Xhirimet e këtij filmi janë realizuar në muajin nëntor të vitit të 2014 në Shalë të Bajgorës.



Filmi është i vendosur gjatë periudhës së luftës në Kosovë, kur vendi ishte nën okupimin e Serbisë. Këtu sprovohen kufijtë e miqësisë mes dy fëmijëve të cilët luftojnë për të mbijetuar gjatë luftës në Kosovë.

Në këtë film luajnë: Lum Veseli, Andi Bajgora, Melihate Qena, Aurita Agushi, Eni Cani, Armond Morina, Eshref Durmishi, Sunaj Raca, Luan Kryeziu, Astrit Kabashi, Xhevdet Jashari, Kushtrim Sheremeti, Fisnik Ademi, Besnik Krapi etj.

Asistente e regjisë është regjisorja kosovare Blerta Basholli ndërsa drejtor i fotografisë është skocezi Philip Robertson.

Filmi është i mbështetur nga Qendra Kinematografike e Kosovës dhe është prodhim i shtëpisë filmike Eagle Eye Films Kosova me producent Eshref Durmishi dhe Eagle Eye Media Ltd me producent Harvey Ascott.

Floripress/Flori Bruqi

Nga: Ben Andoni

Lajmi i orëve të fundit për nominimin e filmit me metrazh të shkurtër “Shok”, produksionit të përbashkët kosovaro-britanik, ka ngjallur shumë emocione në Kosovë. Për hir të së vërtetës, jo shumë në Shqipëri, që duket se vuan pak nga xhelozia artistike. Filmi “Shok” është nominuar për Oskar në kategorinë e filmave të shkurtër, por megjithatë vetë kosovarët megjithë çmimet e mëdha që ka marrë deri më tani filmi, kanë mbetur të befasuar. Kurse Ministria e tyre e Kulturës gati e ka tepruar, kurse i ka shtuar në nderimin e vet emrit të filmit edhe një “u”, duke e bërë “Shoku”, atë që do ta përfaqësojë në galanë botërore kinematografinë kosovare.

Lum Veseli dhe Andi Bajgora, dy aktorët kryesorë të filmit “Shok”, përballen me sfida gjatë luftës së Kosovës. Trajtimi është shumë interesant dhe tejet i thjeshtë dhe ka ardhur me regji dhe skenar të Jamie Donoughue, kurse producentët e filmit janë Eshref Durmishi dhe Harvey Ascott. Falë këtij ekipi, më 28 shkurt në Los Anxhelos, Kosova do ketë një motiv më shumë për të ndjekur mbrëmjen e madhe të Oskar-ëve.

Por ndërsa Kosova kulturore megjithë shqetësimet politike, buxhetet e pakta përballet me sfida dhe ka rezultate, Shqipëria në kinematografi është futur në qerthull pa rrugëdalje sa i përket fondeve dhe politikave të saj artistike tejet të kufizuara. Mbi të gjitha tematikat, ku mbizotëron një lloj stereotipi grotesk alla-shqip, ekzotizëm dhe humorin e zi…

E megjithatë edhe këto duken pak, pasi sot Shqipëria, vuan dhe mungesën e gjetjes së formave nga ku mund të shpërthejë energjia krijuese e brezave të tërë, ndër të cilët edhe ata që mund të kontribuojnë në artin kinematografik. Ka shkolla arti, Akademi, ka shkolla gazetarie, por s’ka produkt, pasi Qendra Kombëtare e Kinematografisë dhe Institucionet e tjera kulturore kanë dështuar të bëjnë plane me këtë produkt. Mungon krejt klima artistike, kurse pjesa më e madhe e artistëve kanë krijuar një klimë që vetëm artistike nuk është.

Që në vitin 1997, kur u formua Qendra Kombëtare e Kinematografisë, përgjegjëse e menaxhimit të fondeve publike për subjektet kinematografike, fondet zakonisht shkojnë për jo më shumë se tre filma: me metrazh të gjatë, artistik me metrazh të shkurtër, dokumentar dhe vizatimor. I gjithë ky angazhim bëhet gati me të njëjtin buxhet prej vitesh, e gjithnjë e me më pak vizion për lidhjen me vendet e rajonit (që janë me buxhet më të mirë se ne) etj.

E të mendosh se kinemaja shërben si një nga elementët kryesorë për identifikimin kulturor të një vendi, atëherë bindesh se sa shumë peshon indiferenca e autoriteteve për filmin, por edhe panjohja e problemit për gjetjen e rrugëve për zhvillimin e tij. Të kujtojmë se ato filma që kanë mbetur nga e shkuara janë ende sot e kësaj dite trashëgimia më e mirë për të njohur kulturën dhe historinë në shërbim të brezave të tërë. Dhe, seriozitetin, por edhe kulturën për të bashkëpunuar si mësim na e dha me subjektin e vet edhe filmi “Shok”, që u nominua këtë të enjte për Oskar.


*****

Filmi është xhiruar edhe në Mitrovicë dhe tregon jetën e dy fëmijëve në këtë kohë të vështirë për popullin e Kosovës, të gjendur përballë një gjenocidi ushtruar nga Serbia.

Sot, përderisa Kosova ishte në festë për nominimin e parë në Oscar, sukses që e arriti filmi “Shok” me ekipin e tij kosovar dhe regjisorin e talentuar Jamie Donoughue, gazeta Kurir nga Serbia ka shkruar lajmin me titull “Propaganda shqiptare në Hollivud: Filmi kosovar mbi luftën merr nominim në Oscar”.

Kuriri ka cituar Arben Zharkun nga Qendra Kinematografike e Kosovës, dhe vetë regjisorin i cili thotë se filmi është i lidhur direkt me luftën e fundit në Kosovë.

Filmi është xhiruar edhe në Mitrovicë dhe tregon jetën e dy fëmijëve në këtë kohë të vështirë për popullin e Kosovës, të gjendur përballë një gjenocidi ushtruar nga Serbia.

Kuriri ka cituar platformën mediale Balkan Insight. Ceremonia kur do të shihet nëse Kosova do ta marrë statujën e Oscarit, mbahet me 28 shkurt 2016. 

Shok”, filmi më i mirë për luftën e Kosovës

Filmi kosovar “Shok” sot gjatë ditës është nominuar për çmimin Oscar në kategorinë e filmit më të mirë të shkurtër.

Për të përshkruar këtë moment dhe rrugëtimin e këtij filmi pas këtij nominimi të rëndësishëm i ftuar në Kosova Direkt të emisionit Ora e Fundit në Klan Kosova ishte Arben Zharku, drejtori i Qendrës Kinematografike të Kosovës.

Ai është shprehur se lajmi për nominimin për çmimin Oscar është një lajm i mrekullueshëm.

“Definitivisht është prej lajmeve më të mira që kemi pasur në fushën e kinematografisë, na ka gëzuar neve dhe gjithë shqiptarët gjithandej”.

“Reagimet dhe komentet që kanë bërë ata që e dojnë filmin kosovar na kanë bërë krenarë për punën që jemi duke bërë”.

Zharku është shprehur se ky film do të jetë prezantimi më i mirë për kinematografinë kosovare.

“Ky film për shkak të tregimit që e shtjellon na bën të mburremi dhe që të prezantojmë kinematografinë kosovare në mënyrën më të mirë të mundshme në botë”.

Ai ka treguar se pothuajse gjithë ekipi i filmit “Shok” u mboldhën sot në një lokal të Prishtinës për të pritur lajmin .

“Kur ka ardhur momenti i dëgjimit të emrit të nominuar ka ekzituar një stres i madh, më pas erdhi një shpërthim shumë i madh dhe ky shpërthim besoj se do ta ndërrojë fytyrën e kinematografisë kosovare”.

I pari i Qendrës Kinematografike të Kosovës ka treguar edhe për temën që shtjellon ky film.

“Filmi “ShoK” tregon histroinë e dy të rinjve, filmi më i mirë që është bërë ndonjëherë për luftën e Kosovës dhe ky nominim për neve ka një rëndësi të veçantë edhe për këtë arsye”.

“Filmi “Shok” është filmi më i mirë që është bërë për luftën në Kosovë”.

Ai gjithashtu ka treguar se janë bërë të gjitha përgaditjet që nëse filmi do të nominohej, i njejti të promovohej nëpër botë .

“Ne kemi bërë përgaditjet për promovimin por sot ka ndodhur diçka, ka pasur shumë interesim nga institucionet për mbështetje të promovimit dhe filmit nëpër botë”.

“Promovimi i këtij filmi është edhe promovim i kulturës në Kosovë”.

Zharku ka treguar se kanë pasur të garantuar 60 mijë euro për promovimin e filmit.

“Sa më shumë mjete financiare që kemi është më mirë për filmin dhe në këtë moment sado që investohet në promovimin e filmit është njohje dhe vlerësim i gjithë kontributit dhe njerëzve që kanë përjetuar këtë kohë”.

Pothuajse gjithë ekipi i filmit “Shok” u mboldhën sot në një lokal të Prishtinës për të pritur lajmin nëse filmi i tyre dominohet për Oscar.

E sapo dëgjuan lajmin festa e tyre filloi .

Nominimin për Oscar të filmit që bëri Kosova, të gjithë e përshkruajnë si histori.

Ky film bazohet në ngjarje të vërtetë e për këtë projekt u punua 3 vjet.

Astrit Kabashi aktor në këtë film shpreson që nominimi i “Shok-ut” për Oscar do u hap dyer filmave të tjerë kosovar.

Kronikë nga Klan Kosova.

Aktorët kryesorë të filmit kosovar me metrazh të shkurtër të titulluar “Shok” që sot u dominua për çmimin Oskar për kategorinë “filmi më i mirë i metrazhit të shkurtër”, Lumi Bajgora dhe Andi Veseli, thanë se e patën të vështirë që të performojnë në ato role, për shkak se ata s’e kanë përjetuar luftën.

Po ashtu në emisionin Ora e Pasdites në Klan Kosova, ata u shprehën se janë shumë të lumtur që punuan me ekipin që e realizoi filmin “Shok”.

“Unë dhe Andi e kem pasur të vështirë se as nuk e kem përjetuar luftën, por me ndihmën e Eshrefit dhe prindërve e kem pasur më lehtë”, thotë Lumi, ndërsa Andi, tha se është gëzuar shumë kur e kuptoi se filmi në të cilin luan është dominuar për çmimin Oscar.

Five Films Score Oscar Qualifying Wins At Aspen Shortsfest

A scene from the short film "Shok."

• ASPEN, COLO.
• --

Five shorts earned Oscar-qualifying wins at the Aspen Shortsfest International Competition:Dissonance, from Germany’s Till Nowak, which toped the Animation category; Two Dosas, directed by Sarmad Masud of the UK, which was named Best Comedy; The Champion, a U.S. entry which garnered Best Documentary distinction for Patrick McGowan and Brett Garamella; Shok, winner of Best Drama for Jamie Donoughue of the UK and Kosovo; and The Girlfriend Experience, named Best Short Short, from Mark Kunerth of the U.S. Each winner received a $2,500 prize--except for the Best Short Short honoree who was awarded $1,000.

Best Drama honoree Shok also won Audience Special Recognition and Youth Jury Prize Awards at the overall Aspen Shortsfest.

Aspen Film, a year-round film arts and education organization, announced and honored the winners of the Shortsfest International Competition during an awards ceremony on Sunday, April 12, after six days of screenings.

The Oscar-qualifying International Competition, reflected the incredible diversity and creativity of today’s short filmmaking in drama, comedy, animation and documentary. Over 3,100 submissions from around the world were considered, and 70 short films, representing more than 30 countries--over a third of them premieres--were ultimately selected for this year’s International Competition.

“What I love about Shortsfest is that, through the work of talented filmmakers, it opens windows into the rapidly changing world of international cinema. This is my second tour as a member of the jury, and I’m honored to be here,” said Elias Davis, International Competition jury member and award-winning comedy screenwriter. Other members of the jury included Lisa Kennedy (Denver Post film and theater critic), Kevin Ott (communications director for the Writers’ Guild Foundation) and Laurence Andries (screenwriter).

Over 50 international film guests from a dozen countries traveled to Aspen to participate in public screenings, in-depth conversations, and informal networking opportunities. Shortsfest also hosts a significant education component in which over 1,800 students and teachers from over a dozen schools and youth arts programs participated.

Here’s a full rundown of 2015 Aspen Shortsfest winners:

INTERNATIONAL COMPETITION JURY AWARDS

BEST ANIMATION $2,500
DISSONANCE
(Till Nowak, Germany)

BEST COMEDY $2,500
TWO DOSAS, North American Premiere
(Sarmad Masud, UK)

BEST DOCUMENTARY $2,500
THE CHAMPION, World Premiere
(Patrick McGowan and Brett Garamella, USA)

BEST DRAMA $2,500
SHOK, World Premiere
(Jamie Donoughue, UK/Kosovo)

BEST SHORT SHORT $1,000
THE GIRLFRIEND EXPERIENCE, World Premiere
(Mark Kunerth, USA)

BEST STUDENT FILM $1,000
Sponsored by KQED
MEND AND MAKE DO
(Bexie Bush, UK)

BEST SHORT SHORT $1,000
THE GIRLFRIEND EXPERIENCE, World Premiere
(Mark Kunerth, USA)

SPECIAL JURY RECOGNITION

DE SMET
(Thomas Baerten and Wim Geudens, Belgium/Netherlands)

LISTEN
(Hamy Ramezan and Rungano Nyoni, Denmark/Finland)

LUCY
(Zoe Lubeck, USA)

RABBIT
(Laure de Clermont-Tonnerre, France/USA)

RUN FAST
(Anna Musso, USA)

WE CAN’T LIVE WITHOUT COSMOS
(Konstantin Bronzit, Russian Federation)

AWARDS DETERMINED BY OTHER JURIES

AUDIENCE AWARD $500
HOW I DIDN’T BECOME A PIANO PLAYER
(Tommaso Pitta, UK)

AUDIENCE SPECIAL RECOGNITION
SHOK, World Premiere
(Jamie Donoughue, UK/Kosovo)

THE ELLEN $2,500
BOOGALOO AND GRAHAM
(Michael Lennox, UK)

YOUTH JURY PRIZE $500
SHOK, World Premiere
(Jamie Donoughue, UK/Kosovo)

Category: 

News

Tags: 

Aspen Shortsfest

KOMPANIA E SIGURIMEVE “SIGMA” BËN PASTRIM PARASH

Kompania e Sigurimeve Sigma Vienna Insurance Group dyshohet se ka falsifikuar policat e sigurimit në sigurimin e një tenderi që ka fituar kompania “Albi” në Rahovec në Ministrinë e Kulturës, Rinisë dhe Sportit.

Burime të Arbresh.info, brenda Ministrisë së Kulturës, Rinisë dhe Sporteve bëjnë të ditur se kjo ministri e ka kuptuar falsifikimin që i ka bërë “Sigma” policës së sigurimit, pasi vula e kësaj police siç mësohet nuk është regjistruar fare në Bankën Qendrore të Kosovës.

Për këtë arsye, siç mëson Arbresh.info, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve është ankuar sot në Bankën Qendrore të Kosovës.

Tenderi ka të bëjë me renovimin e stadiumit “Zahir Pajaziti” në Podujevë ndërkohë që “Sigma” e ka siguruar atë deri në vlerë prej 10 mijë euro.

Arbresh.info ka provuar të kontaktoj me zyrtarë të kompanisë së Sigurimeve “Sigma” për të marrë qëndrimin e tyre në lidhje me këtë çështje mirëpo kontakti me ta ka qenë i pamundur./arbresh.info.

Atë Gjergj Fishta në fjalën e Aleksandër Xhuvanit

Fjala e Aleksandër Xhuvanit në varrimin e Gjergj Fishtës

Zotnij të ndershëm
Si vetëtimë u-perhap an’e kand të Shqipnisë lajmi i idhët i vdekjes së poetit t’onë kombëtar At Fishtës dhe e mahnitun mbetet sot mbarë bota shqiptare, tue kujtue emnin zâmadh t’auktorit të Lahutës së Malcisë, që ka këndue, si dikur Omeri, burrnin’e besën e fisit t’onë, që ka ndezë zemrat e Shqiptarëvet, si dikur Tirteu i vjetërsisë.
E me të drejtë i kanë thanë Fishtës Tirteu i Shqipnisë, se sikurse ai me elegjit’ e tij ndezi zemrat e Spartanëvet për luftë, njashtû edhe epopeja e Lahutës, odet edhe elegjit’e Mrrizit të Zanavet e të poezivet të tjera kanë mbjellë në zemër të djelmnisë s’onë dashunin e pamasë për truellin e të parëvet dhe për gjuhën amtare.
Nji këto dy ideale, atdhedashtënija dhe ruejtja e gjuhës si dritën e synit, lavrimi e përparimi i saj kanë qenë polat, rreth së cilëvet shtrihej gjithë vepra e çmueshme e Fishtës. E s’ka kush tjetër veç neve arsimtarëvet që kemi pasë e kemi ndëpër duer edhe ua kemi mësue nxanësvet poezit’e tij, që e çmon mâ mirë veprën zâmadhe të Fishtës, e cila si nji far i math dritëdhanës ka ndriçue mendjen e djelmënisë s’onë, si nji Ungjill shkëndimath morali ka zbutë e ka edukue zemrën e saj.
Nuk ka qenë pra Fishta për ne vetëm nji poet kombëtar epik, lirik, dramatik e satirik, por edhe nji edukator i rinisë s’onë. Nuk kanë mësue e shijue nxanësit e shkollavet t’ona vetëm artin e tij poetik, bukurin’e harmonin’e vargut, rrjedhshmnin’e dlirsin’e stilit e të gjuhës së tij, që âsht nji thesar i pashterun frazeologjije e leksikologjije të kulluet, por kanë thithë prej veprës së tij, si nji nektar të hyjnueshëm të bletës attike, idealet mâ të nalta të njerëzimit: urtinë, burrninë, besën, drejtësinë e dashuninë për të mirën, të bukurit, të drejtën e të vërtetën.
Nuk jam unë, o burra, i premë sot që të mund të thuri imne për veprën lavdimadhe të At Fishtës. Âsht historija që ka për të zbukurue faqet e saj me emnin zâmath të tij; âsht letërsija e jonë që do të mburret për veprat e tij grat-plota e të pavdekshëme; janë
Zanat e malevet t’ona, që ai ua përcillte vallet me lahutën e tij, që kanë me këndue me katrime kumbim-randa deri te froni i Empirit, veprën e kangatorit zâ-ambël të tyne; âsht djelmënija shqiptare që ka për t’u-ushqye e për t’u-vaditë me manën hyjnore të tij; së mramit âsht Shqipnija mbarë, Gegë e Toskë, malsi e qyteta, që do të kujtojnë, deri sa të ndrisë e diellit rrota, emnin e njenit prej bijvet të mëdhej të saj, që e deshi, e lavdoi dhe e nderoi për gjithë jetën.
Na të gjithë lavdimtarë të veprës së tij, shokë e nxanës të tij, të pikëlluem e të mallëngjyem thellë, kah kujtojmë veprat e tij, fjalët e ambëla e plot atdhedashtëni e këshillat e tij, le t’i lutemi Fuqimadhit Perëndi, që t’i caktojë pranë fronit nji vend të meritueshëm, si në kët dhe, prej kah të vijojë me i lutë për lumnin e Shqipnisë.
Shkoder 31 dhjetor 1940

"Rrethimi i Shkodrës" nga dom Marin Barletit botuar më 10 janar 1504

Me 10 janar 1504 në Venedik u botua latinisht vepra e Marin Barletit, “De obsidione Scodrensi”- "Rrethimi i Shkodrës", një nga veprat më të njohura historike që bëri të njohur luftën e shqiptarëve kundër perandorisë osmane në mesjetë. I mbështetur në kujtimet e veta si dhe të pjesëmarrësve të tjerë në ngjarjet që rrëfen, prifti shkodran dom Marin Barleti ia kushton librin e tij jetës e ngjarjeve politike dhe ushtarake gjatë rrethimit të Shkodrës.
Vepra “De obsidione Scodrensi”- "Rrethimi i Shkodrës", është e ndarë ne tre kapituj, aspo siç quheshin pas zakonit të shkrimtarëve antikë, ne tre libra.
Në librin e parë kemi parathënien, kushtuar dukës së Venedikut Leonard Loredano, ndërsa më pas bën fjalë për prejardhjen e turqve, deri me pushtimin e Konstantinopojës me 1453 dhe mbaron me shënimet historike rreth Shkodrës dhe përshkrimin e pozitës së saj.
Libri dytë është më voluminozi apo më mirë të themi pjesa qendrore, ku bëhet fjalë për rrethimin e Shkodrës në vitin 1474 dhe 1478, ku përshkruhen operacionet e rrethimit, sulmet, dhe mbrojtja heroike e Kalasë nga shqiptarët.
Ndërsa në fund në librin e tretë, prezantohen në formë të sintezës ngjarjet e rrethimit të Shkodrës si dhe dorëzimin e saj nga ana e Venedikasve përfaqësuesve të Perandorisë Osmane.
Duke lexuar veprën “De obsidione Scodrensi” - “Rrethimi i Shkodrës", del qartë se autori ka marrë shënime në formë ditari, edhe pse si i tillë nuk na paraqitet në libër. Por, nëse në rrethimin e parë ishte dëshmitarë okular, në ate të dytin merr pjesë aktive si bashkëluftëtar në mbrojtjen e saj. Si e tillë kjo vepër është përgatitur për një kohë të gjatë, si vëzhgues okular, por edhe në saje të kujtimeve të bashkëvendasve të tij pasi u vendosen në Venedik, ku përfundimisht u botua në vitin 1504.
Edhe pse autori ishte prift, ai na rrëfen ngjarjet e rrethimit të Shkodrës si rrallë kush deri më tash. Madje ky botim është informacioni i vetëm dhe autentik i këtyre ngjarjeve deri më tash. Në libër prezantohen të dhëna të mjaftueshme për rrethimin e këtij qyteti nga Perandoria Osmane, municionet e përdorura, luftimet, vrasjet, krimet dhe heroizmin e shkodraneve në mbrojtje të Kalasë së Rozafatit. Ajo u mbrojt me dinjitet, sakrificë e ndjenjë fetare dhe kombëtare. Ajo ishte kështjellë e pamposhtuar e krenarisë kombëtare, ku nuk mundi ta pushtojë as sulltani ma famëkeq i kohës më ushtrinë dhe artilerinë ma të madhe të kohës. Ajo iu dorëzua Perandorisë nga ana e Venedikut në sajë të marrëveshjes së arritur në janar të vitit 1479.
Pasojat e dorëzimit të Shkodrës, janë të njohura për opinionin, sepse me dorëzimin e saj së bashku me venedikasit u largua edhe paria e Shkodrës, ku llogaritet se në drejtim të Venedikut shkoj edhe pjesa dërrmuese e popullsisë së qytetit. Me heroizmin e treguar Shkodra mbeti lavdia e shqiptarëve dhe pengesa e osmanlinjëve në drejtim të Perëndimit.
Lufta qe zhvilluan shkodranet nuk ishte vetëm një luftë e shqiptarëve kundër pushtuesve të huaj, por kishte përmasat më të gjëra sepse ajo njëherit ishte një luftë e krishterëve kundër turqve myslimanë.
Marin Barleti, prift katolik, historian, shkrimtar e patriot shqiptar i kohës së humanizmit, botës kulturore i ka dhuruar një vepër më vlerë të jashtëzakonshme për historinë e popullit shqiptar në njërën prej kohëve më të vështira e të errëta të historisë që ka përjetuar. Së bashku me kujtimin e luftës heroike në mbrojtje të Shkodrës, vepra e tij është dëshmi autentike e luftës heroike të popullit shqiptar për liri dhe si e tillë është vepër tejet e rëndësishme e historiografisë shqiptare në shek. XV.
E kujtojmë se vepra “Rrethimi i Shkodrës” e Marin Barletit, është shkruar në latinisht (De obsidione Scodrensi) dhe u botua për herë të parë në Venedik më 1504, pothuajse 100 vjet pas lindjes së Gjergj Kastriot Skënderbeut. Veprën e përktheu në shqip për herë të parë studiuesi i shquar Henrik Lacaj më 1962, në përvjetorin e 50-të të Pavarësisë së Shqipërisë. Më vonë është ribotuar në gjuhën shqipe shtëpia botuese Onfuri më 2012, duke u mundësuar lexuesve shqiptarë për t njohur përmes saj historinë e vendit e vlerat e kombit shqiptar.
Mbi librin
Është viti 1478. Evropa po sulmohet. Dhjetë vjet pas vdekjes së Skënderbeut, shqiptarët dhe venedikasit vazhdojnë t'u rezistojnë osmanëve, duke mbrojtur atdheun e tyre dhe duke i dhënë kohë Evropës Perëndimore për t'u përgatitur për sulmin e pashmangshëm.
Historia botërore e ka anashkaluar mjaft heroizmin e shqiptarëve dhe faktin që ata u bënë pengesë dhe i vonuan osmanët në synimin e tyre për të pushtuar gjithë Evropën. Marin Barleti i jep, pra, botës një rrëfim të drejtpërdrejtë heroizmi përballë një pushtimi mizor: burra të thjeshtë e gra që luftojnë për familjet, për tokën dhe besimin e tyre.
Shikoni nga bedenat e kështjellës hordhitë osmane që zbardhin fushat përreth me çadra e ushtarë. Mësoni se si ishin përgatitur jeniçerët e se si topat bombardues u futën në historinë e luftërave. Mrekullohuni duke lexuar se si një grusht luftëtarësh i thyen sulmet e egra të qindra e mijëra ushtarëve turq.
Sulltani i mundur detyrohet të tërhiqet, por Shkodrën e mban të rrethuar derisa në fund. Senati Venedikas ia dorëzon atij si një ultimatum paqeje. Atëherë, shkodranët, të zhgënjyer, zgjedhin mërgimin, për të mos u dorëzuar dhe lundrojnë përmes Adriatikut për në portet e sigurta të Venedikut.
Marin Barletit, siç mund të kuptohet lehtë, i duhej të shkruante në latinisht, sepse vepra duhej të qarkullonte dhe të njihej nëpër Evropë. Ashtu siç edhe ndodhi, pasi pas botimit më 1504 në Venedik, u rishtyp disa herë në Zvicër (1556), Gjermani (1578 dhe 1596). Pas botimeve në latinisht do të vijnë përkthimet në italisht (1565), polonisht (1569), frëngjisht (1576).
Mbi autorin
Dom Marin Barleti (rreth 1450 – 1512), i njohur edhe si dom Marinus Barletius, çmohet si historiani i parë shqiptar. Prift katolik dhe qytetar i Shkodrës, ai qe dëshmitar e luftëtar në dy rrethime osmane të këtij qyteti. Kur Venediku, së fundmi, ua dorëzoi Shkodrën osmanëve, si shumë bashkatdhetarë të tjerë të rinj, ai emigroi në Itali. U vendos në Padova, e në këtë dioqezë kishtare dom Marin Barleti apo Barleci shërbeu i prift famullitarë e më vonë si rektor i Kishës së Shën Shtjefnit.
Mëgjithëse "Rrethimi i Shkodrës" ishte vepra e tij e parë, ai njihet më shumë për veprën e tij të dytë "Historia e Skënderbeut". Barleti tërhoqi vëmendjen e lexuesit evropian të shekullit XVI, i cili me turqit në portat e Vjenës më 1529, po shqetësohej gjithnjë e më shumë për mundësinë e pushtimit të të gjithë Evropës Perëndimore nga osmanët.

Prof. Ernest Koliqi në përvjetorin e vdekjes

Duke shfletuar kalendarin historik, sot më 15 janar, kujtojmë përvjetorin e vdekjes së prof. Ernest Koliqit, poeti, prozatori, dramaturgu e studiuesi i madh i letërsisë shqipe.
Ernest Koliqi lindi në Shkodër me 20 Maj 1903, në një familje te njohur patriotike. Shkollën e filloi në vendlindje, për ta përfunduar më 1921 në Bergamo dhe në Milano të Italisë, ku kreu studimet e mesme. I përgatitur me njohuritë më të përparuara të kohës, u kthye menjëherë në Shqipëri ku, dy vjet me pas, së bashku me Atë Anton Harapin dhe Nush Topallin, themeloi gazetën "Ora e Maleve". Bashkëpunoi me revistat më të rëndësishme të kohës, e themeloi njërën ndër revistat më interesante të letërsisë shqipe “Shkëndija” të Tiranës.

Në vitin 1924 mori pjesë në shoqërinë patriotike "Bashkimi", themeluar nga Avni Rustemi. Për t'i shpëtuar forcave zogiste, emigroi pesë vjet në Jugosllavi. U rikthye në Shqipëri më 1929 dhe filloi punën si mësues në Vlorë e në Shkodër. Më 1937 u diplomua në universitetin e Padovës me tezën "Epika popullore shqiptare". Më 1939 u emërua ministër i arsimit. Mblodhi në kabinetin e tij studiuesit dhe shkrimtarët më të spikatur, me të cilët zhvilloi një veprimtari mjaft të dendur. Më 1944 u largua në Itali, ku u emërua drejtues i Institutit të Studimeve Shqiptare, krijuar më 1957 nga vetë Koliqi, në vend të katedrës së gjuhës shqipe pranë Universitetit ‘La Sapienza’ të Romës. Pra nga viti 1939 qe profesor Ordinar i Gjuhës e letërsisë shqipe pikërisht pranë këtij Universiteti romak.

I nderuar nga e gjithë bashkësia shqiptare në mërgim, por i mohuar nga vendi i tij, prof. Ernest Koliqi klasiku i fundit i brezit letrar të viteve '30, mbylli sytë përgjithmonë, si sot, më 15 janar 1975, në shtëpinë e tij të thjeshtë, në Fiano Romano (afër Romës), i dënuar të rrinte larg Shqipërisë me akuzën si bashkëpunëtor i fashizmit. U varros në Romë. Vdiq me dëshirën e zjarrtë, të paplotësuar, të kthehej rishtas në Shkodër, të dëgjonte prapë kambanat e Kishave, të shkelte përsëri në pragun e shtëpisë së moçme të Koliqëve në lagjen Gjuhadol. Të gjitha këto dëshira i shprehu me frymëzim të jashtëzakonshëm në poezinë "Bijës sime", botuar në ‘Shêjzat’, që tingëllon si Testament poetik.
Krahas ndihmesës së tij në fushën e publicistikës e të arsimit, prof. Ernest Koliqi njihet si prozator, poet, përkthyes, kritik, studiues i letërsisë. Revista “Shêjzat”, rreth së cilës mblodhi emrat më të shquar të diasporës, mbetet një monument i vërtetë i publicistikës shqipe.

E nisi krijimtarinë me vjersha, të cilat i botoi në gjuhën italiane, në të përjavshmen studenteske "Noi giovani" të Bergamos. Nga veprat e tij kujtojmë poemthin dramatik "Kushtrimi i Skanderbeut" me përmbajtje patriotike (1924); "Hija e Maleve" (1929) e "Tregtar flamujsh" (1935), novela kushtuar jetës në Shkodër. ”Symfonia e Shqypeve” (1936), që përkujton lavditë dhe fatkeqësitë e përjetuara nga Shqipëria e mes paqartësive të kohës Koliqi paralajmëronte një të ardhme të lumtur për Vendlindjen; “Gjurmat e Stinve” (1933), “Pasqyra e Narçizit” (1936).
Me vlerë të madhe është edhe përkthimi i: "Poetët e mëdhej t’ Italis" I (1932) Dante, Petrarka, Ariosto, Tasso, Parini, Manzoni e tjerë. Më pas botoi"Kangjellat e Rilindjes" (1959) dhe romanin "Shija e bukës së brume” (1960), ku ndjehet fuqimisht malli i mërgimtarit për tokën e vet. “Epika popullore shqiptare” (1937), që ishte temë e doktoraturës së tij.

Meritoi medaljen e artë të Shoqërisë "Dante Aligheri"; “Yllin e artë për merita të shkollës"; ishte anëtar efektiv i Akademisë së Mesdheut", Anëtar nderi i qendrës ndërkombëtare për studimet shqiptare në Palermo etj. Arbëreshët e Frashinetos, duke dashur të nderojnë kujtimin e Ernest Koliqit dhe të vënë në dukje kontributin e jashtëzakonshëm që dha në studimin e traditave arbëreshe, i vunë emrin e tij Shkollës së tyre të mesme shtetërore.
Vepra e tij, e ribotuar disa herë në Shqipëri dha jashtë saj, vijon të ndiqet me interesim të madh nga lexuesi. Po a mund t'i mohohet Prof. Ernest Koliqit të madh kryevendi që zë në letërsinë shqipe?
Në përvjetorin e vdekjes, Ernest Koliqi riduket në kujtesën e atdheut të vet me atributet e shkrimtarit, themeluesit të tregimit modern shqiptar, poetit, romancierit, eseistit, përkthyesit, gazetarit, dramaturgut, mbledhësit dhe studiuesit të palodhur të folklorit, veprimtarit të shquar në fushën e politikës e të kulturës së shekullit XX brenda e jashtë Atdheut.
Do të duhej, prandaj, shumë hapësirë dhe kohë për të ndriçuar plotësisht figurën e tij vigane, pa harruar se është edhe vëllai i kardinalit të parë shqiptar, dom Mikel Koliqit.
Po mjaftohemi, për shkak të mungesës së kohës, të kujtojmë vetëm disa nga poezitë e Koliqit, në të cilën ndjehet fuqimisht gjithë malli për vendlindjen, që nuk mundi ta shihte sa qe gjallë e nuk po e shikon as për së vdekuri, në sa trupi i tij do të mund të pushojë në paqe vetëm kur të rikthehet në Shkodrën, mëngjeset e së së cilës i kujton kështu:

Shkodra në mëngjese
Kendojnë bashkë në mengjese pesë kumbonare,
kendojnë në ajri mbi Shkoder ende fjetë:
mbi Maranaj qet vetllen kureshtare
agimi e hjedh në liqe synin e qetë.

Perhapë lajmin e zgjimit rrezja e parë
të parat përshëndetje dridhen në heshti të letë,
e shpejt në at lavdi dielli, qi e veshë fare
Shkodra kumbon me zane, zhurmë e jetë.

E ai diell prendvere i ri shprazet në shtepija
udha e lulishta tue ngjallë ngjyra e shkendija,
tue mbshtjellë gjithshka si nji tis ari, i hollë:

skaj në skaj si lum gzimi tue rreshqitë
në syt e vashave, qeshë, e mbush me dritë
kaçurrelat e tyne kur shkojnë në shkollë.

Lutja e Dëshprueme

Ju qi keqas t’vorrosun keq flêni nder murrâna
mbi shpate t’pjerrta a n’pyje, n’breg deti ase n’breg lumi,
deshmor‘, q’êmën t’lavdishem keni thadrue n’gojdhâna,
nën dhé me gjak t’uej t’rîmun idhnín nuk u a shuen gjumi.

Ju qi n’vorre t’vetmueme keq flêni e nuk pushoni
e as deka varrz e shtatit nuk thau as nuk u a mbylli,
qi éshtnat vrik ju dridhen kur del nji zâ nga pylli,
a kur nji zhapllim‘ hapash përbrî murân’s ndëgjoni,

ju qi n’mesime fisnike t’lahutës jeni rritun,
ju qi burrnín jetike e patët si mësuese,
ju qi lirín kreshnike zgjedh‘ e kishi per nuse,
ju qi n’mprojen e nderit botën keni çuditun,

sot n’murrâna t’harrueme kërkoni kot pushim:
ju qi epopé t’panjoftun shkruet me gjakun e kuq,
plot vrumulisje n’eshtna rrini tue bluem idhnimin,
fatosa orzez, për flîjen e jetës q’u shkoi huq.

U rrzuet tue rrokun armën dhe rrzue me jue fisi;
ato q’atdheut i kjené ndër mote gardh çeliku,
porzmat vigâne t’ueja, jo, nuk i mposhti anmiku
por mâma e fatit, mâma qi befas mbi né krisi.

N’heshtim t’natës shqiptare s’ndëgjihet kund zâ njerit,
prân‘ votres s’fikun nânat n’vaj nuk e njomin bukën,
por me sy t’papërlotun plot shkndija mnije, strukën
tue prit‘ furín ahmarrse qi t’thej‘ t’prîmunt e mnerit.

Jo váj por gjâm e ahté prej pyjesh sjell jehona,
zhumhura e rrebtë e lumit kushtrim zâ-mbytun ngjanë,
shpirtnat errson e ballet vrugon, ndiell mort zezona
q’atdheut palcet gjallnuese mâ t’mshefta po i a thanë.

O Perëndí, na tokën pranuem qi Ti na fale,
n’tê tash tridhet‘ qindavjeta na u end e ndershme jet,
jetuem m’kto troje t’vobta, n’kto brigje t’thata e t’shkreta,
ngujve larg botës tjetër tue ruejtun dhên mbi male.

Me mzi strehueme trupin nga shiu e brshni e marrdha,
n’kasolle e stane t’brishta qi shpërthejshin duhínat,
pa dijt‘ qejfet e holla, pa dijt‘ ç’janë miradinat,
pa njoft‘ doket e lmueta të kombeve fatbardha.

E, pra, t’ushqyem n’kto gryka me bukë kollomoqe
Qi e zbutshin n’új të kronit, s’lypshim kurrgjâ mâ shum,
sepse bylmet na kishin nji lirí t’thjsht‘, t’pashoqe,
qi me hiret e veta na e bânte gjakun t’lum.

Nânat me qumsht‘ të pastër andjen n’shpírt t’on‘ dikojshin
Me fluturue si shqipe në qiell t’nderit shqiptar,
n’flak t’dokeve m’u kndellun e n’zjarrm t’buzmit bujar,
qi kobin e zvetnimit nga votra na e largojshin.

O Perendí, ndër shekuj ûja buzën na e zverdhi,
shpesh u errem pa hângër bukën m’e ruejt‘ për fmín
e mitun q’ish n’e rritun, por n’qe ‘i mik né shpín
na msyni, ia vûm para at buk mikut kur erdhi.

Pse kshtu na e randon jetën me dhunë e me krajata?
Lírin e dy gisht nderi n’shtek t’ballit: s’kishim tjetër:
kto dy të mira zbritshin vobeksín t’on‘ të vjetër.
Po pse, o i Lumi i Qiellvet, na i rrmbeve kto dhurata?

Vegimi i Laures - Françesko Petrarka

Ky sonet , ashtu si shume te tjerë , i kushtohet vashës me emrin Laura,qe Petrarka e njohu ne rini dhe qe vdiq e re. Vegimi i saj i shfaqet ne vetminë e natyrës dhe ai nis te kuvendoje me te.

Me ndie zogjt tue pingrue,a flladin n'vere
tue luejtun ambelsisht neper t'njomat flete,
a prej nje bregu t'lulezuem e t'blere
me m'ardhe nje shushuritje ujnash t'qete

ku rrij n'mendim dashnije e shkruej,athere
shof Ate,qe na e fali Qielli vete,
e dheu e mshefi,e i duket zemres s'mjere
se t'fshameve Ajo iu gjegj si t'ish prap n'jete.

"Deh,perse veten po don keshtu m'e shkri,
- me thote tane dhimbje, - e loten e deshprueme
si lume po e derdh prej syve mbushe me idhni?

Per mue mos qaj.pse m'bani t'lume
edhe t'perjetshme,e keta syte e mi
kur t'ngjau se i mbylla, i çela n'drite t'amshueme."

(nga Libri i Kengeve - e perkthyer nga E.Koliqi)

“Dosja e Gjergj Fishtës vazhdon të jetë e hapur”.

“Dosja e Gjergj Fishtës vazhdon të jetë e hapur”




Gjergj Fishta (Fishtë, 23 tetor 1871- 30 dhjetor 1940), Poet Kombëtar i shqiptarëve, në 75-vjetorin e vdekjes, parë nga Ismail Kadare.



 E pohon shkrimtari më i shquar i realizmit socialist, Ismail Kadare, në shkrimin e botuar pak kohë më parë, e pikërisht më 25 shtator 2015, në gazetën “Shqip”, duke njoftuar se vjen përsëri me dy libra: “Arti si mëkat” dhe “Uragani i ndërprerë: ardhja e Migjenit në letërsinë shqipe”. Në vorbullën e “Artit si mëkat”, Fishta, natyrisht, nuk duket. Sepse kur shkruhet për artin, si mëkat, nuk mund të jetë fjala për meshtarin Gjergj Fishta, që u mor aq shumë me artin, parë jo si mëkat, sigurisht, por si hir, virtyt e himn drejtuar Zotit, mbasi Arti mund të jetë edhe i tillë. E jo vetëm te “Vallja e Parrizit” a te “Mrizi i Zanave”, që Kadare e vlerëson si kryevepër të Fratit françeskan, duke harruar, ndoshta, në atë çast, ndërmjet tjerash, se është edhe autori i “Anzave”, për Lasgushin, kryevepër e satirës botërore; e edhe i “Lahutës”, që Çabej e adhuronte. Pa folur për malësorët, që e këndojnë përmendësh “Lahutën” me lahutë e për botën, që e nderoi Fishtën me epitetin “Homeri i fundmë”. Vërejtje, këto tonat, thjesht për t’i orientuar shijet estetike të të rinjve.
Ndërkaq Fishta duket te “Uragani i ndërprerë”, ribotim i sprovës për Migjenin, që i pati paraprirë botimit të “Novelave të Veriut”.
Po çka na intereson ne, është të rreshtojmë këtu ato pak radhë që Kadare i kushton në këtë shkrim Fishtës, shi pak para 75-vjetorit të vdekjes së Poetit Kombëtar. I gjithë shkrimi, i botuar nga Kadare në gazetën “Shqip”, titullohet: “Dosja e Gjergj Fishtës vazhdon të jetë e hapur”. Duke mos e pasur në dorë librin, nuk jemi në gjendje të sqarojmë për ç’dosje flet Kadareja, në një kohë kur fjala dosje kujtohet gjithnjë pranë fjalës kobëzezë “sigurim” . Nuk na e do mendja se edhe i vdekur, Fishta pati një dosje të tillë, jo për gjë, por thjesht sepse qe nisur për të pushuar në paqe. Paqe që, gjithsesi, iu prish....
“Ka dy fate artistësh, shkruan Kadare në ‘Arti si mëkat’. Një palë lindin e rriten në shtëpi, ku arti ka hyrë, ndërkaq: biblioteka është plot me libra, pasditeve nëna luan në piano ose emta pikturon, pas darkave miqtë flasin për letërsi, arte dhe spiritizëm.
Një palë tjetër nuk njohin asgjësend nga këto. Në shtëpitë e tyre nuk është dëgjuar kurrë muzikë, s’është folur kurrë për pikturë…..”.
Pikërisht në një mjedis të tillë lindi Zekë Ndoci, i biri i dy katundarëve fishtjanë: Ndokë Simon Ndoci e Prenda e Lazër Kaçit, që as emrin nuk ia dinin pianos e ndoshta nuk ishin në gjendje as të vinin firmën poshtë ndonjë karte të rëndësishme, me duart e tyre të argasura nga puna në arë e në stan. Mjafton ta shikosh shtëpinë e Pater Gjergjit, ashtu lënë shkret edhe nga pushtetarët e sotëm, për ta kuptuar këtë.
Po Zeka luajti në piano, këndoi, shfletoi libra në biblioteka kuvendesh të lashta, djepe të kulturës evropiane, pikturoi, skaliti vepra skulpture e sendërgjoi vepra arkitekture. Falë rrugës që zgjodhi për t’u bërë artist i Artit parë si hir e si virtyt! “Pa Kishën, do të isha bâ alamet katundarit” – pati thënë për vete. E kështu nuk mund të pohojmë se shkoi drejt Artit, si shkohet drejt mëkatit. Ka edhe një rrugë tjetër: drejt artit mund të shkohet edhe si shkohet drejt shenjtërisë! Kjo është rruga, që zgjodhi Zekë Ndoci. Ai, që u bë Gjergj, u lartua njëmijë herë në kupë të qiellit të letrave, në kohën kur ishte gjallë e u flak njëmijë herë në baltë, kur nuk ishte i zoti të mbrohej. Po Kadare, gjithnjë në këtë shkrim të kohëve të fundit, duke kujtuar botimin e sprovës për Migjenin në Francë, pohon: “ … epitetet reaksionar, shovinist, arkaik, konservator të përdorura me tepri (prej tij, për atë Gjergjin - shënimi ynë), shpesh herë për të lehtësuar kalimin e ideve dhe mesazheve liberale, nuk do ta dëmtonin aq rëndshëm tablonë në sytë e publikut francez, sa ç’do ta dëmtonte heshtja e plotë dhe mospërmendja e emrave të ndaluar, në radhë të parë, e emrit të Gjergj Fishtës". “Aso kohe, vijon Kadare, …Gjergj Fishta, i cili, ashtu si i dënuari numër një, që s’mund të shfaqet në publik pa prangat në duar, nuk mund të përmendej pa epitetet shoqëruese të zakonshme, çka ishte ndoshta më e mirë sesa të mbetej në terr të plotë”.
Pra, falë Kadaresë, Gjergj Fishta nuk mbeti aspak në terr të plotë. Përkundrazi, doli në dritë edhe në Francë, natyrisht si reaksionar, shovinist, arkaik, konservator. “Por për publikun perëndimor, ngutet të sqarojë autori i këtyre radhëve, epiteti reaksionar nuk kishte atë ngjyrim tragjik si tek ne, ku përfytyrimi i parë shoqërues ishte skuadra e pushkatimit”. Në këtë rast, pushkatimi i një të vdekuri të cilin, në se kujtojmë një varg të vetë Kadaresë, “e ngritën nga balta, për ta rivrarë” e pastaj për ta flakur në ujëra të panjohura, që të mos mund të këndonte kurrë më! Po Fishta vijoi se vijoi të këndonte: populli ia ruajti veprën si relike, ia lexoi si ofice, ia këndoi si himn i lirisë kombëtare!
Pastaj Kadare vë fort në dukje mospërputhjen ndërmjet adhurimit ndaj Fishtës dhe njëfarë shpërfilljeje që ende vazhdon, kushtëzuar ndoshta nga ajo, që u tha më lart. Dëshmi e kësaj mospërfilljeje është, gjithnjë sipas Kadaresë, përurimi tejet modest dhe gati-gati i bojkotuar i shtatores madhështore të Poetit, vepër e skulptorit të shquar Ilmi Kasemi, përuruar në Lezhë, më 15 gusht 2009…. “Ajo që duhet të ishte një festë kombëtare e artit, shoqëruar me një ndjenjë të thellë meditimi për shkrimtarët e ndaluar, kaloi, për habi, si një ngjarje e rëndomtë, gati e pavrejtur nga mediat dhe nga krejt shoqëria shqiptare”, vëren Kadare, pa u munduar t’ia vërë gishtin atij, që e kishte fajin!
Po “Dosja e Gjergj Fishtës vazhdon të mbetet e hapur në Shqipëri, vijon akoma. Borxhi ndaj tij mbetet gjithnjë i madh, më i madhi borxh i ndërgjegjes shqiptare ndaj një poeti. Ky borxh mund të lehtësohet dhe do të lehtësohet vetëm me dashuri e sinqeritet, dhe jo me nervozizëm e me revansh. Për fat të keq janë këto dy të fundit që ndihen më fort”.
E prandaj ne zgjodhëm, për të përkujtuar 75-vjetorin e vdekjes së Fishtës, nëse një Fishtë mund të vdesë, pikërisht fjalët e shkruara kohët e fundit nga vetë Kadare, për të qenë sa më larg nervozimit e revanshit, që nuk pajtohen as me fenë tonë as me natyrën e vendit, ku po i botojmë këto radhë. Të cilat po i përfundojmë me bisedën që bân Poeti me Zanën e vet, duke na kujtuar se nuk ka nevojë për monumente, mbasi ia lartoi vetë pomendoren vetvetes:
“Veç se po, moj bjeshkatare,
Krah m’ krah bashkë na tue këndue,
Ndertue kemi ‘i pomendare,
Rrfé as mot mos m’ e dermue”.
Një falënderim nga zemra, Ismail Kadaresë, që e rihapi “Dosjen” e Poetit kombëtar, atë Fishtën, në prag të 75-vjetorit të vdekjes. Në gjuhën kishtare, që vijon të përdorë latinishten, kjo, ndoshta-ndoshta tingëllon sadopak si “Mea culpa!”.
Gjithsesi, nuk kemi asnjë dyshim se “Dosja e Gjergj Fishtës do të vazhdojë të mbetet e hapur…”.

Dom Zef Shestani, në përvjetorin e kalimit në amshim

Dom Zef Shestani, përgjegjësi parë i Programit Shqip të Radio Vatikanit, në përvjetorin e kalimit në amshim.

Kujtojmë themeluesin e programit shqip të Radio Vatikanit, dom Zef Shestanin në përvjetorin e kalimit të tij në shtëpinë e Atit Qiellor.

Figurë poliedrike, dom Zefi ( 29. 06. 1912 - 16. 03. 1990), qe prift shembullor, atdhetar i flaktë, gazetar i urtë, largpamës.

Në vitet më të vështira e të errëta të historisë së Shqipërisë, përmes valëve të Radio Vatikanit, dom Zef Shestani dha një kontribut të jashtëzakonshëm me kultivimin dhe transmetimin e vlerave shpirtërore, kombëtare, qytetare e ungjillore, duke mbajtur në zemra shqiptarëve e të dëgjuesve të RV përherë të ndezur dritë e shpresës së ngadhënjimit të së mirës mbi të keqën, të lirisë mbi robërimin, të dashurisë mbi urrejtjen, të dritës mbi errësirën.

Programi i parë i Radio-Vatikanit në gjuhën shqipe filloi më 3 tetor 1951 me një Udhë Kryqi, që simbolizonte atë udhë kalvari në të cilën nisi të ecte populli shqiptar dhe mbarë besimtarë katolikë e të tjerë . “Laudetur Iesus Christus! Ju flet Radio -Vatikani në gjuhën shqipe”. Me këtë sigël që hapte emisionet në gjuhën shqipe, për dyzet vjet me radhë ishte pikërisht ky zë, zëri i dom Zef Shestanit, që përmes valëve të Radio-Vatikanit, u drejtohet shqiptarëve brenda e jashtë Atdheut.

Dom Zef Shestani lindi në Shkodër më 29 qershor 1912, njëherësh me Shqipërinë e Pavarur. U shkollua në Kolegjin Saverian të qytetit, ku Zoti e thirri për jetën meshtarake. Të parët menduan ta çojnë për të vijuar studimet e larta, në Padovë. Ishte viti 1935.

Sapo u kthye, Dom Zefi u emërua zëvendës-famullitar i Shkodrës me seli në kishën e Shën Kollit, në Rus, ku tha Meshën e parë më 1 janar 1936. Filluan për të 3 vjet veprimtarie të pareshtur. U mor me të rinjtë, me muzikën, me publicistiken. Nisi t'i hapte baritorisë së Kishës horizonte të reja, gjithnjë me frymën tradicionale: Për “Fé e Atdhé". Pasi iu kundërvu pushtimit të Shqipërisë nga Italia fashiste, më 1939, e komunizmit të pafé e të paatdhé, më 1944, u detyrua të kalonte në Itali, ku rifilloi menjëherë edhe më me zell punën meshtarake e intelektuale në shërbim të idealeve, të cilave u kishte kushtuar jetën.
Në sa shërbente si famullitar në dioqezën Porto-Santa Rufina, në periferi të Romës, Selia e Shenjtë e ngarkoi me detyrën të themelonte Programin Shqip të Radio-Vatikanit. Nuk ishte e lehtë: bashkëpunëtorët në mërgim ishin të paktë; lidhja me besimtarët në atdhe, e pamundur; çdo fjalë që thuhej para mikrofonit, mund të krijonte probleme e rreziqe të paparashikuara përtej perdes së hekurt për shumëkënd. Gjithsesi ai, që s'ishte trembur nga situata më të vështira, pranoi. Bashkëpunuan ngushtë me të Zef Pali, me të cilin njihej mirë që në Shqipëri, Andrea Shuli, Gjon Gjomarkaj e murgesha e parë engjëllore shqiptare, motër Luçia Laca. Më vonë, bashkëpunëtor i jashtëm u bë edhe atë Daniel Gjeçaj e shumë të tjerë. Dom Zefi vdiq në Romë më 16 mars 1990. Sot e kujtojmë figurën e tij me nderim, respekt, emocion e mirënjohje.