Pse libri shqip nuk qarkullon në masën e duhur nëpër hapësirat shqiptare?...

  5 VESHTRIME NGA SHAZIM MEHMETI




Shazim Mehmeti është i lindur më 10. 11. 1958, në Balindoll të Gostivarit, Maqedoni. Ka të botuara tetë përmbledhje me poezi dhe tre përmbledhje me tregime. Opinionit publik i është i njohur edhe me esetë e publikuara dhe me shkrimet e shumta publicistike.
Me poezi, tregime dhe ese është i përfshirë në shumë antologji në gjuhën shqipe dhe gjuhë tjera si: anglisht, frengjisht, gjermanisht, rumunisht, maqedonisht, etj. Është fitues i disa çmimeve të rëndësishme letrare për poezi dhe tregime.
Ai merret edhe me pikturë, dhe ka hapur pesë ekspozita personale me piktura të punuara në teknikat: vaj mbi pëlhurë, akril mbi pëlhurë dhe teknikë të kombinuar.
Është magjistër i shkencave teknike të ndërtimtarisë. Punon në Universitetin shtetror në Tetovë. Jeton në Gostivar.


1.

NË ISHULLIN EGZOTIKA



Në këtë vend joserioz, ku joseriozët bëjnë kërdira serioze mbi seriozët, është budallaki serioze të sillesh seriozisht.
Kështu e mendoj dhe kështu ua them shakanë time serioze sot. Dhe, ta rrëfesh shakanë tënde serioze sot, do të thotë të flasësh për jetën, në këtë kohë kur te ne, jeta rrëfehet vetëm duke heshtur.
Një mik imi, para ca ditësh më bëri një pyetje shumë serioze.
-Lum miku, - tha, duket ashiqare që në shkrimet tua nuk je fare serioz. Flet për minj e për strucër, -tha , - flet për flutura e për mace, në një kohë kur mbi nëntëdhjetë përqind e popullit tonë kanë hall serioz edhe për ato dy kilogramët e bukës së ditës. Tha,- flet për Bethovenë e për kokëleshër të ngjashëm, në një kohë kur njerëzit seriozë problem serioz e kanë lirinë elementare për të frymuar të qetë, kur njerëzit seriozë problem serioz e kanë edhe të drejtën elementare njerëzore për të jetuar pa frikën se si do t’ju zbardhë e nesërmja, a do ketë punë nesër, a do ketë idare nesër, apo a do krisë nesër, etj, etj,…
Natyrisht, miku e kishte tamam. Si joserioze i kishte kuptuar shkrimet e mia, edhe pse….
Por, brenga e tij është shumë serioze. Të njëjtën brengë e kam edhe unë, të njëjtën brengë e keni edhe ju. Të biesh në shtrat natë për natë duke menduar se a do keshë ku të shkosh nesër, a do keshë ku të punosh gjësendi nesër, dhe të gdhihesh mëngjeseve pa ditur nga t’ia mbash e çka të punosh, është vërtet një hall i madh, një pasiguri e madhe, një…, një,… mos o Zot!…
Vendi ku ne jetojmë dhe mënyra e jetesës në këtë vend, paraqesin në vete rastin më skajor të anarkisë sistemore. Qeverisësit tanë joseriozë kanë bërë gjithëherë, dhe bëjnë edhe sot e kësaj dite, kërdi serioze mbi jetën tonë. Ata pasurohen për ditë e më tepër. Ata, për ditë e më tepër e përvetësojnë pasurinë e përgjithshme, për ditë e më tepër na varfërojnë. Dhe ne heshtim për ditë e më tepër. Pasurimi i tyre joligjor është shumë serioz. Heshtja jonë është shumë joserioze.
Kam pas shkruar dikur se, anarkia kundrejt lirisë është si buka e djegur kundrejt bukës së pjekur. Dhe nuk jam pishman. Sot, edhe më vendosur pohoj: buka që na takon neve për ta ngrënë është bukë e djegur; liria që na takon neve për ta shijuar është ëndërr e dozuar.
Ta keshë ëndrrën të dozuar do të thotë të jeshë i lirë dozërisht, dhe të jeshë i ngirë dozërisht, në një kohë kur paria jote joserioze, e vuan seriozisht sëmundjen serioze të përngishmërisë së lukthit e të luksit.
Kam frikë se ai miku im sërish do më kuptojë joseriozisht, por pavarësisht atij, unë edhe kësaj here shakanë time serioze do t’ua përmbyll joseriozisht:
Verë është.
Bën shumë ftohtë
e borë e zezë bie mbi kujtesën e verdhë!
Më pëlqen ajri pa pagesë i Zotit tim të mirë
e në binarë të zemrës jam!
Në ishullin Egzotika bën ditë e ngirë…
Mirëmbetshi shpirtra të dëlirë!!!!…



2

LAMENT PËR INTELEKTUALIN



Kur, lartmadhësia e tij Zoti, dërgoi jetë këtej poshtë, dërgoi edhe kohë. Dërgoi kohë, që t’i shërbente jetesës si një libër magjik ku do të përjetësohej çdo çast, çdo sekondë.
Por, koha do të ishte asgjë send, po që se lartmadhësia e tij nuk dërgonte këtej poshtë edhe dy dhurata plotësuese që kohën e bëjnë të kuptimtë. Dhuratat që kohën e bëjnë të kuptimtë janë intelekti dhe intelektuali.
Më rastis shumë herë të rri me njerëz që u përkasin sojeve e zanateve të ndryshme, të cilët, në bisedë e sipër, s’ngurojnë të të thonë, madje edhe me dhjetëra herë brenda një çerek ore: ne intelektualët, ne intelektualët, …, etj, etj. Këtë refren e përsërisin më zëshëm e më theksueshëm, pikërisht ca njerëz që s’e përmbushin as minimumin e një kërkese natyrore për intelektualin.

Fatkeqësisht, janë me shumicë ky soj, dhe janë ca "kuadro" fakultetlinjsh që , ju bëj be në Zotin, se nuk e dinë as drejtshkrimin e as drejt shqiptimin e gjuhës së nënës. Janë me shumicë nëpër këto hapësira kuadro me fakultete të kryera prej vitesh e vitesh, që nuk dijnë gjë prej gjëje sa i përket gjuhës vetanake, historisë, kulturës, arteve, etj, etj… Ç’është edhe më keq, të rastis të takosh madje edhe gjuhëtarë që s’dinë gjë për gjuhën, të rastis të takosh edhe profesionistë të tjerë që s’dinë gjë për profesionet e tyre. Ç’është edhe më e rrezikshme, të rastis të takosh edhe të atillë që s’dijnë si quhen as sa bëjnë dy herë dy, por që pretendojnë intelektualin, madje edhe atë që duhet bartur mbi supet edhe ndonjë copë nga ajo që i thonë fat i kombit. Çdo respekt rallësive, por:
Katastrofë, katastrofë!!!..
Katastrofë!…, do të thoshte edhe njeriu më i zakonshëm, njeriu që s’ka ndonjë shkollim të kryer, por që e ka vënë në përdorim lartmadhësinë e tij INTELEKTIN, atë dhuratë që Zoti na e dërgoi këtej poshtë, si përmasë , si dhuratë, a si parakusht të patjetërsueshëm që do ti shërbente sojit njerëzor për ta bërë njeriun brenda vetes, e paralelisht me të edhe intelektualin.

Dua të them preras se vetëcytja e intelektit brenda vetes e bën intelektualin. Kjo vetëcytje nuk e nënkupton formësimin e ndjenjës së të qenit intelektual. Përkundrazi, kjo vetëcytje e nënkupton formësimin e ndjenjës së pakënaqësisë se, përse di kaq pak nga ky fenomen i quajtur jetë, nga kjo dhuratë që perëndia na e ka dhënë për ta bërë të bukur, të begatshme, të përplotshme. Boshësia që mund të hetojë njeriu i vetëcytur nga vetëdija është e madhe, dhe sa më e madhe është kjo boshësi, aq më e madhe është kërkesa e brendshme për dije, aq më në lëvizje është dhurata e quajtur intelekt. Përmasa lëvizëse e intelektit është përmasë shprese. Ajo e shtyn njeriun vetvetiu nga kërkimi, nga leximi, nga krijimi i aftësisë brenda vetes për të kapur, për të marrë edhe nga të tjerët. Ajo e bën njeriun, t’i pushojë kërkesa e egos për t’u treguar, për t’u parë me çdo kusht. Ajo e bën njeriun të aftë për t’ë dëgjuar e lexuar, e sidomos e bën të aftë për të logjikuar e filtruar përvojat e bukura, a përvojat e mënçura që mund t’i përshkrijë brenda mendjes.

Ky nivel i të logjikuarit e nënkupton hapin e parë, ose figurativisht thënë, hapjen e portës , për t’u futur paskëtej në atë rrugë të mundimshme nga duhet të ecë për ta bërë intelektualin brenda vetes.
E theksova vetëm hapin e parë, dhe besoj thellë se rruga e vetëbërjes së intelektualit është shumë e gjatë , shumë e mundimshme: sakrifica vetë! Besoj po aq, se pikërisht sakrifica është ajo që i sjell bekimin intelektualit, dhe e bën atë që të mos jetë i verbër edhe kur s’ka sy (më buzëqesh Borhesi!), dhe e bën atë që të mos jetë i shurdhër edhe kur s’ka veshë , dhe e bën atë që të mos ndjehet i boshatisur edhe kur është i uritur…Besoj , madje, se sakrifica është ajo që e bën intelektualin të jetë përmasë kohore. A mund të kundërshtohet teza se jeta dhe koha janë fluide kujtesore që rrjedhin duke u shënuar pikërisht nga mendjet e ndritura, nga intelekti dhe nga intelektualët?

Mungesa e intelektualëve në një mjedis shoqëror është varfëri tmerruese. Varfëri tmerruese është edhe shenjëzimi i një dimensioni kohor nga pseudointelektualët. Kjo e dyta është dy herë varfëri, nga se këta të dytët janë të paparashikueshëm në mosmendësinë e tyre, sa dijnë fort zëshëm ta proklamojnë regresin për progres, mendjen për budallaki, budallakinë për mendje, ndershmërinë për poshtërsi, etj, etj, etj,…
Lutem në vetvete, që ky meditim imi të mos kuptohet si vërsulje mbi të pafajshmit, mbi ata që edhe mund të mos e posedojnë përmasën e intelektit, (gjë që nuk e besoj). Lutem që ky meditim imi të kuptohet si një lament, si një LAMENT PËR INTELEKTUALIN…


3

SHKRIMTARI DHE KOHA ECIN BASHKË



Shkrimtarin duhet vrojtuar sa nga mrekullitë e mençuritë që i shkruan, aq nga budallallëqet që s’i shkruan. Shkrimtarin duhet vrojtuar poashtu edhe nga guximi dhe ngurimi për gjënë e thënë a gjënë e pathënë.
Atij që pretendon shkrimtarin gjithësesi se i lejohet të ndjejë brenda vetes çaste ligështie, por asesi çaste ligësie. Shkrimtari dhe koha ecin bashkë, dhe shumica e çasteve të asaj kohe janë çaste ligështimi apo ndjesie.
Çastet e ligështimit janë çastet e vërteta që e bëjnë shkrimtarin. Janë pikërisht çastet e ligështimit ato që ndikojnë fort në zbulimin, respektivisht evoluimin e mendjes. Madje edhe në karakterin e shkrimtarit janë atomet e ligështimit ato që shërbejnë si një lloj katalizatori, si një lloj zbuluesi. Duke qenë qenie njerëzore evolutive si gjithë njerëzit e botës, shkrimtari mediton lëvizshëm nga dita në ditë.
Ligësia, për gjithë njerëzit e botës do duhej të jetë një gjë e huaj, e papranueshme. Për shkrimtarin sidomos. Pavarësisht nga fakti se letërsia nuk është moral, një shkrimtar nuk mund të funksionojë si i tillë pa qenë i karaktershëm.
Po njeriu i zakonshëm? Ç’është në të vërtetë njeriu i zakonshëm? Njeriu i vogël, njeriu i zakonshëm është preokupimi i përhershëm i shkrimtarit, madje pa e ndarë veten asnjëherë nga ai. Shkrimtari e di mirë se njeriu i vogël është vetë ai, ndaj kur shkruan për veten shkruan për te. Kur mediton për veten mediton për te. Po karakteri si i lëviz? Si rrjedh? Si rrëshqet ?
Besoj se gjatë jetës , karakteri i njeriut rëshqet njësoj si uji i lumit shtratit të vet. Te nisma, pra te vetë burimi , uji i lumit është i pastërt e i kthjelltë siç është i pastërt dhe i kthjelltë edhe vetë karakteri i njeriut të ri. Por, duke rrjedhur teposhtë, uji i lumit ka rrezik të ndotet nga ndonjë fekalje a ndotësirë tjetër. Ka mundësi që një lumë edhe të mos ndotet fare, dhe uji i atij lumi të pandotur duke rrjedhur gurë pas guri pastrohet edhe më shumë, dhe kur vjen në fund , pra te vetë derdhja, ai është i pastërt deri në tejdukshmëri.
Po kështu , si me ujin e lumit gjatë shtratit të vetë, ndodhë edhe me karakterin e njeriut gjatë jetës. Një njeri , në karakterin e vetë mund të influentohet në kuptimin e pastrimit a begatimit të tij, por edhe në kuptimin e ndotjes , respektivisht në kuptimin e varfërimit. Nisur nga kjo e vërtetë natyrale, vijmë te përfundimi se karakteri i njeriut nuk është kategori vetëm e lindur dhe e pandryshueshme. Përkundrazi , karakteri është një fluid shpirtëror i rrjedhshëm dhe i ndryshueshëm, varësisht nga influentimet që ushtrohen mbi të.
Krahasimi i karakterit me ujin e një lumi që rrjedh, na bën që meditimin ta thellojmë më tej, duke e përforcuar tezën edhe më fort. Një lumë i rregulluar në shtratin e tij, i trasuar shëndoshë, i mbrojtur nga rrjedhat e ndryshme përreth tij, me këtë rast i mbrojtur edhe nga hedhurinat lëndore si mund të jenë edhe papastërtirat e ndryshme fekale, në fundin e vet arrin fare i pastër. Në mos fare, atëherë së paku në atë masë pastërtie që ka qenë kur është nisur nga burimi i tij. Në këtë kuptim , deshëm s’deshëm vijmë te konstatimi se, një karakter i lindur mund të ruhet i pastërt, nëse arrin të jetë imun nga prapështitë e ndryshme që e takojnë gjatë jetës. Po në këtë masë kjo nënkupton edhe mbrojtjen e tij nga varshmëritë jologjike që mund të imponojnë ndryshimin apo ndotjen. Fjala vjen, një njeri i ri, i kultivuar nga prindër me një karakter të pastërt, ka gjasa reale të zhvillohet si i tillë.
Por, paralelisht me kushtin e sipërthënë, është i nevojshëm edhe një tjetër kusht për t’u kultivuar më tej, e ai është kushti i një komoditeti material që duhet t’i vihet në dispozicion nga kultivuesit e tij. Në rastin konkret, fjala është për prindërit apo për familjen ku rritet e kultivohet ai. Kjo, drejtpërdrejt lidhet, tashmë jo vetëm me familjen , por edhe me shoqërinë, a më mirë të them me organizmin shoqëror ku vepron e zhvillohet. Shtrati i rregulluar i lumit, e nënkupton mirëqenien materiale në familje, që është kushti kryesor për t’u mbrojtur individi nga erozionet negative që mund ta ndotin dhe t’ia gërryejnë karakterin.
Në rrethana ballkanike është tepër e vështirë të gjesh një lumë me një burim të pastërt ku nuk është hedhur asnjë hedhurinë. Nëse nuk gjenë hedhurina te vetë burimi, atëherë do gjejsh hedhurina afër burimit. Fatkeqësisht hedhurina është hedhurinë, e era është erë që i bjen vetëvetiu edhe burimit. Besoj madje se në ballkan, nuk gjen dot lumë ku nuk derdhen fekalje të llojllojshme, ndaj prej këtu edhe mendimi se në ballkan nuk ka lumenj të pastërt.
Ky konstatim është tepër dërmues për ta thënë, por heshtja do të thotë të bëhesh dakord me pashpresën. Kjo do të thotë të shndërrohesh vetvetiu në një ujë që nuk lëviz. Në vend se lumë, vetvetiu bëhesh një kënetë. Shumë këneta brenda një shoqërie civile bëjnë një shoqëri kënetash. E kënetat nuk sjellin tjetër përpos malarje.
Edhe pse ballkani dhe shoqëritë shqiptare brenda tij qeverisen nga kënetat, nuk mund të thuhet se gjendja është fare e pashpresë. Shpresë gjithnjë ka dhe duhet të ketë, por shpresa duhet vënë ku e ka vendin, pra jo te kënetat , as te lumejtë që rrjedhin qyteteve e që janë krejt të ndotur. Sado në emër qofshin , lumenjtë e ndotur janë të ndotur dhe shpresa nuk duhet vënë mbi ta. Shpresa duhet vënë atje ku nuk ka hedhurina, apo atje ku ka më së paku hedhurina, Pra, shpresa duhet vënë atje ku karakteret janë të ruajtura nga hedhurinat lëndore. Shpresa duhet vënë te ama, te burimi. E burimi dihet ku është .
Misioni i shkrimtarit është pikërisht bërja me gisht kah hedhurinat. Misioni i shkrimtarit është shenjëzimi i së keqes, e sidomos shenjëzimi i përhapësve të së keqes në shoqëri, shenjëzimi i kënetave. Është në vetë shpirtin e shkrimtarit mekanizmi i zbulimit të së keqes. Zbrapsja e shkrimtarit para këtij mekanizmi natyror apo para ndjesisë së vetë, do të thotë jo çast ligështimi, por çast ligësimi. Të gjithë ata që pretendojnë të jenë shkrimtarë duhet ta dijnë këtë. Po që se se dijnë, atëherë nuk janë shkrimtarë, nuk janë lumenj të pastërt që nga burimi, nuk janë as lumenj të çfarëdoqofshëm, por janë vetëm këneta. Të qenët kënetë dhe të qenët shkrimtar nuk shkojnë bashkë. Kaq.

4

BETHOVENI DHE KENTAURËT



Miq të mi, do ju them ca gjëra për Bethovenin virtuoz.
Ishte shumë nevrik Bethoveni muzikal, i hante thonjtë. Dhe fliste fort përhënshëm:
strucët mendojnë me sy, thoshte, macet mendojnë me bisht!
Qe i çartur, qe fare truvrarë ky Bethoveni i madh. Qe dashamir i madh i papa(gallit) jeshil.
Për çudinë e të gjithëve, gjithëherë, para se të kompononte muzikë, e fuste kokën në ujë të ftohtë dhe qeshej si troftë. Jam peshk artist, thoshte, nuk jam struc politikan.
Në kulm të frymëzimit ia qepte sytë planetit tonë urban dhe ëndërronte për planetin Uran.
Dhe thoshte përhënshëm Bethoveni plak:
Uran planeti mund të shihet vetëm me sy poeti.
dhe:
nga mushkonjat e këtij planeti, vetëm mushkonjat femra pickojnë.
Dhe vazhdonte, më pas, po aq përhënshëm, Bethoveni:
ndërsa bisha e kërkon prenë e saj mijëra kilometra larg, pëllumbit as nuk i vete mendja për pre.
Nuk di nëse do arrini të më besoni e të më kuptoni drejt, por fakt është se Bethoveni qe edhe imitator i madh i majmunëve. I lakmonte shumë majmunët, dhe, teksa i imitonte e përtypej si ata me banane në gojë, në fletore xhepi e derdhte muzikën e vetë të përhënët.
Ja ca zë nga gjuha e muzikës së tij:
fluturat shijojnë me anë të këmbëve, buallicat shijojnë me bark; minjtë e arbërisë durojnë pa ujë më gjatë se devetë e arabisë!!!!!
Si e shihni edhe vetë, të madhit Bethoven i ziente shpesh mendja delikate edhe për arbërinë e arabinë !…
Atij, njëmend ia merrte mendja se:
në gjithë trupin e tralalait muskuli më i fortë është gjuha tralala!!!…
E pra?…Kot së koti merrej me muzikën Bethoveni muzikal:
Kishte lindur poet.
Poet edhe vdiq!!!…


T’ju them të drejtën, këtë mëngjes më mori në qafë ky Bethoveni virtuoz: m’u ftoh kafeja duke menduar e duke intriguar për te! Por, edhe më ndihmoi fort: duke u marrë me te, më bëri ta harroj sadopak dhembjen e thellë që ndjej akoma, dhembje kjo që lidhet me vëllaun tim, Babaxilin ndjesëpastë, i cili gjithë jetën e jetës e kaloi i buzëqeshur. Në buzëqeshjen e tij unë vazhdimisht e lexoja këtë varg:
“Kush lind shpirtbardhë, shpirtbardhë edhe vdes.”

Ka ditë, i hap librat e mi, e shfletoj poezinë time, kërkoj brenda poezive të mia të gjej së paku një buzëqeshje njerëzore, të gjej së paku diçka poetike, por nuk gjej dot asgjë. E gjithë poezia ime është asgjëhiç, përballë poetikës së Bethovenit të përhënur, dhe përballë buzëqeshjes antologjike të vëllaut tim, Babaxilit ndjesëpastë.
Ndaj, kam ndërmend t’i propozoj vetvetes, që tash e tutje të filloj të shkruaj muzikë. Duke shkruar muzikë, mbase do më buzëqeshë fati e do lulëzojnë në mua luleja e poetikës dhe luleja e buzëqeshjes. Pas këtij suksesi, do t’i ftoj të gjithë miqtë e mi poetë ta ndjekin shembullin tim, e të festojmë së bashku për formulën e suksesit. Dhe, kuptohet, do të formojmë më pas edhe një shoqatë muzikantësh që do merrej vetëm me politikë. Në vend të kentaurëve të politikës që bëjnë veçse muzikë të keqe, dhe natyrisht, edhe për inat të poezisë që nuk na do!!!…


5

LETËRSIA DHE INJORANCA

Para ca vitesh, në Strugë, në njërin nga ambientet e hotel “Drini”-t pinim kafe me një poet me shumë emër nga Tirana. Ishim të ftuar të merrnim pjesë në mbrëmjet e atjeshme të poezisë, dhe vapën që bënte gushti e kalonim duke pirë ndonjë gjë e duke llafosur ngapak për letërsinë.
Sakaq, poeti nga Tirana sikur i vrënjti vetullat e ma tha mes tjerash edhe këtë: “ More Shazim, ta kam parë një ese në “Ars”. Si më thua ti, ia vlen ta lexoj apo jo?”, dhe u gagas si gagaset një laraskë.
Ishte tepër fyese ironia që përdori, ndaj Demoni që frymon brenda meje (s’besoj se ka shkrimtar brenda të cilit s’banon një demon kryeneç) u zgjua sakaq dhe aty për aty iu përgjigj: “Po, ku më ha palla, or, lum miku, në do ta lexosh ti eseun tim, ose jo?!…”
Përgjigjja e tij ishte akoma edhe më fyese:
“Më fal, or mik, por unë ty të konceptoja si në fillim, d.m.th. … si një nga ata …, ose… ”
M’u duk sikur donte të më thoshte, e s’e thoshte dot: “… ose..unë ty të konceptoja më keq se këta bosët a kryetarët e këtyre shoqatave tuaja letrare që…, meqë janë kryeparë, natyrisht se do duhej letrarisht të qëndronin mirë…, e ata janë… aq për gjynah, e…!”
E kuptova hallin e tij, por më lehtë do ta kisha sikur të më thoshte: të konceptoja si një leshko nga provinca, si…!!!…
Prapë se prapë, s’i mbajta inat mikut. E konsideroja veten nikoqir në Strugë (nga Gocë Tivari shkohet më shpesh në Strugë se nga Tirana). Por, gjuha e tij prej nepërke më shtyri të filloj të meditoj për hendikepet e letërsisë shqipe në kushtet që ajo krijohet brenda e jashtë Shqipërisë, dhe në kushtet kur, këtej nga ne, edhe sot e kësaj dite me shumësi mendohet se pikërisht ky soji i nepërkave, i kryetarëve të shoqatave letrare, e bën letërsinë e vërtetë shqipe aktualisht.
Kësisoji, fillova të besoj se përveç shkaqeve të sipërpërmendura (për të cilat besoj se s’është folur e shkruar mjaftueshëm), shkak qenësor që letërsinë bashkëkohore shqipe e bën të mos njihet si e tërë, është edhe injorimi (ta quaj letrar) që shkrimtarët shqiptarë ia bëjnë njëri tjetrit.
Natyrisht, më duhet ta them hapur se ajo që më ndodhi në Strugë me mikun nga Tirana, ka mundur të më ndodhë edhe me ndonjë mik tjetër, nga Prishtina fjala bie, e pse jo edhe nga Shkupi ndoshta?!!…
Asisoji , besoj se mendojnë vetëm të gjymtuarit, apo që të jem më i saktë, ata që janë verbuar nga fama e rrejshme, ata që mendojnë se s’ia vlen t’i lexojnë letrarët nga provincat a ngado qofshin ata që s’kanë bërë emër, sepse ata pa emër e ata të provincave letrare na qenkan balta domosdo.
Gjykuar sipas këtyre narcisëve të letërsisë shqipe, këta të provincave, kot e harxhokan atë pak laps. Por, e bëjnë me sens narcisët injorimin, e bëjnë me takt, si me atë pyetjen e mikut nga Tirana…
Dua të them se letërsia shqipe nuk krijohet vetëm në kryeqytete, as nuk është vetëm ajo që krijohet brenda kufijve shtetërorë të Shqipërisë. Madje edhe sikur t’ishte letërsia shqiptare vetëm ajo që krijohet brenda kufijve politikë të saj, besoj se ajo as në atë kuptim nuk është mjaft e njohur si e tërë. Jashtë Shqipërisë, letërsia shqiptare është e prezentuar tepër e segmentuar, pikërisht nga shkaku i atij injorimi që është prezent akoma te injoranca letrare, e që bëhet shkak që letrarët shqiptarë të mos dijnë gjë për letrarët shqiptarë.
Ekzistmi i klaneve, privatizimi i institucioneve letrare e kulturore nga hallkeqët letrarë e kulturorë, mosgatishmëria e tyre për pranimin e vlerave të reja e të vjetra si vlera reale, mosfunksionimi i kritikës letrare si përmasë e vërtetë vlerësimi, kufijtë që e bëjnë të ndarë Shqipërinë edhe sot e kësaj dite dhe e reduktojnë lëvizjen e librit shqip, etj, etj,…janë shkaktarët konstantë që letërsinë shqipe e bëjnë jo të tërë.
Hendikep më vete janë botimet. Shumica e botuesve e vuajnë atë sëmundjen e fillimtarit në biznes, domethënë mungesën e parave. Besoj se akoma nuk ka një përkujdesje të instaluar cilësore dhe kombtare për bërjen e letërsisë shqipe letërsi të tërë. Fatkeqësisht , shumica e shkrimtarëve shqiptarë janë pak të njohtuar, ose fare të panjohtuar për njëri tjetrin.
Libri shqip nuk qarkullon në masën e duhur nëpër hapësirat shqiptare, edhe nga shkaqe kufijsh, edhe nga shkaqe të dobësive financiare që i kemi, edhe nga shkaqe injorance. Përderisa të jetë kështu, letërsia shqipe domosdo do rrezatojë si fragmentare. Është gjuha, dhe janë motivet (motivet jo gjithëherë) që mund ta shpëtojnë nga kurthi tashmë i instaluar i fragmentarizimit letërsinë shqiptare.
Fatmirësisht, kohëve të fundit, atë që s’e bëjnë dot injoranca institucionale dhe injorantët institucionalë, e bëjnë ca letrarë asketë , ca të rinj që me botimin e revistave letrare e kulturore, na e bëjnë të mundur, së paku të lexojmë ndonjë gjë të bukur, ndonjë gjë ndryshe, nga letrarë të ndryshëm nga të gjitha viset e atdheut letrar .

Pergatiti per botim Flori Bruqi

Buka e furrës, Dervish Shaqa dhe takimi me shkencëtarin...!

Nga Sejdi BERISHA

1.
Tani, po ecim së bashku, por mos u hidhëroni dhe as mos qeshni me shkrimin, sepse, shkrimet janë të shenjta. Kur e përmenda më lartë rrjetën e merimangave, thash, kah më iku mendja duke u futur nëpër të çarat e jetës, të cilat, besoni, ndoshta nuk kanë kurrfarë kuptimi, por sidoqoftë, janë interesante.
Dikur, herët. Shumë kohë përpara, kur isha gjimnazist, aq më kishte bërë për vete ëndrra për mësim dhe dituri, sa që më treste si barkën dallgët dhe valët e tërbuara të detit. Mirëpo, ajo pastaj ma detyronte edhe punën për ta fituar një bukë. Ama, vetëm një bukë furre, që për mua ishte gëzimi dhe madhështia më e veçantë.


Po ua zbuloj këtë “fshehtësi” timen. Posa mbaroja orët e mësimit në gjimnaz, për çdo të shtunë dhe të mërkurë, ktheja në mbathtore (nallbahane) për të punuar. Po, de. E shtuna dhe e mërkura ishin ditë pazari në qytetin tim, dhe ato ditë në mbathtore kthenin shumë fshatarë për t’i mbathur kuajt, gomarët dhe buajt me patkonj dhe me “treska”. Tërë pasditja më kalonte duke “mbajtur” këmbë kuajsh e ndonjëherë edhe gomarësh për një bukë.
Kur kishte shumë punë, e lutja Zotin që të mos vinin kuaj të mëdhenj, asi kuajsh që u thonë “at shale”, sepse, ishin sertë dhe vështirë ua mbaja këmbët derisa “pajiseshin” me patkonj, si njeriu me këpucë lëkure! Shpeshherë, shqelmat që m’i “përplasnin” trupit, shpirtin ma lodhnin, por kur e kujtoja një bukë furre (e, ju e dini, furra djegë, bën shkrumb), i harroja të gjitha. Mirëpo, ku dua të dalë. Kur nuk kishim punë të tilla, mjeshtri-mbathtari s’më linte të rri kot. Mbaronim patkonj, njësoj si farkëtarët. Një ditë, duke punuar “këpucë” të tilla kuajsh, duke i rënë daltës me çekan për t’ua hapur vrimat patkonjve ku do të zënin vend thumbat, i rashë keq daltës, e cila iku nga masha me të cilën e shtrëngonte “maestro”-mbathtari plak mbi kudhrën e ndryshkur. Iku diku dalta, dhe mjeshtri pa një pa dy, me një rrebesh sharjesh e fyerjesh më sulmoi pse nuk e kisha qëlluar mirë daltën. Ndërsa, unë rashë në hall për ta kërkuar at fatkeqe. Dhe, çfarë kishte ndodhur. Nga kraharori im rridhte gjak. Pa e diktuar fare, i tëri isha larë në gjak. Dalta më kishte goditur në urëzën e kraharorit duke ma bërë dy copash, por dhimbja thua se e kishte braktisur trupi im!
Kur e vërejta gjakun që ma përlante gjoksin, atëherë më kanë kapluar djersë të ftohta-akull. Dhe tani halli, si ta ndali gjakun. Në dyqanin e vjetër e me plotë rrjeta merimangash sillesha si pa kokë, por më ra ndërmend se pleqtë kishin thënë se në fatkeqësi të ndryshme, gjakun e kishin ndalë me rrjetë merimangash. Pa u hamend, e “ç’koça” një copë të madhe “pëlhure” merimange dhe me te e mbulova plagën. Pastaj ika në shtëpi, sepse, këmbët nuk më mbanin.
Atë ditë, ngela pa një bukë furre për t’ia dërguar familjes...! Dhe, tash e qes në peshojën që nuk ekziston: shkollimin tim, mbathtoren-nallbahanën, mbathtarin, çekanin, kudhrën, patkonjtë, kuajt, një bukë furre (furrën që djegë e shkrumbon gjithçka,... edhe bukën), rrjetën e merimangave, plagën në kraharorin tim, por edhe familjen time?!... Këto që i theksova, askush mos të mendojë se janë filozofi. Hajt more, as provokim nuk janë. Asgjë s’janë. Po, çfarë janë, atëherë?! Asgjë dhe asgjë... Sepse, poqë se e kthej edhe pak mendimin, do të më kujtohej edhe zbarkimi i grurit në depon e qytetit,... do të më kujtoheshin thasët brazilianë dhe shpina ime e përgjakur. E dini ç’janë janë thasët brazilianë?! Mos e ngisni mendjen për këtë histori të lodhur. Rrini qetë dhe mos u trazoni...!
2.
Lufta lë shumë pasoja, lë plagë, rrëfime trishtuese, tregime historie e dhembjeje. Lë edhe pasoja të tjera, që ndoshta edhe ju i dini. Po, i dini të gjithë! Lë edhe plotë rrena, të cilat shoqërohen me panjerëzinë, shoqërohen me zhgënjime e me,... me çfarë të doni.
Të pagjeturit që janë tunxh në shpirt e zemër të secilit, janë bërë histori e hidhur dhe përrallë e gjatë. Shihni. Pranë fotografive të të gjithë atyre të pafat që familjarët i kanë vendosur si pasqyrë në rrethojën e godinës së pushtetit, një grup muzikor ishte “stacionuar” aty pranë, dhe e këndojnë një këngë plotë me dhembje, e cila zgjon gjithçka, bile edhe rrënjët nën tokë, i zgjojnë edhe eshtrat kudo që gjenden ata. Edhe mua ma kishin zgjuar dhembjen time gjithmonë të zgjuar... Kur e dëgjon këtë këngë para fotografive me fytyra dhe me sy të etur, të shkon mendja se ç’është kjo: gazmend, hare, vajtim, provokim, apo,... qortim?! Qortim?!!! Ha, ha, ha...!
3.
Për ta zbërthyer formulën e thjeshtë-jetën, që e përmenda diku më lartë e për ta vazhduar “meselenë”, kishte kohë që kisha menduar për të shkuar deri tek lumi i cili i ndanë dy bjeshkë(!) dhe për të filluar bisedën e rrëfimin me te, për ujin e historinë, për atë që ka parë e përjetuar lumi, bjeshkët dhe uji. U afrova, dhe gjatë qëndrova buzë lumit duke e shikuar tërë atë ujë që rrjedhke si loti, duke larë e shpërlarë shtratin e lumit!
Tëmthat më rrihnin si zemra e lepurit të frikësuar. E rekapitullova tërë historinë, misterin dhe tregimin për lumin. Nëse këtë e shndërrojmë në formulë, atëherë del një pikturë e dhembshme, një pikturë e tmerrshme, një tabloid i pakuptimtë...! Andaj, vetvetiu më doli zëri:
-Trego! A i kanë hedhur trupat e njerëzve në ty?! Trego, të lutëm. Sepse, kam dëshirë të flaktë t’u sjelli një lajm të saktë e pa hile të gjitha familjeve për më të dashurit e tyre që tani, ndoshta gjenden edhe përgjatë shtratit tënd,... edhe në thellësitë tuaja!
Këtë dridhje shpirti ma ndërpreu një zë-ushtimë. Ishte zëri i lumit me ujin e kthjellët:
-Mos më pyesni për asgjë! Sepse, unë kam histori të gjatë edhe për ujin, i cili shpeshherë është shndërruar në lot, kam histori edhe për etjen,... Kam shumë tregime e rrëfime edhe për shtratin tim, ku prehen,...flejnë e fshihen shumë gjëra që i ngjajnë mallit e shkrumbi, fshihen shumë fjalë të heshtura e të pathëna...!
Pas tërë këtij ankthi, sikur m’u bë se përnjëherë lumi ngeli pa fije uji. U shndërrua në shkretëtirë. Çfarë hidhërimi ka toka, e bashkë me te edhe njeriu. U nisa teposhtë shtratit të lumit për ta hasur ujin që kishte rrjedhë me decenie e shekuj, por ngela vetëm duke rrugëtuar në rrugën e etjes për ta përqafuar rrëfimin e lumit.
Nuk e di a është mirë apo keq?! Ia futa kështu, kot. Kurse, lumi rridhte padëgjueshëm në mes dy bjeshkëve,...të ndara...!
4.
Historia, gjithmonë nxjerrë “telashe” për gjithçka. Edhe për imtësirat më të vogla. Sepse, ajo sikur i ngjanë lojës së pashembullt e cila shtrembëron dhe ngatërron periudha, data, dëshmi e shifra. Për atë, ndoshta njeriu është shumë prapa synimeve të tij për t’i ndezur të gjithë kandelat, dritat dhe fanarët për ta shndritur zanafillën, rrjedhën dhe madhështitë e epopeve dhe të ditarëve të jetës, që gjithmonë mbetën formulë e pazgjidhur, apo, gabimisht e zgjidhur.
Dhe, tash një digresion. E tërë kjo ma kujton një profesor timin të matematikës, i cili,... po more,... përpiqej për t’i dalë në fund zhvillimit të problemit, kuptohet, matematikor! Dhe, kur flitet për historinë, krijuesi dhe atdhetari i devotshëm (kështu kujtoj unë), K.R., i cili edhe sot e kësaj dite jeton me barrën e mallit për atdhe, me peshën e kurbetit, kishte vendosur që si temë magjistrature ta shprush jetën e këngëtarit, Dërvish Shaqa, i cili edhe sot është sinonim i inspirimit të masës dhe të popullit me zërin dhe këngën e tij për ta çimentuar kombëtaren, për ta mos harruar kurrë atë.
Me respekt e lexoj shkrimin e tij në trajtë fejtoni në një gazetë ditore. Kujtoj se ia kishte qëlluar temës, sepse, jeta dhe brendia e zjarrit shpirtëror e rapsodit Dërvish Shaqa, ende nuk është eksploruar sa e si duhet. Kështu, duke e lexuar këtë material të sajuar mirë dhe me një përformansë prej studimit të thellë, më provokohet mendja për ato periudhat kur jetoi, kur këndoi mbase edhe kur i vajtoi zemra këtij rapsodi-histori.
Sa përplasje të mëdha kishte njeriu në atë kohë. Besoni. Kjo të grishë edhe përmes shkrimit për Dërvish Shaqën. Andaj, ta vrasim mendjen për studim, se kush ishte ky njeri, ky këngëtar dhe atdhetar i kësaj toke të sertë.
“Kur ta ktheva Kosovë shpinën, e lashë borë, e gjeta dimër...”! Ky refren kënge peshon sa një histori. Ky mendim i shtruar kështu, sikur shndërrohet në obelisk unik të mendimit filozofik në këtë mënyrë kaq të thjeshtë, kaq modeste, kaq të dhembshme dhe kaq madhështore! Ndërsa, kur kthehem tek shprushja e jetës së tij, më defilojnë intrigimet se, Dërvish Shaqa kishte quar jetë qençe, kishte jetë të mjerueshme,... kishte jetë edhe të mirë! Periudha e tij ishte paradoksale, ishte domethënëse. Edhe rrugëtimi i tij pra, ishte i tillë. Nëse doni edhe Ju, Dërvish Shaqën po e “shfletojmë” bashkërisht fletë për fletë, faqe për faqe. Por, nëse përtoni, atëherë lëne këtë, sepse nuk ia vlen ndoshta në këtë ecje kaq dinamike...!
5.
Para disa ditësh, me këmbëngulje kishte insistuar që të takohej me mua shkencëtari dhe njeriu i cili i është përkushtuar shkencës dhe fizikës, R. Gj. Edhe pse isha i zënë me punë disa ditë rresht, nuk e refuzova. Posa u takuam dhe u përshëndetëm, ai hapi çantën e tij dhe nxori dy libra, të cilat sikur mëzi priste për t’mi dhuruar. Një prej këtyre librave që titullohej, “Simboli i sakrificës për shkencën dhe njerëzimin”, ishte një vepër kushtuar këtij njeriu në trajtë monografie.
Posa m’i dha librat, ai filloi të më rrëfejë gjithçka për vetveten, për shkencën, për njerëzimin dhe njerëzit në raport me të arriturat shkencore dhe për mosrespektimin e të arriturave, sikurse janë edhe ato të cilat vet i kishte shpikur. Në këtë bisedë pothuaj maratonike, kur shpejtas analizova të arriturat e tij, të cilin edhe e kisha pasur arsimtar në shkollën fillore, më dridhet diçka përbrenda vetvetes duke menduar në sedrën kur kemi të bëjmë me njeriun dhe për të arriturat kapitale.
Shkencëtari dhe arsimtari im, në shenjë pakënaqësie, duke krijuar rrudha në ballë, më thotë:
-Nuk askund,... as në tul të bukës...!
Rrudhem dhe kursehem të mos flas. Por, në shenjë pakënaqësie, shkencëtari, nga çanta nxjerrë edhe librin e Thomas Kuhn, “Struktura e revolucioneve shkencore”, dhe më preferon për ta lexuar. Prapë, pas insistimit të tij këmbëngulës, edhe pse i thashë se e kisha lexuar, e mora. Duke e shfletuar aty, në prezencën e tij, pashë se në te ai kishte “ndarë” për komentim apo për t’i mbajtur në kujtesë shumë thënie. Andaj, për këtë shkrim, unë vendosa që si provokim ta marr këtë: “...Përfytyroni çdo të ndodhte në shkencat si qëndrueshmëria të mos ishte me një vlerë e dorës së parë...”.
Kjo, ndoshta përkon si intrigim për mentalitetin, pozitën, përgjegjësinë dhe për papërgjegjësinë e njeriut për ecjen përpara, për përqafimin dhe për komentimin e mendimit të thellë dhe të mësimit shkencor dhe filozofik. Edhe kjo, ndoshta na shpie apo detyron për të shpikur diçka gjithnjë të re, a!
Një ditë, karshi shkencëtarit, takoj punëtorin e higjienës publike. Më kujtohet ky njeri, i cili dikur ka qenë person shumë i dashur dhe i njohur i qytetit. Ai, me karrocën-kontejner, me lopatën e fshesën e tij, por edhe me “xhamadanin” me ngjyrë portokalli të mërdheztë, për çdo ditë me dorën e tij e shndriste qendrën e qytetit. Trotuaret dhe rrugët i bënte bilur! Për punën e tij në pastërtinë e bulevardit, ishte shpallë edhe qytetarë i dalluar i vitit. Kishte qenë sihariq ky shpërblim(!).
Tash, pleqëria e ka rrëzuar. E pyes për shëndetin, kurse ai me lot në sy më thotë:
-Shëtis aleve të lulishtes, pastaj, ku të shkoj?!! Kthehem në shtëpi...
E shikoj, dhe gjithnjë më duket si një njeri me histori të tkurrur, me dhembje zemre, shpirti e trupi.
-Më merr malli për Sheshin tim, që gjithherë e kam mbajtur pastër, si behar! Tash,... më ka harruar edhe Sheshi, është hidhëruar me mua lopata dhe fshesa...
Isha në hall. Çfarë përgjigje t’i japë. Ia “dhurova” një fjali pa zë as pa shkronja. Por, në këtë rast, m’u kujtua proverbi arab: “Ai që di dhe nuk e di se din, është në gjumë. Zgjojeni!”. Dhe, e tërë kjo ma detyron atë mendimin aktual të vuajtjes dhe skamjes, për çfarë njerëzit ikin (braktisin atdheun) për atje ku nuk gjejnë shpëtim... Athua, është ky kriteri i njeriut,... i shoqërisë, për ta gjetur dhe sunduar fatin e vetë?! Jo! Por, tërë këtë le ta thjeshtësojmë vetëm me këtë: buka e furrës, Dërvish Shaqa dhe takimi me shkencëtarin. Mirëpo, edhe kjo duket se nuk është e thjeshtë, a?! Kaq...!

Presidenti mund të zgjidhet javën e ardhshme

 

Ministri i Punëve të Brendshme, Bajram Rexhepi, ka thënë se Kuvendi, sipas të gjitha gjasave, gjatë javës së ardhshme, sërish do të zgjedhë presidentin e Kosovës.
Ai për mediet serbe citohet të ketë deklaruar se nuk di se kandidat për president do të jetë Behgjet Pacolli apo dikush tjetër nga partia e tij.
“Opozita duhet të jetë konstruktive dhe nuk mund të bojkotojë parlamentin, sepse për këtë nuk kanë votuar votat”, ka thënë Rexhepi. Ai ka vlerësuar se Kosova “është thuajse katër vjet” larg nga zgjedhjet parlamentare.
Rreth zgjedhjes së presidentit, i cili votohet në Kuvend, Rexhepi ka përkujtuar se opozita duhet të jetë prezentë në Kuvend në dy raundet e para të votimit, sepse kjo është e definuar me Kushtetutën e Kosovës.
Rexhepi thënë se shpreson që “opozita do të jetë e mirëkuptueshme, pasi nuk është e mirë që çdo muaj të humbin nga 20 milionë euro për zgjedhje”. Ai tha se Pacollit duhet t’i jepet shansi që të tregohet në 100 ditët e para.

Harrohet kriza presidenciale, “shpërthen” konflikti mes PDK-së e AKR-së

Marie Nikolla


Pas njoftimit për media nga Aleanca Kosova e Re për shqyrtimin e mundësisë së daljes së kësaj partie nga koalicioni qeverisës me Partinë Demokratike të Kosovës, zyrat e AKR kanë qenë të mbyllura, ashtu siç kanë qenë të mbyllur për mediat edhe zyrtarët e kësaj partie.

“Aleanca Kosova e Re, gjatë orëve të vona të së premtes, pas konsultave të shumta brenda partisë, si dhe me partnerët e Koalicionit për Kosovë të Re, ka shqyrtuar hollësisht mundësinë e shkëputjes së Koalicionit Qeverisës me PDK-në”, thuhet në njoftimin për media të AKR-së. Partneri i vetëm nga partitë shqiptare i Qeverisë Thaçi, AKR-ja, duket se është i gatshëm ti jap fund bashkë qeverisjes 38 ditore me PDK-në. Sipas këtij njoftimi zyrtarë të lartë të AKR-së dhe Koalicionit për Kosovë të Re, njëzëri janë pajtuar për të shqyrtuar seriozisht mundësinë e shkëputjes se menjëhershme të Koalicionit Qeverisës. Gjithashtu kjo parti ka bërë të ditur se qëndrimi për shkëputje të koalicionit qeverisës vjen si pasoj e zhvillimeve të fundit politike në vend. AKR-ja me këmbëngulësi po kërkon përmbushjen e kontratës së koalicionit qeverisës, ku përfshihet edhe posti i presidentit, e në rast se kjo kontrata nuk përmbushet në tërësi, AKR-ja “kërcënon” se do të dal nga bashkëqeverisja me Thaçin. Por megjithatë, sipas njoftimit të vetëm të ardhur nga AKR-ja, ende nuk është marrë vendim definitiv, pasi që takimet brenda partisë, kanë lënë që të japin edhe vendimin definitiv për prishje ose jo të koalicionit qeveritar.

Por, AKR-ja ndonëse i ka njoftuar mediat se me seriozitet po e shqyrton mundësinë për dalje nga koalicioni, nuk e ka njoftuar edhe partnerin e saj në bashkë qeverisje, PDK-në, pasi që zyrtarët e kësaj partie kanë deklaruar se nuk janë të njoftuar për këtë çështje.

Ndërsa krejt kjo situatë ka ardhur si pasojë e “luftës” për postin e presidentit, të cilin post duket se partia e Behgjet Pacollit e kërkon me çdo kusht, ata tashmë kanë mbledhur edhe nënshkrimet e nevojshme për të thirrur një seancë të jashtëzakonshme për zgjedhjen e presidentit, ku kandidat për postin e të parit të vendit do të jetë përsëri Pacolli, zgjedhja e të cilit me 22 shkurt nga Gjykata Kushtetuese, në aktgjykimin e saj u vlerësua si antikushtetuese. Në anën tjetër, opozita tashmë ka paralajmëruar se në rast se do të rikandidohet për president Pacolli veprimet e saj do të jenë të ngjashme me ato të 22 shkurtit, duke lënë seancën, ku mos pjesëmarrja e opozitës në seancë do të shkaktonte mungesë kuorumi. Pikërisht mungesa e kuorumit ka qenë njëra nga pikat ka është shkelur Kushtetuta në procedurat e zgjedhjes së presidentit.

(Më gjerësisht mund të lexoni në numrin e sotëm të "Botës sot)

* * * * * * *

Aleanca Kosova e Re (AKR), gjatë orëve të vona të mbrëmjes të së premtes, pas konsultave të shumta brenda partisë si dhe me partnerët e Koalicionit për Kosovë të Re, ka shqyrtuar hollësisht mundësinë e shkëputjes së koalicionit qeverisës me Partinë Demokratike të Kosovës (PDK), si pasojë e zhvillimeve të fundit politike në vend.

Zyrtarë të lartë të AKR-së dhe Koalicionit për Kosovë të Re, unanimisht janë pajtuar për të shqyrtuar seriozisht mundësinë e shkëputjes së menjëhershme të koalicionit qeverisës.

AKR në kuadër të Koalicionit për Kosovë të Re, gjatë këtyre konsultave, është shprehur e gatshme të ndërpresë kontratën e koalicionit qeverisës nëse kjo kontratë nuk do të përmbushet në tërësinë e saj.

“Konsultat do të intensifikohen në orët e hershme të mëngjesit në një takim të Kryesisë së AKR-së dhe Koalicionit për Kosovë të Re ku do të vendoset për hapat e mëtejmë lidhur me shkëputjen e Koalicionin Qeverisës me PDK-në”, thuhet në njoftimin e AKR-së.

Pacolli: Vetëm sinqeriteti mund ta nxjerrë Kosovën nga kjo gjendje

Presidenti Pacolli thotë se të martën do të deklarohet për Presidencën
dhe se do të dihet se çfarë do të bëhet më tutje.

I. Morina e Sh. Osmani

Ekskluzivisht flet për “Bota sot” ish presidenti Pacolli
Z.Pacolli: Faktikisht nuk jam deklaruar ende asgjë dhe askush nuk ka biseduar me mua për të ushtruar ndonjë presion dhe asnjë bisedë që të rikandidohem. Pra, nuk kam biseduar me askënd që të më shtyj që të tërhiqem apo të rikandidohem. Kështu që këto ditë u jam larguar edhe medieve edhe thashethemeve. Asgjë të re nuk ka në lidhje me Presidencën, krejt deklarimet që i bënë partia, i bënë në emër të saj duke shprehur qëndrimin e AKR-së. Çdo gjë deri tash mbetet ashtu siç ka qenë dhe unë besoj se të martën do të deklarohem se çka do të bëjë më tutje.

“Bota sot”: Deri të martën nuk prisni ndonjë zhvillim?

“Pacolli”: I kanë mbledhur nënshkrimet për të rikandiduar unë, prapë me idenë për të mirën e Kosovës, por unë ende nuk jam deklaruar se a dua apo nuk dua të kandidohem?

“Bota sot”: A keni pasur përpjekje për të kontaktuar me LDK-në dhe parti tjetra për të zgjidhur situatën?

Pacolli: Jo. Unë nuk kam kontaktuar me askënd. Mua më kanë vizituar njerëz të politikës, por nuk kam fol për këtë punë, se a duhet të marrë pjesë apo jo. Po shohim nëpër portale se LDK-ja është deklaruar se nuk do të marrë pjesë dhe kjo është e drejtë e tyre.

Ftesë publike e Ministrisë së Kulturës të Kosovës‏

Përshëndetje!

Shikoni ftesën publike të Ministrisë së Kulturës të Kosovës, botuar në "Zëri" më 28 mars 2011 dhe nëpërmjet Lidhjes së Shkrimtarëve të Kosovës mund të konkurroni për botimin e veprave tuaja letrare e publicistike, të traditës, të përkthyera dhe kritikë letrare.

Data e fundit në Ministri është 2 maj 2011, kurse në LSHK duhen dorëzuar më parë.

Dorëshrimet të dorëzohen sipas propozicioneve të ftesës publike të Ministrisë.

Kryetari i lSHK-së

Adem Demaçi

Doli nga shtypi monografia JUSUF GERVALLA-Jeta dhe vepra‏

 

Keto dite dili nga shtypi libri i Prof. as. dr. Myrvete Dreshaj - Baliu, Jusuf Gervalla -jeta dhe vepra. Vepra eshte sinteza me e mire e shkruar deri me tash per jeten dhe vepren letrare te Jusuf Gervalles. Libri ka 255 faqe.

 

PARATHËNIE

 

Tema e lidhur me emrin e Jusuf Gërvallës, fillim­isht vetëm me jetën e tij, më ka nxitur të merrem që kur isha nxënëse dhe prej saj nuk kam mundur të lirohem as si gjimnaziste, kur bashkë me disa shokë e shoqe kishim themeluar një grup politik në frymën e idealeve dhe të idealistëve si ai, as si studente kur dijes sime, përtej biografisë së tij jetësore, i ishte shtuar edhe biografia e tij intelektuale dhe krijuese. Kjo mund të duket mbase krejt personale, por duke dëgjuar fillimisht tregimet e bashkë­ko­­hësve për misionin e tij dhe duke dëgjuar më vonë rrëfimet e nënës Ajshe për fatin tragjik të familjes së saj, nuk kam mundur të mos e ndërtoj edhe unë një botë më vete për historinë e tij jetësore, familjare dhe më në fund kombëtare. Që nga manifestimet përkujtimore, (të filluara së pari si aktivitet kombëtar dhe së dyti si aktivitet kulturor, që më 1988) kur fillova t’i recitoj poezitë e tij dhe të shkruaj më vonë për veprën e tij (në temën e diplomës së Universitetit të Prishtinës), ngacmimi më shfaqej veçmas në çaste ballafaqimi me nënën e tij. Nga ajo kisha dëgjuar, në një qetësi dhe krenari, për fëmijërinë, për fatin tragjik të familjes dhe sidomos për misionin e tij. Ishin disa rrëfime, të cilat, në fund të fundit, nuk dilnin jashtë kornizave të baladave e këngëve të lashta, që vinin nga thellësia e botës shqip­tare, duke u përsëritur nga brezi në brez deri në fund të shekullit XX.

Nga ajo që kisha dëgjuar nga miqtë, kolegët dhe bashkëveprimtarët e Lëvizjes ilegale për rolin e shum-anshëm të tij në procesin e rezistencës së popullit të robëruar të Kosovës dhe të luftës për liri e pavarësi, biografia e tij më së miri më reflektonte gjeniun e krijuesit dhe ashpërsinë e konfliktit të tij e të popullit të tij me push­tuesin, të cilat realizoheshin njësishëm brenda vetes. Për­masa e angazhimit të tij më dilte e shum­anshme: publicist, përkthyes, krijues, veprimtar i shquar i Lëvizjes Kombëtare në Kosovë dhe në mërgatë, si dhe organizues e ide­olog i saj.

Ndoshta mu për këtë, fati i këtij autori dhe reflek-timi i jetës dhe i veprës së tij në ndërti­min e kësaj monografie, ndeshen me një element të përbashkët, me kujtesën time dhe me ndikimin e saj në këtë proces krijues. Ky element, si shenjë e kujtesës së përbashkët për veprimtarinë brenda së njëjtës Lëvizje, mund të jetë veçoria personale, që në këtë rast na bashkon si objekt dhe si subjekt.

Në këtë rrjedhë, interesimi im për t’u marrë me hulumtimin dhe me studimin e veprës jetësore, intelektuale dhe letrare të Jusuf Gërvallës, lidhet me përpjekjen time për ta rikthyer atë si objekt kërkimi, në kohën kur për studimin e jetës dhe veprës së tij ende mungonte guximi i mjaftueshëm intelektual dhe qytetar ndër studiuesit dhe ndër institucionet tona shkencore.  Vepra e tij letrare ishte bërë objekt i kritikës vetëm deri në vitin 1979 (Ali Aliu, Emin Kabashi, Teki Dervishi e Sylejman Syla), por pas largimit nga Kosova, në jetën kulturore e letrare ishte kthyer pjesërisht vetëm në Tiranë (Ismail Kadare, Pandeli Koçi, Ramadan Vozga e Lumira Berati), ku ishin botuar edhe dy vepra letrare të tij: Bekimi i nënës (përmbledhje me poezi të zgjedhura) dhe romani Rrotull. Ai do të rikthehet në letrat shqipe në Kosovë vetëm pas vitit 1990, kur do të botohen shumë shkrime rasti, me theks të veçantë për aktivitetin e tij politik dhe kur do të botohen disa prej vlerësimeve më të plota për veprën e tij letrare-artistike nga veprimtarë dhe studiues: Kadri Rexha, Sabri Hamiti, Hydajet Hyseni, Agim Vinca etj.

Pavarësisht nga këto, veprimtaria e tij jetësore dhe sidomos vepra e tij krijuese, ende nuk janë bërë objekt i një studimi më të thelluar apo i një monografie të plotë, prandaj këtë përpiqet ta arrijë studimi ynë.

Pas viteve nëntëdhjetë një numër i studiuesve dhe i kritikëve shqiptarë, në vazhdimësi kanë botuar studime në trajtën e monografive për vepra, autorë e çështje të ndryshme të letërsisë shqipe. Këto monografi studimore janë kryesisht të trashëgimisë letrare, por më së shpeshti të autorëve të ndaluar për një gjysmë shekulli. Studimet, zakonisht kanë karakterin e rivlerësimeve letrare e historike dhe të paraqitjes për njohje, vlerësim dhe vendosje të autorëve e veprave në kontinuitetin e vlerave letrare shqipe. Edhe qëllimi ynë është që në rrjedhat e këtij kontinuiteti të shprishur me kritere jashtëletrare, ta rivendosim edhe Jusuf Gërvallën (me pjesën më të madhe të veprës letrare të botuar dhe të mbetur në dorëshkrim) me një studim që është e zakonshme t’i rrijë pranë veprës. Jo thjesht, për të shtuar një emër në listën e shkrimtarëve të përmendur, që bëjnë historinë e letërsisë shqipe, por në radhë të parë, për të hapur për diskutim artin krijues letrar të Jusuf Gërvallës. Po e bëjmë këtë me qëllim që të mos na ngjajë, si rëndom, që ndaj vlerave krijuese letrare të reagojmë me vonesë.

 Pra, projekti ynë synon që Jusuf Gërvallën ta shpërfaq jo vetëm si veprimtar të shquar të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, por edhe si emër të dalluar të letrave shqipe. Nëse jetën e tij e shohim të arsyeshme që ta paraqesim përmes pjesës së parë dhe brenda tre kapitujve: Jetës, Kulturës dhe Mitit të vrasjes, veprën e tij letrare e shohim të arsyeshme që ta vlerësojmë përmes tri njësive: Poezisë, Prozës dhe Dramës. Kjo vepër ka edhe një shtojcë që përmban të hulumtuar mjaft shterueshëm Bibliografinë përmbajtësore të botimeve të tij. Një numër i madh i këtyre teksteve (kryesisht nga publicistika) nuk kanë mundur të komentohen brenda studimit, sigurisht për shkak se ato nuk kanë ndonjë rol të veçantë për qasjen e tashme, por kanë rëndësi për opusin e përgjithshëm krijues të tij, prandaj bibliografia përmbajtësore e botimeve është dhënë në pjesën e tretë si evidencë e zgjeruar. Arsyeja e një paraqitje të tillë ka qenë fakti se sot, përkundër një numri të madh të shkrimeve kryesisht publicistike për Jusuf Gërvallën dhe veprimtarinë e tij, vepra e tij jo vetëm nuk është botuar e plotë, por është e panjohur në disa aspekte të saj. Në këtë bibliografi, në interes të krijimit të një pasqyre më të plotë, sidomos të mendimit të tij politik, kemi paraqitur edhe elementet ndihmëse të teksteve, si: mbititujt, nëntitujt, mestitujt, hyrjet ose rezymetë e tyre.

Në fund të kësaj parathënie nuk mund të mos i përmend vështirësitë e dala gjatë hulumtimit dhe grumbullimit të materialit. Jeta e tij në shumë aspekte, aq sa ka qenë e njohur, po aq ka qenë edhe e panjohur, pavarësisht se për jetën ka shumë tekste të publikuara, kryesisht në përvjetorët e vrasjes së tij. Mirëpo, dokumentet autentike (materialet e Lëvizjes, letër­këmbimi, dorëshkrimet, shtypi ilegal) ishin të shpërndara kryesisht në mërgatë dhe në Tiranë. Në diasporë (në arkiva private) gjendet pjesa më e madhe e literaturës që lidhet me veprimtarinë politike të Lëvizjes Kombëtare për çlirim, anëtar i së cilës ka qenë edhe Jusuf Gërvalla. Për këtë arsye jam detyruar që të shfrytëzoj disa forma të kërkimit. Në Tiranë kam hulumtuar në Arkivin Shtetë­ror, Bibliotekën Kombëtare dhe në arkivat e disa puno­njësve shkencorë dhe të kulturës; në Prishtinë kam hulumtuar Arkivin e Kosovës dhe Bibliotekën Kombëtare, arkivin e të përjavshmes “Zëri i rinisë”, arkivin e të përditshmeve “Flaka e vëllazërimit” dhe “Rilindja” etj., ndërsa nga mërgata kam marrë kopjet e dokumenteve dhe të shtypit të Lëvizjes: “Zëri i Kosovës”, “Liria”, “Lajmëtari i lirisë“ dhe “Bashkimi”.

Me këtë rast e ndjej të nevojshme t’ju shpreh mirë­njohje të gjithë atyre që në çfarëdo mënyre më kanë dalë në ndihmë për hulumtimin dhe grumbullimin e materialit: drejtorit të Arkivave të Shqipërisë prof. dr. Shaban Sinanit, drejtorit të Arkivave të Kosovës, dr. Jusuf Osmanit, si dhe punonjësve të këtij institucioni: Ismail Ismailit, Fikrije Berishës, Fatime Sylejmanit; punonjësve të Bibliotekës Kombëtare: Tahir Foniqit dhe dhe të tjerëve; punonjëses së bibliotekës së Institutit Albanologjik, z.Shpresa Krasniqit, studiuesve, publicis­tëve e pjesëtarëve të Lëvizjes ilegale për çlirimin e Kosovës brenda dhe jashtë vendit: Fahridin Tafallarit, Kadri Rexhës, Ibish Nezirit, Hasan Ukëhaxhës, Zymer Nezirit, Reshat Sahitajt, Behare Rexhepit, Musa Berishës, Skënder Blakajt, Xhevë Gërvallës etj.; ndërsa respekt të veçantë ju shpreh lexuesve të parë të dorëshkrimit: akademik Rexhep Qosjes (kryetar i Komisionit për mbrojtjen e tezës së magjistraturës), prof. dr. Emin Kabashit (mentor) dhe prof. dr. Agim Vincës (anëtar i Komisionit), sugjerimet e të cilëve më ndihmuan t’i jap formën përfundimtare këtij projekti.

Prishtinë, maj 2002