Eruditizmi shkencor dhe letrar i Akademik Prof.Dr.Eshref Ymerit

Prof.dr. Eshref Ymeri,  është një personalitet dhe individualitet i veçantë i kulturës kombëtare, një erudit që ka dhënë vlera të pallogaritshme në fushën e gjuhësisë, të përkthimtarisë dhe të publicistikës.

Është autor bashkëkohor që ka vënë një gur të rëndë në
kolanën e artë të kulturës kombëtare.

 Prandaj, me vullnetin që e ka karakterizuar në punën e tij të palodhshme e ka renditur veten në elitat e kombit. 

“Prindërit e Eshrefit nuk jetojnë më,por një amanet i lanë,
që ta dojë jetën dhe vatan!

Biri i tyre me ndërgjegje kombëtare, thotë:

“Gjuhën shqipe kam NËNË DHE BABË!”

Me punën e tij sistematike qysh kur nisi të mëltojë ABC dhe gjithë jetën, me etjen për dije e kulturë, Eshref Ymeri e ka quajtur veten gjithmonë nxënës. Gjithë jeta e tij është shkollë.

Mjafton që institucionet shtetërore të shkencës dhe të kulturës të lexojnë analizat që Mira Meksi u bën veprave“Përkthimi, një histori pasioni” (botim i vitit 2015) dhe “Arti i përkthimit gojor”(botim i vitit 2018),analizat që prof.dr. Hajri Shehu u ka bërë dy veprave të tij “Fjalor frazeologjik rusisht shqip” (botim i vitit 2015) dhe veprës“Arti i përkthimit gojor” (me parathënie të Abdurrahim Myftiut dhe pasthënie të prof.asoc.dr. Alba Frashërit), për të njohur personalitetin e veçantë të Eshref Ymerit. 

Këto vepra mbartin vlera të mëdha njohëse dhe shërbejnë si një shkollë e vërtetë për të gjithë ata përfaqësues të brezit të ri që kanë pasion t’i futen punës me zell në fushën e leksikografisë dhe të përkthimtarisë.Ato e meritojnë të zënë vendin që u takon në thesarin e kulturës kombëtare.

Kush është prof.dr. Eshref Ymeri?

Është i biri i Hasan Ymerit (1890-1970), veteran i Luftës së Vlorës, i dekoruar nga Presidiumi i Kuvendit Popullor të Republikës Popullore të Shqipërisë me medaljen “Për veprimtari patriotike”, me nr. 4040, datë 14 korrik 1965, me këtë motivacion:
“Për trimërinë, guximin dhe vetëmohimin që tregoi në luftë kundër pushtuesve imperialistë italianë më 1920 për çlirimin e Vlorës”.

Gjyshja e Hasan Ymerit nga i ati, Kale Hodja, ka qenë e bija e Hodo Ali Nivicës, njëra nga figurat e shquara (përkrah Zenel Gjolekës dhe Tafil Buzit) të kryengritjeve antiosmane në mesin e shek. XIX.

Stërgjyshërit e Hasan Ymerit, Lulo dhe Muk Bajrami, kanë qenë bashkëluftëtar të Bilbilenjve legjendarë të Progonatit, të cilët, me urdhër të pashait, i varën në Rrapin e Janinës.

Në një këngë të vjetër, të krijuar asokohe, thuhet:

“Hodo Ali hane-hane

Varet nga shkëmbi asdrane (në krye të malit të Smokthinës),

Varet Hodua për Smokthinë,

Të takojë parësinë,

Vetë Lulo Bajram Smokthinë,

Se ka lidhur miqësinë,

Ka dhënë vajzën për të birnë.”

Në një libër me këngë, të botuar para disa vjetësh, të repsodit nga Smokthina, Xhevit Zeneli, figurojnë edhe këto dy vargje:

“...Lulua me Muk Bajramë

Gji në gji ç’e dhanë xhanë...”

Në vazhdim po japim kronologjinë e jetës së Prof.dr. Eshref Ymerit.
25.12. 1938 - lindi në Smokthinë, prefektura Vlorë.

1947 - 1955 - përfundon shkollën 7-vjeçare në Smokthinë.

1955 - 1959 - përfundongjimnazin “Ali Demi”, Vlorë.

1959 - 1961 - student në Shën Peterburg (ish-Leningrad).

1962 - 1966 - përfundon studimet e larta për gjuhë dhe letërsi ruse në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë të Universitetit të Tiranës.

1966 - 1977 - pedagog i gjuhës ruse në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë të Universitetit të Tiranës.

Prej 17 majit, deri më, 10 tetor të vitit 1975, Instituti i Studimeve Marksiste-Leniniste pranë Komitetit Qëndror të Partisë së Punës të Shqipërisë e dërgoi me shërbim në Republikën Popullore të Kinës, ku, në kryeqytetin Pekin, ndoqi nga afër botimin në gjuhën ruse prej 1000 faqesh të vëllimit II të veprave të zgjedhura të Enver Hoxhës.

1977 (shtator).Universiteti i Tiranës e qarkullon padrejtësisht në Kukës. Rri pa punë deri më 25 mars 1979.

Ndërkohë, Shtëpia botuese “8 nëntori” e aktivizoi gjatë kësaj kohe si përkthyes të jashtëm të veprave të Enver Hoxhës në gjuhën ruse.
26 mars 1979 - 31 korrik 1981 - përkthyes efektiv në Shtëpinë Botuese “8 nëntori”.

01 gusht 1981 - 31 tetor 1989 - shef i Redaksisë së botimeve në gjuhë të huaja në Shtëpinë botuese “8 nëntori”.

01 nëntor 1990 - 31 dhjetor 1991 - përkthyes efektiv në Shtëpinë botuese “8 nëntori”-

01 janar 1992 - 31 gusht 2003 - pedagog i gjuhës ruse në Fakultetin e gjuhëve të huaja të Universitetit të Tiranës.

01 shtator 2003 - largohet për në pension.

Fakulteti i gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, në kuadrin e programit TEMPUS, më 02 dhjetor 2001, e përfshiu në një grup pedagogësh të përkthimit nga gjuhë të ndryshme (si anglishtja, frëngjishtja, gjermanishtja dhe italishtja), të cilët i dërgoi në Britaninë e Madhe, pranë Universitetit të Uestminsterit, ku qëndruan një javë për shkëmbim përvoje nga fusha e përkthimtarisë.

Aktiviteti pedagogjiko-shkencor

Tekste mësimoretë botuara:

Më,1968. Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të parë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1972. Tekst mësimor për zhvillimin e gjuhës së folur të studentëve të kursit të dytë të gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1974. Tekst mësimor për gramatikën e gjuhës ruse për të katër kurset e studentëve të gjuhës ruse(me grup autorësh, botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1981. Analizë teksti për studentët e kursit të parë dhe të dytë të degës së gjuhës ruse(me bashkautor, botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

1982. Tekst me tema bisedimi në ndihmë të zhvillimit të gjuhës së folur për mësuesit e gjuhës ruse (botim i Institutit të studimeve pedagogjike).

1984. Formula bisedore. Tekst në ndihmë të mësuesve të gjuhës ruse (botim i Institutit të studimeve pedagogjike).

2002. Gjuha e folur ruse. Tekst mësimor për studentët e të katër kurseve të degës së gjuhës ruse (botim i Shtëpisë botuese të librit universitar).

Lëndë mësimore praktike

Gjatë kohës që ka punuar si pedagog në Fakultetin e historisë dhe të filologjisë dhe në Fakultetin e gjuhëve të huaja, ka dhënë:
Lëndën e gjuhës së folur ruse në të katër kurset.

Lëndën e gramatikës praktike të gjuhës ruse në kursin e parë dhe të dytë.

Lëndën e analizës së tekstit në të katër kurset.

Kurse leksionesh

Leksionet e stilistikës së gjuhës ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e gjuhësisë së përgjithshme.

Leksionet e letërsisë ruse (bashkë me seminaret).

Leksionet e përkthimit (bashkë me ushtrimet e përkthimit).

Artikuj metodiko-shkencorë dhe shkencorë

Artikuj të tillë janë botuar në gazetën “Mësuesi”, në revistën “Studime filologjike” dhe “Gjuha jonë” gjatë viteve 1970-1980.

Përkthime të letërsisë politike

Në Shtëpinë botuese “8 nëntori”, gjatë viteve 1978-1990, ka përkthyer 3200 faqe letërsi politike nga gjuha shqipe në gjuhën ruse.

Përkthime artistike

Gjatë viteve 1998 e në vazhdim, ka përkthyer dhe botuar vepra të shkrimtarëve:

Aleksej Prijma:“Edgar Kejsi” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 1999).

F.M. Dostojevski:

“Një zemër e dobët” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 1998 dhe Shtëpia botuese “ABC”, Tiranë 2008).

“Sozia” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2000).

“Pollzunkovi” (një roman me nëntë letra) (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2000).

“E zonja e Shtëpisë” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2001).
“Një grua bote dhe një burrë poshtë shtratit” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë 2002).

Italo Kalvino:

“Përralla italiane” (Shtëpia botuese “DeaS”, Tiranë 2000).

Nikollaj Kolada:“Nishani”. Dramë. Vënë në skenë në Teatrin Kombëtar, më 2003.

Ludmilla Razumovskaja:“E dashur Elena Sergejevna”. Dramë. Vënë në skenë në Teatrin kombëtar në vitin 2007.

Zheni Kostandinova:“Vanga” (Shtëpia botuese “OMSCA”, Tiranë, 1999).

Zhorzh Amadu:“Zonja Flora dhe dy burrat e saj” (Shtëpia botuese “OMSCA”,Tiranë, 2001).

Kobo Abe:“Gruaja e burgosur në rërë” (Shtëpia Botuese “Bota shqiptare”. Tiranë, 2012).

Leonid Grossman:“Pushkini në kulturën ruse”. Sh. Botuese “Bota Shqiptare”. Tiranë, 2014.

Përkthime nga shqipja në rusisht

Vath Koreshi:

“Porta Eva”. Skenar filmi, prodhim shqiptaro-rus. Regjisor: Albert Minga. Producent: Aleksandër Mihajllov. U xhirua në Shqipëri në vitin 2000 dhe doli në ekran në vitin 2001).

“Ky është profeti Muhamed, i dërguari i Zotit për mbarë njerëzimin” (përgatiti për botim dhe botoi Instituti shqiptar i mendimit dhe i qytetërimit islam (Tiranë 2008).

Fjalorë:

“Fjalor i termave të mbrojtjes kundërajrore” (me bashkautorë, botim i Akademisë ushtarake, Tiranë1990).

“Fjalor frazeologjik italisht-shqip” (me bashkautor,Sh. Botuese “Afërdita”, Tiranë 1997).

“Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe” (me bashkautorë,Sh. Botuese “TOENA”, Tiranë 2002).

“Fjalor i madh frazeologjik italisht-shqip” (me bashkautorë, Sh.Botuese “EDFA”,Tiranë 2007). 

 “Fjalor sinonimik i gjuhës shqipe” (i pasuruar dhe i ripunuar) (me bashkautorë, Sh. botuese “EDFA”, Tiranë 2007).

“Fjalor frazeologjik rusisht-shqip” (Sh. Botuese “Bota shqiptare”. Tiranë 2015).

Redaktime fjalorësh:“Fjalor rusisht-shqip” (grup autorësh, Sh.Botuese“EDFA”, Tiranë 2005).

“Fjalor shqip-rusisht” (autore prof.as.dr. Mukades Mançe) (Sh. Botuese “EDFA”,Tiranë 2007).

Publicistikë

Prej vitit 1991 dhe deri tani ka botuar 1237 artikuj publicistikë në mbrojtje të çështjes kombëtare, veçanërisht në mbrojtje të Çështjes Kombëtare të Kosovës, të Çamërisë, të popullit shqiptarë në Maqedoni, kundër qëndrimeve shoviniste të grekosllavizmit dhe sidomos kundër politikës shoviniste rusomadhe në raport me kombin shqiptar, kundër pushtimit të kishës sonë ortodokse nga kisha shoviniste greke.

Vend të veçantë zënë edhe artikujt e tij kritikë, me vlerësime për vepra artistike të autorëve të ndryshëm. 

Krahas intelektualëve të tjerë nacionalistë, ka ngritur zërin e tij tëfuqishëm për ribashkimin e trojeve tona etnike. 

Në publicistikën e tij kanë rënë në sy edhe artikuj me tema shoqërore apo edhe artikuj polemikë.

Botime të tjera

“Shqipëria në dokumentet e arkivave ruse” (me bashkautor, Shtëpia botuese “TOENA”, Tiranë,2006).

“Antologjia e kryqëzimit: Rusia dhe çështja shqiptare 1878-2012”(me bashkautor. Universiteti “Iliria”. Prishtinë 2012).

“Përkthimi, një histori pasioni” (Sh. Botuese “OMSCA-1”. Tiranë 2015).

“Arti i përkthimit gojor” (Botim i studios “Intergrafika”. Tiranë 2018).

Kualifikimi shkencor

16. 12. 1989. Merr gradën shkencore “Kandidat i Shkencave” (me vendim nr. 208 të Komisionit të Lartë të Atestimit).

14. 12. 1994. Grada “Kandidat i Shkencave”, sipas Vendimit të Këshillit të Ministrave nr. 351, datë 30.06. 1993, konvertohet në gradën shkencore “Doktor”.

13. 12. 1994. Merr titullin “Asistent Profesor” (me vendim nr. 11 të Komisionit të Lartë të Kualifikimit Shkencor).

11. 05. 2001. Merr titullin “Profesor” (me vendim nr. 53 të Komisionit të Lartë të Kualifikimit Shkencor).

Përkthyes gojor

Si përkthyes nga rusishtja në shqip dhe nga shqipja në rusisht, ka marrë pjesë:

a. në të gjitha konferencat e Asamblesë Parlamentare të Bashkëpunimit Ekonomik të Vendeve të Detit të Zi (PABSEK), të zhvilluara në Tiranë.

b. në disa aktivitete të Bankës Botërore dhe të Fondit Monetar Ndërkombëtar të zhvilluara në Tiranë;

c. në disa aktivitete të UNICEF-it dhe të IOM-it të zhvilluara në Tiranë.




Si përkthyes, ka shoqëruar:

1. Delegacionin e Parlamentit Shqiptar, të kryesuar nga Kryetari i tij, zoti Pjetër Arbnori, gjatë vizitës së tij:

a. në Shën Peterburg, ku ishte i ftuar nga Universiteti i atij qyteti për të marrë pjesë në një sesion shkencor në përkujtim të 5-vjetorit të vdekjes së albanologes së shquar ruse Desnjickaja (01 qershor 1995);

b. në Moskë, ku u zhvillua konferenca e radhës e PABSEK-ut (04-07 qershor 1995).

2. Delegacionin e parlamentit rus, të kryesuar nga zëvendëskryetari i tij, zoti Sergej Baburin, i cili zhvilloi një vizitë në vendin tonë nga data 17 deri më 19 mars 1999.

 Gjatë qëndrimit në Tiranë, kryetari i delegacionit rus zhvilloi bisedime me:

a. Presidentin e Republikës, prof.dr. Rexhep Meidani;

b. Kryetarin e parlamentit, prof.dr. Skënder Gjinushi;

c. Kryetarin e Këshillit të Ministrave, zotin Pandeli Majko;

ç. Zëvendësministrin e punëve të jashtme, zotin Maqo Lakrori.

d. Kryetarin e Komisionit të Jashtëm të Parlamentit Shqiptar, zotin Sabri Godo, bashkë me anëtarët e atij komisioni;

dh. Kryetarin e opozitës, prof.dr. Sali Berisha.

3. Delegacionin e Parlamentit të Armenisë, të kryesuar nga Kryetari i tij, gjatë vizitës që bëri në vendin tonë më 28 qershor 2000, kur filloi punimet edhe Konferenca e radhës e PABSEK-ut.

4. Delegacionin e Fondit Shqiptar të Zhvillimit gjatë vizitave që bëri në Armeni:

a. në tetor 1998;

b. në shkurt 1999.

5. Delegacionin e Ministrisë së Mbrojtjes të Republikës së Shqipërisë, të kryesuar nga ministri Safet Zhulali, gjatë një vizite që ky bëri në Ukrainë prej 24 deri më 27 shkurt 1997, me ftesë të Ministrit të Mbrojtjes së Ukrainës, gjeneral Kuzmuk.

6. Një grup gazetarësh nga Ukraina që vizitoi kampet e refugjatëve kosovarë në Durrës dhe në Tiranë më 13-15 qershor 1999.

7. Tre grupe gazetarësh nga Ukraina që vizituan Kosovën në korrik, në shtator dhe në dhjetor të vitit 1999.

 Përshtypjet e veta nga Kosova, gjatë shoqërimit të grupit të parë të gazetarëve ukrainas (korrik 1999), i botoi në shtyp me titull “Kur Kosovën unë e pashë” (Gazeta “55”, 26-27 gusht 1999).

8. Një grup gazetarësh nga Federata Ruse që vizitoi Kosovën në nëntor të vitit 1999. Përshtypjet e veta për shoqërimin e gazetarëve rusë i botoi në shtyp me titull “Dertet e një përkthyesi” (Gazeta “55”, 4-10 dhjetor 1999). 

Të gjitha këto grupe gazetarësh e vizituan Kosovën me sponsorizimin e Zyrës së Shtypit të NATO-s në Bruksel.

Vlerësime

I. Shoqata kulturore atdhetare “Labëria”, me Kryetar Prof.dr. Ago Nezha dhe Sekretar Xhemil Çeli,me vendim të Forumit të saj, të datës 31 mars 2013, e ka nderuar me Diplomën “Personalitet i shquar i Labërisë”, me këtë motivacion:

“Profesor doktor, gjuhëtar i shquar, me kontribut të çmuar në zhvillimin e gjuhës shqipe dhe njohjen e saj në rrethe të larta intelektuale në Evropë dhe në SHBA. 

Një nga bijtë e Labërisë, që me veprën, jetën e sjelljen e tij nderon trevën e lindjes dhe mbarë kombin shqiptar”.

II. Me propozim të Bordit dhe të Senatit të Akademisë së Shkencave dhe të Arteve Shqiptaro-Amerikane Nju Jork, Prishtinë, Tiranë, Shkup, më datën 27 prill 2017 është pranuar anëtar i kësaj Akademie.

Mira Meksi, një shkrimtare erudite

Akademik Prof.dr. Eshref Ymeri,Ph.D 

Në veprën më të fundit “Hakmarrja e Kazanovës”, ku përfshihet novela me titullin në fjalë dhe 16 tregime, vepër kjo që u prezantua në panairin e librit të këtij viti, Mira Meksi i zbulon lexuesit vetëvetësinë (individualitetin) e Xhakomo Kazanovës, për të cilin Dostojevski (1821-1881) thotë:

“Individualiteti i Kazanovës është njëri nga më mbresëlënësit e kohës së vet”.

Autorja, për herë parë në letërsinë shqipe, shpalos para lexuesit një figurë komplekse të shek. XVIII, si Xhakomo Kazanova (Giacomo Girolamo Casanova - 1725-1798), një aventurier italian ky, qejfli udhëtimesh dhe shkrimtar, autor i jetëshkrimit të hollësishëm me titull “Histoire de ma vie” (Historia e jetës sime).

Mira Meksi është plotësisht e vetëdijshme seskalitja e një figure historike në një vepër artistike është një detyrë bukur e vështirë. 

Kjo për arsye se shkrimtarit, së pari, i duhet të sigurojë një informacion shterues për jetën e figurës në fjalë, jo vetëm brenda rrezes së jetës personale, por edhe brenda rrezes së ngjarjeve që shpalosen në mbarë shoqërinë ku heroi i veprësjeton. 

Së dyti, shkrimtarit i duhet të jetë tepër i vëmendshëm në respektimin “prerjes artistike” të veprës, për të mos i lejuar vetes të bjerë në historizëm.



Për arritjen e këtyre dy objektivave, shkrimtarit i duhet një përgatitje enciklopedike, i duhet erudicioni, aq i domosdoshëm ky për ta nxitur dhe për ta mbajtur të ndezur kërshërinë e lexuesit.

Erudicioni është thellësia, shkëlqimi dhe hapësira e dijeve që sigurohen si rezultat i arsimimit, i formimit intelektual përmes leximit sistematik të veprave nga burime letrare dhe joletrare. Fjala e latinishtes “erudire” do të thotë “nxjerr nga mosdija, pajis me dije”. 

Rrjedhimisht, një shkrimtar me përgatitje erudite ka aftësinë të bëjë vlerësime kritike mbi bazën e logjikës deduktive.

Erudicioni shpërfaqet ndjeshëm në krijimtarinë e Mira Meksit.

 Ai bie në sy në të gjitha veprat artistike që ajo ka botuar deri tani. Këtu po përmend vetëm romanet“Planeti i ngrirë”,“E kuqja e demave”, “Porfida -Ballo në Versajë (Versailles)”,“Frosina e Janinës”, “Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë”, pa u ndalur në përmbledhjet me tregime.

Tomas Karleil (Thomas Carlyle - 1795-1881), shkrimtar, publicist, historian dhe filozof anglez me prejardhje skoceze, autor i veprës me titull “Heronjtë, nderimi i heronjve dhe heroikja në histori”, botuar në vitin 1856,ka lënë për brezat pasardhës një aforizëm me fare pak fjalë, por me një domethënie fort të thellë:
“Shkrimtari është një shërbestar i shenjtë”.

Ai predikonte kultin romantik të heronjve, të këtyre personaliteteve të jashtëzakonshme, të cilët, me bëmat e tyre, kryejnë një mision hyjnor, duke e shtyrë njerëzimin përpara dhe duke u ngritur mbi turmat e njerëzve me formim të mangët.

Domosdo që misioni hyjnor i heronjve të veprave artistike është reflektim i drejtpërdrejtë i misionit hyjnor të shkrimtarëve. Kuptohet vetvetiu që ky mision hyjnor nuk mund të kryhet pa njëpërgatitje enciklopedike.

 Erudicioni i Mira Meksit është me të vërtetë sa befasues, aq edhe frymëzues për brezat e rinj të letrave shqipe, por edhe tepër joshës për masën e gjerë të lexuesve.

 Prandaj, sa herë që një vepër e saj prezantohet në panairin e librit në vjeshtën e çdo viti, lexuesit i shikon në radhë, në pritje për të marrë një autograf nga autorja në ballinën e librit të sapoblerë.

Me magjinë a fjalës artistike, Mira Meksi ka arritur të plazmojë mjeshtërisht figurën e Kazanovës, i cili qe bërë aq i famshëm me morinë e aventurave dashurore, saqë emri i tij, nga i përveçëm, qe bërë i përgjithshëm dhe në ditët tona përdoret në kuptimin “femrajoshës” apo “femramashtrues”.

Përmes punës kërkimore të dy heronjve kryesorë të novelës, profesorë të arkeologjisë dhe të historisë së lashtë, të cilët janë vënë në kërkim të veprës së Kazanovës “Manualle dell’amore, Mira Meksi hedh dritë mbi “odisenë” e jetës së Kazanovës.

Suksesi i jashtëzakonshëm që pati vepra “Historia e jetës sime”, e kushtëzuar nga moria e peripecive të jetës dhe e aventurave dashurore, e pati shndërruar figurën e Kazanovës në njërën prej legjendave të kulturës botërore. Stendali, Alfred de Myse, Delakrua dhe të tjerë ishin të entuziazmuar nga kujtimet e tij.

Kur bën fjalë për varganin e aventurave dashurore të Kazanovës, Mira Meksi shkruan:

“Ai është kryemjeshtri i artit të dashurisë, ku femra është perëndesha, kurse mashkulli skllav i saj”.

Por mes gjithë morisë së dashurive të aventurierit profesionist, autorja, tek e bën lexuesin ta mbajë frymën pezull, ndalet në dashurinë e Kazanovës për francezen e bukur Henriette, e cila, me kalimin e viteve, qe shndërruar në“pengun më të rëndë të zemrës së venecianit”.

Është e vërtetë që emri i Kazanovës lidhet me përfytyrimet për aventurat e tij dashurore, emër që vendoset në të njëjtën radhë me personazhe të tillë të botës artistike perëndimore, si Don Zhuani i mirënjohur, Lovelasi [personazh i romanit epistolar “Klarisa” të shkrimtarit anglez Samuel Riçardson (1689-1761),dhe Foblasi
[heroi i romanit “Aventurat e kavalierit Foblas” (Le amours du chevalier de Faublas) të shkrimtarit francez Zhan-Batist Luve de Kuvre (Jean-Baptiste Louvet de Couvray - 1760-1797].

Është e vërtetë që në kujtimet e Kazanovës, në të cilat ndihet aroma e filozofisë se lirisë së individit, nuk anashkalohet odiseja e bëmave të tij seksuale.

Megjithatë, në novelën e Mira Meksit individualiteti konkret i Kazanovës kristalizohet në një mënyrë më komplekse dhe më interesante. Prandaj, në një sërë studimesh që i janë kushtuar figurës së tij, jo më kot janë bërë përpjekje për ta paraqitur në një mënyrë më tërësore, si një aventurier me kulturë të gjerë dhe mendjemprehtë.

Kur mbaron së lexuari këtë vepër të fundit të Mira Meksit, në të cilën edhe tregimet janë njëri më joshës se tjetri, lexuesi i vëmendshëm dhe me kulturë filologjike rri e përsiat, duke arritur në përfundimin se vepra artistike e kësaj shkrimtareje të talentuar është mishërim i përgatitjes enciklopedike, i erudicionit dhe i kulturës së lartë gjuhësore, e cila është e pamundur pa zotërimin e universit të pasur të leksikut. 

Dhe Mira Meksi e zotëron në përsosmëri këtë univers. 

Ajo gërmon në “xeherorët e pasur” të shqipes sonë hyjnore dhe, me një pasion të lakmueshëm, vjel dhe krijon fjalë plot aromë amtare, krijon kompozita fort të goditura, ca kapërthime të bukura fjalësh këto, të cilat të kujtojnë kapërthimin e magjishëm tëartistëve në një skenë baleti.

Kur lexoj prozën artistike të Mira Meksit, më vijnë në kujtesë ca përcaktime mjeshtërore të shkrimtarit të shquar rus Konstantin Paustovski (1892-1968). Këto janë përcaktime që ai bën për shkrimtarin. Ai shkruan:
“Një shkrimtar që ka për zemër përsosmërinë e formave arkitekturore, në prozën e vet nuk e lejon një kompozim të ngarkuar dhe të plogët. 

Ai do të mundohet të arrijë përpjestimin e pjesëve të veprës dhe rreptësinë e gdhendjes së fjalëve. 

Ai do të shmangë morinë e zbukurimeve venitëse të prozës, të ashtuquajturin stil ornamental”.

Lexuesit kërshërimtarë të veprave të Mira Meksit i merr malli që atë ta shikojnë më shpesh në ekranet e televizioneve.

 Por ajo, siç e ka përcaktuar bukur fort njëri nga personalitetet e kulturës shqiptare, akademik Flori Bruqi, “mbyllet në “kullën e fildishtë” për të shkruar libra”.

 Por kur Mira Meksi zbret nga lartorja (piedestali) e “heshtjes” së saj dhe shfaqet para lexuesve në ekranet televizive, ata janë të bindur se ajo do t’u sjellë një tjetër surprizë të këndshme, një tjetër vepër artistike me joshë befasuese. 

Dhe kjo ndodh vetëm një herë në vit: në panairin vjeshtak të librit.

Tiranë, 25 dhjetor 2018

*****

Mira Meksi është shkrimtare dhe përkthyese  e njohur shqiptare. z.Mira Meksi është nderuar me mjaft çmime prestigjioze shqiptare dhe të huaja, ku vlen per tu përmendur çmimi "Përkthimi më i mirë i vitit 2006 "me romanin "Kujtim Kurvash të Trishta" nga Gabriel Garcia Marques dhënë nga Ministria e Kulturës.

 Vepra e shkrimtares Mira Meksi, është përkthyer në disa gjuhë të huaja si dhe është botuar nga disa shtëpi të huaja prestigjoze, ku përmendim botimin e romanit "E Kuqja e Demave", i cili është rishkruar nga vetë autorja në frëngjisht dhe është botuar në Paris, nga shtëpia Botuese "Persee". 


Në vitin 2014, romani "Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë" ka përfaqësuar Shqipërinë në kompeticionin për çmimin letrar "Ballkanika".

Arsimi i mesëm:

 Gjimnazi “Qemajl Stafa” (Tiranë).

Specializime:

 Studime te larta per Filologji shqipe dhe frënge (Universiteti i Tiranës);

Punime përkthimi letrar:

 Kolegji i Përkthyesve Arles, France & Shtëpia e Përkthimeve Tarazona, Spanjë;

Studime: letërsi moderne hispano-amerikane (Universiteti i Zaragosës, Punim letrar mbi Poezinë e sotme Aragonase nën drejtimin e profesoreshës dhe shkrimtares Ana Maria Navales.

Aktiviteti

1984-1990 Përkthyese ( frengj-spanj), Shtëpia Botuese 8 nëntori”.

1990-1993 Redaktore&Përkthyese letrare. Shtëpia Botuese “N.Frashëri”.

1994-2002 Bashkëthemeluese dhe Drejtore e Fondacionit të parë kulturor privat shqiptar “Velija”.

1995-2000 Anëtare e Bordit Ekzekutiv të "Fondacion SOROS".

1996 dhe vazhdim: Themeluese dhe Drejtore e revistës letrare "Mehr Licht", anetare e rrjetit europian letrar eurozine

1998-2002 Kryetare e Bordit të Drejtorëve të "VEVE Group".

1999-2002 Anëtare e Këshillit Drejtues të Radio Televizionit Publik Shqiptar.

2002-2010 Drejtore e Përgjithshme e "TV ALSAT".

Përkthimet

Ka përkthyer nga gjuha e huaj në shqip autorë si:
 Dumas,
 M. Yourcenar,
 M. Duras,
 Baudelaire,
Lamartine, 
Rimbaud, 
Marquez, 
Borges, 
Neruda, 
Paz, 
Sabato, 
Allende,
 Javier Marias, 
Vargas Llosa, 
Saramago,
 Fuentes,
 Cela,
 Lorca,
 Bernardo Atxaga, etj.

Ka përkthyer nga shqipja në frëngjisht dhe në spanjisht:
 "30 vjet Poezi” të Ismail  Kadaresë;

 "Antologjia e Poezisë së Sotme Shqipe" në spanjisht.

Veprat origjinale

Tregime: "Flutura mes gjinjve"

Romanet:
 “Frosina e Janinës”;
 “Porfida – Ballo në Versailles”, 
“ E kuqja e demave”, 
“Mallkimi i Priftëreshave të Ilirisë”,

“ Planeti i ngrirë” dhe “Fantazma me sy njeriu” (romane për adoleshentë)

Novelë: 
“Ballo në Versailles”,
 "Pa zemer ne kraharor", 
"Vrasje ne Venecia"

Përmbledhje me tregime:

 “ Mali i shpirtrave”; 
“Buzë të panjohura gruaje”;
 Zonja plakë e Parisit”

Antologjia e Poezisë së sotme Aragonase

Eseistikë: 

“Guri Filozofal”,
 "Leximet e ndaluara dhe shkrimet e fshehura"

Publicistikë: në shtypin shqiptar dhe atë francez e spanjoll

Letërsi për fëmijë:
 Katër përmbledhje me përralla dhe një novelë e ilustruar: 
“Magjistrica e 12 pasqyrave” Etj

Floripress :22.04.2019

U NDA NGA NE PROF. ABDYL KADOLLI, VEPRIMTAR I ÇËSHTJES KOMBËTARE E INTELEKTUAL I SHQUAR

Në moshën 73-vjeçare ka ndërruar jetë poeti dhe publicisti, Abdyl Kadolli. Ai u lind më 10 nëntor 1946 në Bukosh të Therandës.

Prof.Abdyl Kadolli kishte mbaruar studimet themelore dhe ato pasuniversitare për letërsi në Prishtinë. Ka shkruar poezi, humor dhe shkrime publicistike që nga koha kur kishte punuar në gazetën “Rilindja”.

PROF. ABDYL  (1946-2019)

Pas një sëmurje të shkurtër vdiç  kolegu e miku ynë, profesor Abdyl Kadolli (1946-2019), pedagog, shkrimtar, kritik, esist e publicist, i cili tërë jetën u përpoq të japë ndihmesën e tij në shumë fusha, duke bërë përpjekje të vazhdueshme për të arritur në qëllimin parësor – lirinë dhe bashkimin e kombit. 

Si intelektual dhe njeri me diapazon të gjerë u angazhua në periudhat më të ndjeshme në veprimtari që gati do t’i kushtojnë me jetë.


 Pos punës si pedagog, publicist, shkrimtar, esesit, kritik, ai në vitet ’90 të shekullit të kaluar do të bëjë një punë të veçantë si sekretar i Forumit të Intelektualëve Shqiptarë me seli në Prishtinë, me ç’rast do të rrëmbehet, do të torturohet e do të kërcënohet nga policia sekrete serbe për veprimtarinë e tij atdhetare dhe do të hidhej në shpatet e Gërmisë për t’ia ndalur veprimtarinë e tij.

Por, përkundrazi, ai do të punojë e do të angazhohet veçanërisht pas këtij veprimi me tërë mundin e vullnetin për të dalë nga prangat e pushtuesit. 

Si rezultat i punës së tij me përkushtim është vepra publicistike “Ora kombëtare” (“Ars”, Prishtinë, 2001), që do ta shohë dritën në vitin 2001. 

Ai ka botuar dhe vëllimin poetik “Këmisha e zjarrit” (“Rilindja”, Prishtinë, 1998), por ka lënë në dorëshkrim edhe disa vepra.

Me këtë rast, do ta themi për herë të parë se Abdyli gjatë viteve ’80 e më pas është angazhuar edhe me ndihma materiale për të realizuar një varg aksionesh të veprimtarëve të lëvizjes çlirimtare.

Këto dy dekadat e fundit ishte anëtar i Kryesisë së Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës dhe redaktor e kryeredaktor i revistës sonë letrare “Metafora”, të cilën e realizoi me profesionalizëm e përkushtim të veçantë, madje duke lënë shumë punë personale anash. 

Ndihmesa e tij e dalluar ka qenë edhe në organizmin e manifestimeve tona letrare e kulturore, sidomos në dy takimet që tashmë janë tradicionale, festivali ndërkombëtar i poezisë “Drini poetik”, që mbahet më 9 e 10 qershor në Prishtinë, Prizren e Kukës dhe takimi letrar “Esad Mekuli” që mbahet në Prishtinë. 

Shumë herë ka qenë anëtar jurie e pjesëmarrës në aktivitete letrare në Kosovë, në Shqipëri e në mjedise të tjera.

Pa dyshim, Abdyli ynë do t’i mungojë familjes e të gjithë neve, por kujtimi i tij do të mbetet i gjallë përjetë!

Lavdi jetës dhe veprës së Abdyl Kadollit!

Abdyl Kadolli ishte intelektual që jetonte ngadalë Prishtinë 

Akademik Prof.Dr. Rexhep Qosja, Ph.D , disa ditë pas ndarjes nga jeta, e ka kujtuar shkrimtarin dhe intelektualin Abdyl Kadolli.
“Abdyl Kadolli ishte intelektual që jetonte ngadalë. 

Dhe kjo ngadalësi jetësore i bënte të mundshme ta njihte më mirë e më thellësisht njëmendësinë shoqërore, politike, kulturore, kombëtare në përgjithësi.

 Dhe kjo ngadalësi jetësore i bënte të mundshme që të gjitha punët me të cilat merrej t’i bënte e t’i kryente më mirë e më sigurt e më vlefshëm se gjithë ata që jetojnë e punojnë nxitueshëm”, ka shkruar Qosja.

Postimi i Qosjes në Facebook: Abdyl Kadolli u nda nga jeta. Të enjten, më 18 prill, djali, vëllau, babai, miku, shoku, shkrimtari, publicisti, kritiku letrar, eseisti, kryeredaktori, redaktori, botuesi, u përcoll në kujtimoren historike shqiptare. 

Kam pasur fatin e kam pasur nderin gjatë disa dhjetëra viteve të bashkëpunoj me te dhe ashtu më është dhënë rasti që ta njoh më mirë e më thellësisht natyrën e tij të pasur me shumë e shumë virtyte. 

 Abdyl Kadolli ishte intelektual që jetonte ngadalë. Dhe kjo ngadalëi jetësore i bënte të mundshme ta njihte më mirë e më thellësisht njëmendësinë shoqërore, politike, kulturore, kombëtare në përgjithësi. 

Dhe kjo ngadalësi jetësore i bënte të mundshme që të gjitha punët me të cilat merrej t’i bënte e t’i kryente më mirë e më sigurtë e më vlefshëm se gjithë ata që jetojnë e punojnë nxitueshëm. 

Abdyl Kadolli ishte intelektual me përgjegjshmëri gjithnjë të zgjuar, gjithnjë të përkushtuar ndaj gjithë atyre me të cilët punonte e bashkëpunonte dhe ndaj të gjitha punëve që bënte.

 Kjo përgjegjshmëri, kjo dhuratë e madhe natyrore e tij, e kishte bërë shumë të përkushtuar ndaj të drejtës, shumë të përkushtuar ndaj të vërtetës, shumë të përkushtuar ndaj të gjitha vlerave që jetës i japin kuptim.

 Abdyl Kadolli ishte intelektual i dhuruar me cilësinë në kohën tonë gjithnjë e më të rrallë: me modestinë. Ai nuk e quante të arsyeshme askund e asnjëherë të mburrej me punën e tij, të mburrej me shkrimet e tij, të mburrej me veprat e tij që shquheshin me origjinalitet të veçantë. 

Unë, miku i tij shumëvjeçar, i theksova vetëm tri-katër virtyte të tij i vetëdijshëm se ai ishte sintezë e shumë virtyteve, e shumë vlerave, e shumë të mirave të cilat prej fillimeve të veprimtarisë së tij intelektuale i kishte vënë në shërbim të një qëllimi madhor - të lirisë së Kosovës dhe të bashkimit të saj të ardhshëm me Nënën Shqipëri. 

Abdyl Kadolli na la, por Abdyl Kadollin nuk do ta lëmë ne: ai do të jetë përgjithmonë si njeri, si intelektual, në jetën, në punën e në mendimin e të cilit ishin bashkuar shumë virtyte e vlera që e bëjnë të kuptimshme jetën tonë.

Cikël poetik nga Abdyl Kadolli 

ALEF

Dy vija një kulm

Kullë e Babilonit

Udha e botës në mes

Adami e Eva

Në kopshtin e Edenit

Rrotulluan globin

Dy brirë të artë

Dhia Amaltea

Përkrenare e Dodonës

Leda fluturoi

Mjellmë

Në unazën e Zojsit

Aaaaaaaaaaaa

Klithje e parë

Krijim i botës.

IKONAT

Ata vrapojnë si erë

Pas ikonave

Ikonat i mbajnë 

Ombrellë shiu

Përgjërohen në ikona

Ngashërohen me ikona

Kur bien ikonat

Ata bien përdhe

Ata jetojnë me ikona.

NARCISI

Përse aq reklamë,

Je dritë që vezullon

Ke kokë të bukur

Rruzull tokësor

Sy të detit

Qiell i kaltër

Fjalë të arta

Hir i Zotit

Përse aq bujë e rrëmujë

Narcisi ra në ujë.

PIKTURË E VDEKUR

Qyteti pa monumente

Si fusha pa lumë

Si shtëpia pa zjarr

Si rrugët pa shenja

Si lulja pa aromë

Si pema pa zogj

Si qielli pa re

Si koha pa orë

Si bukuria pa dashuri

Si poezia pa frymë

Si gjuha pa fjalë

Si fjala pa tinguj

Pikturë e vdekur.

QENTË NË PANTEON

Lehin qentë në Panteon

Zotin ta shqyejnë

Qen të larmë, qen të zinj

Turren me lemeri

Lehin për etninë

Përmirren për lirinë

Të çartur për fron

Hëna i tmerron

Lehin qentë në Panteon.

PËRTEJ VETVETES

Mijëra herë kam lindur

Kam vdekur mijëra herë

Përtej vetvetes.

Kam shkëlqyer mijëra herë

Me emër të huaj

Në panteonet e hirta.

Sa lart kisha hipur

Sa larg kisha ikur

Përtej vetvetes.

Tash do lind për vete

Të këndoj për vete

Të vdes për vetvete.

Flori Bruqi

Prof. Dr. Skënder Kodra dekorohet në Shkup, për një jetë në shërbim të Atdheut dhe shkencës

Reportazh nga Hysen KOSOVRASTI

Që në fillim duhet të përmendim se nuk është lehtë të shkruash për çunin nga Istogu i Republikës së Kosovës ku kreu filloren, ndërsa të mesmen në Pejë ku u burgos disa herë, gjersa u larguan përgjithmonë në SHBA, nga Italia, dhe fitoi statusin e azilit politik në vitin 1970, në vendin e ëndrrave dhe lirisë.

Prof.Dr. Skënder Kodra

Prof.Dr. Skënder Kodra për punën shkencore dhe patriotike ka marrë të panumërta Dekorata, Mirënjohje, Certifikata e të tjera çmime. Por unë e kapa pisk dhe i kërkova të shprehet, ndoshta për herë të parë, të flet për veten, edhe pse nuk e ka për qejf. Nuk deshi të më refuzojë. Unë ia përmenda dekoratën e fundit që e morri nga Bashkësia Fetare Islame e Maqedonisë “Mufti Vehbi Dibra”, dekoratë që u jepet njerëzve me vlera të mëdha. Por, për këtë do të flasim më vonë. Dr Kodra, pasi kujtohet pak rrufeshëm më përgjigjet: “Më zure shumë ngushtë. Për jetën time kanë shkruar shumë autorë. Megjithatë je në shtëpinë t’ime dhe shqiptari nuk ia kthen dëshirën mikut e shokut. Linda më 13 Maj 1946 në Istog të Repubkikws Kosovës, ku kreva tetëvjeçaren. Shkollën e mesme në qytetin e Pejës dhe Gjakovës. Atje u përfshiva me shokë, ku shpesh isha iniciator, prijës, në përpjekje për të organizuar qëndresën për të drejtat e shqiptarëve duke folur haptas, pa droje, pa frikë, kundër autoriteteve të qeverisë jugosllave. Jam arrestuar disa herë duke më thirr në biseda informative, e pastaj jam dënuar, për pikëpamje patriotike të miat, me dy vjet burg. Si bashkatdhetar edhe unë vuajta dënime në burgjet e Prishtinës, Gjakovës, Suharekës, Ferizajit, Pejë dhe të Beogradit. Në një vizitë që më bëri nëna me dhimbje në zemër e shpirt më këshillo që pas vuajtjes së dënimit, të largohem nga vendlindja. Kosova që ka në zemër e në gjak shqiptarizëm.

Në vitin 1969 kalova në Itali prej ku pas një viti arrita në SHBA si refugjat. Këtu ia fillova punës. Punoja edhe si taksist, por librat nuk lëshoja nga dora. Bëja 4-5 orë gjumë, pas shumë pericepish dhe vështirësish financiare, gjersa m’u punësua bashkëshortja. Në vitin 1986 kreva studime pasuniversitare në “Mercy University” në Fakultetin e Filozofisë, për psikologji. Ndjek studimet pasuniversitare në “Long Island University” dhe mbroji temën shkencore “ Diferenca midis trurit të femrës dhe të mashkullit”. 



Në nëntor të vitit 1991 mbron disertacionin për titull doktor i shkencave me temën ”Faktorët, që ndikojnë në efektin e skizofrenisë” e ndërkaq specializohem si mjek në Psikologjinë Klinike në Universitetin e Valdenit, Mineapolis, Minesota. Nga mua kaq e ke or mik-thotë. Dhe më dhuroi dy libra të tij, shkencor, nga të botuarat, në gjuhën shqipe. Biblioteka e tij është e mbushur me qindra libra shkencorë, por edhe të letërsisë shqiptare, nga të gjitha trevat ku flitet shqip.

Duke pirë kafenë, që na e solli Sanija, gruaja e Doktorit, bisedojmë për tema të ndryshme, më shumë për planet e Akademisë. Më shpjegon se ajo është duke ecur në rrugë të shkëlqyer, sepse çdo ditë po anëtarësohen kuadro me tituj shkencorë. Është shumë i gëzuar që u formua edhe dega e saj në Maqedoni ku për kryetar u zgjodh Prof.Dr.Abdulla Mehmeti, prof i Fakultetit të Tetovës dhe personalitet i shkencës, që çdo ditë shkruan artikuj të ndryshëm.


Në ato çaste më ra telefoni. Ishte shkrimtari Tomë Paloka me të cilin kishim lënë një takim. Ishte afër shtëpisë së doktorit. I kërkova falje. Për më shumë çka do të shkruaj kemi biseduar edhe më parë dhe i kam librat që m’i dhurove dhe disa gazeta që flasin për ty,-i them. U përshëndetëm shqiptarçe dhe u ndamë pranë derës së daljes me dakordim se do të takohemi përsëri.

Unë e njoh Dr. para shumë kohësh, që kur vëllai Shuipi, tani i ndjerë, tërhoqi edhe familjen këtu, për shkaqe objektive, sepse, u mbyll fabrika e përpunimit të qelqit “Kristal” në Dibër…



Për le t’i kthehemi qëllimit të shkrimit. Kam pasur raste kur studentët vinin ta konsultojnë doktorin. Ai me buzëqeshje, si një prind i mirë, edukator me bagazh shkencor i këshillon studentët. E, ata, thonë se jo vetëm me ne që ka sjellje të tillë, por edhe me pacientët që dr. Kodra i shëron nga sëmundje të rënda psikike….



Kështu vepron edhe me kombin shqiptar. Nëpër shtypin amerikan dhe shqiptar do të lexojmë tituj si: ”Mos prit ç’do bëj kombi për ti, por ç’do të bësh ti për kombin” është një titull shumë domethënëse dhe në brendi lexojmë:” Prof Dr. Skënder Kodra, kryetar i Akademisë Shqiptaro Amerikano të Shkencave dhe Arteve, kur nuk ka pritur se çfarë do të bëj kombi për të. Ai gjithmonë i ka parashtruar vetes pyetje se ç’farë mund të bëjë ai për kombin e tij. Si qytetar i shtetit të mundësive të mëdha, Amerikës, ai ka ndjerë se vetëm me punë e me mund të shkonte përpara. Pasi ishte dëshmuar si në profesion, në Spitalin Ushtarak të New Your-ut, është njëkohësisht si ligjërues në tre universitete amerikane, ku përgatiten edhe magjista, e Dr. Shkencash në mjekësi.

“Ka qenë një ëndërr e imja. Unë përgatis kuadro për gjithë botën, përse vallë të mos përgatis edhe për popullin tim. Ky është vendim kryesor, ”thotë doktori, i cili para se të pensionohet 9 muaj i kalonte në SH.B.A., ndërsa 3 muaj pushim i shfrytëzonte për të shëruar pacientë nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia…

Puna e tij e pa lodhshme u përfshi në shumë gazeta dhe revista, ndër të cilat me një titull që rrallë mund ta gjesh si, ”Dr. Kodra psikologu i caqeve botërore” që do të thotë se i dha peshë kombit shqiptar. Dhe ki nuk është vlerësim i yni, si shqiptar, se na pëlqen ne, por një vlerësim edhe më të thuktë e ka thënë profesoresha Elen Nikerson, e cila gjatë mbrojtjes së disertacionit, komisionit ju drejtua me fjalët ” Kolegë mos u druani… përpara jush ndodhet një djalosh… Një doktor i ardhshëm i shkencave.. i ja ka blatuar shpirtin kësaj shkence… mua më ka bërë për vete studimi i tij. Është shembullor dhe me vlera… Për mua ky i ri do të bëhet një profesor i nderuar në universitet dhe klinikat e Amerikës. Unë, qysh në këtë ç’asht mund ta uroj dhe ti shtrëngoj dorën atij…”. Skënderi i ri priste edhe më, pak i emocionuar nga ato që dëgjoj gjer tani, por profesorësh shpërthen: “ Djalosh, të uroj… e fitove doktoraturën…” djaloshi u gëzua. A s’jemi të gëzuar edhe ne shqiptarët që dha një shembull se jemi të zgjuar.

Siç thamë, më lartë, Skënderi i ri u bë doktor që na përfaqëson jo vetëm në Amerikë por në të gjitha trojet shqiptare është i mirëpritur, i rrethuar nga miq e shok të panumërt. Ai është i afërt me çdo kënd, me cilin do që takohet lë përshtypje…

Shqiptari nga Kosova, Tom Paloka, që ka nënshtetësi amerikane më përcolli gjer te nipi, Adriani në State Island. Gjatë udhëtimit biseduam për doktorin. Ai ka një bagazh të madh në profesionin e tij.

Unë nuk jam i profesionit të mjekut, por në fakultet e kemi pasur lëndën e psikologjisë dhe fillova t’i lexoj librat, me shumë kënaqësi, sepse ka materiale që i hasim në përditshmëri. Dhe, secili që i lexon ka vetëm dobi si për vete, familjen, shoqërinë..

Reçezent të librit shkencor ”Evoluimi i trurit dje, sot dhe nesër” janë Prof. Dr. Bill Moore dhe Prof. Dr. Ulvi Vehbiu. I pari, në parathënien, ndër të tjera, do të shprehet se, libri është një përmbledhës i të gjitha shkollave të mendimit dhe i fakteve shkencore të librarive më prestigjoze të mbarë botës… Është një libër me vlera të rralla në fushën e mjekësisë. Bën fjalë për të kaluarën e njeriut në faza të ndryshme në përgatitjen e moralit dhe karakterit të njeriut si qënies dje, sot, nesër dhe në të ardhmen. Ndërsa i dyti, pra Prof. Dr. Ulvi Vehbiu i drejtohet: “ I nderuar profesor Skënder Kodra? Pasi lexova librin tuaj, duke parë atë në planin shkencor krijova bindje time të plotë që libri juaj është shume interesant dhe i vlefshëm për psikologët, psikiatrit, filozofët, studentet, sociologët, pse jo edhe për politikanët…”

Duke punuar nëpër fakultete, si profesor i nderuar, ai nuk rresht duke gërmuar edhe në bibliotekat më të pasura me literaturë të profesionit. Kështu do të na e dhuroje edhe një libër të çmuar shkencor “ Droga dhe efektet e saj” që u përkthye ne gjuhën shqipe në Tiranë nën redakturën e prof. Fatos Dacit, anëtar i rregullt i Akademisë Shqiptaro-Amerikane te Shkencave dhe Arteve në New York. Libri jep një mesazh shkencor që duhet ta ketë çdo psikolog, mjek, shkolle, universitet, biles edhe çdo familje, sepse kjo sëmundje po prek shtresat më vitale të shoqërisë, rininë. Prof.Dr. Ashkant Nibark, Ph.D. në biografinë e Dr. Kodrës, një mjek që ka pasur nderin të punojë me atë, shprehet se, i është mirënjohës për ndihmën që i ka dhënë dhe e ka për nder që ka punuar bashkë dhe uron që të arrijë sukseset e Dr. Kodrës. Autori i librit ka zgjedh një temë për drogën dhe efektet e saj si një mënyre për vetë-ndërgjegjësimin midis brezave… Përdorimi i drogave janë një nga faktorët përcaktues që krijon vështirësi të mëdha brenda familjeve, miqve dhe natyrës njerëzore, thotë Prof.Dr.Ashkant.

Dr.Kodra nuk ndalet së punuari. Ai boton punime shkencore nëpër gazeta e revista prestigjoze, si në SHBA ashtu edhe jashtë saj. Por, edhe për atë janë botuar me qindra artikuj për veprën e tij, si në Amerikë, Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e në shumë shtete të tjera. Disa herë ka qenë duke dhënë intervista për veprat e tij, në shtetet që i përmendem, ku është vlerësuar për aftësitë e tij si mjek psikiatër. Dy vjet punoi pranë Klinikës Psikiatrike në Tiranë si klinist, nga viti 1993, për të ndihmuar popullin dhe kolegët e tij ndihmoi më rastin e Kumanovës, familjet e dëmtuara dhe të burgosurve. Në vitin 1999 u gjend pranë bashkatdhetarëve nga Kosova, që u dëbuan me force nga kasapi i Ballkanit, Millosheviqi, duke qënë pranë refugjateve ne Shqipëri. Punoi edhe në spitalin Ushtarak të Tiranës. Jo vetëm kaq. Djali i doktorit, Isai i lindur dhe i rritur në Amerikë shprehu vullnetin dhe shkoi në formacionin e UÇK’-së Altantik, për të luftuar kundra barbarëve serb për Kosovën martire, ku ishin rreshtuar edhe shumë familjarë dhe të afërm të Prof. Dr. Kodrës. Doktori i dha kurajë djalit, Isait. Ai mbajti uniformën me kallashin me krenari, guximtar posi i ati kur ishte në Kosovë, edhe pse disa herë u përlesh me policët dhe u burgos.

Doktori është pionier për risitë që mund t’i sjellë kombit dhe shkencës. Në vitin 1995 me disa shokë që i zgjodhi si shkencëtarë, themeloi Akademinë Shqipëro-Amerikane dhe Arteve, me qendër në New York, ku për zyrë bëri një dhomë në shtëpi të tij në Brooklyn. Grumbulloji rreth vetes me qindra anëtar të vyeshëm, me të cilët ecte Akademia me këmbë të shëndosha. Ai është kryetari i saj, nënkryetar dy, profesor, të nderuar, Prof.Dr. Agron Fico dhe Dr. Adem Harxhi dhe sekretar shkencor Dr. Namik Shehun. Me këmbënguljen e Dr. Kodrës, kjo Akademi shtriu degët e veta në Tiranë, Shkup, dhe Prishtinë. Ka organizuar disa simpoziume shkencore mbarë kombëtare. Unë kam marrë pjesë në simpoziumin shkencor mbarë kombëtar, kushtuar 600 vjetorit të lindjes së Heroit tonë Kombëtar Gjergj Kastriotit- Skënderbeut në vitin 2005, ku morën pjesë 31 shkencëtarë, shkrimtarë, dhe artistë. Ishte një simpozium, që me të vërtetë i dha një ngjyrë festive e madhështore këtij kremtimi. Simpoziumi u përcoll nga shumë gazetar si Beqir Sina, dhe Vehbi Bajrami, botues i Yllirisë, gazeta e vetme në gjuhën shqipe në SHBA. Fjalën e hapjes së simpoziumin e mbajti Prof. Dr. Agron Fico, i cili e ftoi Prof. Dr. Skënder Kodrën të mbajë fjalën e rastit. Hymnet e SHBA’së dhe Shqipërisë i këndoj Merita Halili, bilbili i këngës shqipe, e shoqëruar nga muzikanti Raif Hyseni. Simpoziumin, në mënyrë fantastike e ka përshkruar në një reportazh Namik Shehu, sekretar Shkencor i Akademisë. Boshti i të gjitha organizimeve nga Akademia është Dr. Kodra. Simpoziumi u mbajt në ambientet mjaft komode të godinës ”Adelphi Academi” e ndërtuar në 1863, tani në menaxhim të z. Ardis Kadiu. Në simpozium merrnin pjesë afër 170 veta…

Prof. Dr. Agron Fico, Prof në tre kontinente, një person i qetë, i respektuar me një kulturë të gjerë, hulumtues i madh edhe i folklorit shqiptar, tani si poet kishte thurur nj137 poezi me titull “Këngë për Akademinë e Shkencave në diasporë” ku ndër të tjera përmendim disa vargje: “Vitin nëntëdhjetë e pesë do të shkruhet në histori, Skënder Kodra djalë dai/ krijoi një akademi. Kryesia me petritë, shumica gjirokrastritë, doktor Namikun nga Berati/ sekretar seç e pati. Adem Harxhi okulist...”

Nuk mund të mos përmendim se Doktor Kodra nuk ka demonstratë ku nuk vajti për çështjen shqiptare. Disa i ka organizuar ai. Vetë i brumosur me ndjenja të larta atdhedashurie dhe si intelektual i përgatitur ne SHBA ka dhënë një kontribut të veçantë për popullin shqiptar. Gjatë punës dy vjeçare në Klinikën Psikiatrike të Fakultetit të Mjekësisë në Tiranë, ligjëroi leksione të ndryshme, dhuroi një bibliotekë të pasur me literaturë të psikiatrisë amerikane. Në Radio Tirana mbajti një rubrikë të përjavshme me temë nga psikiatria. Kur viziton vendlindjen, Kosovën, zhvilloi një veprimtari të dendur shkencore dhe patriotike, sa siç thonin vendasit, klinika e tij u kthye ne një istikam lufte. Pushtues serb ia bastisën klinikën dhe e arrestuan për ta detyruar të paiset me dokumente serbe, mirëpo ai nuk pranoi dhe e detyruan të largohet nga atdheu i tij, Kosova. Në vitet e luftës në Kosovë shkoi në ndihmë te të dëbuarit kosovar në kampet e shumta në Shqipëri si dhe në spitalin ushtarak në Tiranë. Ka qenë këshilltar pranë Ministrisë se Shëndetësisë në shtetin e New York’ut, anëtar i Shoqatës së Doktorëve të këtij shteti, Anëtar i Shoqatës së Doktorëve të këtij shteti, anëtar i Shoqatës se sëmundjeve psikike ”Sigmund Froid” të Austri, nënkryetar i Akademisë së Intelektualëve Shqiptar të Shkencës dhe Artit në Kosovë. Vazhdon të jet aktiv si mjek e shkencëtar. Publikon libra dhe artikuj nëpër revista, sidomos tani në “Dituria”si organ i ASHA të Shkencave dhe Arteve në New York. Si figurë poliedrike është kthyer në një simbol për komunitetin shqiptar ne SHBA, Kosovë, Shqipëri, dhe Maqedoni si njeri me energji të pashtershme, humane dhe patriotike. Ka pasur takime me të gjithë kongresmenët amerikanë që kanë lobuar për çështjen shqiptare si Jo Diogardi, Eliot Engle etj. I ka takuar e biseduar të gjithë presidentët, e Shqipërisë dhe Kosovës. Me rastin e 100 vjetorit të pavarësisë së shtetit shqiptar u dekorua me medalje nga Presidentja e Kosovës, Zonja Atifete Jajaga. Është dekoruar edhe nga Alfred Mojsiu, Bujar Nishani etj. Punoi në Spitalet Ushtarake të Psikiatrisë në New York për 10 vite me radhë, me pacientë të Luftës së Dytë Botërore dhe të Luftës së Vietnamit. Unë njoh një ushtar amerikan që kishte luftuar në Vietnam, punonte te një kushëri i imi , Limi, në restorant. Ai kur nervozohej të nuk përmbahej sepse kishte fituar trauma në Vietnam, duke parë ushtar të therur… Ndaj doktor Kodra ka mirënjohje të madhe se si ja ka dalë të punojë me këto njerëz…

Doktori, në bisedë e sipër e ka brengë në zemër dhe shpirt se si shumë shqiptar këtu në Amerikë po e humbasin gjuhën shqipe, sidomos me të rinjtë. Unë, – thotë doktori, do të përkujtoj Akademik Idriz Ajeti, i cili thotë: “Gjuha është tipari më i dallueshëm i një populli.” Ndërsa Eqerem Çabeji i madh përmend: “Historia e gjuhës është historia e popullit që e flet” , Gjergj Fishta këshillon: “Mos e përdor gjuhen e huaj kur s’është nevoja”.

Edhe diçka për Dr. Kodrën. Thamë se të panumërta janë dekoratat nga institucionet nëpër shtete të ndryshme, por ai edhe ka dekoruar disa personalitete nga Akademia, që kanë kontribuar pë çështjen shqiptare, personazhe që kanë pasuruar jetën e Kombit Shqiptar. Kështu, në bashkëpunim me Degën e Akademisë në Shkup, me kryetar Prof. Dr. Abdulla Mehmeti dekoron 15 Prof. Dr. pishtarë të arsimit, me titullin Akademik, post mortum. Ndër to ishte edhe Prof. Dr. Fadil Sulejmani, i cili i vu gjoksin tempullit më të lartë, për të hapur Fakultetin e Tetovës duke u burgos dhe u torturua disa herë. Dekoratat i shpërndau Doktor Kodra.



Para pak kohësh, Doktor Kodra u dekorua pranë Fakultetit të Shkencave Islame në Shkup në një atmosferë festive, në prani të stafit Akademik të FSHI dhe studentëve, myftinjve të BFI’së, Kryetarit të Kuvendit të BFI’së si edhe të nënkryetarit të Bdi’së. Reisul Ulema H. Sulejman. efendi Rexhepi i ja ndau dekoratën “Myfti Vehbi Dibra” shkencëtarit dhe veprimtarit të shquar Prof. Dr. Skënder Kodra. Fjalën përshëndetëse e mbajti Dekani i FSHI’së Prof.Dr. Shaban Sulejmani, një personalitet i shquar i shkencës dhe dijes, që ka botuar mbi 15 libra shkencor, i cili vlerësoj lartë këtë moment duke theksuar se FSHI është nderuar me aktin që po ndodh. Me këtë rast, Reisul Ulema H. Sulejman Rexhepi në fjalën e vet, vlerësoi lartë figurën poliedrike të doktor Kodrës dhe kontributin e dhënë në SHBA dhe në trojet shqiptarëve. Ndarjen e dekoratës “ Myfti Vehbi Dibra” thuhet: “Bashkësia Fetare Islame e Maqedonisë dhe Reisul Ulema H. Sulejman efendi Rexhepi, dekorojnë Prof. Dr. Kodrën me dekoratën “ Myfti Vehbi Dibra” për merita të veçanta në promovimin e vlerave të paqes, dashurisë, humanizmin dhe harmonisë ndërkombëtare si edhe për kontributin e shquar për mbrojtjen e interesit mbarë kombëtarë shqiptar. Kjo dekoratë i takon kryetarit të Akademisë Shqiptaro-Amerikane të Shkencave dhe Arteve në New York, prof. Dr. Skënder Kodra, shkencëtarit të dalluar dhe atdhetarit të përkushtuar, sepse ai në figurën e vet ngërthen tiparet e një shqiptari bashkëkohor me vetëdije të plotë për rrënjët e veta, për përkatësinë, për obligimin moral e konkret që ka ndaj popullit të vet. I suksesshëm maksimalisht në punën e vet si shkencëtar, profesor e psikolog, i dalluar si veprimtar për çështjen kombëtare. Prof Kodra përmes angazhimit dhe aktivitetit të vet në Amerikë e gjetiu, u bë një zë i fuqishëm i shqiptarit dhe shqiptarisë që shquhej me urtësi në kohë të qeta, por që buçiste përherë kur kombi ballafaqohej me vështirësi dhe rreziqe. Dekorata që mban emrin e një personaliteti të shquar fetar e kombëtar, siç është myftiu Vehbi Dibra, i ndahet zotit Skënder Kodra si pasues i denjë i traditave më të ndritura të veprimtarëve e patriotëve shqiptarë”. Dekoratën “Myfti Vehbi Dibra”, gjithashtu theksohet se “Kontributi i profesorit Kodra për të dëbuarit shqiptar nga dheu amë gjatë viteve të luftës dhe me atë rast i tij vet mohues për të ndihmuar nëpër kampe të ndryshme e refugjatëve e klinika, do të mbeten dëshmi se ç’mënyrë duhet dashur kombi dhe atdheun. Figura e tij do të shërbej si fanar për gjeneratat e ardhshme që do të rrëfej për një njeri që jetën ia kushtoj lartësimit të kombit dhe të flamurit shqiptar”.

Doktor Kodra, në fjalët e vet falënderuese përpara auditorit, përveç të tjerave, tha: “Vlerësoj lartë këtë dekoratë të vlefshme dhe ndihem i privilegjuar, në veçanti jam i lumtur që ajo po më ndahet nga Reisi i madh i BFI’së H. Sulejman efendi Rexhepi, me ç’rast e falënderoj nga zemra…”.

Se Doktor Kodra i respekton dhe e respektojnë dibranët, tani u respektua edhe më shumë me dekoratën që e mori po të dibrani Myfti Haxhi Vehbi Dibra, i cili qe krahu i djathtë i Ismail Qemalit në shpalljen e pavarësisë së shtetit shqiptar më 28. Nëntor të vitit 1913.

Autori i shkrimit është anëtar i A.SH.A të Shkencave dhe Artit, në New York