Vendlindja: Fier
Vendbanimi: Tiranë
E-mail:odiseplaku@yahoo.com
Arsimi:
-2012-Master në Shkencat Politike, International University of Struga
Me temë “Marrëdhëniet Shqipëri-Kinë, ulje-ngritjet e tyre”.
-2013-Universiteti Bujqësor i Kamzës, Fakulteti “Financë-Kontabilitet”
Me temë “Banka e Shqipërise, realiteti dhe problemet rreth saj”.
-1990-Universiteti “ Luigj Gurakuqi”, Fakulteti i Mësuesisë, Shkodër
-1983-1987 Shkolla e Mesme Pedagogjike “Pandeli Sotiri”, Gjirokastër
-2009-Kursi Pasuniversitar për “Marrëdhënie Ndërkombëtare dhe Diplomaci”, Tiranë në Akademinë e Diplomacisë Shqiptare
Eksperiencat e punës:
-2014-Shef i sektorit te botimeve parlamentare në Kuvendin e Shqipërisë
-2010-2013-Këshilltar, Ministria e Punëve të Jashtme
-2009-2010- Drejtor i Teknologjisë së Informacionit dhe Komunikimit në Ministrinë e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës
-2004-2005- Këshilltar në Ministrinë e Rendit Publik
-2006-2007-Drejtor i Burimeve Njerëzore pranë Kompanisë Filmike Audiovizuale “AA” Tiranë
-2005- 2006- Drejtor i departamentit të informacionit në Telenorba Shqiptare
-1999-2004- Drejtor i TV Kombit Fier.
-2007-2008-drejtues emisioni në A1 TV
-1990-1999 –mësues gjuhë-letërsie.
Vepra skenike: (Të vëna në skenë )
“Klithma e një nëne të marrë”- monodramë, vënë në skenë në teatrin “Bylis”, Fier, me aktoren Hajrie Rondo. 2006
“Ylli i mëngjesit”- dramë vënë në skenën e teatrit Migjeni, Shkodër, 2009
“Velloja e bardhë” monodramë, teatri “Andon Zako Çajupi”, Korçë, me aktoren Zamira Kita, 2008
“Flakët e shpirtit”, dramë në teatrin “Aleksandër Moisiu”, Durrës, qershor 2010
“Të rendësh i lirë”, dramë për fëmijë, 2009
“Moonlight”-film me metrazh të shkurtër, skenarist, 2007
“Fëmijët e ndrojtur”- komedi, Teatri “Metropol”, Tiranë 2014
Aktualisht ka botuar këto vëllime:
“Zhguni i Gjinkallëdredhakut”- novelë për fëmijë 2011
“Kur qeshen ëndërrbukurat”- novelë për fëmijë, 2009
“…dhe gjethet bien…”- vëllim me poezi për të rritur, 2005
“Kthimi i Samantës”- vëllim me tregime e novela 2005
“Qullaci” novelë-përrallë për fëmijë, 1999
“Lotin nuk e fal”- vëllim me tregime për të rritur, 1995
“Dyluftim nën hënën mashtruese”,
Çmimi i parë në konkursin e tregimit organizuar nga Revista “Obelisk”, 23 janar 2010
BOTË KUJTIMESH
Kridhet tej në botë kujtimesh
kredharak i fëmijërisë,
bredh mes barit të pashkelur
shkurtëz-grushtëza e frikësuar,
pak më tej me krahët hapur,
një mëllenjë në grackë ka rënë,
feta akulli që thyhen,
shkrrap-shkrrup hapat përmbi të,
këmbët lagur, duart skuqur,
ditë e dimrit mavijosur,
kridhet tej në botë kujtimesh
kredharak i fëmijërisë.
Valët e lumit që përplasen
në thellësi të shpirtit tim
më ngacmojnë e më trazojnë
atë breg që quhet mall.
Me ty nëna ime...
Filiz pa rritur në jetë do të isha
Pa qumështin tënd në buzët e mia.
Gjethetharë në tokë do të kalbesha
Pa fruta në degë,
pa këngë zogjsh i mbetur.
Pa ty, edhe dita kurrë nuk do të agonte
Çarçafët e errësirës a do të griseshin?
Pa ty, akullnajat në shpirtin tim nuk do të shkrinin
Titanikët kurrë në port nuk do të mbërrinin.
Me ty, eh, me ty,
Livadhi i jetës mbetet përherë i bleruar
Pluguar nga plori i dashurisë së përjetshme.
Njomështia buron dhe harliset zhurmshëm
Në ditët e fëmijëve të mi.
Me ty, lumi vërshon si i ndërkryer
Tek hapja e portës, te puthja, përqafimi i jetës.
Tek supi yt prehjen e vetvetes gjej
Unë mesoburri që përherë mbetem fëmijë.
LULET
Mbi varr
i vendosën tufa me lule shumë,
siç e la amanetin lulishtari plak.
Shumë lule. E shkuan,
nuk erdhën më, e harruan,
po lulet nuk thaheshin mbi varrin e plakut,
freskia buronte nga shpirti i tij.
DILEMË
Të rrëfehem nuk e di,
Mëkatet e mia a do të bëhen mirësi?
Ti mbaj në supe më rëndojnë si gurë,
I tërheq me vete si Krishti kryqin për ditë e mote.
Eh, këto mëkatet më trazojnë dallgët e shpirtit
Qetësinë ma prishin me zhurmë e ulërimë.
Më kërcënojnë me britmat e tyre frenetike,
Për flokësh më kapin dhe fije-fije m’i rrëzojnë,
Sysh më verbojnë e numrin e qelqeve ndërroj,
Fytyrës kafshojnë dhe rrudha mbjellin,
Trupin godasin e trëndafila blu më pikturojnë.
Keq me mëkatet se të ëmbla duken në lindje!
Janë dreqka sa mbaron njëra, tjera të fton e të josh.
Më lodh çdo çast mendimi gri të rrëfehem a t’i mbaj thellë në gji.
Sa herë matem të shkoj në rrëfim
në mendje më vjen fjala e një të mirit mikut tim:
“Mbaji, pa to jeta nuk ka kuptim,
I pashkruar libër do ishe miku im
Fletë e bardhë pa jetë, pa lexim.”
Ndaj shkoj e kthehem rrugës për rrëfim
mëkatet ende ulërijnë e skërrmiten në supin tim
deri te pragu shkoj e këmba në ajër mbetet pa kalim
një tjetër mëkat lind nga ky syri im në vështrim...
Faljen e kam mikeshë në jetën time
Faljen e njoh dhe pse krenaria më tërheq mbrapsht
Më pëshpërit: “Mbetu i fortë dhe mos u dorëzo!”
Në majë kreshtash më çon fluturimthi diellin të prek
E përsëri në rrëzë mali unë zbres me këmbët përgjakur
Faljen e ndjej të rrjedh në thela plagësh shpirti të çelura
Kokën përul dhe mjekrën kurrë nuk e ul
buzëqeshjen dhuratë për ju unë ruaj.
Nevriku më mposht për çaste, por mbetem përsëri në përunjësi
Faljen e njoh dhe e shtroj në sytë e mi si tapetë mirësie.
I nënshtruar?
Jo!
I lehtë në shpirt më shumë se kurrë!
Eh, sa shumë falje kam për të mbjellë si filiza në këtë jetë...
Kohë t’i ujit a do të kem vallë?
Më thuaj një ditë a do të duhemi?
Mos më thuaj asnjëherë
Pse zemrën s’ta tregova,
Dhembjen e saj dhe rrahjen gjithashtu.
Me mijëra kilometra endemi ne të dy,
Dhe duart çdo çast
Me druajtje veç i prekim.
Endemi në ëndërrime,
Puthja na mungon.
Endemi në përqafime,
E gjitha një lojë, vegim.
Sa herë ti matesh
Të thuash sa më do
Tretet syri yt, e timin e përlot.
Sa shumë të pathëna
Sa shumë mbeten mistere.
Vdesin brenda meje,
Mbesin brenda teje.
Dhe ikim nëpër netë
Mes çmendurisë sonë
Në puthje përqafime,
Në lindje dhe vegime.
Sa shumë të kam dashur
Sa shumë ende të dua
Ti, pjesë e jetës sime,
Më thuaj, më thuaj
Një ditë, vërtetë, a do të duhemi?
IKJE DHE KTHIM
Ika si i çmendur nga ti,
e në gjumin e trazuar humba shpejt.
Ika si i luajtur nëpër ëndrra,
e klitha për vdekjen tënde të rreme.
U ngrita e s’di kush më tha:
Të kërkon...
Më kishte folur gjaku,
më kishte folur malli,
më kishte folur rruga nga kisha ikur,
më kishte thirrur rruga e kthimit...
Të kërkova.
Andej-këndej u enda sypërlotur.
Të kërkova...
E një fytyrë perëndeshe buzëqeshur
përshëndeti:
Përsëri të dua!...
Divorc me ty nuk dua...
Veç ty të dorëzohem dhe të përulem!
Në duar të marrë me ledhatime.
Nuk nginjem në puthjet e tua
dhe tekave iu bindem, kokulur qëndroj.
Adoleshent më bën e herë burrë mjekërbardhë.
Dhimbjet dhëmbështrëngur duroj kur honeve më gremis.
Durimshumë jam para teje
dhe kur kamxhikët e tu vraga lënë pa mëshirë.
Sa herë më provokon dhe kërkon ikjen time.
Veç ndarjen me ty kurrë nuk dua,
Se i verbër rrugëve të jetës do mbetem përgjithnjë,
Pa tokë nën këmbë, pa qiell në sy,
Pa det, pa frymë do më lësh,
Nëse divorcin pranoj me ty poezi...
Një ditë dhe unë do të iki...
Kur të mos jem
Rrugën për në botën e mallit kam marrë.
Parmenda do të plugojë kujtimet e jetës
Shtëllunga ajri kristal buajt e kohës do të gulçojnë.
Do t’i cytë të mos ndalin
dhe pse e di që lodhur shumë janë.
Është ftohtë në botën e mallit, e largët është ajo!
Unë,
Njeri i pakohë që botën brodha pa fre
Anijes velat ia grisa për plagët e erërave kujandjellëse
Brigjet i putha me buzët e rreshkura
Dheun përtypa si bukën më të ëmbël
Duarsh nëne gatuar me qumështin e gjirit.
Kur të mos jem,
(Mos u trembi ,nuk iki kaq shpejt!)
Shtruar në biseda në botë të mallit do të jem...
Mos me ik!
Mos me ik, mos me braktis!
Ti, ore e fundit e ketij vitlindjeje.
Qendro me mua, shume te deshiroj.
Largimi yt me ndryshim te madh pason.
Pesen e ben gjashte dhe dyzet e pesen e ben dyzet e gjashte.
Ne lutje do te mbetem, por ti me mua do te luash.
Do te qeshesh, do te shkosh dhe stacion do te nderrosh.
Ti, lozonjarja ore e fundit e nderrimit te vitjetes, lojen tende fillon me gazmend qiellor.
MIQVE
Sa miq që pata, më s’i kam,
kanë ikur,
me kohën është tretur miqësia jonë
E mbetet në kujtesë e shkuara e dëftores.
Pastaj luaj me foljet;
Ishin.
Janë.
Por prapë e para të bren
si një molë që rrugëzën ka hapur,
se diçka të mirë në shpirt
të kanë lënë
ata që “emrin” kishin miq.
E shpesh më zë malli
(Paçka se më s’i kam, sot nis t’i kujtoj një nga një)
Pastaj ndiej gjakun të më ziejë ndër deje,
këput një të sharë pa fre:
-Dreq kohë më je!
Ku lidh njerëz në një miqësi të re,
ku të vjetrën e le dhe s’e le.
SIME BIJE
Sot u ankova për ty, Anisë,
se gjumin ma trazove me të qara,
por fjalët s’i vazhdova më tej.
Më përzhiti vështrimi i një miku,
qetaz e sypandarë nga të mitë belbëzoi:
Të paska lodhur kënga e një zogu.
Vogëlushit tim
Ti mos qaj, vogëlushi im,
retë e zeza, që kafshojnë qiellin
e pjellin gjarpërinj të kuq,
s’do të të trembin më.
Unë i treta ato
me rrezet e syrit tim
e frikën e godita
me rrahjet e zemrës.
E përzura gogolin e ëndrrës së ligë,
që gjumin e vonë të trazon,
e ndoqa në një luginë mjegullash,
gremisur honeve të thella qe fundi i tij.
I përzura të gjitha ligësitë frikëmbjellëse
dhe një kopsht me lule
e një tufë pëllumbash krahëbardhë
në ëndrrën tënde solla,
ndaj ti mos qaj, vogëlushi im,
sytë e tu i dua si qeshja e dëlirtë e pranverës.
Nipërve të mi
(Samuel dhe Lea jeni engjëjt e shpirtit tim)
Ti ike trazovaçi im i vogël,
Pas le zërin tënd që nëpër dhoma
Zhurmonte dhe gëzonte.
Le pas erën tënde në nënkresë, në çarçafë
Dhe mallin e shpejtë ti lë.
E kyçe anglishten tënde diku në mendje,
Gjuhën e zgjidhe nëpër fjalët e shqipes
Mësove, eh çfarë nuk mësove
Dhe ato fjalët e rralla të fjalorit të të rriturve!
Më mirë kështu sesa gojëhumbur në fjalët shqipe
Dhe përgjigjet e tua në “yes” a “no”.
Ti ike trazovaçi im i vogël
Dhe zërin tënd e duam përsëri.
I vogli është ilaç i të madhit kurdoherë
Të vret mërzinë e mbjellë gëzim!
Ti ike trazovaçi im i vogël
Si dy zogj, me motrën, drejt Anglisë fluturuat
Lea e vogël cicërimat e para të shqipes mësoi këtë vit!
Ju ikët engjëjt e mi,
Avioni që ju çoi kaltërsive të pamata
në pistë të zemrës time do të ulet përsëri një ditë.
KY PRAG I MOÇËM
Rrufeja goditi pragun e gurtë,
më dysh u thye e shkoi,
por ai mbeti.
Ashtu si është pragu i një shtëpie të moçme
nga shirat shpofka –shpofka
e me pak myshk anëve,
kanate të mëdha, dërrasa të krisura,
Fishkëllima erërash
dërguar nga botë poseidonikësh.
Klithma grash
e të qara foshnjash,
që vijnë në jetë përmes gjakut,
hapa të vjedhur
e hapa trokitës që hyjnë e dalin ditën
e natën e mbushur plot shtojzovalle velloqumësht,
hapat e një fëmije të sapomëkëmbur
dhe çak- çuku i plakut
rëgjuar nga vitet e kërrusur hallesh,
kafshimin e minutit
e dyzimin e tij në shekull çoroditës,
shpërthimin e lulëkuqes
e shkeljen e krahut të harabelit,
histori e treguar mes enigmash të pafund,
pleksur e notuar në përrroin urrejtje
e në lumin dashuri.
Fletë anemike,
histori brezash regjistruar në kujtesë njeriu,
ky prag thinjosh,
si plak i urtë që damarin e inatit fshehur mban,
në çaste kur duan t’i përbuzin pleqërinë,
ky prag pritës e përcjellës
të gjitha mund të të tregojë
për shtëpinë e moçme me emrin; Atdhe.
KËNGË E HARRUAR
(POEMË)
…Erdhi lajmi se je vrarë
si t’i them unë nënës vallë?
Shtriga e harruar shtriqi gjymtyrët,
pluhurin e vjetër lëpiu ngadalë,
pastaj mërmëriti zgavruar e kënaqur:
- Tani të dalë ku të dalë!
Dhe thirri bijat e saj nga honet e detit,
i nxori të ngrëna, nga kripa të tretura,
me gjuhë të ethshme i lëpiu,
i rinoi e plagët u përthau
dhe zë u bëri bijave të tokës.
I erdhën të bëra si lëkura e thatë,
me pështymën e saj pa përtesë i regji,
dhe përsëriti me shpirt të shkërmoqur:
- Tani të dalë ku të dalë!
Dhe i puthi siç dinë shtrigat të puthin,
dhe u foli me të zezat fjalë:
-Kemi vite që veten kemi ngrënë,
tani të dalë ku të dalë!
Qeshën shtrigat, hingëllinë të bijat,
dhe u përqafuan etshëm plot mall,
dhe thirrën fort,
nga ajo thirrje zemrat tona dhembën:
- Tani të dalë ku të dalë!
Ikën bijat –shtriga përsëri në tokë e në det,
të kënaqura që vitet e gjata të pritjes
jo, kot, nuk kishin shkuar kot.
PSE VALËT NGRENË KRYE?
Dhe mbeti në breg e vetme,
lotët si smeraldë i ranë ngadalë
e zemra vajin e zuri plot mall.
- Biro, të vetme, ku më le ti vallë?
Dhe ranë lotët në shkëmb,
shkëmbin e rrahu një dallgë.
- Biro, të vetme, ku më le ti vallë?
I qetë ishte deti ,
i qetë, si i thonë si vaj.
Pesë dërrasa të lidhura,
do t’i mbajnë vallë?
I thirri qetësia e detit pa dallgë,
i thirri që nga larg një valëz e bardhë.
- Dhe ikët larg biro ,sa larg!
Biro, të vetme, ku më le ti, vallë ?
ËNDRRA E LIGË
Ti natën u ngrite përgjysmë
dhe thirre :“Bir!”- plot vaj.
-Pusho! - t’u hakërrye plaku,
matanë detit djali na ka dalë.
Por natën në ullinj kush zbret?
Ashtu gulçuar
kush vallë ecën, qan?
Kush vjen duke rënkuar?
E zezë kjo natë, e zezë!
Sterrosur fort ky det!
Në breg ulet nëna, në breg rri e pret.
E rrahin dallgët bregun,
e rrahin pa mëshirë,
yjet zënë e fiken, dita duke gdhirë,
tërhiqen dallgët, lodhja është fshirë,
ditën është i qetë, natën është i nxirë.
Hakërrohet plaku plakës
dhe sytë me ujë deti lan:
- Detit, djali, i ka dalë matanë!
Plaka s’flet një fjalë.
Sytë atij s’ia hedh, po seç mërmërin.
- Pse rënkon ky det e vjen si me përtesë?
Hingëllin shtriga me nënën që rri pret.
Hingëllin e kridhet, humbet nëpër det.
Nuk ka faj deti, deti nuk ka faj,
Bredh vdekja në det, bredh të të gënjejë.
Ndaj kur dallga në shkëmb thërrmohet,
dije; është shtriga, ka zënë të tërbohet.
I flet plaku plakës shtruar, mengadalë :
- Matanë detit, moj, djali na ka dalë!...
Plaka mërmërit heshtur, me ngadalë:
- Pse rënkon ky det, pse rënkon vallë?
MBETI LËNDINA E LOTËVE
Çapiten të lodhur, hapat janë ngrënë,
supet kanë ngrirë, buzët thuajse nxirë.
Ofshajnë të trishtuar, rruga është e gjatë.
Ndalojmë,- thotë njëri,-ndalojmë vetëm pak.
Kundërshton i pari, ai që rrugën heq.
Nata është e zezë, yje s’ka në qiell,
i fshihen dhe hënës kur pas reve del.
Ecin dhe ofshajnë.
- Dreq, o rrugë dreq!-tjetri e mallkon.
Çapiten të lodhur, hapat janë ngrënë,
supet kanë ngrirë, buzët thuajse nxirë.
Rruga …
Po çfarë rruge?
Tani janë tre.
Mblidhen në një pikë, tjetri supet ngre.
- Jemi ngatërruar.-belbëzon dikush.
I pari mbledh supet, s’di se ku t’i futë.
Ecin në një rrugë, tani na janë tre.
- Të provojmë këtë, -dhe gishtin shpejt ia vë.
Nisen varg e varg, për ta rrugë e re.
- Mos !- klithi e çau një re.
-Mos !-klithi nata -Rrugë e vdekjes është!
Po kush t’i dëgjojë, dikush me ta zë qesh.
I thithi gremina, veç jo një, po tre,
një për çdo rrugë, se dhe to qenë tre.
Honi lart e ngjiti zërin plot me vaj
“Oh nënë, moj nënë, kush do të më qajë?”
… dhe pret nëpër ditë numëruar me gishta,
lotët kanë shterur, ditët u bënë vite,
janë kthyer dallëndyshet,
kanë gjetur folenë,
të tjerat i presin, ndoshta diku flenë…
Dhe pret nëpër ditë, bukuritë fiken,
Nëna i thotë birit : Sa shpejt që m’u rrite!
ÇFARË MË KËRKON?
Një puthje përpara se të them ”Mirupafshim”,
Një dorë të ngrohtë në flokët e verdhë,
një fjalë të ngrohtë mirësie,
një përqafim njerëzor kur je e lodhur,
një krah vendosur tek krahu im
tek ecim rrugës mes njerëzve.
një çast sa mijëra vite jetë të të dhuroj.
As flori,
as argjend,
as miliona
s’më kërkon,
kërkon veç qenien time
të jetojë në zemrën tënde.
BOTË KUJTIMESH
Kridhet tej në botë kujtimesh
kredharak i fëmijërisë,
bredh mes barit të pashkelur
shkurtëz-grushtëza e frikësuar,
pak më tej me krahët hapur,
një mëllenjë në grackë ka rënë,
feta akulli që thyhen,
shkrrap-shkrrup hapat përmbi të,
këmbët lagur, duart skuqur,
ditë e dimrit mavijosur,
kridhet tej në botë kujtimesh
kredharak i fëmijërisë.
Valët e lumit që përplasen
në thellësi të shpirtit tim
më ngacmojnë e më trazojnë
atë breg që quhet mall.
ZËRI I JETËS
Ej, njerëz,
ju lutem, dëgjoni!
Ti mik,
hesht për pak çaste dhe dëgjo.
Mos i mblidh supet,
është një zë që tretet e forcohet.
Është një zë i afërt, i largët.
Ju lutem, njerëz, dëgjojeni atë zë!
Ulërimat e fjalëve tuaja,
përplasja e grushtave tuaj,
turfullimat tuaja
s’e bëjnë të dallueshëm atë zë.
Për ty,
Për ty këtu, dhe për ty atje matanë;
sendet që bien,
përplasen,
thyhen,
shkatërrohen,
s’e lënë të vijë
tek ti,
tek ti, dhe tek ti në qoshe,
s’e lënë
zhurmat e të shprishurave tuaja
të vijë tek ju plot qartësi
zëri i jetës.
HUMNERA
Shurdhmemec rrëshket dheu nëpër shpirt,
në humnerën e lindur përpëlitet kurmi im i çarë,
e ndiej rënkimin e shpirtit që po mbushet
me banorët e fundzezonës së humnerës.
Rënkon shpirti nga peshat, më pas këlthet.
Më sheh përbuzës teksa përpëlitem.
Ngrehu! Mjaft me vilanosje!
Nëse s’mundesh të më mbrosh,
më plotëso fletëlirimin,
mos më lër të vuaj.
Ti ikën,
bëhet kurmaçari im humnerë.
FTESË
Në muajin shkurt kam lindur,
ndaj pres të vish,
jo për urim të rastit
a të më sjellësh dhuratat,
por për të më sjellë
zërin tënd të ngrohtë,
nënë.
NËSE…
Nëse si Odiseu larg do të ikja,
në zemër do të merrja atdhe.
Nëpër udhët e nxehta të jetës,
kur buzët do më reshkeshin,
shpirti do të më njomej nga dashuria jote.
Kam mall për ty
(Pas kaq vjetësh ndihem më i lumturi kur më vjen në ëndërr)
Të lutem,
Të përgjërohem
çdo ditë, çdo natë,
çdo çast, çdo minutë, çdo sekondë,
me vite me radhë sa shumë të kam pritur!
Eja, të lutem, kam nevojë për ty!
Zgjohem e ngrysem me sytë nga rruga, nga qielli,
hënën e pyes, dhe yjet gjithashtu
Ti eja, të lutem, kam shumë për të të thënë!
Kaq vite të ndarë, pse nuk ka një kthim?
Unë vuaj,
ti shpirtin ma njeh si askush në këtë botë,
kam mall të të shoh qoftë edhe një herë!
Çfarë brenge inati, çfarë qejfmbetje ke me mua?
Kaq shumë sa të lutem askush nuk e ka bërë.
Krenarinë tënde humbe për një çast,
eja, eja, nuk mundem, më beso!
Vitesh me radhë stacionet kam ndërruar,
trenin ku ke hipur kam dashur ta ndal.
Ti ikën e ikën nëpër vite pa kthim.
Unë pres e pres ashtu si dikur
për zërin, fjalën tënde, i dashur baba!
Gjeografia e një krijuesi
Talentet letrare lindin herët. Kjo gjë është tashmë një fakt i pa kundërshtueshëm dhe i konfirmuar. Megjithëse rasti i Wollter Skotit, shkrimtarit të famshëm skocez, që romanin e parë e shkroi në moshën 40 vjeçare nuk e zbeh argumentin e mësipërm.
Edhe në Fier, si një nga hapësirat e Letërsisë shqipe nuk kanë munguar asnjëherë talentet. Ata janë shfaqur qysh në fillimet e letërsisë së shkruar, e cila për vetë kushtet e zhvillimit të saj,në këtë qytet u zhvillua gjatë shekullit të XX.
Mund të përmendim një sërë penash të tilla si: Jakov Xoxa, Nasho Jorgaqi, Miço Kallamata, Maku e Stavri Pone, pjesë e brezit të parë, të cilët do të pasoheshin nga të tjerë shkrimtarë, që janë bërë tashmë pjesë e letërsisë kombëtare.
Midis kësaj morie krijuesish një vend me peshë zë edhe Odise Plaku, një përfaqësues i brezit të dytë, rruga artistike e të cilit zë fill qysh në fillim të viteve 80-të.
Si të gjithë letrarët e rinj që aktivitetin e nisin me poezi dhe skica të thjeshta edhe ai nuk bëri përjashtim në këtë rast. Botimet e para, Odiseja i nisi qysh në moshën 10 vjeçare në revistat për fëmijë si: “Fatosi” dhe “Pionieri”. Skica e parë me të cilin nisi maratona e gjatë e botimeve të tij titullohej “Flutura dhe lulja,” botuar në revistën ‘’Fatosi’’. Më pas në shkollën e mesme nisi të formatohej profil krijues i këtij autori të ri.
Në këtë periudhë skicat, tregimet dhe poezitë e tij do të zinin faqet e gazetave: “Zëri i Rinisë” dhe “Pararoja” të Gjirokastrës. Ishin vitet kur ai studionte në shkollën e mesme pedagogjike “Pandeli Sotiri”, të qytetit jugor, nga i cili kishte dalë përfaqësuesi më i madh i letrave shqipe, Ismail Kadareja. E, kështu rrugëtimi arsimor i Odise Plakut u zhvendos më pas drejt veriut të vendit, ku për katër vjet të tjera kreu studimet larta në Institutin e lartë pedagogjik “Luigj Gurakuqi” në Shkodër. Një gjeografi e çuditshme që i ngjan asaj vjershës së dikurshme të letërsisë për fëmijë të socartit, ‘’Jam o shokë nga gjithë Shqipëria’’. Ndërkohë viti 1990 është koha e përfundimit të studimeve, ku për një periudhë 9 vjeçare Odiseja do të punojë si mësues në nivele të ndryshme mësimdhënieje, në disa shkolla të rrethit Fierit. Periudha në arsim përkon me etapën e parë të krijimtarisë së mirëfilltë të tij, ku në vitin 1995, botohet vëllimi i parë me tregime “Lotin nuk e fal”. I pritur mirë nga lexuesit dhe kritika, ai u pasua nga një vëllim i dytë. Ishte viti 1999, kur kësaj radhe me një kthesë që i çuditi të gjithë njohësit e letërsisë së tij, Plaku do të botonte novelën përrallë për fëmijë të titulluar “Qullaci”. Po këtë vit ndodhi ndryshimi i parë në jetën profesionale, sepse Odise Plaku do të nis të punojë si gazetar në televizionin lokal ‘’Kombi’’ në Fier.
Për gjashtë vjet Odise Plaku do të shndërrohet në ‘’ikonën’’ e gazetarisë televizive në Fier dhe në njërin nga personazhet më të dashur të qytetarëve fierakë. “Firmën” e tij do ta mbajnë me dhjetëra reportazhe, kronika televizive dhe emisione. Mund të veçojmë 32 artikuj të tij në publicistikën historike, që i kushtohen figurave të inteligjencës shqiptare si :Sejfulla Maleshovës, Ramize Gjebresë, gjeneral Gjin Markut, Lipe Nashit, Enriko Veizit, Pëllumb Kullës, etj.
Ishte një periudhë kur në Shqipëri lulëzoi media vizive, e cila thithi edhe mjaft pena të reja krijuese, të cilat nuk i shpëtuan dot ‘’grackës’’ së saj. Një periudhë heshtje, meditimi apo akumulimi për Plakun, i cili në vitin 2005 bën një tjetër shkëputje, duke braktisur vendlindjen. Tashmë me një profil të plotë, ai lë Fierin dhe largohet drejt Tiranës, ku pa ju larguar plotësisht gazetarisë, merret edhe me punë të tjera, për të përballuar këtë zhvendosje tjetër në gjeografinë e jetës së tij. Fillimisht e gjejmë si këshilltar në ministrinë e rendit publik në vitin 2004, fakt që dhe lexuesve i duket i çuditshëm, për të vazhduar si gazetar dhe drejtues emisionesh në televizionet A1 dhe Alsat, apo si drejtor i departamentit të informacionit në Telenorba Shqiptare. Për të theksuar edhe faktin, se në vitet 2008-2009 e gjejmë gazetar te gazeta ‘’Integrimi’’. Të pashlyera në kujtesën e publikut shqiptar do të mbeten imazhet e emisionit të tij ‘’Bashkëshortët’’, ku të ftuar në studion e A1-shit, do të ishin disa nga çiftet më të njohur si: Avni dhe Nina Mula, Zhani dhe Rudina Ciko, Mihal dhe Edi Luarasi, Dritan dhe Meri Prifti, Gerti Vaso dhe Enada Hoxha, Neritan Licaj dhe Olta Koci, Rexhep dhe Qelidhona Celiku, etj.
Ndërkohë që kjo periudhë e viteve 1999-2010, përkon me etapën e dytë të krijimtarisë së Odise Plakut, sepse në vitin 2005 në Tiranë ai boton vëllimin me tregime dhe novela: “Kthimi i Samantës”, si dhe vëllimin me poezi: “Dhe gjethet bien”, për të arritur kulmin në Janar 2010, kur revista ‘’Obelisk’’, e specializuar në kritikën letrare, e shpall fitues të çmimit të parë, të konkursit të organizuar për gjininë e tregimit. Një sukses tashmë i merituar i këtij krijuesi të palodhur, për të cilin në shkrimin ‘’Emocionet e një gare krijuese’’ autorja e tij, Jonida Roli do të shkruante midis të tjerave për ceremoninë e ndarjes së çmimeve.’’Ka qenë shkrimtari Odise Plaku që nderohet me çmimin e parë në këtë konkurs për tregimin e tij “Dyluftim me hënën mashtruese”. Një dyluftim mes jetës dhe vdekjes. Një luftë jetësore e nënës së lodhur nga vitet e pritjes së kthimit të djalit me vdekjen që troket në shpirtin e saj prej nëne. Një hënë që mashtron me dritën e saj. Hëna dhe gjithçka rreth saj I morën jetën nënës, por jo dashurinë e saj për të birin, që mbeti e tillë deri në fund’’.
Dramaturgjia është një nga drejtimet më të suksesshme të veprimtarisë artistike të Odise Plakut. Këtë “rrugëtim” ai e nisi me monodramën “Klithma e një nëne të marrë”, në vitin 2006. Drama u vu në skenën e teatrit “Bylis” të Fierit, nga regjizori Mehmet Xhelili, pedagog në Akademinë e arteve të bukura. Me rolin e nënës, aktorja Hajrie Rondo, fitoi “Çmimin e karrierës”, në Festivalin Kombëtar të Monodramës të zhvilluar në Teatrin Kombëtar në Tirane.
Pas këtij suksesi të parë dhe të merituar, Odise Plaku shkroi dramën e dytë: “Ylli i mëngjesit”, e cilësuar nga media e shkruar si një vepër për etërit. Kjo dramë, nën drejtimin e regjisorit Edmond Mëhilli u vu në skenë në nëntor2008 nga teatri “Migjeni” i Shkodrës.
Në qendër të dramës autori ka vendosur një baba, i cili ka sakrifikuar një jetë për tu përkushtuar rritjes së djalit të vetëm, ardhur në jetë pas vdekjes së bashkëshortes.
Befas, babai që ka ndjekur me sakrifica hap pas hapi rritjen e të birit, Yllit, gjendet i braktisur prej tij. I vrarë në shpirt nga veprimet e të birit, i cili arrin deri aty sa të shesë edhe tokën ku ishte varrosur e ëma, ky baba fatkeq i jep fund jetës në mënyrë tragjike. Me këtë homazh të sakrificës së prindërve ndaj fëmijëve, autori zgjodhi Shkodrën, qytetin, ku dikur kreu studimet, duke u rikthyer aty pas 18 vjetësh.
Por “gjeografia” artistike e Odise Plakut plotësohet me monodramën “Velloja e bardhë” ,vënë në skenën e teatrit “Andon Zako Çajupi” të Korçës, nga regjizori Marko Bitraku. Për të përçuar mesazhin e kësaj vepre u përzgjodh aktorja Zamira Kita, si një artiste potente, e cila mund të mbante peshën dhe ritmin e shfaqjes.
Si në të gjitha veprat e tij skenike edhe këtu Odise Plaku nuk ju nda probleme sociale. Me penën e tij ai skaliti figurën e një gruaje, e cila e detyruar nga kushtet ekonomike, papunësia e saj dhe bashkëshortit, me fëmijët që i kërcënoheshin nga uria dhe me prindër të sëmurë, merr përsipër të prostituojë për të mbajtur familjen.
Duhet theksuar se, monodramat: “Klithma e një nëne të marrë” dhe “Velloja e bardhë” i kushtohen figurës së femrës. Pavarësisht se personazhet e tyre i përkasin dy grupmoshave të ndryshme, autori synon që nëpërmjet tyre tu japë guxim brezave të tërë të grave, që të thyejnë heshtjen e tyre. Një gjë të cilën shoqëria perëndimore e ka bërë 60-70 vjet më parë. Kjo është risia që sjell Odise Plaku, si një ekzistencialist ai i mëshon idesë së filozofisë se “ekzistenca i paraprin thelbit”, prandaj femra nuk është e tillë nga lindja, por bëhet e tillë.
Kështu Plaku ecën në gjurmët e filozofisë franceze Simone de Beovouir, e cila theksonte se “emancipimi i femrës është përpara të gjithash një aventure intelektuale”.
Për dramaturgun gruaja është gjithnjë e frustruar pavarësisht se ajo është një individ aktiv në jetë. Lajtmotivi kryesor i këtyre monodramave është revolta e gruas ndaj shoqërisë. Duket sikur autori i drejtohet asaj me thirrjen : Mos u bini në qafë grave. Mos i ngarkoni atyre aq e aq faje pa e kuptuar se në fajet dhe gabimet e tyre ka pjesën kryesore vetë shoqëria. Me një instinkt të mprehtë dramaturgu autori përpiqet dhe i zgjedh edhe vet aktorët që do ti japin jetë personazheve të tij. Mjeshtre të tilla të skenës si Hajrie Rondo dhe Zamira Kita, përçojnë me forcën e talentit të tyre idetë e guximshme të Odise Plakut, që me forcën e fjalës tenton të revolucionarizoje shoqërinë shqiptare.
Nëpërmjet monologëve të ndërtuar mjeshtërisht, autori ngre si pyetje kryesore atë që, kërkon të gjejë kuptimin e jetës në absurditetin e një jetë që njeriu nuk e ka zgjedhur vetë. Ndërsa, në dramën ‘’Ylli i mëngjesit’’, në ndryshim nga monodramat e tjera të tij, Odise Plaku vendos në qendër të saj figurën e një burri, i cili jeton me një brengë në zemër siç është mungesa e respektit nga i biri. Pra dy burra përballë njeri-tjetrit që përfaqësojnë dy breza, dy mentalitete të ndryshme. Këtu kemi një tjetër mesazh të fortë midis tragjikes që përshkon të gjithë zhvillimin e dramës o njerëz ç’po bëni kështu. Familja është gjëja më e fortë dhe më e shenjtë në botë.
Në ditët e nxehta të korrikut një pjesë e madhe e qytetarëve të Tiranës shkonin drejt Durrësit, për të harruar sadopak vapën mbytëse të verës në ujërat te Adriatikut. Këtij rituali i bashkëngjitej edhe shkrimtari O. Plaku, stacioni I të cilit nuk ishin Shkëmbi i Kavajës, plepat apo Golemi. Ai zbriste çdo pasdreke në qendër të qytetit aty ku ndodhej godina e teatrit “Aleksandër Moisiu”. Me hapa të shpejtë dhe me çantë në dorë, nxitonte për të ndjekur çdo pasdite provat e trupës teatrore, e cila përgatitej të vinte në skenë dramën e tij të fundit ‘’Flakët e shpirtit’’.
Pas teatrove të Fierit, Shkodrës dhe Korçës, këtë herë ai zgjodhi Durrësin dhe teatrin e njohur të tij, për të shfaqur një tjetër dramë, të së njëjtës natyrë: asaj familjare dhe shoqërore.
Pas suksesit të 22korrikut ku ‘’Flakët e shpirtit’’ u prit shumë mirë nga publiku dhe kritika, mund të lind me të drejtë pyetja. Cili do të jetë stacioni i radhës së Odise Plakut ? Tirana apo Prishtina. Të shpresojmë, sepse tanimë ai po e plotëson gjeografinë e tij krijuese njëlloj si gjeografinë e aktivitetit të tij: mësues, gazetar, nëpunës, shkrimtar, apo dramaturg?(Ilirian Gjika-historian)
Thanë....
Flet shkrimtari, mësuesi dhe dramaturgu Odise Plaku
Albert Zholi
Para disa ditësh drama “Flakët e shpirtit” e autorit Odise Plaku ka mbledhur artdashësin durrsak në sallën e teatrit “Aleksandër Moisu”në premierën e saj. Nën regjinë e Luljeta Hoxhës dhe pse në një mot të nxehtë (ku nuk ka munguar pjesëmarrja e spektatorit) ka ardhur me tone shumë emocionuese loja e Hysen Bashhysës, Marvin Tafajt, Klodian Hoxhës dhe Xheni Hallullit. Kjo dramë sjell në skenë një pjesë të realitet shqiptar ku me pak fjalë mund të cilësohet si drama e përballjes së individit me kohën dhe sfidat e saj.
Z. Odise mund të na përcillni me pak fjalë se çfarë ka në thelb kjo dramë që u mirëprit nga spektatori durrsak?
Drama është marrë realiteti jetësor shqiptar. Në qendër është një djalë i dalë nga burgu pas dhjetë vjetësh, i cili gjen një shtëpi e cila është në rrënim e sipër, një vëlla të paralizuar si pasojë e hakmarrjes së konflikteve që Landi(vëllai që del nga burgu) ka lënë pas, një vajzë si nuse shtëpie(Lejda, interpretuar nga Xheni Hallulli) të cilën dikur e ka pëlqyer dhe ka qenë pjesë e shoqërisë mes dy vëllezërve. Nëse dalja nga burgu ka bërë që porta të mbyllet me shlyerjen e dënimit, e kundërta e pret në realitet. Dyert e konflikteve janë ende të hapura dhe presioni vazhdon të jetë aq i fortë sa nuk e lejon të shkëputet dhe të dalë nga rruga e nisur dhjetë vjet më parë. Nën këtë atmosferë trysnuese të jashme fillojnë reflektimet brenda familjes.
Një dramë paksa tronditëse. Cili është mendimi juaj për lojën e aktorëve?
Përderisa spektatori e duartrokiti, unë jam me duartrokitjet e tyre. Vënja në skenë kërkon përkushtim, punë, angazhim, studim, vëmendje, cilësi këto që aktorët i patën. Me këtë rast dua të falënderoj drejtuesin e këtij teatri Melsi Labi dhe gjithë stafin e tij për mbështetjen e dhënë, por një falëndrim të veçantë për të gjithë ata që mundësuan realizmin e kësaj drame regjisoren Luljeta Hoxha, aktorët Hysen Bashhysa, Marvin Tafaj, Klodian Hoxha, Xheni Hallulli që kanë sjellë një shfaqje emocionuese dhe me vleraGjatë shfaqjes patëm rastin të testojmë spektatorin dhe të analizojmë punën e bërë. Njëkohësisht dua të pohoj se në sallë kanë qenë të pranishëm dhe disa turistë, dhe më është afruar dhe një pasqyrim i kësaj shfaqjeje dhe në një revistë italiane të cilët i ka tërhequr jo vetëm fabula e dramës, por edhe loja e aktorëve dhe zgjedhjet regjisoriale.
Dramaturgjia një gjini e vështirë. Si u gjendët në fushën e bukur të dramaturgjisë?
Jo rastësisht... Asgjë nuk vjen si ëmmbëlsirë pa punë...Nuk ishte se vija nga një fushë boshe, përkundrazi. Kam ushtruar profesionin e bukur të mësuesit për shumë vite ku ka mbizotëruar jo vetëm mësimdhënia, por një larmi aktivitetesh me nxënësit. Pikërisht kjo ka qenë edhe periudha ku kam përdorur monologun si bazë të konkurrimeve letrare të cilat fatmirësisht i kam incizuar dhe i ruaj me fanatizëm dhe kujdes. Sa herë i shikojë më japin emocion. Nuk kisha menduar se ato një ditë do të më shërbenim në këtë fushë. Përveç kësaj kam arritur që të botojë në vitin 1995, vëllimin me tregime “Lotin nuk e fal”, novelë përrallën për fëmijë “Qullaci” 1998, dhe në vitin 2005 dy vëllimet me tregime e novelë “Kthimi i Samantës” dhe vëllimin me poezi “Edhe gjethet bien...”. Kështu baza për të ecur ekzistonte. Por ngacmimi ka ardhur nga miku im aktori fierak Dritan Boriçi i cili teksa ka lexuar tregimin “Kthimi i Samantës” më ka shtyrë të shkruaj monodramën “Klithma e një nëne të marrë....” e cila në të vërtetë kishte si bërthamë monologun “E marra e qytetit tim” e shkruar që në vitit 1995. Duke bërë këtë gërshetim arrita që kjo monodramë të interpretohet në vitin 2006 nga aktorja Hajrie Rondo me regji të Mehmet Xhelilit, dhe në festivalin kombëtar të monodramës i mbajtur në Tiranë, po në 2006-në Hajrie Rondo, nderohet me çmimin e Karrierës, ndërsa pjesa pritet shumë ngrohtë. Ndoshta ishte puna e parë e imja dhe padyshim ka patur nevojë edhe për më shumë sy kritik, por teksa shoh që kjo pjesë është pritur me dashamirësi atje ku Rondo interpreton ndihem mirë,
Fragment nga drama “Flakët e shpirtit”
(Babai duke ndezur një qiri. Dy fotografi pranë njëra-tjetrës. Janë dy djemtë e tij.)
Kohe, moj kohe, paske qene me e egër sesa te dija. Me mbolle dhimbje dhe lot atëherë kur mendoja se filizat e lumturisë do te rriteshin e bëheshin peme te mbushura me lule plote. M’i more nga duart dhe mi çove larg këtij pragu, kësaj porte, kësaj strehe. Dhe mbeta këtu i vetëm me trarët e kësaj shtëpie që përflaken dhe djegin pa mëshirë shpirtin tim. Se flakët e shpirtit përvëlojnë dhe më shumë se vullkani më i madh i kësaj toke, o kohë. Dhe ti ma ndeze këtu në shpirt, në zemër, në jetën time. Të kam mallkuar sa e sa herë o kohë, përse më dole kaq e pabesë. Përse më lë kështu si kërcu i pagjethe. Ti, o kohë që jetën boshe me solle si dhuratën më të shëmtuar në këto vite, përse më dënove aty, në gjënë më të shtrenjtë të jetës time. Fëmijët. Më dëgjon? Më dëgjon? Mua plakun që zemrën ma zhurite me dhimbje, me lot, me vuajtje. Përse? Çfarë të bëra. Unë ku të lëndova që shpagim jetët e djemve më kërkove? Apo unë isha i verbër dhe shurdh njeri. Dhe zërin tënd nuk e dëgjova. Më thuaj? Për herë të fundit ta kërkojë? Unë nuk e dëgjova dot zërin tënd? Unë mbeta brenda këtyre mureve? Unë nuk eca dot pas hapit të fëmijëve të mi? Unë nuk dita rrugën atyre tua tregojë? Më thuaj për herë të fundit ku gabova? Ti hesht dhe unë vajtoj. Unë sa të kem frymë në këtë jetë do të jem plaku që ndez qirinj përmbi mermerë. Do të jem plaku që do capitet varrezave dhe me sytë e mjegulluar do kërkojë bijtë e mi. Do të ruajë flakët e qirinjve të mos fiken dhe me shpirtin tim përmbi ta. Më dëgjon o kohë? Mermerët do të puth për të nxjerrë mallin e djemve të mi që dot nuk i gëzova në këtë jetë. Se nuk më le ti o kohë ti kisha pranë. Kohë dreqi përse nuk më kthen qoftë një përgjigje. Kush gaboi në këtë jetë unë apo ti? Ti hesht dhe unë përsëri të mallkoj dhe pse e di që ti je e pafaj. Ah moj kohë, që nuk të kuptuam asnjëherë. Dhe pse në shpirtin tone ti ke folur ngadalë dhe qete. Ne, jemi të rrëmbyerit e tu, dhe ti na përfshin në vorbullën tënde. Ti ecën në rrugën tënde, ndërsa ne vazhdojmë të mallkojmë pa e ditur pse.
Përgatiti:Flori Bruqi
