VDEKJA MISTER E GJENERALIT TË ÇAMËVE

 

Bukurie Seiti bashkëshortja e gjeneralit çam Hilmi Seti, sot është 70-vjeç. Për herë të parë ajo tregon ato pak sekrete për të shoqin, para dhe ditën që ai vdiq kur ishte në detyrën e kryetarit të degës së Shkodrës, më 26 prill 1960. Kishte vetëm pak kohë i graduar gjeneral, dhe për 9 vite punë në Shkodër, shkroi emrin e tij në memorien e veriorëve. Ankthi, bisedat e pakta me të shoqin, takimi me Enver Hoxhën, grupi armiqësor i çamëve, takimi i Hilmi Seitit me Kadri Hazbiun vetëm pak orë para se të vdiste etj, janë gjithçka që mban mend gruaja, që për 44 vjet jetoi me kujtimin dhe enigmën e vdekjes së burrit, gjenerali i çamëve, Hilmi Seiti. Pëshpërima nëpër korridoret e Ministrisë së Brendshme, ku ajo punoi për vite me radhë.

- Është shkruar pak për vdekjen e burrit tuaj. Për vite me radhë ju vetëm keni heshtur. Pse?

- Isha vetëm 27 vjeç, kur im shoq, Seiti, më la. Atëherë vajzën e madhe, Verën, e kisha 7 vjeç. Të dytën, Violetën, dy vjeç e gjysmë, kurse djalin, Agimin, 17 muajsh. Humba njeriun e jetës time, dashurinë time, gjithçka kisha. Nuk kuptova asgjë! Më duhej të rrisja fëmijët.

Sot jam e moshuar, jetoj me kujtimin e Hilmiut.

-Pse ai vdiq?

-Informacionet në rrugë të ndryshme më kanë tunduar gjithmonë. Nuk besoj se ai vdiq siç thanë në atë kohë, nga “hemoragjia cerebrale”.

- Edhe në shtyp është aluduar vite me parë, që ju personalisht keni dyshime për vdekjen e burrit tuaj?

- Është hera e parë që unë flas për një gazetë. Nuk duhet të abuzohet me ato ç’ka them, por mendoj se Hilmiu nuk kishte asnjë lloj sëmundje. Nuk vuante as nga zemra dhe asgjë tjetër. Për vite me radhë më vinin njerëz dhe më flisnin për çfarë dinin. Kam lexuar dhe unë në gazeta që është helmuar, apo... edhe unë dyshoj. Dua të di të vërtetën për atë njeri, i cili nuk ishte vetëm bashkëshorti im dhe njeriu më i dashur edhe sot e kësaj dite për mua, por ishte shumë i mirë me mijëra njerëz, që hynë e dolën në shtëpinë time. Unë dhe fëmijët e mi kemi tentuar vazhdimisht në gjetjen e një dokumenti. Do të doja të bindesha, për të mos mbetur borxh ndaj atij njeriu, që në ato vite dha gjithçka mundte, për këdo që njihte dhe nuk njihte. Vetëm se asnjëherë nuk mund ta harroj bisedën e fundit me të. Pas pak vdiq...!

- Çfarë ju tha ai para se të vdiste?

- E kujtoj atë ditë çdo minutë të jetës time. Ishte data 25 prill. Jetonim në Shkodër, pasi Hilmiu ishte kryetar i Degës. Kishte një vit e gjysmë që ishte graduar gjeneral. Në mëngjes, unë i thashë burrit se do nisesha për në Tiranë, sepse babai im ishte i vjetër në moshë dhe duhej ta takoja. Kur isha në Tiranë më marrin në telefon dhe më thonë se Hilmiu ishte shtruar në spital. Kthehem shpejt në Shkodër. Rrugës nuk e di pse riprodhoja një bisedë që kisha bërë me të para disa ditësh. Kur mbërrita në Shkodër më dërgojnë në spital dhe gjej Hilmiun në minutat e fundit të jetës. Nxirrte vetëm shkumë nga goja! “Më dhanë aspirinë”, më tha në vesh, aq sa unë nuk mundja të kuptoja se ç’po më tregonte, “njerëz me armë”, pastaj vdiq. Një mjek, që ishte kujdesur për burrin tim, tashmë ai ka vdekur, më tha se ‘’vdekja e Hilmiut nuk është e zakonshme.” Pa folur për atë që dëgjoja nga shokët e tij, apo nga njerëz që nuk i njihja.

- Ju thatë më parë se ju kujtohej diçka nga bisedat jo të zakonshme me burrin tuaj. Ç’ishte ajo bisedë dhe sa kohë më parë u bë ajo?

- Duhet t’ju shpjegoj, së pari, se për çdo gjë që flas kam përgjegjësi. Unë gjatë atyre viteve që kam jetuar me Hilmiun kam pasur një rol të përcaktuar. Nuk mund të ndërhyja asnjëherë në punët e tij dhe isha vetëdukuar, që të mos e pyesja asnjëherë për atë ç’ka ai kishte, sukseset apo dështimet, aq më pak për problemet, që për mentalitetin e kohës ishin të padiskutueshme. Por, mbaj mend një natë kur ai u kthye nga puna, u ul në divan i lodhur. Vuri duart pas kokës dhe më tha: “Si do kalojmë, jam në situatë të vështirë.” Nuk e kuptova se ç’po thoshte, por përnjëherë i thashë: Çfarëdo që të jetë ne kemi fëmijët, do plakemi dhe do vdesim bashkë.

- Këto copëza bisedash, ju kanë bërë të dyshoni për vdekjen e tij?

- Po! Mbase edhe shumë të tjera, por ajo ç’ka më kishte thënë në spital, nuk më shqitej nga mendja. Kështu, pas tre muajsh, shkova dhe takova Enver Hoxhën. Më priti përzemërsisht.

- “Pse vdiq Hilmiu?”- - i thashë. Ai ngriti supet. “Me hemoragji, thonë mjekët “ - më tha.

Asnjë fjalë më tepër!

Kurse Kadri Hazbiu ka ardhur vazhdimisht më pas në shtëpi, së bashku me të shoqen. Vinin të gjithë njerëzit e partisë për vite me radhë. Më kanë thënë se Kadri Hazbiu ishte njeriu që u takua për të fundit herë me Hilmiun. Thuhet se është diskutuar për “grupin çam”. Duket se i kishe kërkuar Hilmiut bashkëpunim për këtë çështje në atë kohë, kur thuhej se një grup çam armiqësor duhej të asgjësohej. Pas tre muajsh, u arrestua Teme Sejko. Midis të tjerash u tha se grupi çam do të lidhej më flotën e 6-të amerikane. Pati 32 të arrestuar, 17 prej tyre të akuzuar si agjentë grekë.

- Kanë kaluar 44 vite nga ajo kohë deri më sot. Ç’mendoni se ka ndodhur atë ditë me Hilmiun?

- Mendoj se e helmuan, por nuk kam asnjë dokument. Nuk kam se ku të kërkoj!

- Si e njihnit ju burrin tuaj?

- Një njeri i së drejtës dhe vetëm i asaj. Një burrë që sakrifikonte edhe veten në çdo rast, në emër të së vërtetës apo të së drejtës. Kur në zyrat e degës sillnin njerëz që donin të kalonin kufirin, ai i pyeste; pse? Dikush i tregonte hallin e shtëpisë, mungesën e punës, etj. Ai I dërgonte në zyrat e punës dhe kërkonte ndihmë për ta, jo t’i varroste nëpër burgje apo t’i ekzekutonte. Një zyrtar që mbante dyert e degës hapur, për t’u zgjidhur hallet njerëzve, një njeri që...kur i kërkuan të firmoste ndoshta ndonjë dokument të fundit kundër çamëve, apo ashtu siç u quajt në atë kohë, grupi armiqësor i Teme Sejkos, tha se nuk ka asgjë të vërtetë. Kur Halim Xhelo ishte në burg, në një rreth të ngushtë kishte thënë: “U bë mbledhja nën drejtimin e Hysni Kapos në Ministrinë e Brendshme, me Kadri Hazbiun, Hilmi Seitin dhe mua. U fol se duhet të krijojmë një grup armiqësor për t’i thënë botës se ne nuk u përulemi as revizionistëve modernë e as imperializmit amerikan. Dhe mendojmë ta quajmë “grupi armiqësor i Teme Sejkos”. Në këtë moment, Hilmi Seiti kundërshton dhe del nga mbledhja dhe shkon në Komitetin Qendror ku takon Enver Hoxhën.”

Enver Hoxha e pyeti:

- Hilmi, pse të shikoj të mërzitur?

- Shoku Hysni mendon t’i ngarkojë Çamërisë martire një grup armiqësor, - ia ktheu ai.

- Ah! Hysniu i bën këto me kokën e tija, pa më pyetur mua?

Dëgjo, Hilmi, ke besim tek partia dhe tek mua?

- Po, shoku Enver!

- Shko në punë dhe puno ashtu si ke punuar.

Ja kështu është shprehur dikur Halim Xhelo. Në volumin e 19 të veprave të Enver Hoxhës thuhet se: “Për mua është enigmë grupi armiqësor i Teme Sejkos. Albert Kotini shkruan: “Me vdekjen e tij (Hilmiut) shprehën ngushëllime me tërë vlerësimet e sinqerta, midis të tjerëve edhe Kadri Hazbiu, Mihallaq Ziçishti, Zoi Themeli, Sul Baholli, Teki Koloneci, Qazim Kondi, Halim Xhelo, Xhule Çiraku, Dilaver Poçi, Rexhep Kolli etj.

Kush nga këta e helmoi? Me çfarë urdhri special të Enver Hoxhës u realizua?! Me urdhrin me linjë partie apo të nëntokës së sigurimit?! Përse Shkodra e nderoi dhe e qau Hilmi Seitin me respektin e madhështinë, që ia ka bërë vetëm Fishtës?!” Skënder Vincani, ish shef i policisë për qarkun e Shkodrës në vitin 1953 deri në vitin 1961, kur ishte Kryetar i Degës së Punëve të Brendshme zoti Hilmi Seiti, ky bashkëpunëtor më tregon: “Kam pasur nderin të punoj 7 vjet me Hilmiun. E njihja si njeri të drejtë, të ndershëm dhe detyrën e kryente me pastërtinë morale më të madhe. Nuk burgoste dhe internonte njeri pa fakte dhe faj. Punonjësit e gjithë degës së brendshme dhe populli i Shkodrës e admironin për cilësitë e tij njerëzore. Vdekja e tij për mua është 100 për qind e dyshimtë, alibi e një helmimi të bërë ndaj tij. Hilmiu deri ditën që u helmua ishte njeri me trup atleti, me shëndet shumë të mirë. Atë ditë ishim duke shëtitur të tre, unë, Mitati, (që ishte zëvendësi për sigurimin), dhe vetë Hilmiu, në rrugët e Shkodrës. Kur vajti ora 20.00, Hilmiu më tha se kishte mbledhjen e Byrosë së Partisë të Rrethit, (se Hilmiu ishte anëtar i byrosë së partisë), na tha se, duhej të shkonte. Ne të dy, unë dhe Mitat Zaçe shkuam në shtëpi, ndërsa Hilmiu në mbledhjen e byrosë së partisë. Më vonë morëm vesh se në mbledhjen e byrosë së partisë, Hilmiut i kishin ardhur të vjella, kishte marrë leje për të nxjerrë të vjellat në banjo, dhe ndërpreu mbledhjen. Presin sa presin dhe kur u vonua e gjejnë të shtrirë pa ndjenja në banjo, dhe nuk komunikonte më. E marrin urgjent dhe e shtrojnë në spitalin e Shkodrës. Shkuam unë dhe Mitat Zaçe në spital. E gjetëm në gjendje që përpëlitej me shkumë nga goja deri në mëngjes dhe vdiq. U njoftua Ministria e Punëve të Brendshme. Erdhi Kadri Hazbiu dhe anëtarë nga Byroja Politike. Sollën me vete tre ekipe mjekësh nga Tirana dhe pse kishte plot Shkodra. Ata e panë të vdekur. I bënë autopsi në kokë. Një nga kirurgët ishte sovjetik dhe në konkluzionin e ekipit mjekësor të Tiranës konkluduan se vdiq nga një “hemoragji cerebrale” etj, argumentime

“shkencore”, por mua nuk m`u besua! Po të flisja atëherë, edhe si vëlla i Nexhipit që isha, do ta pësoja si Mitat Zaçe, që pësoi edhe ai një vdekje të dyshimtë më vonë.

Pse nuk e besova?... Si bie hemoragjia cerebrale kështu, kur ai një orë më përpara ishte në gjendje të shkëlqyer dhe nuk ankohej nga asnjë sëmundje?” Rrahman Perllaku, Heroi i Popullit, tregon: “‘Hilmiun e njihja shumë mirë. Ishte shumë njeri i qeshur, i aftë, inteligjent dhe e donte shumë Shkodrën, sa dhe vetë shkodranët. Kam luftuar bashkë me të, si në brigadën e III-të Sulmuese, dhe në Divizionin e V-të sulmues, dhe më pas zv/komisar i brigadës së V-të sulmuese. Ka qenë tepër komunikueshëm, me një burrëri dhe zgjuarsi, që e lartësonin dhe kishte një sjellje të përsosur në shoqëri. Ne, kuadrot e asaj kohe, e vlerësonim Hilmiun, si një nga oficerët më të kulturuar, dhe më të aftit. Në luftë ishte nga të parët në betejë, nuk dinte ç’ishte frika. Në organet, në degën e brendshme të Shkodrës, siç dihet nga lart, ky rreth kishte veçori. Hilmiu manifestoi veçori të tilla. Mjaft komunikues e dashamirës me njerëzit. Si punonjës i MPB, u ka dalë ballë për ballë gjërave me drejtësi dhe vërtetësi. Informacionet që vinin, në veçanti ato që kuptonte ose më mirë që i zbulonte si tendencioze, Hilmiu i bënte ballafaqimin. Kur e kuptonte keqdashjen e punonjësit të punëve të brendshme, i thoshte: “Ik! Mos u ndjej se do të vesh atje ku nuk ta pret.” Kështu ia priste rrugën marrjes në qafë të njerëzve, edhe për një llaf të pavetëdijshëm. Me këtë pikë po tregoj një ngjarje të vërtetë, që deri më sot nuk ia kam shprehur njeriu. Hilmiut i janë dorëzuar në besë disa të arratisur nga Shkodra në Mal të Zi, që e kishin bërë rrugën e tyre pa u kapur. Mbasi i merrte në besë, gjithmonë i lironte duke mbajtur fjalët e premtuara. Në një rast konkret tjetër, ishin katër të arratisur që hynin e dilnin në Mal të Zi, sa herë të donin, asnjëherë nuk i kapnin dot. E vetmja rrugë për MPB, ishte fjala e Hilmiut me të arratisurit, dhe këtë ia kërkuan ta bënte Hilmiu, që t’i takojë, të bisedojë, dhe t’i sigurojë se nuk do të prekeshin, po të dorëzoheshin vetë. Hilmiu e mori përsipër.Të katër të arratisurit u dorëzuan në besë të Hilmiut, se e kishin provuar fjalën dhe burrërinë e tij, edhe të tjerë para tyre. Ata u dorëzuan tek Hilmiu, ai i liroi dhe i la të lirë të shkonin në shtëpi. Mbas dy - tre muajve, Hilmiut i dhanë urdhër nga MPB, që t’i arrestonte të katër të arratisurit. Mori urdhër nga Kadri Hazbiu apo Mihallaq Ziqishti, nuk më kujtohet mirë. Hilmiu mjaft i revoltuar, erdhi menjëherë tek zyra e Mehmet Shehut dhe u fut i nevrikosur.

Mehmet Shehu i tha me shaka:

- Hë, ç’ke kështu, çam i dreqit? - Ai në fakt e respektonte shumë Hilmiun. - Pse ke ardhur?

- Erdha t’ju dorëzoj kapelën e spaletat, - i tha Hilmiu.

- Pse ç’ka ndodhur?

- Atyre që u ka dhënë besën, Hilmi Seiti nuk i arreston! Merri! -Spaletat i kishte në dorë. - Këtë nuk e bëj kurrë, sa të jem gjallë, - tha dhe, në fakt, sa qe gjallë Hilmiu, ata nuk u arrestuan. Asnjë në Shkodër nuk u arrestua para vdekjes së tij për gjëra që nuk faktoheshin nga Hilmiu. Pas Hilmiut erdhi Feçor Shehu, prandaj kur vdiq Hilmiu, unë si Rrahman vajta menjëherë me Teme Sejkon për të organizuar varrimin e tij.

Nuk kam parë varrim me përmasa të atilla në Shkodër, pas asaj të Fishtës. Qanin gratë në ballkon, ka qarë e gjithë Shkodra. Unë më Temen, shkuam në orën 23.00 të asaj dite. Vdekja e Hilmiut për mua ka mbetur enigmatike.

Muhamet Spahiu, veteran mjaft i respektuar dhe i persekutuar, veç të tjerash që i thamë lart, shton se Hilmi Seiti, ishte pararoja e zhdukjes së Teme Sejkos dhe çamëve të tjerë, në vitet ’60-’61. Ka qenë një skenar i vërtetë Hoxha- Hazbiu, që ne e kemi vuajtur në vite.’’

CEREMONIA E VARRIMIT

Hipokrizi nga ata që e vranë! Respekt dhe dhembje nga ata që e deshën: populli i mrekullueshëm i Shkodrës. Hipokritët dhe vrasësit ballë për ballë varrit të Hilmi Seitit, jagot dhe brutët e shoqërisë shqiptare, që nga zv/kryetari i këshillit të ministrave, anëtarë të Byrosë Politike e të Komitetit Qendror, si Kadri Hazbiu, Mihallaq Ziçishti, Sul Baholli, etj. që i bënë nekrologjinë më datën 28 prill 1960.

Nga këto rreshta shkëputet Kadri Hazbiu dhe merr fjalën para varrit të Hilmiut: “Vendosmëria juaj, inteligjenca, patriotizmi i flaktë, dashuria e pakufishme ndaj popullit, partisë dhe B.S., të gjitha cilësitë tuaja të mira, ne do t’i takojmë përditë në gjurmët e punës tënde, dhe brezat e ardhshëm do të edukohen me to, për t’ i shërbyer me besnikëri popullit dhe Atdheut”.

Po kështu, pranë varrit të Hilmiut, kortezhi i përmotshëm dëgjoi fjalën e shokut Sul Baholli, sekretar i parë K. P. të rrethit të Shkodrës. ‘’Populli i Shkodrës, me dhjetëra e mijëra njerëz kishin ardhur të përcillnin trupin e Hilmi Seitit. Ata vinin të përcillnin birin e tyre, i cili për vite me radhë i kishte mbrojtur nga persekutimi i padrejtë i gjuetisë së biografive, luftës së klasave, që bëheshin viktima. Pra, ishte barrikadë, dhe ata po e ndienin këtë burrëri e ndershmëri, që po u

varrosej pikërisht për këtë barrikadë’’. Hoxha dhe Hazbiu që e kishin Shkodrën si rezervë për të mbushur burgjet politike, nga “reaksionarët e komunizmit”, eliminuan Hilmi Seitin dhe i hapën rrugën ekzekutorit Feçor Shehu. Plani I arrestimeve me ardhjen e Feçor Shehut, u realizua me burgime, spiunime dhe internime në tërë Shkodrën. Besa, burrëria, ndershmëria e çamit Hilmi Seiti, pushtoi një zemër të tillë si Shkodra. Respekti dhe nderi i Çamërisë, Hilmi Seiti, ishte në gjirin e Shkodrës, sepse ai ishte edhe biri i saj.

BIOGRAFIA E HILMI SEITIT

Hilmi Seiti lindi më 15 nëntor 1922, në fshatin Spatar të Çamërisë. Ai rrjedh nga një familje fshatare patriote dhe qe përkrahës i lëvizjes çlirimtare shqiptare dhe asaj greke. Në moshë të vogël mbetet jetim dhe dërgohet me bursë në konviktin  “Çamëria”, në Sarandë, pastaj vazhdoi shkollën e mesme në Gjirokastër dhe Shkodër. Dallohet për rezultate të larta, si

dhe dashamirësi me shokët. Nga viti 1938 ishte anëtar i grupit komunist të Shkodrës dhe me formimin e partisë u bë anëtar i saj. Lufta e gjen në shkollë të mesme dhe për aktivitet antifashist arrestohet dhe internohet në Bari të Italisë.

Në vitin 1942 kthehet në Shqipëri dhe në vitin 1943 hyn në radhët e ushtrisë N. Ç., duke kryer detyrat e zv/komisarit të brigades së V-të dhe të III-të sulmuese. Mori pjesë në çlirimin e Kosovës. Pas mbarimit të luftës, më 1946 punon në Komisionin e Planit të Shtetit si kryetar dege. Në vitin 1949 punon në organet e Ministrisë së Punëve të Brendshme, me gradën major. Në 1953 emërohet kryetar i Qarkut të Shkodrës.

Në vitin 1959 Hilmiu u gradua “Gjeneral-major”.  Për merita të shquara në luftë dhe në punë, Hilmiu dekorohet me pesë medalje dhe gjashtë urdhra, si: “Urdhri i Flamurit. “Urdhri i

Skënderbeut i klasit të III-të”, “Urdhri i Trimërisë”, “Urdhri i Shërbimit Ushtarak”, “Urdhëri Ylli i Kuq”, si edhe shumë medalje etj. Në 26 prill 1960, në moshën 38-vjeçare, Hilmiu vdes në Shkodër në mënyrë të papritur, gjatë një mbledhjeje pune, i helmuar, si e kemi përshkruar më lart. Populli i Shkodrës dhe gjithë veriu e përcollën Hilmiun me një ceremoni madhështore dhe respekt të madh në banesën e fundit.

Materialet: Gazeta “Çamëria” me titull, “Vdekja mister e

gjeneralit të çamëve”. Maj 2004, f. 11. Albert Kotini, “Çamëria

denoncon”, botimi 2002", faqe 51-53. Shënime të kohës.

Rasim Bebo 

DOSJA ÇAME NË GJYKATËN E HAGËS

Prokuroria e Gjykatës Ndërkombëtare në Hagë, sot pranoi dosjen e Çamërisë, për rikthimin e Çamëve në trojet e tyre. Është një ditë e bardhë dhe një çast historik, tha kryetari i shoqatës Demokratike “Çamëria” me seli në Holandë, Festim Lato, dosjet u dorëzuan në organizmat ndërkombëtare të drejtësisë në Hagë.

DOSJA E PARË, është një për njohje e gjenocidit të aplikuar mbi popullsinë çame me dëshmitë e të mbijetuarve. 
DOSJA E DYTË, ka të bëjë me provën ndërkombëtare për krimet kundër njerëzimit të aplikuara nga qeveria greke prej vitit 1913 derinë 1945. 
DOSJA E TRETË, ka të bëjë me të drejtën e riatdhesimit të popullit të shpërngulur me forcë. 
DOSJA E KATËRT, ka të bëjë me rikthimin e pronave. Në këtë akt historik, të dorëzimit të dosjes Çame, në tre gjuhë, Anglisht, Gjermanisht, dheFrëngjisht, dosjet brenda kanë të gjitha të dhënat e dokumentuara për genocidin grek kundër shqiptarëve etnik të Çamërisë. 
Të pranishëm në këtë akt historik, qenë patriotët e shquar çamë, si dhe shqiptarët nga Presheva, Medvegja, Prishtina, Shkupi, Ohri, Tetova, Vlora, Tirana, Ulqini, Prizreni, Arta, Janina, etj. 
Këtë akt historik të dorëzimit, dhe të pranimit nga Prokuroria nërkombëtare e Hagës, e uruan dhe u përqafuan poliglotë, historianë, shkrimtarë nga Çamëria, Shqipëria dhe Kosova, si dhe patriotë të kësaj nisme të madhe historike. 
Jam përlotur nga gëzimi, tha një nënë çame e ardhur nga Janina, pas 72 vjet genocid mbi çamët, po zbardhet drita e diellit shqiptar. Dhe pse kanë kaluar mbi 70 vjet. Fati shpresëdhënës është se çamët kanë mbështetjen e SH. B. A.-së, por edhe të Perëndimit, përfshi këtu Holandën dhe Gjermaninë, por edhe të tjera shtete me ndërmjetësinë amerikane. 
Ndërkohë, autoritetet amerikane janë të gatshme të thërrasin shqiptarët dhe grekët, përfshi edhe zyrtarët, për dialog konstruktiv në lidhje me historinë e tyre të përbashkët, si dhe tëa rdhmen e tyre të përbashkët në rrugën për nëEvropë. 
Siç dihet, Greqia e përdor këtë Ligj për të penguar Shqipërinë në rrugën e anëtarësimit drejt B.E.-së, ndaj dhe me ndihmën e Bashkimit Evropian, Shqipëria dhe Greqia duhet të ulen në tryezën e bisedimeve për të vendosur shfuqizimin e “Ligjit të Luftës” mes dy vendeve. 
“Me një emocion të jashtëzakonshëm lexova njoftimin tuaj, Albert Abazi, aq mbresëlënës për dorëzimin në gjykatën e Hagës të dosjes për gjenocidin barbar që shteti shovinist grek në bashkëpunim të ngushtë me shovinizmin gjerman, organizoi kundër trevës së Çamërisë. 
Dosja u dorëzua nga dy zotërinj të nderuar të Shqipërisë, Festim Lato dhe Prof. Dr. Koço Danaj “Shoqata Çamëria” në Holandë, të gjithë anëtarët e saj, si dhe të gjithë përkrahësit e saj në mbarë trojet shqiptare dhe në diasporë, kanë dhanë një kontribut të jashtëzakonshëm për përgatitjen e kësaj dosje monumentale, e cila i çjerr maskën përfundimisht shovinizmit fashist greko-karagjoz dhe bashkëpunëtores së ngushtë të tij, kishës shoviniste greke, për mizoritë gjakatare që kryen kundër një popullsie të pafajshme shqiptare në trevën e Çamërisë në Luftën e dytë botërore. 
Kjo dosje nxjerr në dritën e diellit të vërtetën historike … që ushtroi kundër popullsisë shqiptare të Çamërisë. Dosja e dorëzuar nëGjykatën e Hagës shërbeu edhe si një shuplakë e fuqishme për tradhtinë e Tiranës zyrtare, e cila vazhdon të ndjekë gjurmët e kriminelit Enver Hoxha dhe të krejt P.P.SH., tëcilët, gjatë një periudhe gjysmëshekullore, as edhe një herë të vetme, në asnjë forum ndërkombëtar, nuk e ngritën zërin për krimin e rëndë që shovinizmi evropian kreu kundër kombit shqiptar me vendimet barbare që mori pë rcopëtimin e trojeve shqiptare në Kongresin e Berlinit dhe në Kongresin e Londrës”. (Prof. Dr. Eshref Ymeri, Santa Barbara Kaliforni, 17 shkurt 2016.) 

Nga Rustem Geci: Lajm i mirë për kombin, Prokuroria e Gjykatës ndërkombëtare në Hagë, sot e pranoi Dosjen e Çamërisë, për rikthimin e çamëve në trojet e tyre! Është një ditë e mbarë, dhe një çast historik, tha kryetari i Shoqatës Demokratike Çamëria Festim Lato. Në këtë moment historik për kombin dhe atdheun, foli dhe Koço Danaj, një emër i nderuar i kombit, duke cilësuar ditën e sotme, si ditën më të bukur në jetën e tij dhe një fillim të mbarë, për zgjidhjen e çështjes çame. (“Dielli”, Gjykata ndërkombëtare… 12 shkurt 2016). 

Nga Prof. Dr. Eshref Ymeri, për Albert Abazin: Ju përshëndes miqësisht për fjalën që keni mbajtur në Den Haag, me rastin e dorëzimit të Dosjes Çame në Gjykatën e Hagës. 
Fjala e juaj është një thirrje mbarëshqiptare që të ngre peshë për mesazhet që përcjell në mbrojte të zgjidhjes përfundimtare të Çështjes Çame. 
Me shumë respekt dhe mirënjohje (Prof. Dr. Eshref Ymeri, Santa Barbara, Kaliforni 17-2-2016) 

Një grup intelektualësh në qytetin Addison Çikago, në komentim të gazetës Dielli 12-2-2016: 
-E pritëm me gëzim të madh njoftimin që Gjykata e Hagës pranoi Dosjen Çame. Bashkohemi me këtë akt të madh historik me të gjithë shqiptarët brenda dhe jashtë atdheut, që Çamërit do të kthehen në trojet e tyre në Çamërinë shqiptare. Me këtë rast historik përshëndesim: Kryetarin e Shoqatës Demokratike ÇAMËRIA qendra Holandë Z. Festim Lato, Prof. Dr. Koço Danaj, Albert Abazin, Rustem Gecin në Dortmund - Gjermani, Qemal Kryeziun mësuesi në Hagë. 
U falenderojmë ne, intelektualët shqiptarë të Addisonit në Çikago. 

Rasim Bebo 

Addison Il. USA. 
Shkurt 2016 

Te nderuar Zonja dhe Zoterinj. 

Ju dergoj artikullin, qe Prokuroria e Gjykates nderkombtare nw Hagë

pranoi Dosjen e Camerise, per rikthimin e cameve ne trojet e tyre. 

Marrim pjese ne kete gezim te madh per Kombin dhe Atdheun.  

Me shume respekt .

Te fala  Rasim Bebo  

Addison Cikago IL. USA.

Eshref Ymeri <ymerieshref@gmail.com>

To

Rasim Bebo

CC

Vedat Shehu Flori Bruqi Ajet Nuro Dalip Greca Fatmir Terziu and 49 more...

Feb 21 at 11:56 PM

I dashur Profesor Rasimi,

Shumë faleminderit për dërgimin e këtij informacioni të hollësishëm për përmbajtjen e Dosjes Çame. Ju jam shumë mirënjohës. Por e kam një merak: nuk e di se si e ndien veten Tirana zyrtare pas dorëzimit të kësaj Dosjeje në Gjykatën Ndërkombëtare të Hagës? Si e ndien veten Kuvendi i Shqipërisë që u tall paturpësisht me Rezolutën Çame? Si e ndien veten Shpëtim Idrizi, i cili, në fushatën e zgjedhjeve vendore të vitit 2011, premtoi se, së bashku me një grup bashkatdhetarësh, do të shkonte të vizitonte Çamërinë dhe pastaj u fsheh si lepuri në ferrë? Si e ndien veten Vangjel Dule, i cili, kur po diskutohej për Rezolutën Çame në Komisionin përkatës të Kuvendit, me urdhër të Athinës, braktisi mbledhjen dhe doli jashtë në mënyrë demonstrative, duke dëshmuar se nuk e njeh Çështjen Çame? Si e ndiejnë veten deputetë, të cilët, këtë farë burri, armik të Çështjes Çame, tellal të shovinizmit grekokaragjoz, na e zgjodhën edhe nënkryetar të Kuvendit, pale?

Me mirënjohje, i dashur Profesor Rasimi.

Eshref Ymeri

Santa Barbara, Kaliforni

21 shkurt 2016

Vedat Shehu <ved_shehu@yahoo.com>

To

Rasim Bebo

 Feb 23 at 5:24 A

Faleminderit Rasim per pershkrimin e dosjeve derguar ne Gjykaten e Hages.

Eshte nje gezim i merituar per te gjithe.

Edhe nje grimce rere sukses peshon ne çeshtjen kombtare shqiptare.

Sikur vetem keto dy shkrime me dokumenta te egzistonin, do mjaftonin per te verteten se cilet qene bashkepunetoret dhe bashkeluftetaret e ushtrise gjermane [dhe italiane] ne Çameri:

http://www.gazetadita.al/kryeministrat-e-greqise-bashkepunetore-te-gjermaneve/

http://www.gazetadita.al/lufta-partizane-e-pare-me-syte-e-pales-gjermane/

Historia shkruhet dhe rrefhete prej historianeve. Keto te verteta nuk u shkrojten nga historianet rrogtare para 1991 dhe keto 25 vjet.

Mbaresi

Saimir

PENG NDERIMI ALOIS (LUIGJ) GURAKUQIT

Nga At Gjergj FISHTA O.F.M.:

PENG  NDERIMI

ALOIS (LUIGJ) GURAKUQIT

                               “Shqiptar i vlefshëm dhe ndêra e djelmnisë shkodrane” At Gj. Fishta.

     

L. GURAKUQI (Foto Marubi)

                                             (1879 –1925 ) 

                              I kandshëm asht e plot shije

                              Ai i lehtë zhumhur, që gurra

                              Jep tue gurgullue npër hije

                              E nëpër rranjë e curra,

                              Kah e argjendtë luleve ulet

                              E puth përmallshëm lulet,

                              Që si n’ pasqyrë – rrinë n’amë t’ saj tu’ u kqyrë.

                              Asht edhe i butë e i kandshëm

                              Ai i ambli fllad ere,

                              Që kah i qetë e erandshëm

                              Fryn nëpër ag pranvere;

                              Me landë shkon tue zhabllue

                              Ose me gji t’ ritue

                              Prej vesës s’ qiellës – së ndonjë drandofilles.

                                     

                                Ma e ambël, por, asht fjala

                                E një miqësie t’ vërtetë,

                                Që, kur t’ na marrë vala

                                E pellgut t’ zi t’ kësaj jetë,

                                Tue na ngushtue ndër gjire,

                                E ndiejmë, e që fatmire

                                Zemrat na i kallë – me një shpresë të gjallë.

                                Po, o Gurakuq, për mue

                                E nalta fjala jote,

                                Që me Vargnim  m’ ke çue,

                                Kur zemra një herë m’ ankonte,

                                Për mue kje ajo peng bese

                                E kje për mue yll shprese,

                                Që shpirtin m’ shndriti – zemrën ma flladiti.

                                Oh! Po: Ajo fjalë ngushllimi

                                N’ zemer ashtu m’ ka ardhë

                                Si vesa prej agimi,

                                Që bie n’ një lil të bardhë;

                                E atëbotë, si kah pranvera

                                Mbijnë vjollca e lule t’tjera,

                                Ashtu mendimet – patën n’ mue burimet.

                                Po, atëbotë për Atme e Fe,

                                Për punë të hijshme e t’ mbara

                                Zemra ma fort m’u nxe;

                                E, ma fort se përpara,

                                Me shpirt unë Zanës iu trova,

                                Edhe atë burrë këndova,

                                Që n’ flakë t’ barotit – mbeti për tokë t’Kastriotit.

                                Pra, i drejtë në kjoftë se moti

                                Krejt zanin s’ ma qet n’ harresë

                                Fjalës sate, (e cila m’ploti

                                Zemrën me t’ ambël shpresë,

                                Se një kohë, dikur, ma e bardhë

                                Shqipnisë ka për t’i ardhë),

                                Unë me evari – për nder, po, do t’ia dij.

                                Prandaj, për peng miqësie

                                Kam nda me t’i kushtue

                                Këto ushtrime poezie,

                                Që ti, (due me shpresue),

                                N’ kurrsend s’ ke për t’i ba,

                                Sadoqë s’ duhen gja:

                                Pse n’to pa nda – mue mik ti ke me m’ pa.

                                1909.

■Shenim nga Fritz Radovani:

■Kjo poezi e At Gjergj Fishtës asht marrë nga Vepra Letrare 1, Lirika, Mrizi i Zanave,

Përgatitë nga Dr. Ndue Zef Toma, Tiranë 2001.

***

■Në tre vargjet e fundit At Fishta sheh kjartë kohen e ardhëshme, pra, ate të sotmen:
                                      “N’ kurrsend s’ ke për t’i ba,

                                         Sadoqë s’ duhen gja...”

Po, besimin tek Miku e ka: “Pse n’to pa nda – mue mik ti ke me m’ pa.”

2 MARS 1925 – 2016 ...

■“Shqiptar i vlefshëm dhe ndêra e djelmnisë shkodrane”, e ka percaktue At Gjergj Fishta Luigj Gurakuqin. Ne në këte përvjetor të vrasjes së pabesë nga Ahmet Zogu, kur këta

tre vargje të fundit janë ma të dukshem se kurrë, kjoftë në kujtesen historike, kjoftë në “Monumentin e Vlonës”, kjoftë në “oxhakun e shembun të shtëpisë shkodrane muze”, kjoftë në “vlerat e verteta të Demokracisë”, kjoftë në “ndêren e djelmnisë shkodrane”;

ka edhe nga “Ata”, që do të ndalohen per disa çaste tek vargu i mbylljes:

“Pse n’to pa nda – mue mik ti ke me m’ pa.”...

Melbourne, 1 Mars 2016.                                                                    Fritz Radovani 

              

Përballja me sfidat e jetës

,, E gjora vajzë më herët u bë nënë se sa grua ‘’

                                                Jakov Xoxa

Nga  Remzije J.Zekolli 

 Pa dashur e mendoi veten si një vajzë 12 vjecare, kur  si në ëndërr iu shfaq ngjarja që kishte përjetuar atëbotë si fëmijë. Shpeshherë mbylli sytë dhe përpiqem që ta kthej kohën prapa. Lotët qetas më rrjedhin faqeve kur mendoj se si do të rridhte jeta ime po të mos sëmurej rëndë nëna, e cila ishte mjaft e re në moshë, sapo kishte shkelur të dyzetat. 

Iu kujtua një peisazh pranë pusit, në oborr ku ishim mbledhur vëllezër e motra,  me sy të përlotur, qëndronim si drenusha të trembura tek shihnim nënën që s’po mundej të ngrihej dot, për të na përqafuar, megjithëse e ishte përmalluar shumë për ne. Motra e vogël dëneste pa u ndalur, i mungonte shumë kujdesi dhe  përqafimi i ngohtë i nënës, kërkonte gjurmët e saj  ndër stinë, e mora pranë vetës ia përkëdhelja flokët. Nëna ishte nën hijen e ftoit në një shtrat të improvizuar, sapo i pa babai fëmijët e shqetësuar, për një moment e la nënë vetëm, u ofrua pranë tyre i përqafoi të gjithë dhe iu tha:

Ejani më afër, nëna dëshiron tju shohë, ndonëse është ë sëmurë ajo ju do, këtu babait iu dridh zëri dhe lotët e tradhëtuan. Cka të bëjmë ky qenka fati ynë. Babai na ndihmonte shumë rreth punëve të shtëpisë, madje edhe bukën e  gatuante.

Në sytë e saj të lodhur nga dhimbjet pash dashurinë e saj amnore për ne. Mjekët kishin bërë ndërhyrje kirurgjikale për të konstatuar se a do mund të ngrihej prap në këmbë, për fat të keq shpresat se do të ngrihej përsëri  në këmbë ishin të vogla. Në trup kishte  pesë plagë jo edhe  aq të vogla. Vitet kalonin dhe jeta në spital largë fëmijëve dhe burrit të saj  iu kishte bërë monotone.

-Dua të kthehem tek fëmijët e mi, shërim s’po kam pse të qëndroj kot këtu ,- i kishte thënë një ditë babait.

Përfundimisht u kthye në shtëpi, në një cep të dhomës zuri vendin shtrati i saj të cilin cdo ditë ia rregulloja me përkushtim dhe dashuri. Një ditë tek po ia rregulloja shtratin  vërejta plagët e saj, u pikëllova shumë. Thashë me vete: si do t’ia shëroj unë këto plagë?

 Ashtu si një infermiere e sporvuar fillova t’ia pastoja plagët tri herë në ditë,  më të dashurës sime. Aty për aty i thash babait:  Nga sot s’do të shkoj më në shkollë. Kjo bisedë e pa këndshme për te, nuk i pëlqeu fare, e vërejta në vetullat e tija të ngrysura.

Vendimi im  ishte i vështirë, i rëndë, i dhimbshëm. Një arsye e vetme, një obligim moral ndaj nënës i mundi të gjitha qëllimet e tjera. Ajo në ato momente të rënda të jetës së saj, pati nevojë për mua. Dhashë çdo gjë nga jeta ime që t’ia lehtësoja dhimbjen.

Ashtu e mbyllur në shtëpi, më dukej vetja si ndonjë personazh i vuajtur, i ndonjë romani kaherë të lexuar.Unë edhe pse qëndroja larg bankave shkollore, prapë se prapë lexoja libra të ndryshëm,  kur gjeja kohë të lirë, të cilat sapo vinte dikush te ne i fshehja nën tavolinë. Ky veprim i imi nuk i kishte shpëtuar pa e vrejtur babait. Tek lexoja librin  “Procesi” të  Jusuf  Gërvallës, të cilën babai e solli fshehurazi, më tha: Qysh nesër prap të shkosh në shkollë! Po nëna?!- i thashë unë e habitur.

 Ky është urdhër dhe kësaj radhe duhet ta zbatosh atë!

Nuk mund ta kundërshtoja, e doja nënën shumë, por edhe  shkollën e doja tepër, mirë pra kësaj radhe po dorëzohem baba. Iu hodha në përqafim me lotë gëzimi për këtë mbështëtje morale që mora nga ai. Nga ky vendim i tij u rilinda, rifillimi i shkollës më dha vullnet e forcë në jetë që të përballoj sfidat që sjell ajo. Ashtu e shtrirë edhe nëna më ndihmonte me këshillat e saja të arta, të cilat i dëgjoja me kujdes. Përvec kujdesit ndaj saj, shpeshëherë i lexoja ndonjë poezi, tregim apo legjendë që i dëgjonte me përkushtimin më të madh, madje ndonjëherë edhe ajo më rrëfente ndonjë të tillë. Pastrimi i carcafëve ishte bërë segment i zakonshëm i  përditshmërisë  në të  katër stinët e vitit. Nëna ishte  bërë si një foshnje,  të cilën aq shumë e doja, e cila mbeti e dergjur me dekada në shtrat. Cdo ditë e përkëdhelja dhe atëherë kur ishte më e pikëlluar dhe shumë e mërzitur nga sëmundja u mundoja t’ia ndalja vajin në buzë. Një ditë teksa kujdesesha për te, se c’më zuri ngushtë me pytjen e saj që se prisja.

-Qika jem a s’po ka Kosova djalë për ty,  që s’po martohesh. E habitur dhe e zënë ngushtë me këtë bisedë të pa pritur  të saj, me një buzëqeshje i thashë.

-Jo besa moj nënë, s’po ka Kosova djem, kanë ikur jashtë sikurse që kanë ikur edhe djemtë e tu.

Kurrë nuk e diti që unë për hirë të  saj, sakrifikova rininë dhe ëmbëlsinë që sjellë jeta. Kurrë nuk mendova të gjeja asnjë djalë, megjithëse kisha shumë oferta,  nuk dëshiroja ta lija nënën për asnjë castë vetëm. Dashuria për mua  u bë themër e Akilit dhe i gjasonte një molle të ndaluar.