Prof.Dr.Eshref Ymeri,Ph.D
Para do kohësh më ra në dorë libri me titull “Metodë e gjuhës shqipe për të huajt”. Ma dërgoi autorja, zonja e nderuar, Profesoresha Donika Boçi [Londo], mikesha ime e vjetër që nga vitet 60-70, kur isha pedagog në Fakultetin e Historisë dhe të Filologjisë. Ajo i pati përfunduar studimet e larta për gjuhë dhe për letërsi shqipe në atë fakultet në fillim të viteve ’60. Punën e pati filluar si mësuese në gjimnazin e Fierit, ku dha mësim katër vjet. Mandej ajo, si një ish-studente dhe më pas mësuese mjaft e talentuar, u transferua në Katedren e Gjuhës Shqipe të fakultetit të lartpërmendur, ku, gjatë pesëmbëdhjetë vjetëve dha lëndën e gjuhës shqipe për sudentët e huaj. Pikërisht asokohe jam njohur me Profesoreshën bukuroshe Donika Londo. Ajo, së bashku edhe me tri kolege të tjera, Profesoreshat Lumnije Radovicka, Ana Golemi [Toma] dhe Zana Karapici, formonin katërshen e mirënjohur për dhënien e gjuhës shqipe për studentët e huaj. Profesoreshë Donika, ashtu si edhe të trija koleget e saj, binte në sy për artin e admirueshëm të komunikimit qoftë me kolegët, qoftë me studentët e huaj, për ngrohtësinë e shpirtit, për natyrën e qeshur dhe për humorin karakteristik.
Për përgatitjen e këtij libri, profesoreshë Donika është mbështetur në përvojën shumëvjeçare për të lehtësuar përvetësimin e gjuhës shqipe nga të huajt dhe shqiptarët jashtë vendit. Interesimi i saj, si një intelektuale me vetëdije të lartë kombëtare, ka qenë i përhershëm për ruajtjen e nivelit shkencor të mësimdhënies së gjuhës shqipe edhe për shqiptarët jashtë vendit. Kjo për arsye se në vitin 1994, ajo u largua nga atdheu dhe jeton familjarisht në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Gjatë kohës që ajo punonte në Katedrën e Gjuhës Shqipe, në Universitetin e Tiranës vinin studentë të huaj, të cilët, pas një kursi 9-mujor për studimin e gjuhës shqipe, do të fillonin studimet nëpër fakultete të ndryshme, në katedër paraqiteshin të huaj për t’u përgatitur si përkthyes nëpër ambasada ose në vendet e tyre, të tjerë që merreshin me studime për gjuhën shqipe apo për historinë e Shqipërisë, apo edhe të huaj që punonin dhe jetonin në Shqipëri dhe që gjuha shqipe u duhej aq sa për të komunikuar.
Në këto kushte, duhej përgatitur një metodë e gjuhës shqipe për të huajt. Punën për përgatitjen e saj, Profesoreshë Donika e pati nisur në bashkëpunim me Profesoreshën Lumnie Radovicka dhe në vitin 1970 doli nga shtypi libri me titull “Gjuha shqipe për studentët e huaj”, në dy pjesë. Ky libër u shoqërua me dy pjesë edhe në botimin me titull “Antologji me pjesë të zgjedhura për studentët e huaj”. Libri në fjalë, nisur edhe nga kërkesat e studentëve të huaj, u pasurua edhe më shumë dhe në vitin 1973 u ribotua me ndryshime në masën 60 përqind. Duke pasur parasysh përvojën e fituar tashmë gjatë shumë viteve të mësimdhënies së shqipes për studentët e huaj, Profesoreshë Donika, në vitin 1981, botoi librin me titull “Ushtrime të foluri për të huajt”.
Gjithë përvojën e saj, si Profesoreshë e gjuhës shqipe, si edhe materiale të tjera nga kumtesat e mbajtura në sesione të ndryshme shkencore, ajo i pati grumbulluar me kujdesin e një mësimdhënëseje të talentuar dhe vendosi t’i shfrytëzonte për botimin e metodës së lartpërmendur, të cilën, në vitin 2014, e pati vënë në qarkullim Shtëpia Bobotuese “Reklama”.
Shqipja është një gjuhë e pasur analitiko-sintetike, me një sistem interesant lakimi dhe zgjedhimi, me shumë mënyra të foljes dhe me përdorimin e saj në veta të njëjësit dhe të shumësit. Këto përbëjnë dukuri specifike dhe paraqesin vështirësi të shumta për përvetësimin e saj nga të huajt. Prandaj kjo Metodë përfaqëson një pasqyrë kuptimplote të përvojës mjaft të pasur të Profesoreshë Donikës, e cila ka ditur t’i lehtësojë në maksimum këto vështirësi nëpërmjet shtjellimit të materialit me një gjuhë mjaft të kuptueshme. Tabelat e shumta, dialogjet e strukturuara bukur, ushtrimet e pamata dhe tekstet e larmishme në shërbim të trajtave gramatikore, e bëjnë këtë metodë mjaft tërheqëse për të huajt.
Në shërbim të artit të mësimdhënies së gjuhës shqipe për të huajt, si mjete ilustrimi, ajo ka përfshirë në libër vepra të shumë shkrimtarëve dhe poetëve tanë të njohur, si Alqi Kristo, Bardhyl Londo, Çajupi, Dritëro Agolli, Dhimitër Xhuvani, Fan Noli, Ismail Kadare, Jorgo Bllaci, Naim Frashëri, Ndoc Gjetja, Ndoc Papleka, Ndre Mjeda, Nonda Bulka, Petro Marko, Sabri Godo, Teodor Keko, etj. – gjithsej 27 autorë.
E bukur, si mjet ilustrimi, është poezia e Kadaresë, me titull “Në bankat e shkollës”, e cila shërbeu si tekst për këngën e famshme, të kompozuar nga Agim Prodani dhe të ekzekutuar nga këngëtarja aq e dashur për publikun tonë Anita Take. Jo më pak emocionuese është poezia e Dritëro Agollit, e titulluar “Kur të jesh mërzitur shumë”.
Në të njëjtën kohë, si material për ilustrim, Profesoreshë Donika ka krijuar edhe vetë 36 tekste të bukura, të cilat e tërheqin dhe e emocionojnë së tepërmi studentin e huaj, jo vetëm për tematikën e larmishme, por edhe për natyrshmërinë dhe për thjeshtësinë e ndërtimit të teksteve në fjalë, në shërbim të shkathtësimit të të folurit të tyre në gjuhën shqipe.
Në faqen 160 të kësaj Metode, Profesoreshë Donika ka përfshirë një tekst të vetin më titull “Shqipëria”. Aty flitet shkurtimisht për vendin tonë, për sipërfaqen dhe për popullsinë, të shoqëruar edhe me një përshkrim të shkurtër gjeografik. Në këtë tekst më bëri përshtypje diçka: Profesoreshë Donika i sqaron studentët e huaj se Shqipëria, gjithandej, në veri, në lindje dhe në jug, rrethohet nga toka shqiptare, ku banojnë shqiptarë, në trojet e tyre. Dhe e vazhdon sqarimin më poshtë:
Ju, u drejtohet ajo studentëve të huaj, do të thoni se Shqipëria qenka e vogël, “por në vitin 1913, në Konferencën e Ambasadorëve në Londër, vendit tonë, Shqipërisë, i janë shkëputur territore [toka, krahina, pjesë] të tëra”.
Por një e vërtetë e tillë nuk u thuhet nxënësve shqiptarë në librin “Gjuha Shqipe 2”, për klasën e 2-të të shkollës 9-vjeçare [Shtëpia Botuese “Albas”. Tiranë 2010, f. 61], ku atyre u tregohet harta e Shqipërisë dhe trojet shqiptare të Çamërisë nuk përmenden fare, si vazhdim i kufirit tonë jugor.
Edhe pas vendosjes me banim në shtetin Virxhinia të Shteteve të Bashkuara të Amerikës, Profesoreshë Donika e ka vazhduar mësimdhënien në gjuhën shqipe për studentë amerikanë që përgatiteshin për përkthyes apo që shqipja u duhej për punë qeveritare ose për biznese kompanish. Ajo ka dhënë mësim në shkolla të tilla, si “Inlingua” [Shkolla e gjuhwve tw huaja] dhe “International Center for Language Studies” [Qendra ndwrkombwtare pwr studime gjuhwsore].
Në mbyllje të këtyre shënimeve, dëshiroj t’i uroj me gjithë zemër Profesoreshë Donikës, bashkëshortit të saj të nderuar, inxhinierit të talentuar Prof.dr. Spiro Boçi, si edhe fëmijëve të tyre të dashur, gëzuar festat e fundvitit: shëndet, mbarësi dhe humor.
