KRIJUESIT DHE TRASHËGIMIA JONË KULTURORE

Prof.Dr.Begzad BALIU

Sa rëndësi po i kushtojnë krijuesit tanë në Kosovë lëvrimit të veprave autobiografike dhe përse paraqesin kaq pak interes veprat e tilla? Kjo është pyetja që më ka bërë gazetari i përkushtuar i së përditshmes më të lexuar në Kosovë “Kosova sot”, z. Isa Vatovci.

Ai në të vërtetë e ka kufizuar pyetjen për një numër qytetarësh, pra vetëm për krijuesit, por për mua krijues janë të gjithë ata që shkruajnë cilëndo prej temave të mëdha a të vogla jetësore, cilëndo prej gjinive a llojeve letrare. Madje ai thotë se ka “pak interesim nga krijuesit”, e unë nuk mendoj se ka pak interesim, por problemi qëndron të disa anë të tjera të kulturës së krijuesve, përkatësisht të atyre që shkruajnë.

Duke përcjellë botimet vendore dhe ato të huaja, jo njëherë më ka rastisur t’ia bëjë këtë pyetje vetvetes dhe jo njëherë i kam dhënë përgjigje. Pse personalitetet tona politike, kulturore, shkencore, artistike dhe mendore nuk kanë vepra autobiografike, biografike, ditarë, memoare, vëllime me kujtime, dokumente etj., të shkruara për të gjallë a të lëna për botim pas vdekjes?

Nga të gjitha pyetjet që i kam bërë vetes, po e zgjedh njërën prej tyre: pse disa nga bartësit e zhvillimeve nuk kanë botuar as edhe një faqe të vetme kujtimi (nëse jo edhe dokumente), për disa nga kthesat e mëdha të jetës sonë dhe a ndjejnë ata paqe shpirtërore për këtë? Ndërsa nga përgjigjet që kam marrë, po e përzgjedh vetëm njërën prej tyre të marrë në kontekst.

Duke e pyetur njërin prej akademikëve tanë për disa materiale që kishin të bënin me një sistuatë shumë të rëndësishme në jetën e tij shkencore, pata marrë këtë përgjigje prej tij: shënime nuk kam mbajtur për takimin e asaj mbledhje të rëndësishme historike, ndërsa dokumentet që më kanë mbetur në dorë një kohë e di se kanë qenë në garazhin e veturës, e pastaj…!

Ajo që dua të them në këtë rast ka rëndësi për botuesit. Sot interesimi i lexuesve për autobiografitë, për memoaret, për kujtimet etj., është i madh dhe kjo veç të tjerash mund të shpjegohet prej numrit të madh të ekzemplarëve të vëllimeve të shitura në Shqipëri dhe prej faqeve të shumta që jua kushton shtypi shqiptar sidomos në Tiranë. Shikoni kujtimet e Minavere Shuteriqit për historianin e madh të letërsisë shqipe Dhimitër S. Shuteriqin, kujtimet për Petro Markon dhe autobiografinë letrare të tij, autobiografinë romanore të shkrimtarit të shquar Sylejman Krasniqi, kujtimet e Helena Kadaresë për jetën e saj me Kadarenë, fejtonet e shumta dhe dëshmitë e pjesëmarrësve të kohës së Enver Hoxhës dhe gjyqet e tij e të pushtetit të tij në gjysmën e dytë të shekullit XX. Lexoni kujtimet për ndarjen me Bashkimin Sovjetik, me Kinën dhe me Jugosllavinë dhe nuk është vështirë të shihet se personalitetet e kohës kanë pasur vetëdije historike për ato procese dhe kanë mbajtur shënime të rastit, ditarë etj., prandaj kanë shkruar memoare me synim për ta thënë të vërtetën për ato periudha dhe për ato ngjarje a individë që e kanë shquar atë kohë.

Por, ajo që dua t’i them lexuesit është zhgënjyese dhe fillon me trashëgiminë e atyre, prej të cilëve kërkojmë të shkruajnë autobiografinë e tyre në Kosovë. Prej teksteve të gjertanishme të botuara në shtypin ditor apo të përkohshëm dhe prej veprave të botuara gjer më tani, nuk është vështirë të theksojmë se Kosova ka trashëguar disa breza politikanësh, shtetarësh, intelektualësh, shkencëtarësh dhe më në fund disa breza krijuesish, prej shumicës së të cilëve as nuk është pritur as nuk pritet ndonjë vepër e kësaj natyre.
Pse mund të thuhet kështu?

Kosova, përkatësisht hapësira shqiptare në ish-Jugosllavi, gjatë shekullit XX ka bërë tri herë pastrimin e aristrokracisë së saj duke likuiduar mizorisht atë pak inteligjencë që kishte dhe atë pak aristokraci familjare që kishte krijuar. Në fillim të shekullit XX, kur është ndarë nga Perandoria Osmane, pjesa më e madhe e Familjeve të Mëdha u shpërngul në Turqi, ndërsa në gjysmën e dytë të shekullit XX, kur gjatë Luftës së Dytë Botërore qe formuar një brez i vogël intelektualësh, pas ripushtimit nga Jugosllavia, në fund të Luftës së Dytë Botërore, pjesa më e madhe e tyre u likuidua mizorisht. Kjo është edhe arsyeja pse në këtë periudhë ne nuk kemi trashëguar pothujase asnjë vepër me vlerë relevante në letrat shqipe në këto lloje a zhanre letrare.

Krijuesit, prej të cilëve ne sot kërkojmë memoare, autobiografi a kujtime janë formuar kryesisht pas Luftës së Dytë Botërore, me një biografi kryesisht të varfër materiale dhe shpirtërore. Me prindër e familje analfabete, me numër simbolik të bashkëkohësve që dinin të lexonin në gjuhën kuranore apo me alfabetin cirilik, me vepra familjare që mund të numëroheshin me gishtat e një dore, pa dosja familjare, pa arkiva familjare, pa traditën e ruajtjes së letërkëmbimit me bashkëkohësit, me koncepte filozofike të komunikimit që shkojnë deri te një përrallë, një anekdotë, një komunikim me rrotulla apo kallëzim bestytësh.

Përveç varfërisë familjare dhe shoqërore më në fund, krijuesit tanë kanë bërë jetën kryesisht në fshatra a qytete me një varfëri materiale, ndërtimore dhe kulturore ndër shekuj, të cilët shumë shumë mund të kujtohen prej ndonjë burimi uji (Kroni Hajdukit), çerdhe shqiponje (Lisi Orlit), mulliri të lagjes (te Mullini Malokve), kasabaje me dy a tri referenca zejtarësh (Ura mas Katarit, Furra Alibegit, Sokaki Hodumve etj.), por pak, tepër pak monumenteve arkeologjike a shtëpie familjesh të mëdha, si dhe ndonjë teqeje dhe ndonjë bejteje të kujtuar nga dy a tre individë të pasionuar pas gjysmëkëndimit. Kjo ndërkaq nuk e arsyeton në asnjë mënyrë shterpësinë arkivore të tyre. Nëse në familjet tona nuk mund të shkruheshin tekste politike, nuk kishte pse të mos shkruheshin edhe ruheshin në trajtën e shkruar tekstet letrare të traditës popullore. Përkundrazi, kjo vetëm e dëshmonë përmasën orale të komunikimit të tyre, po jo arsyen e mungesës së traditës letrare të shkrimtarisë së tyre.

Krijuesit, prej të cilëve ne sot kërkojmë memoare, autobiografi, kujtime, janë formuar kryesisht pas Luftës së Dytë Botërore, janë formuar në qendra të ndryshme të ish-Jugollavisë, pa ndonjë përgjegjësi të madhe në jetën shoqërore dhe pa hapësirën e duhur për të krijuar atë komoditet të theksuar për ruajtjen e dokumenteve dhe përmbledhjen e kujtimeve a memoareve për brezat e tjerë.

Shikoni biografinë e shtetarëve të dalë nga aradhat partizane dhe të ngritur në politikanë nga shkollat politike të natës, dhe mos prisni që ata të kenë ruajtur trashëgiminë dokumentare të përvojës së tyre, dhe për më tej, të kenë patur vetëdijen historike për përgjegjësinë e tyre për pasardhësit e sotëm.

Të kthehemi në retrospektivë biografike (në të vërtetë fëmijërinë, prejardhjen qytetare të pjesës më të madhe të shkencëtarëve tanë) e le të ndalemi e të mendojmë për përmbajtjen shkencore të shkollave, vlerave dhe përgjithësisht trashëgiminë materiale dhe shpirtërore të tyre. Shikoni sa gjatë, tepër gjatë, kanë bartur titujt më të lartë akademikë me vepra modeste, e sidomos me vepra të varfëra, madje jo vetëm për mendimin shkencor, i cili nuk është këtu objekt studimi, por për vëllimin e faqeve të shkruara në to.

Shikoni biografitë e poetëve, prozatorëve, dramaturgëve dhe në mënyrë të veçantë bibliografinë e teksteve të shkruara jashtë asaj që quhet letërsi artistike. Lexoni intervistat e tyre në shtypin letrar nëse kanë dhe mendimet e shprehura në to. Lexoni mendimet e tyre për letërsinë dhe përpiquni të kuptoni artikulimin e tyre për jetën personale, shoqërore dhe konceptet e tyre qytetare. Lexoni dhe mundohuni të përzgjidhni disa nga fjalët a termat që ata kanë përdorur dhe mënyrën se si ata e kanë artikuluar idenë e tyre për krijimtarinë letrare dhe shkencore, dhe do të shihni se për t’i kuptuar disa nga ata nuk mjafton të jesh filolog, duhesh të jesh pak më shumë: tekstolog a etimolog.

Përpiquni të shihni jetën e tyre jashtë vëllimeve të vogla me poezi a proza dhe do të shihni se hapësira e lëvizjes së tyre shkon nga fshati në kryeqytet, ku për pjesën më të madhe të tyre pika më e largët e globit ku kanë pirë ndonjë kafe ka qenë ajo ku ata kanë pasur fatin të kryejnë shërbimin ushtarak në ish-Jugosllavi. Në trashëgimin e tyre biografike, përveç me ndonjë gaf politik, ata nuk shquhen as me ndonjë aspekt jete dekadente, me të cilën shquhen krijuesit, që në botën letrare të rajonit apo Europës, e quajnë veten poet të lirë fizikisht, intelektualisht dhe moralisht.

Nëse qëllimi juaj nuk është shumë i përkushtuar në zbulimin e përmasës kulturore të atyre prej të cilëve do të kërkonit të shkruajnë autobiografitë e tyre, veprat me kujtime apo memoaret, bëni një anketë të vogël me disa nga ata më të zgjedhurit dhe pyetni sa dosje ngjarjesh historike (kongrese, konferenca, takime historike etj), sa vëllime (dorëshkrime të pabotuara), sa fletore (ditarë periudhash të veçanta), sa letra (komunikimi me bashkëkohësit apo personalitetet e veçanta në botë), sa fotografi (takimesh me personalitete politike, historike, shkencore e kulturore) kanë ruajtur ata në shtëpitë e tyre, të cilat nesër mund të bëhen referenca autobiografike të tyre, pjesë të ditarëve të tyre, apo pasuri e memoareve të tyre. Dhe, do ta shini se ato janë të varfëra dhe të shpërfillshme.

Do ta shihni se prej kësaj varfërie materiale dhe shpirtërore nuk mund të priten autobiografi të pasura krijuesish, për vepra kujtimesh të vëllimshme dhe për memoare të dokumentuara me interes për historinë. Do të shihni se periudha “e pasur” e fëmijërisë së tyre është fëmijëri e formuar me shkop pranë dhive dhe deleve, fëmijëri e formuar prej një “grusht përrallash” të dëgjuara nga bariu me një dhëmb, por jo edhe të lexuara; do të shihni se rinia e tyre e hershme është formuar prej kallëzimesh kanunore a historike odash për vrasjen e xhanar Stevës, për vdekjen e mistershme të djalit të Avdisë te Prroni Tek u “Hipin” Pelave, për Shqipninë e mretit dhe çain e rusit dhe prej kallëzimeve të tjera në gjysmëterrin e odës së gjyshërve të tyre.

Këtë konstatim tepër të zymtë për autobiografitë e krijuesve tanë, e mbështes jo vetëm në gjendjen materiale e shpirtërore, të cilën unë e formulova pak më lart, por, më së shumti e arsyetoj edhe prej gjendjes së ditarëve të paktë, e gjithashtu të varfër, që kemi trashëguar më parë (shih ditarin e Fadil Hoxhës për Luftën e Dytë Botërore, memoaret e përgatitura nga Veton Surroi dhe memoaret e Ismet Shaqirit, kujtimet e Sinan Hasanit etj.) apo vetëm ditarët e dekadës së fundit për Luftën e Kosovës, dhe do të shihni se në shoqërinë tonë ende mungon sinqeriteti dhe guximi qytetar për të artikuluar të vërtetën, qoftë edhe pas një gjysmë shekulli. Për disa nga ata, sikur janë Hivzi Sulejmani (mos më thoni se e ka thënë përmes letërsisë së tij), Esad Mekuli, Mark Krasniqi, Ali Hadri, Fehmi Agani, Ukshin Hoti, Hasan Mekuli, Anton Çetta, Zekeria Cana, Ymer Pula, Ymer Jaka, Ibrahim Rugova, Azem Shkreli, Ali Podrimja dhe pjesërisht Bekim Fehmiu etj., tashmë i jep të drejtë vetës plotësisht.

A do të më japin të drejtë për këtë Akademikët Idriz Ajeti e Rexhep Qosja, Adem Demaçi, Hydajet Hyseni e Ali Lajçi, Hakif Bajrami e Sabile Keçmezi-Basha, Azem Vllasi, Shkëlzen Maliqi e Veton Surroi, Jusuf Buxhovi, Rexhep Ismajli e Milazim Krasniqi, e të tjerë e të tjerë! A do të më japin të drejtë për këtë bardët e zhvillimeve politike të dekadës së fundit: Jakup Krasniqi, Hashim Thaçi, Ramush Haradinaj, Bujar Bukoshi, Ramë Buja, Edita Tahiri dhe sidomos një mal i madh këshilltarësh politikë të dekadës së fundit, të cilët jo njëherë i kam parë duke mbajtur tabakët e fjalimeve të shefave të tyre, por kurrë nuk i kam parë duke mbajtur shënime për fjalët e shefave të tyre në takime të hapura!

Po theksoj vetëm një shembull: Luftën e Kosovës! Përjashto veprën e Rexhep Qosjes “Tronditja e shekullit”, në dy vëllime, sot është vështirë të gjesh një vepër, e cila në mënyrë relevante dëshmon për ditët tronditëse të përndjekjes masive të popullit shqiptar nga Kosova dhe fatin e tyre jashtë saj.
Sa keq! Sa mirë! Trishtueshëm!

Historia jonë do të vazhdojë të tregohet në formë orale; pasardhësit tanë nuk do të ndjehen të skuqur prej bëmave të paraardhësve të tyre; historinë moderne të vendit tonë e të identitetit tonë do të vazhdojmë ta ndërtojmë me mite pellazgjike, se ato ilire na janë shpenzuar!
Do të jetë autobiografia jonë, autobiografi e popullit në vargje!

(Begzad Baliu u lind më 20. 11. 1966 në katundin Makresh i Poshtëm, komuna e Gjilanit. Pesë vjetët e para të shkollimit i kreu në shkollën fillore «Skënderbeu» në Makresh të Poshtëm, ndërsa tri të fundit në shkollën fillore «Liria» në Marec, komuna e Prishtinës. Shkollën e mesme, drejtimi: Bashkëpunëtor Teknik i Matematikës, e mbaroi në Gjimnazin «Zenel Hajdini» në Gjilan. Fakultetin e Filologjisë - Dega e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e kreu në Universitetin e Prishtinës. Po këtu, në Degën e Gjuhës, mbaroi edhe studimet pasuniversitare. Nga viti 1996 punon në Institutin Albanologjik të Prishtinës, Dega e Gjuhësisë - Sektori i Onomastikës. Po në këtë institucion ka mbrojtur tezën e magjistraturës (2000) dhe tezën e doktoratës (2003). Nga viti 2004 është ligjërues në Universitetin e Prishtinës, Fakulteti i Edukimit, dhe ka thirrjen: Prof. ass. dr. Ka qenë kryeredaktor i revistës për art, shkencë dhe kulturë «Shenjëzat»(1998-2000) dhe drejtues i po të njëjtës shtëpi botuese; gjithashtu, edhe redaktor i kulturës në të përjavshmen «Pasqyra» (Prishtinë). Në vitin 1994 ka themeluar Qerthullin e të Rinjve të Onomastikës «Eqrem Çabej» në kuadër të Shoqatës së të rinjve «Pjetër Bogdani» të Prishtinës. Nga viti 2001 është drejtor i shtëpisë botuese «Era» dhe i OJQ-ës «Qendra e Ndërlidhjes Arsimore dhe Shkencore» në Prishtinë. Është nënkryetar i Institutit Alb-Shkenca (Prishtinë) dhe udhëheqës i Seksionit të Albanologjisë në nivel ndërkombëtar. Prej vitit 1992 ka qenë pjesëmarrës, bashkorganizator, organizator dhe drejtues i disa aktiviteteve kulturore, letrare dhe shkencore në Prishtinë, Tiranë, Tetovë, Shkodër, Turun etj. Deri më tash është paraqitur në shtypin ditor dhe shkencor më me shumë se 200 artikuj nga fusha e kulturës, e gjuhësisë, e letërsisë, e folklorit dhe e historisë.

Vepra të autorit

Gustav Majer dhe albanologjia, Prishtinë, 2000; Tiranë, 2001.

Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Prishtinë, 2004.

Vepra bibliografike e Profesor Jup Kastratit (monografi) Prishtinë, 2005.

Demitizimi dhe standardizimi i onomastikës së Kosovës, Tiranë, 2006.

Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, (bashk.), Prishtinë, 2005.

Çështje të studimit të onomastikës në veprën e Eqrem Çabejt (teza e magj.), 2000, Prishtinë.

Onomastika e Gallapit (teza e diser.), 2004.

Çabej 1: (Bibliografi e studimit të veprës së Çabejt në Kosovë) Prishtinë, 2006.

Mbi autorësinë e bibliografisë së Skënderbeut, Prishtinë, 2005.

Profesor Jup Kastrati për Kosovën, (bashk.) Prishtinë, 2004.

Gjaku i lirisë (1981-1995), I-IV, (bashk.), Prishtinë, 1996-2000.

Kafeneja ballkanike, (dramë), Prishtinë, 1996; Shkodër, 2000; Prishtinë, 2005.

Grua e dashuruar, (poezi) Prishtinë, 1996.

Flamuri vjen nga Kosova, (dramë) Prishtinë, 1994.

Koncepte gjuhësore, Prishtinë, 2007.

Refernca albanologjike, Prishtinë, 2007

Toponimi dhe identitet, Prishtinë, 2007 )

Ku je zoti Rama që hesht as vran as kthjell

Nga Rexhep Shahu

E risjell me shkas ketë shkrim timin dhe shtoj në të, ku ishe ti zoti Rama që nuk kërreve asnjë fjalë në fb për Profesorin shqiptar Branisllav Sinadinovski që u rrah nga fashistët në Maqedoni? Ku ishe ti që sillesh shpesh si baba i kombit shqiptar, që sillesh sikur ke në dorë fatet tona. Pse hesht kur s’duhet, kush ti mban frenat në duar…

Z. Rama ti gjithçka mund të jesh e mund të bëhesh, por jo patriot, nuk di as mundesh, të mungon ky dimension, kjo përmase reale, sipas meje, siç të mungon humanizmi e vëmendja ndaj njeriut. Ti nuk sheh njeri përballë teje, ti sheh turma, sheh vetëm turma votues që mashtrohen, por jo njeri, nuk e sheh as e ndjen njeriun me hallet e tioj, me brengat e tij, me jeten, mundësitë e pamundësitë e tij.

Për ta patur dimensionin e patriotit, kur të duhet, ti bëhesh karikaturë, deformohesh, cënon rëndë atë Ramën real qe je, Ramën natyral të vetmjaftueshëm.

Mjaft duke kopjuar z. Rama, ju nuk mund ta kopjoni deri në këtë shkallë Berishën. Nuk mund të bëheni ai që nuk jeni kurrë në asnjë rrethanë apo mënyrë sepse nuk është koha, nuk të favorizon koha dhe gjithë jetën tënde publike ke punuar kundër të qenit patriot, kundër kësaj përmase të munguar të dimensioneve tua, që në fakt nuk është me leverdi politike dhe ti e di mirë leverdinë.


Të gjitha rolet të kanë hije, din ti bësh të gjitha, bash të gjitha, edhe rrugaçin, edhe ordinerin, edhe debatuesin me batuta boshe që kumbojnë,por jo patriotin, nuk mundesh ta bësh. Ti mund të bëhesh çfarëdo që nuk je, por nuk bëhesh dot patriot. Bëhesh karikaturë dhe unë ndjehem keq që kryeministri im të bëhet karikaturë dhe ta tregojnë me gisht edhe me inferiorët në rajon si karikaturë që botohet dikund në fund të gazetës me mbushë hapsirat boshe.

Provove vjeshtave të shkuara të shkoje e të shkëlqeje në Beograd, por ra kallaji shpejt sepse nuk ishe ti që je atje, por thjeshtë karikatura jote, ishe kukulla Rama që kurdisej gjetke nga e si të ecte, çfarë e si të fliste, kë e sa të zëmëronte, si e pse të shitej ai që nuk ishte në thelbin e vet. Edhe me tallavasportin e pazarin politik të ndeshjeve ku shite e bleve çfarë të thanë dhe kishe veç një qëllim, të fitoje ndonjë buzëqeshje nga Vuçiqi dhe ata që të dërguan atje për të krijuar liderin e ri rajonal, të kuptueshëm me të cilin zgjidhim probleme dhe që është më i mirë apo i vetmi i mirë ndër politikanët shqiptarë në Prishtinë e Tiranë...

Ti je më i natyrshëm, më i ndershëm, më i besueshëm duke i dhëne çelësin e Tiranës këngëtarit serb të kallashit që nxiste e motivonte ushtarët serbë kundër shqiptarëve në luftën a betejat e fundit shqiptaro-serbe se sa si patriot shqiptar që "lufton" për Kosovën në Beograd kundër Vuçiqit, apo në tavolinë në zyrën tënde ngjyre moteli duke pozuar me drejtuesit politikë të shqiptarëve në Maqedoni, apo duke bërë tallavambledhje qeverie me Hashimin apo Mustafën, apo duke bërë llogje fjalësh të paralatuara nëpër studio në Tiranë e Prishtinëe, ku ende askush nuk të ka pyetë troç, çfarë ke bërë konkretisht për Kosovën si kryeministër i Shqipërisë? Çfarë po bën tani për goditjen e profesorit shqiptar Branisllav Sinadinovski. Hë, thuaj, çfarë…

Pse nuk e rregullon punën me Vuçicin që të lejohet transmetimi i energjisë dhe nuk frymëzon gazeta për fletë rrufe patriotike apo fleta nderi me korniza për patriotizmin tuaj të madh e të shndritshëm. Berisha bëri Udhën e Kombit duke u kundërshtuar ashpër prej teje, po ti çfarë bëre për Kosovën që të shënohet në historinë e shqiptarëve?

Berisha thirri mes stadiumit në Shkup, djem punoni për bashkimin kombëtar, ti thirre në zyrë drejtuesit shqiptarë dhe u kujdese që të shfaqej deri te Trump fotoja jote e patriotit duke bërë bashkë shqiptarët, duke zbatuar amanetin e Berishës, djem, punoni për bashkimin kombëtar.

Po për profesorin shqiptar Branisllav Sinadinovski, do e thuash ndonjë fjalë, do qëllosh me ndonjë gogël rrufeje?

Pluhuri i harresës, nuk vlen për heronjë!

 Nuk ka autor të akuzuar apo arrestuar nga Policia  shqiptare edhe pse për ta flasin të gjithë se kush i vrau  :Ministrin e Mbrojtjës së Republkës së Kosovës Ahmet Krasniqin,  furnizuesit e UÇK-së me armë, Ilir Konushefci  si dhe mjekut dr.Hazir Mala.

Si mund të jesh hero i një populli dhe i një shteti, 

e të mos zbulohet se kush ishte vrastari i tij?!

***

Çlirimi i Kosovës e bëri realitet ëndrrën e të gjithë dëshmorëve tonë, e bëri realitet ëndrrën, mundin dhe gjakun e të gjithë heronjve, luftëtarëve, veprimtarëve dhe martirëve të lirisë, i bëri realitet aspiratat dhe dëshirat e shumë brezave të popullit tonë.

Pothuaja çdo herë më rastin e përvjetorëve   të këtyre tre heronjve zhvillohën homazhe  në Tiranë me pjesëmarrjen autoriteteve të larta të Kosovës dhe ish oficerë të UÇK-së, duken si një mesazh për zbardhjen e kësaj ngjarje

Ministri i Mbrojtjës, Kolonel Ahmet Krasniqi 

Ahmet Krasniqi u vra në Tiranë. Konushefci dhe Mala u vranë në pritë në Qafë Mali teksa transportonin me kamion armë për UÇK-në. Gjatë shkëmbimit të zjarrit u vra dhe Agim Demiri, që u dyshua si prej autorëve të pritës.

Në kronikat e kohës përmendet ekzekutimi i vëllait të Agimit, Bislim Demiri, për hakmarrje për vrasjet në pritë, por zyrtarisht kjo dosje është e pazbardhur.

Kolonel Ahmet Krasniqi është lindur më 15 janar 1948, në fshatin Zhilivodë të Vushtrrisë, Kosovë, në gjirin e familjes së patriotit të mirënjohur Aziz Zhilivoda. 

Shkollën Fillore katër vitet e para i kreu në fshatin e lindjes, pastaj e vazhdoi shkollimin deri ne klasën e tetë ne Hade ku banoj tek dajtë, lagjja Avdijaj (Grajqevcët) ndërsa shkollën e mesme teknike në Prishtinë (1964-1969), ku banoj tek mbesa Elife Grajqevci, pasi që mundësitë e udhëtimit nga vendlindja në atë kohë ishin të pamundura, gjatë kësaj kohe dallohet për veprimtarinë e tij patriotike, si bashkëpunëtor i afërt i patriotit të devotshëm, Metush Krasniqi dhe pjesëmarrës aktiv në demonstratat studentore të ‘68-tës në Prishtinë.

Shikisti Fatos Klosi nuk u ngop me vrasje të shqiptarëve të Kosovës

Pas kryerjes së shkollës së mesme Ahmet Krasniqi arrin të regjistrohet në Akademinë Ushtarake të Ushtrisë Tokësore në Beograd, ku dallohet si njëri nga kadetët më të aftë dhe arrinë të diplomojë me sukses të lartë, në afatin rekord (1969-1973). Oficeri i ri shqiptar nuk kënaqet me kaq dhe, i vazhdon studimet në Akademinë Komanduese të Shtabit Komandues, që e kryen me sukses të plotë (1981-1983).


 Pas kësaj e fillon karrierën ushtarake në Zagreb, e pastaj caktohet komandant në Garnizonin e Gospiqit, ku e zë lufta kroato-jugosllave. 

Si njohës i mirë i historisë, i realitetit të kohës, i përbërjes dhe mënyrës së funksionimit të federatës jugosllave, eksperti ushtarak, Kolonel Ahmet Krasniqi, i kishte plotësisht të qarta qëllimet e luftës së nxitur nga hegjemonizmi serbosllav, prandaj, në rastin e parë që i krijohet mundësia e ikjes, dezerton nga radhët e APJ-së dhe vihet në anën e luftës kroate, së cilës i bën shërbime të larta e shumë të dobishme, çfarë nuk kishin mundur t’ia bënin as institucionet ushtarake kroate. 


Mirëpo, puna dhe mundi i tij i jashtëzakonshëm, jo vetëm që nuk i vlerësohen, por përçmohen dhe përbuzen deri në denigrim të plotë nga ana kroate, që pasi kryen punën e vet, ia kthen shpinën dhe e le në pamëshirën e armiqve serbë, të cilët e hetojnë aktivitetin pro-kroat të Kolonelit Krasniqi, prandaj e burgosin, me akuzën për “Rrënimin e fuqisë mbrojtëse të Forcave të Armatosura të RSFJ-së” !

Të vranë,të shanë,të thanë tradhtor o i madhi Liberator!

Pas hetimeve të para në burgun e Rijekës, Koloneli Krasniqi ekstradohet në Beograd. Bie në gojën e ujkut, dhe kur gjithçka duket se po i afrohej përfundimit, në rrëmujën e luftës serbe kundër Kroacisë, Kolonelin e nxjerrin nga burgu dhe dërgojnë në frontin e luftës, ku i punon fati : arrin të ik dhe përkohësisht strehohet në Kosovë, pastaj kalon në Maqedoni, në Shqipëri dhe nga Shqipëria prapë kthehet në Kroaci.

Pushteti i Tuxhmanit dhe individë të lartë ushtarak, edhe pse e dinin kontributin e Ahmet Krasniqit në luftën kroate, kthimin e tij nuk e mirëpresin, sepse e kishin vështirë të t’ia pranonin meritat madhështore një oficeri shqiptar, prandaj e lënë nën hije, si një qytetar të rëndontë, i cili duhet të luftojë për kafshatën e bukës, të cilën e fiton si punëtor fizik.

Ahmet Krasniqi,me shokë

Në këtë kohë, Kolonel Ahmet Krasniqi kontakton me Qeverinë e Republikës së Kosovës, e cila duke e njohur mirë personalitetin e tij të lartë patriotik dhe profesional, e emëron Ministër të Mbrojtjes dhe Komandant të Shtabit të Përgjithshëm të Forcave të Armatosura të Kosovës.

 I vetëdijshëm për situatën në Kosovë dhe i lumtur që iu dha rasti për t’i shërbyer atdheut të tij të robëruar, Ahmeti i rreket punës me përkushtim të zjarrtë, për krijimin e Forcave të Armatosura të Kosovës. 

Mirëpo, këtë objektiv nuk arrin ta realizojë deri në fund, sepse duke parë angazhimin e tij serioz dhe dëshirën e vërtetë, për të ta bërë Kosovën me ushtri sa më të mirë, një dorë e zezë, (padyshim dorë tradhtie) e qëllon fshehtazi dhe e vret, në natën e vonë të 21 shtatorit 1998, në Tiranë.

Tre tribun liberator :Ahmet Krasniqi,Ilir Konushevci ,Azem Hajdari

Ishte ky një atentat i kurdisur tradhtie, që e indinjoi opinionin e gjerë liridashës shqiptar, i cili, tek Kolonel Ahmet Krasniqi kishte mbështetur shpresën e luftës çlirimtare dhe çlirimin e definitiv të Kosovës.

 Pjesëmarrja tepër masive e njerëzve në ceremonialin e përcjelljes mortore, që iu organizua në kryeqytetin e Shqipërisë, ishin dëshmi e dashurisë dhe adhurimit të figurës madhore të Ahmet Krasniqit, ushtarakut dhe luftëtarit të devotshëm atdhetar, oficerit me përgatitjet me te larta shkollore dhe ekspertit të dëshmuar për aftësi të jashtëzakonshme në artin luftarak, që spontanisht dhe pa asnjë dilemë ia ofruan zgjedhjen Ministër i Mbrojtjes së Republikës së Kosovës dhe komandant i Forcave të Armatosura të Republikës së Kosovës – FARK, në të cilat detyra u vra me atentat, për t’u përjetësuar në dhembjen krenare duke zënë vendin e nderit në panteonin e figurave më të shquara të kombit shqiptar.

Ahmet Krasniqi

Kolonel Ahmet Krasniqi është autor i shumë punimeve studimore e publicistike, që janë botuar nëpër gazeta e revista profesionale. 

Gjithashtu, ka lënë të pabotuara edhe disa dorëshkrime dhe një ditar, që janë interesante dhe me interes. Nga shënimet e tij shihet se ka qenë një lexues i pasionuar i krijimtarisë letrare, ka shkruar vjersha dhe ka qenë adhurues shumë i madh i pikturës. 

Nga shokët dhe miqtë, bashkëpunëtorët dhe të gjithë ata që e kanë njohur nga afër, mësohet se ka qenë një njeri i tepër i vacant, me virtyte të larta njerëzore, human, trim i vendosur, guximtar e besnik, optimist dhe modest, një patriot i pastër, besimtar i madh në forcën e popullit të tij. Ahmet Krasniqi la pas dy fëmijët e tij Florentin dhe Teuten.


*****

Ilir (Halit )Konushefci u lind më 20 qershor të vitit 1969 në fshatin Llugë ( komuna e Podujevës). Ishte fëmija i tretë i Halitit dhe nënës Nazmie. Ishte i martuar me Luljeta Ramadanin nga Ferizaj. kanë një vajzë - Nertilën. 

Fëmijërinë e kaloi në fshatin e lindjes. Shkollën fillore e kreu në fshatin Lluzhan, të mesmën në Podujevë dhe u regjistrua në Shkollën e Lartë në Ferizaj të cilën nuk arriti ta përfundojë për shkak të aktiviteteve.

Familja e Ilir Konoshevcit u shpërngul nga fshati Konushefc dhe është vendosur në fshatin Llugë të Podujevës. 

Rrjedh nga një familje me tradita patriotike ku gjatë Luftës së Dytë Botërore kishte pjesëtarë që u mobilizuan në radhët e forcave progresive. 

Kjo traditë u vazhdua edhe gjatë luftës së fundit kundër pushtuesit serb ku në radhët e para të UÇK-së, përpos Ilirit, ishte edhe vëllai i tij Saimir Konushefci, i cili dha një kontribut të madh pas legalizimit të UÇK-së në Llap, në shtrirjen, organizimin dhe furnizimin e saj. 

Ishte në moshë te re kur në Kosovë ndodhnin ngjarje të rendësishme,protesta, demonstrata, greva etj., përmes të cilave shqiptarët shprehnin qëndrimet e tyre kundër pushtetit serb, i cili pretendonte të bëhej absolut në Kosovë ne mesin e te cilave e gjejme Ilirin si në Ferizaj, Prishtinë etj.

Viti 1989 mbeti i paharruar për Ilirin; u vranë dy bashkëfshatarët (idolët) e tij, Afrim Zhitia dhe Bedri Sokoli. Në atë kohë Iliri theksonte: “Këto vrasje dhe vrasjet e tjera, do ta forcojnë edhe më shumë moralin dhe idealin tonë në rrugën e çlirimit të Kosovës”.

Fundi i viteve nëntëdhjetë karakterizohet me paraqitjen e jetës plurale, pluralizëm i cili konsiderohej si front legal i organizuar kundër synimeve nënshtruese të okupatorit, ku në këtë lëvizje Iliri dha një kontribut të jashtëzakonshëm, mirëpo, Iliri dhe shumë shokë të tij, shpejt e kuptuan se filozofia e një politike të pritjes është e pasuksesshme. 

Kështu filluan që të mendojnë për gjetjen e rrugës së mundshme për realizimin e çështjes madhore, lirisë së Kosovës, përmes luftës së armatosur. Si pasojë e kërkimit të rrugëve të tjera për çlirim, pas bisedimeve dhe konsultave të shumta me 13 maj 1992 , Ilir Konushevci , së bashku me shokët: Rexhep Uka, Selim Haziri, Naim Hyseni, Lulëzim Podvorica, Naim Haziri, Bejtush Llugaliu dhe Shaip Haziri, themelojnë grupin ilegal apolitik me emrin “Shqiponjat“, i cili do të organizohej për t’iu kundërvënë secilit që drejtpërsëdrejti rrezikonte pasurinë dhe gjërat e njerëzve në Kosovë, por duke mos lënë anash as strategjinë luftarake.. 

Kjo vërehet në betimin e dhënë, ku thuhet: “Betohem para flamurit dhe para shokëve se detyrat, të cilat i parashtron grupi, do t`i kryej me besnikëri dhe nëse është nevoja edhe jetën do ta jap për realizimin e idealit tonë”.

 Ky grup, në vitin 1993 (qershor), bie në kontakt me LKÇK-në. Edhe pse në mes tyre kishte disa dallime të vogla sa i përket mënyrës së organizimit, megjithatë gjendet mënyra për bashkëpunim, sepse të dy palët mendonin se çlirimi i Kosovës mund të realizohej përmes luftës së armatosur.

 Njësiti “Shqiponjat“ pranon që t`i ndihmojë ata në shpërndarjen e organit të LKÇK-së “Çlirimi”. Ky bashkëpunim zgjati gjer nga fundi i vitit 1993 dhe fillimi i vitit 1994.

Ilir Konushevci

Në qershor të vitit 1996 ky njësit bie në kontakt përmes Rrustem Mustafës - Remit, me komandant Zahir Pajazitin dhe nga ajo kohë ishte vazhdimisht krah për krah me të. Zahiri thoshte: “Ia kam lakmi Ilirit për qëndrim, guxim dhe sakrificë”.

Pas vrasjes se Zahirit, Hakifit dhe Edmondit më 31 janar 1997, në fshatin Pestovë afër Vushtrrisë, me sugjerimin e shokëve (Selim Haziri, Naim Hyseni dhe Naim Haziri), kalojnë në ilegalitet në një banesë në Prishtinë për disa ditë dhe nga këtu vendosin që të kalojnë në Shqipëri. 

Nga ajo kohë, Iliri, në rrethanat e krijuara në Shqipëri, ndryshoi formën e veprimit të tij, por duke mos u larguar asnjëherë nga betimi i dhënë për të luftuar gjer në fund për çlirimin e Kosovës. 

Ilir Konushevci dhe Dr.Hazir  Mala 

Atje filloi të bashkëpunojë me bashkëluftëtarët e Zahirit, si me Adrian Krasniqin, me të cilin ishte i pandarë deri në vdekjen e Adrianit., Qerim Kelmendin, Mujë Krasniqin, Ismet Abdullahun, Murat Ajetin etj. 


Ilir Konushevci  në Shqipëri punoi në furnizimin me armatim në nivel të vendit, detyrë e cila ishte shumë e vështirë. Këtë detyrë e kryente kryesisht me Ardian Krasniqin (pas vrasjes së Luan Haradinajt). 

Pasi formuan rrjetin e bashkëpunëtorëve, Iliri dhe Ardiani disa herë erdhën në Kosovë, me qëllim të riorganizimit të radhëve të UÇK-së, si dhe koordinimit të punëve me rrethet e tjera, sepse pas vrasjes së Zahir Pajazitit shumçka nuk ishte si më parë. 

Pas vdekjes së Zahirit, Iliri e përfaqësonte ZOLL-in në Shtabin Qendror.

Me 16 tetor 1997 vritet dhe Ardian, gjate nje sulmi te Stacionit te policisë serbe në Kliqinë të Pejës. 

Vrasja e tij ishte një humbje e madhe për shokët, për UÇK-në e veçanërisht për Ilirin, sepse ata pos të tjerash ishin edhe shokë të pandarë të aksioneve. 

Pas këtij rasti, Iliri ngarkohet nga shokët me rolin kryesor për sjelljen e armatimit në Kosovë. 

Gjatë gjithë kohës sa punoi në këtë detyrë, ai hyri në Kosovë mbi tridhjetë herë, duke sjellë armatim të llojllojshëm, nga armët e brezit e deri tek armatimi kundërtank. Iliri, pos që punoi rreth furnizimit me armatim, kontribuoi shumë edhe në sjelljen e eprorëve profesionistë në radhët e luftëtarëve të lirisë.

Kur pritej që përmes Ilir Konushevcit  në Kosovë të futeshin oficerë të lartë për në UÇK, kur në Kosovë zhvilloheshin ofensiva të ashpra dhe të cilat paralajmëronin një luftë frontale, atëherë kur pritej dhe kërkohej më së tepërmi sjellje e armatimit, derisa ishte duke kryer si çdo herë detyrën e tij me përkushtimin më të madh, u vra në mëngjesin e hershëm (rreth orës 2:00) të datës 9 maj 1998 atje ku me se paku pritej, në një pritë të organizuar nga dora e zgjatur e pushtuesit serb, së bashku me mjekun Dr.Hazir Mala, derisa udhëtonin për në Bajram Curr, me një kamion të ngarkuar me armatim. 

Vrasja e Ilirit shkaktoi një humbje të madhe për tërë vendin e në veçanti për UÇK-në dhe Shtabin e saj Qendror. Dëshmori Ilir Konushevci në radhët e UÇK-së shkroi rreshta të pashlyer në historinë tonë kombëtare, ishte ndër themeluesit e UÇK-së në Llap dhe është njëri ndër themeluesit dhe mbështetësit e sektorit të logjistikës për UÇK-në në përgjithësi dhe per ndere te Tij Komanda e Logjistikës së TMK-së, me krenari e mban emrin Tij...



“Mbrëmjen e 8 majit 1998 Ilir Konushevci, miku i tij, mjeku tropojan Hazir Mala dhe një pjestar i UÇK-së që shërbente si shofer, ishin nisur me një kamion me armë në drejtim të Bajram Currit. 

Për të shmangur ekspozimin dhe kontrollet e policisë ata janë nisur sapo ka rënë nata dhe zgjodhën rrugën e vështirë të Qafë Malit. 

Rreth orës 02.00 pas mesnate, kamioni ka ndeshur në një pengesë që u kishte bllokuar rrugën sapo kalon fshatin Miliskajë. 

Një grup personash të armatosur ka qëlluar drejt kamionit, nga një shkëmb i thepisur anës rrugës, duke plagosur shoferin e kamionit dhe kosovarin Ilir Konushevci.

Si rezultat i zjarrit të hapur nga Konushevci është plagosur rëndë dhe më pas ka gjetur vdekjen një nga autorët e pritës, i cili më pas rezultoi se ishte nga Tropoja. 

Shoferi i kamionit është tërhequr duke hapur zjarr në një pozicion më të sigurt dhe ka mundur ti mbijetojë pritës.

Dr.Hazir Mala 

Ndërsa mjeku 60-vjeçar Hazir Mala ka hedhur mbi shpinë Konushevcin e plagosur dhe është nisur drejt fshatit më të afërt për të kërkuar ndihmë. 

Mjeku Mala ka ecur për më shumë se një orë me Konushevcin e plagosur mbi shpinë, deri sa ka ndeshur serish në autorët e pritës. Këtë radhë sulmi ndaj tyre ka qenë vdekjeprurës dhe trupat u janë bërë shoshë nga plumbat.

Vrasësit janë mundur të fshehin gjurmët, duke i hedhur trupat e masakruar të dy dëshmorëve të UÇK-së poshtë një ure, dhe mëpas i mbuluan me gurë.

Fatmir Haklaj 

Mediat shqiptare të kohës raportojnë se Fatmir Haklaj është njoftuar për vrasjen dhe ka shkuar në vendngjarje. 

Të vrarë ishin miku i familjes Ilir Konushevci, dhe mjeku Hazir Mala, babai i shoferit të tij, Arjan Mala.

Sipas këtyre raportimeve, kur merr vesh se në Bajram Curri po atë natë ka patur një tjetër të vrarë (Agim Demiri), atëherë Fatmir Haklaj bën lidhjen mes viktimës dhe pritës së Miliskajës.

Për Fatmir Haklajn, sipas medieve shqiptare, nuk kishte më dyshim se Demiri kishte qenë autor i pritës së Miliskajës, dhe për këtë shkak u hakmor aty për aty, duke i vrarë dhe të vëllain, Bislim Demirin, në qytetin e Bajram Currit. 

Vrasja e dy dëshmorëve të UÇK-së, Konushevcit dhe Malës, vazhdon të jetë e pazbuluar nga organet e drejtësisë.

– Kush ishte vënë në dijeni për lëvizjen e kamionit me armë drejtë Tropojës atë natë?

– Kë kishte takuar Mërgimi në kryeqytet përpara se të nisej drejt Bajram Currit?…etj.etj. Edhe pas 20 vjetësh ngjarja e Miliskajës mbetet e mbuluar me mister!

Izet Haxhia 

“Autorët e vrasjes së Ilir Konushefcit dihen kanë qenë vëllezërit Bislim e Agim Demiri dhe disa të afërm të tyre. Bislim Demiri ka qenë një bashkëpunëtor i njohur i UDB-së serbe që në kohën e embargos ndaj Jugosllavisë, kohë kur ky person hynte e dilte lirshëm ne Kosovë duke bërë kontrabandën e naftës, por e rëndësishme është të dihet se kush ishin urdhëruesit e kësaj vrasje. Ilirin kam pasur fatin ta takoj tek kulla e Haklajve në vitin 1998 dhe në bisedë e sipër, ai i zemëruar tha se ose do më vrasin ose do t’i vras ata në Tiranë dhe kishte fjalën për grupin e “Rognerit” të cilët po i nxirrnin njëmijë pengesa në furnizimin me armë të luftëtarëve në front të UÇK-së. Si duket grupi i Rognerit u tregua më i shpejtë me ndihmën e Klosit dhe e eliminuan këtë luftëtar te madh, patriot e të ndershëm te Kosovës”,- u shpreh Haxhia.

Iliri ishte kala ne vete ,dhe njeriu me besnik qe kishte struktura e UÇK-se, sepse ai vepronte si urë lidhëse dhe ne afrimin e bashkëpunimin e te gjithë atyre veprimtarëve që donin të rreshtoheshin ne luftën e UÇK-së, dhe kjo nuk i shkonte në favorë armikut , por edhe disa individëve apo grupeve qe vetën e quanin „komandantë te SHP“e qe kryesisht qëndronin ne Tirane dhe disa vende te perëndimit.

Ku ishte SHIK i Shqipërisë, por edhe ai i Kosovës që nuk e parandaluan vrasjen e tij, ku janë këto shërbime qe edhe sot e kësaj dite nuk dhanë informacion para familjes dhe organëve te drejtësisë së Kosovës se  kush dhe pse u vra Ahmet Krasniqi ,  Ilir Konushevci e Hazir Mala!?

Pse dhe ku humbi pa gjurmë kamioni me plotë armatim dhe dy punëtore te SHIK-te, qe ishin ne përcjellje te komandantit e te cilët janë te njohur për shikistin  Fatos Klosi.

Nëse ! Me te vërtet nuk dine asgjë atëherë del se nuk kanë funksionuar dhe punuare ne shërbim te ruajtjes se integritetit te shtetit dhe figurave me ndikim ! 

Atëherë linde pyetja, për cilin shërbim kane punua , nëse për këtë vrasje dhe vrasjet e tjera qe janë bë nuk dine asgjë!?

Ku janë institucionet e dy vendeve qe edhe pas 20 viteve nuk kanë filluare as te vetmin hetim për zbardhjen e vrasjeve makabre!

Pse gjate gjithë këtyre viteve u tentua qe te zbehet dhe minimizohet veprimtaria e tyre nga ata „komandantë e përfaqësues politik te UCK-se“ duke mos bere as edhe një hape ne prezantimin e veprimtarisë se tyre para opinionit , por edhe ne ndriçimin e vrasjeve!

Pse informimi i mbare opinionit Shqiptare nga RTK-se, por edhe mediume te tjera nuk ka qene ne nivelin dhe transparencën e duhur , duke mos i dhënë hapësire sikur ne raste te atyre dëshmorëve qe ishin pjese e strukturave te LPK-se apo edhe te LDK-se.Kjo është e turpshme ! Dhe le shume për te dyshuare!

Ku janë ata „komandantë dhe përfaqësues politik te UCK-se“ te cilët nuk përkulen para varrit te tij ne Tirane tani e 20 vite .

Jo jo ! ju „komandant e përfaqësues politik te UCK-se“ por edhe institucione te vendit nuk e dini as për familjen e tyre ku jetojnë dhe si , sepse ata nuk ishte vegël dhe nënshtrues të ideologjive dhe politikave destruktive te disa nga udhëheqësit e partive politike qe ishin përçarëse ne mes te popullit . 

Ata ishin të drejtë dhe të përkushtuare për ta çuar amanetin e bashkëluftëtarëve, por edhe te gjithë atyre qe ne kohëra te ndryshme u flijon për lirin te cilën e gëzojmë ne sot.

Pse heshtni ! Ju institucione te Kosovës qe lirinë ua sollën mijëra dëshmorë me sakrificën dhe gjakun e tyre! 

Veproni se e keni obligim kombëtare e kushtetues, veproni me drejtësi për ta ndalur dhimbjen dhe lotët e fëmijëve të tyre dhe shume nenave e fëmijëve te tjerë..veproni sa nuk është bere vone se do te ju bie mallkimi ne fëmijët tuaj .

Ahmeti, Iliri ,Haziri etj.ishin dhe do te mbesin gjithmonë ne zemrat e popullit te cilët dine ta nderojnë dhe respektojnë kontributin e tyre  për lirin e Kosovës ....

Flori Bruqi