Kur bijtë e shqipes fluturuan nga Amerika drejt Kosovës

Vehbi Bajrami

19 vjet më parë, Batalioni Atlantiku u nis nga Yonkers, New York, për t’iu bashkuar UÇK-së – Marrë nga libri “Shqiptarët e Amerikës” i autorit Vehbi Bajrami

YONKERS – Gjenerali i Ushtrisë Shqiptare, Asllan Bushati shqipton urdhërin “Gatitu” për ushtarët. Pastaj, udhëheqësi i batalionit “Atlantiku”, Hysni Syla dhe ish komandant i Flotës Ushtarake Detare Shqiptare (FUDSH), Skënder Doçi parakalojnë para ushtarëve. Më pas, si në kor, dëgjohet zëri i fuqishëm: “UÇK, UÇK”, një thirrje kjo e dëgjuar shpesh në mbledhje e demonstrata të shqiptarëve që kur kjo ushtri rroku armët dhe i doli përballë armikut shekullor.
Ditë e ftohtë prilli e vitit 1999. Aleanca ushtarake e NATO-s vazhdon bombardimet e trupave serbe nga ajri, ndërsa në tokë Ushtria Çlirimtare e Kosovës lufton ballë për ballë me armikun dhe thërret bijtë e vet nga diaspora për t’i dhënë grushtin e fundit forcave serbe që kanë zbrazur gjysmën e Kosovës. Sot është një ditë e veçantë për gjithë diasporën e Amerikës: ajo nis ushtarët e vet për në luftë. Sot bijtë e shqipes marrin fluturim drejt vendlindjes. Ajo deri tani i ka parë djemtë në demonstrata, në mbledhje e në fushata për të mbledhur ndihma për ushtarët tanë në frontin e luftës. Të gjithë këta njerëz që kanë ardhur sot në Yonkers nuk kanë asistuar kurrë më parë në një ceremoni të tillë, të ngarkuar me kaq shumë emocione e krenari.
Në oborrin e restorantit “Royal Regency” në Yonkers të New York-ut, ushtarët e veshur me uniforma të bukura të batalionit “Atlantiku” janë rreshtuar në kolona të gjata dhe përcjellin fjalimet e urdhërat e eprorëve, për të bërë betimin para se të lënë Shtetet e Bashkuara të Amerikës, për t’iu bashkuar luftëtarëve të UÇK-së. Janë çaste me të vërtetë solemne. Pranë janë të afërmit e tyre që kanë ardhur këtu t’i përcjellin. Deri para pak çastesh ata qenë njëlloj. Thirrja e atdheut i veshi një pjesë me uniformën e ushtarit. “Vullnetarët që sapo bënë betimin, qysh sot numërohen ushtarë të UÇK-së dhe e ndjejnë veten krenarë që po shkojnë për të luftuar për çlirimin e Kosovës kreshnike nga bisha gjakatare serbe”. Janë fjalët e ish komandantit të FUDSH-së, Skënder Doçi, i cili pasi i hedh një vështrim kolonave të batalionit falënderon ushtarët dhe familjet e tyre për ndjenjat e larta patriotike që po shprehin në këto momente historike.
– Ne shkojmë në luftë për të fituar dhe do të fitojmë, sepse ne luftojmë në tokën tonë, për atdheun tonë, për lirinë e popullit tonë-, thotë ai me një ton ushtarak të lartë dhe, më pas, jep premtimin: – Duke kujtuar historinë e popullit tonë, luftërat e pandërprera të të parëve tanë, amanetin e martirëve të rënë për çlirimin e atdheut, ju premtojmë se do të tregohemi trima të zgjuar, të pamëshirshëm ndaj armikut gjakatar, të shkathët e dinakë dhe do të bëjmë të pamundurën për çlirimin e Kosovës. Të rinjtë e përfshirë në urdhërin për mobilizim të Shtabit të Përgjithshëm të UÇK-së, të paraqiten për regjistrim dhe për të filluar përgatitjen ushtarake me moton: “Sa më shumë djersë në stërvitje, aq më pak gjak në luftë”.
Batalioni “Atlantiku” përbëhet nga shqiptarë të të gjitha trojeve tona etnike, siç është e përbërë edhe vetë UÇK-ja, siç e ka vënë në dukje edhe kryeministri i qeverisë së përkohshme të Kosovës, Hashim Thaçi në letrën drejtuar ushtarëve.









UÇK-ja që në fillim qe bërë objekt sulmi nga një pjesë e gazetarëve dhe politikanëve të huaj, mjerisht edhe të disa shqiptarëve. Ndërkohë që në malet e Kosovës, ushtarët tanë po jepnin jetën duke mbrojtur vendin, nga zyrat e disa politikanëve e redaksive dëgjoheshin sulme e etiketime kundër tyre. Banda kriminale e Millosheviçit kishte marrë disa mesazhe nga jashtë: “Është çështje juaj e brendshme se si do të përballoni këta terroristë”. E merr fjalën komandanti i batalionit “Atlantiku”, Hysni Syla. Me një ton të lartë ushtaraku ai u jep përgjigjen e merituar atyre që akuzojnë djemtë trima të UÇK-së, të cilët, siç thotë ai, nuk rrokën armët e as morën vdekjen në sy për mjekrën e Marksit e as të Leninit, as për “lodrat” terroriste të Bin Ladenit; as për bashkimin e vëllazërimin e rremë e as për internacionalizmin e mallkuar proletar. I vetmi flamur i tyre ishte dhe është flamuri kuq e zi me shqiponjën dykrenare. I vetmi ideal i tyre ishte dhe mbetet liria e demokracia, çlirimi dhe pavarësia e Kosovës nga regjimi më barbar që ka njohur historia e njerëzimit në këto 50 vjetët e fundit.
Elinda Muriqi, më e vogla në radhët e “Atlantikut”, është vetëm 16 vjeç. Ajo ishte nxënëse në një shkollë të Bronx-it. Babai i saj Ramizi, tashmë gjendet në luftë. “Vendlindja na thërret”, thotë kjo vajzë e brishtë, moshataret e së cilës kanë problem se si ta kalojnë sa më këndshëm kohën e lirë e si të vishen sa më bukur. Ndërsa ajo ka veshur uniformën ushtarake.
Kush më shumë se nëna brengoset për fëmijën?
Por këto nëna që po u rrinë afër djemve të tyre sot, kanë vënë atdheun mbi gjithçka, ndaj po i përcjellin bijtë e tyre për t’i sjellë atij lirinë e pritur prej shekujsh. Aishe Shala, nipi i së cilës Isa Kodra ka veshur sot uniformën e UÇK-së, duke folur në emër të nënave shqiptare të Amerikës shpreh krenarinë dhe lumturinë që ndjejnë ato duke lindur e rritur djem e vajza trime e patriote, të gatshme për të mos kursyer sa jetën e tyre.
Ushtarët nisen. Bëjnë gati plaçkat. Ata po lënë paqen dhe shkojnë drejt luftës pikërisht për të fituar paqen. Ndarje, lot, krenari, të gjitha ndjenjat janë bashkuar këtu.
-Mirupafshim bir! – thërret nëna përmes lotëve.
– Mirupafshim nënë!- ia kthen i biri duke u përpjekur të mbajë lotët.


Varret e tyre – përmendore e lirisë


Yonkers, tre vjet më vonë duke përcjellë tre arkivole të tri shqipeve…

Në të njejtin vend prej nga u nisën ushtarët e batalionit “Atlantiku” për të luftuar në Kosovë, mërgimtarët tanë, me numër më të vogël janë mbledhur sot për t’u dhënë lamtumirën tre heronjve të rënë dëshmorë të këtij batalioni: Ylli, Agron dhe Mehmet Bytyçi. Menjëherë pas përfundimit të luftës, siç u mor vesh më vonë, forcat serbe i kishin zënë ata dhe i kishin pushkatuar.
Deri në shtator të vitit 2001 familja jetoi me shpresë. Shpresa të mban gjallë, por edhe të mashtron…Shpresa u thoshte prindërve se ndoshta ata mund të ishin diku në burgjet e Serbisë e ndoshta dikur do të dilnin. Por, pritja e gjatë një ditë mori fund. Lajmi mori dhenë e u përhap me shpejtësinë e rrufesë: vëllezërit Bytyçi u gjetën në një varr në Serbi. Në fund të shkurtit të vitit 2002 trupat e tyre u sollën në Kosovë dhe në fillim të marsit, u prunë në Shtetet e Bashkuara.
Se ç’ma pushton një brengë shpirtin e bërë akull nga dhimbja. Një pyetje po ma çpon trurin si me tryelë: Ç’po ndodh kështu me shqiptarët e Amerikës? Pse kaq pak njerëz sot në varrimin e tyre? Vëllezërit Bytyçi nuk luftuan për asnjë parti apo grup politik, por për mbarë popullin e Kosovës që të jetonte i lirë. Në Yonkers shoh bashkatdhetarë të ardhur nga Dallas-i e Detroit-i, por shumë nga ta që banojnë në New York nuk kanë ardhur. Po klerikët tanë ku janë? Imam Muhamet Osmani ka ardhur i vetëm. At Arthur Liolini ka dërguar një letër… Po të tjerët? As kanë ardhur, as kanë dërguar letra e as kurora. E po ku janë pra sot shqiptarët tanë? Pse nuk kanë ardhur sot këtu të ngushëllojnë babain e nënën e dëshmorëve për t’ua lehtësuar sado pak dhimbjen që po u çan zemrat?
Dëgjoj Ahmet Bytyçin, babain e dëshmorëve tek flet para mërgimtarëve tanë:
– Nuk kam lot se dëshmorët nuk qahen, – thotë ai. – Dy lot që derdha në Kosovë, i derdha për lirinë e saj këto ditë që shkova atje, pas 23 vitesh mërgimi. Djemtë e mi janë dhe djemtë tuaj se ata e flijuan jetën për lirinë e të gjithë shqiptarëve të Kosovës.
Skënder Doçi, ish – komandant i FUDSH-së që pat përcjellë tre ushtarët tanë në Kosovë para tri vitesh, ndodhet edhe sot në krye të ceremonisë ushtarake për t’u dhënë nderimet e fundit heronjve të lirisë. Fjalët e tij të fundit “Lavdi” përsëriten njëzëri nga ish ushtarët e batalionit “Atlantiku”.






Arbër Muriqi dhe Ukë Lushi, ish ushtarë të këtij batalioni, flasin për herozimin e vëllezërve Bytyçi atje në fushën e betejës për të çliruar Kosovën. Sot gjendet me ne edhe miku i shquar i shqiptarëve, ambasadori William Walker. Ishte ky që denoncoi botërisht masakrën e Reçakut. I shoqëruar nga një grup bashkatdhetarësh ai shkoi në Kosovë për të sjellë këtu trupat e heronjve.
– Gjatë vizitës sime të fundit, – thotë ai, – unë shkova në Kosovë për një arsye krejt tjetër nga të mëparshmet. Unë shkova atje si simbol i njërit prej miqve të shumtë të Kosovës në Amerikë, duke sjellë me vete edhe një mesazh, jo për lirinë e arritur, por për dhimbjen që ndjej për të rënët. Jo një premtim për të ardhmen, por një brengë të së shkuarës. Jo sa shumë është fituar që nga dëbimi i së keqes, por sa shumë vuajtje dhe dhembje ka kushtuar dëbimi i saj.
Fjalët e tij ngjallën emocione të fuqishme tek të afërmit dhe tek miqtë e tre martirëve, si edhe tek të gjithë përfaqësuesit e organeve të ndryshme të shtypit që kanë ardhur për të pasqyruar këtë ceremoni prekëse.
Ambasadori Walker ndalon për një moment. U hedh një vështrim të ngrohtë pjesëtarëve të familjes Bytyçi dhe bën një krahasim ndërmjet tre heronjve dhe djemve të tij.
– Unë, – tha ai, – jam baba i tre djemve që kanë pak a shumë moshën e tre të rinjve që ne po u japim lamtumirën e fundit. Thjesht, unë nuk mundem ta imagjinoj dot se çfarë do të ndodhë me mua e me familjen time, sikurse të humb djemtë e mi: sikur të na i marrin ata në kulmin e rinisë, pa e ditur se ku janë e si janë për muaj të tërë, e jo më të marrësh vesh një ditë, me kthimin e tyre që duket pranë, se janë ekzekutuar pamëshirshëm dhe barbarisht nga kasapët e tyre. Kush nuk mund të nderojë kujtimin e tyre?- pyet ambasadori Walker. – Kush nuk mundet të vajtojë humbjen e pazëvendësueshme të familjes, të komunitetit, i cili u kujdes për ta dhe të shtetit në të cilin ata u rritën dhe e donin aq shumë? Kosova ka përjetuar shumë histori tragjike, por të rralla janë ato që krahasohen me tragjedinë e vëllezërve Bytyçi, këta tre vëllezër trima, të dashur dhe vetëmohues.
Pas fjalimeve turma e njerëzve përkulet e heshtur mbi arkivolet e heronjve para se të vendosen përgjithmonë në tokën e bekuar të Amerikës.
Pastaj, kortezhi i gjatë, me në krye ish ushtarët e UÇK-së, me flamuj shqiptarë dhe amerikanë, niset drejt varrezave.
Toni Vulaj me trumpetë interpreton muzikë funebre, ndër të tjera dhe melodinë e njohur, “Zoti e bekoftë Amerikën”.
Momentet e fundit të ndarjes me heronjtë. Aty është nëna e tyre që deri në këto çaste ka qëndruar si burrë. Por, edhe qëndresa ka një kufi. Bahrije Bytyçi, nuk përmbahet dot më. Kërkon të thotë diçka. Sytë e të gjithëve janë drejtuar nga ajo. Dhe nëna shpërthen:
– Ikët vullnetarë bijtë e nanës dhe dhatë jetën për liri. A doni që edhe nana juaj të vijë me ju?
Varret e dëshmorëve tanë u njomën me lot e u mbuluan me lule. Varret e tyre qysh sot e tutje – përmendore të lirisë.
Lavdi!…

Luftëtari i Batalionit “Atlantiku” Isa Kodra nga Nju-Jorku, hoqi dorë nga benificioni i luftëtarit të UÇK-së

NGA: TOMË PALOKA

Batalioni "Atlantiku"

Kur forcat terroriste serbo-okupatore në vitin l998 bënin masakra ne Kosovë, në Nju-Jork u formua Batalioni “Atlantiku” nga djemt më të mirë te kombit, të cilëve u rrahte zemra flake qe ti dalin Zot vëllëzërve të vet në Kosovë me moton: "Liri ose Vdekje”.

  

Kur numri i këtyre luftetarëve që gëzojne këtë benificion të luftetarit të lirisë së Kosovës eshte manipuluar dhe trefishuar, nga ca matrapazë nga Mitrovica që po jepnin çërtifikata të rrejshme te gjoja veteranit të luftës në Kosovë,kur dëgjon për këtë luftëtari i ri i lirisë së Kosovës, Isa Kodra e revolton kjo pa masë dhe heq dorë nga ky benificion i veteranit të luftës Çlirimtare në Kosovë si rast i vetedijes së lartë morale e nacionale për çka kishte shkuar të vdes për Kosovën.

Nëna e Isa Kodrës, Ylfete (Shatri) Kodra,në përcjellje të djalit të saj më të ri, Isës si heroinë e rrallë nuk iu shihte në sy asnjë pikë loti,duke i deshiruar djalit të saj që të kthehet ai bashkë me lirinë. Dhe,ashtu siç i kishte dëshiruar nena Ylfete ashtu edhe ndodhi, ngase ,këtyre forcave të UÇK-së në Kosovë iu bashkua edhe Aleanca me e fuqishme në botë NATO-ja, duke e sjellur lirinë e shumpritur ne Kosovë dhe duke u kthyer Isa Kodra në shtëpinë e tij në Nju- Jork bashkë me lirinë.



Ështe tejet simtomatike së Isaja, djali me i ri i Dr.Skender Kodrës kishte shkuar në atdheun e tij te luftoi kundër njërit diktator Sllobodan Milloshevi? që terrorizonte popullin e Kosovës, kurse djali tjeter, ushtaraku i Armates se SHBA-ve, Rexhep Kodra gjendej ne të njejtën kohe duke luftuar kunder diktatorit tjeter, Sadam Hysenit në një kontinent tjeter. Sëkendejmi, luftetarin e ri e trim, Isa Kodren e kishte shqetesuar pa mase rënija heroike e bashkluftetarit te tij të lavdishëm, Iljaz Kodres, të cilin edhe kishte patur fatin ta takojë dhe te ketë edhe njëherë me shumë forcë edhe trimëri në frontin e luftës kundër pushtuesit sërb në Kosovë.

Nderkaq, ky rast i heqjes dorë nga benificioni i veteranit të luftetarit të lirisë së Kosovës,Isa Kodres duhet të shërbejë si rast pozitiv edhe për të tjerë në Kosovë dhe në diasporë si rast më i mirë se si i ndihmohet atdheut ne konsolidimin dhe fuqizimin e shtetit të ri të Kosovës, ngase manipulanteve shumë shpejt do tiu hiqen maskat e keqpërdorimit me Emrin,”Veteran i Luftës në Kosovë.


*****

Floripress


http://articles.baltimoresun.com/1999-06-25/news/9906250234_1_kosovo-kodra-ethnic-albanians

Kosovo carries costs but no regrets for N.Y. volunteers

An ethnic Albanian loses a foot, another innocence to a war against the Serbs
Peace In Yugoslavia

June 25, 1999|By NEW YORK DAILY NEWS

NEW YORK --

Haxhi Dervisholli lost a foot to a Serbian mortar. Isa Kodra lost his innocence.

Both were among several dozen New York City volunteers who went to fight for Kosovo as part of the Atlantic Brigade.

Neither has regrets.

"People I know feel sorry for me," said Dervisholli, 29, holding the stump where his right foot used to be. "But I feel proud of what I did."



Kodra was a 17-year-old from Brooklyn when he left two months ago to fight the Serbs. He returned home a battle-hardened 18-year-old man with Serbian blood on his uniform and horrific tales from his time fighting with the Kosovo Liberation Army.

Kodra, an ethnic Albanian and high school graduate, was a National Guard cadet considering a career in the U.S. Army when he decided to fight for his homeland. Because he had some knowledge of weaponry from his brief stint as a cadet, Kodra found himself leading rebels into skirmishes.

In phone calls home, he described how the Serbs tortured unarmed ethnic Albanians -- and the rebels' revenge.

"He told me how he found some girl who'd been raped by a Serb and how the KLA found the guy who did this and cut his fingers off," Kodra's sister Kymete said.

The war also took a psychic toll.

"He said he had to bury hundreds of people," Kymete said. "He can't look at his fingers because he sees the dirt under his fingernails and it reminds him of burying the dead."

Dervisholli moved to Brooklyn two years earlier from a Pristina suburb and found work as a roofer. But with the Serbs engaged in "ethnic cleansing" in Kosovo, Dervisholli joined the rebels. After two weeks of training, he was sent to the front.

For the first few weeks, the war consisted of skirmishes with Serbs. At night there were sing-alongs by bonfires accompanied by mandolins when the rebel fighters would marvel at the "beauty" of NATO's aerial assault.

"It's beautiful to see cluster bombs in the night," Dervisholli said.

On June 2, near Prizren, the rebel forces were trying to take Mount Pastrik, drawing Serbian forces out of their bunkers and making them easy targets for NATO bombs.

"They [the Serbs] started shelling, and the first shell hit my leg," he recalled. "I saw my boot opened from the bottom. The sides were peeled out. I tried to tie it because it was bleeding."

Dervisholli said fellow soldiers dodged Serbian sniper fire as they carried him to safety. "When I woke up the next morning I saw my leg was gone," he said.

Now, as Kosovo begins to rebuild, the two men will try to resume their lives.

Kymete Kodra said her brother says he's OK, but he sounds "like someone who has been to war."

Dervisholli said his insurance won't pay $15,000 for a prosthetic leg, and he's not sure how long he can afford to pay for his thrice-weekly rehabilitation sessions. "I knew this could happen," he said.

Time may dull their memories of Kosovo, but it won't erase them, an expert warned.

They will "always be living with these memories," said Yehuda Nir, an associate professor of psychiatry at Cornell University Medical College, who counsels Holocaust survivors and Vietnam veterans. "Time does not heal."

Pub Date: 6/25/99

"Gjurmët" si dëshmi e një jete vitale Libri"Gjurmë nëpër udhë" të Murat Z.GECAJ (ese)

Nga Përparim Hysi

Kur mbarova librin e MURAT GECAJT "Gjurmë nëpër udhë", vetvetiu më shkoi mendja tek një thënie e GORKIT që thotë diku:" Edhe gurët e udhës,po t'i shtrydhësh, janë të mbushur me kujtime". Edhe libri,i sapodalë (nuk pranoj që të jetë i fundit),i PROFESOR MURAT GECAJ është krejtësisht si një alamanak apo si album kujtimesh. Bukuria dhe vlera e tyre qendron në faktin se janë si një "blic" i një jete vitale. Kushdo që e njeh ( unë besoj që jam veç njëri) Professorin që ne, në intimitet, e thërresim BABUSHI, ka parë tek ai një njeri të kudogjendur, të papërtuar dhe i gatshëm që të të ofrojë çfarëdo ndihme. Nuk është bërë kund një promovim,event kulturor apo dhe historik ku të mos e shihje atë. Jo vetëm pjesëmarrës,por orator prudent e racional. E ndjen si detyrim, gati i ha trupi, nëse nuk reklamon me penën e tij, në median e shkruar apo internet, vetëm e vetëm që autori apo autorja e re, të bëhet sa më shumë i njohur për lexuesin. Nuk e zë gjumi, po nuk dogji nja 30 litra vajguri me hallet e botës. Dinamik si një djalosh nuk e ka për gjë që të jetë në gjithë evente kulturoro-shkencore, brenda Tiranës, po se po, po deri në Kamëz apo kudo që ka evente të tilla.
Nuk është fluturak, por me këmbë në tokë: i ditur dhe i urtë si një SOKRAT dhe i paepur dhe neveritës për çdo puthadorë partiakësh a liderësh.
E njeh dhe të mban mend sikur të ka njohur prej kohësh dhe, mjafton t'i bësh një zile,dhe ja tek e ke ballas. Kur i ndjek këto"gjurmët" e BABUSHIT, them me vete:-Ah, mor mik i mirë, këto nuk janë gjurmë npër udhë; këto janë bash jeta jote, më dinamike se kushdo: mbushur me miq e mikesha që ti u ke blatuar shpirtin e zemrën qelibar dhe ata ( jo të gjithë,se ka dhe mosmirënjohës dhe ti ata as që i zë në gojë,se je zemërmadh), janë munduar që sadopak të ta kthejnë atë kontributin tënd me vlerë.
Të thuaj se ke shkruar 17-libra, por vlera e një njeriu dhe krijuesi nuk matet me numra, por matet nga ajo se si vepron ai në jetë; si i ka raportet me njerëzit; a i shikon dot njerëzit drejtpërdrejtë në sy: a u bë mburojë kur deshën ta nëpërkëmbin dhe në një emrues të përbashkët, nëse zbres në fushën e mathematikës për të vlerësuar ty, PROFESOR; po ta them ballaçik: e ke ballin të bardhë e të bukur. Sado i ditur, bëhesh një me bashkëbiseduesin,për mos u mbajtur i rëndë. Je gati ta bësh shpirtin"fli" për dikë që ka hall. Sikur të bësh një anketim për njerëzit që ke ndihmuar gjatë jetës, atëherë duheshin tri shifra dhe, në vazhdim të"analogjisë", gjithmonë në fushën e matemati
kës, sikur për çdo ndihmë e kontribut, po të merrje nga një lek, sot do të haje me lugëfloriri dhe nuk do rrije atje tek kati i katërt, së bashku me KATERINËN (përfitoj nga rasti ta përshëndes,ZONJËN TUAJ TË NDERUAR) tek ca shkallë që,po të biesh, shkon drejt e në FERR. BABUSH ti je IDEALIST dhe idealistët kanë fatin e "SOKRATIT të vuejtun".
* * *
Kur them që "Gjurmët nëpër udhë" janë dëshmi e një jete vitale, unë jam krejt i saktë dhe nuk shkruaj me apriori.
Ke bredhur gati tërë EVROPËN dhe, veç EVROPËS, deri në AMERIKË. Sado që ke shkuar si vizitor, kudo ke lënë gjurmë. Kudo është ndjerë ai lapsi i mprehtë prej gazetari profesionist dhe jo vetëm kaq: ana më e shndritshme e kësaj "medaljeje shkrimesh", nëse shprehem kështu, është ajo e ATDHETARIT. Pse ke lënë gjurmë të tilla, porfili yt i bukur ka një shtrirje të madhe gjeografike që nuk e hedh dot në hartë. Për ty flitet tek"Vatra" dhe "ILIRIA" në Amerikë; për ty mund të botohet një libër me shkrime tek"Fjala elirë" në Londër; tek"Zemrashqiptare"; tek"Albemigrant" në Kanada; tek "Dituria" në Suedi; tek"Diellidemokrat" në Austri; në Zvicërr, në Itali dhe lëre, mandej, në KOSOVË apo në gjithë trevat shqiptare në Mal të ZI apo Maqedoni. Kudo... kudo. Adoleshencës kam parë një film gjerman"Muku i vogël". Mjegullash zë e më shfaqet (duket regjisori këtë kishte qëllim) që ky,MUKU i vogël ua kalonte të gjithëve me shpejtësi. Edhe ti,BABUSH, tërë jetës ke"bredhur me vrap", vetëm për t'u gjendur aty ku ofroje me zemërgjerësi çdo ndihmë. Por ç'të them më për ty, BABUSH? Më duhet një ditë e tërë dhe nuk mabroj dot. Le ta vazhdojnë shkrimin për ty, ato krijueset që ti, enkas për to,ke botuar tri antologji. Edhe tash, që, për fat të keq nuk ndihesh fort mirë, dukesh nëpër faqet i nternetit vetëm e vetëm që të reklamosh autorë apo autore.
Këto"Gjurmë", more BABUSH, le të zmadhohen në kohë se ti,vital siç je, ende për shumë kohë do lësh gjurmë me penë,po se po, por dhe me praninë tënde që zbukuron çdo mjedis. Urime, BABUSH! Ky shkrim të të bëhet shëndet dhe, së afërmi, do"festojmë" tek "GALAXI".

Milori i dasmës "Po bëre mirë, do të gjesh keq"

BET'HOVEN

Tregim

Nga Përparim Hysi

Kur ia tregova një plaku myzeqar këtë tregim që është ndërtuar mbi një ndodhi të vërtetë, ai m'u përgjigj flakë për flakë:" Këtej nga anët tona,për këta ropë që të mirën ta kthejnë me të keq, themi:" Fukarait që nuk njeh të mirën, kur e sheh që bëhet me "dy kupa", thyeja njërën që mos të harrojë të kaluarën". Dhe them që miku im myzeqar ka shumë të drejtë,po të nisesh nga shumë ndodhi në jetë Edhe Gjeniu i muzikës,BET'HOVEN, e vuajti mbi supe mirësinë e tij,sa e la me shkrim si një testament me vlerë.
* * *
Gjyshi im nga nëna ishte i pasur. Askënd nuk grabiti apo shfrytëzoi. Kurrë nuk la pa përkrahur fukarenjtë dhe ca më shumë, të varfër që kishin qoftë dhe një pikë gjak në pemën gjenealogjike të familjes së tij. E bënte të mirën dhe kurrë nuk ta zinte në gojë atë. "Në i zë në gojë,ç'ke bërë për të, kot që e ke bërë,"-thoshte. Qe sa babaxhan, aq dhe impulsiv.
Me shtatin sa një lis, tërë energji dhe i kudogjendur për miq e farefis. U bë një baba i vërtetë,për dy jetimë nga fisi i tij dhe, njëri prej tyre, kur u rrit apo siç thonë në Myzeqe"kur i zuri dhëmbi bukë", i ktheu shpinën dhe bëri sikur nuk e njihte fare. Gjyshi,ngaqë fëmijët i kish të vegjël, punën e bënte duke pajtuar punëtorë të cilëve ua paguante hakën një për një.
Jo vetëm kaq: në shtëpinë e madhe të gjyshit, një dhomë rrinte me derëhapur për çdo muhaxhir që kalonte asaj ane.
Muhaxhir? Këtyre anëve (gjyshi im ishte skraparli dhe shtëpinë e kishte mu në rrëzë të "TËNDËS SË QYPIT") mund të kalonin o sharrokë,o kallaisësh enësh prej bakrri dhe kurrë nuk kish ndodhur që ta gëdhinin jashtë.Jo vetëm kaq: të ngrënë e strehim,falas. Sheh ZOTI dhe mban shënim,- thoshte Gjyshi.
* * *
Nazif,- i thirri gjyshi njërit prej barinjëve. Shko zërë atë "Milorin" e shëndoshë, vëre mbi samar të mushkës dhe zbrit nja dy orë më tej në fshatin N... Martohet ZENUN fukarai dhe mos turpërohet me miqtë. E ke peshqesh i thuaj dhe të trashëgohesh!Pastaj kish nxjerrë nga porotfoli dy napoleonë flori si dhuratë të veçantë. Dhe urdhëri i GJYSHIT as që diskutohej. U tha, u bë! Epo me trashëgime, more ZENUN!
* * *
Kjo martesa e Zenunit ndodhi para lufte dhe, për të thënë të drejtën, Zenuni kish kohë me partizanët dhe erdhi koha që të luftohej dhe tek"TENDA e QYPIT". Epo kush nuk e ka dëgjuar atë këngën:" Në Tëndën e Qypit, lufta seç u ndez/ komandant Mehmeti: sulm po thërret"... Gjyshi im në luftë nuk mori pjesë, po ca furrabukë për ata të"Tëndës së Qypit" i pat pjekur. Jo vetëm kaq:por me kohë,djali i madh i gjyshit kish shkuar partizan me Brigadën e shtatë sulmuese. Kur mbaroi lufta, djali i gjyshit,dajua im,Enveri, jo vetëm filloi punë në Polici, por e mbajtën në Tiranë. Atje u bë dhe anëtar partie. U bë dhe me familje në Tiranë, ndërsa Gjyshi atje në atë fshatin malor dhe nuk ia çonte keq.
Po,kur mendon se çdo gjë e ke broth e për së mbari, atëherë duhet t'i ruhesh ndonjë të papriture me pasoja të mëdha. Jo më kot në BIBËL shkruhet:" Mos u gëzo,o i gëzuar! Mos u hidhëro, o i hidhërruar!".
* * *
Ka ndodhur aty pragvitit '50-të të shekullit të kaluar. Në fshatin e gjyshit partia e pushteti popullor kishin vendosur që të ngrinin një shkollë. Shkolla do ngrihej me kontributet e fshatit dhe pushteti kish dërguar një kuadro për ta shtruar problemin para fshatit. Ç'është e vërteta, njerëzit qenë fukarenj dhe,sado që buxheti për t'u ndërtuar nuk qe kushedi sa,por,megjithatë,askush nuk u ngrit të mbeshteste thirrjen e partisë e pushtetit. Koha kalonte dhe gjyshi im e humbi durimin.
-Me leje,- tha. Sa harxhe duhen,domethënë sa lekë duhen për ta ndërtuar këtë shkollën?
I deleguari që mezi priste,i hodhi sytë mbi shkresën e preventivit të shpezimeve dhe tha:-E gjithë ndërtesa bën tetëdhjetë mijë lekë!
Mirë,- tha gjyshi,- a ke njeri tjetër për të marrë paratë?
-Po ku do t'i marrë?- pyeti i deleguari.
-Tek unë, po ku tjetër?
-Po cili je ti që paske gjithë këto para?
-Jam Hekuran Pëllumbi,- tha gjyshi.
-Po qysh? Të gjitha?
-Të gjitha dhe dërgo këtë policin të vijë me mua.
Tërë fshati sikur u çlirua nga një barrë e rëndë dhe,ndërsa polici ndiqte gjyshin pas,i deleguari u bë zok me pendë,se ia kish arritur qëllimit.
* * *
Sa mbrritën në shtëpi, gjyshi e futi policin atje tek "dhoma" e tij (atje nuk futej kush tjetër). Në murin e dhomës ishte një kasafortë nga ato që kanë bankat. Por gjyshi "bankën" e kish ngritur me djersën e tij dhe, babaxhan siç qe nga shpirti, në sytë e mysafirit, nxori nga "vendi sekret" çelsin dhe hapi kasafortën. Tërhoqi pakon e parave dhe ia numëroi policit.
Ky,pasi mori paratë, kur po i dorëzonte, tha:- Ai, HEKURAN PËLLUMBI, e kish kasafortën dingas me para dhe zor se ka banka aq lekë sa ai.
Fjala? Po kot nuk thonë:-Doli fjala nga dhëmballa, mori 27 mëhalla! E kush nuk mori vesh për paratë e gjyshit tim të mirë. E kish marrë vesh dhe ai,Zenuni i"Milorit". Se Zenuni pas lufte qe ngritur me detyrë e kishte pushtet. Po veç luftës,Zenuni qe edhe vital dhe më kish bërë,kur thonë në Myzeqe,një qerre me fëmijë. E dëgjoi Zenuni dhe bëri si bëri, kur takoi gjyshin tim,e kish falnderuar për kontributin dhe, pak me terezi, i kish qarë hallin. Se vërtet qe zyrtar,po ja nuk ia dilte dot në kut dhe, nëse kish mundësi ky,"miku i tij" (është fjala për gjyshin tim), që t'i "huante" aty nja dyqind napolona. Natyrisht, që gjyshi ia dha si"hua" ato dyqind napolonat Zenunit,se nuk është turp të marrësh hua,-thoshte gjyshi. Hua merr dhe mbreti dhe jo Zenuni,- tregonte ai. Mirëpo kjo"huaja" e Zeunit u bë si ajo"qemania e Nastradinit" që avazin e kishte nga prapa. Pa u"ftohur pilafi i huasë së Zenunit", në shtëpinë e gjyshit tim ra mandata:gjyshin tim e shpallën kulak. Ia morën ç'kishte në kasafortë dhe e ngarkuan me taksa të rënda. Të birin që kishte në Polici në Tiranë, thirrën tek ministri dhe i thanë:- Babai yt nga sot është kulak.I ka pirë"gjakun popullit" dhe ty po të bëjmë thirrje:- Je me partinë apo me baban?
Unë,- paska thënë dajua,- po nuk desha babanë, nuk kam se si ta dua partinë?!!!
Ashtu, ë?!!! NGa sot, bëj dorëzimet dhe mbathja me gjithë familje tek babai-kulak. Babagjyshi nuk e duroi dot këtë"njollë" që për kohën të bënte pis. Iu kujtua Zenuni që,për kohën, qe goxha i madh për këto punërat e qeverisë.
Tani Zenuni qe në rreth tjetër, po ku pyet për rreth një mik?- mendonte gjyshi.
Shkoi, e gjeti dhe Zenunin i "Milorit", e priti me këmbët e para.
-Pse ke ardhur?- pyeti rëndë- rëndë.
-Po, ja,- kish folur gjyshi,- ndoshta e ke marrë vesh që më kanë shpallur kulak, pa të drejtë.
-Ashtu,ë? Pa të drejtë,- kishte shkërbyer fjalët e gjyshit,Zenun"PUNËRËNDI",- ti që më ke një bankë më vete atje në shtëpi dhe, ky pushteti i popullit, të të bëjë sehir,ë? Jo more?
Një më një do të t'i marrim ç'të kesh e mos të shoh më këtyre zyrave! Kjo përgjigje e vrau shpirtërisht gjyshin tim, ashtu siç ndodh që një vetëtimë shkrep për së kthjellti. Nuk kishte zhgënjim më të madh. Tri vjet me radhë,kulaku Hekuran Pëllumbi, pagoi atë që nuk kishte. Edhe,kur ia hoqën kulakllëkun, u pa me syrin e njerkës. Nga 15 fëmijët e dy djemëve të tij,asnjëri nuk u lejua të shkollohej.
Megjithatë, gjyshi im rroi gati 100-vjeç dhe ne, të gjithë nipërit dhe mbesat e tij, ishim gati ta mbaninm në krah.Kur e"ngacmoja" për"Milorin" dhe,veçanërisht,për"huanë e Zenunit", më thoshte:- I kam lënë"shahit" Zotin dhe unë nuk vdes pa e parë që t'I ndodhi ndonjë gjëmë. Sado pak paradoksale, por, kur gjyshi im, ish në vitet e fundit të jetës,këtij Zenunit të"MILORIT" i ndodhën dy gjëma njëra pas tjetrës. Dy djem të tij,humbën jetën aksidentalisht. Këtë gjëmë,- tha gjyshi,- nuk ia doja,se në fund të fundit, paratë letër janë dhe vihen prapë. Por ZOTI,- thoshte gjyshi,- lart është dhe poshtë shikon: të goditë atje ku të dhembë më shumë!.

*Çdo përkim me emrin Zenun është veç rastësi.

FRA NDUE VILA NUK U DORZUE

Nga Fritz RADOVANI:

                   

17 NANDOR 1946...

24 QERSHOR 1879 Oroshi i Mirditës së armëve të vjetra dhe të pakthyeshme të Atyne Maleve të mbushuna me heroi trima, i fali Kuvendit Fretenve një nga Martirët e nderuem dhe besnik deri në diten e vdekjes Fra Ndue VILEN. E njoha në vitin 1951, kur shkova tek Kisha Françeskane e Gjuhadolit me i ndihmue Meshë At Marjan Prelës...

Fra Ndou ishte një Burrë i shkurtë, i pafjalë, i heshtun dhe me një ecje të kujdesëshme, që shihej gjithnjë në orët e caktueme kur shkonte me i ra kumbonëve të Kishës. Shihej se kishte vështirsi në ecje, po nuk mund të kuptohej nga ne fëmijët kurr vuejtja që Fra Ndou kishte kalue pak vite perpara në hetuesinë e degës së mbrendshme të Shkodres në netët e mnershme të mesit Nandorit 1946, kur krimineli Zoji Themeli me Pjerin Kçiren, dy katila të pashpirtë i kishin shkue tek banesa ku flente per me i kerkue çelsat e Kishës per me futë arkat e armëve nder Elterë, bash ato ditë kur kishin arrestue fretnit At Donat Kurti, që ishte Drejtor i Gjimnazit, dhe Provinçialin At Mati Prennushi, me 15 Nandor 1946, të dy të njohun per qendresë e guxim të veçantë. At Donati u ndodh në Drejtori të Gjimnazit kur shkuen me e arrestue, dhe porsa i pau katilat e sigurimit të shtetit hyni në zyre dhe doli tek dera me çekiq në dorë e kur xhullijtë po afroheshin me armë në dorë, tue kujtue se At Donati don me u vetmbrojtë, At Donati u ul dhe me çekiq theu copa e grima vulen e Gjimnazit, tue ua pre perfundimisht rrugen e fallsifikimit të dokumentave.

Dy netë mbas, pra me 16 Nandor, Fra Ndou i kishte mësheh çelsat e Kishës dhe u thonte katilave se, “unë nuk i kam mbajtë kurr çelsat, prandej as, mos i kerkoni tek unë!”...

Nuk i besuen fjalës së Tij, po e moren dhe e masakruen në sigurim, aso kohe tek shtëpia e Pjeter Çiurçisë. Edhe pse flitet pak e aspak edhe per Fra Ndoun, dihet e sigurtë nga ata që e kanë pa me sy të varun aty nder ullinjë që pak janë torturue si e sa Fra Ndue Vila... E ato masakra i kanë vazhdue deri kah viti 1950, kur u sëmurë per vdekje...

Po, çelsat nuk i dorzoi se, nuk i dorzoi deri në vdekje!  Ka vdekë me 4 Maji 1956 pranë Vllazenve të vet, që nuk i preu në besë kurr, tek Kuvendi i Fretenve tek Arra e Madhe..

Asht kenë vorrosë në Vorrezat e tyne tek Kisha e Fretenve, dhe pësoi fatin e Tyne në vitin 1968, kur i tretne Eshtnat e Tyne në lumin Drinaz, pranë Urës Bahçallekut, me vendimin e drejtuesëve të “Revolucionit Kultural 1967”... Vrasësit e të vdekunve!

Vitët e fundit të jetës Fra Ndou shpesh persëriste: “Gjithë jeten time nuk njoha asnji Frat budallë, ishin Burra. Besë e Bujari e shperndanin kudo venin kamben e tyne me sandale.

Armët në Kishë i kanë futë vetë ‘ata’, se mi kanë kerkue çilsat mue e nuk ua dhashë...”

Vertetë që ka kalue kohë e gjatë dhe ajo ma e keqja që po na shoqnon në jeten tonë, edhe pse nuk e duem aspak asht “harresa”! Veprat e dobta ose edhe ata të kqijat, asht tue u punue vazhdimisht me ua lidhë gryken e thesit... “Mësheftësia dhe harresa” janë motrat e bakëqijve, që mbas vitit 1944, nuk dinte njeriu kujt me i vue gishtin per Burrni!

Mirditori i Oroshit Fra Ndue Vila e mbylli jeten e Vet me nder e Burrni.

Historia e pergjakëshme dhe njëherit e lavdishme e Françeskanëve të Shqipnisë, ka fillue njëheri me ardhjen e Tyne në Shqipni. Asht shumë interesant perkushtimi i Tyne në Trojet e Arbërit, ku me një zell e dashuni të pakufi Ata ngulitën nder zemrat e trunin e Shqiptarëve Formulen e pavdekshme nder shekuj “Fe e Atdhe”...E vdekja ishte si me le!

Këte e provoi Ajo Derë që shihni foton e saj nalt... Asht Dera e Burgut të Kishës! Ishe i vogel kur shkojshe me Nanen time tek Ajo Derë...E, Ajo Derë më tregoi komunizmin!

Fatkeqsisht, një kopje të çelsave të Asaj Derë të ngjitun me Kishen, prej ku u shkonte tek menca e Kuvendit, ose tek dera e kompanjelit të Kishës, e kishte kuzhinjeri Martin Tarri, i cili nga frika ua dorzoi oficerave të sigurimit në darkë me daten 16 Nandor 1946.

Atë natë mbasmesnate në të dalun të dritës së datës 17 Nandor, ngjau tragjedia e madhe e Kishës Fretenve, ku sigurimi i shtetit i drejtuem nga Zoji Themeli, Hulusi Hako, Dilaver Sadiku, Ali Xhunga dhe Pjerin Kçira me grupin e hamajve t’ arkave me armë, mbushën Elterët me ato armë, tue fillue nga Elteri i Shna Ndout...Ku shperndahej “Buka e Shna Ndout” e që agjenti Pjerin Kçira, e njihte ma mirë se të gjithë tjerët... Prandej edhe e vrau Ajo Bukë, per të cilen e pat paralajmërue me daten 15 Nandor, kur Dul Rrjolli me Pjerin Kçiren i vune prangat Provinçialit t Françeskanve At Mati Prennushit.

Armët u patne futë nder disa Kisha dhe çela Klerikësh Katolik në Veri të Shqipnisë, dhe mjaft prej Tyne u pushkatuene nga shteti diktatorial i terroristit Enver Hoxha, i cili me ata armë zbatoi urdhnin e shokut Stalin, të cilin e njoftoi pernjëherë per zbatim urdhni.

Gjithë Ai Kuvend në oborr ka një pemë blini... Ai bli asht dishmitar i masakrave që ka perjetue per sa vjetë e vjetë me Fretnit e Shqipnisë të gjakosun, të varun në degët e tija..

Ai Kuvend punoi per shumë shekuj per Shqipninë Europjane. Pikrisht sot, asht tue u punue per shkatrrimin perfundimtar të Asaj Ideje që sllavokomunistët me tradhtarët e vendit, po kerkojnë groposjen e Shtetit Shqiptar, tue hapë dyert e shkombtarizimit!

Kjo veper tradhtare dhe antifetare ndaj Klerit Katolik në Shqipni, ishte edhe dëshira e shumpritun e komshijve sllavo komunist të Titos, që per sa e sa shekuj u perpoqën dhe e vazhdojnë perpjekjen e tyne antishqiptare edhe sot per zhdukjen nga harta e Ballkanit të Shqipnisë së Shkambijve të Herojt të Perjetshem Gjergj Kastriotit Skenderbeut.  

            Melbourne, 22 Qershor 2018.

   

Mbresa letrare për fesivalin ndërkombëtar „Drini poetik“

Drita Lushi: Mbresa nga FNP "Drini poetik", 2018

KUR NË SKENË NGJITEN POETËT

Teksa shkoja drejt bibliotekës kombëtare “Pjetër Bogdani”, ku do të zhvillohej dita e parë e festivalit ndërkombetar “Drini poetik” i LSHK-së, ndër të tjera, i thashë mikut tim Azem Osmani (i cili na shoqëroi gjithë atë ditë mua dhe poeteshën Lumturi Ymeri në Prishtinë) se biblioteka ishte shumë e veçantë dhe e bukur. Ai më shpjegoi se ndërtimi i saj ishte mbështetur në tabanin kombëtar dhe po ta shihje nga lart, kishte formën e disa plisave, me kupola të bardha si qeleshja, një simbol i bukur i burrërisë shqiptare.
Pranova ftesën e LSHK-së me kënaqësinë dhe dëshirën për të parë zhvillimin e një aktiviteti letrar në Prishtinë, për të njohur krijimtarinë e poetëve brenda këtij harku kohor të vënë në dispozicion,për t’u takuar nga afër me vetë poetët dhe njerëzit përtej kornizave virtuale,për të këmbyer libra, për të biseduar, për të arritur ose krijuar opinione të reja.
Në fund të fundit, kjo është dinamika e bukur e jetës, aq më shumë e një aktiviteti të tillë, që ka në qendër poetë e krijues, ku lirshmëria dhe poezia janë kryefjala e aktivitetit!

Të rezistosh përmes poezisë

Hapjen e bëri prof.dr. Blerim Latifi, në emër të kryeparlamentit të Kosovës, z. Kadri Veseli, në patronazhin e të cilit mbahej festivali, ku mbajti fjalën ”Të rezistosh përmes poezisë”.
Kryetari i LSHK-së, prof. dr. Shyqri Galica, pasi uroi mirëseardhjen, i lë radhën aktivitetit, që mbahej në 140-vjetorin e Lidhjes Shqiptare të Prizrenit dhe të 550-vjetorit tëvdekjes së Skenderbeut, u mbajtën disa kumtesa nga Prof. dr. Emin Kabashi, Nikola Spathari, mr. Migena Arllati, mr. Areben Veselaj etj.
Pastaj u përuruan librat e rinj të disa autorëve për të vazhduar me pjesën e tretë “Lira magjike”.
Aktiviteti përkoi edhe me panairin e librit në Prishtinë, të cilin s’mund të lija pa e vizituar.
“Lira magjike” ngjiti në foltore poetë të ndryshëm nga Shqipëria, Kosova dhe Gjermania. Nën tingujt e muzikës ajo sallë e vogël dhe e madhe do të ndriçohej nga fjalë shpirti, të bukura, që vetëm poetët dinë të shkruajnë dhe thonë. Në ndryshim kur në foltore ngjiten politikanë, ajo mori ngjyrën e luleve, të barit, të pemëve, të dashurisë, të atdhetarisë, të shpresës dhe të besimit, sepse natyra u ka dhënë krijuesve një shqisë të veçantë ndjeshmërie.
Ky festival, i konceptuar në tri pjesë poetike, “Lira magjike” “Ora e Lidhjes” dhe “Valët e Drinit”, do të zhvillohej në tri qytete, në Prishtinë, në Prizren dhe në Kukës, të tria në funksion të idesë që poezia dhe fjala bashkojnë qytetet, njerëzit dhe thyen kufinjtë!
”Lira magjike”, që nisi në Prishtinë, shoqëroi me muzikën e ëmbël dhe vargjet e poetëve, që konkurronin me poezi të reja të pabotuara askund.
Tematika nga me të ndryshmet krijonin një atmosferë emocioni, lirshmërie dhe bukurie në sallë.
Pas aktivitetit munda të prezantohesha me autorë dhe miq nga Kosova, me te cilët qëllonte që mund të ishim të shqëruar edhe në rrjetet sociale.
Takova aty Albina Idrizin (nënkryetare e LSHK-së), e ëmbël dhe e bukur, Migena Arrllatin, prof. dr. Shyqri Galicën - kryetar i LSHK-së, poetin Xheladin Mjeku, dr. Flora Brovinën, Adem Zaplluzhën, Atdhe Gecin, Flori Bruqin, Maxhun Osmanin, Bedri Zyberin, poezia dhe interpretimi i të cilit më lanë shumë mbresë. Aty ishte Bedri Halimi, Naxhije Kastrati, Agim Desku etj.
Disa i njihja më parë, virtuliasht i kisha lexuar, kisha pasur bashkëpunime letrare dhe tani ishte çasti t'i jepnim dorën sho-shoqit, të këmbenim libra, të shkrepnim foto dhe bisedat të ktheheshin shpejt në hullinë e miqësisë dhe humorit të lirshme, të sinqerta dhe të bukura.
Edhe nga Shqipëria, Anila Qirjazi Mihali vinte nga Përmeti, e takoja për herë të parë. Ishte gjithashtu prof. Fatmir Musai nga Elbasani, Lumturi Ymeri Bersava, Nikolla Spathari etj.
Ndërsa poeti Vladimir Avdulla Allmuça u nderua me Mirënjohje me rastin e 70-vjetorit të lindjes!
Ishte ideuar nga Lidhja e Shkrimtarëve e Kosovës që shumica e të ftuarve të ishin për herë të parë, sepse kjo i jepte dhe në fakt i jep larmi aktivitetit.
Nga Gjermania kishte mbërritur shkrimtari dr.Reimer Eilers, anëtar i Kryesisë së Shoqaës së Shkrimtarëve Gjermanë.
Po atë ditë, Krysia e LSHK-së më besoi që të isha një ndër pjesëtaret e jurisë, së bashku me piktoren dhe poeteshën Miradije Ramiqi dhe poetin Ramë Oraca.
Në mëngjesin e së nesërmes një shëtitje në Prishtinë, që akoma flinte nën pushtetin e dëshiruar të pushimit (ishte e diel), më ndihmoi t'i përshëndetja me vëmendje disa pjesë të saj.
Natyrisht, ka shume për të bërë e për të rregulluar, madje dhe në gjërat më jetësore, gjelbërimin dhe pastërtinë, që janë jeta dhe frymëmarrja e një qyteti, aq më shumë një kryeqyteti.
Prizreni festonte 140-vjetorin e Lidhjes së Prizrenit dhe shkrimtarët e potetët u vendosën të dielën pikërisht aty, për të shënuar këtë përvjetor dhe për të thënë bukur vargjet e tyre.

Tri çmime "Metafora"

Foltores i mungonte një mikrofon dhe kjo bëri që të mos dëgjoheshin poezitë e interpretuara nga vetë poetët dhe që ishin në konkurrim, por gjithsesei ata nuk humbën.
I humbur doli Prizreni (dhe ata që i larguan mikrofonat!), që s’i dëgjoi dot këta njerëz paqësorë.
Pas drekës po në këtë qytet, vijuam në qytetin e Kukësit ku do të mbahej pjesa e tretë, “Valët e Drinit”, në të cilin poetët u mblodhën në pallatin e kulturës për të paraqitur krijimet e tyre.
Juria vendosi që çmimi "Metafora I" t’i jepej poeteshës Sanije Ahmeti - Dubova, për poezinë “Aura e qytetit tim”, "Metafora II", t'i jepej Lumturi Ymerit Bersavës, për poezinë “Midisje gruaje” dhe "Metafora III" Atdhe Gecit, për poezinë “Gruaja perandorake”.
Çmime ikurajuese pati për poetin Hamdi Hysuka, që iu dhurua një komplet librash të Institutit Albanologjik të Prishtinës dhe Ganimete Thaçit kompleti i librave të Adem Demaçit.
Kukësi ishte stacioni i fundit i këtij aktiviteti, por natyrisht mbresat do të vazhdonin dhe pas këtij festivali.
Gjithnjë këto aktivitete sjellin anë të mira, pozitive, sociale, argëtuese, sjellin në vëmendje dhe inkurajim poetët që janë shtresa më e varfër e shoqërisë, por që pasurojne dhe gëzojnë shpirtrat dhe zemrat e njerëzve!
Andaj, duhen përkrahur nga shteti, organet e pushtetit lokal dhe nga çdo njeri që beson në fjalën e bukur dhe në art!

Drita LUSHI
Poete, prozatore
Tiranë, 12 qershor 2018

Letër nga Tirana

REXHEP SHAHU

KU ËSHTË KOKA E HAVZI NELËS

(Fjala e mbajtur në çeljen e ceremonisë së inaugurimit të bustit të poetit Havzi Nela në Kukës, me 12 qershor, 2018)

Është fat i jashtëzakonshëm dhe privilegj i rrallë për mua ta çeli këtë ceremoni historike nderimi për Havzi Nelën, heroin e parë të vërtetë vendas, që nderohet me bust të vogël në këtë qytet të vogël që prodhon histori të mëdha guximi, sakrifice e krenarie.
Havzi Nela, është njeriu e poeti më antikonfromist, që qëndroi, që nuk iku, që nuk tha më fal, që nuk kërkoi mëshirë, që nuk u jargavit, që nuk vdiq në krevat, që nuk u vra duke ikë, që tha hapur nuk ju dua, që tha po, kam folur kundër e jam kundër sistemit komunist, i kam thënë të gjitha çfarë thoni ju, çfarë të doni ju. Falë tij Kukësi quhet qytet i poetit të varur.

I dashur Havzi,
Ti pate jetë e fat të jashtëzakonshëm.
E jetove lirinë dhe burgun me shumë nxitim.
Të gjithë ishin kundër hyrjes në kooperativë, kundër ndërrimit të veshjeve të traditës, kundër ndalimit të fesë por ndërsa të tjerët përshpërisnin e heshtnin, ti u shprehe kundër me zë të lartë në mbledhje.
Pas kësaj u arratise në Prizren e u dënove për arratisje, që quhej tradhëti ndaj atdheut me 15 vjet burg, u ridënove në Rreshën me 8 vjet burg se the në Amerikë e në Europë ka liri e demokraci, u dënove me varje në litar se plagose policin që erdhi të të merrte për në polici se ishe arratisur nga Arrni, vendi i internimit.
Bëre 20 vjet burg, një vit internim dhe të varën në litar me akuzën më të rëndë, terrorizëm. Jo plagosja por edhe vdekja e policit nuk mund të jetë terrorizëm. Partia shtet që urdhëroi të dënoheshe me varje në litar i dinte ato punë. Partia vendoste për gjithçka në ato kohë kur parulla kryesore ishte: Partia – Shqipëria.
Nuk kishte gozhda atë mesnatë të 10 – 11 gushtit 1988, ishin dyqanet mbyllë ndaj nuk të mbërthyen me gozhda por gjetën një copë tërkuzë, një copë litar dhe të varën me të. Më lehtë, më pak punë me të varë se me të gozhdue si Krishtin.
Vdekjen e jetove më tmerrshëm Havzi.
Kur të varën ishe vërtikalisht si predhë rakete plot zemërim drejtuar qiellit.
Ike horizontalisht nga ky qytet drejt varrit natën mbi karrocerinë e një makine tip “Zis”.
Të varrosën pingul, vertikalisht në këmbë në një gropë të hapur shtylle elektrike.
5 vjet e jetove vdekjen pingul në këmbë në atë gropë shtylle. Nuk të shtrinë në varr si gjithë të vdekshmit e botës, nuk ti dhanë dy metër vend për varr, por të dënuan që edhe i vdekur të rrije në këmbë, edhe vdekjen ta jetoje në këmbë në gropë shtylle. Ky është një krim i jashtëzakonshëm i dënuar nga çdo kod penal në botë.

Ti je pa kokë në varr Havzi. Të kanë gjetë pa kokë 5 vjet pas varjes, në gropën e shtyllës që ishte varri yt pingul, varri yt vertikal. Kush ta ka marrë kokën Havzi? Kujt i teproi koka jote? Unë nuk e di. A thua shpendët ta kanë ngrënë kokën. A thua aty në atë shpat përroi ku të ngulën në gropë shtylle – varr ka ardhë ndonjë shqiponjë dhe ta ka marrë kokën, apo kafshët e egra të pyllit. Kur të gjetën të ngulur në gropën e shtyllës me 20 gusht 1993, të gjetën pa kokë, dhe të rivarrosën pa kokë në Kollovoz.
Ndoshta atë mesnatë të 11-12 gushtit 1988 i ke dalë tepër gropës së shtyllës ku të mbollën. Ndoshta koka jote ka dalë tepër… Ndoshta gropa e shtyllës ka qenë më pak e thellë se sa duhej dhe koka jote ka dalë tepër. Ndoshta, ndoshta, ndoshta.
Nuk besoj Havzi se kokën tënde e ka kërkuar Sulltan Ramiz Alia…
Varrim i rrallë ky lloj varrimi pingul dhe ti të rralla i ke gjithë bëmat Havzi.
Trupi yt në Kollovoz e koka jote nuk dihet ku endet, ky është fati yt i tmerrshëm Havzi.
Ke ikë horizontalisht e sot kthehesh vertikalisht me kokë në piedestal, në fronin e heroit.
Të uroj ndënje të mirë mes nesh, mes gjimanzistëve, mes havzinelsave që krenohen e do të krenohen përditë e më shumë me ty se i bën të guximshëm e krenarë.

Si poet, në emër të shkrimtarëve e poetëve që kanë ardhë të të nderojnë, shpreh falenderim të thellë për Bashkinë Kukës, për kryetarin Bashkim Shehu që e vuri bustin e poetit Havzi Nela, që po ia ndërton shtëpinë e tij të shkatërruar në Kollovoz, që do të mbështesë pelegrinazhin e shkrimtarëve dhe aktivitete të tjera për nder të poetit Havzi Nela me 10 gusht 2018, në 30 vjetorin e varjes.
Shumë thonë fjalë e kopalla antikomuniste e patriotike por pak bëjnë punë të tilla të mëdha që mbeten në histori në këtë kohë pa kujtesë të dalldisë së parullave antikomuniste. Vendosja e bustit të poetit Havzi Nela është shembull guximi, trimërie, pune e nderimi të jashtëzakonshëm për heroin tradicional lumjan, shqiptar, që sakrifikoi jetën për fjalën e lirë, për lirinë.
Shpresoj të jemi modeste gjithsej në këtë ceremoni të thjeshtë e modeste nderimi të këtij njeriu që me jetën e vet na mëson edhe ne “Të kundërshtojmë shumë e të bindemi pak”.
Më në fund, besoj se Havzi Nela shpëtoi prej pronarëve, prej matrapazëve e gjobvënësve të shpifur të antikomunizmës.

Kukës, me 12 qershor, 2018