Kush a vrau John Fitzgerald Kennedy ?

Mafia, KGB, Kastro, CIA, FBI... të shumtë ishin ata që e donin të vdekur dhe kur e vranë, u dëgjuan thirrjet për komplot. E megjithatë rindërtimet e fundit...

Ajo që ndodhi në 22 nëntor 1963 në Dallas është ngulitur në mënyrë të pashqitshme në kujtesën e Amerikës. E megjithatë, sipas sondazheve ( i fundit i përket vitit 2004), vetëm 26 % e amerikanëve janë të gatshëm që të pranojnë versionin zyrtar të hetimit, pra që presidenti i Shteteve të Bashkuara, John Fitzgerald Kennedy u vra nga një njeri i vetëm: Lee Harvey Oswald. Për shumicën dërrmuese, JFK, siç e quanin miqësisht, kish qenë viktimë e një komploti. Po çfarë ka të vërtetë në këta zëra? Rindërtimet më të fundit lejojnë ndoshta të jepet një përgjigje.

Atë ditë, Kennedy ishte në Dallas (Texas) për një etapë të xhiros së tij elektorale. Në zgjedhjet e vitit 1964, presidenti 46-vjeçar do të kërkonte mandatin e tij të dytë. I pashëm, i pasur, elegant, elokuent (kishte fituar madje çmimin Pulitzer), me një grua magjepsëse si Jacqueline Lee Bouvier dhe dy vëllezër brilant, Robert dhe Edward, dukej i pamposhtur. Por jo çdo gjë ishte e qetë ashtu siç dukej.

Ishte Lufta e ftohtë dhe në vitin 1961 Kennedyt i ishte dashur të përballej me skandalin që pasoi zbarkimin e dështuar të mërgimtarëve kundër Fidel Kastros në Kubë. Presidenti ishte hakmarrë një vit më vonë kur avionë spiunë amerikanë kishin zbuluar baza raketore në Kubë, aleate e Bashkimit Sovjetik, vetëm pak kilometra larg nga SHBA. U konsiderua pragu i Luftës së tretë Botërore por në fund, BRSS i Hrushovit bëri një hap prapa dhe Kennedy doli nga ajo situatë si një gjigant i diplomacisë.

Në frontin e brendshëm, JFK duhej të bënte llogaritë me një Kongres pak të prirur për ta mbështetur. Krahët konservatorë të republikanëve dhe demokratëve ishin bërë aleatë për të bllokuar politikën e tij të reformave ("kufiri i ri"). Dhe mes shteteve federalë, Teksasi (ku segregimi racor ishte ende një realitet) ishte më armiqësor ndaj kursit të ri. Një ditë përpara vizitës në Dallas ishin shpërndarë fletëvolante me fotografinë e Kennedy përballë dhe në profil, si në gjendje arresti, mbi të cilat shkruhej: "në kërkim për tradhti".

Dhe erdhi dita

Mëngjesin e 22 nëntorit kish dalë dielli dhe kështu ishte vendosur që makina tip “Linkoln” kabriole të qëndronte hapur. Në të kishin hipur edhe senatorin i Texasit, John Connally bashkë me të shoqen Sharon. Korteu i makinave, motoçikletave të policisë, gazetarëve dhe autoriteteve ecte ngadalë, me 25 kilometra në orë. Dy herë Kennedy kërkoi të ndalej për të shtrënguar duart me disa fëmijë si dhe një grup murgeshash. Në një pikë të caktuar, në sheshin Dealey, limuzina ngadalësoi tek kalonte përpara një pallati shtatëkatësh me tulla në ngjyrë të kuqe, ku ndodhej mbahej arkivi i librave të bashkisë, për të shkuar më pas drejt kthesës për në Elm Street. Ora e shndritshme e ndërtesës shënonte 12:29. Sharon Connally, bashkëshortja e guvernatorit, u kthye nga Kennedy dhe i tha: "Zoti President, tani askush nuk mund të thotë se Dallasi nuk ju do". "Jo, vërtetë", u përgjigj ai. Do të ishin fjalët e tij të fundit.

Një zhurmë e shurdhët. Aty për aty u mendua për zhurmën e defektit të ndonjë automobili. Kur menjëherë pas kësaj u dëgjua një goditje e dytë, shumëkush mendoi se bëhej fjalë për të shtëna. Duart e presidentit shkuan tek fyti. Connally shembet në sedilje dhe rrëshqet mes krahëve të së shoqes me këmishën e skuqur nga gjaku. "O zot, thërret, "këtu do të na vrasin të gjithëve!"

Agjentët e shërbimit të fshehtë reagojnë me ngadalësi, disa kthehen nga ai që duket si burimi i të shtënave: magazina e librave. Shoferi, në vend që të rriste shpejtësinë në mënyrë instiktive ngadalësoi derisa pothuajse ndali dhe u kthye të shohë se çfarë ndodhte. Jacqueline sheh e shtangur bashkëshortin. Një e shtënë e tretë bën të shpërthejë koka e presidentit, duke lëshuar në ajër gjak dhe pjesë nga truri i tij. Jacqueline thërret dhe hidhet në bagazhin e makinës. Një agjent hidhet dhe arrin në kohë për ta kthyer në sedilje. Limuzina më në fund rrit shpejtësinë duke shkuar drejt Parkland Memorial Hospital, ku gjysmë ore më vonë, Kenendy do të ndërronte jetë. Brenda një ore, trupi i tij ishte në fluturim drejt Uashingtonit në bordin e “Air Force One”, aty ku zëvendës presidenti Lyndon Johnson, edhe ai në Dallas, bëri betimin si president i ri.

I kapur

Ndërkohë, në sheshin Dealey mbizotëronte kaosi. dikush hidhet në tokë, dikush thërret, dikush bën fotografi. Pavarësisht se forma si hark e sheshit provokon jehona gënjyese, pikaset menjëherë vendi nga vijnë të shtënat. Policia hyn në magazinën e librave, një agjent ndalon në shkallë një djalë të ri që ecën me shpejtësi, por drejtori i zyrës e njeh. "E njoh, është një punonjësi ynë", thotë. Quhet Lee harvey Oswald dhe punon aty prej pak kohësh. Polici e lë të kalojë.

Në katin e gjashtë gjendet një dritare e hapur me snajperin e braktisur, një Mannlicher-Carcano italiane. Në orën 12:45, ndërtesa bllokohet dhe punonjësit mblidhen në një sallë. Mungon vetëm Oswald. Gjysmë ore më vonë, pas një kërkimi të shpejtë, ai arrestohet në vendin ku ishte fshehur, në kinema.

Oswald deklaron menjëherë se është i pafajshëm, duket thuajse i argëtuar nga çfarë ndodh. Pas dy ditësh marrje në pyetje vendoset ta transferojnë në burgun e kontesë, që konsiderohet më i sigurt. Në orën 11:21 të 24 nëntorit, përpara policëve, gazetarëve dhe kureshtarëve, Oswald mbërrin i shoqëruar në katin e nëndheshëm të rajonit të policisë. Pas vetëm pak sekondash, një farë Jack Ruby, e qëllon në stomak duke thirrur: "Ke vrarë presidentin tim, mi kanalesh!" Oswald vdes pak më vonë në Parkland hospital, pikërisht aty ku kish dhënë shpirt edhe Kennedy.

Komplot?

Kjo finale e befasishme ishte shkëndija që bëri të ndizen hipotezat e një komploti për të vrarë presidentin. Oswald, thjeshtë i përdorur, u tha se është vrarë nga Ruby pikërisht për të mos e lejuar të flasë. Për të hedhur dritë, presidenti i ri, Johnson ngriti një komision hetimor të kryesuar nga kreu i Gjykatës së Lartë, Earl Warren. Komisioni Warren do të punonte një vit, duke realizuar 25 mijë intervista dhe 2300 raporte, dhe në 26 vëllimet e dokumentit final do të mbërrinte në një konkluzion: Oswald e kish vrarë presidentin dhe e kishte bërë i vetëm, duke qëlluar tre herë nga kati i gjashtë i magazinës së librave me një armë të blerë me korrespondencë nën një emër të rremë.

Konkluzioni nuk i bindi komplotistët e atëhershëm. Dhe padyshim që përmban mospërputhje dhe pasaktësi që janë ndoshta fryt i shpejtësisë për të hedhur dritë si dhe dëshirës për të shmangur një figurë të keqe të shërbimeve të fshehtë që lejuan që Kennedy të vritej nën hundën e tyre.

E megjithatë, pas pothuajse pesëdhjetë vitesh, të gjithë verifikimet e kryer në vijim si dhe botimi kohët e fundit i dokumenteve që nuk janë më sekret kanë përforcuar këtë rindërtim, duke iu përgjigjur disa prej pikëpyetjeve të ngritura nga mbështetësit e teorisë së komplotit.

Fotograma

Për forcimin e tezës së komplotit kontribuoi në vitin 1975 përhapja e një filmimi në 8 mm xhiruar nga Abraham Zapruder, një amator i kinemasë, i cili rastësisht kishte dokumentuar ecurinë e vrasjes.

Filmimi, që ishte strumbullari i të gjithë hetimeve për çështjen Kennedy, vëren që koka e Presidentit fillimisht anohet përpara, në të njëjtën kohë me një të shtënë nga magazina e librave, dhe më pas të anohet pas, duke bërë shumëkënd të mendojë që dikush tjetër ka qëlluar nga përpara apo anash. në të vërtetë, ajo lëvizje - u demonstrua më vonë - mund të jetë provokuar edhe nga një e shtënë në shpatulla. Fituesi Cmimit Nobel Luis Alvarez, në vitin 1976 e përshkroi si "efekti jet", i konfirmuar më vonë edhe nga eksperimente balistikë: dalja e shpejtë e masës trunore ka provokuar animin prapa të kokës.

Më pas, është hedhur dyshim mbi aftësinë e Oswald për të shtënë. Mbështetësit e teorisë së komplotit citojnë një eksperiment të kryer në 2007: për të goditur tre herë me një Mannlicher-Carcano, që rimbushet pas çdo të shtëne, janë të domosdoshme 19 sekonda, kundrejt vetëm 7 sekondave që iu deshën Oswald.


Por në vitet 60, pushkatarët e FBI kishin demonstruar se mund ta kryenin këtë edhe brenda 5-6 sekondave (dhe një simulim i 1977 tregoi se mjaftonin edhe 3.3 sekonda nëse plumbi i parë ishte në grykë). Ndërkohë, Oswald, në kohën kur kish qenë marins ishte renditur snajperi i dytë në repartin e tij.

Plumba magjikë

Dhe në fund, pikëpyetja kyçe: a mundej, siç thotë komisioni Warren, një plumb i vetëm (i dyti, duke qenë se i pari doli huq dhe u gjet në një trotuar) të prodhonte të gjithë plagët që pësuan Kennedy dhe Cnnally? Sipas komplotistëve, jo. Dhe kjo, edhe nëse hidhet hipoteza që ka qenë goditja e tretë që bëri të hidhet në erë koka e Kennedy dhe më pas goditi Connally. Filmi i Oliver Stone, JFK, i frymëzuar nga hetimi i prokurorit Jim Garrison që në vitin 1967 rihapi çështjen duke u përpjekur të demonstrojë komplotin, e quan këtë rindërtim "teoria e plumbit magjik": një "magji", sipas Garrison dhe Stone, e shpjegueshme vetëm me praninë e snajperëve të tjerë, tregon për komplot. në film, Kennedy dhe Connally janë të ulur në të njëjtin nivel, me Guvernatorin që i mbron shpinën presidentit. Por në realitet, siç tregon filmimi i Zapruder, Connally ishte i kthyer pakëz në profil. Dhe në vitin 2003 rrjeti televiziv amerikan ABC bëri publik një rindërtim tredimensional, fryt i dhjetë viteve punë, i ekspertit të balistikës Dale Myers. (filmimi ndodhet në faqen e internetit www.jfkfiles.com).

Bazuar në një analizë fotogramë për fotogramë të filmimit të Zapruder dhe duke përllogaritur dimensionet e sheshit Dealey, Myers ka rindërtuar një pamje në 360 gradë të skenës së vrasjes. Analiza (që natyrisht mbështetësit e teorisë së komplotit e kundërshtojnë) konfirmon që plumbat mund të vinin vetëm nga kati i gjashtë i magazinës së librave dhe që plagët dhe lëvizjet e trupave të Kennedy dhe Connally mund të jenë shkaktuar nga i njëjti plumb.

Provat e fundit

Një tjetër eksperiment u krye në vitin 2004: e njëjta pushkë, i njëjti pozicion i snajperit, e njëjta distancë nga shënjestra dhe dy silueta me xhel balistik të mbushura me material të ngjashëm me lëkurën e njeriut si dhe të vendosura në të njëjtin kënd si në 1963. Dhe një plumb i kalibrit 6.5 identik me atë të përdorur nga Oswald shkaktoi efekte të krahasueshëm me ata të atentatit. Një test që konfirmoi besueshmërinë e teorisë së një plumbi të vetëm.

Atëherë, u hodh poshtë një herë e mirë teoria e komplotit? Aspak. duke qenë se është e vërtetë që vdekja e Kennedy i voliti shumëkujt, vazhdojnë të gjejnë mbështetës teoritë në dukje më të besueshme. ....
në vazhdojnë të gjejnë mbështetës teoritë në dukje më të besueshme. Në fund të fundit, kur vdes një hero, fansat e tij nuk duan të besojnë se e ka vrarë një njeri i vetëm, një njeri dosido. 


http://johnfkennedyinformation.com/
http://www.john-f-kennedy.net/bio.htm

KUR DO TE NDODHE 20 SHKURTI I PERMBYSJES REALE TE PIRAMIDES SE DIKTATURES KOMUNISTE ?

PETRIT KAZIU


Më 20 shkurt 2011 u mbushën plot 20 vjet nga dita e shënuar historike e vitit të paharruar 1991, kur në mes të Tiranës u rrëzua njëherë e përgjithmonë statuja faraonike e diktatorit të vdekur komunist Enver Hoxha. Duart e fuqishme të turmës mijëravetëshe të popullit liridashës të Tiranës dhe të të gjithë Shqipërisë, të mbledhur atë ditë në sheshin "Skënderbej", i hodhën litarin në grykë dhe e rrëzuan përdhe si një qen të zgjebosur, duke i bërë kështu një ekzekutim publik gërmadhës monumentale të diktatorit të vdekur. Rrëzimi i kësaj përmendoreje të diktatorit të vdekur mori një kuptim tepër të gjerë dhe u shndërrua në simboliken e rrëzimit të vetë regjimit komunist. Pasi u tërhoq zvarrë nëpër rrugët e Tiranës, ky monument i gremisur u çua në qytetin "Studenti", ku turma e dhjetëra mijëra qytetarëve e priti me brohori dhe entuziazëm të papërshkruar ardhjen e kësaj gërmadhe bronzi, të cilën e shkelën, e pështynë, i hipën sipër duke e shkelur me të dyja këmbët, duke goditur dhe duke e sharë mbarë e prapë për të shfryrë dufin e urrejtjes gjysmëshekullore të mbledhur në shpirtrat dhe zemrat e një populli të tërë të shtypur dhe të masakruar nga regjimi diktatorial që ngriti në Shqipëri tirani i vdekur. Kjo urrejtje e mbledhur ditë pas dite për 50 vjet me radhë më në fund u çlirua nga shpirtrat dhe trupat e munduar aq rëndë të shqiptarëve të shtypur aq brutalisht dhe shpërtheu si një uragan i vërtetë thirrjesh për liri dhe demokraci nga grykët dhe gojët e gjithë asaj turme të mbledhur atë ditë në sheshin e qytetit "Studenti".

Pas shfryrjes së gjithë këtij dufi, kjo shtatore e rroposur plot turp u zvarrit sërish rrugëve të Tiranës dhe më në fund u la në Rrugën e Kavajës, pikërisht në vendin ku ndodhej klubi sportiv"17 nëntori". Aty turma u ndal sepse rruga ishte e zënë nga trupat speciale të nxjerra nga regjimi komunist, që ende nuk ishte rrëzuar dhe që nuk donte në asnjë mënyrë të dorëzonte pushtetin që e kishte gëzuar për plot gjysmë shekulli mbi kurrizin e popullit shqiptar. Këto falanga të përzgjedhura filluan të qëllojnë në ajër dhe pas pak njerëzit filluan të shpërndahen dhe të ikin me vrap. Autori i këtyre radhëve ka qenë vetë i pranishëm në atë çast historik: busti i diktatorit ishte lënë në mes të rrugës, turma ishte paksa e tërhequr, e stepur nga prania e forcave speciale të armatosura, dhe unë kam qenë njeriu i fundit që e kam qëlluar monumentin e rrëzuar me një shkop gome policie, që ishte hedhur aty nga turma e popullit protestues.

Siç e thashë pak më lart, turma u tërhoq drejt qendrës për shkak të breshërive të plumbave që u lëshuan në ajër dhe sulmit që ndërmorën forcat speciale. Protesta popullore vazhdoi edhe në ditët në vazhdim, por as regjimi komunist nuk i kishte dorëzuar armët e veta dhe as nuk kishte ndër mend që ta lëshonte aq lehtë atë pushtet të përbindshëm që e kishte krijuar "me aq mund" dhe "sakrifica" për 50 vjet me radhë. Vërtet ishte rrëzuar një bust i diktatorit, më i madhi i tij, vërtet u hoq emri i diktatorit nga Universiteti i Tiranës dhe nga ca vende të tjera, por pasardhësi i faraonit të vdekur në fronin diktatorial, Ramiz Alia, qëndronte i patundur në zyrën e tij të Komitetit Qendror të PPSH dhe jo vetëm që nuk lëshonte asnjë milimetër pè në qëndrimet e tij dhe të të gjithë Byrosë Politike, por mundohej të tregonte dorën e fortë ndëshkuese të regjimit komunist. Vidat e bazamentit të këtij regjimi nuk ishin zhvidhosur ende: këtë e tregoi shumë qartë masakra e 2 prillit 1991 në Shkodër, ku u vranë katër heronj të demokracisë së sapolindur. Kishin kaluar gati tre muaj nga rrëzimi i shtatores së diktatorit të vdekur, por kjo nuk kishte ndryshuar asgjë për piramidën komuniste shqiptare, në krye të së cilës qëndronte diktatori i gjallë, Ramiz Alia, i cili nuk la asnjë mjet pa përdorur për mbajtjen në këmbë të kësaj piramide diktatoriale, që për fat të keq vazhdon të qëndrojë e fortë edhe kësaj dite, pavarësisht nga ndryshimi i fasadës dhe i lustrës demokratike me të cilën është lyer përgjatë këtyre njëzet viteve. Do të duhej që të kalonte edhe një vit tjetër deri në 31 marsin e vitit 1992, që në pushtet të vinte qeveria e Partisë Demokratike me anë të zgjedhjeve të para pluraliste. Vërtet në pushtet erdhi një parti demokratike sipas programit të shkruar që u kishte shpalosur shqiptarëve të sapodalë nga diktatura, por asnjë shtyllë mbajtëse e piramidës komuniste nuk u trondit e jo më të shembej, me gjithë disa dridhje të lehta që pasuan sa për formë. Nga "gjiri i ngrohtë" i Partisë së Punës lindën dhe u formuan partitë e para politike pluraliste shqiptare, të cilat filluan të shumohen pak nga pak, dukuri kjo që në rrjedhën e viteve u përshpejtua me një ritëm frenetik, duke arritur deri aty sa në zgjedhjet e fundit në Shqipëri të numëroheshin 84 parti politike, të cilat kishin të gjitha përfaqësuesit e vet në zgjedhje, zyrat, buxhetin përkatës dhe për çudi edhe elektoratin e tyre tepër të madh në numër, por kurrë të deklaruar publikisht me shifra të bazuara në dokumente autentike.

Shqiptarët në vitet e paharruara 1990-1991 u ngritën për të fituar lirinë e tyre të vërtetë dhe për ta shembur njëherë e përgjithmonë ndërtesën e mallkuar të piramidës komuniste dhe jo për tu siguruar karriget e pushtetit partive "pluraliste" dhe "demokratike", që u krijuan apo që i krijuan posaçërisht me misionin e kalit të Trojës për demokracinë e vërtetë shqiptare. Pikërisht për këtë fenomen kaq të komplikuar të lindjes së këtyre këlyshëve partiakë nga bushtra e kuqe komuniste, e ashtuquajtura nëna e madhe Parti e Punës, me qëllimin e vetëm djallëzor të kontrollimit të jetës së vendit në kushtet e pluralizmit, është shprehur edhe vetë Mbreti Leka I-rë, në një intervistë të dhënë në Johanesburg qysh në vitin 1991, ku ndërmjet të tjerash, i pyetur për këtë çështje themelore, është shprehur me një frazë lapidare: "Ramiz Alia është babai, ndërsa Partia e Punës është nëna e pluralizmit shqiptar. Partia Demokratike dhe Partia Socialiste janë të dyja bija të Partisë së Punës. Mbajeni mend mirë, o shqiptarë, se në Shqipëri do të krijohen aq parti, aq shoqata dhe aq organizata sa shqiptarë ka".

Këtë përkufizim gjenial për atësinë dhe mëmësinë e pluralizmit "demokratik" në Shqipëri e vërtetoi koha, ashtu siç u vërtetua edhe parashikimi profetik i tij për numrin e pafund të partive politike, shoqatave dhe organizatave të lloj-llojshme që u formuan gjatë këtyre njëzet vjetëve dhe që vazhdojnë akoma të formohen si kërpudhat pas shiut, por gjithmonë të kontrolluara dhe të financuara nga komunistët.

Populli shqiptar u ngrit në revoltë dhe në një kryengritje masive antidiktatoriale për të rrëzuar diktaturën komuniste si regjim dhe për të zhdukur edhe fizikisht nga faqja e dheut krerët e këtij regjimi diktatorial së bashku me ish-sigurimsat e zinj dhe jo për të rrëzuar një bust të një diktatori të vdekur, sado i madh dhe hijerëndë të ishte ai.

Kjo përmbysje epokale, që do të ndodhte pikërisht të nesërmen e rrëzimit të bustit, pra më 21 shkurt 1991, u sabotua dhe u pengua të vihej në jetë nga disa komunistë të infiltruar në mesin e popullit të revoltuar, që në mesditën e asaj date ishte grumbulluar i gatshëm për të mësyrë me një sulm të furishëm rrafshues Bllokun ogurzi ku banonte udhëheqja komuniste. Fytyra më e zezë e kësaj kolone të pestë, që do të mbahet mend përjetë si penguesi i mallkuar i realizimit të këtij sulmi vdekjeprurës popullor ishte një burrë me flokë të bardha, por me shpirt të zi, me profesion arkeolog, i cili me një altoparlant në dorë (për të cilin nuk ka pranuar të tregojë as sot e kësaj dite se si ia futën në dorë) iu drejtua popullit të kryeqytetit me thirrjen që të mos e sulmonte Bllokun dhe sa më shpejt të shkonin tek sheshi "Skënderbej", për ta shfryre atje urrejtjen e tyre për komunistët. Pasi turma arriti në sheshin "Skënderbej", ky qelbësirë iu drejtua popullit me këto fjalë: "Popull i Tiranës, mos bini pre e demokratëve".

Mosgoditja dhe mosasgjësimi fizik i krerëve komunistë atë ditë historike ishte një shans i humbur historik që nuk vjen më. Kujdesi i mosgoditjes së komunistëve vazhdoi edhe pas vitit 1992, kur u bë thirrje nga drejtuesit e atëhershëm të shtetit shqiptar që të mos bëjmë asnjë hakmarrje ndaj "vëllezërve" tanë sigurimsa dhe komunistë, sepse "të gjithë ne ishim bashkëvuajtës dhe bashkëfajtorë” të regjimit komunist.

Kur panë se nuk do ti gjente asgjë, komunistët dhe sigurimsat e zinj, që në muajt e parë të vitit 1992 kishin filluar të helmonin dhe të zhduknin njëri-tjetrin, filluan ta ngrenë sërish kokën dhe ta trashnin zërin. Të përndjekurit politikë u lanë të pashpërblyer për gjithë atë kalvar vuajtjesh të llahtarshme që kishin pësuar për 50 vjet me radhë, ashtu siç nuk u ndëshkuan kriminelët e Sigurimit të Shtetit, megjithëse ligji i dënimit me vdekje vazhdonte të ishte në fuqi.

As pronarët e mëdhenj dhe të vegjël nuk arritën që ti marrin pronat e tyre, njësoj si tregtarët që nuk morën dot shtëpitë e tyre dhe sidomos mallin dhe florinjtë e grabitur nga diktatura e kuqe qysh në vitet e para të instalimit të saj në vendin tonë. As sot e kësaj dite nuk është bërë as përçapja më e vogël nga asnjë qeveri shqiptare, duke përfshirë edhe qeverinë e fundit, për ta zbuluar se ku ka shkuar sasia e stërmadhe e floririt dhe e gurëve të çmuar të grabitur dhe jo më për tua kthyer atë të zotëve apo trashëgimtarëve të tyre të ligjshëm.

I ashtuquajturi privatizim që u bë për ndërmarrjet dhe asetet shtetërore filloi nga ish-Sekretari i Parë i KQ të PPSH-së, Ramiz Alia dhe nga qeveria e kryesuar nga z. Fatos Nano, dhe u pasua nga qeveria e kryesuar nga z. Aleksandër Meksi. Por duhet theksuar se në të gjitha këto privatizime këto ndërmarrje dhe prona shtetërore iu falën për një copë buke komunistëve të të gjitha rangjeve, në mënyrë që ata të kishin edhe pushtetin ekonomik. Ky forcim ekonomik i këtyre hajdutëve dhe kriminelëve komunistë bëri që ata të kishin mjete dhe fuqi për të organizuar rebelimin komunist të pranverës se zezë të vitit 1997, kur e dogjën dhe e shkrumbuan jo shtetin dhe qeverinë "demokratike", por Shqipërinë dhe popullin shqiptar. Sipas statistikave shtetërore, nga ky rebelim komunist në v. 1997-1998 u vranë rreth 12.000 veta dhe u plagosën apo u gjymtuan rreth 26.000 të tjerë, pa përmendur djegiet e shtëpive, objekteve shtetërore dhe rrëmbimet apo keqtrajtimet e shumë njerëzve.

Komunistët shqiptarë erdhën në pushtet me parullat e rikthimit të parave që njerëzit kishin futur nëpër firmat piramidale, por për 8 vjet me radhë jo vetëm që nuk kthyen asgjë, por u munduan që të zhvatnin sa më shumë llokma të majme nga ekonomia shtetërore, duke privatizuar, shitur apo falur shumë asete shtetërore tek besnikët e tyre dhe sidomos tek familjarët apo farefisi i tyre.

Ardhja në fuqi e këtyre këlyshëve të kuq të etërve të tyre kriminelë komunistë në v. 1997 ishte jo vetëm vrasja më makabre e ëndrrave të një populli të tërë për të ndërtuar një shtet demokratik, por në të njëjtën kohë ishte edhe prova më e qartë se komunizmi jo vetëm nuk kishte vdekur, por ishte më i gjallë dhe më i fortë se kurrë, për arsyen madhore se ai nuk mori goditjen vdekjeprurëse qysh në vitin 1992, që do ta varroste njëherë e mirë shtatë pashë nën dhe.

Megjithëse Partia Demokratike erdhi sërish në pushtet në shtator të vitit 2005 me premtime të mëdha, në radhë të parë ndaj shtresës së pronarëve legjitimë dhe ish-të përndjekurve politikë si dhe për goditjen përfundimtare të komunizmit, as kësaj here nuk u realizua kjo mrekulli kaq e shumëpritur nga të gjithë shqiptarët demokratë antikomunistë. Komunistët vërtet e lanë pushtetin politik, por vazhdojnë që të mbajnë të mbërthyer atë ekonomik. Po ashtu në duart e tyre është edhe administrata shtetërore me numrin më të madh të të punësuarve nëpër ministri dhe institucione të ndryshme shtetërore. Edhe sot e kësaj dite 90 për qind e punonjësve të SHISH-it, Ministrisë së Brendshme, Ministrisë së Jashtme, të Mbrojtjes etj. janë pjesëtarët e ish-Sigurimit të Shtetit të kohës së diktaturës.

Duke parë këtë mbërthyerje të kthetrave të këtyre përbindëshave komunistë pas kolltukëve të pushtetit, pjesa më e madhe e shqiptarëve demokratë janë larguar jashtë vendit prej shumë vitesh, duke mos besuar më në premtimet e asnjë qeverie: shifrat e këtij largimi masiv, që më mirë duhet të quhet eksod masiv apo arratisje e shqiptarëve nga vendi i tyre, kanë arritur nivelin e frikshëm të gati 1.2 milionë njerëzve, të cilët përbëjnë moshën më aktive dhe më të re të vendit. Këta të ikur për fat të keq nuk e kanë më mendjen për tu kthyer në Shqipëri, sepse nuk shohin më asnjë fije shpresë për ndërtimin e një jete demokratike të vërtetë dhe nuk besojnë se kjo aspiratë kaq fisnike, për të cilën u ngritën në revoltë njëzet vjet më parë, do të bëhet realitet.

Nuk mund të ketë demokraci të vërtetë në Shqipëri kur Bashkinë e Tiranës, më të madhen në vend, dhe të gjithë qytetin e Tiranës e ka futur në dorë prej 10 vjetësh kryetari i Partisë Socialiste, duke bërë me kryeqendrën e Shqipërisë çfarë ti dojë qejfi, dhe qeveria demokratike në pushtet nuk ka fuqi që ta largojë nga drejtimi i kësaj bashkie dhe as ta shpëtojë Tiranën nga shkatërrimi përfundimtar.

Nuk mund të thuhet se është ndërtuar një shtet demokratik në Shqipëri, kur pronarët legjitimë nuk marrin dot pronat e tyre dhe ish-të burgosurit politikë nuk marrin dot dëmshpërblimin financiar, ndërsa komunistët notojnë në miliardat e eurove dhe dollarëve, prej të cilave po u çahen llogaritë bankare brenda dhe jashtë vendit.

Asnjë përpjekje nuk është bërë nga qeveria demokratike për tua kthyer trashëgimtarëve të pronarëve dhe tregtarëve mallin dhe florinjtë e grabitur në v. 1945-1947 nga qeveria e atëhershme komuniste, ashtu siç nuk është bërë asnjë përpjekje për tua konfiskuar krerëve komunistë dhe socialistë miliardat e eurove dhe dollarëve që vazhdojnë ti shijojnë edhe sot e kësaj dite.

Pa u miratuar ligji i lustracionit, i mospranimit në poste të larta shtetërore të ish-sigurimsave, pa u hequr nga ministritë e lartpërmendura dhe nga strukturat e SHISH-it ish-sigurimsat, ky vend nuk do të marrë dot ndonjëherë frymë i lirë. Pa iu kthyer pronat, malli dhe florinjtë e grabitur pronarëve dhe trashëgimtarëve të tyre legjitimë, në Shqipëri nuk do të ketë asnjëherë shtet demokratik dhe demokraci të vërtetë. Pa u dënuar ish-sigurimsat dhe komunistët e përlyer me një gjyq të madh alla-Nyremberg, në Shqipëri nuk do të triumfojë asnjëherë demokracia dhe populli shqiptar nuk do të shpëtojë ndonjëherë nga kthetrat e këtyre përbindëshave, që e mbajnë edhe sot të mbërthyer fort në grykë. Pa iu marrë pronat dhe shtëpitë luksoze krerëve komunistë dhe socialistë dhe pa iu konfiskuar llogaritë bankare, nuk do të mund të shkatërrohet ndonjëherë kjo skotë e mallkuar, që e ka shkatërruar dhe torturuar këtë vend dhe këtë popull fatkeq për gati 7 dhjetëvjeçarë me radhë. A e kanë pyetur ndonjëherë vetën shqiptarët e thjeshtë se ku kanë jetuar gjatë këtyre njëzet viteve të "demokracisë" dhe me çfarë janë marrë krerët e lartë komunistë dhe socialistë, të djeshmit dhe të sotmit, së bashku me familjet, farefisin dhe besnikët e tyre?

A i ka parë njeri me sy gjatë viteve nëntëdhjetë ndonjëherë në radhën e pensionit si të gjithë shqiptarët e tjerë krerët e moshuar të nomenklaturës së "përmbysur" komuniste?

A e di njeri se ku banojnë sot e kësaj dite dhe në çfarë kushtesh jetojnë?

A e dinë shqiptarët se ku punojnë apo se me çfarë janë marrë këta njëzet vjet familjarët e ish-byroistëve, djemtë, vajzat, nipat, dhëndurët, krushqia dhe soj e sorollopi i tyre?

Nuk mund të thuhet kurrë që sot, kur jemi në vitin 2011 dhe në Shqipëri ka triumfuar demokracia, kur pjesa më e madhe e njerëzve i marrin ushqimet me listë, ndërsa ish-udhëheqësi diktatorial komunist Ramiz Alia, pasuesi i Enverit, që po u afrohet të nëntëdhjetave, shkon dhe bën pushimet dimërore për tre muaj me radhë në Dubai, ku paska dhe një hotel privat në pronësi, siç është shprehur gazetari i mirënjohur Robert Papa në emisionin "FOKUS" në televizionin "KOHA" vitin e kaluar, në një kohë që shumë kryefamiljarë shqiptarë të moshave 40-45-50-vjeçare po i japin fund jetës sepse nuk kanë asnjë mjet jetese për vete dhe as për familjet e tyre.

Duke përfunduar, duhet të them se në Shqipëri vërtet është rrëzuar statuja e faraonit, por piramida komuniste që ai ideoi dhe ndërtoi qëndron përsëri në këmbë e gjallë dhe më e fortë se kurrë. Kjo mbijetesë e kësaj piramide është fyerja dhe poshtërimi më i madh për shqiptarët, që kujtuan se shpëtuan nga zgjedha e urryer e diktaturës komuniste qysh në vitin e largët 1992.

Populli shqiptar duhet ta dijë se shpëtimi nuk vjen duke ikur nga sytë-këmbët nëpër botë, por duke dalë në fushën e betejës këtu në vendin tonë. Këtë radhë duhet të vërsulet dhe ta shkatërrojë përfundimisht bandën e zezë të kriminelëve të kuq: ose këta korba të zinj do të futen në tokë, ose Shqipëria mori fund. Koha nuk pret!

NGA FOTAQ ANDREA :Edit Durham, xhonturqve, në gusht 1911: “Ju e humbët përgjithnjë Shqipërinë”

Letra nga Shqipëria në Figaro – 100 vjet më parë

Francezi Andre Dybosk, autor i disa librave, ndër të tjera i veprës “Siria Tripolitane, Shqipëria”, në gusht 1911 ndodhet mes refugjatëve malësorë shqiptarë në zonën e Podgoricës, në rolin e gazetarit të organit më të vjetër francez “Le Figaro”, në të cilin boton një kronikë të gjatë (3-5 gusht 1911), titulluar “Mes refugjatëve malësorë”. Është koha e kryengritjeve të pareshtura të fiseve shqiptare të Veriut kundër sundimit osman - krahas kryengritjeve në mbarë vendin -, por edhe periudha e reprezaljeve të egra që njeh popullsia katolike e atyre zonave nga ana e xhonturqve, për të shtypur me zjarr e hekur këto revolta, që shpejt do çonin në lëvizjen e gjithanshme të çlirimit kombëtar. Dybosk viziton malësorët shqiptarë në shpellat e humbëta midis dy brigjeve të larta rrëpirë të lumit Moraça në kushtet e një skamjeje të tmerrshme, “absolute”, siç e quan ai. Vë në dukje se që prej tetë muajsh, rreth 20 000 vetë, burra, gra, fëmijë kanë lënë tokat e bagëtitë në Shqipëri, ku gjithçka është djegur e zhuritur, shtëpi, kisha dhe fshatra të tëra. Nga ana tjetër ngre lart moralin dhe zgjuarsinë e malësorëve, krenarinë e tyre natyrore, pavarësisht nga kushtet e mjerueshme ku ndodhen, kur asnjë nuk lyp, edhe pse kanë ditë të tëra pa ngrënë.

Po gjatë atyre ditëve autori njihet me mis Edit Durhamin, cilësuar tashmë si “Mbretëresha e malësorëve shqiptarë”, e cila vepronte aktivisht, me mish e me shpirt, që prej njëmbëdhjetë vjetësh në zona të ndryshme të Ballkanit dhe kryesisht të Shqipërisë. Së bashku me të dhe me një udhërrëfyes shqiptar që i ndihte zonjës së nderuar angleze, ata vizitojnë gjer në pesëmbëdhjetë familje refugjate shqiptarësh në ditë, “duke parë me sy mjerime të llahtarshme”. U është shpërndarë “të gjorëve njerëz” vetëm një herë 1 kg misër kokërr për frymë, por edhe atë misër nuk kanë me se ta bluajnë, për më tepër që mulliri do tu kërkonte të mbante për vete tridhjetë për qind të racionit. Ndër fiset katolike që ndodhen atyre anëve janë ato të Hotit, Grudës, Kelmendit, Kastratit, Shkrelit etj.

Por çka i bën përshtypje të thellë gazetarit francez është kulti i veçantë, gjer në adhurim, që ushqejnë malësorët shqiptarë për Edit Durhamin. Dhe domosdo, përderisa ai e sheh vetë konkretisht, në veprim e sipër “Avokaten e shpirtit kombëtar shqiptar” duke shpërndarë pako për ndihmë të shpejtë mbijetese në çdo familje, ku secila pako përmban 3 m cohë për të gatitur një këmishë, dy gjilpëra dhe një rrotkë me pe për qepje. Po ashtu shpërndan edhe ndihma financiare për to, tek ka mundur të grumbullojë rreth 20 mijë franga falë thirrjeve për ndihmë që ka bërë. Veçse “ata burra shtatlartë, me shëndet të hekurt, që vuajtjet e tërë atyre muajve as që i kanë nënshtruar sadopak, i luten përulësisht për ti shkuar në ndihmë një gruaje vejane me shumë fëmijë, duke qenë se për ta gruaja përfaqëson shtyllën e njerëzimit”.

E ndërsa padija e tyre është po aq e thellë sa mjerimi që ata njohin, kërkesa e tyre do shkojë shumë më larg nga lëmoshat që ajo shpërndan: “Ata njerëz, - thekson Andre Dybosk, - kërkojnë prej saj tjetër gjë: që ajo të ndërhyjë në favor të tyre pranë “shtatë mbretërve” të Evropës, kryesisht pranë mbretit të Francës dhe mbretit të Polonisë për tu blerë atyre armë, që të mund të çlirohen kështu përgjithnjë nga pushteti i Turqve”.

Ndonëse malësorët shqiptarë nuk kanë fare besim në premtimet e rëndomta të autoriteteve xhonturke dhe ndonëse gratë janë të terrorizuara nga dhuna që është ushtruar mbi to, përsëri, e si çdo herë, ata janë të detyruar të rikthehen në vatrat e tyre të shkretuara, për të filluar gjithçka nga e para në mbijetesën e tyre shumëshekullore. Dhe kështu, më 4 gusht 1911, Sokol Baci, bajraktari i Grudës, vihet në krye të eksodit të malësorëve për të marrë këtë herë drejtimin e Tuzit, “qytetit të parë shqiptar, - siç thotë autori, - nga do kthehen malësorët” drejt trojeve të tyre, ndërkohë që “turqit kanë zënë pozicione në faqe të malit, përballë liqenit” për të mbikëqyrur lëvizjen e refugjatëve.

Është për tu theksuar po ashtu se gazetari frëng, tek ngre lart lëvizjen për pavarësi të malësorëve tanë, me qëllim që të sensibilizojë opinionin publik francez për ekzistencën e një çështjeje shqiptare që kërkon zgjidhje në rrafsh evropian, nuk ngurron në të kundërt të shprehë frikën e tij për reprezalje të reja nga ana e xhonturqve. Por edhe këtu, ai do nënvizojë idenë e analistit të shquar të kohës, francezit Rëne Pinon që, duke u shprehur në favor të kauzës shqiptare, deklaronte: “...mënyrat e dhunshme ndaj tyre (shqiptarëve) janë një gabim i rëndë, sepse edhe sikur të pranojmë se trupat e rregullta (xhonturke) do ngadhënjejnë mbi ta pjesërisht, përsëri kryengritja do të ringjallet menjëherë, dhe më me forcë, sapo trupat të tërhiqen.”

Dhe si një ogur i mirë shkëlqejnë këtu edhe më shumë, tek marrin kuptim të thellë, fjalët e arta të mis Durhamit, në gusht 1911, kur si një shuplakë fytyrës fshikullon xhonturqit me një të vërtetë vetëtimë tek u thotë: “Zotërinj, duke filluar nga dita e sotme, ju e humbët përgjithnjë Shqipërinë”.

Po japim më poshtë letrat e francezit Andre Dybosk dhe të anglezes Edit Durham botuar në “Figaro”, më 2 tetor 1911. Po ashtu, botojmë për herë të parë edhe një portret të Edit Durhamit në akuarel, titulluar “Fëmijë shqiptar” dhe realizuar në fillim të shekullit XX.

Skutari, 25 shtator 1911

Muajin e shkuar u fola lexuesve të gazetës “Figaro” për atë angleze, e cila që prej njëmbëdhjetë vjetësh mjekon plagët fizike e morale që turqit po u shkaktojnë popullsive të Ballkanit. I vura në dijeni se isha takuar me mis Edit Durhamin në Podgoricë, mes mjerimeve më të llahtarshme, duke e paguar gjithçka nga vetja e duke ndjekur gjer në hollësitë më të vogla gjendjen e vajtueshme të refugjatëve shqiptarë, përherë e mbytur në punë, përherë e kudondodhur e me fjalë të mirë mes atyre fatzinjve.

Me siguri një ditë do lexohet rrëfimi i saj i hollësishëm për këtë fushatë gjashtëmujore në Shqipëri, karakterizuar nga stili i saj aq rrëmbyes e prekës; por në pritje, e kam për detyrë të botoj një letër që ajo më shkruante nga Podgorica, dy ditë pas largimit tim nga ky qytet. Me thënë të drejtën, skam pse mbaj, thjesht për vete, të dhëna të tilla me vlerë të rrallë për gjithë sa ka ndodhur atyre anëve më 1911. Do të ishte e padrejtë që opinioni publik francez të mos vihej në dijeni për atë që ka ndodhur, kur pesë a gjashtë ditë udhëtim e ndajnë vendin tonë nga teatri i atyre ngjarjeve.

Nga ana tjetër, lexuesit e “Figaros” do gjejnë në këtë letër vërtetimin më të qartë të përshkrimit të shkurtër që unë vetë u bëra ngjarjeve, kur kuadri i kufizuar i një artikulli më detyronte të isha sa më i përmbledhur. Me një fjalë, paraprakisht, kam dëshmuar tashmë se asgjë nuk është e tepruar nga gjithçka që do lexohet më poshtë.

Më 8 gusht, në Cetinje, mora letrën që vijon:

Podgorica, 7 gusht 1911

Zotëri,

Mu lutët tju jap me shkrim disa hollësira rreth fatit të shqiptarëve të strehuar në Mal të Zi. E vetmja vështirësi këtu është se sdi nga tia filloj. Unë vetë kam vizituar gjer në pesëdhjetë familje në ditë dhe çdonjëra prej tyre ndodhet në kushte më të mjerueshme nga tjetra. Është e vërtetë se familjet e para që kishin emigruar para kryengritjes dhe kishin marrë me vete bagëtitë dhe plaçkat e tyre nuk vuajtën dhe aq, por gjynahqarët e shkretë që u larguan në çast të fundit nga shtëpitë e tyre në flakë u ndodhën në një mjerim gati të pabesueshëm.

Konkretisht, në një haur të vogël të pistë, gjeta për shembull tri plaka me pesë jetimë të vegjël, një vejane me shtatë kalamaj, një tjetër me katër fëmijë, si dhe dy gra të reja. Në total njëzet e tre vetë që nuk kishin veç zhele mbi trup, copë e çikë dhe krejt të ndotura, në pocaqi të tmerrshme.

Një malazez zemërmirë u kish dhënë ca lëkurë bagëtish për ti përdorur si shtrojë dhe dy enë kuzhine. Por ky nuk ishte një rast i izoluar. Shumë refugjatë ishin të detyruar të shisnin misrin që u kish dhënë Mali i Zi si lëmoshë për të blerë një copë bukë, sepse nuk kishin asnjë mjet për ta gatuar. Nga secila anë e lumit guvat e shpellat ishin mbushur me gra e fëmijë në skamjen më të plotë, ashtu sikurse e vutë re edhe ju vetë. Ja si ma përshkruante njëra nga gratë rrënimin e konakut së saj: “Erdhën ushtarët turq. Ne u mbyllëm brenda në shtëpi, duke menduar se nuk do na bënin keq; por ata na ulëritën: Ikni, largohuni, në sdoni tju djegim të gjallë!. U tmerruam. Mezi mora një torbë me misër e ta nxirrja jashtë. Atëherë, ata i vunë zjarrin shtëpisë sonë të shkretë duke ndezur kashtën që përhapën rreth saj. Vjehrra, fëmijët dhe unë ia mbathëm drejt kufirit sa na hanin këmbët. Por dy vogëlushët e mi nuk mund të na ndiqnin dot; atëherë u detyrova të lë torbën me misër e të marrë hopa fëmijët”.

Me mund të madh, unë vetë u vura të mbath ata njerëz të shkretë, duke qenë se kisha marrë me vete cohë e tesha, që ua shpërndava në çast, si dhe gjilpëra e penj. Dhe tani do u duhet të kthehen në vatrat e tyre të shkrumbuara, në arat e tyre të shkretuara. Po a mund të përfytyrohet një gjendje më e rëndë nga ajo që po njohin sot ato gra të gjora, që mbase do ecin dy ditë të tëra, duke tërhequr pas vetes pesë a gjashtë fëmijë, për të arritur në një konak me katër muret e nxirë, pa çati, pa kurrfarë strehe për të kaluar natën? Çdo bëhet me to? Mundet që Turqia të shpërndajë ca të holla për çdo familje, gjoja për rindërtim të shtëpive; por si mundet ato gra, që numërohen me qindra, të ngrenë në këmbë konakët e tyre? Po edhe ata burra që do kthehen, ku do ta gjejnë vallë drurin e domosdoshëm? Për më tepër që shumica e shtëpive të djegura ndodhen në territore të zhveshura tashmë nga pyjet. Nga ana tjetër, stina e shirave të mëdha, që zakonisht fillojnë në tetor dhe që pasohet menjëherë nga dimri i ftohtë, po vjen, dhe të mos harrojmë se me gjithë përpjekjet e mija, një pjesë e madhe e refugjatëve nuk ka as rroba në trup - pale për të ndërruar! - apo shoje në këmbë.

Qeveria turke premtoi gjithashtu të shpërndajë misër gjatë dimrit, por ata, pa veshje, pa mbulesa, pa kurrfarë mjeti tjetër nuk mund të mbijetojnë, po qe se ndihmat nuk do jenë bujare. Andaj, një depo me gjërat më të domosdoshme mund të ngrihet sa më shpejt në Skutari apo Tuzi...

Ju falënderoj, zotëri, për interesimin që treguat ndaj atyre të mjerëve, që unë i ndihmoj me të gjitha forcat e mija, dhe ju lutem të pranoni, etj. etj.

Firmosur

E. Durham.

Me të drejtë, pas lëçitjes së kësaj letre lind pyetja se si ka mundësi të ndodhin gjëra të tilla në kohën tonë. E megjithatë, ato ekzistojnë falë pretendimeve sa foshnjore aq edhe të pamëshirshme të xhonturqve, dhe gati të gjithë personat kompetentë që pyeta, si mes malazezëve ashtu dhe mes shqiptarëve, mendojnë se ka shumë gjasa që gjëra të tilla të përsëriten edhe vitin e ardhshëm. Ky është edhe mendimi im, sepse është gati e pamundur që Protokolli i Podgoricës të arrijë të përcaktojë për një kohë të gjatë marrëdhëniet midis turqve e shqiptarëve. Duhet llogaritur këtu fryma e kundërshtimit dhe e spërdredhjeve e njërës palë përballë temperamentit dhe zakoneve për pavarësi të të tjerëve.

Mis Durhami po më tregonte të nesërmen e shpalljes së Kushtetutës [turke] se u kishte thënë disa xhonturqve entuziastë: “Zotërinj, duke filluar që nga dita e sotme, ju e humbët përgjithnjë Shqipërinë”. Në pranverë, kur shirat të përfundojnë, kur shtigjet të jenë të thata nëpër male, kur mund të kalohet nata nëpër prita rrëzë shkëmbinjve, kur mund ti qepesh, pa frikë se mos rrëshqet, një faqeje vertikale mali, atëherë të shtënat e dyfekëve do bëjnë punën e vet... Më në fund, nuk mungojnë të më pyesin se në çmënyrë e gjithë kjo, sipas meje, do marrë fund? Unë shoh disa mënyra, sidomos njëra që është fort e mundur, por këtë herë po renditem në anën e atij diplomati që e kishte për zakon të përgjigjej: “Në politikë, ska se çfarë parashikohet tjetër veç asaj që ka ndodhur tashmë në të shkuarën”.

ANDRE DUBOSQ

BLERINA GOCE : Emily Dickinson Jeta sekrete e Emily Dickinson

Poezitë e saj ishin të qeta dhe ajo jetonte duke shkruar poema që kurrë nuk do të vetëtitin, thernin dhe demoralizonin. Por nga ana tjetër ajo ishte një shpirt që zjarrmonte në dashuritë e saj, shpesh të fshehta.

Se si mund të ketë qenë Emily Dickinson “e vërtetë”, në brendshmërinë e saj, tani “zbulohet” në një libër nga Jerome Charyn, të titulluar “Jeta e fshehtë e Emily Dickinson”.

Për autorin këtu rrëfehet zëri i vetë Dickinson-it dhe e rrethon poeten me personazhe të krijuar, si dhe personazhe historike. Ky libër është në vazhdën e novelave si “Aventurat sekrete të Charlotte Brontë” (Charlotte si detektiv) e Laura Joh Rowland apo romanin e Colm Tóibín për Henry James, “The Master” (Mjeshtri), etj.

Mund të thuhet se janë “perfekte” për informacionin që japin. Një zhanër i ri i letërsisë që lulëzon në një dëshirë bashkëkohore për të plotësuar boshllëqet dhe për të dhënë dëshirat seksuale të këtyre zonjave të fshehura hijshëm në shkrimet e tyre në shek. 18 dhe 19-të.

Më shumë se sa vërtetësia rreth “formës”, romani i Charyn zgjuarsish është formuar rreth dashurisë obsesive të Dickinson-it për disa burra imagjinarë, që kanë rënë në skicimin e jetës së saj aktuale. Gjatë ditëve të shkollës në Mount Holyoke, ajo zhvillon një dëshirë të fortë në distancë, të qëndrueshme për Tom-in, një hajdut xhepash analfabet me tatuazhe, i cili del e kthehet përgjatë viteve si një fantazmë e pabesë. Ajo pothuajse u arratis me studiuesin imagjinar Brainard Rowe pas vizitës së saj në shtëpinë e rumit, ku ajo ndjen “burrërinë e tij përkrah saj”, por kunata e saj e pengoi komplotin e saj për arratisje. Charyn gjithashtu rrëfen edhe për Zilpah Marsh, një nëpunës i ri i varfër me mustaqe të zbehta. Zilpah është “një gjarpër në bar” që i vjedh burrat Emily-së, duke u bërë dashnor i Tom-it dhe duke fituar dashurinë e babait kontrollues të Emily-së.

Kjo është shëtitje në anën e egër të Emily dhe nuk ka një heroinë veprimi ndaj përfundimisht poetja bëhet e njohur si “Mbretëresha e vetmuar”. Por edhe në qoftë se përçartjet e saj rinore në pjesën e keqe të qytetit janë thjesht fantazi, një mundësi që libri e pranon, por nuk e inkurajon, çfarë zbulojnë këto nga ato që nuk janë të qarta në shkrimet e Dickinson-it? Zbulojnë se ajo kishte anën e vet të pasionuar. Për të vërtetuar këtë mund të pohojmë se ishin më se të qarta gjithë ato poezi për gjarprin mashkullor.

Dhe fatkeqësisht, rreziku më i madh i Charyn, zëri i Emily-së, ngjan me një mozaik të mpiksur, me pjesëza të bëra bashkë nga pjesë të Charyn dhe copa të thyera të Dickinson-it. Një herë ajo e quajti veten “kanguri i vetëm në mesin e bukurisë”. Charyn thotë se Emily shumë troç e përshkruan veten si një kangur, i cili shkelmon dhe gjuan me grushte, dëshmi e natyrës së saj “grushtuese”. Ai vjedh nga natyra metaforën “vrasësi biond” nga një prej poemave dhe ia kushton atë Tom-it. Është një poemë që e ka gjetur të interpretuar.

Sipas tij, zëri nuk duhet të jetë ai i vërteti i Dickinson-it, por ajo duhet të ketë kënduar. Në momente të rralla, ajo e bën këtë. “I wore my full armor of feathers under my Dimity gown, and I did not have to fear the sound of my own voice,” (Vesha parzmoren time të plotë nën fustan, dhe nuk e kam me frikë zërin tim”, thotë ajo në një takim me një prej figurave të letërsisë realiste Samuel Bowles, në një frazë që nxjerr në pah të gjitha hulumtimet, shpikjet dhe ndjeshmërinë që duhet të mbushë këtë libër.

Charyn ka pasur një karrierë të gjatë dhe të respektueshme, si romancier dhe vëren në hyrjen e këtij libri se ishte frymëzuar nga Dickinson në fillimet e jetës së tij si shkrimtar. “Ajo ishte një vajzë fshati dhe unë isha një djalë nga Bronzi”, thotë ai. “Unë kam qenë i dhënë pas saj dhe i hipnotizuar që nga fillimi”. Kjo ngrohtësi e çuditshme e këtij çifti rezultoi në këtë novelë.

“E tërhequra” Emily

Emily Elizabeth Dickinson (10 dhjetor 1830 - 15 maj 1886), ishte një poete amerikane. Lindur në Amherst, Massachusetts, në një familje të suksesshme me lidhje të forta në komunitet, ajo jetoi një jetë më së shumti introverte, e tërhequr nga bota. Pasi studioi në Akademinë Amherst për shtatë vjet në rininë e saj, kaloi një kohë të shkurtër në Seminarin Femëror Mount Holyoke para se të kthehej në shtëpinë e familjes së saj në Amherst. Nga vendasit konsiderohej si një njeri i çuditshëm dhe u bë e njohur për dëshirën e saj për veshje të bardha dhe hezitimin e saj për të përshëndetur mysafirët, madje në jetën e mëvonshme edhe largohej fare nga dhoma. Shumicën e miqësive të saj i mbajti në korrespondencë.

Edhe pse Dickinson ishte një poete private shumë prodhuese, më pak se një duzinë prej rreth 1800 poezish u botuan përgjatë jetës së saj. Puna që u botua gjatë jetës së saj zakonisht ka ndryshuar ndjeshëm nga botuesit që e përshtatnin me rregullat konvencionale poetike të kohës. Megjithatë, poezitë e Dickinson-it janë unike për epokën në të cilën ajo i shkroi. Ato përmbajnë rreshta të shkurtër, titujt në mënyrë tipike mungojnë dhe shpesh përdor rimën e pjerrët, si dhe të kapitalizime të pazakonta dhe shenja pikësimi po kaq jo të zakonta. Shumë prej poezive të saj merren me temat e vdekjes dhe pavdekësisë, dy tema të përsëritura edhe në letra me miqtë e saj.

Edhe pse shumica e të njohurve të saj kanë qenë të vetëdijshëm për shkrimet e Dickinson-it, puna e saj nuk u shfaq deri pas vdekjes së saj, në 1886, kur Lavinia, motra e vogël e Emily-së, zbuloi vendin e fshehtë ku ajo kishte ruajtur poezitë e saj. Vetëm atëherë u bë e dukshme gjerësia e punës së Dickinson. Përmbledhja e saj e parë me poezi është botuar në 1890 nga të njohurit e saj Thomas Wentworth Higginson dhe Mabel Loomis Todd, të cilët që të dy e redaktuan rëndë përmbajtjen. Një koleksion i plotë dhe thuajse i patjetërsuar i poezisë së saj u vu në dispozicion për herë të parë në 1955-ën, kur “Poemat” e Emily Dickinson u botuan nga studiuesi Thomas H. Johnson. Pavarësisht nga kritikat e pafavorshme dhe skepticizmin për nivelin e saj letrar gjatë fundit të shekullit të 19-të dhe në fillim të shekullit 20-të, kritikët tani e konsiderojnë Dickinson si poeten më të madhe amerikane.

Një kujtesë e tmerrit bërthamor

Si dje 32 vjet më parë Shtetet e Bashkuara përjetuan aksidentin më të rëndë bërthamor në historinë e tyre. Më 28 mars të vitit 1979, reaktori Three Mile Island në Pensilvaninë qendrore thuajse shkriu krejtësisht. Ndonëse kjo ngjarje nuk i afrohet aspak tragjedisë së Çernobilit në Ukrainë, apo Fukushimës në Japoni, ajo shkaktoi një ndërprerje 30- vjeçare në ecurinë e Shteteve të Bashkuara në fushën bërthamore dhe solli rishikimin e politikave të impianteve bërthamore në mbarë vendin.

Mbrapa kodrave të Midelltaunit në Pensilvani, një pamje e zymtë shtrihet përmes mjegullës së dendur. 4 kulla për ftohjen bërthamore...dhe një reaktor që shkaktoi aksidentin më të rëndë bërthamor në Shtetet e Bashkuara. Reaktori 2 në Three Mile Island.

Rosalie Taylor jetonte me dy djemtë e saj në Midelton kur mësoi se mund të kishte rrjedhje radioaktive nga centrali bërthamor. Zyrtarët e sigurisë u thanë banorëve që të rrinin brenda. “Qëndronim në shtëpi me dyer e dritare të mbyllura, duke menduar nëse do të kishte apo jo rrjedhje radioaktive”. Fillimisht, guvernatori i atëhershëm, Dik Thornburg tha “jo”. Por të nesërmen, ai rekomandoi evakuimin e grave shtatzëna dhe fëmijëve të vegjël. 32 vjet më vonë ai thotë: “Ne nuk donim që të ndërmerrnim një evakuim të panevojshëm dhe vazhdimisht vlerësonim informacionin për të parë nëse kjo ishte e domosdoshme”.

Më shumë se 120 mijë njerëz u evakuan. “Është një ndjenjë e çuditshme të mos dish nëse do të kthehesh në shtëpinë tënde ose jo. Mora pak gjëra që ishin të rëndësishme për mua. Dy albume me fotografitë e djemve dhe certifikatat e tyre të lindjes”. Dentisti Sam Selcher ende punon në të njëjtën zyrë që punonte në vitin 1979. Në vend që të largohej, ai qëndroi për t’u marrë me raste emergjencash. “Të gjithë punonjësit e mi jetonin më pak se 8 km nga Three Mile Island. U thashë që të mbanin aparatin e regjistrimit të radioaktivitetit gjatë gjithë kohës kudo që shkonin”. Pajisja nuk tregoi shenja radioaktiviteti.

4 ditë mbas aksidentit, Presidenti Jimmy Carter mbërriti në vendngjarje. “Mendoj se njerëzit thanë: “nëse kjo zonë është e sigurt për presidentin dhe guvernatorin, duhet të jetë mjaft e sigurt për të gjithë”. Dy ditë më vonë, incidenti përfundoi. Strukturat kontrolluese funksionuan. Shumica e radioaktivitetit nuk u përhap. Vite më vonë, shkencëtarët arritën në përfundimin se një valvul e bllokuar shkaktoi tharjen e ujit ftohës nga bërthama e reaktorit. Ralf de Santis punon në kompaninë energjetike që menaxhon Three Mile Island.

“Pas rrjedhjes së ujit, rreth gjysma e bërthamës së reaktorit mbetej e pambuluar dhe aty ekzistonte rreziku i rrjedhjes së pjesshme radioaktive”. Hetuesit fajësuan për aksidentin mosfunksionimin e pajisjeve, gabimin njerëzor dhe mungesën e trajnimit. Nisur nga ngjarja e Three Mile Island, çdo central bërthamor në Shtetet e Bashkuara duhet të ketë një dhomë si kjo, imitim i dhomës së kontrollit, një kopje ekzakte e elementit qendror më të rëndësishëm të centralit.

“Kjo është një dhomë kontrolli ku përgatiten operatorët tanë trajnohen një javë çdo gjashtë javë”. Imituesit janë të pajisur me panele, me ngjyra të ndryshme sipas prioritetit, kështu që operatorët dinë se kujt alarmi duhet t’i përgjigjen më parë, ndryshe nga viti 1979, ku 400 sinjale të ndryshme nisën të ndizeshin, duke çorientuar operatorët. Tony Pietrangelo punon në Institutin e Energjisë Bërthamore. “Si rezultat i Three Mile Island, të gjithë ne kuptuam se duhet të përmirësonim përgatitjen e operatorëve, dhe aftësinë për kundërpërgjigje në raste emergjencash”.

Three Mile Island bllokoi përkohësisht zhvillimin e energjisë bërthamore në Shtetet e Bashkuara. U deshën 30 vjet përpara se Komisioni Rregullator Bërthamor i Shteteve të Bashkuara të merrte në shqyrtim një aplikim për një central të ri bërthamor. Reaktori 2 në Three Mile Island u fik përgjithmonë, ndërsa reaktori 1 dhe kulla ftohëse e tij vazhdojnë të punojnë.









JAPONI

Një nga reaktorët mund të ketë shkrirë



Ky zbulim i fundit ka qenë një grusht i rëndë ndaj përpjekjeve për të vënë nën kontroll situatën. Shqetësimi kryesor është se uji me radioaktivitet mund të derdhet në det, pasi bregdeti është fare pranë. Ndërkohë disa banorë të zonës janë kthyer brenda perimetrit të rrezikshëm, për të kontrolluar shtëpitë dhe për të marrë sendet vetjake. Qeveria po përsërit thirrjet që banorët të qëndrojnë jashtë zonës së identifikuar me rrezik të lartë.





Zyrtarët japonezë kanë shprehur dyshimet se mund të ketë pasur një shkrirje të pjesshme të bërthamës bërthamore të njërit prej reaktorëve në Fukushima. Si rezultat një nivel tepër i lartë radioaktiviteti është diktuar në një pellg uji pranë objektit. Kompania Energjetike e Tokios, që operon objektin bërthamor, pohon se ka pasur probleme në metodat e përdorura për të përllogaritur nivelin e rrezatimit, gjë që ka shkaktuar panik dhe kaos tek personeli emergjent: Kompania Elektroenergjetike e Tokios ka kërkuar ndjesë për përllogaritjen e gabuar të radioaktivitetit në pellgun e ujit radioaktiv të zbuluar në centralin bërthamor të Fukushimës. Dje u tha se radioaktiviteti në reaktorin numër 2 ishte 10 milionë herë mbi nivelin normal, gjë që detyroi punonjësit të largohen menjëherë nga objekti. Po dje, disa orë më pas, kompania e tërhoqi deklaratën e parë, duke thënë se bëhej fjalë për radioaktivitet 100 mijë herë më të lartë se normalja.

Sipas deklarimeve të zyrtarëve, është diktuar rrezatim tepër i lartë edhe në ajër përreth kompleksit Daiçi, por shqetësimi kryesor për momentin mbetet uji me radioaktivitet të lartë që është zbuluar në një turbinë pranë reaktorit numër 2. Prania e lëndëve radioaktive është aq e lartë, sa që mund të krahasohet me radioaktivitetin e ujit në bërthamën e reaktorit. Burimi i kësaj sasie uji është ende i panjohur, por mendohet se mund të jetë rezultat i një rrjedhjeje nga bërthama e njërit prej reaktorëve të dëmtuar: “Kemi marrë analizat e njësisë numër 2 që rezulton se ka gjasa që uji ftohës të ketë pasur kontakt me karburantin radioaktiv që ka rrjedhur nga bërthama e reaktorit. E themi këtë duke pasur parasysh nivelin e lartë të radioaktivitetit të regjistruar në këtë pellg uji”.

Ky zbulim i fundit ka qenë një grusht i rëndë ndaj përpjekjeve për të vënë nën kontroll situatën. Shqetësimi kryesor është se uji me radioaktivitet mund të derdhet në det, pasi bregdeti është fare pranë. Ndërkohë disa banorë të zonës janë kthyer brenda perimetrit të rrezikshëm, për të kontrolluar shtëpitë dhe për të marrë sendet vetjake. Qeveria po përsërit thirrjet që banorët të qëndrojnë jashtë zonës së identifikuar me rrezik të lartë, si rezultat i kërcënimit për shëndetin. Zona ka përjetuar ditët e fundit disa pas-goditje. Një tërmet me fuqi 6.5 ballë goditi prefekturën Miyagi sot në orët e para të ditës.

Tërmeti në Japoni është ndjerë drejtpërdrejt edhe tek industria e prodhimit të makinave japoneze, shumë të preferuara në mbarë botën. Japonia eksporton edhe shumë pjesë këmbimi për makinat, të cilat montohen në vende të tjera të botës. Për këtë arsye, problemet e Japonisë po ndjehen edhe në Shtetet e Bashkuara, ku kompania General Motors mbylli përkohësisht një fabrikë, si dhe në Evropë, ku sipas një njoftimi në gazetën “The Wall Street Journal”, firmat Pezho dhe Citroen e kanë pakësuar prodhimin.

Disa uzina në Japoni kanë rifilluar biznesin, të tjera do të rihapen shpejt, por disa do të qëndrojnë të mbyllura. Edhe disa uzina jashtë rajoneve më të prekura nga fatkeqësia nganjëherë pengohen nga ndërprerja e energjisë elektrike dhe nga problemet e transportit. Sot në Japoni, firma Tojota rifilloi prodhimin e tipit Prius dhe të dy tipeve Leksus hibride, por pritet që deri javën e ardhshme t’i ketë të mbyllura shumicën e fabrikave të tjera. Honda e shtyu pezullimin e prodhimit deri më 3 prill.

Ndërprerja e prodhimit për shkak të tërmetit dhe cunamit, duket se po vazhdon më tej, duke prekur sidomos modele si Tojota Prajus dhe Yaris, Honda Fit dhe Mazda 2. Tojota e rifillon sot prodhimin e modelit Prius dhe të dy tipeve hibride të Leksusit, por pritet që shumicën e fabrikave t’i ketë mbyllur deri javën e ardhshme. Honda e shtyu datën e rifillimit të prodhimit për më 3 prill.

4 LIBRA

1.Haruki Murakami  : Pylli norvegjez

Botues Skanderbeg Books, përktheu Etta Klosi
Roman, 318 faqe, 1500 Lekë

Toru, një student i urtë, jeton në Tokio dhe i është kushtuar Naokos, një vajze të bukur por tepër melankolike. Ndjenjat e tyre ndikohen nga vdekja tragjike e shokut të tyre më të ngushtë. Një roman ku përzihen muzika, emocionet dhe erosi, me të cilat kanë qenë dominuar vitet '60.

2.Edo Popoviç :Kalda - histori nën lëkurë



Botues Ideart, përktheu Milena Selimi
Roman, faqe 236, 9 Lekë

Përsëri në vitet '60 të shekullit të kaluar, nga pena e një autori kroat. Në këto vite e çojnë kujtimet personazhin kryesor, fotografi Ivan Kalda. Ajo kohë i shfaq Ivanit dashurinë e zymtë, shpërfilljen, mungesën e lirisë dhe perspektivën e një njeriu që rritet pa harruar asgjë prej atyre që i lanë gjurmë mbi lëkurë.


3.Justine Levy :Asgjë me rëndësi


Botues Dituria, përktheu Edit Dibra

Roman, 144 faqe, 600 Lekë

Luiza dhe Adriani: një dashuri që duket e përjetshme dhe që papritmas shkërmoqet. Për Luizën do të jetë e vështirë që të kthehet nga humnera e depresionit. Sigurisht që nuk janë histori me të cilat mund të bëhen kryevepra letrare, por lexuesi i interesuar do të gjejë te romani i autores së re franceze, një dëshirë për "rimëkëmbje" që shërben për ta parë jetën me tjetër sy.


4.Simon Montefiore :Sashenka



Botues 55, përktheu Ergys Petriti
Roman, 600 faqe, 2100 Lekë

Perandoria ruse, ngjarjet e mëdha, triumfet dhe tragjeditë e historisë së saj të shekullit të njëzetë dhe si u përball me to një familje e zakonshme. Autori anglez, Simon Montefiore e prezanton "Sashenkën" që sapo është hedhur në qarkullim me katër libra të tjerë në shqipe, sot, ora 18.00, në Sheraton.

FLORI BRUQI

“Stalini i vogël”, Montefiore e cilëson kështu Enver Hoxhën

Gjatë ceremonisë së marjes së titullit “Honoris Kauza” nga universiteti i Tiranës, Montefiore ka ftuar historianët shqiptarë të mos jenë të ndarë




Simon Sebag Montefiore, shkrimatri anglez që ka sjellë në historio-grafinë botërore figurën dhe pushtetin e vërtetë të Stalinit mendon se historia shqiptare duhet ti shmanget fshehjes së të vërtetës. Gjatë ceremonisë së marjes së titullit “Honoris Kauza” nga universiteti i Tiranës, Montefiore ka ftuar historianët shqiptarë të mos jenë të ndarë, por të pranojnë dhe shkrujanë historinë ashtu sic është. “Historianët sëpari duhet të thonë të vërtetën edhe pse mund të mos u pëlqejë. Kjo është detyra e tyre, vecanërisht në Shqipëri ku tirania është ende shumë e freskët. E vërteta është e mjaftueshme dhe nuk ka nevojë për gjueti shtrigash. I përgëzoj ata që shkruajnë pa rezerva dhe iu them edhe liderëve tuaj të pranojnë të shkuarën dhe të mësojnë nga ajo”, tha Simon Sebag Montefiore- historiografi Biografi i Stalinit, e quan Enver Hoxhën një “Stalin të vogël” i frymëzuar nga Stalini i madh. “Duke studiuar Stalinin zbulova se Enver Hoxha e ka admiruar atë dhe e ka emituar në krimet më makabre. Figura e Enver Hoxhës është shumë tërheqëse për mua. Pa e njohur gjuhën nuk mund të shkruaj një histori për të, por dikush duhet ta bëjë patjetër”, vijoi ai. Pas titullit “Honoris Kauza”, Montefiore prezanton pasdite librat më të njohur të tij të përkthyer në shqip. Ai është autorë i veprave të njohura si “Stalini, oborri i Carit të Kuq”, “Katerina e madhe” dhe “Jeruzalemi”