Pelikanët shqiptarë luhaten në prag të zhdukjes

Mbetjet e një pelikani të vrarë në Ishullin e Pelikanit. Foto: Lindita Çela

Vetëm disa dhjetëra pelikanë dalmacianë, të njohur si pelikani kaçurel, mbeten në lagunën e Karavastasë nga qindra të tillë që qenë në vitet 1980 si pasojë e gjuetisë dhe zhvillimit të pa kontrolluar.

Ura që lidh fshatin e Divjakës me lagunën e Karavastasë është pothuajse e kalueshme. Dragamina që ndihmon për thellimin e kanalit mes lagunës dhe detit duket se nuk ka punuar shumë kohët e fundit.

Për aq kohë mbajnë mend njerëzit, pelikanët kaçurelë kanë ngritur foletë e tyre në një nga ishujt e ulët të lagunës, të cilin konservacionistët dhe banorët vendës e njohin si Ishulli i Pelikanëve.

Në kohën e regjimit komunist shqiptar, kur zona përdorej si një kamp pune për të burgosurit politikë, qindra pelikanë kishin foletë e tyre të pashqetësuar në ishull.

“Në kohën e regjimit ushtarë të armatosur mbronin zonën dhe ekosistemi për shumimin e pelikanëve në Karavasta qe i shkëlqyer,” rikujton aktivisti mjedisor Xhemal Mato.

“Jo vetëm që laguna qe parajsë për pelikanët, por edhe zona përreth qe e tillë,” shton ai.

Gjithsesi, që kur regjimi u rrëzua, gjuetia e paligjshme e rriti ndotjen ndërsa aktiviteti i peshkimit në lagunë ka reduktuar popullatën e pelikanëve kaçurelë në vetëm disa dhjetëra.

Rënia e vazhdueshme e popullatës së tyre ka shtuar frikën se kjo specie e rrallë mund të jetë drejt zhdukjes në Shqipëri.

Pelikani kaçurel është një anëtar trupmadh i familjes së pelikanëve dhe zona e tij e shumimit shtrihet përgjatë një korridori juglindor nga cepi i Europës deri në Indi dhe Kinë. Këto zogj shumohen në këneta dhe liqene të cekëta.

Me përmasa nga 160 deri në 193 centimetra dhe me hapje krahësh mbi tre metra, ky është një nga zogjtë më të mëdhenj në botë.

Karavastaja është laguna më e madhe në Shqipëri dhe një nga më të mëdhatë në Mesdhe. Ajo mbulon 43.5 kilometra katrorë. Laguna ndahet nga Deti Adriatik nga një rrip i gjerë rëre.

Laguna, çifti i turistëve zviceranë

Si pjesë e Parkut Kombëtar Divjakë-Karavasta, laguna është një ekosistem i rëndësishëm, i mbrojtur nga konventa Ramsar mbi zonat e lagështa. Ajo është shtëpia e 200 specieve të zogjve, përfshirë shqiponja dhe fajkonj të rrallë.

Pasi ke mbërritur në lagunë, vizita në ishullin e pelikanëve nuk është e lehtë edhe pse interesi për vizita të tilla nuk është i vogël.

Gjatë vizitës sime, unë u bashkova me një çift zviceranësh, Kristof dhe Regina Conrad dhe punësuam një peshkatar vendës si guidë.

Çifti Conrad pati lexuar mbi pelikanët e rrallë dhe pati udhëtuar deri në Shqipëri thjeshtë që t’i shihte për një sekondë ata.

Udhërrëfyesi ynë, i cili dinte vetëm pak fjalë anglisht nga turistët e rrallë të huaj që vizitojnë lagunën, na përshëndeti ne me fjalën “Goodnight” kur u takuam me të.

Menjëherë ne hipëm në varkë, duke kaluar shkurret drejt ishullit.

Qielli i kaltër reflektonte mbi sipërfaqen e ujit. Me përjashtim të zhurmës së motorit të vogël të varfër, asgjë tjetër nuk pipëtinte.

Sipas Matos, rreth 270 çifte pelikanësh kishin foletë e tyre në lagunën e Karavastasë në vitet 1980, por shumica e tyre është zhdukur brenda pak vitesh pas rënies së regjimit komunist.

“Në mes të viteve ’90, kolonia ra nën sulm nga të gjitha anët, nga gjuetarë, ndërtues, zhvillim dhe të gjitha llojet e aktivitetit njerëzor, të cilat e degraduan ekosistemin,” rikujton ai.

Nga fundi i viteve ’90, speciet qenë pothuajse të zhdukura, shtoi Mato dhe popullata u mbajt e gjallë vetëm nga disa projekte konservimi të drejtuara nga Universiteti i Tiranës dhe organizatat jofitimprurëse.

Vezë Pelikani. Foto: Lindita Çela

“Degradimi i ekosistemit përreth pelikanit e reduktoi numrin e tyre në nivel kritik,” vijoi ai.

Sipas peshkatarit tonë udhërrëfyes, pelikanët shpejt u gjuajtën, u balsamosën dhe u shitën si dekorime.

Legjendat thonë se disa njerëz qenë të gatshëm të paguanin deri në 50 mijë euro për të marrë një pelikan të balsamosur në shtëpi.

Ndërsa varka u afrua te ishulli, ne mundëm të dallonim vetëm katër çifte pelikanësh, të cilët fluturan larg nga zhurma e varkës.

Ishulli i ulët është vetëm gjysmë metri mbi nivelin e detit dhe është krijuar përgjatë viteve nga depozitimi i mbetjeve organike.

Nga fundi i gushtit sezoni i shumimit për Pelikanin Kaçurel ka mbaruar, por sapo mbërritëm në ishull ne dalluam mbetjet e një zogu të vogël, i cili duket se nuk arriti kurrë të rritej.

“Duket sikur gjuetarët kanë qëlluar në shenjë këtë herë,” thotë peshkatari me sarkazmë.

Ai shtoi se ndërsa 20 çifte pelikanësh vijojnë të kenë folenë në ishull, kolonia duhet të ketë se paku 30 çifte që të mbijetojë.

Mato, aktivisti mjedisor, thotë se është tragjike që njerëzit nuk e kuptojnë vlerën ekonomike të ruajtjes së specieve të rralla si pelikani kaçurel.

“Ne mund të zhvillojmë turizëm me rërë dhe diell në këtë vend, por disa njerëz vijnë vetëm për të parë vende si kjo lagunë – dhe vetëm një specie,” vërejti ai.

“Kjo lagunë nuk është vetëm një thesar natyror por edhe një aset ekonomik të cilin ne duhet ta mbrojmë,” shtoi ai.

Kaq shumë kafshë dhe bimë po zhduken nga pesha e njeriut Nga Gazeta Shqip - 6 Nëntor 2012 8505 3 SHPËRNDAJE Facebook Twitter PALENTEOLOGU ANTHONY BARNOSKY KA FRIKË SE NJERËZIMI PO KRIJON KUSHTET PËR SHFAROSJE MASIVE TË SPECIEVE TË TJERA. SHPENDI I MREKULLUESHËM DODO ËSHTË NJË PREJ TYRE Akti i shfarosjes Brenda 300 viteve të ardhshme, 75 për qind e të gjitha specieve mamale do të jenë zhdukur nga ky planet. Ky është parashikimi i dhimbshëm i Anthony Barnosky, një paleobiolog në Universitetin Berkeley në Kaliforni, në rast se norma aktuale e zhdukjes së kafshëve sakaq të rrezikuara nuk kufizohet. Barnosky studion ndryshimet në biodiversitet dhe normat e zhdukjes që kanë ndodhur në të shkuarën e largët dhe i krahason ato me tendencat e sotme. Që kur jeta fillimisht u shfaq miliarda vite më parë, u diversifikua dhe bëri planetin tonë siç është sot, ka pasur pesë zhdukje masive. Ngjarja e fundit e tillë ndodhi 65 milionë vjet më parë, kur një meteor goditi Tokën, duke krijuar një mjegull permamente pluhuri që errësoi qiellin për shumë vite. Ndryshimi që solli në klimë kjo re pluhuri solli edhe zhdukjen masive të gjallesave, përfshirë dinozaurët. Barnosky llogarit se njerëzit tashmë po krijojnë kushtet për një shfarosje masive të së njëjtës shkallë, eliminimin e një të gjashtës së specieve në planet, përmes një kombinimi të përqendrimit të habitateve, por edhe të fragmentarizimit të tyre, duke gjuajtur kafshët e egra, por edhe duke ndryshuar temperaturën, duke shkaktuar ndotje e duke përhapur sëmundje. Ai vlerëson se deri në 30 për qind e specieve që popullojnë planetin aktualisht, mund të humbin brenda katër dekadave të ardhshme. Shfarosja është aktualisht një fenomen i zakonshëm dhe natyral. Nga rreth 4 miliardë specie që vlerësohet të kenë evoluar në planet, rreth 99 për qind e tyre janë zhdukur. Në të shkuarën, shkalla e shfarosjes është balancuar nga evoluimi i specieve të reja, por aktualisht, zhdukja e shkaktuar nga njeriu po ndodh kaq shpejt sa evolucioni nuk mund të kompensojë. Barnosky vlerëson se norma aktuale e zhdukjes së specieve është një mijë herë më e lartë se sa norma natyrale, gati e krahasueshme me të ashtuquajturat, pesë ngjarjet e mëdha të zhdukjeve masive. Antropocena, ose Epoka e Njeriut, do të shënohet nga një rënie masive e biodiversitetit, ndërsa kafshët e bimët zhduken nga planeti përgjithmonë. Kësaj here nuk do të jenë vetëm krijesat individuale që do të zhduken, por edhe pema e evolucionit – linja e së cilës do të pushojë së ekzistuari para kohe. Antropocena do të jetë e njohur edhe për shkallën e lartë të homogjenitetit, të cilin Barnosky e përshkruan si Mekdonaldizimi i natyrës. “Shumë kafshë dhe bimë kanë evoluar për të pushtuar zona të caktuara gjeografike, të tilla si ishuj apo liqene malore. Për rrjedhojë, është e mundur të gjesh disa specie në rrezik zhdukjeje në një pjesë të caktuar të planetit, të cilat nuk gjenden asgjëkund tjetër. Të tilla janë breshkat gjigante të Galopagosit, Lemursi i Madagaskarit apo koalas në Australi. Me raste, përgjatë historisë së Tokës, lëvizja e pllakave tektonike ka bërë që masat tokësore t’i ngjiten njëra-tjetrës. Kjo ndodhi për shembull, kur kontinentet e Amerikës së Veriut dhe të Jugut, u përplasën me njëri-tjetrin rreth 3 milionë vjet më parë. Në pushtimin që vijoi, Amerika e Jugut mori mishngrënësin e saj të parë, xhaguarin nga Amerika e Veriut, kafshë që ia doli të hajë shumicën e faunës vendase dhe që zhduku shumë specie. Forcë dominuese Njerëzit kanë arritur të orkestrojnë një migrim të specieve në shkallë tektonike pa pasur nevojë të afrojnë kontinentet. Në disa raste e kanë bërë me qëllim dhe në disa raste të tjera, pa dashje, gjë që ka lënë gjurmë të thella në planet. Disa nga speciet, si minjtë, dhitë, gruri apo eukalipti, janë shpërndarë në të gjithë planetin, ndërsa shumë të tjera janë rralluar apo zhdukur. Shumë nga speciet e shpërndara konsiderohen si invazive, ose “barëra të këqija”, pasi konkurrojnë me aftësi speciet vendase për ushqim, dritë apo habitat. Xhaguari p.sh. thjesht konsumon kafshët e tjera deri në zhdukje. Ndërkohë, ne kemi shpërndarë insekte dhe sëmundje nga njëri vend në tjetrin, shpesh duke shkaktuar zhdukje të specieve vendore. Edhe popullata njerëzore të izoluara janë zhdukur si pasojë e sëmundjeve tona. Euroaziatikët p.sh., dërguan sëmundje si gripi, lia, apo malaria në vende ku popullatat vendase nuk kishin krijuar imunitet të përshtatshëm. Ndërkohë, ne kemi qenë duke shtuar artificialisht popullatën e disa specieve të caktuara, si lopë, qen, oriz, misër dhe pula, ku shumëfishimi i menaxhuar ka krijuar varietete shumë të ndryshme nga paraardhësit e tyre të egër. Kombinimi i peshës së njerëzve dhe kafshëve shtëpiake tashmë kapërcen fuqitë e të gjitha krijesave natyrore në sipërfaqen e planetit me një raport 95 me 5, thotë Barnosky. Dhjetë mijë vjet më parë, në fillim të epokës gjeologjike të holocenit, pesha e njerëzve dhe e kafshëve shtëpiake ishte vetëm 0.1 për qind e totalit të specieve në planet. Për shkak se ne jemi bërë forca dominuese në planetin tonë, ne tashmë kemi në dorë të vendosim se si mund ta menaxhojmë më mirë situatën që po krijojmë. Shumë po bëjnë thirrje për ndryshimin e mënyrës së konservimit që kemi praktikuar deri më sot. Në vend që të luftojmë për të kthyer ekosistemet në gjendjen që qenë para epokës së njerëzve, arsyetohet se konservacionistët duhet të bëhen realistë dhe të pranojnë se njerëzit janë pjesë e shumë ekosistemeve aktualisht. Në shumë raste, ne duhet të pranojmë ekosisteme që inkorporojnë speciet jo vendase dhe të përpiqemi t’i ruajmë siç janë aktualisht.

Akti i shfarosjes

Brenda 300 viteve të ardhshme, 75 për qind e të gjitha specieve mamale do të jenë zhdukur nga ky planet. Ky është parashikimi i dhimbshëm i Anthony Barnosky, një paleobiolog në Universitetin Berkeley në Kaliforni, në rast se norma aktuale e zhdukjes së kafshëve sakaq të rrezikuara nuk kufizohet.

Barnosky studion ndryshimet në biodiversitet dhe normat e zhdukjes që kanë ndodhur në të shkuarën e largët dhe i krahason ato me tendencat e sotme. Që kur jeta fillimisht u shfaq miliarda vite më parë, u diversifikua dhe bëri planetin tonë siç është sot, ka pasur pesë zhdukje masive. Ngjarja e fundit e tillë ndodhi 65 milionë vjet më parë, kur një meteor goditi Tokën, duke krijuar një mjegull permamente pluhuri që errësoi qiellin për shumë vite. Ndryshimi që solli në klimë kjo re pluhuri solli edhe zhdukjen masive të gjallesave, përfshirë dinozaurët.

Barnosky llogarit se njerëzit tashmë po krijojnë kushtet për një shfarosje masive të së njëjtës shkallë, eliminimin e një të gjashtës së specieve në planet, përmes një kombinimi të përqendrimit të habitateve, por edhe të fragmentarizimit të tyre, duke gjuajtur kafshët e egra, por edhe duke ndryshuar temperaturën, duke shkaktuar ndotje e duke përhapur sëmundje. Ai vlerëson se deri në 30 për qind e specieve që popullojnë planetin aktualisht, mund të humbin brenda katër dekadave të ardhshme.

Shfarosja është aktualisht një fenomen i zakonshëm dhe natyral. Nga rreth 4 miliardë specie që vlerësohet të kenë evoluar në planet, rreth 99 për qind e tyre janë zhdukur. Në të shkuarën, shkalla e shfarosjes është balancuar nga evoluimi i specieve të reja, por aktualisht, zhdukja e shkaktuar nga njeriu po ndodh kaq shpejt sa evolucioni nuk mund të kompensojë.

Barnosky vlerëson se norma aktuale e zhdukjes së specieve është një mijë herë më e lartë se sa norma natyrale, gati e krahasueshme me të ashtuquajturat, pesë ngjarjet e mëdha të zhdukjeve masive.

Antropocena, ose Epoka e Njeriut, do të shënohet nga një rënie masive e biodiversitetit, ndërsa kafshët e bimët zhduken nga planeti përgjithmonë. Kësaj here nuk do të jenë vetëm krijesat individuale që do të zhduken, por edhe pema e evolucionit – linja e së cilës do të pushojë së ekzistuari para kohe.

Antropocena do të jetë e njohur edhe për shkallën e lartë të homogjenitetit, të cilin Barnosky e përshkruan si Mekdonaldizimi i natyrës. “Shumë kafshë dhe bimë kanë evoluar për të pushtuar zona të caktuara gjeografike, të tilla si ishuj apo liqene malore. Për rrjedhojë, është e mundur të gjesh disa specie në rrezik zhdukjeje në një pjesë të caktuar të planetit, të cilat nuk gjenden asgjëkund tjetër. Të tilla janë breshkat gjigante të Galopagosit, Lemursi i Madagaskarit apo koalas në Australi.

Me raste, përgjatë historisë së Tokës, lëvizja e pllakave tektonike ka bërë që masat tokësore t’i ngjiten njëra-tjetrës. Kjo ndodhi për shembull, kur kontinentet e Amerikës së Veriut dhe të Jugut, u përplasën me njëri-tjetrin rreth 3 milionë vjet më parë.

Në pushtimin që vijoi, Amerika e Jugut mori mishngrënësin e saj të parë, xhaguarin nga Amerika e Veriut, kafshë që ia doli të hajë shumicën e faunës vendase dhe që zhduku shumë specie.

Forcë dominuese

Njerëzit kanë arritur të orkestrojnë një migrim të specieve në shkallë tektonike pa pasur nevojë të afrojnë kontinentet. Në disa raste e kanë bërë me qëllim dhe në disa raste të tjera, pa dashje, gjë që ka lënë gjurmë të thella në planet. Disa nga speciet, si minjtë, dhitë, gruri apo eukalipti, janë shpërndarë në të gjithë planetin, ndërsa shumë të tjera janë rralluar apo zhdukur. Shumë nga speciet e shpërndara konsiderohen si invazive, ose “barëra të këqija”, pasi konkurrojnë me aftësi speciet vendase për ushqim, dritë apo habitat. Xhaguari p.sh. thjesht konsumon kafshët e tjera deri në zhdukje.

Ndërkohë, ne kemi shpërndarë insekte dhe sëmundje nga njëri vend në tjetrin, shpesh duke shkaktuar zhdukje të specieve vendore. Edhe popullata njerëzore të izoluara janë zhdukur si pasojë e sëmundjeve tona. Euroaziatikët p.sh., dërguan sëmundje si gripi, lia, apo malaria në vende ku popullatat vendase nuk kishin krijuar imunitet të përshtatshëm.

Ndërkohë, ne kemi qenë duke shtuar artificialisht popullatën e disa specieve të caktuara, si lopë, qen, oriz, misër dhe pula, ku shumëfishimi i menaxhuar ka krijuar varietete shumë të ndryshme nga paraardhësit e tyre të egër. Kombinimi i peshës së njerëzve dhe kafshëve shtëpiake tashmë kapërcen fuqitë e të gjitha krijesave natyrore në sipërfaqen e planetit me një raport 95 me 5, thotë Barnosky. Dhjetë mijë vjet më parë, në fillim të epokës gjeologjike të holocenit, pesha e njerëzve dhe e kafshëve shtëpiake ishte vetëm 0.1 për qind e totalit të specieve në planet.

Për shkak se ne jemi bërë forca dominuese në planetin tonë, ne tashmë kemi në dorë të vendosim se si mund ta menaxhojmë më mirë situatën që po krijojmë. Shumë po bëjnë thirrje për ndryshimin e mënyrës së konservimit që kemi praktikuar deri më sot. Në vend që të luftojmë për të kthyer ekosistemet në gjendjen që qenë para epokës së njerëzve, arsyetohet se konservacionistët duhet të bëhen realistë dhe të pranojnë se njerëzit janë pjesë e shumë ekosistemeve aktualisht. Në shumë raste, ne duhet të pranojmë ekosisteme që inkorporojnë speciet jo vendase dhe të përpiqemi t’i ruajmë siç janë aktualisht.

Kafshët që po zhdukën

Përgatiti: Elkierd Deliu

Çdo vit, Organizata Ndërkombëtare për Mbrojtjen e Natyrës (WWL) publikon listën e kuqe botërore të specieve të kërcënuara. Gjithsej 22.413 specie kafshësh janë të dënuara që të zhduken për shkak të veprimtarive njerëzore
Organizata Ndërkombëtare për Mbrojtjen e Natyrës bën një bilanc alarmant të kafshëve të cilat janë drejt zhdukjes. Arsyeja kryesore? Aktivitetet njerëzore. Përveç gjuetisë së paligjshme, këto kafshë janë gjithashtu viktima të shkatërrimit të habitatit të tyre natyror nga njeriu. Pas disa vitesh ne nuk do kemi me mundësinë të shikojmë këto mrekulli të natyrës.

1. Ariu polar

Ariu polar është padyshim simboli i specieve të cilat janë drejt zhdukjes. Që prej 2009 WWL ka shënuar 2156 specie të zhdukura, viktima të gjuetisë së paligjshme apo të ngrohjes klimatike. Kjo specie e mrekullueshme mund të zhduket në 75 vitet e ardhshme.


2. Tigri i Bengalit 2

Tigri i Bengalit nuk numëron më shumë se 1800 homologë. Duke përfshirë të gjitha racat, 95 % e popullatës së tij është zhdukur gjatë shekullit të kaluar, sipas WWL. Dhëmbët e tij, kthetrat e tij apo edhe lëkura janë përdorur si trofe nga njeriu duke qenë se është një nga kafshët më të rrezikshme të botës.



3. Pinguini Perandor

Në dekadat e ardhshme 50% e popullatës së kësaj specie mund të zhduket. Në Antarktikë, disa koloni kanë humbur 2/3 e pjesëtarëve të tyre. 53900 janë zhdukur që prej 2009 sipas WWL.


4. Elefanti i Afrikës

Elefanti i Afrikës është në rrezik të madh. I kërcënuar nga gjuetia e paligjshme, i gjuajtur për fildishin e tij, elefanti afrikan është gjithashtu viktimë e thatësirës, mungesës së ujit dhe ushqimit të nevojshëm për mbijetesën e tij.


5. Koralet e detit

Shkëmbinjtë nënujorë të koraleve, thelbësore për biodiversitetin nënujore, mund të zhduken rreth 80% në dekadat e ardhshme. Koralet janë viktima të drejtpërdrejta të pranisë të lartë të CO2 në ujë. Pothuajse 50.000 m² janë zhdukur tashmë që prej 2009.



6. Gorilla e malit

Gorilla e malit është një nga speciet më të rrezikuara të planetit. Ka më pak se 700. Viktima të shpyllëzimit, ai është i kërkuar nga gjahtarët që e gjuajnë për mishin e tij, kafkën dhe duart, mendohet se sjellin fat të mirë.



7. Kondori i Andeve

Kondori i Andeve është i kërcënuar me zhdukje. Më i madhi zog grabitqar në botë, rënia e numrit të popullatës së tij është kryesisht për shkak të helmimit të tërthortë, kryesisht nga kafshët e ngordhura ose “persekutimet” njerëzore. Megjithatë, për shumë amerikano-jugorë, ai konsiderohet si hyjnor. Edhe kushërinjtë e tij, shqiponja dhe huta kërcënohen gjithashtu.


8. Panda Gjigante

Janë jo më shumë se 1600 Panda Gjigante që jetojnë në natyrë. Barngrënëse, panda është viktimë direkte e shpyllëzimit



9. Beluga

Beluga e quajtur ndryshe balena e bardhë ose delfini i bardhë. Kjo specie është shumë e ndjeshme dhe zhdukja e saj graduale është kryesisht për shkak të ndotjes detare.

10. Papagalli Ara dë Lear

Papagalli Ara de Lear (emër të cilin e ka marrë nga shkrimtari i njohur anglez Eduard Lear), i cili falë përpjekjeve të përbashkëta të qeverisë braziliane dhe OJQ-ve ndërkombëtare, ka kaluar nga kategoria në ‘rrezik kritik’ në të ‘kërcënuar’ për zhdukje.





11. Rrëqebulli

Rrëqebulli ose Links-i i Spanjës është gjithashtu pjesë e këtij klasifikimi të kafshëve më të rrezikuara në botë. I ndarë midis jugut të Spanjës dhe Portugalisë, nuk janë më shumë se 215–265 ekzemplarë.





12. Krokodili kuban

Krokodili kuban është në rrezik kritik zhdukje. Popullata e tij është zvogëluar me 80% ne këto tre gjeneratat e fundit. Shkaqet kryesore të rënies së kësaj popullate janë gjuetia e paligjshme, futja e llojeve të tjera të reptileve dhe shkatërrimi i habitatit natyror.




13. Breshka Luth

Breshka Luth, më e madhja e shtatë specieve të breshkave detare. Ajo është klasifikuar “specie në rrezik kritik zhdukje”. Kjo krijesë e mrekullueshme deti, e cila ka humbur rreth 80% të pjesëtarëve të saj, mund të mos ekzistojë më ne 2040. Breshkat nuk mund ti mbijetojnë njeriut, në një kohë që ata e kanë populluar tokën shumë më përpara dinozaurëve dhe zogjve.




14. Kali Przewalski


Kali Przewalski i njohur ndryshe si Thaki ose si Poni Mongol, është një prej 7 specieve te fundit të familjes së kuajve (equidae) të egër që nuk janë zbutur kurrë nga njeriu. Habitati i tij natyror është Azia dhe Europa qendrore. Shkaku i zhdukjes së tij nga Mongolia ka qenë gjuetia. Falë klorofilit që gjendet në bar në fytin i tij u formua një myk i jeshil dendur dhe gjatë viteve 60 kur ai u zhduk plotësisht nga Mongolia, njerëzit mendonin se ai shëronte një sëmundje të rëndë. Kohët e fundit është rifutur në Mongoli, Kinë, Kaukaz dhe Ukrainë.



15. Foka e Kaspikut

Foka e Kaspikut ka parë popullatën e saj të bjerë me 90% 100 vitet e fundit si rezultat i degradimit të habitatit, të ndotjes dhe gjuetisë.




16. Bonobo

Bonobo ose shimpanzeja xhuxh. Si të gjitha kafshët e tjera, shkaku kryesor i vdekjes së tij është aktivitet njerëzor. Viktimë njëherësh e shpyllëzimit,gjuetisë për mishin e tij ose për vetitë e tij kuruese, ky primat mund të zhduket brenda 50 ose 70 vjetësh

Zef Pergega: Letër nga Detroidi(2)

        “….E tmerrshme deklerata e Visat Zhitit…qe te largohej djalli nga ambasada e Shqiperise ne Vatika nat Andrea David beri lutjen e Shen Mikeli dhe bekoi mjedisjet. Nebjem ca kohe ne paqe. Ndersa une doja ti pergjigjesha Presidentit sa pa ikur ai nga detyra. E kisha gati nje poezi – grotesk. …Ne ambasade, e them me keqardhje gjeta nje si personazhi I Kafkes, vecse metamorfoza kishte ndodhur ne te kunderten.  Instikti stermadh qe shderruar ne diplomat. Ja shkaku i se gjithes. Ajo u duhej aty. Nje djall e di se per c’interesa, puna e tyre…!

                                                      (Gazeta “Tema” 1 nendor 2014, pjese nga libri i tij)

Ish-Ministri i Kulturës, Visar Zhiti, i cili është kandidat për ambasador në Vatikan, e ka cilësuar si një inkuizicion të ri deklaratën e përfaqësuesit të kishës katolike George Frendo.

“M’u duk shkrim për një inkuizicion. Së pari, ai që ka folur, nuk e di në ka folur, në emër të vetes, a të kujt tjetër. Unë nuk e njoh dhe nuk e di a më njeh. Po patjetër që nuk më njeh. Ai nuk e di çfarë jam unë, mysliman, apo katolik, apo bektashian, apo laik. Unë, meqenëse po bëjmë këtë bisedë, kam kohë që punoj me kulturën katolike si një nga themelet e Europës së bashkuar.Jam përkthyes i poezive të Papa Vojtilës, jam autor i katër librave për nënë Terezën. varësisht nga origjina, unë në burg kam qenë mes priftërinjve katolikë, ata ishin midis të tjerëve, miqtë e mi. Dhe, ku e di ai që unë nuk jam pagëzuar në burg, ku ai nuk guxon të kthejë kokën ta shohë? Jam, në një gjendje të rëndë. Më duhet të pushoj së qari që të flas me ju”, shprehet Zhiti në një intervistë për “Gazeta Shqiptare”.

“ Unë jam shumë i krishterë, nëse ai do ta dijë. Kam vepra të krishtera. Edhe libri im i fundit, “Lajmëtarët e Europës”, është himn për priftërinjtë e masakruar nga komunizmi. Ne, jemi shtet laik, nëse sipas tij, përdoret gjuha e shifrave, që Shqipëria ka 15% të popullsisë katolike, e që unë mendoj se janë më shumë, atëherë ai le të pretendojë që në Vatikan të ketë 15% të krishterë në atë ambasadë. Logjika e shifrave kjo është, nëse ai do logjikë shifrash. Nëse Shqipëria sipas zotërisë, konsiderohet vend mysliman dhe ka 15% katolik, le të pretendojë që 15% e punonjësve të jenë katolikë në të gjitha ambasadat, qoftë edhe në Vatikan dhe jo të nxjerrë brirë djallëzor për të arritur një qëllim tjetër që nuk ka lidhje me punën, me diplomacinë, me fenë, aq më tepër me Krishtërimin”, vijon më tej Zhiti në reagimin e tij.”

                                   Gazeta “Dita. 8 shkurt 2015)

     Visar Zhiti emërohet zyrtarisht si i ngarkuar me punë në Vatikan

- 03/13/2015 – Gazeta “Illyria” New-York

       Tiranë, 13 mars 2015 – Qeveria shqiptare e ka firmosur tashmë emërimin e Visar Zhitit si të ngarkuar me punë në Selinë e Shenjtë.

Burime të sigurta kanë konfimuar për Ora News se vendimi është marrë nga Ministria e Punëve të Jashtme në fillim të javës dhe Vatikani është vënë zyrtarisht në dijeni.

       Pritet që brenda një harku të shkurtër kohor, Zhiti të nisë detyrën e tij në Vatikan si i ngarkuari me punë i Shqipërisë.

      Ora News kontaktoi me Visar Zhitin, i cili vlerësoi qeverinë shqiptare, e cila çoi deri në fund vendimarrjen që Visar Zhiti ta përfaqësonte në Vatikan.

        “Vlerësoj shmë vendimin e Ministrisë së Punëve të Jashtme, Qeverisë dhe që shtetit që kishte një pikësynim dhe e çoi deri në fund atë që tha, nëse ata menduan se unë isha njeriu që duhej atje. Pavarësisht pengesave që u krijuan, që edhe kur janë subjektive, bëhen objektive, është menduar që kjo të çohet deri në fund dhe unë e vlerësoj”, tha ai.

Zhiti përsëriti angazhimin e tij, për një përfaqësim të denjë të Shqipërisë në Selinë e Shenjtë.

“Unë do përmbush angazhimet e mia që lindin nga kjo detyrë. Dua të përsëris çka kam thënë edhe më parë, se edhe Ambasadori nuk është regjisori i një pjese teatrale, por duhet të plotësojë vizionin e shtetit dhe Ministrisë së Punëve të Jashtme në atë vend, duke kërkuar të bëjë një imazh sa më të mirë për vendin, për të zgjeruar lidhjet, sidomos me Vatikanin që është fuqi botërore shpirtërore dhe ndikon shumë në moralitetin e njerëzimit dhe drejtësinë e kësaj bote. Shqipëria ka fatin e mirë që me Vatikanin ka pasur marrëdhënie shekullore”, tha Zhiti. (r.m.)

              POSTI I AMBASADORIT NUK ESHTE LEJE KRIJUESE POR PUNE KRIJUESE NE SHERBIM TE KOMBIT TEND….

ZEF PERGEGA

   Qe caktimi i njerezeve ne poste diplomati apo ambasadori eshte nje loje e ndyre me sy te piste kete e din cdo njeri tashme. Nuk ka nevoje per shume fakte e komente per te kuptuar se ne ambasadat tona ka nje perqindje te madhe diplomatesh nga koha e shkuar kujtojme ketu Maxhunet, Minxhozet…Nashot..disa me lidhje martesore me te huaj nga bota arabe dhe me mbiemra te huaj. Disa te lidhur edhe me boten e krimit, te narkotrafikut te dale nga organet e sigurimit dhe te kupoles se bunkerit. Asnjehere parlamenti shqiptar nuk e mori ne analize ceshtjen e aktivitetit te trupit tone diplomatic jashte shtetit, perberjen e tyre, lidhjet e tyre fare e fisnore. Detyra e trupit diplomatic eshte nje vend reserve per te plotesuar teket dhe detyrimet e qeveritareve per shenrbetoret e tyre. Nje vend per pushime e defrime deri ne ekstaze.

   Eshte e tmerrshme dekerata e Zhitit, i cili si i ngarkaur me pune ne ambasaden Shqiptare ne Vatikan, kjo si per  inat te kreut te shtetit, arriti te shkruaj nje liber rreth kesaj ceshtje qe kishte te bente me rastin e tij personal. Kur nje poet apo shkrimtar qe ka shkruar per kombin, diktaturen, qofte edhe per persekutimin e klerikeve, bie ne nivele kaq nonzero qe te shkruaj per kete konflikt te panevojshem, kjo nuk eshte normale dhe e padit personalitetin e tij disi te fshehur.

   Nuk kam asnje dijeni per trupin diplomatic te Shqiperise, jashte shtetit, por di se eshte nje kulle e ftohte dhe nje cerdhe antikombatare e percarese me komunitet shqiptare qe jetojne ne boten e lire. Ato me se pakti jane skenaristet e ngaterresave ne diaspore dhe ketu ne Amerike ka raste te panumerta. Me vjen rende nga vetja kur nje ambadasor shqiptar ne Amerike llahet ne nje darke ku flitet per vrasje mes shqiptareve. Nuk dua as nuk do ta bej publikimin e nje kasete qe ne fakt kur njerezve u preken interest e hedhin ne internet. Une nuk kam asnje inters, ua du te miren sic ia dua vendit tim.

    Fjala eshte: “A e ndryshoi Visar Zhiti personazhin e Kafkes ne ambsaden Shqiptare ne Vatikan?!  Dhe kush eshte ky qe poeti nuk goxon te ia permende emrin ?! kaq I paprekshem eshte ky apo kjo?! Dita I erdhi Enverit jo me nje diplomati! Artikulli nuk thote gje per kete. Ai me se shumti ben fjale mbi telefonaten bajate dhe pa edukuate qe Rama I paska bere Nishanit per mos dekretimin e Zhitit. Qe ne fakt ia ka zhytur vetes me teper tapen personalitetit te tij krijues. Librin nuk e kemi ne dore. Por a perben ceshtje letrare e kombetare botimi i nje libri per kete qellim?! Per keto kulisa?! Qe ere diplomacie nuk mbajne. Pse me kaq uth caktimi i Zhitit si perfaqesues i shtetit shqiptar ne Vatikan dhe ne nje menyre edhe te katolicizmit shqiptar, kontributit te klerit per formimin e kombit shqiptar me tipar edhe educate prendimore?!

    Po te ishte me te vertete respect ndaj katolicizmit shqiptar, dhe mos paragjykimi fetar sa ambasadore katolike kemi ne boten muslimane, kur nuk kemi asnje ne boten e cilizvizuar prendimore?! Jo jaran, caktimi i trupit diplomatic I Shqiperise jashte shtetit eshte harem sulltanesh. Kurr nje dobi nuk ia kane sjelle vendit te tyre. Cilin grup kulturor apo biznesi sollen ato ne Shqiperi?! Cilin liber shkruan ato per Shqiperine qe te njihet ne boten e jashtme?! Asnje! Cilin takim organizuan ato me diasporen Shqiptare qe ne Amerike ka edhe miliardera shqiptare ne heshtje qe shikojne punen e vet, qe te investojne ne Shqiperi?! I vetmi bznesmen shqiptaro-amerikan eshte Ekrem Bardha, por me nje lule nuk vjen pranvera ne vendin e krimit dhe te maruanes.

    Ne kete kontekst deklerata e Visar Zhitit ne librin e tij se At Andrea beri lutjen dhe bekimin qe te largohej djalli nga ambasada e Shqiperise eshte skandaloze. Kjo mund te ndodhe nese aty ka ndodhur nje vrasje…!

    Ministri i Jashtem duhet te thirret menjehere ne interpelance parlamentare dhe te jape shpjegime ne kuvendin e Shqiperise dhe mediat e varuara dhe servile te pakten njehere te tregohen ne lartesine e misionit te tyre.

Nga Zef Pergega : Letër nga Detroidi

KURVERIA MEDIATIKE ME E RREZIKSHME SE AJO POLITIKE…
Zef PERGEGA
Keto dy kurva jene sjellur keq kundra njera- tjetres. Me te rrezikshme se kuvat e perandorise se Venedikut…po kerrleshen ne syte e botes!
Ne fillim kurva plake politike ia mesoi stilet asaj mediatike dhe kjo e fundit po mendon se mund ta nxjerre nga skena e fitimeve qe vjen nga prostitucioni i lashte i saj. Vertete eshte rrudhur, por celesat e haremit, rekrutimet dhe provat mbi kurvat mediatike e ka plaka politike. Keta mediatiket genjehen lehte si kurvat e hoteleve qe kalojne naten e veten sa bezdisin punonjeset e hotelit te pastrojne carcafet. Kurva politike e rriti kurven mediatike. C’fare beri?! Padronet mediatike i zgjodhi nga nenbunkeri e bosave te bllokut, i shkolloi, i mjeshtroi, disa i perdori sekualisht qe kur te ngrinin bishtin tu thonin: “Ik ore b..q!” Padronet qe u zgjodhen duhej te vinin nga familjet komuniste , muslimane dhe me pseudonime. Ky ishte kushti i pare ndersa kushti i dyte te ishin gjysem te talentuar dhe gjysma do tu vinte nga kurverimi i fjales.
Ne kuptimin e plote te fjales studio dhe zyrat u kthyen ne hareme saqe kushtet per kere harem i plotesuan me te mira se ne motelet e botes. Keta gjysem sa gjysma e mediokreve krijuan komisione per te patur femra mendjeleta, kerthize e gjokse jashte me te pasme si gjyle topash ne kashte! Ne keto sudio agjenturat e huaj instruktuan skenariste e regjizore per te realizuar me “zog jashte” programe televizive dhe kurva mediatike doli pa breke.
100 televizone u krijuan ne Tirane e ne rrethina per ti thene botes se kaq e vogel eshte Shqiperia. Kjo kurveri krijoi pak a shume njeriun e ri majmun te fjales, disa pseudoanaliste qoftesh Tirane qe nuk hahen as me gjize. Pse lejohen celularet ne emisionet televizive?!. Ata vetem i pergjigjen pytjes se pare qe eshte e pergjithshme dhe pytjes se dyte i duhet ta lexojne ne celurare. Nga ju vjen pergjigjia ketyre protitutave mediatike?! Sigurisht nga padronja e shtepise publike te Shqiperise qe eshte ajo politike. Ajo mban gjalle kurven e re ate mediatike. Por kjo nga se eshte rritur shume me zog jashte po i ben rende deges se thate te politikes dhe me cdo mjet po kerkon te ia zhyse tapen sa me pare qe kur ta prangosin plaken te mos kete mundesi publiku ta mesoje te verteten se ku e mesoi zanatin…te dyja kerkojne kokat e njera tjetres ne tepsi. C’fate do te beje strategu i Haremit? Do ti shese apo do te organizoje ndeshjen Xhudo?!
…Ja pse e ka fajin Edi qe na shane gazetaret keta majmune te shitur tek agjenturat e huja greko-serbe. I keni pare kur japin lajme ne serbisht e rrogen e marrin ne televizionet e Tiranes. Ne Amerike ka nje liste me keta mostra, te cilet kane akses edhe ne mediat serbokomuniste dhe agjenturore ne komunitetin e shqiptareve te amerike. Sponsizohen rende ne tre drejtime, por ne dyet e kishave lypin si lypsare...Kjo pjelle e femijeve te bllokut qe ka kapur majat e mediave dhe te diplomacise. Ata kane kapur edhe syte e djallit. Vetem ne gjakun e vet do te mbyten sic jane mbytur te paret e tyre. 
Dkur me keta gazetare qe jane bere bos dhe korba te fjales se lire e pinin kafen te gjithe pothuajse tek Fideli. Mese shumti aty si djathtas si majtas i benim shkrimet. Disa arriten ti gjejne e zbulojne syte e djallit dhe ato i kane vilat tek Tegu. Nuk me bejne pershtypje vilat se shoh perdite ne Amerike, por me ben pershtypje vasaliteti dhe partneriteti i mediave me politiken dhe klanet mafioze. Media ne Shqiperi nuk eshte rivale, por skllave. Gjysem gazetaret qe nuk i pirdhte njeri moren ne dore mediat. Agjenturat e huaja kane bere kerdine per ta kapur kete pushtet dhe e kane ne dore. Ju kujtoni se keto e me shume nuk i dine ne Amerike dhe ne shtepine e Bardhe?! A e dini ju se nje lobist shqiptar ne Amerike, per te cilin ngrihet ne kembe kongresi Amerikan ka me fuqi se gjithe politika shqiptare?!. Kam patur rastin te shkoi ne Shtepine e Bardhe me kete njeri dhe e shikoja me vemendje si e respektonin sikur te ishte presidenti i vendit tim. Por te takosh Blendin, Sokolin apo Gellcin e Zi eshte nje tmerr se ato e kane devizen te mos takohen me shqiptaro-amerikanet. Shikoni ne Shqiperi jane100 televizione dhe 60 gazeta asnje program per diasporen dhe asnje faqe shtypi per 1.150 mije shqiptare ne Amerike. Shqiperine e kemi prej shqiptareve te Amerikes!
Shikoni emisionet e mamaqeve, taqove, arditeve satelite te pleqeve te byrose politike qe I gezohen tani ne perendim te jetes skenave pornografike, duke e degjeneruar ne kulm finesen e femres shqiptare vetem per nje page jevgjish. Se padronet nese nuk ua ve zogun e rruar ne pjate te nxjerrin jashte!
A do ti vije dita kesaj ndyresire qe i vjen era kalbesire me keq se kanalit te Lanes? Vone?! Po po vone se shpirti i revoltes se shqiptarit ka vdekur. Po te ndodhte kjo ne boten e lire njerezit do ti kishin hedhur padronet e mendiave bashke me kurvat e tyre ne kazanin e plehrave. Kazan?! Ashtu tha kryeministri me shaka?!. Po ta kishte me te vertete ata shkonin pas vendit ku ruhet terbimi i luaneve!
Mediat shqiptare jane te kapura nga islamizmi politik. Ai eshte kuleta qe i mban gjalle bashke me kurverine. I deh mes gjinjeve te zogjve te perfumosur me ilaqe seksualisht te ndezura.
Sa kushton minarja e Sokol Balles?!
Ne SHBA ekziston mendimi elitar dhe mediatik se Shqiperia eshte nje trashegimtare e denje e fosileve osmane te mbetura ne vendin tone edhe pas largimit te batalionit ushtarak ne vitin 1922 nga Shkodra. Ne qarqe te pergjithshme ky sindrom dawn ka ardhur dhe eshte ngulitur fort nga propaganda serbosllave e komuniste qe prej titos dhe titoviqeve antishqiptar. Qe edhe sot jane shume…ne linje me kete ka qene edhe trupi diplomatic mjekrrosh qe ka punuar me se shumti kundra Shqiperise, qe te gjithe musliman. Trupi diplomatic ne bote qe perfaqeson Shqiperine dhe Kosoven i ngjane ekipit te xhamise se Teheranit dhe perberjes otomane fanatike te parlamentit shqiptar. A do te shembet bota e krimit te saj?! 
Ne Shqiperi eshte ngritur ne nivelin me te larte antiamerikanizmi shteror dhe intelektual. Ky eshte nja kanibalizem i vertete kunder dashurise qe ka populli I thjeshte per popullin dhe Shtepine Bardhe. Zoti te bekofte Amerike! Skandali me I madhe eshte fondi qidra milionesh dollaresh per formimin e celuala sllavokomuniste shqiptare ne te gjithe Shtetet e Bashkuara te Amerikes, mbajtja e njerezve te duhur te kesaj propogante anti shqiptare per me shume se 15 vjet ne Amerike. Te gjitha keto fonde merren nga tasksa paguesit shqiptar me pretendimin se keto shkojne per te mbajtur gjalle gjuhen dhe traditen shqiptare ne boten e lire e ne fakt mbahet gjalle mafia kundra ketyre vlerave.
Amerikanet mendonje se vetem nje grusht njerez nga shqiptaret e Malesise se Madhe ne Mal te Zi jane puro katolike, per shkakun e vertete se keta jane etaloni me i ndritur i ceshtjes kombetare. Dhe kane te drejte se pushteti ne Shqiperi mbetet si ne zorret e Zogut dhe te Enverit musliman fanatic dhe aspak tolerant. Per ta paraqitur Shqiperine muslimane nje rol te paguar negativisht luan edhe kurveria mediatike e Tiranes, e cila tashme eshte plotesisht partnere e zhdukjes se vlerave kombetare. Kurre nje figure kombetare nuk e brojti ne syte e botes?! Te gjitheve na kujtohen ngjarjet e 1997. Pse ndodhen ato?! Vetem se islamizmi politik dhe ai agjenturor kishte hyre deri ne palce te Shqiperise?! Dhe tani ishte rikthyer perseri duke zene aorten e saj kryesore. Po ti hidhni tani nje sy kronikave televizive qe jepnin te huajt dallon gazetarin ne ballkonin e hotel “Tiranes” dhe minarja ne krahun e tij te djathte, per te treguar kete islamizem qe po e qelb Shqiperine per me shume se 500 vjet. Kopilizmi eshte aty…!
Shikoni pak siglen e emisionit “Top Story” te Sokol Balles! Shikoni se ajo mbyllet me minaren e Tiranes, nderkohe qe jo larg eshte katedralja katolike e Shen Palit, prej te cilit kemi gjurmen historike dhe fytyren perendimore dhe jo lag sheshit katedrelen ortodokse. Sa million dollare paguan islamizmi politik per kete sigel?!

Detroit 29 tetor 2017

Letër me shkas nga Detroidi!

NJE SYTH SHPIRTI NE AKUARELIN E NJE KOSOVARI

    …brenda syrit poetik të Flori Bruqit



NJE SYTH SHPIRTI NE AKUARELIN E NJE KOSOVARI

             

ZEF PERGEGA

Nanat janë krijesa e krijesave njerëzore. Asnjë hije muzgu me fluturim korbash nuk zë vend në shpirtin e tyre. Stoicizmi human dhe krenar është sfida e natës. Ata linden prej dhimbjës dhe dhimbjës së rritjës i kënduan gjithë jetën. Me këngë e thurin djepin e dashurisë dhe me shallin e ylberit i shërojnë ethet e forta. Asnjë art nuk mund ta shëmbë tempullin e shënjtë të tyre. Nanat janë bota e qiellit dhe e tokës dhe krah u japin foshnjave të bëhen ëngjëjt e jetës.
          Sa herë ngjitësha shkallëve të drunjta të kullës së vjetër, nana ime që thurte bukur çorape me luledele apo me degë ulliri, pa më parë me therriste me emër. Me njihte nga hapat e ngjitjës…Ndërkohë që arti i sotëm e ka shpërfillur fytyrën dhe visarët e shpirtit të nanës dhe është mbërthyer si rriqën ne kërthizën e vibrimeve nudo, ngrihet një bir kosovari i lindur në vatren e lisit të tamlit dhe lisit të zjarrit, një flori-florë poetike mbi kurorë të gurrës së parë me emrin njerëzor Flori që me pathosin e tij të vlugut e ngre simbolikën e nanës mbi rrezët e dritës asaj drite që ajo i përket.
          Rastësisht e me saktë në mënyrë periodike e lëxoi krijimtarinë e këtij poeti dhe si anija që e hedh spirancen në molon e ankorimit ma mbajti vështrimin një cikel poetik e këtij fisniku të fjalës së lirë. Duke lëxuar poezinë “Rreze drite” njeriu dhe në mënyrë të veçantë emigranti s’ka sesi të mos ngrohet nga këto rreze dhe të na kujtojë që sado që jemi larg shpinë kthyer, nana kurrë s’e harron birin apo bijen e saj. Që ajo të mos rrijë duke pritur mbas dere nga këto mbrapështi, Flori Bruqi si një thurës vargjesh me mbjellje zambaku e tredofilesh në ballkonin dhe kopështit të mevehtësisë së Kosovës, shkëput nga trungu i shpirtit një petale meraku prej vazos së kujdesit të nanës drejt adresës tonë, si pëllumbi që këkon bregun…

                 

“…Natën e mirë bir
                    Çelësin mos ia vë derës
 Se do të vijë nana
 Gjumin e paprishur
Me hapat e pranverës
Mos je shpluar
Kur ike…!”

          Poeti Flori Bruqi e ka thënë me një ndjenjë të thellë atë që shumëkush e ka harruar madje e ka mbraktisur nga shpirti këtë kumt njerëzor. Këtë thesar që rrjedh në lumin e turbulluar të jetës, Flori  e nxjerr nga fundi si varken e mbytur. Shumë i kanë kënduar nanës që ngjajnë me tinguj nostalgjie, por motivi i autorit në fjalë ka atë rreze drite që nuk shterr në shpirtin e nanës pavarësisht se koha po i josh brezat me harresën dhe përzierjen e gjakut. Bash kur hollohet e ndryshohet gjaku aty nana loton me sytë nga qielli për pak shpresë dhe respekt për prinderit.
          Lajmotivi i poetit Flori Bruqi ka eren e theut të parmëndës dhe e lëron vargun në ngohtësinë e qiellit pa patur nevojë të marrë miell hua, por gruri i arës së tij piqet me afsh trualli. Shpirti poetik me të cilin ka rrethuar tokën e mushtit të vargjeve bashkë me fantazinë dhe dhuntinë rri në dritaret e një kalaje, si zogu që sjell lajmin e begatisë, lidhur guret me metafora dhe ushqyer me qumështin e zanave të kthyera përseri pas shumë motësh ikjesh ndër valë. Poeti kosovar u këndon atyre që nënçmohet, atyre që shkelen me të padrejtë, atyre që u flet puna dhe dikush ua mohon me guna, I këndon urtisë, mençurisë së popullit të tij, bekimit të ballit dhe nderit të nëpërkëmbur. Ai i thërret nanat, vashat të vijnë në këngë se me këngë janë rritur djepat e trimërisë se pa ata djepa Kosova do të ishte përseri e shtypur ndaj dhe  poezia e tij “Lajtmotiv e sinqerte” është një zgjim dhe një kurajo, nje hov dhe një tingull i ri në piskamë se prej tyre ne morëm këmbë…

                   “…Ejani në këngë
                    Nana dhe motra
                    Ne lindëm nga këngët tuaja
                    Nga zëri juaj
                    Morëm këmbë…!”

          Para vargut të Flori Bruqit të ndizet një qerpik ngadhnjimi. Ai të fton qetësiht pa tamburante në vargun e rrëzeve të perëndimit për ta përjetuar poezinë nga vitrina e pastër e dritës që ndizet në pishtar. Edhe pse politikisht ka ardhur liria ne Kosovë, shpirti i vashës e përjeton atë me trishtim. Të lehurat e natës nëpër zgavrra përgojimesh të paragjykuara me kurtha e gracka dashurie dhe poeti i vemëndshëm e shkoqit këtë ndjesi, mbasi ai nuk i duron njollat e zeza në bluzën e bardhë të transparences së virtytit njerëzor dhe pyet në poezinë “Liri fjale”

          “…Mos vallë në qytetin tënd ilirik
          të ndjekin qentë e tërbuar
          Ndonjë hije nate…?!”

          Flori Bruqi, si në jetë dhe në krijimtari nuk thyhet nga pushteti i prangave të pritjës dhe as nuk e kapin ethet e padurimit edhe kur e ndjen vetvlimin në damarë. Me krah dallendyshe ngjit muret e heshtura, ku jeta merr serume të hidhura e ai ulet në karriken e sallonit të pallatit të ëndërrave rinore pasi shiu e ka bërë qull fletoren e vargjeve pa e ndjerë shterrjen kur shkruan poezinë “Qyteti ku të prita”

                   “…Unë jam aty ku me ke lënë
                    Vallëzoi me hijet
                    E nuk di cilën të përkedhel
                    Pres dashurinë tënde
                    Mbi buzët e tua të zë një ëndërr…!”

          Një poezi e veçantë me një gurrë me metafora dhe me një kopësht me krahasime është ajo me titullin “Akuareli i diellit”
          Ajo iku në moshë të njomë, pa pasaportë e pa adresë. Ndoshta pa mësuar mirë emrat e malit, lendinës, lumit e bregorës që jetës i japin blegerime. Nxori në rrugë në atë shteg të ngushtë nga gjoksi i paprekur fletoren me vjersha dhe shkroi për mëngjesin e Prishtinës, të vetmin kujtim mori më vete nga majat e ikjës dhe ai ngushtim shpirti e tokë i kujtoi nanen. Në xhamat e retinës vizatoi portretin e baces plak dhe pastaj e fshiu me dorë dhe dorën e puthi me bekimin e vetvetës. Eshtë gjaku që ndjen gjakun, e kush me bukur se Flori Bruqi e përcjellë këtë penelatë, si visari me i çmuar i shqiptarit e i kosovarit. Dikur ajo vashë u kthye ne vendlindje. Autori nuk u bën thirrje dallendysheve të kthehen, por ai nga një kënd i syrit të tij vëzhgon fluturimin e tyre nga qielli që u laguan dhe e stolis tablonë kur vasha e ngjeu penelin në akuarelin e hënës në mbrëmjen e majit dhe pikturoi rrugen. Kishte çelur pranvera e kthimit. Ky motiv është thënë nga Flori Bruqi në mënyren me mjeshtrore. Në fshat vasha që kishte ikur, por atdheu i ishte mbledhur galuc si një gur në zemër e në shpirt, me të cilin ajo kuvendoi gjithë kohën e largimit duke gjetur në ato themele hijet e vetmisë dhe të heshtjës dhe me tej melodinë e draperit në duat e fahtarëve të tokës së saj.             Flori është i dashuruar pas së bukurës, ai e ushqen atë që të mos vyshkët dhe të mos shkilet. Madje ai është një triumf rrënjësh që larton trungun e inditetit njerëzor. S’ka gjë më të bukur kur femra e ruan feminitetin e saj sa edhe pemet kërkojnë ti ngjajnë.

                   “…Shpirti i saj
                     Një lëndinë qërshori
                     Selvitë ndanë rrugës
                     Trupin e saj imitojnë…!”

          Ndesha një krahasim që e vellon se tepërmi stofen e vargun dhe e llamburit mesazhin tek poesia “Mendim e kredhur” Nuk e di nëse ky poet me një fizionomi të konturuar në brumin e farës kombëtare ta këtë provuar mërgimin. Ai me nota trishtimi e vizaton portretin e shekullit që ndau familjen duke u çirrur nëpër tribuna e konferenca për liri e lëvizje të lirë. Sa nana e motra mbetën pa burra, pa fëmijë e autori thotë se nuk paten një gur ku të qajnë!
          Vejusha pa fat me prehera të thatë. Djepa që nuk lidhën dhe as nuk zgjidhen. Kënga Nina-nana e ngrirë në mure të akullta dhe siç thotë Flori, në shpresat e djegura vret e qan trishtimi. Tonelata vujtjesh që mbytën mbi dallgët e mërgimt mekatar dhe poeti i dhimbshur thotë:

  “…Shikimi i nënëmadhës si shqiponjë/ Pas e ndjek/ Klithma djemsh/ Mbetur ikona nëpër pragje…!”

  Në akuarelin e dritës së shpirtit të tij që rri në pëllëmbë të vargjeve, një ditë në Amerikë dallova ylberizimin e figurave letrare dhe artistike të këtij poeti që e shikoj si kurore magjike mbi ballë të tokës kosovare për t’ia zbukuruar fytyren lirisë dhe gjithçka që është shqiptare.

Historia e “Halloween”, ja çfarë simbolizon kjo festë

Halloween është një festë vjetore, e cila mbahet çdo vit më 31 tetor, që ka rrënjë në traditat e vjetra evropiane. Filloi me festivalin e lashtë kelt të Samhainit, kur njerëzit do të ndiznin zjarre të mëdha dhe do të vishnin kostume për të shmangur fantazmat.



Në shekullin e tetë, Papa Gregori III caktoi 1 nëntorin si një kohë për të nderuar të gjithë shenjtorët; Dita e Gjithë Shenjtorëve përfshinte disa nga traditat e Samhainit. Mbrëmja e parë ishte e njohur si ‘All Eve Hallows’, dhe më vonë si Halloween.

Me kalimin e kohës, Halloween ka evoluar në të gjithë botën, njerëzit vazhdojnë të hyjnë në sezonin e Halloween-it me tubime, kostume dhe trajtime të ëmbla.

ORIGJINA E VJETËR E HALLOWEEN:

Origjina e Halloween daton në festivalin e lashtë Celtic të Samhain.

Celtët, që jetonin 2,000 vjet më parë në zonën që tani është Irlanda, Mbretëria e Bashkuar dhe Franca veriore, festuan vitin e tyre të ri më 1 nëntor.

Kjo ditë shënonte fundin e verës, korrjen dhe fillimin e dimrit të errët, dimrit të ftohtë, në një kohë të vitit që shpesh shoqërohej me vdekjen njerëzore.

Keltët besonin se në natën para vitit të ri, kufiri ndërmjet botës së të gjallëve dhe të vdekurve u bë i paqartë.

Në natën e 31 tetor ata festuan Samhain, kur besohej se fantazmat e të vdekurve u kthyen në tokë.

Përveç shkaktimit të telasheve dhe të dëmtimeve të të lashtave, Celts mendonin se prania e shpirtrave të botës tjetër e bënte më të lehtë për priftërinjtë keltë të bënin parashikime për të ardhmen.

Për një popull plotësisht të varur nga bota e paqëndrueshme natyrore, këto profeci ishin një burim i rëndësishëm si rehati dhe drejtim gjatë dimrit të gjatë e të errët.

Për të përkujtuar ngjarjen, druidët ndërtonin zjarrfikje të mëdha të shenjta, ku njerëzit u mblodhën për të djegur të korrat dhe kafshët si sakrifica të hyjnive keltike.

Gjatë kremtimit, Celts mbanin veshur kostumet, të cilat zakonisht përbëheshin nga krerët e kafshëve dhe lëkurat, ku dhe përpiqeshin ti tregonin fatin e njëri-tjetrit.

Kur kremtimi mbaronte, ata rregullonin zjarret e tyre, të cilat i kishin shuar më parë atë mbrëmje.