lindi në qytetin e Elbasanit, më 1966. Është poeteshë, shkrimtare dhe botuese shqiptare. Është diplomuar për Statistikë në Fakultetin e Ekonomisë në Universitetin e Tiranës më 1988 dhe për Gjuhë-Letërsi më 2001 në Universitetin e Elbasanit. Pas studimeve universitare, punoi për disa vite si gazetare dhe më pas administratore dhe redaktore e botimeve në shtëpi botuese. Më 2001, bashkë me të shoqin e saj holandez, ngriti shtëpinë e saj botuese me qendër në Tiranë. Flutura Açka është shumë e njohur me poezinë e saj. Në vitin 1997 ajo mori çmimin ndërkombëtar "Lira e Strugës" në Netët e Poezisë Strugane ku e ka përfaqësuar poezinë shqipe për disa vite. Në vitin 1998 u zgjodh ndër 13 poetët më të mirë evropianë të gjeneratës së re në konkurrimin për çmimin e madh Tivoli-Europa në Itali. Përfaqësohet me poezitë e saj në pjesën më të madhe të antologjive të poezisë shqipe në gjuhë të huaj dhe poezi dhe cikle të saj janë botuar në shumë gjuhë. Edhe proza e saj po tërheq gjithnjë e më shumë vëmendje, edhe jashtë vendit. Romani i saj Vetmi gruaje është përkthyer në gjuhen bullgare nga Viktor Genkov
Kukullat nuk kanë Atdhe Gjinia: Roman. Autore: Flutura Açka. Shtëpia botuese: "Skanderbeg Books". Viti i botimit 2013. Faqet e librit 496. ISBN 978-99943-51-80-0....
A është ky Atdheu që meritojmë? Një grup kukullash, që një çast të caktuar vendosin të dalin në jetën reale, mëtojnë gjatë nëpër Tiranën e ditëve tona, t'i gjejnë përgjigje pyetjeve që i mundojnë, ato dhe qytetarët e vendit të tyre. A do të munden ato ta krijojnë dhe ruajnë identitetin nëpër këtë Atdhe të munduar nga politika, nga historia dhe kaosi i tranzicionit të gjatë shqiptar?
Kryqi i harresës roman, Autore: Flutura Açka. Botuesi: Toena. Faqet e librit 196.
Për shkak të një fluturimi ajror të mbyllur, një shkrimtare e re gjendet në mes të një historie tronditëse që ngjet mes Shqipërisë dhe Holandës.
Rikthimi i një gjaku gjashtëdhjetëvjeçar, një fëmijë dëshmitar dhe peng i tij, një djalë i ri me dilemat e emigrimit, një dashuri e fuqishme, por e dyzuar, një tjetër burrë fatkeq nën hije paranojash, një e huaj në udhëkryqet shqiptare, një familje, një qytet e më gjerë në "grackën" e Kanunit të Lekë Dukagjinit, si njerëz me fatin e varur te befasia - plazmojnë bashkë jetën në një libër të vetëm. Fatalitet, rikthimi përmbysës i së shkuarës, kërcënimi nga barbaria, shpresë diabolike, marrëzi dashurore, seks, udhëtime të prera, besë, mosbesim, gjak që përzjen personazhe të tërë, dy botë që përplasen herë pa u pajtuar, herë duke u tretur në një. Ky roman nga Flutura Açka sjell një kryq harrese, me qëllimin për të trokitur dhe zgjuar kujtesën kolektive shqiptare
Hiri roman, Autore: Flutura Açka. Botuesi: Toena. Faqet e librit 164.
Enora Gjura, një gazetare terreni e një të përditshmeje në Tiranë, njihet rastësisht një pasdite gjatë shërbimit të saj të radhës në Prishtinë, me një piktor shumë të njohur shqiptar, i emigruar në Amerikë në fillim të 90-tave. Një dashuri me "shikimin e parë", do t’i bëjë të dy personazhet protagonistë të një love story plot pasion. Por asnjëri nuk e di deri ku shkon e dukshmja dhe e fshehura e lidhjes së tyre. "Keqkuptimet" do të jenë kinse urat që do ta mbajnë këtë lidhje dhe rrëfimin e autores në harkun e një viti mes ndalesash të shpeshta psikologjike.
Lutje dimri poezi të zgjedhura, Autore: Flutura Açka. Botuesi: Toena. Faqet e librit 184.
Thjesht është fjala për një poezi, përkatësisht për një ngasje poetike drejt mirësisë, poezi që në thelb, pavarësisht zënien e ngacmimit frymëzues, rrezaton mision drejt përsosmërisë. Në këtë frymë vjen i realizuar artistikisht komunikimi i saj mes impulseve të brendshme dhe detajeve, reflekseve nga përditshmëria. Tërë ato ngjyrime vijnë si autorrëfim i qetë dhe i urtë nga jashtë, por jo edhe pa dramacitet të brendshëm.
“Kukullat nuk kanë atdhe”
Ngjarja nis në kryeqytetin shqiptar, kur një mesnatë, një grua që ia ka kushtuar gjithë jetën kukullave, vendos t’i nxjerrë krijesat e saj në jetën reale, t’u japë frymë, t’i bëjë pjesë të botës së gjallë. Në jetën e re, ato janë një grup grash dhe vajzash – nëna, bashkëshorte, bija, motra, të dashura, dashnore, toy girls – të cilave do t’u duhet të luftojnë ta krijojnë dhe ta ruajnë identitetin, sepse komunitetit ku ato jetojnë, në të shumtën e herës, nuk i intereson të dijë kush janë ato, çfarë ndiejnë, çfarë dëshirojnë dhe çfarë janë të zonjat të bëjnë.
Kush janë kukullat e Fluturës? “Është një term i përgjithshëm, por kukullat janë gra. Janë pa emra, iu kam vënë numra. Secili prej nesh në momente të ndryshme, ndihet vetëm një kukull e keqpërdorur, pavlerë, që i ndërrohet vendi. E kam përdorur edhe si simbolikë”, shton ajo, ndërsa lë të kuptohet se kjo gjë e ka prekur jo pak. E ka luajtur prej kohësh në mendje, gjersa vendosi ta ndajë shqetësimin me njerëzit e librit.
Po a janë këto femra në karrierë, shtëpiake, të mbyllura? Ato mund të jenë kushdo, secili prej nesh që është shqiptar. Për Açkën, janë ekskluzivisht femra shqiptare, të përditshmet që ne takojmë. Ajo rreket të mësojë se si pozicionohet kjo kukull, në shoqërinë tonë. Kur e pyet nëse ka të bëjë me rolin dytësor të saj, Flutura pohon me bindje. “Është një nga rrafshet e librit. Sa kemi marrë nga e shkuara dhe sa shohim nga e ardhmja, çfarë pret femra shqiptare nga kjo shoqëri? Mendoj se është aq e vetmuar, sa përpjekja e saj është vetëm personale”, konstaton shkrimtarja.
Shqetësimi i saj është: A do ta krijojmë ne atmosferën, e ti japim ajër të mjaftueshëm femrës shqiptare që të marrë frymë lirisht?
Kur e pyet se çfarë e ka nxitur t’i dedikojë kësaj gjinie një roman, ajo thotë se në subkoshiencën e saj, kanë ndikuar shumë edhe ngjarjet e vitit të kaluar, kur krimet më të mëdha u shënuan ndaj gjinisë së dobët.
Por cytja nuk ka qenë aq shumë nga një ngjarje e caktuar se sa nga pyetja, ku jemi e ku do shkojmë? “A e pranon kjo shoqëri rolin e femrës, apo i sheh vetëm si numra, siç unë i kam vënë në roman. A është e gatshme shoqëria jonë t’i pranojë femrat përtej fytyrës, përtej seksit, ta shohë si të barabartë?”, ngulmon ajo. Me sytë që i enden herë-herë në mugëtirën matanë xhamit të kafenesë së ngrohtë, Flutura duket se e kërkon përgjigjen prej andej.
Kukullat e saj, janë ajo që shihet e ndjehet nga secila prej nesh përditë. I janë dashur më shumë se dy vite punë për t’i dhënë formë e jetë romanit me një kopertinë që të ysht të mendosh, hej, kush jemi. “E kam shkruar më së shumti në Holandë. Andej mundem të jem më realiste”, thotë ajo, duke këmbëngulur se kështu do të ishte dhe më e ftohtë.
A përdoret femra si kukull prej meshkujve, apo e lejon veten të jetë e tillë? Mbase kjo është pyetja që duhet t’i përgjigjemi në krye, sa pa e hedhur fajin përballë.
A mos duhet kërkuar zanafilla në bërthamën e familjes ku femra edukohet jo më larg se prej së ëmës (tjetër femër kjo), për të qenë e përulur, para një krijese kaq ‘madhështore’, kaq të ‘rrallë’, kaq ndryshe prej saj si mashkulli? Pra, a i edukojmë ne femrat për t’u bërë kukullat e Fluturës?
“Nuk është vetëm në kuptimin fotografik çështja, ka më shumë këndvështrime. Fillon tek mënyra se si ti e vendos veten përballë tjetrit, shoqërisë, familjes. Po, shpeshherë nënat na kanë mësuar që të pranojmë burrat. Fillon që nga familja sigurisht. Edhe burrave iu mësohet që të të shohin si kukull. Çështja është sa do të vazhdojë kjo?”, pyet më kot, ajo. Unë nuk mundem t’i jap një përgjigje. Kam menduar gjithnjë se një vend, ku banorët ende mendojnë se si të mbijetojnë, nuk mund të kujdesen për mënyrat e jetesës: Se një vend që lufton ende për të siguruar bukën, nuk mundet që njëherazi me të të ushqehet me respektin për tjetrin.
Flutura ngulmon në pyetjen se kur do të vijë baraspesha mes lodrës dhe atij që ajo ka përballë.
Për Açkën gruaja jonë është e detyruar të bëjë patjetër atë që i thotë tjetri, edhe sikur ky ta ketë gabim.
Koncepti i kukullës sipas saj ka të bëjë edhe me eksponentë të politikës shqiptare. “Ata, jo vetëm për mua, por edhe për sytë e publikut shqiptar, janë vetëm kukulla. Nuk kanë asgjë, veç pushtetit e parasë. Sjellja më e shpeshtë e tyre është sjellje prej kukullash”, thotë krejt natyrshëm, pa asnjë grimasë mbi fytyrë. Ç’ti thuash? Ka të drejtë! Apo jo? Mbase.
Më tej, edhe vetë ajo pranon se ka pasur raste që është ndjerë si kjo kukulla që kaq fort s’e do, dhe e shtyn larg prej vetes, mbase pa mundur ta degdisë humburazi përfundimisht. “Ka ndodhur shumë rrallë, por kam arritur ta kapërcej”, pohon duke pëshpëritur se në trojet shqiptare të sjellurit pa mirësjellje është kaq e vjetër, sa tingëllon në mos është vërtetë, kanunore. E në fakt, është kanunore, buron prej kanunit, e meqenëse kanuni buron prej rregullave që zbatoheshin para tij të pashkruara, së këndejmi del të jetë edhe më e vjetër se vetë kanuni e se Lek Dukagjini.
Hajt, t’ia gjesh rrënjët këtij mallkimi shqiptar, që u trashëgoka brez pas brezi, ndër kaq shumë shekuj, kaq shumë sa edhe trojet i humbëm, por jo mallkimin mbi ne!
Me shumë gjasa, kjo hershmëri e ka ligjëruar aq shumë, sa vjen me ajrin që na mbush mushkëritë, çdo ditë teksa jetojmë e kalojmë nga minuti paraardhës në atë pasardhës. Kaq natyrshëm!
“Problemi fillon tek ne vetë, ai që kemi përballë, është partneri ynë, jo burri, është shoku ynë më i mirë. Mos e shih atë përballë si babain, por si njeriun me të cilin komunikon për tu marrë vesh”, vëren ajo, duke na ftuar të lexojmë “kukullat pa atdhe”.
Aty, ku femrat e të gjitha shqetësimeve, që janë nëna, bashkëshorte, të dashura, shoqëruese mbrëmjesh; jeta familjare e ajo dashurore ndërthuren në vepër, mpleksen keqazi për të formuar një tablo ku secili ka vendin e vet, e ku të gjitha janë pa vend, sepse enden në kërkim…
Romani i saj mbështetet mbi realitetin e femrës shqiptare dhe përcillet mes dramës e satirës.
Në kaosin e kësaj shoqërie në tranzicion e sipër, ku ato përpiqen të ndërtojnë jetën (në hullinë e një demokracie të cenuar hapur nga korrupsioni, nga ndotja morale dhe nga padrejtësia, por që po barabitet të konturohet me ngjyra evropiane), fijet e jetës se karaktereve të këtij romani, burra e gra, do të lidhen për të përshkuar fatin dhe fatalitetin e tyre me të gjitha detajet, pikërisht mu aty, në zemër të këtij Atdheu, aty ku drejton politika, ku ndërtohen opinionet, ku vendoset fati i shqiptarëve të shekullit të ri. “Kukullat nuk kanë Atdhe”, është një roman për familjen, për dashurinë, për lirinë e të menduarit, për lirinë e medias, për lirinë e seksit, dhe mbi të gjitha, për të drejtën e jetës, të vënë në dyshim shpesh në kohë të turbullta morale e politike. Atdheu, në arkitekturën e një rrëfimi satirik dhe dramatik, vjen real dhe i patjetërsueshëm.
-------------------
ФЛЮТУРА АЧКА.
Самотата на една жена Flutura Acka. Vetmi gruaje. Tiranё, 1998
www.albliterature.comПрев. от албански Виктор Генков,
Издателство „Ах-Ба-Ка“, С., 2006
Проект на Геновева Червенакова
Мюжден Мехмедова (Институт по балканистика)
„Самотата на една жена” или началото на познанството ни със съвременните балкански писателки чрез новата поредица Anima Balkanica
Публикувано във в. „Култура”
Излезе първата книга от поредицата Anima Balkanica „Самотата на една жена” на албанската съвременна авторка и поетеса Флютура Ачка. Проектът Anima Balkanica за поредица романи на съвременни балкански автори-жени има за цел да запълни една от празнотите в представянето на модерните балкански литератури в България, а именно почти пълното отсъствие на жените-писателки от полуострова. Изборът на конкретни автори и произведения е направен в резултат на проучване на публикуваните произведения от най-големите издателства във всяка отделна страна и на присъжданите награди за литература на национално равнище в последните 20 години. Поредицата е ориентирана към широка читателска аудитория и поради тази причина в нея са включени произведения, които се числят към жанра на романа, като един от най-популярните и четени жанрове в наши дни.
Представянето на балканските литератури в тяхната цялост и многообразие е все още истинско предизвикателство в България. Писатели като албанеца Исмаил Кадаре, румънеца Мирча Елиаде, сърбина Милорад Павич, турчина Орхан Памук или гърка Никос Казандзакис са добре познати на българския читател. Понякога той дори е склонен да отъждествява цяла култура с едно единствено писателско име.
Самата дума “балкански” носи ореол на мистика, напрежение, тайнственост, даже и само с това, че не може да бъде всепризнат и точен термин, нито в политическо, нито в културно отношение. Водени от известна доза прагматизъм при подбора на авторите, които да намерят място в “Anima Balkanica”,инициаторите на поредицата - издателство „Ах-Ба-Ка”, включват в неялитературите на Албания, Гърция, Република Македония, Румъния, Сърбия и Черна гора, Турция, Хърватия. Седем държави, обединени изцяло или частично от географското понятие Балкани, но също и от обща историческа съдба, от сходни обществени явления, от култури, които, различно по интензивност и посока, но винаги са общували помежду си.
Интересът към подобна поредица се основава на рецепцията на балканските литератури в България, която има дълга история и това неизбежно води до формиране на траен хоризонт на очакване на читателската аудитория, която вече познава и има сетива за литературите на балканските народи. При културноисторически или териториално близки литератури усещането за “другост” е чувствително отслабено и това улеснява рецепционния процес. От друга страна, въпреки безспорното им присъствие в българското културно пространство, натрапчиво се открояват значителни бели полета, които поради една или друга причина оставан незапълнени и до днес.
Въпреки дългата история на преводната рецепция и голямата популярност на някои от балканските творци сред широк кръг читатели, се забелязва един факт, който буди, ако не безпокойство, то поне учудване. Том VІ от поредицатаПреводната рецепция на европейските литератури в България, посветен на балканските литератури, представя почти всички балкански творци, които са били превеждани на български език от периода на Възраждането до днес. От всички над 130 изброени представители на албанската, гръцката, македонската, румънската, сръбската, турската и хърватската литератури жените са не повече от десетина. Тази констатация оставя впечатлението, че едва ли не творенето на Балканите е само и единствено приоритет на мъжете, а жените-писателки са по-скоро изключение, отколкото нещо обичайно. Изключването на жените от картината на литературния живот в балканските страни, която ни се представя от преводните текстове, съществено изкривява представата, която имаме за тях, защото, без да се отнасяме фанатично към него, женско писане съществува. Жената усеща, вижда и интерпретира света по различен начин. Ако в традиционната патриархална култура „мъжкостта” се приема за норма и носи позитивен знак, а „жената” се счита за „Другия” и респективно има отрицателен знак, то съвременното общество демонстративно настоява, че е преодоляло този предразсъдък. За да не бъдем несправедливо обвинени в пропагандиране на феминизма, бързаме да направим разграничението между „женско” и„феминистко” писане. В първия случай имаме предвид създаване на текстове от биологически жени, а във втория – писане от ясно дефинирана политическа позиция. В този смисъл поредица „Anima Balkanica” няма за цел да публикува текстове на активистки феминистки от балканските страни, а да даде възможност на жените-писателки на Балканите да намерят своето заслужено място в представата на българския читател за балканските литератури. Терминът „женско писане” се опитва да посочи една алтернативна чувствителност към словото, а не указание за пола на пишещия. Това е твърде аморфен израз и по-скоро събира в себе си всичко, което е различно от именно от онзи универсално-културен, традиционен и най-вече властови код, на който съвсем справедливо се приписва„мъжкост”. Като имаме предвид заслужената популярност в България на авторки като Дубравка Угрешич (Хърватия) и Ана Бландиана (Румъния) вярваме, че поредица „Anima Balkanica” има своята читателска аудитория. Избраните романи на съвремени балкански писателки ще провокират и тези, които не познават балканските литератури, да посегнат към тях.
Съвременната албанската литература има свой специфичен облик, който се обуславя от редица фактори: миналото на тази балканска страна, политическия режим на Енвер Ходжа от втората половина на XX в. и консервативното обичайно право, залегнало в Кануна на Лек Дукагини. Затова няма да е твърде силно, ако определим тази литература като преплитане между модерно и традиционно. Например, в романите на Исмаил Кадаре, който е една от емблематичните фигури на албанската литература, ще открием Кануна и неговото влияние върху живота на албанеца и до днес. Много често в познатите на българския читател произведения на албанска литература се разкрива и националното, чрез описание на исторически събития и легендарни албански герои, което все още търси своето потвърждение и правото на малкия балкански народ да бъде. От друга страна като модерна литература проблемите на нацията след падането на режима на Енвер Ходжа, хаосът и търсенето на устойчивия модел вдъхновяват албанските автори да пишат книги, в които дават философско отражение на събитията. Такъв пример е книгата „Жега и щурци” на Бесник Мустафай, която бе преведена на български език през 2006 г.
В България преводите на албанска литература в започват от 60-те години на XX в. и продължават до падането на режима в края на 80-те. Българският читател познава албанската литература предимно от произведенията на Исмаил Кадаре и Дритъро Аголи. След 1990 г. са преведени твърде малко албански книги, като издателският интерес е насочен основно към есеистичното творчество на Исмаил Кадаре.
Благодарение на поредицата Anima Balkanica това е първата среща на българския читател със съвременен албански автор – жена. Флютура Ачка е родена в гр. Елбасан (Албания) през 1966 г. Завършва икономика, а след това филология. От 1992 г. работи в издателския бизнес, а от 2001 г. ръководи своя собствена издателска къща “Skanderbeg Books”. Като поетеса получава международно признание след като през 1997 г. й е присъдена специалната награда на фестивала „Стружки поетични вечери”. Нейни произведения са издадени във Франция, Италия, Гърция, Румъния, Германия, САЩ, Македония. Сред основните й публикации са стихосбирките Tri vjeshta larg (На три есени разстояние), Elbasan, 1993; Mure vetmie (Стени на самотата), Elbasan, 1995; Festë me ankthin (Празник с мъката), Elbasan, 1997; Kurth' i diellit (Клопката на слънцето), Tirana, 2003; Vetmi gruaje (Самотата на една жена), Tirana 2001, Kryqi i harresës(Кръстът на забравата), Tirana, 2004, Hiri (Пепелта), Tirana, 2006.
На вниманието на българската публика поредицата Anima Balkanicaпредставя романа „Самотата на една жена”. Той разкрива мистерията около смъртта на красивата Донйета Р. отпреди двадесет години в анонимен албански град. Но в никакъв случай убийството не е доминиращо – то е само част от тайнствените и митично легендарни моменти, върху които е изградена цялата творба. Именно с преплитането на модерното и традиционното книгата на Флютура Ачка успява да завладее своя читател. Попадаме в разследване на криминален случай, но авторката наред с това ни пренася в един консервативен и традиционен свят на малкия албански град, в който патриархалното и спазването на обичаите са над индивидуалната съдба. Затова и всеки, който не се вписва в тази рамка е Друг, чужд сред своите, самотен и неразбран – това отношение се изостря, ако жена посмее да премине отвъд границата на колективното и се отдаде на своите чувства.
В основата на романа е образът на жената и нейният емоционален живот. Като че ли авторката търси от пъзела на женските образи в „Самотата на една жена” да сътвори представата за Съвършената и Завършена т.е. да постигне многоликостта на женската душевност, която е объркана, самотна, влюбена, вглъбена, отдадена, суетна, ревнива, огорчена, мълчалива, обладана от зли духове, поетична, хармонична като музикален откъс. И всичко това се преплита на фона на безкрайната зима, под звуците на нестихващото танго и очакването на розите. В този женски свят се отличават и два мъжки образа, за да докажат за пореден път, че универсалната дихотомия мъжко-женско е и еманация на едно хармонично сливане.
Очакваме с нетърпение и следващата книга от поредица Anima Balkanica,която ще ни срещне с авторка от Гърция.
