qenë edhe vetë Jurgen Klop, ai që e ka pranuar një gjë të tillë.

Jurgen Klop (Dortmund): “Kush do jetë në fund i pari? Unë nuk e di dhe shpresoj as të tjerët mos t’a dinë. Ka vetëm një skuadër që mund të jetë favorite pa nisur ende kampionati dhe, për faktorë edhe historikë, më duhet të them se është Bajerni”.

Jup Hajnkes (Bajern M.): “Kur një skuadër fiton titullin dy herë radhazi, sigurisht që është favorite. Por ne do e sulmojmë Borusian e Dortmundit”.

Hub Stivens (Shalke): “Dy vendet e para janë të Borusias së Dortmundit dhe Bajernit të Mynihut. Dini të shikoni radhën tani, apo jo?”.

Lusien Favre (Borusia M’Gladbah): “Për mua ka vetëm dy klube që mund t’ia fitojnë njëri-tjetrit, Dortmundi dhe Bajerni. Nuk e di në fund”.

Sasha Levandovski (Leverkusen): “Për mua Dortmundi do të fitojë edhe një titull tjetër dhe do të shkojë në tre radhazi”.

Bruno Labadia (Shtutgart): “Padyshim Dortmund dhe Bajerni, por dikush mund t’ua bëjë jetën të vështirë gjatë kampionatit”.

Mirko Slomka (Hanover): “Shoh një duel shumë të fortë, por, në fund, mendoj se ndoshta, këtë radhë do të fitojë Bajerni kampionatin”.

Feliks Magat (Volfsburg): “Bajerni, në mënyrë të padiskutueshme do të jetë kampion këtë vit”.
Tomas Shaf (Verder Bremen): “Klubet që edicionin e shkuar kanë qenë në krye, edhe këtë vit janë favoritët”.

Diter Heking (Nyrenberg): “Unë votoj për Dortmundin, por do të jetë interesante të shikoj se si do të sillet Bajerni gjatë kampionatit”.

Markus Babel (Hofenhaim): “Pavarësisht dëmtimeve të shumta që ka në këtë kampionat, unë përsëri mendoj se do të jetë Bajerni ai që do të triumfojë”.




Christian Straih (Fraiburg): “Dortmundi, Bajerni, Gladbahu, apo Shalke. Nuk e di”.
Tomas Tukel (Mainc): “Nuk dua të flas përpara kohe, por kampion mund të dalë edhe një autsajder këtë radhë”.

Markus Vaincirl (Augsburg): “Unë besoj se Bajerni do të rikthehet në vendin ku i takon. Ata do ta mundin Dortmundin”.

Torsten Fink (Hamburg): “Mendimi im? Pas tre vendeve të dyta, Bajerni do dalë i pari këtë radhë”.
Armin Veh (Frankfurt): “Nuk dua të jap parashikime”.

Majk Byskens (Grojther Furth): “Pas dy viteve pa titull mendoj se bavarezët do të jenë sërish kampionë”.
Norbert Majer (Fortuna Dyseldorf): “Nuk dua të jap asnjë parashikim, do të shohim”.

Vite radhazi ka Jurgen Klop që fiton kampionatin e Bundesligës me Dortmundin e tij, duke lënë Bajernin në vend të dytë

Titull ka fituar Jup Hajnkes me Bajernin që nga viti 2011, Superkupën e Gjermanisë, pikërisht në gusht të 2012-s ,50 vite më parë, atëherë kur Bundesliga niste pa… Bajernin

Në 28 gusht të 1962-shit, Gjermania vendos të bashkojë të gjitha Ligat në një të vetme, teksa një vit më pas do niste kampionati me 16 skuadra.

Në Gjermaninë e pasluftës gjithçka është bërë “Bundes”, pra Federale, bashkim i rajoneve që përbëjnë shtetin. Megjithatë, futbollit i është dashur kohë për të bërë një strukturë të përbashkët; Bundesliga, kampionati unik u ideua vetëm në vitin 1962 dhe nisi në 1963-shin.

Mendonin se, duke fshirë turnetë rajonalë – të parët e luanin titullin vetëm me një fazë me eleminim direkt – publiku do të ikte për shkak të humbjes së derbeve. Përtej kësaj, ishte edhe terrori i kostove. Në atë kohë, lojtarët nuk ishin profesionistë, por gjysëm. Ata figuronin si bashkëpronarë klubesh me një status special, e lidhur me aktivitetin futbollistik, teksa kompensimi maksimal ishte fiksuar tek 400 markat.

Por, do të ishte vera e 50 viteve më parë që do të kthente pllakën e historisë. Më 28 korrik 1962, u mblodhën në sallën e artë të “Westfalenhalle”-s së Dortmundit 129 delegatë, përfaqësues të 5 kampionateve rajonalë.

Nojberger – Më i vendosuri për të bërë edhe zhvillimin e kampionatit, ishte 42-vjeçari Herman Nojberger, presidenti i Federatës së Sarlandit. Ishte ai që bindi mazhorancën që ishte deri diku skeptike. Arsyet që e pengonin ishin edhe teknike.

Futbollistët, jo të paguar mirë, preferonin profesionalizmin e vërtetë jashtë kufijve. Italia bëri pjesën e saj, teksa në atë verë i mori dy lojtarë kombëtareje si Helmut Haler (Bolonja) dhe Albert Bryls (Modena). Një muaj më parë, Gjermania kishte dalë nga çerekfinalet e Kupës së Botës në Kili. Por, atëherë, ashtu si tani, rezultatet dhe prestigji i Kombëtares nuk i interesonin shumë drejtuesve të klubeve, të cilët kërkonin vetëm një fitim për skuadrën e tyre.


Ndërmjet 74 klubeve që formonin Oberligën (Ligën Rajonale) shumë kishin borxhe, sepse ishin të detyruara të paguanin në të zezë futbollistët dhe kishin frikë se mos i hapnin vetes probleme me shtetin dhe me Ministrinë e Financave për shmangie ndaj detyrimeve (taksat).

Pra, më mirë se të rrezikonin burgun, ata tentuan dhe provuan të renë. Mocioni i Nojbergerit, i refuzuar katër vite më parë, merr 103 vota në favor dhe 26 kundër.




 Dhe Bundesliga, me profesionistë, do të niste vetëm një vit më pas, më 24 gusht të 1963-shit dhe pritja nuk ishte aspak e mërzitshme. Shumë zënka për mënyrat e menaxhimit, jo shumë transparente, pasi 46 klubet kishin kërkuar të regjistroheshin.

U vendos për 16 skuadra, asnjë qytet me 2 ekipe. Kjo bëri që Bajerni i Mynihut të qëndronte jashtë, sepse ishte Mynih 1860 ai që kishte fituar titullin e fundit në ligën bavareze. Një histori e çmendur, por që është pjesë e kësaj Bundeslige.

.

Klubet kërkuan të regjistroheshin në kampionatin e parë të Bundesligës, por vetëm 16 prej tyre arritën ta bënin këtë; por, asnjë qyteti s’iu lejuan dy skuadra

Stadiume plot dhe 1 miliardë euro fitim, kriza financiare nuk ekziston në Gjermani

Sot starton edhe edicioni i 50-të i Bundesligës gjermane me supersfidën hapëse të orës 20:30, Borusia Dortmund - Verder Bremen.

 Ky sezon i futbollit gjerman fillon më i bukur dhe spektakolar se kurrë me të gjithë ekipet në ndjekje të “Meisterschale”-s, që mbahet nga kampionët në fuqi të Borusia Dortmund. Futbolli gjerman pëson rritje të konsiderueshme sezon pas sezoni, gjë që shihet në stadiumet e reja dhe të tejmbushura, nga abonimet dhe përfitimet kolosale nga sponsorët dhe të drejtat televizive.

Sezonin e shkuar mesatarja e spektatorëve në stadiume ka qenë afërsisht 42,000 për çdo ndeshje, rekord absolut ky në Europë. Ndërsa, për këtë sezon deri tani janë blerë 482,500 abonime. Shifra këto që do i kishte zili çdo kampionat tjetër në kontinent.

Këtë sezon pritet të përfitohen plot 1,746 miliardë euro, duke e bërë Bundesligën, ligën më të pasur në Europë pas Premier League-s angleze.

 Nga sponsorët parashikohet të fitohen 816 milionë euro, ndërsa, nga e drejta televizive, plot 628 milionë euro.

 Të gjitha këto rekorde absolute në një kohë kur e gjitha Europa, bashkë me sportin, vuan krizën financiare.

Megjithatë, fakti që Gjermania është shteti i cili nuk ka pësuar asnjë krizë dhe po mban thuajse të gjithë Europën me para hua, do të thotë se kampionati i tyre, sigurisht që nuk do të ketë asnjëherë probleme parash. Dhe, për këtë, shifrat e përfitimeve nuk do të jenë kurrë të larta mjaftueshëm për Bundesligën.

Më e ndjekura – Shikueshmëria e Bundesligës, e ka patur “odisenë” e saj që në krijimet dhe madje vitin e parë të krijimit, atëherë kur të gjithë gjermanët e pranuan si pjesë të tyren.

Kështu, rasti më i rrallë ishte paragrafi i Aktit Kushtetues që i jepte mundësinë Federatës Gjermane të shkrinte Bundesligën nëse ajo s’do të kishte patur sukses, në vitet e para.

Por, kjo nuk shërbeu aspak. “Bumi” i spektatorëve në ndeshjen e parë ishte çmenduri.

Plot 37.125 të tillë, çka është i barabartë me atë të këtyre viteve. Fakt është se sot, me startimin e edicionit të 50-të të turneut më të ndjekur nga shkallët e stadiumit, në impiante pritet të jetë një mesatare prej 44.293 spektatorësh, + +5,2% në krahasim me rekordin e vitit 2011.

 Bajerni është hakmarrë për lënien jashtë nga Bundesliga e parë, duke fituar 21 tituj, në 47 pjesëmarrje.

Spektatorë pritet të jetë mesatarja e shikueshmërisë në stadiumet gjermane këtë edicion, çka e bën Bundesligën, kampionatin më të ndjekur “live” në të gjithë Europën. Etj.


Racizmi në sport


Vetëm dy ditë para sfidës ndaj Interit, presidenti i Juventusit Zhan Klod Blank u ka dërguar një letër tifozëve bardhezinj, ku iu kërkon një tifozllëk sportiv. Natyrisht, gjithçka lidhet me Mario Balotelin, kundërshtarin e preferuar të tifozerisë bardhezi.

“Kemi përpara 8 ditë vendimtare për objektivat e sezonit tonë, - shkruan Blank. – Ndeshjet me Interin dhe Bajernin përfaqësojnë bankën e provës për ne, për t’u treguar të gjithëve forcën reale të skuadrës.

• Por nga Ukraina përsëri vijnë informacione që thonë se një 46 vjeçar spanjoll është gjetur i vdekur në një qytet të vogël të Miejski.

 Kemi detyrë t’i përgatisim këto dy ndeshje me krenari dhe impenjim dhe kushdo që zbret në fushë do të ketë një qëllim të vetin: fitoren!

Por, jemi të vetëdijshëm për rolin tuaj: duam një tifozllëk të pastër, në stilin Juventus në çdo ndeshje në Itali. Kjo do të jetë përgjigja më e mirë për atë që e quan jo-civile tifozerinë tonë”, shkruan më tej Blank.

Baloteli do të jetë në qendër të vëmendjes në këtë takim, por Juve është në “provë” nga Federata.
Racizmi duhet të luftohet edhe nga gjyqtarët



Selektori i Anglisë, Roy Hodgson ka thënë se UEFA dhe gjyqtarët e saj duhet të marrin masa në rast të fyerjeve racore në Euro 2012.

Çështja e racizmit është përmendur si një prej problemeve me të cilin ballafaqohen Polonia dhe Ukraina si nikoqir të garës.

“Qëndrimi im është i thjeshtë. Me këtë problem duhet të merren gjyqtarët dhe UEFA. Po flasim për diçka që nuk i takon një individi, nuk është prezent vetëm në futboll por në çdo sferë të jetës”, tha Hodgson.

Huliganizmi në sport

 Nacionalizmi në  BE

Nikoqirët e Euro 2012, Polonia dhe Ukraina janë duke u përballur me sfida të vështira të sigurisë, racizmit dhe huliganizmit, për në garën e kësaj vere që do të fillojë më 8 qershor2012.

Një tifoz serb 

Shtetet nikoqire të Evropianit të 14-të janë kritikuar ashpër në kohën e fundit nga figura të ndryshme sportive për shkallën e huliganizmit dhe të racizmit që është shfaqur në vend. Po ashtu së fundmi ka pasur kërcënime për shpërthime gjatë garës.


Mirëpo, zëdhënësi i UEFA-së, Thomas Giordano ka theksuar se ka marrë zotimin e nikoqirëve se nuk do të ketë probleme të natyrës së lartpërmendur. “Kemi marrë garanci nga nikoqirët se çdo gjë do të jetë e sigurtë”, deklaroi ai.

Gjermani,(Frankfurt, 3.6.2010.)

Gjykata në Varshavë ka ndarë dënime të lehta për të arrestuarit për trazirat e shkaktuara para ndeshjes së "Euro 2012" ndërmjet Polonisë e Rusisë, e zhvilluar në Varshavë të martën.

Si dënimi më i rëndë nga gjykata në Varshavë deri të enjten ka qenë një dënim prej pesë muajve burg, njofton "Sport1.de".



Dënimet tjera sillen nga një vit dënim me kusht e deri te gjobat prej 116 euro e deri në 700 euro.

Ministrja e Sportit të Polonisë, Joanna Mucha, i ka kritikuar këto vendime, duke i vlerësuar si shumë të buta.

"Ne nuk mund të ndikojmë te drejtësia, por sipas mendimit tim dënimet duhet të ishin më të rënda. Është e vështirë të krijosh një atmosferë ku bëhet e qartë se nuk ka vend për situata të tilla", ka thënë Mucha, shkruajnë mediumet e huaja të enjten.

Të mërkurën kryeministri i Polonisë, Donald Tusk, dhe Ministria e Brendshme e Polonisë kishin paralajmëruar dënime të rënda për të arrestuarit në trazirat e së martës në Varshavë.

Nacionalizmi kroat nuk është kundër demokracisë(http://www.vecernji.hr/kolumne/nacionalizam-nije-protivan-demokraciji-kolumna-406743)

Policia kishte arrestuar 184 persona, prej të cilëve 157 ishin huliganë polakë, 24 rusë, një spanjoll, një hungarez dhe një algjerian. Gjatë përleshjeve u lënduan 19 civilë dhe 17 policë.

Ministria e Brendshme e Polonisë të mërkurën ka thënë se rusët e arrestuar rrezikojnë të përjashtohen nga Polonia dhe t'u hiqen vizat e Bashkimit Evropian për pesë vite.



Incidenti mes tifozëve të dy shteteve që kanë një të kaluar të ndjeshme ka shtyrë që të aktivizohen edhe krerët e shtetit. Presidenti i Rusisë, Vladimir Putin ka telefonuar kryeministrin e Polonisë, Donald Tusk, duke i thënë se "organizatorët e një gare ndërkombëtare kanë përgjegjësinë për sigurimin e tifozëve të huaj".


Huliganizmi serb në Itali


Nacionalizmi serb shfaqet ne toke asnjëanese, ne Itali, ne nje ndeshje futbolli, ku sporti duhet te promovojë vlerat me te mira te bashkejeteses.



Por ky nuk është më sport edhe pse do të ishte mirë të flitej për eliminatoret e Euro 2012, por në të vërtetë, e marta e futbollit europian u shndërrua në një ‘arenë bishash në Itali’, ashtu si i quajnë mediat italiane huliganët serb të pranishëm në stadiumin e Xhenovas, ku do të zhvillohej ndeshja mes Italisë dhe Serbisë. Tifozët që në këtë rast ishin më shumë pjesë e paramilitareve, të cilët e shndërruan atmosferën e ndeshjes në një shfaqe kafshërore me burime ultranacionaliste ballkanike.



Vetëm 7 minuta zgjati takimi, kohe e mjaftueshme kur ‘bisha’, pseudonimi i kryetarit të këtij grupi tifozësh, nxorri flamurin shqiptar dhe i vuri zjarrin.

Përpjekja e lojtarëve serb për t’i qetësuar duke përdorur gjestet ultranacionaliste të përshëndetjes me tregishta, nuk ndikuan aspak.


Ndeshja nuk duhej të zhvillohej, thjesht ata donin të jepnin këtë mesazh të barbaritetit të tyre.

Brenda pak minutash stadiumi u boshatis, nderkohe qe policia italiane ka nderhyre fort per te zbutur tifozet e egersuar serbe.

Pas orës 2 të mëngjesit Ivan Bogdanov, ose Ivani i tmerrshem njeriu me të zeza, ai që dogji flamurin shqiptar eshte arrestuar nga policia, i gjetur i fshehur në bagazhet e autobusit.

 Ndaj pjesetarit te grupit të tifozëve të “Cervena Zvezdes se Beogradit”, rëndojnë 4 padi penale.




Ndersa huliganet serbe, perfshire edhe Ivanin rrezikojne burgun, ne Itali e Serbi, ajo që rrezikon kombetarja e Serbise është më e pakta, humbja e ndeshjes në tavolinë 3-0.



Por investigimet nga UEFA kanë filluar për masa më të rrepta që mund të rrezikojnë deri në zhvillimin e ndeshjeve pa tifozë, jashtë Serbisë apo deri në ndëshkimin maksimal të përjashtimit nga aktivitetet sportive.

Vendimi për këtë përfaqësuese do të merret nga UEFA në mbledhjen e ardhshme më 28 tetor 2011.
Dhuna dhe huliganizmi kanë përcjellur ditën e parë të EURO 2012 me 16 incidente të raportuara.
Video të publikuara në internet kanë treguar për tifozë rus të cilët kanë sulmuar sigurimet në Wroclaw Stadion Miejski pas fitores së kombëtares së tyre përballë Republikes Çeke.


“UEFA është në dijeni se në ndeshjen e djeshme të Grupit A midis Rusisë dhe Republikës Çeke, ishte një incident i cili u izolua shumë shpejt. Në këtë incident ishin të përfshirë një grup i vogël prej rreth 30 personave të cilët sulmuan rojet në stadium” thuhet nënjë komunikatë të lëshuar nga UEFA.

“Situata shpejt dhe në mënyrë efektive u rikthye nën kontroll. Policia lokale është në dijeni për incidentin dhe hetimet kanë filluar.”

“Arsyeja e incidentit nuk dihet por ne po studiojmë raportet e sigurisë dhe imazhet e videove. Uefa mbetet e përkushtuar për të ofruar siguri për të gjithë tifozët në EURO 2012″ përfundon komunikata.
Shikojeni videon e përleshjeve pas ndeshjes Rusia-Republika Çeke që ndodhen në stadiumin Wroclaw Stadion Miejski.


Huliganizmi në futbollin kosovar



Huliganizmi ka filluar të lulëzojë në futbollin kosovar, si në çdo pranverë. Të dielën në Gjilan u pa gjithçka, përvec futbollit. Ministri i Sportit, Memli Krasniqi, ka kërkuar nga Federata e Futbollit, organet e rendit dhe gjithë mekanizmat tjerë që të marrin masa. Ndërkohë, nënkryetari i FFK-së, Bekim Haxhiu, paralajmëron dënime të ashpra për huliganët.

Në futbollin e pasluftës është bërë zakon që në sezonin pranveror të ashpërsohen dhe të çoroditen ekipet dhe tifozët e tyre. Pothuajse çdo vit ndodhin incidente në pjesën e dytë të sezonit, qoftë sulme ndaj gjyqtarëve, ndaj futbollistëve apo edhe përleshje ndërmjet tifozëve.

Rasti më i freskët ishte ai i së dielës, kur më së keqi e pësoi gjyqtari anësor i ndeshjes Gjilani – Hysi, Erduan Baliqi, i cili u sulmua nga huliganët, pas një mosmarrëveshjeje me gjyqtarin kryesor Sokol Domi, rreth golit të Hysit.

Në minutat e fundit, u dhunua edhe portieri i mysafirëve, Afrim Ademi, të cilin e sulmuan fizikisht futbollistët gjilanas dhe pritësit e topave, që rrinë prapa portës.

 Pas këtij incidenti, i menjëhershëm ka qenë reagimi i ministrit të Sportit, Memli Krasniqi, i cili është i indinjuar dhe i ka dënuar ashpër aktet e dhunës të shprehura në stadiumet e vendit tonë.

Sipas tij, veprime të tilla qyqare janë të papranueshme për të gjithë dhe e dëmtojnë rëndë vizionin dhe qëllimin tonë për të qenë një shembull i mirë në rajon për gara fer dhe cilësore.

Ai ka kërkuar nga Federata e Futbollit e Kosovës të marrë masa rigoroze ndaj huliganëve dhe klubeve që e prishin rrjedhën e kampionatit.

“Sot, të gjithë ne jemi fokusuar që ta thyejmë izolimin, që padrejtësisht po i bëhet Kosovës në sport dhe veprime të tilla e pengojnë shumë përpjekjen tonë drejt arritjes së këtij qëllimi.

Ne duhet t’ia tregojmë botës vlerat tona më të mira sportive. Edhe në kohëra më të vështira ne kemi treguar një frymë të fair-play në gara dhe një frymë e tillë, edhe më e fuqishme, madje duhet të na përcjellë edhe tani”, ka thënë ministri.

Huliganizmi godet edhe hendbollin kosovar 


Ndeshja në mes KH Trepça nga Mitrovica dhe KH Kastriotit nga Ferizaj, e javës së 20-të të Superligës së Kosovës në konkurrencën e meshkujve, është ndërprerë në minutën e 56:17 kur rezultati ishte 30:30.

Arsye e ndërprerjes nga ana e KH Kastriotit ishte se nuk ka pasur kushte për lojë dhe pa dashje u detyruam ta tërheqim ekipin nga fusha.

Në palestrën e sportit “Minatori” në Mitrovicë, ka qenë atmosferë e tensionuar dhe të pranishëm kanë qenë vetëm dy policë. Në minutën e 41-të e 47 sekonda ka ndërhyrë një ish hendbollist i Trepçës me disa shikues janë futur brenda fushës dhe kanë sulmuar gjyqtarët dhe vëzhguesin e ndeshjes. Kjo ka zgjatur për 20 minuta.

Pas kësaj kemi vendosur për hir të hendbollit që mos t’i qesim hije të zezë të vazhdojmë lojën edhe në ato rrethana e kushte të rënda. Në minutën e 55-të nga ana e publikut mitrovicas goditet aloja Korab Syla në kokë me një gjesënd të fortë dhe i shkakton frakturë, si dhe lëndohen edhe Jeton Bislimi e Riste Trakovski, të cilët nuk ishin në gjendje me vazhduar lojën.

Në këto çaste ndeshja është ndërprerë për dhjetë minuta. Në minutën e 56-të e 17 sekonda është moment kur ndërpritet loja dhe nuk vazhdohet më për shkak të lëndimit të rëndë të hendbollistit Alban Dobroshi me qëllim.

Ai ishte në gjendje kome urgjentisht me ndihmën e shpejtë është dërguar në spitalin e Mitrovicës.

 Në këto momente hendbollistët nuk kanë dashur me vazhduar lojën, sepse ishin të stresuar me fatin e bashkëlojtarit të tyre. Kështu që nuk mbeti gjë tjetër pos të tërhiqet ekipi.

Është për çudi pse ka ardhur deri të kjo situatë e palakmueshme, kur dihet se Trepça e Kastrioti janë dy klube me traditë dhe kanë pasur marrëdhënie të ndërsjella gjithmonë në nivelin më të lartë të mundshëm.

 Kërkojmë nga organet përkatëse të Federatës së Hendbollit të Kosovës që të ndëshkojnë aktorët e këtij sulmit dhe të veprojnë drejtë.

Mr.sci.Flori Bruqi

Letërsia shqiptare nga lashtësia deri të ajo modernja.

Nga Flori Bruqi


Fillimet e letërsisë shqiptare

Libri i parë shqip që njihet deri më sot është “Meshari” i Gjon Buzukut, i vitit 1555. Por ka të dhëna të drejtpërdrejta dhe të tërthorta që flasin se fillimet e shkrimit shqip e të letërsisë shqiptare duhet të jenë më të hershme se shek. XVI. Vetë trajta e ngulitur e shkrimit dhe e gjuhës në veprën e Gjon Buzukut dëshmon se ajo duhet të ketë trashëguar një traditë para saj. Një dëshmi tjetër e tërthortë vjen prej klerikut frëng Gulielmi i Adës (1270-1341), i cili shërbeu për shumë kohë (1324-1341) si kryepeshkop i Tivarit dhe e njohu nga afër jetën e banorëve të këtyre trojeve.

Në një relacion me titull “Directorium ad passagium faciendum ad terram sanctam”, dërguar mbretit të Francës, Filipi VI Valua, në vitin 1332, Guljelmi ndër të tjera shkruan: “Sado që arbrit kanë gjuhë të ndryshme nga latinishtja, prapëseprapë, ata kanë në përdorim dhe në tërë librat e tyre shkronjën latine”.

Po ashtu Marin Barleci në veprën e tij “Rrethimi i Shkodrës” (De obsi-dione Scodrensi), botuar në Venedik më 1505, thotë se ka pasur në dorë kronika që flasin për rindërtimin e atij qyteti të shkruara, sipas tij, in vernacula lingua, d.m.th në gjuhën e vendit. Kurse historiani kalabrez Xhakomo Marafioti njofton më 1601 se në Kalabri arbëreshët i kanë arbërisht shërbesat fetare dhe as latinisht, as greqisht. Kuptohet se këtë traditë ata duhet ta kenë marrë me vete nga Shqipëria, sepse nuk mund ta krijonin vetë aq shpejt në kushtet e mërgimit të tyre të rëndë.

Deri më sot njihen vetëm tri dokumente të shqipes së shkruar në shek. XV ose diçka më herët.

I pari dokument i shkruar në gjuhën shqipe është “Formula e pagëzimit” dhe i takon vitit 1462. Është një formulë e shkurtër fetare e shkruar shqip, brenda një teksti latinisht, të hartuar prej kryepeshkopit të Durrësit, Pal Engjëllit, bashkëpunëtor i ngushtë i Skënderbeut. Në qarkoren që u dërgon vartësve të tij të klerit katolik, ai lejon që prindërit shqiptarë, në rast nevoje, kur nuk mund t`i pagëzonin fëmijët në kishë, mund t`i pagëzonin vetë duke përdorur këtë formulë: Unte paghesont premenit Atit et birit et spertit senit. (Unë të pagëzoj në emër të Atit e të birit e të shpirtit shenjtë). Kjo frazë është shkruar në alfabetin latin dhe në dialektin e veriut (gegërisht).

Dokumenti i dytë i shkruar në gjuhën shqipe është “Fjalorthi” i Arnold Von Harfit, i vitit 1496. Ky udhëtar gjerman, gjatë një udhëtimi në viset shqiptare, për nevoja praktike të rrugës shënoi 26 fjalë shqipe, 8 shprehje dhe numërorët 1 deri 10, dhe 100 e 1000, duke i shoqëruar me përkthimin gjermanisht.

I treti dokument i shqipes së shkruar që njihet me emrin “Perikopeja e ungjillit të pashkëve”, është gjetur në Bibliotekën Ambroziane të Milanos brenda një mbishkrimi greqisht të shek. XIV. Fragmentet shqip s`kanë lidhje me dorëshkrimin greqisht dhe dijetarët mendojnë se ky dorëshkrim mund të jetë i fundit të shek. XV ose i fillimit të shek. XVI. Ai është shkruar në dialektin e jugut dhe me alfabetin grek.

Shqipja dokumentohet kështu e shkruar që në shek. XV në dy dialektet e saj kryesore dhe me dy alfabete, me alfabetin latin dhe me alfabetin grek. Kjo është një dëshmi se kultura shqiptare dhe jeta shpirtërore konfesionale në Shqipëri zhvillohej nën ndikimin e kulturës latine-katolike, dhe të kulturës bizantine-ortodokse.



Letërsia e vjetër shqiptare


Letërsia e vjetër shqiptare lindi dhe u zhvillua në mesjetë, kur vendi ynë nën zgjedhën osmane, në kushtet e shoqërisë feudale, ku ideologjia sunduese ishte ideologjia fetare. Prandaj edhe përmbajtja e saj është kryesisht fetare. Të nisur nga qëllime atdhetare, shkrimtarët e kësaj periudhe shkruan edhe vepra mësimore e didaktike, si:
"Fjalori latinisht-shqip„ i F. Bardhit , "Gramatika„ e Andrea Bogdanit, madje edhe krijime tërësisht laike si ndonjë poezi e P.Budit, shume vjersha të bejtexhinjve etj.

Atë që s`mund ta bënte letërsia e shkruar, e bëri vetë populli me letërsinë gojore, me krijimet e bukura folklorike, që përbëjnë një monument kulture të pandërprerë gjatë gjithë qenies së tij, që nga kohët më të lashta.

Shkrimi më i vjetër shqip që njohim deri më sot, i përket vitit 1462 dhe libri i shkruar në gjuhën shqipe, me sa dimë deri tani, është "Meshari„ i Gjon Buzukut, botuar më 1555. Ky është libri i parë i shkruar në gjuhën shqipe, por jo libri i parë i letërsisë shqiptare. Letërsi shqiptare të shkruar në gjuhë të tjera ka pasur edhe më parë.

 Vepra më e rëndësishme e këtij lloji është "Historia e Skënderbeut„ e Marin Barletit botuar rreth viteve 1508-1510.

Me letërsi të vjetër shqiptare kuptojmë letërsinë e tre shekujve. Në qoftë se në shekullin XVI u shkrua vetëm "Meshari", në shekullin XVII ai ndiqet nga librat në gjuhën shqipe të Pjetër Budit, Frang Bardhit, Pjetër Bogdanit etj., në Veri.

Një grup tjetër përbën prodhimi letrar që u zhvillua në qendra të ndryshme të Shqipërisë së Jugut dhe të Shqipërisë së Mesme si: në Voskopojë, Elbasan, Gjirokastër dhe Janinë.

Sidomos në shekullin e XVIII dhe në gjysmën e parë të shekullit të XIX, ky prodhim përfaqëson kryesisht shtresat e zanatçinjve, të tregtarëve dhe të fshatarësisë së lirë dhe lidhet me zhvillimin ekonomik e kulturor të qyteteve të këtyre anëve.

Kështu p.sh., Voskopoja gjatë viteve 1720-1770 ishte një qytet i begatshëm me rreth 20.000 banorë, një nga qendrat kryesore ekonomike dhe kulturore të vendit.

Këtu lulëzoi një veprimtari e gjerë arsimore, me kisha e shkolla të shumta; ndër to edhe një shkolle e nivelit të mesëm, e quajtur Akademia e Re, e ngritur nga Bushatllinjtë e Shkodrës. Kishte, gjithashtu, një bibliotekë dhe një shtypshkronjë, të njohura për kohën. Rëndësi të veçantë jo vetëm politike, por edhe kulturore mori Janina sidomos në kohën e Ali Pashë Tepelenës.

Shkrimtarët kryesorë te këtij prodhimi janë Theodor Kavaljoti nga Voskopoja (sh.XVIII). Kostë Beratasi (nga fundi i shk.XVIII), Anonimi i Elbasanit (gjysma e parë e shekullit XVIII), trimi suliot Marco Boçari, peshkopi Grigor Gjirokastriti etj. Veprat e tyre kanë kryesisht karakter fetar ose mësimor, janë fjalorë disa gjuhësh ose përkthime. Ata vetë kanë një formim greko-bizantin , ndaj dhe në shkrimet e tyre përdorin kryesisht alfabetin grek, por pati edhe nga ata, si Anonimi i Elbasanit, Kostë Beratasi, Theodhor Haxhifilipi e ndonjë tjetër, që krijuan edhe alfabete të veçanta të shqipes, duke dashur të vënë në dukje individualitetin e gjuhës shqipe dhe dallimin e saj nga gjuhët e tjera.

Fakt i rëndësishëm i jetës letrare të shekullit të XVIII dhe fillimit të shekullit të XIX është krijimtaria e bejtexhinjve (letërsi shqiptare me alfabet arab) me përfaqësues kryesore: Hasan Zyko Kamberi nga Kolonja; Nezim Frakulla, nga Berati: Zenel Bastari nga Tirana; Muhamet Cami, nga Konispoli; Dalip e Shahin Frashëri, nga Frashëri; Salih Pata e Mulla Hysen Dobraci, nga Shkodra etj.

Një degëzim të veçantë të letërsisë së vjetër shqiptare përbënte letërsia arbëreshe, prodhim i shqiptarëve të emigruar në Itali para dhe pas vdekjes së Skënderbeut.

Kjo letërsi njohu një rrugë të gjatë zhvillimi , që nga shekulli XVI deri nër ditët tona.

Ndër autorët e saj më të dëgjuar, mund të përmendim Lekë Matrënga (1560-1619); Niko Katalano (1637-1694); Nikolla Brankati (1675-1741); Nikollë Filja (1682-1769).

 Një etapë të re në letërsinë e vjetër arbëreshe shënuan veprat e Jul Varibobës (shek XVIII), ku bie në sy jo vetëm origjinaliteti i trajtimit të materialit, por edhe cilësia e lartë artistike, traditë e që u çua pastaj me përpara nga shkrimtarët arbëreshë të Rilindjes Kombëtare (Jeronim De Rada , Dara (i riu), Santori, Serembe, Stratiko etj.).

Ndonëse e kufizuar në tematikë dhe e përfaqësuar me një numër të vogël veprash, rëndësia e letërsisë së vjetër qëndron, në radhë të parë, në faktin se ajo është shprehje e vitalitetit të popullit shqiptar, e qëndresës së tij kundër pushtuesit e kulturës së huaj. Nëpërmjet veprave të kësaj letërsie u ruajt e gjallë dashuria për gjuhën shqipe dhe tradita për shkrimin e saj.


Letërsia shqiptare e Rilindjes Kombëtare lindi dhe u zhvillua si pjesë e pandarë e lëvizjes politiko-shoqërore e kulturore për çlirimin e vendit nga zgjedha e huaj.

Kjo lëvizje, që nis nga mesi i shekullit 19 dhe arrin deri në vitin 1912, quhet Rilindje Kombëtare, prandaj edhe letërsia e kësaj periudhe quhet letërsi e Rilindjes Kombëtare.

Kjo është kryesisht një letërsi patriotike me frymë demokratike e popullore. Tema kryesore e saj ishte dashuria për atdheun dhe popullin, evokimi i së kaluarës heroike dhe lufta për çlirimin kombëtar e shoqëror.

Kushtet historike që përcaktuan zhvillimin e saj, ishin kryengritjet e vazhdueshme kundër pushtuesve osmane, lufta për pavarësi dhe për ruajtjen e tërësisë tokësore të vendit nga synimet grabitqare të imperialisteve dhe të qarqeve shoviniste fqinje.

Letërsia e Rilindjes pati një drejtim iluminist e në periudhën e fundit edhe vepra realiste, por në thelbin e vet ajo ishte një letërsi romantike. Në veprat më të, mira të saj u shprehen ideale të larta kombëtare, malli dhe dashuria e zjarrtë për mëmëdheun, krenaria për të kaluarën e lavdishme të popullit shqiptar dhe ëndrra për ta parë Shqipërinë e lirë, të pavarur e të lulëzuar.

Figura më e shquar e kësaj periudhe është padyshim, Naim Frashëri, autor i poemës "Bagëti e Bujqësi„ i "Historisë së Skënderbeut„ dhe i shumë poezive të tjera patriotike, lirike e filozofike.

 Figura të tjera të shquara janë Jeronim De Rada, A. Z. Çajupi, Gavril Dara i Riu, Ndre Mjeda, Asdreni etj.

Letërsia e Rilindjes shënon një etapë të re në historinë e letërsisë shqiptare. Ajo shënon kalimin nga letërsia me brendi fetare e karakter didaktik, në letërsinë e re shqiptare, në letërsinë e mirëfilltë artistike, duke hedhur në të njëjtën kohë edhe bazat e gjuhës sonë letrare kombëtare.

Letërsia shqiptare në Kosovë prej viteve 19 30-të deri në ditët e sotme.-

Pjesa e letërsisë shqiptare që zhvillohej në Kosovë, kishte afërsisht këto shenja paradalluese: e shkëputur nga letërsia amë dhe nga një pjesë e traditës letrare, ajo pothuajse nuk ishte fare në kontakt me të dhe nuk ishte e informuar për atë që ndodhte në fushën e letërsisë brenda kufirit të shtetit shqiptar. Edhe para luftës, në Kosovën letrare herë pas here ilegalisht, mbase edhe mund të depërtonte ndonjë vepër ose autor nga periudha e viteve 1930, kryesisht përmes atyre pak nxënësve që shkolloheshin aso kohe në Shqipëri.

 Pas luftës, në vitet 1950, krijuesit e parë të letërsisë shqiptare në Kosovë, për mbështetje kishin kryesisht letërsinë gojore (të pasur), fare pak vepra nga fondi letrar i traditës si dhe përvojat e huaja letrare, në radhë të parë ato sllave.

Nga emrat e shkrimtarëve, të cilët e kishin filluar veprimtarinë e vet letrare para luftës, do të përmendim këtu vetëm Esat Mekulin dhe Hivzi Sulejmanin.

Dr.Esat Mekuli u shqua me lirikën e angazhuar shoqërore dhe kombëtare të shkruar gjatë viteve 1930, ndërsa i dyti solli përvojën e parë më serioze në llojin e prozës së gjatë me romanin dy vëllimesh "Njerëzit I" dhe "Njerëzit Il", si dhe "Fëmijët e lumit tim". Para tyre Hivzi Sulejmani do të shkruante disa nga tregimet, që edhe sot tingëllojnë moderne.

Ishte poezia ajo që arriti majat e letërsisë shqiptare në Kosovë, duke filluar nga fundi i viteve 1950 e sidomos me emrat: Din Mehmeti, Fahredin Gunga,Mark Krasniqi, Rrahman Dedaj, Enver Gjerqeku, Azem Shkreli, Ali Podrimja, Besim Bokshi, Eqrem Basha, Sabri Hamiti  etj.

Ndërsa në prozë dallohen: Anton Pashku, Ramiz Kelmendi, Azem Shkreli, Nazmi Rrahmani, Rexhep Qosja, Mehmet Kraja, Mehmet Kajtazi,Iljaz Prokshi,Gani Gjafolli,Rifat Kukaj ,Vehbi Kikaj,Rushit Ramabaja ,Kadrush Radogoshi ,Shyqri Galica,Musa Ramadani ,Naim Kelmendi etj.

Edhe në Kosovë shumë shkrimtarë patën fatin të burgosen, të persekutohen apo të arratisen e të jetojnë jashtë truallit të tyre. Pushteti serb ushtronte dhunën më të egër ndaj intelektualëve që me pushtetin e fjalës përpiqeshin të afirmonin vlerat kombëtare shqiptare. Kështu e pësuan rreptë nga kjo censurë: Adem Demaçi, Ramadan Rexhepi, Kapllan Resuli (i cili pasi u arratis në Shqipëri u burgos edhe këtu) etj.

Krahas letërsisë shqiptare që krijohej dhe botohej kryesisht në Prishtinë, ajo krijohej dhe botohej edhe në mesin e shqiptarëve të Maqedonisë, kryesisht me prozën dhe poezinë e Murat Isakut, Abdylazis Islamit, e më pas, me veprën letrare të Resul Shabanit, Adem Gajtanit, Agim Vincës, Din Mehmetit etj. 

Vlen të përmendet dhe një personalitet i shquar i kulturës, Luan Starova, (shqiptari më i përkthyer sot pas Kadaresë), por shumica e veprave të tij nuk janë në gjuhën shqipe.).

Letërsia moderne shqiptare në diasporë


Edhe pse e zhvilluar në kushte të një izolimi gjeografik e ideologjik, fati dhe perspektiva e letërsisë bashkëkohore shqiptare duhet vështruar në një kontekst dhe më të gjerë gjeografik, d.m.th dhe përtej kornizës ngushtësisht nacionale. Pavarësisht nga zhvillimet brenda Republikës së Shqipërisë, si dhe brenda viseve etnike si: Kosovë, Maqedoni, Mali i Zi, kjo letërsi pati dhe njohu zhvillime dhe në diasporë. Sa i takon zhvillimeve të saj në diasporë, letërsia shqiptare mund të shikohet gjeografikisht brenda dy vatrave:

Vatra historike e diasporës shqiptare: Itali, Greqi, Rumani, Bullgari, Turqi etj.Vatra të reja të diasporës shqiptare: Gjermani, Shtetet e Bashkuara të Amerikës, etj.

Zhvillimet më të rëndësishme të letërsisë bashkëkohore shqiptare në diasporë ndodhën në Itali, aty ku sot e kësaj dite jetojnë rreth 90.000 arbëreshë, që vazhdojnë të flasin shqipen. Në përgjithësi mund të thuhet se një "rilindje" e letërsisë arbëreshe ndodhi diku rreth fundit të viteve 1950, kur dhe nisi të botohej revista "Shejzat" nga Ernest Koliqi në Romë e më pas revistat "Zgjimi", "Katundi ynë", "Zjarri", "Zëri i Arbëreshëvet", "Lidhja", "Bota shqiptare" etj.

Këto revista ndikuan në krijimin dhe publikimin e një brezi poetësh e shkrimtarësh që shkruan në arbërisht. Veç të tjerash, një pjesë e tyre funksionoi dhe funksionon dhe si shtëpi botuese, duke publikuar kolana të tëra me poezi dhe vepra të tjera letrare.

Ndër shkrimtarët më të rëndësishëm të kësaj vatre duhen përmendur:
Françesk Solano (1914), i njohur me pseudonimin Dushko Vetmo, i lindur në Kozencë.

Pas një periudhe të gjatë qëndrimi në Argjentinë, Uruguai dhe Kili, ku dhe shugurohet prift, Solano kthehet në vendlindje.

Aktiv në shumë fusha të letrave, ai është kryesisht poet, prozator dhe dramaturg. Ndër veprat e tij më të rëndësishme janë: Burbuqe t`egra, 1946, Shkretëtira prej gurit, dramë, 1974, Tregimet e Lëmit, etj.

Domenico Bellizzi (1931), prift nga Frasnita, i njohur me pseudonimin Vorea Ujko, është një ndër trashëgimtarët më të denjë të Jeronim De Radës e Zef Serembes. Ai me poezinë e tij arriti nivele të spikatura të ligjërimit poetik, veçanërisht me veprat: Zgjimet e gjakut, Këngë arbëreshe, 1982, Hapma derën zonja mëmë, 1990 etj.

Karmell Kandreva (1931), poet, bartës i identitetit kombëtar me anë të një ligjërimi poetik origjinal si dhe luftëtar i angazhimit social të arbëreshëve në ruajtjen e gjuhës dhe kulturës origjinale, ka shkruar triologjinë poetike: Shpirti i arbërit rron; Shpirti i arbërit rron. Arbëreshi tregon; Shpirti i arbërit rron. Vuan dega e hershme.

Zef Skiro Di Maxhio (1944), poet, përkthyes dhe dramaturg i shquar. I angazhuar edhe si drejtor i revistës "Bota shqiptare", i shquar për tonin e tij ironik e shpesh sarkastik, ai është autor i rreth dhjetë librave poetikë, ndër të cilat vlen të përmenden: Nëpër udhat e parrajsit shqipëtarë e t`arbreshë. Poemë gjysmëserioze arbëreshe, Orëmira, Për tokën fisnike të Horës etj.

Padyshim që letërsia arbëreshe vazhdon jetën me të tjerë shkrimtarë, shumica syresh të rinj, duke luajtur kështu një rol të rëndësishëm jo vetëm në diversitetin kulturor shqiptar, por edhe atë italian.

Një tjetër vatër e rëndësishme historike, ku kanë lulëzuar shkrimet shqipe që në fundin e shekullit XIX dhe ku jeta kulturore e elementëve shqiptarë ka qenë e organizuar më së miri, është Rumania. Një ndër personazhet më të rëndësishëm të letrave bashkëkohore shqiptare është Viktor Eftimiu (1889 - 1972) , autor i rreth njëqind vëllimeve letrare të shkruara në rumanisht. Mjaft prej veprave dramatike të tij janë ndërtuar mbi bazën e motiveve shqiptare e të fëmijërisë së tij në malet e vendlindjes.

Po aq e rëndësishme sa dhe Rumania në pikëpamje të jetës kulturore shqiptare mbetet edhe Bullgaria, ku janë njohur organizime të hershme të komunitetit shqiptar. Një figurë që vlen të merret në konsideratë nga njerëzit e letrave shqipe, është Thoma Kaçori, i cili shkroi në shqip disa romane e libra me tregime.
Në vatrat e reja të zhvillimít të letërsisë bashkëkohore shqiptare hyjnë ato vende në të cilat emigruan për motive kryesisht politike një pjesë e shkrimtarëve të talentuar shqiptarë, që duke mos u pajtuar me diktaturën dhe duke ndjerë etjen për liri, realizuan në periudha të ndryshme të regjimit komunist eksodet e sforcuara.

Një nga shkrimtarët e diasporës me peshë më të madhe që jetoi e krijoi në Gjermani, është Martin Camaj (1925 - 1992). Vepra e tij hyn në fondin më të shquar të letërsisë bashkëkohore shqiptare.

Ndërsa në Shtetet e Bashkuara të Amerikës zhvilloi veprimtarinë më të madhe studimore e letrare Arshi Pipa (1920- 1997), një ndër punëtorët më të mëdhenj të letrave shqipe, intelektual i shquar, poet, përkthyes, studiues e polemist.

Më 1944 ai dre`tori revistën "Kritika" dhe po këtë vit botoi librin e parë me poezi Lundërtarë. Në SHBA, ku emigroi në vitin 1958, punoi si profesor në disa universitete americane deri sa doli në pension. Si dëshmi e asaj që kishte përjetuar në kampet dhe burgjet komuniste ai botoi në Romë vëllimin me poezi Libri i burgut 1959, dhe më vonë dhe vepra të tjera. Një ndihmesë të jashtëzakonshme Arshi Pipa do të japë dhe në studimet letrare, sociologjike e politike me vepra të dorës së parë, ku operon me metoda moderne studimi.

Si përfundim, mund të themi, se aktualisht po bëhen përpjekje që të gjitha këto baza dhe këta krahë të shkëputur në kohë dhe në hapësirë të letërsisë shqiptare, të komunikojnë dhe të integrojnë mes vetes për ta përcaktuar dhe krijuar saktësisht nocionin letërsi kombëtare në gjuhën shqipe.

Letërsia moderne në Shqipëri

E pasur dhe e bukur është gjuha jonë shqipe, nga e cila ``Bijtë e Shqipes`` krijuan një kult të vërtetë; megjithëkëtë është fare pak e zhvilluar: rrethana historike krejt të posaçme dhe sidomos një sundim i huaj prej më shumë se katër shekujsh i vonuan për një kohë shumë të gjatë çdo farë rilindje kulturale popullit shqiptar të dashuruar për liri.

Do t`i lëmë mënjanë, edhe folklorin, i cili më vete do të mbushte një kapitull shumë interesant, edhe atë sërë të gjatë prodhimesh religjioze që pati filluar qysh në shekullin e XV-të, rëndësia e të cilëve është sidomos gjuhësore; e atëherë do të shohim se pjesa e dytë e shekullit të kaluar shënon shfaqjen e veprave të para letrare,që si me thënë mund të merren për themelet e letërsisë sonë moderne.

Të parët shkrimtarë shqiptarë, fuqitë e tyre intelektuale e morale i vunë në shërbim të pavarësisë së Shqipërisë. Këta janë pikësëpari: Jeronim De Rada, Pashko Vaso Pasha,Naim Frashëri, Zef Skiroi e Gjergj Fishta, veprat e shkëlqyera të të cilëve kanë kontribuar në një masë të madhe për zgjimin e ndërgjegjes sonë kombëtare.

Pastaj vinë: Zef Serembe, A.Z.Çajupi, Faik Konica, Luigj Gurakuqi, Fan S.Noli; që të gjithë dhanë faqe poetike të shenjtëruara me një patriotizëm drithëronjës, disa për të flakur zgjedhën e robërisë së huaj , të tjerët për ta shpëtuar popullin nga fanatizmi fetar në të cilin kishte rënë. Të tjerë merrnin pjesë në krijimin e një jete të gjallë kulturore me anë përkthimesh të kryeveprave më të mira të letërsisë botërore.

Jeronim De Rada (1814-1903), patriark i përnderuar i kolonisë shqiptare të Italisë, botoi disa vepra romantike, si për shembull : ``Milosao`` dhe ``Skënderbeu``,dhe një numër të madh poezish, që të përkujtojnë ritmin e mrekullueshëm të këngëve tona të vjetra popullore.

Në shpirtin e të shpërngulurve të varfër si ky, ai vetë, ka ditur të hedhë farën e një malli të dhimbshëm. Ngjalli nostalgjinë për vendin e lipsur, për ditët e lumtura të dikurshme pranë vatrës familjare në kohën e Shqipërisë fatbardhë.

 Si redaktor i një gazete, për shumë vjet rresht, i së famshmes ``Flamuri i Arbërit``, ai u bë mbrojtësi i guximshëm i të drejtave të paprekshme të popullit shqiptar përpara mbarë botës.

Merita dhe lavdia e mbajtjes , në një shkallë të lartë, të idealit kombëtar në mendjen e shqiptarëve të emigruar në Italinë e Jugut i takon bashkëatdhetarit të tij më të ri, Zef Skiroit (1865-1927).

Le të kufizohemi të zëmë në gojë një lirik të stërhollë ashtu si ka qenë Zef Serembeja. Për shkak të fatit të pashmangshëm që i ra mbi kokë; ai mund të krahasohet me poetin austriak Lenau…


Shpirt ëndërrimtar po si ky, udhëtar i përjetshëm, shkoi të vdesë në një azil,andej tutje, fort larg, në San Paolo të Brazilit.

Në krye të atyre që e kanë zgjuar më fort popullin nga letargjia e tij shekullore, do të ishte e udhës të vinim këtu Pashko Vaso Pashën (1827-1892), nga Shkodra. S

i frymë luftëtare, që dashuronte lirinë, ai u angazhua qysh i ri , në ushtrinë e mbrojtësve të Venedikut të sulmuar prej Austrisë. Më vonë, kur atij iu ngarkua funksioni i lartë i shquar si Guvernar i Libanit, ai shkrojti në një elegji të thjeshtë, të hidhur dhe njëkohësisht të fuqishme , këto fjalë: ``O Shqipëri , e mjera Shqipëri… ``leximi i të cilave shkaktoi derdhjen e shumë lotëve.

Sa për Naim Frashërin (1846-1900), ai është zoti i popullit të vet, luftëtar i pamëshirshëm kundër barbarizmit turk. Librat e tij të shkruara në Stamboll, në kohën kur, sipas shprehjes piktoreske të asaj kohe,``ai ish i mbyllur në kafazin prej floriri të Sulltan Hamitit``- u botuan , megjithëkëtë, në Bukuresht, prej nga u dërguan dhe u shpërndanë pastaj fshehurazi në të gjithë Shqipërinë. Librat e tij u bënë shumë shpejt ungjilli (Breviari) i gjithë shqiptarëve të vërtetë.

Gjithçka ishte Frashëri, mund të përmblidhet me fjalët: poet epik dhe poet lirik. Ai na ka dhënë dy epope kryesore që përbëjnë pjesën kryesore të veprës letrare të tij epike. E para e këtyre të dy epopeve mban titullin ``Qerbelaja``, e dobët mjerisht, për shkak të inspirimit fetar të saj. E dyta, përkundër, ``Historia e Skënderbeut``, e shkruar në vargjet tronditëse, përshkruan tregimin e luftërave legjendare të heroit tonë kombëtar kundër ushtarëve të Portës së Lartë.

Po ai na ka dhënë edhe një poemë lirik: ``Lulet e pranverës``, në të cilën ndjejmë ndikim fare të qartë të një ideologjie orientale tek një autor, i cili megjithëkëtë, është pajisur me edukatë nga më klasiket. Le të përmendim po ashtu një poemë pastoral, ``Bagëti e Bujqësi``, që do të konsiderohet edhe për një kohë të gjatë, në letërsinë tonë, si një nga kryeveprat më të thjeshta të atij lloji, megjithëse nuk pasqyron saktësisht doket e zakonet e jetës sonë bujqësore.

At Fishta (1871) do të ndjekë rrugën e shënuar prej Naim Frashërit. Me gjithë këtë , disa vënë në dukje një ndryshim kryesor që ekziston midis tyre:
Kurse njëri prej tyre, Fishta,i zhvillon subjektet e tij me një frymë regjionalistë shumë të theksuar dhe, me një fjalë veriore, tjetri,Frashëri, e ka marrë përsipër në veprat e tij, të shprehë frymën e tërë popullit shqiptar, pa dallim krahine ose fisi, kështu që njëri humbet nga pikëpamja e shtrirjes atë që tjetri kishte fituar në thellësi. S`duhet të habitemi pra që kryevepra epike e Fishtës ``Lahuta e Malcis`` të mos ia ketë arritur ta zgjojë entuziazmin e përgjithshëm në një kohë kur popullsia e tërë pasionohej për pavarësinë e Kombit.

Vepra e Fishtës me titull ``Mrizi i zanavet`` do të shprehte personalitetin poetik të vërtetë të një njeriu që ka qenë tërhequr në rrugën fetare, dhe poezia e tij elegjiake me emër ``Një luleje pranvere`` do t`i lërë të shfryhen lirisht ankesat dhe ulërimat e dhimbshme të një zemre mirëdashëse, po të vrarë.
Ta përcaktosh këtu se cili nga të dy, Fishta ose Frashëri, është poeti epik më i madh na duket gjë mjaft e vështirë. Por, sidoqoftë, mund të pohojmë, pa frikë se mos gabohemi, se Fishta, poeti ynë satirik më i madh, do të ishte edhe poeti ynë lirik më i madhi sikur shprehja e ndjenjave të tij lirike të mos kishte qenë penguar mjerisht prej disiplinës së rëndë dhe të pamëshirshme të Bijve të Shën Françeskut.

Po të kalojmë tashti në letërsinë e kohëve më të afërta, dafinat e poezisë do t’ia kushtojmë pa ngurim Benjaminit të poetëve tanë: Lasgush Poradecit (1899), poet serioz dhe filozof merite. Vargjet e tij të përpunuara , nuk meritojnë asnjë qortim për sa i përket formës. Me prejardhje nga shtresat e thjeshta të popullit , ai ka ditur të ngrihet përmbi rasat e kësaj jete dhe të jetë artist me tërë kuptimin e fjalës, duke bërë në një farë mënyre ’’art për art’’, dhe duke shprehur në poemat e tij një botë ndjenjash ashtu edhe mendimesh. Ai s’do t’ja dijë nga kufijtë tanë si rrjedhim , inspirimin e tij poetik, ai shkon ta kërkojë jo vetëm në poezinë popullore shqiptare, por edhe në poezinë popullore në përgjithësi. Dhe aty e gjen heroin e romanit poetik të tij, në të cilin dashnori dhe dashnorja s’janë më veçse personifikimi i fuqisë fizike dhe i bukurisë morale.

I riu ynë i ndan veprat e tij në cikle. Le të shënojmë vetëm se poezitë erotike kanë gjetur vendin e tyre në ciklin e katërt. Midis gjithë atyre motiveve që e bëjnë të këndojë kalemin e tij le të shënojmë nostalgjinë e ikjes,’’të ikësh , është të vdesësh ca pak ’’, që poeti ynë e ka ndjerë më shumë se cilido tjetër.
Tre tituj tërheqin vëmendjen tonë në mënyrë të posaçme:’’Gjëmim i anijes’’, ‘’Lundra dhe Flamuri’’dhe ‘’Vdekja e Nositit’’ që përbëjnë kësisoj një trilogji të vërtetë, të cilën do ta përmblidhte lufta e përjetëshme për jetën dhe ku emrat na dalin si simbole:’’barka’’ose’’gjemia’’ është njeriu,’’Flamuri’’ është ideali dhe fundi,’’Lufta’’është ajo e Lirisë. Vija dominuese në Golgothanë e tij do të ishte një aksion i thellë dhe njëkohësisht optimist.

Po le ta themi me plot sinqeritet, në qoftë se Poradeci ngul këmbë për të ndjekur vijën idealiste në të cilin është futur, larg origjinës së tij , frymëzimi i tij s’do të vonojë të shtirret, dhe faji do të jetë i kësaj mosnjohje vullnetare dhe sistematike të realiteteve.

Në qoftë se ekzistojnë boshllëqe tek poetët tanë, të cilët të gjithë pak a shumë, kanë qëndruar larg jetës reale, le ta themi se këto boshllëqe janë mbushur prej prozatorëve tanë, në krye të të cilëve duhet të vëmë Imzot Fan Nolin.
Fan Noli është lindur (1880) përjashta atdheut ku edhe ka jetuar pothuajse gjithmonë. Po kjo nuk e ka penguar që të marrë pjesë të rëndësishme në fatkeqësitë e fatbardhësitë e popullit të tij, me të cilin ai ka mbetur në bashkërendim të afërt. Në stilin e tij poetik, të stolisur ngandonjëherë me humor, por që shpesh ia arrin shkëlqimit dhe patetikut, ai u bë përfaqësuesi i ndjenjave dhe i aspiratave të vëllezërve të tij nga raca. Vepra e tij kryesore ’’Histori e Skënderbeut’’, ashtu edhe përkthimet e tjera që u ka bërë veprave të Cervantesit, të Shakespeare-it, të Ibsenit dhe sidomos i veprës gjeniale të Poes’’Korbi’’, dhe i ‘’Rubairave’’të Omar Kajamit, i provuan Shqipërisë dhe botës letrare se gjuha jonë ka mundësi dhe është e aftë, kur dimë ta përdorim , të shprehë gjithë ndjenjat njerëzore.

Në fund sot një plejadë e tërë të rinjsh po ecën në gjurmët e Mjeshtërve të vet. Kostë Çekrezi, Gj.Bubani, S.Malëshova, Z.Fundo, ia kanë hapur rrugën zhurnalizmit.Tajar Zavalani, me një gjuhë popullore, zgjoi te populli shqiptar bukuritë e letërsisë ruse, me përkthimet nga Tolstoi, Çehovi e Gorki. Ernest Koliqi përkthyes i disa klasikëve italianë, në ‘’Novelat’’ e tij të punuara me një stil mjaft të këndshëm, pasqyron qëndrimin e vet ‘’borgjez’’.
Midis shkrimtarëve që s’janë ende veçse në periudhën e shkrimeve fillestare, disa duan të marrin pjesë në Gostinë e perëndive,ndërsa disa të tjerë, jo aq ambiciozë, kënaqen vetëm duke ngjyer bukën e tyre në çanakun modest të bariut, të fshatarit dhe të punëtorit.

****

Pas Luftës së Dytë Botërore letërsia shqiptare eci në një rrugë mjaft të vështirë e komplekse. Karakteristikë kryesore e kësaj periudhe është shkëputja jo e natyrshme e letërsisë nga tradita e saj dhe ndikimi i fuqishëm, po ashtu jo i natyrshëm, që ushtroi mbi të përvoja krijuese e metodës së realizmit socialist. Veçoria tjetër, mbase më e rëndësishme dhe me pasoja më të rënda, është se letërsia shqiptare do të zhvillohej e ndarë nga një kufi politik brutal dhe kufizimet e një regjimi diktatorial. Kështu do të kemi: letërsi të zhvilluar brenda kufirit të shtetit shqiptar; të shqiptarëve në përbërje të ish Jugosllavisë, kryesisht në Kosovë dhe në Maqedoni, si dhe të shqiptarëve të diasporës.

Këto karakteristika ndikuan fuqishëm në rrjedhën e letërsisë shqiptare në përgjithësi, si dhe në fizionominë, strukturën artistike apo frymëzimin tematik të saj. Gjatë katër dhjetëvjetëshave të parë të shekullit XX e sidomos gjatë viteve `20 e `30 letërsia shqiptare pari një zhvillim të hovshëm dhe të gjithanshëm. U rrit si numri i krijuesve, ashtu dhe numri i veprave letrare të botuara, të cilat u ngritën në një shkallë më cilësore artistike, duke krijuar premisat për një komunikim më të afërt me përvojat e përgjithshme letrare në Evropë. Përmes shkrimtarëve të talentuar, të shkolluar nëpër qendra të ndryshme të Evropës, në letërsinë shqiptare filloi të depërtojë fryma e drejtimeve dhe e ndjeshmërive të reja krijuese letrare të kohës. Siç dihet, gjatë këtij harku kohor shkrimtarë të mëdhenj të letërsisë shqiptare, si: Fishta, Konica, Noli, Poradeci, Koliqi, Migjeni, Kuteli, shënuan disa nga kulmet më të larta të letërsisë shqiptare, në llojet dhe zhanret e gjinive të ndryshme. Në këtë kontekst letrar llojet e gjinisë lirike do të jenë ato që përparojnë, por një hov të dukshëm do të marrin edhe llojet epike, drama, kritika dhe teoritë letrare.

Krejt ky fluks i pasur krijuesish të talentuar të moshave të ndryshme, të nxitur dhe të mbështetur nga shtypi periodik letrar i drejtimeve dhe i shkollave të ndryshme, do të vazhdojë, thuajse po me këtë ritëm dhe gjatë pjesës së parë të viteve 1940.
Për çudi, jehona e hovit të tillë krijues nuk u ndërpre menjëherë pas përmbysjes së pushtimit nazist dhe vendosjes së pushtetit komunist. Pati një tolerancë gjatë ditëve të para të pushtetit të ri ndaj frymës së lirë, liberale në krijimtarinë artistike, e cila do të vazhdojë ta ketë këtë fat edhe për dy-tre vjet. Por siç dihet, tanimë nuk ishte më ai rreth individualitetesh të jashtëzakonshëm krijuesish të viteve`30. Noli e Koliqi do të vazhdojnë të krijojnë nëpër Evropë e Amerikë, por të shkëputur krejtësisht nga letërsia në Shqipëri dhe pa kurrfarë ndikimi mbi të. Lasgushi kishte pushuar së krijuari. Migjeni dhe Fishta nuk ishin më. Nga ky rreth kolosësh të letërsisë shqiptare, vetëm Kuteli do vazhdojë të jetë vazhdimi i natyrshëm i letërsisë së Pasluftës duke botuar sa herë i hiqej çensura. Do të vazhdojnë fare ndryshe krijimtarinë e nisur që më parë: Petro Marko, Vedat Kokona, Shefqet Musaraj, Fatmir Gjata, Sterjo Spasse, Nonda Bulka, Dhimitër Shuteriqi etj. Nga poetët që krijuan në vitet e para të çlirimit dhe që krijimtaria e tyre pati jehonën e entuziazmit kolektiv të këtyre viteve, janë: Aleks Çaçi, Luan Qafëzezi, Llazar Siliqi etj.

Kështu, pas luftës dhe gjatë viteve 1950 do të duket qartë orientimi i ri në fushën e letërsisë shqiptare, si në rrafshin tematik, dhe në atë të përvojave dhe të metodave e prosedeve krijuese. Tematikisht letërsia u përqëndrua kryesisht, në jehonën e lirisë së fituar nga Lufta Nacionalçlirimtare, kurse ngjyrimi i aktualitetit dhe i botës reale u reduktua kryesisht në bardhë e zi. Si përvojë shkrimi, veprat letrare të kësaj periudhe shpesh do të qëndrojnë ndërmjet gjuhës së rrëfimit letrar dhe atij propagandistik. Kryesisht këtë vulë proceduese kanë romanet e para gjatë viteve 1950. Po kaq skematik ishte dhe mendimi kritik zyrtar i asaj kohe, që do ta përkrahte këtë letërsi.

Nga fundi i viteve 1950, e sidomos me fillimin e viteve 1960, pra pas një dekade e gjysmë që nga çlirimi, do të bëhen hapat e parë për ta nxjerrë nga ky shabllon letërsinë shqiptare. Në këtë kontekst duhet përmendur, pikërisht viti 1958, kur Petro Marko do të botojë romanin e tij të parë "Hasta la Vista", që sjell një tjetër tematikë në romanin shqiptar, një tjetër frymë dhe ndjeshmëri në paraqitjen e personazheve (tanët dhe të huajt). Dy vjet më vonë ai do të botoië dhe romanin "Qyteti i fundit" me prirje për të shmangur skematizmin. Pas tij Ismail Kadare boton romanin "Gjenerali i ushtrisë së vdekur" (1962), që, shtegun e paralajmëruar nga romanet e Petro Markos, do ta ngrejë në një nivel ndërkombëtar.

Pas romaneve të dy autorëve të përmendur, gjatë viteve 1960, Jakov Xoxa do të botojë romanin "Lumi i vdekur" që, nga një aspekt tjetër procedura, do të konsolidojë prirjen e romaneve shqiptarë, për të kërkuar rrugë të reja në paraqitjen e botës shqiptare. Pas Jakov Xoxës do të paraqitet Dritëro Agolli me një seri romanesh, Dhimitër Xhuvani, Ali Abdihoxha, Skënder Drini, Sabri Godo, Vath Koreshi etj., ndërsa majën e poezisë lirike do ta zenë Fatos Arapi, Ismail Kadareja dhe Dritëro Agolli, të cilët do të çelin një rrugë të mbarë dhe për një brez poetësh të rinj të talentuar si: Dhori Qiriazi, Bardhyl Londo, Xhevahir Spahiu, Frederik Rreshpja, Natasha Lako etj./

Floartpres,26 maj 2006.

KONKURSET LETRARE, JURITE DHE PROFESIONALIZMI I TYRE

Mehdi Krasniqi

KONKURSET LETRARE, JURITE DHE PROFESIONALIZMI I TYRE

Konkurset letrare, janë bërë forma të realizimit të projekteve të shoqatave të ndryshme, të cilat vënë në krye njerëz filanë, e këta pastaj, realizojnë skena të vlerësimit që nuk lënë vend për pjesëmarrje herëve të tjera. Kjo është bërë traditë tashme artistike, është bërë një far turpi që detyrimisht, intelektualët e përkrahin me duartrokitje dhe luajtje kokash.
Juria përbehet nga njerëz që nuk kanë kurrë kompetencë as dije të mjaftueshme për poezinë, madje të profesioneve që nuk kanë lidhje me artin e lëre më me poezinë- poezinë e kanë hobi etj., janë shkrues tekesh, me të cilët arrijnë lehtë të manipulojnë organizatorët.

Ja se çka bëhet:

Vlerësojnë dukjen dhe jo artin, jo poezinë, jo tekstin dhe ndërtimin e tij;
Vlerësojnë moshën e autorit – sikur janë në dijeni se autori do të vdes që neser në mëngjes ( çka ka rëndësi nëse një autor është i moçëm dhe përballë tij një tjetër i ri, vlerësojeni poezinë jo moshën, ose le të organizohet ndonjë konkurs vetëm për poetë të vjetër );
Vlerësojnë shokun më të ngushtë- me të cilin e ndajnë interesin nëpër konkurse ( në këtë konkurs ti do ta kesh një vend sepse unë jam juri, ama nëse ti do të jesh nesër në një konkurs ma kthen borxhin );
Nuk lejojnë të lexohen publikisht poezitë e konkurruesve, ( thirren në vendime të jurisë, se koha është e shkurtër, numri i madh i konkurrentëve, prandaj poezitë do t’i lexojnë vetëm tre fituesit e konkursit, kjo është e dhimbshme, është krim serik. Sikur të lexoheshin poezitë e të gjithëve, dhe juria përballë publikut të merrte vendime, atëherë filonoidiotizmi nuk do të jepte rezultat )
Për të mbuluar me hi sytë e heshtur, thonë u kemi bërë nga një mirënjohje në nderim të mundit tuaj.
Mbajnë do farë “ kumtesa “shkencore për poezinë, njerëz me profesion gjeografie, ekonomie, biologjie, njerëz me profesion inxhinier të komunikacionit hekurudhor, njerëz profesionist për hedhje nga parashuta etj. etj.).

I kanë rënë në fije që të organizojnë konkurse nëpër data të rëndësishme, data të cilat janë obligim moral, njerëzor e kombëtar që të përkrahen financiarisht, prandaj, tentimi për përfitim në rrethana të tilla, është bërë një vjedhje e meritës, një ndërtim karriere kryekëput pa erë të vlerave të mirëfillta.

Fenomeni i tillë, ka zënë të zhvillohet, pas luftës, meqë më herët ndodhte thuajse e njëjta gjë, me ato garat e recituesve, e dini të gjithë, që mashtrohej para syve publiku dhe fitonin fëmijët e drejtorëve, fëmijët e njerëzve që kishin mundësi të ndërhynin te juria etj.

A duhet të ndodhë kjo gjë?

S’kam nevojë të përgjigjem, por po e zgjeroj paksa me disa fjalë:

“ Kur nuk ka shi edhe breshëri është i mirë “- kjo është shprehja që e kam dëgjuar nga poetë të njohur, të cilët zhgënjeheshin pas përfundimit të aktivitetit në të cili ishin konkurrent, por ata, do të duhej të ngriheshin në këmbë dhe të thoshin, se kjo është dukuri e fëlliqur që duhet ndalë. Por edhe atyre u konvenon dhe u konvenonte heshtja, sepse janë edhe vetë njerëz të veprimeve të tilla.
Këto gjëra janë të ngjashme me atë “ S’ka tjetër pos diktatorit “, prandaj “ S’ka tjetër përveç poetëve të apostrofuar, të cilët tashmë janë të njohur, e për çudi kanë filluar ta njohin edhe vetën në raport me të tjerët “.


Malishevë, më 27.08.2012

“Shitet shtëpia e Thaçit - 26.300 €”

Shtëpia e re që po ndërtohej në Veternik, e përfolur shumë ka mbetur pa pronarin e saj. Kryeministri Hashim Thac nuk ka vendosur të kaloj tek shtëpia e re që ka dy vite që po ndërtohet dhe gjithcka duket se ecën sipas shijes së tij. Por kjo nuk po i ngutet, e mbase Kryeministri e ka rezervuar pas përfundimit të mandatit.

Pas incidentit në shtëpinë e tij në lagjen Arbëria kur një i ri po përpiqej të vidhte, Kryeministri dhe familja e tij u larguan në lagjen Bregu i Diellit ku për dy vite jetuan në një apartament, pronë e njërit prej deputetëve të partisë së tij. Por në muajt e fundit, Kryeministri është zhvendosur në një shtëpi tjetër përderisa kjo e reja, ende mbetet e pabanuar.

Për blerjen e saj, Kryeministri në deklarimin e pasurisë në AKK pati thënë se paratë i kishte mbledhur nga shitja e shtëpisë në Arbëria dhe marrjen e një kredie prej 100 mijë eurosh. 

Aktivistë të Lëvizjes Vetëvendosje, të martën pasdite, ndërmorën aksionin simbolik “Shitet prona, 26.300 euro” përpara shtëpisë së Kryeministrit Hashim Thaçi.

Vetëvendosje thotë se duke pasur në vëmendje ngutinë e Kryeministrit për të shitur pronat publike të Kosovës me çmime qesharake, veçanërisht ato që përbëjnë sektorët strategjikë, “aktivistët sot i sugjeruan që le të shesë pronat e tij private nëse ka zell për shitje”.

Aktivistja Etleva Malushaj tha se kur flasim për pasuritë e Kosovës, duhet ta kemi parasysh që kompanitë publike nuk janë pronë e qeverisë e as të ministrave e kryeministrit aktualisht janë në te.

“Duke qenë pronë e publikut, pronë e të gjithë neve, atyre që kanë qenë para nesh dhe atyre qe do të vijnë pas nesh, vendimin për privatizim e kompanive publike do të duhet ta merrnin vetëm qytetarët e Kosovës. Për më tepër kjo qeveri nuk ka legjitimitet politik për t’i privatizuar këto kompani nëse i kemi parasysh organizimet qytetare, qoftë reagimet e OJQ-ve, sindikatave, subjekteve politike e grupeve të tjera që e kanë kundërshtuar privatizimin e Distribucionit dhe PTK-së. Gjithë ky organizim shoqëror tregon se qytetarët e Kosovës nuk janë duke u pajtuar me privatizimin e këtyre kompanive publike”, ka thënë Malushaj.

Sipas saj, prona publike është diçka që nuk bëhet private ndërkaq “kompanitë publike do të duhej të ishin kompani të paprivatizueshme. Ato duhet të jenë interes kombëtar, strategjik e interes ekonomik dhe si të tilla duhet të mbesin publike”.

Malushaj thotë se mënyra që kjo qeveri po e përdor për privatizim e kompanive publike, duke i shitur ato sa më shpejtë e sa më lirë, po na bën të dyshojmë se kjo qeveri ka obligime e borxhe të cilat po përpiqe t’i shpaguajë duke e shitur pronën tonë.

“Por, ne i themi kryeministrit dhe ministrave që obligimet e tyre ti kryejnë duke e shitur pronën e tyre private e mos ta privatizojë pronën tonë të përbashkët e të mirën tonë të përgjithshme, për shkak se e mira jonë e përgjithshme, hapësira jonë publike dhe kompanitë tona publike nuk duhet të jenë pre e një qeverie e cila as legjitimitetin më të vogël politik nuk e ka për të qenë aty, e lëre më kredibilitetin për të ndërmarrë aktivitete në emër të qytetarëve të Kosovës”, ka theksuar Malushaj.

Dialogu politik, i pashmangshëm, sfidues

XHAVIT HALITI


Para gati një viti u vura në fokus të kritikave mediatike, kur citova një burim informues, në të cilin thuhej se “qendrat e vendosjes në botë janë duke dërguar sinjale se dhënia e një statusi special, të administruar nga Kosova, do të ishte zgjidhje e problemit të veriut”. Për këtë citim, që nuk përfaqësonte as mendimin dhe, aq më pak, as pëlqimin tim veprues, “u mallkova!”.

Megjithatë, shpallja e të vërtetave “të hidhura” e parakupton këtë pasojë. Ndaj, po marr “rolin e avokatit” për ta mbrojtur edhe rifillimin e dialogut Kosovë - Serbi dhe mund të them se ky nuk mund të shmanget e nuk mund të ketë vlerë pa “ndërhyrjen e diskutimin” në të të politikës.


Përfundimi i mësipërm konsiderohet e quhet i tillë (përfundim) pas parashikimit të premisave nga të cilat rrjedh. Le t’i parashtrojmë: Së pari, Brukseli dhe Uashingtoni, që luajnë “ndërprerjen” e bisedimeve Prishtinë - Beograd, për arsye të zhvillimit të zgjedhjeve të trefishta në Serbi, iu rikthyen me intensitet rifillimit të tyre pas përfundimit të këtij procesi. Presioni i dy kryeqendrave të politikës aktuale sunduese të botës demokratike ishte aq imponues saqë presidenti i sapozgjedhur i Serbisë, nacionalisti Nikoliq, (që nuk “harroi” pa përmendur Kushtetutën e Republikës së Serbisë, që ende vazhdon ta konsiderojë shtetin e pavarur të Kosovës si pjesë të vet), të deklarohej për vazhdimin e bisedimeve Serbi - Kosovë, por edhe të premtonte botërisht angazhimin personal në këto bisedime.

Nikoliq provokoi, duke e ditur që në planet ligjore dhe politike ishte superior në vëmendjen e ndërkombëtarëve përball presidentes së Kosovës. Si çdo provokator në mungesë të suksesit, ai u tërhoq nga premtimi i vet dhe autorizoi Dacicin për t’i rifilluar bisedimet me Thaçin. Së dyti, kryeqendrat perëndimore të politikës botërore, gjendja aktuale në Evropë dhe, sidomos në Ballkan, e shtyn shtetin serb të njihte nivele pariteti; ta pranonte takimin mes kryeministrave. Ky deklarim, që kërkohet dhe pritet të bëhet sa më parë fakt, në fakt, por jo në planet formale (ligjore ndërkombëtare), është njohje faktike dhe pranim botërisht i ekzistencës dhe funksionimit të shtetit të pavarur të Kosovës. Nëse ky argument merret në konsideratë dhe pranohet, atëherë bisedimet mes dy kryeministrave, edhe kur bëhen nën monitorimin ndërkombëtar, nuk mund t’i shmangen dhe as nuk e meritojnë nivelin e negociuesve pa atakuar e diskutuar problemet jetike të karakterit politik.

Duke iu shmangur parashtrimeve të mësipërme, disi teorike, le të dalim te titulli i këtij shkrimi: Dialogu politik në kuadër të rifillimit të bisedimeve Kosovë - Serbi është i pashmangshëm. Atë e kërkojnë Brukseli dhe Uashingtoni, madje e kërkon edhe Beogradi, para se ta krijojë Prishtina. Na takon ne ta kërkojmë dialogun në rrafshin politik, sepse e ka të vështirë ta kuptojë kërkesën për “pavarësinë” ose “autonominë” e veriut të Mitrovicës si “superiore” dhe “kryefjalë” e bisedimeve të pritshme kur ne, Kosova, jemi ende në Kushtetutën e RS-së, pjesë e Republikës së Serbisë.

Por, kjo pashmangësi ka një pengesë të njohur dhe të pakalueshme, që është shpallur dhe mbrohet politikisht dhe institucionalisht në Kosovë; zbatimin e marrëveshjeve të arritura deri tashmë në bisedimet mes dy shteteve. Mendoj se duhet hyrë në bisedimet e kërkuara me Serbinë me aksiomat e afirmuara nga Republika e Kosovës dhe aleatët tanë të afirmuar euroatlantikë: Pavarësia është e njohur; tërësia dhe sovraniteti territorial i Republikës së Kosovës është i padiskutueshëm. Atëherë, le të diskutojmë në rang kryeministrash, duke mbajtur parasysh dhe mbrojtur me argument përparësitë tona. Ndjesia e të voglit na dëmton.

Përparësia jonë është argument i ngritur nga realiteti; një status special i veriut të Mitrovicës mund të jetë i papëlqyeshëm për Deçanin dhe bashkësitë e serbëve në distancë me kufijtë shtetërorë Kosovë - Serbi. Bisedimet e pritshme, pa pretenduar të jenë një zgjidhje, janë një sfidë. Kjo sfidë, duke shmangur elementët dytësore, përballet me Serbinë, BE-në dhe SHBA-në. Është sfidë se kërkohet nga Beogradi, për çudi, nga Nikoliqi nacionalisti serb, që fitoi votat me propagandën anti-Kosovë. Ky “ujk” i shndërruar në qengj bëhet iniciues dhe promotor i rifillimit të bisedimeve. Kam dëgjuar dhe lexuar për “mëkatarë” të shndërruar në “shenjtorë”, por asnjëherë nuk kam besuar se Nikoliqi t’ia kalojë liberalizimit të ish-kryeministrit të ndjerë Xhinxhiq dhe të vazhdojë jo vetëm ta gëzojë postin, por edhe të mbetet i gjallë.

Rifillimi i bisedimeve është sfidë. Ecuria jonë e derisotme është në favor të Kosovës. Me ne janë faktorët politikë më të rëndësishëm kombëtarë dhe ndërkombëtarë. Për herë të parë politikisht dhe botërisht Serbia po hyn në raporte me Kosovën në raporte barazie. Është rasti i parë i përballjes për të qenë dinjitoz, ndaj e kërkon sfidën.

Xhavit Haliti lindi më 8 mars të vitit 1956 në Novo Sellë(shq: fshati i ri) të Pejës, Kosovë, është politikan shqiptar, një ndër themeluesit[citim i duhur] e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës.


Ka qenë i burgosur politik, me ç'rast detyrohet të shpërngulet në Zvicër, ku caktohet një nga udhëheqësit e LPK (Lëvizjes Popullore të Kosovës). Në vitin 1993, së bashku me Ali Ahmetin dhe Azem Sylën, caktohet në Sektorin e Rëndësisë së Veçantë, organ i cili kishte kompetenca të bashkërendojë grupet e atëhershme guerile që vepronin në Kosovë.

 Pas bashkrendimit të grupeve, ky Sektor, themelon Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës dhe cakton Shtabin Qendror të UÇK-së (më pas Shtabin e Përgjithshëm). Kohë pas kohe Xhavit Haliti, udhëtonte nga Zvicrra në Shqipëri, ku mbante takime me udhëheqësit e grupeve guerile të UÇK-së, si dhe me zyrtarët e shtetit Shqiptar dhe diplomatë të huaj.

Kishte kontakte direkte apo indirekte me të gjithë eprorët e UÇK-së, sidomos me korrdinatorin e UÇK-së në Kosovë, Nait Hasani. Xhavit Haliti dhe sektori që e udhëheqi u vlerësua shumë lartë dhe efikas në punën e tij.

Gjatë tërë kohës, mbështeti dhe koordinoi furnizimin e rregulltë të njësive të para të UÇK-së, e pas daljes së saj publike, luajti rolin e diplomatit dhe mbrojti luftën e UÇK-së në bisedat e shumtame diplomatët e huaj, si dhe mbajti raportet me zyrtarët e shtetit shqiptar.

 Në Konferencën e Rambujes, u caktua anëtar i Delegacionit. Ishte halë  në sy të pushtetit serb, dhe ndaj tij në Zvicërr u organizua  një atentat, nga i cili shpëtoi pa pasoja, por pësuan disa familjarë të tij.

Pasi nuk ia arritit qëllimit që ta vriste, Serbia, me tërë arsenalin e vet propagandues, hapi propaganda të ndryshme kundër  tij, e kjo vazhdoi edhe pas çlirimit të Kosovës.

Arsimimi

Fakulteti Filologjik, Dega e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe Tiranë dhe Prishtinë.

Veprimtaria

Gjatë viteve 1987–1999 ishte anëtar i Kryesisë së LPK-së
Në vitin 1993 ishte bashkthemelues  i UÇK-së
Gjatë viteve 1993-1999 ishte anëtar[citim i duhur] i SHP të UÇK-së
Që nga viti 1999 është anëtar  i Kryesisë së PDK-së
Që nga viti 2001 është Deputet i Kuvendit të Kosovës dhe anëtar i Kryesisë së Kuvendit të Kosovës në të tri legjislacionet.