KOSOVA DHE UKRAINA NË FOKUSIN E GJEOPOLITIKËS SË MJEGULLIMEVE POLITIKE SLLAVO-KOMUNISTE!

 

                    Akademik Prof Dr Hakif Bajrami- Prishtinë

       

                                                       I

             ASPIRATAT RUSE PËR HEGJEMONIZMIN FASHIZOID TË PRESIDENTIT VLLADIMIR PUTINIT NDAJ ILUZIONEVE HEGJEMONISTE NË SHTETIN E  UKRAINËS 

Rusia me agrsion klasik e ka sulmuar Ukrainën, kuptohet pasi që e ka okupuar me anshllus Krimenë më 2014. 

Lidhur me këtë shtrohet pyetja, nëse e fiton Rusia luftën (?), duhet të dihet se në radhë janë Moldavia, Rumunia Lindore, Estonia, Letonia, Lituania dhe Polonia Verilindore. 

Në këtë luftë imperialiste nuk është largë mendjës se Rusia në këtë dilirium të triumfit, do t` ia mësynte edhe Gjeorgjisë dhe Kazakistanit një ditë. 

Krejtë kjo fushatë është e mundur të ndodhë nëse Kremlini ka vëndosë ta shkatrrojë Botën në luftën nukleare.

NATO, dihet se ka nxituar për t` u zgjëruar në ish republikat sovejtike, por tani kur Ruisa e vërejti këtë gjë  nga “bregu” se çfarë i ndodhi  me shembjën e komunizmit, sikur është kthyer për t` i përtrirë kufijtë i fundit të shekullit XX.

 Me gjithë këtë, nga shkrimet zyrtare ruse vërehet se shumë më rëndë Kremlini e ka përjetuar antarësimin e Finaladës dhe Suedisë në NATO se sa antarësimin e disa ish republikave sovjetike Balltike. 

Prandaj, nuk është largë realitetit se sulmi me raketë mbi teritorin e Polonisë më 15 nëntor 2022, është një vërejtje për ta kompenzuar humbjen si paralajmërim në Ukrainë, me rastin e largimit nga Krahina e Holmsit, por sipas të gjitha informatave, raketa ishte bredharake nga vetë ukrainasit. 

Ky fakt u pranua edhe nga vetë  NATO, dhe çështja pushoi.

Agresioni rus pas Luftës Dytë botërore është i njohur si dukuri, dhe mbetët vrejtje për popujtë e vegjël. 

SHEMBUJ HISTORIKË

1.Sulmi i Rusisë në Hungari, ku një popull i tërë u kthye në kamp përqëndrimi deri më 1955;

2.Sulmi i Rusisë në Çekosllovaki më 1968, me që rast Rusia hapur e shpalli doktrinën e “Sovranitetit kufizuar”, për çdo shtet që nuk i bindet ideologjisë komuniste. 

Atëbotë , u vetëdogj  Jan Palahu,ku   Rusia sovjetike  mbeti me një turp në historinë e saj agresive; 

3. Rroli i Rusisë në luftën Irako-Iraniane, është për studim sepse 65 agjentura ruse vepronon në Irak, ndërsa 66 agjentura vepronin në Iranë, gjithëmonë duke nxitur që lufta mos të pushojë e duke iu shitë armë tinzisht të dy palëve, deri në vetshkatrrim. Dihet se kjo luftë përfundoi  në kufijtë që ishin caktuar më parë; 4. Sulmi i Rusisë në dhejtor 1979 në Avganistan është një ndër mizoritë më të egra që i ka ushtruar imperializmi rus në ndonjë popull.  Ajo luftë pushoi vetëm atëherë kur populli rus e pa në TV, që qeni i Avganisatnit ia hante mushkritë ushtarit rus që ishte vrarë në fushëbetej. Vetëm  atëherë erupcioni antiluftë erdhi nga brendia e Rusisë, dhe lufta imperialiste disi pushoi.

                        5. Rusia më 1989/91 fillon epokën e shpartallimit

Sistemi komunist në fund të shekullit XX tregoi se nuk i përballon dot kërkesës teknologjike në nivel global. Prandaj, solucioni më i mirë për të gjithë ata popuj që ishin të ngushtuar në te, provuan të lirohen nga pesha e pushtetit qendror, që zakonisht ai separatizëm i drejtë ishte i dirigjuar nga populli shumicë. Kështë filloi shkapërderdhja e Rusisë Sovejtike, dhe e shumë shtetve që ishin themeluar në epokën e imperializmit si: Çekosllobakia, Jugosllavia etj. Në këtë aspekt dy shtete do të mbesin me “vajë në buzë” pse u prishën planet e tyre të denacionalizimit të popujve që i robëronin. Në Rusi u ndanë: Estonezët, lituanezët,Letonezët, Azerët, Armenët, Moldavët dhe shumë popuj tjerë që nuk janë rus e ku prijnë Ukrainasit, me siperfaqe dhe pasuri shumë lakmuese për çdo shtet imperialist. Në këtë frymë së pari Rusia e shkrepi fuqinë e saj në Krime më 2014, krejtë me qëllim që ta zotërojë një pjesë të konsideruar të Detit Zi, dhe njëherit  t` i tregoi Ukrainës se është fuqi e madhe tokësore dhe eknomike, por edhe t` ia përkujtojë Turqisë se ëndrrat e vejtra nuk janë shuar për ta zotëruar Rusia Bosforin. Mu për këtë, Ruisa më 24 shkurt 2022 e sulmoi Ukrainën, për t` i treguar NATO-s se nuk do ta durojë që t` iu afrohet kufijëve stratetgjik jugor, ashtu si e lejoi  në Veri, në rastin estono-lituano-letonez. E vërteta, në Rusi mendohej se Ukraina do të okupohet për një kohë fare të shkurtër, dhe se pastaj nuk i dihej a ishin në radhë shtetet tjera sepearatiste. E ato shtete duhej ta dinin dhe e dijnë se Ukraina po lufton edhe për sovranitetin e tyre. Kështu pas dhjetë muaj luftimesh dhe humbjesh në njerëz dhe ekonomi, Rusia ka arritur që të shkaktojë një KRIZË ekonomike  globale , sidomos në vendet e Evropës po edhe më gjërë. Por, nuk i dihet qëllimi se në fund të tetorit 2022 u paralajmërua terhekja nga një pjesë e territorit okupuar Ukrainas ku përfshihet tërë  Krahina e Hersonit.

                    8. Rusia në aspektin taktik terhiqet nga Krahina e Hersonit

Tani për tani nuk dihet se kjo tërhiekje a është taktike apo pasojë e humbjes në fushat e betetjës. Por një fakt dihet, se në Rusi nacionalizmi po vlon që të gjejë model për ta rrëxuar Putinin  nga pushteti i fashizuar deri në çmenduri sa që mund të shkaktoj luftë nukleare në botë, që do të thot se Vladimir Putini nuk është njeri normal.

                                                                  II

   SERBIA ME LUFTË E KA HUMBË KOSOVËN DHE KA NËNSHKRUAR KAPITULLIMIN MË 1999

                   Nuk ka shansë teorike që Kosova të reintegrohet në Serbi

Serbët kanë dëshirë të janë ekscitatio- në vëmendje sidomos të Evropës, sepse Franca dhe Anglia është dashur ta plasojnë në humbës më 1919. Nga ajo kohë kur u krijua Serbia e Madhe, ky popull me nxitëje të kishës provon ta palsojë Rusinë në Adriatik. Prandaj, i mvshur me këtë politikë, kurrë nuk do të pushojë, deri sa të detyrohet t` i PAGUEJ REPARACINONET-dëmet e luftës, që ua ka shkaktuar të tjerëve me gjencid nga viti 1878 e deri më 1999. Pra vetëm atëherë serbia do të ia thot mendjës se çka ka bërë për dy shekuj sidomos ndaj shqiptarëve.

 Faktori i dytë, që e vetëdijëson pushtetin serbian, është kur popujt për rreth të fuqizohen ushtrakisht dhe atëherë Serbia do të japi “eselam”, në të katër anët. Rrugë të tretë nuk ka.

Serbia me të gjitha mjetet ushtrake, policore dhe politike, duhet të dihet se kanë provuar ta shfarosin popullin shqiptar në Kosovë, për dy shekuj, pa ndërprerëje. Strategjia e Serbisëparafashiste, fashiste dhe neofashiste,ishte dhe mbetëtë konstantë që ta spastrojë Kosovën nga 93% shqiptarë, dhe të përgatitë rrethanat për ta kolonizuar me sllavë sikurse Sanxhakun e Nishit (Shipni e Vjetër e quante populli-HB). Pstaj, Ushtria serbe shpreosn për të shpërthyer në Durrës, dhe shprtheu, në fund të vitit 1912. 

Në vijim, Serbia e programoi luftën për ta okupuar Maqedoninë, për të dominuar në Rrugën e Vardarit, deri në Selanik më 1913. Këto ide u panë të realizueshme në Beograd, Paris dhe Petrograd, jo vetëm në Luftën e Parë Ballkanike (1912), por sidomos në të Dytën (1913), kur Ruisa duke e pasë Bullgarinë aleat të sigurtë, që do t` i ndihmojë për ta okupuar Stambollin, ia mbajti krahun Serbisë, duke e ndarë paksa nga Franca dhe Anglia. E vërteta, këto aspirata, do të kurthohen me Luftën e Çanakalas më 1916, kur Franca dhe Anglia e humbën luftën për dominim në Bosfor dhe Drdanele. E faji për atë humbje iu mvshe shqiptarëve trima (1916), realitet ai që Londra dhe Parisi do t` i hakmerrën Shqiptarsië më 1919 në Versaj, duke e krijuar Serbinë e Madhe, me emrin Mbretëria SKS (1919-1929), përkatësisht Mbretëria Jugosllave (lexo serbiane 1929-1941). Mbretëria SKS do të trimërohet sidomos me hekjën e Halifatit nga Mustafa Kemal -Ataturku më 1924. Kjo për faktin se për shqiptarë u hapën pazaret “nëntokosre”, që të deportohen në Anadolli. Ato pazare shqiptaro-turke nuk munguan dhe u forcuan me marrëveshje suksesive si: në Lozanë më 1923, në Satmboll më 1933, në Beograd më 1934, në Ankara më 1938 dhe në Split më 1953. Me këto marrëveshje parahsihej nga Shtabi i A. Rankoviqit dhe K. Cervenkovskit  që Kosova dhe Maqedonia të serbizohën deri më 28 qershor 1969. E vërteta, Plenumi i Brioneve i LKJ-ës ua prishi synimet.

Dokumentet sekrete serbe vërtetojnë se tërë ky programim do të mbahet në sirtarë të Gjneralshtabit serbian deri me shpërthimin e luftës përbrenda Jugosllavisë  më 1991-1995, kur synimet serbomëdha dualin publikisht para opinionit. E lufta që do të zhvillohet  në: Slloveni,  Kroaci dhe Bosnje Hercegovinë, tregoi se në rendë është Kosova e pastaj Maqedonia. Në këto republika jugosllave Serbia më 1991, i pati themeluar tri republika serbe, me emra të ndryshëm: një në Srem, një në Knin dhe një në Bosnje-Hercegovinë, pa egzistuar kurrë. Ndërsa në Kosovë çdo gjë u kthye që të frymoi në çirilicë.  E vërteta, S. Millosheviqi dhe F. Tuxhmani në Dedinje do të zhvillojnë pazarin e “shekullit” (1992), për ndarjën e Bosnjës, prej së cilit Pazar doli Republika sebiane në Bosnje, pa qenë kurrë ajo njësi shtetërore, të paktën si njësi administrative e veçant. Por, tani për tani nuk dihet Republikën Serbe në Bosnje a e krijoi Marrëveshja sekrete Millosheviq-Tuxhman, si derivat,  apo politika amerikane më 1995 në Dejton të Ohajos. Pra, ajo Republikë serbe brenda Bosnjës, që frymon edhe sot (2022), që është një errësirë krininale e foramtit ri sllav0-serbina, krejtë me qëllim për ta krijuar Serbinë e Madhe, është një rinxitëje serbe për dhunë të formateve të reja, siç po sillet mafia e Beogradit sot në Kosovë, me metoda makivalesite. Kjo do të thot, se në luftën e fundit (1991-1995), SHBA e kanë ndihmuar Serbinë edhe duke e kursyer nga pagesa e reparacioneve, pra më shumë se çdo vend tjetër. Por serbët, e kritokojnë Amerikën, për t` i mshefë qëllimet para rusëve dhe iranianëve. Sot, ç` është e vërteta, në saje të asaj ndihme që iu servirë në Dejton më 1995, Serbia i kontrllon lumenjët kryesor të Ballkanit si: Danubin, Drinën, Tisën, Savën, Drinën, Moravën. Dhe, prap Serbianët janë prorus deri në fashizëm eklatant. Në këtë reshtim, Serbia dhe aspiratat e saj, kurrë nuk do të pushojnë, sidomos për t` i okupuar të Dy Drinat shqiptar, sepse synon të dali në brigjet e Adriatikut shqiptar, për t` ia hapur Rusisë bazat strategjike për eskpansion. Ky synim e spjegon faktin, se Serbia e ka të programuar që kur ta krijojë shansën, ta fshinë Shqipërinë nga harta e shteteve sovare. Në këtë programim është në fokus të saj edhe Maqedonia dhe Mali i Zi, ku tani për tani, Kisha e ka në dorë  mindilin e vallës përgjakur.

 Ja kjo është gjeostrategjia e Palnit serbian: “Depërtimi në det” i përpiluar qysh më 1881. Ky plan u detalizua nga Millutin Grashanini më 1886 me titull: “Zgjërimi i Serbisë në Kosovë dhe Maqedoni”. Pas këtij plani më 1910 Beogrdai nxorri në plan të parë programin: “Çka don Serbia”. E çka donte Serbia, u pa në Luftën e Parë Ballkanike (1912), ku “definitivisht” sipas saj e okupoi Kosovën, për t` iu afruar Durrësit, dhe me Luftën e Dytë Ballkanike(1913), ku sipas saj, definitivisht e okupoi Maqedoninë, për t` iu afrua Selanikut. Në këtë politikë Beogradi jo gjithëherë e ka pasë ndihmën e Moskës. Por, duhet të mësohet se Serbia e ka luajtë lojën e saj të “madhe”, pa ndërprerëje me ndihmën e Francës dhe Anglisë.  Cari i Rusisë me ultimatumin e 1 jnarit 1916, u kërcnohej Parisit dhe Londrës, si aleatë të Antantës që ishin se: “Ose e ndihmoni Serbinë në Durrës dhe Shën Gjin, ose ne rusët do bëjmë marrëveshje separate me Gjermaninë”. Me këtë politikë të Makiavelizmit, nuk ka rëndësi a: “është maca e kuqe apo e zezë, me rëndësi është a e hanë minin”. Pra ideologjia politike pansllaviste nuk përjashton nga “loja” si mjet publik ushtrak, por me ngjyra rreligjioze plasohet në ekscitatio- që Serbia të jetë në vëmendje . E mësimi i kësaj politike, sidomos për shqiptarë është me peshë, sepse nuk dijtën të mprohen dje, por sot dhe  nesër, duke i mësuar gabimet nuk guxojmë të deshtojmë, sepse i dijmë aspiratat fashiste serbane në detale.   

Krejtë në lidhje me këtë që u tha më lartë sot (2022), dalja e përfaqsuesëve serbian nga puna në Republikën e Kosovës (nëntor 2022), është prova më eklatante se Serbia nuk ka hiekur dorë nga orinetimi i saj që ta riokupojë Kosovën, qoftë edhe përmes dizajnit inhibitativ “Open Balkan”, ku së pari provon ta shtrojë për dhe shqiptarinë ekonomikisht, e pastaj ushtarakja pason më lehtë sepse “devret” shpreson se do të ndryshojnë. Kështu Beogradi ka zgjdhë mundësinë që përmes largimit të deputetëve serbë nga Kuvendi i Kosovës, përmes largimit të policëve, gjykatësve, prokurorëve dhe nëpunësve tjerë serbianë nga puna, ta krijojë një atmosferë politiko psikologjike të atij dimenzioni, që kinse këtu po ngjanë diçka e ngjashme, sikurse janë siellë serbët me shqiptarë më 1990/91/, duke i larguar nga puna me dhunë shtetërore, të gjithë. Të paktën Serbia, po provon që të lërë përshtypje, të krijojë vëmendje (ekscitatio)  në botën Perendimore, se situata është e njetë, dhe dikush do t` u  besojë. Madje,  këtë idiotizëm dinë ta shprehë “politikisht” njëfar Dardan Molliçaj edhe në televizion! Sigurisht këtë pozitë e ka mësuar nga Kina apo Irani. Poshtë ka rënë katundi, thonë në Llap dhe Drenicë. E ndoshta jo vetëm për këtë atmosferë, por paksa për hatër të saj, reaguan si ide së pari francezët e pastaj, asaj qerrëje politike iu bashkuan edhe gjermanët, të cilët ende dridhën nga obligimet që patën duke i paguar dëmet e Luftës Dytë Botërore, edhe atyre që patën bërë pakt ushtarak (serbët) me ta, siç ishte Mbretëria Jugosllave, në mars 1941, duke lansuar në opinion Planin Gjermano-Francez për Kosovën (nëntor 2022). E lidhur me këtë në këtë Plan, do të japi jo vetëm mednim, por edhe sugjerim që Qevera e Republikës Kosovës ta refuzojë kategorikisht. Kjo për faktin se plani nuk u botua në emër të ruajtjës nga opinioni. Por kur iu lexua në gjep, atëherë  Parisi dhe Berlini e shpikën spjegimin se: Plani është operacional dhe ka të bëjë me dy etapa të impelmentimit: E pra, është zgjatja e tabelave të veturave për dhjetë muaj. Faza e dytë ka të bëjë me zgjidhjën përfundimtare. E ky spjegim i ri lexohet kështu me dy fjalë: Franca dhe Gjermania si pleqnare luftëjmë me blerë kohë.

            Pazari i dy Gjermanive për Kosovën është provë që e kthen Kosovën në Serbi!

Gjatë nëntorot 2022, Frnaca dhe Gjermania lansuan planin për zgjidhjen e kundërthënjeve në mes Serbisë dhe Kosovës, në atë mënyrë që për atë zgjidhje do të vlente shembulli i dy Gjermanive 1946-1990. Ide e pamundur, ta them menjëherë. Së pari, problemi Kosovë-Serbi është kunderthënje në mes dy popujve të ndryshëm. Së dyti, realisht Serbia e ka okupaur Kosovën me luftë më 1912 dhe e ka humbë me luftë me 1999, të cilën luftë Serbia e ka pasë si rezervë të politikës nazifashiste për ta shfarosë popullin shqiptar, nëse është e mundur me shpërngulje në Anadoll.  Ndërsa, kur të sosën këto mundësi të shfarosjës së shqiptarëve (Lexone Qubrilloviqin etj-hb) të pasojë lufta që me çdo kusht të realizohet plani i “tokës së djegur dhe varreve që duhet të rrafshohen thue se në të, nuk ka pasë shqiptarë kurrë”. Pra plani embrional serbian, për shfarosje të shqiptarëve është i vitit 1853, dhe është zbatuar së pari në Sanxhakun e Nishit më 1878.(shiqo: Plani i popit Dionisije Deçanski, më 1890, i zbulon të gjitha metodat që janë zbatuar dhe ato që duhet përdorë. E kam botuar më 1990!).

Ndërsa, çështja gjermane ka qenë pasojë e një lufte imperialiste të cilën fuqitë ngadhnjyese e kanë ndarë si denim dhe si “pronë” të fitorës mbi armatën nazifashiste. E vërteta, Gjermania Federale kurrë nuk ka sajuar asnjë lloj programi që ta shfarosë Gjermanin Lindore, sepse është fjala për popull të njejtë. Së treti, Kosova kurrë nuk ka qenë e denuar, sepse nuk ka bërë luftë pushtuese ndaj askujt. Së katërti, nëse Gjermania Federale ka qenë e denuar për faktin se është e denuar t` i paguaj reparacionet, Serbia as që duhet t` i paguaj reparacionet ndaj Kosovës, dhe as që mednon dikush t` i thot këtë që duhet të ia thot, sepse deri më 1912 shqiptarët kanë jetuar të okupuar së bashku nën Perandorin Osmane. Së pesti, Gjermania Lindore ka qenë e denuar të ndërtojë sistem sovjetik, sepse i është përcaktuar t` i takojë sferës sovjetike, sepse Rusisë i janë bërë dëme të mëdha në njerëz dhe në ekonomi 1941-1944. Së gjashti, Kosova duhet të ndihet se çdo marrëveshje mos të shpresojë askush se një ditë do të ketë bashkim me Serbinë, sikurse ka ngja me dy Gjermanitë, sepse në rastin gjerman, është bashkuar një popull që ka qenë i bashkuar dhe ai bashkim e ka gëzuar përkrahjen civilizuese globale. E zgjidhja më e mirë do të ishte në rastin e Kosovës, që të thuhet në Planin Gjermano-Francez se:  “Republika e Kosovës, pas një, dy e tri dekadash, do të ketë të drejtë të votojë populli me një refrendum; a dëshiron të jetojë si Republikë e Kosovës; a dëshiron t` i bashkohegt Shqipërisë”, pasi që 93% e popullsisë në Republikën e Kosovës është shqiptare.            

                         ‘Sa përzihet Rusia në Serbi për aq duhet të përzihet Amerika në Kosovë’

 Këtë fjali qëe  plasuam si titull, do të shkruaj popi serbian Fillaret më 28 qershor  1999. I njejti pop do të shkruaj se: “katër armiqë janë sot të shqiptarisë:Shpërngulja, vdekjet, ntaliteti  dhe nëse u imponohet lufta në të cilën do të humbin  përgjithëmonë. Kjo për faktin se Evropa nuk e do popullin shqiptar në asnjë variantë”. Prandaj, mendoi se Plani Gjermano-Francez është një atentat siu geneisë i përgatitur nga qarqet “globaliste” që këshillojnë në Beograd si ai që është nga Toni Bleri, A. Sorrosi etj. Prndaj, francezo- gjermanët kanë zgjedhë edhe si të tyre, sepse këtë Plan, së pari e pati belbzuar  seriozisht Vollgang  ISHINGERI, dhe e refuzoi fuqishëm me katapulkt dipmomatik Adem Demaçi, legjenda e të gjitha fitoreve të Kosovës, duke i thënë në sy se: “Kjo ide është e Millosheviqit. Këtë kaçamak shqiptarët nuk e hanë, aq më parë kur vjen nga rusët dhe Irani”!. Asgjë nuk do të përfundojë si planifikon Serbia, na pati sugjruar Baca Demë pas takimit me Ishingerin, ku isha prezent si këshillatar diplomatiko-historik.

E pra, shqiptarë, mos e harroni faktin se më 14 nëntor 2022, Asamblea e OKB-ës e akuzoi Rusinë me Rrezlutë që t` i pagoi të gjitha dëmet e luftës në Ukrainë. Rezolutën e votuan afër 100 shtetet më të fuqishme të botës. Nga kjo praktikë, duhet të dridhet edhe Serbia dhe çdo agresor në tërë globin, aq më parë kur një ditë ky obligim që t` i paguaj reparaconet i dedikohet edhe Serbisë okupatore mbi viset shqiptare. Kjo për faktin se më 15 nëntor 2022 Donallt Tramp e shpalli kandidatutrën për Presidentë të SHBA, që do të thot se as Demokratët nuk do të ndalen në luftën e tyre për t` u treguar se janë në pushtet të Superfuqisë numër NJË në Botë. E një shqiptar i rendomët, këto ditë, sikur iu përgjegjë D.Trampit kur tha se: “ Baci Tramp do ta dërgoi Amerikën në Mars”. Prandaj shqiptari shtoi Ai: “Nëse Republikanët e drgojnë Amerikën në Marës, që ua urojë nga zemra, atëherë Demokratët do ta dërgojnë Amerikën natyrshëm, në çdo plagë sheruese  ku e ka bota sociale  këtu, e pastaj në Hënë do të shpallin sovranitet të diturisë dhe urtisë njerëzore, dhe kjo begati do t` u takoi edhe shqiptarëve të Marsit sigurisht sepse Amerikën e duam sikurse vetën tonë!”.

                                                       SHQIPTARË!

Shqiptarë pra pa Amerikën jeta jonë do të ishte llotari dhe mjegull sespe serbia ka aspirata okupuese ndaj tokave tona stërgjyshore. Pra, ua përkojtoi  shqiptarëve një realitet që ka ndodhë para disa vitesh e që quhej: “Pranvera arabe”. Ajo pranverë filloi si farsë e doli si tragjedi, sepse u përzien gishtërinjët e agjentutave ruse që shesin naftë  dhe gas. Lidhur me këtë, po ua përkujtojë se Serbia kurrë nuk do t` i ndalë rrenat ordinere. Shembulli më eklatant është se Serbia ua ka plasuar si statu Princ Lazarin andej Urës Ibrit. Aty ua ka plasuar nominimin se është fjala për një “Car Lazar”!. Këtë rrenë serbët e bëjnë për t` u dukur se në histori janë faktor, janë në qendër të vëmendjës botërore. E them me përgjegjësi të plotë porfesionale, se Princ Lazari kurrë, kurrë nuk ka qenë car, sepse carevina e tyre NËNTË vjeçare ( E Dushanit 1346-1355) ka përfunduar më 1355 edhe ajo si: “Carevinë e Serbëve, Arbansëve dhe Grekëve”. Pra, sidomos ju gazetarët shqiptar, injorone dhe mos e quani princin “car” se nuk ishte. Konsultoni enciklopedinë.

Po mos harroni se këto ditë popat serbian kanë lanësuar rrenën e radhës për Jugosllavinë (Lexo Serbinë) e katërtë, ku do të përfshihet: Serbia (Shumadia), Vojvodina, Republika Serbe e Bosnjës, Sanxhaku, Kosova, Mali i Zi dhe Maqedonia. Si parathënje për këtë plan kanë zgjedhë daljen e të gjithë serbëve nga organet shtetërore të Republikës Kosovës. Këtë plan e ka sajuar një grup popash me disa politikanë që shtihen edhe si shkenctarë, me titull:”Menagjimi i krizave”, që do të thot:  prodhim i krizave, për të fituar: “ujqit në miegull”. E kësaj shkolle neofashiste ia kam pas gjetur emrin qysh më 1975, duke e nominuar me titull sepse intrigat e tyre kurrë nuk kanë pushuar: “ZIERJE TË BRETKOCAVE NË PEZHGVE, pa vaj dhe me krypë në varrë”. Këtë gjellë le të kuptohet, se populli shqiptar nuk e hanë në asnjë variantë .

            Më 18 XI 2022 Prishtinë

Akademik Profesor Doktor Hakif Bajrami,është  historian i njohur shqiptar, më reputacion ndërkombëtar (AAAS).

 U lind më 07 .03. 1943, në fshatin  Balsh të komunës së Podujevës, Malësi e Llapit. 

Shkollimin tetëvjeçar e kreu në Podujevë. Këtu e kreu, edhe gjimnazin ,  me sukses shembullor,.. . Në Prishtinë, pikërisht në Degën e Historisë ,pranë  Fakultetit Filozofik, i mbaroi studimet universitare. 

Nga viti 1969 u punësua si arsimtar i gjuhës latine dhe i sociologjisë në Gjimnazin e Podujevës , por do të do të nxirret nga shkolla  si i “potencialisht i padëshiruar për regjimin”.

 Më 1970 u transferua  në Gjimnazin e Prishtinës,  arsimtar i gjuhës latine dhe i sociologjisë, ndërsa  nga viti 1973, filloi të ligjërojë  edhe i historisë në Gjimnazin e Prishtinës si dhe në  paralelen e sajë në Podujevë.Ai i vazhdoi studimet pasuniversitare, në Fakultetin Filozofik të Prishtinës, për të magjistruar në vitin  1975. ,  me gradën shkencore “Magjistër i Shkencave të Historisë” u punësua “Bashkëpunëtor shkencor” në Entin e Historisë së Kosovës, ku i ngjeshi përpjekjet për ngritjen profesionale shkencore dhe më 15 janar 1979 e mori gradën shkencore “Doktor i Shkencave historike”.

Tash disa vjetë është pranuar  Akademik  i rregullt në AASS.

Botime

• 1. Rrethanat shoqëroro politike në Kosovë 1918-1941, Prishtinë 1981, fq. 365;
• 2. Aradhja Partizane e Shalës, Beograd 1981, fq. 106;
• 3. Partia Komuniste e Jugosllavisë në Kosovë 1919-1941, Prishtinë 1983, fq. 238;
• 4. Aradhja Partizane “Bajram Curri”, Prishtinë, 1985, fq. 244;
• 5. Bataloni Partizan “Meto Bajraktari”, Prishtinë 1988, fq. 232;
• 6. Libri i bardhë (në katër gjuhë: shqip Anglisht, frëngjisht, gjermanisht, serbokroatisht), Prishtinë-Tiranë,1992, fq. 106 ( gjithsej 512 faqe);
• 7. Tragjedia e Tivarit, Prishtinë 1993, fq. 226;
• 8. Bedri Pejani 1885-1946, Prishtinë, 1994, fq. 205;
• 9. Politika e shfarosjes së shqiptarëve dhe kolonizimi serb i Kosovës 1844-1995, Prishtinë 1995, fq. 208;
• 10. Dëbimi dhe shpërngulja e shqiptarëve në Turqi (dokumente), Prishtinë 1996, fq. 506;
• 11. Mustafë Hoxhë Nishefci 1915-1995, Prishtinë 1997, fq. 338;
• 12. Kosova prej Bujanit në Kaçanik, Prishtinë 1997. F. 424 ( i ndaluar më 1990 në shtypshkronjë);
• 13. Programet që shënuan historinë kombëtare shqiptare 1878-1997, Prishtinë 1997, f. 162;
• 14. Dokumente të institucioneve gjermane për historinë shqiptare 1941-1944, Prishtinë 1998, fq. 302;
• 15. Ismail Hasan Ajeti-Bushi, Prishtinë 1999, fq. 166;
• 16. Ibrahim Gjakova shtyllë e Komitetit Kosovës, Prishtinë 2000, fq. 104;
• 17. Met Podjeva-Babloku, 1888-1976, Prishtinë 2000, fq. 202;
• 18. Kosova njëzetë shekuj të identitetit saj, Prishtinë 2001, fq. 156;
• 19. Politika serbe për rikolonizimin e Kosovës me sllavë 1945-1948 (vëllimi i parë), Prishtinë 2002, fq. 634;
• 20. Programi Kombëtar politik i shqiptarëve, Prishtinë, 2002, fq. 110;
• 21. Si e okupoi Serbia Kosovën më 1912 (1), Prishtinë 2003 fq. 230;
• 22. Dosja Demaçi, Prishtinë 2003 dhe botimi i dytë 2004,479;
• 23. Naçertania program politik serb për shfarosjen e shqiptarëve 1844 – 1999, Prishtinë 2004, fq, 339;
• 24. Riokupimi i Kosovës nga Serbia më 1918 (2), Prishtinë 2004, fq. 310;
• 25. Politika dhe lufta e drejtë shqiptare përballë neofashizmit serb 1989 – 1999, Prishtinë, 2006, fq. 530;
• 26. Antimemorandum (në gjuhët: shqip, anglisht, serbisht), Prishtinë 2007, fq. 207;
• 27. Zavere i zloçini UDB-e Jugoslavije prema albancima na Kosovu do 1966, Pristina, 2008, fq. 207;
• 28. Komiteti “Mbrojtja Kombëtare e Kosovës” dhe Qeveritë e Tiranës për krimet serbe ndaj shqiptarëve 1918-1941, Prishtinë, 2008, fq. 462;
• 29. Shqiptarët në mes Lindjes (Stalinit) dhe Perëndimit (Çerqillit), (botuar si fejton ekskluziv në “Kosova Sot”, 2008 (në procedurë për botim në libër);
• 30. “Si e tradhtoi PKJ udhëheqësin shqiptare rreth çështjes së Kosovës ( dokumente sekrete” – Libër në procedure të botimit;
• 31. Epoka e Adem Demaçit, Prishtinë, 2009, fq. 68.
• 32. Peticioni që i shpëtoi shqiptarët në Shqipërinë kontinentale nga fashizmi serb, Prishtinë 2005, fq.73;
• 33. Shqiptarët në mes dy totalitarizmave 1918-1999, Prishtinë 2010, fq, 357
• Boon vazhdimisht shkrime shkencore në revista dhe gazeta në Kosov, Shqipëri, Amerikë, Franë,Itali, Angli , Danimarkë, Norvegji ,Gjermnai,Spanjë etj.
• 
  

Floripress.

Studenti i përjetshem i filozofisë Rron Gjinovci është arrestuar nga POlicia e Kosovës!

 

Rron Gjinovci drejton Organizatën për Rritjen e Cilësisë në Arsim (ORCA) në të cilën është bashkëthemelues. Aktualisht student i filozofisë, anëtar i kryesisë së Shoqatës së Filozofëve të Kosovës dhe aktivist i shoqërisë civile.

Ai filloi aktivitetin e tij në vitin 2010 si bashkëthemelues i organizatës studentore Studim Kritikë Veprim (SKV) e cila u angazhua për luftimin e korrupsionit në vitet 2010-2012 duke ndërmarrë një sërë aksionesh kundër menaxhmentit të kohës. Ai u bë i njohur për publikun në vitin 2011 kur hodhi ngjyrë të kuqe mbi rektorin e atëhershëm gjatë ceremonisë së shënimit të 41 vjetorit të themelimit të Universitetit të Prishtinës (UP).

Deri në vitin 2012 ai ishte aktivist i Lëvizjes Vetëvendosje. Nga 2012 deri më 2016 vazhdoi aktivizmin e pavarur qytetar në çështje të ndryshme e posaqërisht në protestat që ndodhën në Universitetin e Prishtinës me çrast pati shkarkim të një rektori.

Rroni poashtu angazhohet si vullnetar në Fushë Kosovë përmes organizatës The Ideas Partnership ku punon me një grup prej 20 nxënësish romë, ashkali dhe egjiptas me qëllim të përgatitjes së tyre më të mirë në shkollimin e mesëm si dhe për universitet.

Është marrë me gazetari investigative në kuadër të Rrjetit të Gazetarisë Hulumtuese në Ballkan (BIRN). Gjatë vitit 2016 ka hulumtuar korrupsionin akademik me ç’rast janë zbuluar raste të shkeljes së parimeve të integritetit akademik nga rektori dhe drejtues të tjerë të lartë në UP.

Është autor i disa raporteve dhe i dhjetëra shkrimeve autoriale dhe hulumtimeve për gazeta të ndryshme në Kosovë dhe në rajon si Gazeta JNK në Prishtinë, Prishtina Insight, Balkan Insight, Bilten (Kroaci), Zëri dhe Koha Ditore.

Foto nga vendi i ngjarjes

• 
  

Aktivistët e ORCA-s, Dibran Hoxha dhe Rron Gjinovci janë arrestuar sot nga Policia e Kosovës, pas një aksioni ndaj plagjiatorëve të shpallur nga Këshilli i Etikës në Fakultetin Filozofik.

“Nuk mund të ketë normalitet në situatë jonormale. Është jonormale që një profesor i dënuar për plagjiaturë të vazhdojë të shfaqet para studentëve, prandaj ne po e normalizojmë situatën duke mos lejuar që kjo të ndodhë.

Ne u arrestuam, por do të vazhdojmë luftën kundër plagjiaturës”, thuhet në njoftimin e tyre.

Njoftimi i organizatës ORCA:

ARRESTOHEN AKTIVISTËT E ORCA-S - PLAGJIATORËT DO T’I NDALIM EDHE FIZIKISHT

Sot aktivistët e ORCA-s, Dibran Hoxha dhe Rron Gjinovci, u arrestuan pas aksionit simbolik ndaj plagjiatorëve të shpallur nga Këshilli i Etikës në Fakultetin Filozofik.

Pasi procedurat për vendimin përfundimtar për rastin e plagjiaturës Bujar Dugolli dhe Ardian Kastrati po marrin kohë siç ndodhë rëndon në Universitetin e Prishtinës, kemi vendosur që nga tash e tutje të kalojmë në aktivizëm gueril.

Në të gjitha rastet kur institucionet tregohen të paafta për t’i jetësuar vendimet meritore ndëshkuese për kryesit e shkeljeve, ORCA do të reagojë duke iu pamundësuar kryesve aktivitetin e tyre të përditshëm normal.

Nuk mund të ketë normalitet në situatë jonormale. Është jonormale që një profesor i dënuar për plagjiaturë të vazhdojë të shfaqet para studentëve, prandaj ne po e normalizojmë situatën duke mos lejuar që kjo të ndodhë.

Ne u arrestuam, por do të vazhdojmë luftën kundër plagjiaturës!

FOTO GALERI

Jack Smith nuk është më kryeprokuror i Dhomave të Specializuara në Hagë.

 

Jack Smith flet për herë të parë pas dorëheqjes nga Specialja

Prokurori amerikan Jack Smith tani do të jetë pjesë e sistemit të drejtësisë në SHBA për të hetuar raste tjera.

Jack Smith u emërua për të mbikëqyrur një nga hetimet të mbajtjes së dokumenteve të klasifikuara në resortin Mar-a-Lago të ish-presidentit Donald Trump.

E Smith, emërimi i të cilit në këtë pozitë ka ngjallur reagime të shumta, ka folur për herë të parë pas dorëheqjes.

Ai ka thënë se në rolin e tij të ri, hetimet do të shkojnë përpara me shpejtësi.

“Unë synoj të kryej hetimet e caktuara dhe çdo ndjekje penale që mund të rezultojë prej tyre në mënyrë të pavarur dhe sipas traditave më të mira të Departamentit të Drejtësisë. Ritmi i hetimeve nuk do të ndalojë nën vëzhgimin tim. Unë do të ushtroj gjykim të pavarur dhe do ta çoj hetimin përpara me shpejtësi dhe tërësisht për çfarëdo rezultati që dikton ligji”.

Sidoqoftë, kjo deklaratë e Smith siç duket bie ndesh me punën që Smith vlerësohet ta ketë bërë në Dhomat e Specializuara të Gjykatës në Hagë.

Kjo pasi që nga avokatët, Smith është akuzuar për shkelje të shumta të drejtave të të akuzuarve, për fshehje të provave shfajësuese, për gjykime politike e për shumë çështje tjera.

Letërsia e vjetër greke e romake

Studimet klasike janë studimi i antikitetit klasik, dhe në botën perëndimore përgjithësisht i referohet studimit të letërsisë klasike Greke dhe Romake në gjuhët e tyre origjinale (Greqishtes së lashtë dhe Latinisht, përkatësisht).kjo degë studimi mund të përfshijë gjithashtu filozofinë greko-romake, historinë dhe arkeologjinë si lëndë dytësore. Në qytetërimin perëndimor, studimi i klasikëve Grekë dhe Romakë konsiderohej në përgjithësi si themeli i shkencave njerëzore, dhe studimi i klasikëve prandaj ka qenë gurthemeli i një edukimi tipik evropian elitar. Fjala "klasikë" rrjedh nga mbiemri latin "classicus", që do të thotë "që i përket klasës më të lartë të qytetarëve". Fjala u përdor fillimisht për të përshkruar anëtarët e klasës më të lartë në Romen e lashte. Deri në shekullin II pas Krishtit, kjo fjalë është përdorur në kritikën letrare për të përshkruar shkrimtarët me cilësi më të lartë.Për shembull, Aulus Gellius, në netët e tij të Attic, kundërshton shkrimtarët "klasik" dhe "proletarius". Deri në shekullin e VI pas Krishtit, ajo kishte marrë një kuptim të dytë, duke iu referuar nxënësve në një shkollë.Kështu, dy kuptimet moderne të fjalës, duke iu referuar të dyja letërsisë që konsiderohet të jetë me cilësi më të lartë, dhe tek tekstet standarde të përdorura si pjesë e një programi mësimor, të dyja rrjedhin nga përdorimi romak. Në Mesjetë, klasikët dhe arsimi ishin ndërthurur fort; sipas Jan Ziolkowski, nuk ka epokë në histori në të cilën lidhja ishte më e ngushtë. Edukimi mesjetar i mësonte studentët të imitojnë modelet e mëparshme klasike, dhe Latinishtja vazhduan të ishin gjuha e bursave dhe kulturës, megjithë ndryshimin në rritje midis gjuhëve letrare latine dhe gjuhëve të zakonshme të Evropës gjatë periudhës. Ndërsa Latinishtja kishte një ndikim të jashtëzakonshëm, megjithatë, greqishtja mezi studiohej dhe letërsia greke mbijetoi pothuajse vetëm në përkthimin Latin.Punimet e autorëve (madje edhe të autorëve të mëdhenj Grekë) si Hesiod, emrat e të cilëve vazhduan të njiheshin nga evropianë të arsimuar, nuk ishin të disponueshme në Mesjetë. Në shekullin e trembëdhjetë, filozofi anglez Roger Bacon shkroi se "nuk janë katër burra në krishterimin Latin që njihen me gramatikën Greke, Hebraike dhe Arabe". Përkrah me padisponueshmërinë e autorëve grekë, pati dallime të tjera midis standartin klasik të njohur sot dhe veprave të vlerësuara në mesjetë. Për shembull, Catullus ishte pothuajse plotësisht i panjohur në periudhën mesjetare. Popullariteti i autorëve të ndryshëm gjithashtu u dyllua dhe u zbeh gjatë gjithë periudhës: Lucretius, popullor gjatë periudhës Carolingian, mezi u lexua në shekullin e 12, ndërsa për Quintilian ndodhi e kundërta. Periudha e Rilindjes ngriti studimin në rritje të letërsisë antike dhe historisë antike,si dhe një ringjallje të stileve klasike të latinishtes.Nga shekulli XIV, së pari në Itali dhe më pas gjithnjë e më shumë në të gjithë Evropën, u zhvillua Humanizmi i Rilindjes, një lëvizje intelektuale që "mbronte studimin dhe imitimin e antikitetit klasik". Humanizmi kaloi një reformë në arsimimin Evropian, duke prezantuar një gamë më të gjerë të autorëve latine si dhe riktheu studimin e gjuhës dhe letërsisë greke në Evropën Perëndimore.Kjo rivendosje u inicua nga Petrarch (1304-1374) dhe Boccaccio (1313-1375) të cilët porositën një studiues kalabri për të përkthyer poemat Homerike.Kjo reformë edukative humaniste u përhap nga Italia, në vendet katolike ashtu siç u miratua nga jezuitët, dhe në vendet që u kthyen protestante si Anglia, Gjermania dhe vendet e Ulëta, me qëllim që të siguroheshin që klerikët e ardhshëm të ishin në gjendje të studionin Testamentin e Ri në gjuhën origjinale. Fundi i shekujve të 17-të dhe 18-të është periudha në historinë letrare të Evropës Perëndimore e cila është më e lidhur me traditën klasike, pasi shkrimtarët adaptuan me ndërgjegje modelet klasike. Modelet klasike ishin aq të çmuara sa shfaqjet e William Shakespeare u rishkruan përgjatë vijave neoklasike, dhe këto versione "të përmirësuara" u kryen gjatë gjithë shekullit të 18-të. Që nga fillimi i shekullit të 18-të, studimi i greqishtes u bë gjithnjë e më i rëndësishëm në lidhje me atë të Latinishtes.Në këtë periudhë pretendimet e Johann Winckelmann për epërsinë e arteve pamore Greke ndikuan në një zhvendosje në gjykimet estetike, ndërsa në sferën letrare, G.E. Lessing "e ktheu Homerin në qendër të arritjeve artistike". Në Mbretërinë e Bashkuar, studimi i greqishtes në shkolla filloi në fund të shekullit të 18-të. Poeti Walter Savage Landor pretendoi të ketë qenë një nga nxënësit e parë të shkollës angleze që ka shkruar greqisht gjatë kohës së tij në Shkollën Rugby. Shekulli XIX pa ndikimin e botës klasike dhe vlerën e një edukimi klasik, rënie, sidomos në SH.B.A., ku tema shpesh kritikohej për elitizmin e saj. Deri në shekullin e 19-të, letërsia e re ishte ende duke u shkruar në Latinisht - një praktikë që kishte vazhduar qysh në shekullin e 18-të - dhe një komandë e Latinishtes ra në rëndësi.Përkatësisht, arsimi klasik nga shekulli XIX e tutje filloi të de-theksonte rëndësinë e aftësisë për të shkruar dhe folur latinisht.Në Mbretërinë e Bashkuar ky proces zgjati më shumë se gjetkë. Përbërja vazhdoi të ishte aftësia dominuese klasike në Angli deri në vitet 1870, kur fushat e reja brenda disiplinës filluan të rriten në popullaritet.Në të njëjtën dekadë erdhën sfidat e para për kërkesën e Greqisë në universitetet e Oksfordit dhe Kembrixhit, megjithëse nuk do të shfuqizohej përfundimisht për 50 vjet të tjerë. Megjithëse ndikimi i klasikëve si mënyra mbizotëruese e arsimit në Evropë dhe Amerikën e Veriut ishte në rënie në shekullin e 19-të, disiplina po evoluonte me shpejtësi në të njëjtën periudhë. Bursat klasike po bëheshin më sistematike dhe shkencore, veçanërisht me "filologjinë e re" të krijuar në fund të 18-të dhe fillimit të shekullit të 19-të. Shtrirja e tij ishte gjithashtu duke u zgjeruar: ishte gjatë shekullit të 19-të që historia antike dhe arkeologjia klasike filluan të shiheshin si pjesë e klasikëve dhe jo disiplinave të veçanta. Gjatë shekullit të 20-të, studimi i klasikëve u bë më pak i zakonshëm. Në Angli, për shembull, universitetet e Oksfordit dhe Kembrixhit ndaluan së kërkuari nga studentët që të kishin kualifikime në greqisht në vitin 1920, dhe në Latinisht në fund të viteve 1950. Kur Kurrikula Kombëtare u prezantua në Angli, Uells dhe Irlandë Veriore në 1988, nuk përmendi klasikët.Deri në vitin 2003, vetëm rreth 10% e shkollave shtetërore në Britani ofruan ndonjë lëndë klasike për studentët e tyre fare. Në vitin 2016, AQA, bordi më i madh i provimeve për A-Nivelet dhe GCSE në Angli, Uells dhe Irlandën Veriore, njoftoi se do të shkruante lëndët e A-Nivelit në qytetërimin klasik, arkeologjinë dhe historinë e artit.Kjo la vetëm një nga pesë bordet e provimeve në Angli që ende ofruan Qytetërimin Klasik si lëndë. Vendimi u denoncua menjëherë nga arkeologët dhe historianët, me Natalie Haynes të Guardian duke deklaruar se humbja e nivelit A do të privonte nxënësit e shkollave shtetërore, 93% të të gjithë studentëve, mundësinë për të studiuar klasikë ndërsa duke e bërë atë edhe një herë ekskluzivitetin e studentëve të pasur të shkollës private. Sidoqoftë, studimi i klasikëve nuk ka rënë aq shpejt, diku tjetër në Evropë. Në vitin 2009, një përmbledhje e Takimi i Sfidës, një përmbledhje e punimeve të konferencave për mësimin e latinishtes në Evropë, vuri në dukje se megjithëse ekziston kundërshtim i mësimit të gjuhës latine në Itali, ai megjithatë është akoma i detyrueshëm në shumicën e shkollave të mesme. E njëjta gjë mund të thuhet edhe në rastin e Francës ose Greqisë. Në të vërtetë, Greqia e Lashtë është një nga lëndët e detyrueshme në arsimin e mesëm Grek, ndërsa në Francë, Latinishtja është një nga lëndët opsionale që mund të zgjidhet në shumicën e shkollave të mesme dhe shkollave të mesme. Greqishtja e lashtë gjithashtu po mësohet ende, por jo aq sa Latinishtja. Një nga karakteristikat më të dukshme të studimit modern të klasikëve është shumëllojshmëria e fushës. Megjithëse ishte përqëndruar tradicionalisht në Greqinë e lashtë dhe Romën, studimi tani përfshin tërë botën e lashtë të Mesdheut të lashtë, duke zgjeruar kështu studimet në Afrikën Veriore, si dhe pjesë të Lindjes së Mesme. Filologjia është studimi i gjuhës së ruajtur në burimet e shkruara; filologjia klasike është e shqetësuar kështu të kuptojë çdo tekst nga periudha klasike e shkruar në gjuhët klasike të latinishtes dhe greqishtes.Rrënjët e filologjisë klasike shtrihen në Rilindje, pasi intelektualët humanistë u përpoqën të ktheheshin në latinishten e periudhës klasike, veçanërisht të Ciceronit, dhe ndërsa studiuesit u përpoqën të prodhojnë botime më të sakta të teksteve antike.Disa nga parimet e filologjisë të përdorura ende sot janë zhvilluar gjatë kësaj periudhe, për shembull, vëzhgimi se nëse një dorëshkrim mund të tregohet se është një kopje e një dorëshkrimi të mëparshëm ekzistues, atëherë ai nuk jep dëshmi të mëtejshme të tekstit origjinal, u bë qysh në vitin 1489 nga Angelo Poliziano.Mjetet e tjera filologjike u deshën më shumë kohë për t'u zhvilluar: pohimi i parë, për shembull, i parimit se një lexim më i vështirë duhet të preferohet mbi një të thjeshtë, ishte në 1697 nga Jean Le Clerc. Disiplina moderne e filologjisë klasike filloi në Gjermani në fund të shekullit XIX.Ishte gjatë kësaj periudhe që parimet shkencore të filologjisë filluan të bashkohen në një tërësi koherente,në mënyrë që të sigurojnë një sërë rregullash me anë të të cilave studiuesit mund të përcaktonin se cilat dorëshkrime ishin më të sakta.Kjo "filologji e re", siç dihej, përqëndrohej në ndërtimin e një gjenealogjie dorëshkrimesh, me të cilën mund të rikonstruktohej një paraardhës i përbashkët hipotetik, më afër tekstit origjinal se çdo dorëshkrim ekzistues. Arkeologjia klasike është dega më e vjetër e arkeologjisë, me rrënjët e saj kthehet në J.J. Puna e Winckelmann në Herculaneum në vitet 1760. Nuk ishte deri në dekadat e fundit të shekullit të 19-të, megjithatë, ajo arkeologji klasike u bë pjesë e traditës së bursës klasike perëndimore. Ajo u përfshi si pjesë e Tripos Klasike të Universitetit të Kembrixhit për herë të parë pas reformat e viteve 1880, megjithëse nuk u bënë pjesë e Madhe e Oksfordit deri shumë më vonë. Gjysma e dytë e shekullit XIX pa gërmimet e Schliemann të Trojës dhe Mikenës; gërmimet e para në Olympia dhe Delos; dhe puna e Arthur Evans në Kretë, veçanërisht në Knossos.Kjo periudhë gjithashtu pa themelet e shoqatave të rëndësishme arkeologjike (p.sh. Instituti Arkeologjik i Amerikës në 1879), përfshirë shumë institute të huaja arkeologjike në Athinë dhe Romë (Shkolla Amerikane e Studimeve Klasike në Athinë në 1881, Shkolla Britanike në Athinë në 1886, Akademia Amerikane në Romë në 1895 dhe Shkolla Britanike në Romë në 1900). Kohët e fundit, arkeologjia klasike ka marrë pak pjesë në ndryshimet teorike në pjesën tjetër të disiplinës, kryesisht duke injoruar popullaritetin e "Arkeologjisë së Re", e cila theksoi zhvillimin e ligjeve të përgjithshme që rrjedhin nga studimi i kulturës materiale, në vitet 1960. Arkeologjia e Re është akoma kritikuar nga studiues me mendje tradicionale të arkeologjisë klasike, pavarësisht një pranimi të gjerë të teknikave themelore të saj. Disa historianë të artit e përqendrojnë studimin e tyre në zhvillimin e artit në botën klasike. Në të vërtetë, arti dhe arkitektura e Romës së Lashtë dhe Greqisë vlerësohet shumë mirë dhe mbetet në zemrën e shumë prej artit tonë sot. Për shembull, arkitektura Greke e Lashtë na dha Urdhrat Klasik: Dorik, Jonik dhe Korintik. Parthenoni është ende simboli arkitekturor i botës klasike. Skulptura Greke është e njohur mirë dhe ne i dimë emrat e disa artistëve Grekë të Lashtë: për shembull, Phidias. Me filologjinë, arkeologjinë dhe historinë e artit, studiuesit kërkojnë të kuptojnë historinë dhe kulturën e një civilizimi, përmes studimit kritik të artefakteve të lashta letrare dhe fizike, në mënyrë që të hartojnë dhe vendosin një tregim të vazhdueshëm historik të Botës së Lashtë dhe popujve të tij. Detyra është e vështirë për shkak të mungesës së provave fizike: për shembull, Sparta ishte një qytet-shtet kryesor grek, megjithatë pak prova për të mbijetojnë për të studiuar, dhe ajo që është në dispozicion vjen nga Athina, rivalja kryesore e Spartës; po kështu, Perandoria Romake shkatërroi shumicën e provave (artefakte kulturore) të qytetërimeve të hershme, të pushtuara, siç ishte ajo e Etruskëve. Fjala angleze "filozofi" vjen nga fjala greke φιλοσοφία, që do të thotë "dashuri e mençurisë", ndoshta e krijuar nga Pitagora. Së bashku me vetë fjalën, disiplina e filozofisë siç e njohim ne sot i ka rrënjët në mendimin e lashtë Grek, dhe sipas Martin West "filozofia siç e kuptojmë se është një krijim Grek".Filozofia antike ishte e ndarë tradicionalisht në tre degë: logjikë, fizikë dhe etikë.Sidoqoftë, jo të gjitha veprat e filozofëve antikë përshtaten mjeshtërisht në njërën nga këto tre degë. Për shembull, retorika dhe poeti i Aristotelit janë klasifikuar tradicionalisht në Perëndim si "etikë", por në botën arabe ishin grupuar me logjikë; në realitet, ato nuk përshtaten mjeshtërisht në asnjë kategori. Nga dekada e fundit e shekullit të tetëmbëdhjetë, studiuesit e filozofisë antike filluan të studiojnë disiplinën historikisht.Më parë, veprat për filozofinë antike ishin shquar pa rend me kronologjinë dhe me rindërtimin e arsyetimit të mendimtarëve antikë; me atë që Wolfgang-Ranier Mann e quan "Filozofi e Re", kjo ndryshoi Një disiplinë e re relativisht e re brenda klasike është "studimet e pritjes",e cila u zhvillua në vitet 1960 në Universitetin e Konstanz. Studimet e pritjes merren me mënyrën sesi studentët e teksteve klasike i kanë kuptuar dhe interpretuar ato.Si e tillë, studimet e pritjes janë të interesuara për një bashkëveprim të dyanshëm midis lexuesit dhe tekstit, që zhvillohet brenda një konteksti historik. Megjithëse ideja e një "estetike të pritjes" u parashtrua për herë të parë nga Hans Robert Jauss në 1967, parimet e teorisë së pritjes kthehen shumë më herët se kjo. Qysh në vitin 1920, TS Eliot shkroi se "e kaluara [ndryshohet nga e tashmja po aq sa e tashmja drejtohet nga e kaluara"; Charles Martindale e përshkruan këtë si një "parim kardinal" për shumë versione të pritjes moderne teori. Greqia e lashtë ishte civilizimi që i përket periudhës së historisë Greke që zgjati nga periudha Arkaike, duke filluar në shekullin e tetë para Krishtit, deri në pushtimin Romak të Greqisë pas Betejës së Korintit në 146 para Krishtit. Periudha Klasike, gjatë shekujve të pestë dhe të katërt para Krishtit, është konsideruar tradicionalisht lartësia e qytetërimit Grek.Periudha klasike e historisë Greke përgjithësisht konsiderohet se ka filluar me pushtimet e para dhe të dyta persiane të Greqisë në fillimin e luftërave Greko-Persiane, dhe që kishte përfunduar me vdekjen e Aleksandrit të Madh. Kultura klasike Greke pati një ndikim të fuqishëm në Perandorinë Romake, e cila mbante një version të saj në shumë pjesë të rajonit të Mesdheut dhe Evropës; kështu Greqia Klasike përgjithësisht konsiderohet si kultura kryesore që siguroi themelin e civilizimit perëndimor. Greqishtja e lashtë është faza historike në zhvillimin e gjuhës Greke që përfshin Arkaikun (rreth shek. VIII deri në VI para Krishtit), Klasike (shekujt 5 deri në 4 p.e.s.) dhe Helenistike (shek. III para Krishtit deri në shekullin e 6 pas Krishtit) periudha të Greqisë antike dhe botës antike. Predshtë paraprirë në mijëvjeçarin e dytë para Krishtit nga Mikenët Greke. Faza e saj helenistike njihet si Koine ("e zakonshme") ose Greqishtja Biblike, dhe periudha e vonë e saj mutates në mënyrë të konsiderueshme në Greqishten Mesjetare. Koine vlerësohet si një fazë më vete historike, megjithëse në formën e saj të hershme i ngjan ngushtë Greqisë Klasike. Para periudhës së Koine, greqishtja e periudhave klasike dhe e hershme përfshinte disa dialekte rajonalë. Greqia e lashtë ishte gjuha e Homerit dhe të historianëve, dramaturgëve dhe filozofëve klasikë athinas. Ajo ka kontribuar shumë fjalë në fjalorin e anglishtes dhe shumë gjuhëve të tjera evropiane, dhe ka qenë një temë standarde e studimit në institucionet arsimore perëndimore që nga Rilindja. Format latine të rrënjëve të Greqisë së Lashtë përdoren në shumë prej emrave shkencorë të specieve dhe në terminologji të tjera shkencore. Veprat më të hershme të mbijetuara të letërsisë greke janë poezia epike. Iliada dhe Odisea e Homerit janë më të hershmet për të mbijetuar tek ne sot, ndoshta të përbëra në shekullin e tetë para Krishtit.Këto epika të hershme ishin kompozime gojore, të krijuara pa përdorimin e shkrimit.Rreth të njëjtës kohë që u krijuan epikat Homerike, u prezantua alfabeti grek; mbishkrimet më të hershme të mbijetuara datojnë rreth vitit 750 para Krishtit. Drama evropiane u shpik në Greqinë antike. Tradicionalisht kjo i atribuohej Thespis, rreth mesit të shekullit të gjashtë para Krishtit, megjithëse vepra më e hershme e mbijetesës së dramës Greke është tragjedia e Askilit, Persianët, e cila daton në 472 para Krishtit.Tragjedia e hershme greke u krye nga një kor dhe dy aktorë, por deri në fund të jetës së Eskilit, një aktor i tretë ishte futur, ose nga ai ose nga Sofokli. Tragjeditë e fundit të mbijetuara Greke janë Bacchae of Euripides dhe Sophocles 'Eedipus në Colonus, të dy nga fundi i shekullit të pestë para Krishtit. Mbijetimi i komedisë Greke fillon më vonë sesa tragjedia; vepra më e hershme e mbijetuar, Acharnians e Aristofanit, vjen nga 425 para Krishtit.Sidoqoftë, komedia daton që në vitin 486 para Krishtit, kur Dionysia shtoi një konkurs për komedi në konkurrencën shumë më të hershme për tragjedinë.Komedia e shekullit të pestë njihet si Komedia e Vjetër, dhe ajo zbret tek ne vetëm në njëmbëdhjetë shfaqjet e mbijetuara të Aristofanit, së bashku me disa fragmente.Gjashtëdhjetë vjet pas përfundimit të karrierës së Aristofanit, autori tjetër i komedive për të pasur ndonjë trup të konsiderueshëm të punës mbijetojnë është Menander, stili i të cilit njihet si Komedia e Re. Dy historianë lulëzuan gjatë epokës klasike të Greqisë: Herodot dhe Thucydides. Herodoti zakonisht quhet babai i historisë, dhe "Historia" e tij përmban përdorimin e parë vërtet letrar të prozës në letërsinë perëndimore. Nga të dy, Thukididi ishte historiani më i kujdesshëm. Përdorimi kritik i tij i burimeve, përfshirja e dokumenteve dhe hulumtimi i mundimshëm e bënë Historinë e tij për Luftën e Peloponezit një ndikim të rëndësishëm në gjeneratat e mëvonshme të historianëve. Arritja më e madhe e shekullit të 4 ishte në filozofi. Kishte shumë filozofë Grekë, por tre emra kulla mbi pjesën tjetër: Sokrati, Platoni dhe Aristoteli. Këto kanë pasur një ndikim të thellë në shoqërinë perëndimore. Mitologjia Greke është trupi i miteve dhe legjendave që u përkasin Grekëve antikë në lidhje me perënditë dhe heronjtë e tyre, natyrën e botës dhe origjinën dhe domethënien e kultit dhe praktikave të tyre rituale. Ata ishin një pjesë e fesë në Greqinë antike. Studiuesit modernë i referohen miteve dhe i studiojnë ata në përpjekje për të hedhur dritë mbi institucionet fetare dhe politike të Greqisë antike dhe civilizimin e saj, dhe për të fituar kuptimin e vetë natyrës së krijimit të mitit. Feja Greke përfshiu mbledhjen e besimeve dhe ritualeve të praktikuara në Greqinë antike në formën e fesë publike popullore dhe praktikave të kultit. Këto grupe të ndryshme ndryshonin aq sa ishte e mundur të flitej për fetë greke ose "kultet" në shumës, megjithëse shumica prej tyre kishin ngjashmëri. Gjithashtu, feja Greke shtrihej jashtë Greqisë dhe jashtë në ishujt fqinj. Shumë grekë njohën perënditë dhe perëndeshat kryesore: Zeusin, Poseidonin, Hades, Apollon, Artemis, Afërditën, Aresin, Dionisin, Hephaestus, Athena, Hermes, Demeter, Hestia dhe Hera; megjithëse filozofi të tilla si Stoicizmi dhe disa forma të Platonizmit përdorën gjuhë që duket se paraqesin një hyjni të vetme transcendente. Qytetet e ndryshme shpesh adhuronin të njëjtat hyjnitë, ndonjëherë me epitete që i dallonin dhe specifikonin natyrën e tyre lokale. Filozofia më e hershme që mbijetoi nga Greqia e lashtë daton në shekullin e VI para Krishtit, kur sipas Aristotelit Thales nga Mileti konsiderohej të ketë qenë filozofi i parë Grek.Filozofë të tjerë me ndikim para-sokratik përfshijnë Pitagorën dhe Heraklitin. Figurat më të famshme dhe domethënëse në filozofinë athinase klasike, nga shekujt 5 deri në 3 para Krishtit, janë Sokrati, studenti i tij Platoni dhe Aristoteli, i cili studionte në Akademinë e Platonit para se të themelonte shkollën e tij, të njohur si Liceu. Shkollat ​​e mëvonshme të filozofisë Greke, duke përfshirë Cynics, Stoics, dhe Epikurans, vazhduan të jenë me ndikim pas aneksimit Romak të Greqisë, dhe në botën pas Klasike. Filozofia Greke merrej me një larmi lëndësh, duke përfshirë filozofinë politike, etikën, metafizikën, ontologjinë dhe logjikën, si dhe disiplinat për të cilat nuk mendohet sot si pjesë e filozofisë, siç është biologjia dhe retorika Gjuha e Romës antike ishte Latinishtja, anëtare e familjes italiane të gjuhëve. Mbishkrimi më i hershëm i mbijetuar në Latinisht vjen nga shekulli VII para Krishtit, në një karficë prej Palestrina. Latinishtja nga mes kësaj pike dhe fillimi i shekullit të 1 para Krishtit njihet si Latinishtja e Vjetër. Literatura më e mbijetuar nga Latinët është Latinishtja Klasike, nga shekulli I para Krishtit deri në shekullin II pas Krishtit. Latinisht atëherë evoluar në Latin Latine, në përdorim gjatë periudhës së vonë antike. Latinishtja e vonë mbijetoi shumë pas mbarimit të antikitetit klasik, dhe më në fund u zëvendësua nga gjuhët e shkruara Romance rreth shekullit të 9-të pas Krishtit.Së bashku me format letrare të latinishtes, ekzistonin dialekte të ndryshme vernaculare, të njohura përgjithësisht si Latin Vulgar, në përdorim përgjatë antikitetit. Këto kryesisht ruhen në burime të tilla si mbishkrime dhe tabletat Vindolanda. Autorët më të hershëm të mbijetuar Latinë, që shkruajnë në Latinishten e Vjetër, përfshijnë dramaturgët Plautus dhe Terence. Pjesa më e madhe e letërsisë latine më të njohur dhe më të menduar, vjen nga periudha klasike, me poetë si Virgil, Horace dhe Ovid; historianë si Julius Cezari dhe Tacitus; oratorë të tillë si Cicero; dhe filozofë të tillë si Seneka i ri dhe Lucretius. Autorët e vonë latine përfshijnë shumë shkrimtarë të krishterë si Lactantius, Tertullian dhe Ambrose; Janë ruajtur edhe autorë jo-të krishterë, siç është historiani Ammianus Marcellinus. Sipas legjendës, qyteti i Romës u themelua në vitin 753 para Krishtit; në realitet, kishte patur një vendbanim në vend që nga rreth 1000 pes, kur u vendos Kodra e Palatinës.Qyteti fillimisht drejtohej nga mbretërit, së pari romak, dhe më pas Etruskan - sipas traditës Romake, mbreti i parë etrusk i Romës, Tarquinius Priscus, sundoi nga 616 para Krishtit.Gjatë rrjedhës së shekullit VI para Krishtit, qyteti zgjeroi ndikimin e tij mbi tërësinë e Latiumit.Rreth fundit të shekullit të 6-të - tradicionalisht në 510 pes - mbretërit e Romës u dëbuan dhe qyteti u bë republikë. Rreth 387 para Krishtit, Roma u shkarkua nga Gauls pas Betejës së Allia-s.Shpejt u shërua nga kjo humbje poshtëruese, megjithatë, dhe në 381 banorët e Tusculum në Latium u bënë qytetarë Romakë. Kjo ishte hera e parë që qytetaria romake u zgjerua në këtë mënyrë.Roma vazhdoi të zgjerojë fën e saj të ndikimit, derisa nga 269 tërësia e gadishullit Italian ishte nën sundimin Romak.Shpejt pas kësaj, në 264, filloi Lufta e Parë Punike; ajo zgjati deri në vitin 241.Lufta e Dytë Punike filloi në vitin 218 dhe deri në fund të po këtij viti, gjenerali Kartagjenian Hannibal kishte pushtuar Italinë.Lufta pa humbjen më të madhe të Romës në atë pikë në Cannae; ushtria më e madhe Romë ende e kishte futur në fushë ishte fshirë, dhe një nga dy konsujt që e çuan atë u vra.Sidoqoftë, Roma vazhdoi të luftojë, duke aneksuar pjesën më të madhe të Spanjës dhe përfundimisht duke mposhtur Kartagjenën, duke i dhënë fund pozicionit të saj si një fuqi e madhe dhe duke siguruar epërsinë Romake në Mesdheun Perëndimor. Gjuhët klasike të botës së Mesdheut të lashtë ndikuan në çdo gjuhë evropiane, duke i dhënë secilit një fjalor të mësuar të zbatimit ndërkombëtar. Kështu, Latinishtja u rrit nga një produkt kulturor mjaft i zhvilluar i epokave të Artë dhe të Argjendtë të letërsisë latine për t'u bërë frëngjia ndërkombëtare në çështjet diplomatike, shkencore, filozofike dhe fetare, deri në shekullin e 17-të. Shumë kohë përpara kësaj, Latinishtja kishte evoluar në gjuhët Romance dhe Greqishten e Lashtë në Greqishten Moderne dhe dialektet e saj. Në fjalorët e specializuar të shkencës dhe teknologjisë, ndikimi i gjuhës latine dhe greke është i dukshëm. Latinishtja Kishtare, gjuha zyrtare e Kishës Katolike Romake, mbetet një trashëgimi e gjallë e botës klasike në botën bashkëkohore. Latinishtja pati një ndikim shumë përtej botës klasike. Ajo vazhdoi të ishte gjuha paramenduese për shkrime serioze në Evropë shumë kohë pas rënies së perandorisë Romake.Gjuhët moderne të romancës - të tilla si frëngjisht, spanjisht dhe italisht - të gjitha rrjedhin nga latinishtja. Latinishtja ende shihet si një aspekt themelor i kulturës evropiane. Trashëgimia e botës klasike nuk kufizohet në ndikimin e gjuhëve klasike. Perandoria Romake u mor si model nga perandoritë e mëvonshme evropiane, siç janë perandoritë Spanjolle dhe Britanike. Arti klasik është marrë si model në periudhat e mëvonshme - arkitektura romane mesjetare dhe letërsia neoklasike e epokës iluministe u ndikuan të dy nga modelet klasike, për të marrë por dy shembuj, ndërsa Uliksi i Joyce është një nga veprat më me ndikim të letërsisë së shekullit XX.