Berit Baker( 3 gusht 1947-7 mars 1993)
Berit Baker( 3 gusht 1947-7 mars 1993),është antropologe e njohur nga Norvegjia. Nga puna e sajë hulumtuese në teren në vitet 1974-1975, që e realizojë në fshatin Isniq të Deçanit(Kosovë),në vitin 1979 mbrojti titullin e magjistraturës në Antropologji në Universitetin e Oslos.
Punoi si antropolooge,përkthyese e dokumenteve nga gjuha shqipe si dhe këshilltare për emigrantët shqiptarë nga Kosova,Maqedonia dhe Shqipëria në vitet e '80-ta.
Punoi për organizatën AI(Amnesty International) lidhur me të burgosurit politik të Kosovës.Themeloi Komitetin e Helsinkit në Prishtinë me 1989 si dhe në Tiranë me 1991.
Kontribuoi në organizimine disaporës së shqiptarëve të Kosovës, si dhe e themeloi një qendër informative për kosovar e shpërngulur në Norvegji.
Vepra kryesore e saj është teza e magjistraturës:
Është autore edhe e disa artikujve për shoqërinë tradicionale shqiptare në revista ndërkombëtare, si dhe raporteve për Federatën Ndërkombëtare të Helsinkit gjatë përiudhës 1983-1990.
Ishte bashkautore e dy filmave dokumentarë për traditat e shqiptarëve në Kosovë dhe në Shqipërinë e Veriut, që u shfaqën në TV-të publike në Suedi(1977) dhe në Angli (1991).
U vra në Norvegji nga një refugjat kosovar me probleme mendore.
E shoqëronte Kujtim Çashku, regjisori shqiptar. E ndali flashi i fotoaparatit tim. Më njohu. Shpërtheu nga befasia. Duke thirrur emrin tim dhe duke ngritur duart hava ajo praktikisht po vraponte drejt meje. E pritën krahët e mi të hapur dhe shtrëngimi i gjatë dëshmi miqësie e respekti.
Ishte Berit Backer dhe ishte pranverë.
«Nesër shkojmë në Tropojë, në bjeshkë…». Duke mê shikuar me sytë e saj që po merrnin edhe më shumë zjarr, autoritetshëm tha: «Eja! do të vish me ne…!»
Beritin e kisha takuar disa herë në Lubjanë. Nga aty përgatisnim ekspedita aktivistësh për të drejtat e njeriut.
Ajo e njihte Kosovën dhe shqipen e saj. Ishte antropologe. Në Isniq kishte kaluar shumë kohë në studime të degës së saj profesionale. E kisha takuar edhe në Oslo.
Berit i donte shqiptarët. Ajo brengosej për ta.
I shihte të përçarë, ndërsa dëshironte që ata, së paku në atë etapë të historisë së tyre të ishin të bashkuar.
Ajo bënte një jetë thuaja se krejtësisht shqiptare. Jetonte me shqiptarët e militonte në dobi të çështjes së tyre.
Ishte familjarizuar me Kosovën. Ishte e dashuruar në shqiptarët. Nuk pata shkuar në Tropojë me Beritin.
Nuk iu ngjita bjeshkës me të. Një vit më vonë atë e vrau gjakatarisht xhelozia e një çobani shqiptar.
Më ngelën kujtimet e mia nga takimet në vende të fshehta si në bjeshkën Horjul në Slloveni, në katet e sipërme të Nebotiçnikut në Lubjanë, qosheve të restorantit Maxi…, ecjet rrugëve të qytetit të vjetër.
Të qeshurat e saj, të gjitha të dala nga zemra, dhe emri im nga goja e saj.
Berit Backer ka bërë punë të madhe për Kosovën. Do të bënte edhe më shumë. Për të mund të flasin dhe duhet të flasin Gazmend Pula dhe Nufri Lekaj.
Ishin bashkëveprimtarë të pandashëm dhe shumë të vlefshëm të saj e të çështjes shqiptare.
Le ta kujtojmë dhe kurrë mos ta harrojmë Berit Backerin. Ishte heroina e Kosovës.
E ka shpërblyer Presidenca deri tash?! E ftojmë ta nderojë me mirënjohjen më të lartë. Sa më parë. Ndryshe, turpi s’lahet.
E kujtoj me dhimbje e mall, krenar për një rrugëtim sado të shkurtër që bëmë . Dhe përulem,shkruan profesori i mirënjohur shqiptar Salih Kabashhi.
Flori Bruqi dhe Sali Kabashi
***
Berit Backer (August 3, 1947 – March 7, 1993) was a Norwegian social anthropologist and ethnographer, head of the Institute of Peace Research (PRIO) between 1978 and 1982 in Norway.
Berit Backer was a human rights activist who fought for Albanian national causes for much of her life.
She published literature on Albanian family structures from studies conducted in the village of Isniq(Deçani) in the Rugova valley of Kosovo.
During her first visit to Albania in 1969, she became fascinated by the Albanians, and their culture and struggle for independence.
She dedicated her research for a scholarly degree in social anthropology. Berit was fluent in Albanian.
She published the book “Behind Stone Walls”, a social anthropological study of traditional Albanian society.
It focuses on the formation and evolution of household and family structures among the Kosovo Albanians.
It was written on the basis of fieldwork carried in the village of Isniq in western Kosovo in 1975.
Backer died suddenly in 1993 after having been stabbed to death by a mentally disturbed person.
John Halliday, editor of the memoirs of Enver Hoxha called her "an Albanian expert". In 2018, Kosovos prime minister Hashim Thaçi dedicated the Presidential Jubilee Award to the Berit Backer family.
Berit Backer was born on August 3, 1947 as the daughter of dedicated communist Ina Margrethe Danielsen and Norwegian allied war photographer Ola Friele Backer who had photographed the invading Germans in Bergen.
They married shortly after the war. The father died suddenly one month later. Berit grew up in rough circumstances living in Kirkenes in northern Norway and moving several times.
As the young daughter of a communist, Berit was sent to pioneer camps during summer vacations. She suffered bullying from other children which supposedly shaped her political views. After she finished secondary school she took a course at the Nansen School in Lillehammer in 1965–1966, and later, in the spring of 1968, she registered as a student at the University of Bergen.
During the following years she studied statistics, social anthropology, philosophy and sociology. In opposition to her mother, Berit joined ranks with other young radicals towards the end of the sixties.
Her interest in Albania was ignited when she visited the so-called “Lighthouse of Socialism” for the first time in 1969.
Berit Backer became very popular amongst Albanian activists for her dedication working around the clock. Unable to visit Albania, she traveled to Kosovo in 1974–1975 being one of the first foreigners to conduct anthropological work.
In 1990, Ann Christine Eek, a photographer at the University of Ethnographic Museum in Oslo, worked with Berit on an exhibition of Albanian culture in 1990 producing a book titled "Albanske tradisjoner" published in 1991.
Between 1975 and 2007, Eek made journeys to former Yugoslavia together with Backer to study the rural life of villages.
However the project had to be finished by Eek alone after Backer was killed.
In 1992, Backer participated in a documentary film titled "The Albanians of Rrogam"
in Rrogam and Thethi, Albania where she met villagers waiting for government officials to decide on the privatization of agricultural lands after the fall of communism.
Berit stated in her studies that the Albanian old legal structures and rights to decide on family matters and feuds without state involvement was a characteristic which had enabled Albanians of Kosovo to survive Yugoslav oppression.
She also writes that the rural ideal of a man in the village of Isniq was not someone who easily fell in love, as this was a sign of unreliability and immaturity, but rather someone who could keep women at a distance.
Backer stated that in 1975 there were more Albanian girls in school than boys and that the 1981 economic crash forced women to be dependent on their husbands.
Berit writes that the nusë does not move freely in the house she arrives at until years later.
Death
Backer was suddenly stabbed to death on Mars 7, 1993 in Norway by a 29-year old asylum seeking Kosovar Albanian man suffering from paranoia.
The trial at the City Court of Oslo concluded that the perpetrator was mentally unstable and was sentenced to five years of preventive detention inside the psychiatric health service.He received citizenship in 2001.
According to the police interrogation, he had been deeply offended by her immoral suggestions and that it was his duty to deliver a punishment.The police found the perpetrators body in 2013 in a lake.(Robert E.)
https://www.esiweb.org/pdf/kosovo_%20backer_behind_stone_walls.pdf
https://halshs.archives-ouvertes.fr/halshs-00692739/document
https://www.prio.org/People/Person/?x=5165
https://prishtinainsight.com/kosovar-love-marriage-and-family-in-1975/
https://scholarworks.iu.edu/journals/index.php/aeer/article/view/730/823
https://www.president-ksgov.net/en/news/president-thaci-awarded-the-presidential-jubilee-medal-to-anthropologist-berit-backer
https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA20&lpg=PA20&dq=Berit+Backer&hl=sq#v=onepage&q=Berit%20Backer&f=false
https://books.google.com/books?id=Fnbw1wsacSAC&pg=PA20&lpg=PA20&dq=Berit+Backer&hl=sq#v=onepage&q=Berit%20Backer&f=false
https://www.dt.se/artikel/med-tiden-som-vapen
https://www.modernamuseet.se/stockholm/en/exhibitions/reality-revisited/photographers/ann-christine-eek/
https://raifilm.org.uk/films/the-albanians-of-rrogam/
https://books.google.com/books?id=Rx-1MdUlzaUC&pg=PA100&lpg=PA100&dq=Berit+Backer&hl=sq#v=onepage&q=Berit%20Backer&f=false
https://books.google.com/books?id=3_zn1QVngzQC&q=Berit+Backer&dq=Berit+Backer&hl=sq
https://www.fotosidan.se/blogs/silverkorn/flyktingen-karleken-doden-och-ett-begagnat.htm
https://www.thriftbooks.com/w/behind-stone-walls-changing-household-organisation-among-the-albanians-of-kosovo_berit-backer/14345799/#isbn=1508747946
Fotografi të huazuara nga www.google.com nga fotografja dhe etnografja Ann Christine Eek
http://floripress.blogspot.com/2018/12/isniqi-nder-shekuj.html
https://kallxo.com/gjate/jeta-ne-isniq-ne-vitet-1970-ne-objektivin-e-artistes-suedeze/
