Në një intervistë për gazetën “Lajm”, koloneli Maliq Doçi që kishte braktisur ushtrinë e rregullt shqiptare për t’u bashkuar me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, ka thënë se në kohën e luftës nuk ka pasur asnjë mundësi që të zhvillohen trafikim organesh, siç pretendonte Dick Marty. Sipas tij, UÇK-ja kishte problem që të shëronte ushtarët e saj të plagosur, ndërsa për trafikim as që ka mundur të bëhet fjalë. Ai ka thënë se Forcat e Armatosura të Kosovës (FARK) kishin pranuar që të bashkëpunonin me UÇK-në. Ndërsa, politikanët në viset shqiptare i ka porositur të mos harrojnë idealin për të cilin është zhvilluar lufta për bashkimin kombëtar
Alban Zeneli
Prishtinë - Kishte braktisur ushtrinë e rregullt shqiptare për t’u bashkuar me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, ku kishte kontribuuar për përgatitjen e ushtarëve që shkonin në front. Kolonel Maliq Doçi ka folur për kohën e tij në Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, kontaktet e tij të para, bashkëpunimin me Forcat e Armatosura të Kosovës dhe vendimi i udhëheqësve të FARK-ut për t’iu bashkuar UÇK-së.
Doçi ka thënë që nuk ka asnjë mundësi që të zhvillohej trafikim i organeve njerëzore në kohën e luftës në Kosovë, pasi që sipas tij UÇK-ja kishte probleme për të shëruar ushtarët e plagosur e jo më të merrej me trafikim. Koloneli Doçi ka shprehur qëndrimet e tij edhe në lidhje me politikën aktuale që është duke u zhvilluar në Kosovë e Shqipëri, sipas tij nuk ka asnjë lloj politikani në trojet shqiptare që mund të mos punojë për bashkimin kombëtar.
Lajm: Kolonel, nëse mund të na tregoni për kontaktet tuaja të para me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës, kur dhe si janë realizuar ato?
Doçi: Kontaktet e mia të para kanë qenë në prill të vitit 1997, me Xhavit Halitin. Sipas informacioneve ishin krijuar njësitë e para guerile që vepronin në Kosovë. Problemi ishte i përgatitjes, i funksionimit më të mirë të veprimeve ushtarake brenda në Kosovë dhe sidomos i furnizimit me armatim, municion dhe mjete tjera logjistike.
Lajm: Në atë kohë ju a keni qenë ende në shërbim aktiv të Ushtrisë Shqiptare?
Doçi: Në atë kohë kam kryer detyrën e shefit të shtabit të divizionit të Kukësit. Prezantimi ose njoftimi me Xhavit Halitin është bërë nëpërmjet ish-shefit të shtabit të përgjithshëm të ushtrisë shqiptare, Adem Çopalli.
Lajm: Deri kur ka zgjatur bashkëpunimi juaj me Ushtrinë Çlirimtare të Kosovës?
Doçi: Etapa e parë ka qenë koha kur unë kam qenë i angazhuar me detyrën funksionale, por vepronim në mënyrë ilegale për të dhënë ndihmë drejtueseve të UÇK-së, sidomos ndihma ime ka qenë në konsolidimin e platformës dhe metoda që do të ndiqeshin për organizimin dhe zhvillimin e luftës më të zgjeruar në gjithë Kosovën, pajisja me teknikë dhe armatim luftarak edhe përgatitja e një pjese të kuadrove sa ishte e mundshme dhe e grupeve ilegale. Kontaktet i kam pasur me dëshmorin Luan Haradinaj në atë kohë në muajin prill.
Ne përgatisnim, hapnim korridore në drejtim të Kosovës që të jenë më të sigurt këta djem që bënin kalimin e armatimit, teknikës dhe disa shokëve të tyre. Një organizim i mirë, sa më perfekt dhe sa më ushtarak, në mënyrë sa më profesionale kishte vlerat e veta, sepse rriste moralin e këtyre djemve, futeshin teknika dhe armatime dhe ishte më i kontrolluar nga njësitet serbe të shërbimit kufitar. Për këtë ne kishim angazhuar dhe shokë dhe njësitë tona të vëzhgimit dhe zbulimit që ishin në varësi tonën, sipas detyrës funksionale.
Lajm: Që nga viti 1997 deri në 1999 të angazhimit tuaj për UÇK-në, cilat janë ato raste që i veçoni si një kontribut tuaj të rëndësishëm në këtë luftë?
Doçi: Kontributi im ka qenë i detyrueshëm si çdo shqiptar, nuk e quaj kontribut, e quaj detyrim që e kam pasur, sepse edhe ky detyrim rridhte nga disa ide tonat, ose dëshirat tona. Në të gjithë terminologjinë ushtarake, problemin e Kosovës e kemi trajtuar qoftë në akademitë ushtarake, qoftë në stërvitje dhe për fatin tim, unë kam shërbyer në një divizion që është në kufi që i ndante shqiptarët. Pastaj ne kishim lidhje, të gjakut e farefisnore që kishim ne me rajonin e Prizrenit në tërësi me Kosovën, nëna ime ishte mbesë në Vërmicë, halla ime në Zhur, pra ishin njerëzit e gjakut tim.
Lajm: Cilat kanë qenë angazhimet tuaja kryesore për UÇK-në?
Doçi: Angazhimi fillon më herët, nuk dua të flas për vitet 1992-93, që kanë qenë fragmentare, me njerëz ilegalë që mundoheshin të vepronin që bënin një incident në Kosovë, për të ngjallur pakënaqësinë tek popullsia shqiptare. Unë flas sidomos për rajonin e Prizrenit, disa incidente kundër kryesisht policisë dhe forcave ushtarake serbe. Kurse në profil më të organizuar, flas për 97-n, që ishin ngritur strukturat, ishin ngritur njësitet e para, kishim informacion para nesh dhe fati që na qëlloi që nganjëherë edhe dyshonim se a është vërtetë lidershipi i UÇK-së ky apo jo, dhe vet tek ne.
Në mënyrë institucionale unë mund të flas për periudhën 97 deri në fund të luftës më 20 qershor 1999. Rënia e Luan Haradinajt, që erdhi me 5 maj 1997, na shkaktoi, edhe dhimbje, por edhe problem që të themi të drejtën, sepse për mua ishte njëri nga kryetrimat, një djalë shumë i përgatitur, shumë atdhetar, i jashtëzakonshëm, është monumental për aq kontakte sa kam pasur. Sinqerisht emrin mua ma ka thënë Xhavit Haliti, pasi kam vajtur në spital për një të plagosur tjetër, Rafet Ramën, për t’i shpëtuar jetën dhe emrin e kam mësuar pas vdekjes të Luan Haradinajt.
Kurse më vonë, është shkallëzuar lufta, unë jam angazhuar, kam dalë në lirim nga ushtria shqiptare dhe jam angazhuar gjithnjë në drejtimin e Xhavit Halitit dhe më pas kam vazhduar me Azem Sylën, në drejtim të UÇK-së.
Aktiviteti im përfshin nga 97-ta deri në prill-dhjetor oficer aktiv, t’i ndajmë gjërat. Projektuam që në kufirin shqiptaro-shqiptar në të dy anët të krijojmë bazat ilegale si shtëpi, ish objekte ushtarake që ne i kishim tërhequr forcat, duke i marrë me qera, duke bërë një pagesë simbolike, për të përqendruar armatim, municion, dhe për të krijuar baza për të pritur ushtarët e plagosur, ata që vinin nga larg nga distanca të largëta dhe për futjen e armatimit dhe municionit dhe kjo është bërë në të gjithë kufirin shqiptaro-shqiptar, dhe infiltrimi ishte aty ku ishte situata më mirë.
Lajm: Sipas jush, kur ka arritur UÇK-ja që të tejkalojë fazën e luftës guerile, për të krijuar front luftarak?
Doçi: Në pranverën e vitit 98, UÇK-ja i krijoi njësitë e veta në zona të caktuara, dhe u krijuan njësitë dhe këto do të bënin veprime rajonale, veprime për të goditur kundërshtarin, aty sipas mundësive që kishim për t’i shkaktuar dëme, dhe për ta sensibilizuar popullin në Kosovë, për të krijuar idenë që vetëm me luftë mund të çlirohet Kosova, për të treguar edhe palës kundërshtare. Më pastaj kemi kundërveprimin e ofensivës në verën e vitit 98, ofensiva serbe që mori mbi njësitë tona dhe popullsinë e pambrojtur. Pra, këtu kemi shkallëzimin nga veprimet e njësive guerile, ilegale, të cilat kanë dhënë efekt, pastaj është kaluar në krijimin e njësive, që tashmë dihen dhe u kryen veprime rajonale.
Pastaj me zhvillimin e ngjarjeve, unë kam qenë në 98-n, ku erdhi komandat i frontit të veriut, Xheladin Gashi me pseudonimin Plaku, aty pastaj evoluoi situata dhe ne duhet të ndërmerrnim një veprim operacional, duhet të kalonte UÇK-ja, kishte ardhur momenti, sepse jemi pas ngjarjes së Ramubjesë, bllokimin e kufirit, minimi i tij, shumë zona, pakalueshmëria ishte e lartë për këmbësorët për të dërguar mjete dhe furnizim për UÇK-në, dhe sidomos për popullsinë civile, kryesisht në ilaçe të ndryshme, ky ishte objektivi ynë.
Atëherë do të ndërmerrnim një fushatë ushtarake, ose një operacion për të çliruar njëherë e përgjithmonë Kosovën dhe fati e deshi që ne vërtet mund të kemi humbur beteja, por luftën e kemi fituar. Dhe politikisht realizuam diçka që ka qenë një ide e Shtabit të Përgjithshëm dhe Komandës së Përgjithshme, që në një marrëveshje politike ndërkombëtare, ne të na gjejë pa ushtarë në kufirin shqiptaro-shqiptar. Ideja jonë ka qenë që ne me shumë sakrifica, me shumë të humbur, kemi mbi 400 të vrarë në kufi, por ideja jonë ka qenë që ne kufirin shqiptaro-shqiptar të arrijmë që kazermat serbe, njësitë ushtarake serbe t’i largojmë njëherë e përgjithmonë.
Objektivi ynë ishte që të marrim territorin shqiptaro-shqiptar, të ngremë flamurin shqiptar, t’i prishim piramidat, të krijojmë korridore të fuqishme, që u krijuan për furnizim me armatim dhe municion të UÇK-së, dhe të kalonim përfundimisht flamurin në Prishtinë.
UÇK-ja është historikisht ushtria më e lavdishme e kombit shqiptar, sepse ka produktin material, ka çlirimin dhe lirinë e Kosovës. Në etapën e fundit, UÇK-ja arriti jo ta kombëtarizojë, por ta ndërkombëtarizojë problemin e Kosovës. Ushtarët dhe fshatrat e brezit kufitar kanë marrë pjesë në operacionin Shigjeta, në betejën e Goroxhubit, ku kundërshtari ynë serb ka pasur humbjet më të mëdha, na janë vrarë edhe neve 14 veta përnjëherë. Edhe në beteja kemi pasur tërheqje, kemi pasur rimarrje fronti, sepse kaq ishin mundësitë bashkëvepruese. Ky ishte niveli. Arritëm ne që për një kohë të shkurtër të përgatisnim komandantë të skuadrave, togjeve, t’i pajisim me armatim e municion. Morali ishte më i madh sesa jeta e një shqiptari të Kosovës, flas për ato vite.
UÇK-ja, si vepra më e madhe e kombit shqiptar, nuk flas me pasion, por flas për një realitet, ka bërë diçka shumë produktive, sepse kemi bërë me gjak, me jetë, kaluam nën një luftë të organizuar frontale nën mbikëqyrjen e ndërkombëtarëve. Operacionin ‘Shigjeta’ e dallojnë shumë gjëra nga operacionet tjera, është operacion i një ushtrie të re, të mirë organizuar, të planëzuar, të drejtuar dhe masiviteti i saj. Janë mbi katër mijë forca fronti dhe mbi dy mijë forca logjistike, gjashtë mijë veta.
Por mediatikisht nuk ka dalë aq kthjelltë. Ky operacion po ashtu ka pasur nivel drejtimi, çdo komandant njësie ka pasur radiolidhjen, ka pasur tabelën e bisedimit dhe është informuar. Problemet e luftës, janë probleme të luftës, mund të them fragmentet që ne arritëm që të mos kemi lëshim fronti, në etapën e dytë ne i varrosëm aty, e kemi bërë varrimin në front dhe nuk e kemi lëshuar frontin.
Lajm: Disa organizata ndërkombëtare kanë akuzuar lidershipin e UÇK-së për trafikim me organe, meqë i njihni rrethanat e asaj lufte, çfarë mendoni, a ka pasur kushte që të realizohet ndonjë veprimtari e tillë?
Doçi: Unë njoh rrethanat dhe mentalitetin, rrethanat kanë qenë që asnjë shqiptar, asnjë lidership, asnjë ushtar, nuk e ka pasur mendjen për të bërë veprime të tilla, nuk i ka punuar truri askujt në këtë drejtim. Truri në atë kohë ka punuar që i gjithë funksioni të vihet në interes të luftës për çlirimin e Kosovës. Po ashtu, populli i Kosovës nuk i kishte në natyrë këto veprime antinjerëzore.
Ato janë trillime. Duhet reagim më i madh, sepse qëllimi është që të na e denigrojnë luftën e Kosovës, duhet të denigrojnë humbjet në njerëz që kemi pasur, pafajësinë e tyre. Ne po ashtu kemi qenë të monitoruar edhe nga ndërkombëtarët, as në mend mos t’i shkojë ndokujt kjo punë. Edhe materialisht kjo është e pavërtetë. Në atë kohë ne me një telefonatë na vinin mjetet logjistike dhe gjithçka tjetër, sepse kontributi i kosovarëve në perëndim ka qenë i madh.
Ne me zor dërgonim ushtarët tanë të plagosur për t’u shëruar e nuk mund të bëhej fjalë për transplanto organesh.
Lajm: Në fillimet e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës ka pasur edhe një organizim tjetër ushtarak të shqiptarëve në Kosovë që është quajtur FARK, a keni pasur kontakte me ta dhe çfarë kanë qenë marrëdhëniet tuaja me këtë grup?
Doçi: Kanë ekzistuar Forcat e Armatosura të Kosovës nën qeverinë e Bujar Bukoshit, dhe këto kanë pasur njësi që kanë qenë në afërsi të kufirit. Unë njoh një pjesë, kam zbatuar porositë që me jepte Xhavit Haliti, për komunikimin dhe tendenca jonë ka qenë nëpërmjet njerëzve të bëjmë propagandë që të vijnë për të hyrë në Kosovë, kjo ka qenë tendenca jonë dhe e kemi arritur këtë.
Në pranverë të vitit 1998, unë kam qenë pjesëmarrës me një takim me Xhavit Halitin, të ndjerin Ahmet Krasniqi dhe Tahir Zemën dhe një tjetër me emrin Vehbi që ishte shefi i sigurisë aty. Takimi është bërë në Kukës, shumë ilegal, diskutohej për rrafshin e Dukagjinit kush do të caktohej komandant. Është pranuar bashkëpunimi nga ish-ministri i Mbrojtjes, për pjesën që kam qenë unë aty, kemi replikuar me palën për të hyrë në Kosovë dhe për të vepruar në Kosovë. Pastaj në ngjarjet e verës së 98-s, kishin një njësi me komandant Agim Ramadanin në rajonin e Tropojës, falë punës sonë dhe evoluimit të ngjarjeve, pranuan që të bashkëngjiten, pranuan që të hapej fronti.
Ata kanë pranuar që të jenë në komandën e UÇK-së, bile e di edhe pozicionin e tavolinave që kemi qenë ulur, në këtë takim që është mbajtur në Kukës, unë kam qenë prezent, ne i rrinim idesë së afrimit. Pastaj, ata shpesh na kanë ndihmuar edhe me mjete logjistike.
Lajm: Ideali i luftës së atëhershme të UÇK-së ishte bashkimi i trojeve shqiptare, por politika aktuale e krerëve shtetërorë në Kosovës e Shqipërisë a është duke iu mbajtur këtij ideali?
Doçi: Politika e shfrytëzon dhunën. Kush është dhuna? Veprimi ushtarak, i cili ka një kufi. Këtu tani përfiton politika, por nuk mund të përmendet ideali. Lidershipi i luftës së Kosovës për mua ende nuk e ka çuar në fund idealin. Ideali dhe betimi nuk kanë marrë fund. Politika duhet të luajë rolin e vet. Aty ku nuk është dakord politika me idealin tonë, aty do ta kundërshtojmë. Është i detyruar çdo lidership që të shkojë në parametra të idealit.
