‘Sherifët e gjuhës’ dhe ‘gjuha e Hetemit’ në mëhallë

Avni Rudaku

Është e tmerrshme të mendohet gjuha standarde pa ruajtësit e gjuhës, pa kultivuesit dhe hulumtuesit e saj, pa hartuesit e fjalorëve dhe pasurimit të leksikut gjuhësor dhe pa profesorët të cilët edukojnë nxënësit dhe studentët për rëndësinë e të shkruarit të drejtë të gjuhës shqipe. Teprimi i mbikëqyrjes dhe kujdestarisë linguistike është vetëm i atyre që kanë obsesione-kompulsive për të korrektuar gjuhësisht çdo njeri sikur të ishim makina, i atyre të cilët nuk kanë as leksionet bazike të njohjes së dallimeve dhe ngjashmërive në mes të dialekteve, sllengut, ‘gjuhës ekonomizuese’ (sms, msn, fb) dhe standardit që gjen zbatueshmëri në komunikimet zyrtare, administratë publike, universitet, hapësira publike e të tjera hapësira të rregulluara për komunikim strikt përmes standardit gjuhësor. Bie fjala, jeni duke folur me ndonjë të njohur, thuajse takoheni shpesh me të dhe në secilën fjalë që e thoni të gjykon dhe të qorton në trajtë të tipit: “Nuk thuhet kështu, por ashtu!”, “Nuk bën të përdoret kjo shprehje, por ajo shprehje!”, “Hiqe këtë term, përdore këtë tjetrin”, “Mos thuaj asht’, por është!”, “S’po fol shqip sepse nuk thuhet tung, por tungjatjeta!”, “Përdorni shenjat e pikësimit kur të shkruani sms!”… Ka iks rastesh të cilat mund t’i përmendim e që ndërlidhet me atë që sot në këtë kolumne duam të shpjegojmë: ‘sherifët e gjuhës’. Gabimi themelor i tyre nuk është se duan ta ruajnë gjuhën shqipe nga barbarizmat, sllavizmat, greqizmat, anglicizmat e të ngjashme, por në mungesën e dallimeve se ku dhe kur duhet të kujdestarojnë. ‘Policët linguistikë’ të shqipes duhet ta kuptojnë se kudo në botë ka diferencime në mes të gjuhës standarde ku përdoret dhe gjuhës së dialekteve dhe krahinave, lokalizmat, ‘gjuhës ekonomizuese’ në komunikimet virtuale përmes sms-ve, email-ave jozyrtarë, në mesengjer e të ngjashme. Po ashtu, duhet ta kuptojmë se nëse një i ri e përdorë fjalën ‘mesengjer’, dhe ky ‘polici gjuhësor i shqipes’ ia kthen: nuk duhet thënë ‘mesengjer’, por ‘dërgues’, ‘lajmëtar’, atëherë janë gjuhëtarët ata të cilët bëjnë analizat e tyre gjuhësore dhe përmes rregullave të përgjithshme të inkorporimit të një fjale të huaj, në këta rast nga gjuha angleze “mesengjer”, atëherë të thonë se është më mirë të përdoret në gjuhën shqipe si “kështu apo ashtu”, apo edhe të mbetet krejtësisht legjitime që të përdoret si “gjuhë universale” e cila rrjedh nga vendi prej nga buron shpikja/zbulimi/inovacioni. Mirëpo, po që se sot ju i thoni dikujt “Hyni në dërgues/lajmëtar!”, sigurisht dhe absolutisht s’do të kuptojë se për çfarë e keni fjalën! Po që se dikujt i thoni se “Si e keni adresën në lajmëtar?!”, nuk do të të kuptojë se për çfarë keni në mendje kur e përdorni “dërguesin”, sepse mesengjer është bërë fjalë që kuptohet menjëherë për atë të cilën bëhet fjalë, ashtu siç do të ishte e pakapshme për shumë njerëz të të pyesnin: “A keni libër fytyre?”, ngase janë duke të pyetur a keni llogari personale aktive në rrjetin social të quajtur “Facebook”. ‘Policët gjuhësorë’ duhet ta kuptojnë larushinë e gjuhës së përditshme, komunikimin jozyrtar, natyrën e dialekteve, gjuhës popullore, zhargonet e të rinjve, shprehjet e caktuara në msn dhe chatet e rrjeteve sociale, termet e ndërkombëtarizuara varësisht nga shpikësit dhe pushteti në glob.



Gjuha standarde dhe ‘gjuha ekonomizuese’

‘Sherifët e gjuhës’ shpesh e ngatërrojnë ruajtjen e gjuhës standarde shqipe kur nuk e dallojnë atë nga ‘gjuha ekonomizuese’ në komunikimet virtuale jozyrtare. Bie fjala, nuk është e udhës të pritet që dikush që ta dërgon një sms, vëllai yt nga linja biologjike apo partneri, të të shkruaj me të gjitha shenjat e pikësimit dhe rregullat gramatikore, ngase ai/ajo përdorë gjuhën e shkruar me sms, me sa më pak fjalë dhe duke mos përdorur fare shenjat e pikësimit. Thjesht, kërkon kohë, nuk ka gatishmëri psikologjike të të thurë me precizitet akademik një sms, shpenzon më shumë para apo kredi celulari, në vend se të shkruaj një sms pa të gjitha rregullat e drejtshkrimit, i bëhen dy apo më tepër sms (p.sh. rreth 3 cent më shumë apo më tepër varësisht me “Vala 900” apo “Ipko”), por dëshiron të kryejë punë, ta dërgojë mesazhin apo porosinë sa më të shkurtër dhe kaq. ‘SHERIFËT GJUHËSORË’ shkojnë aq thellë saqë japin urdhra e detyra të domosdoshmërisë së ‘standardizimit akademik’ të secilit komunikim, të hiqet ‘gjuha ekonomizuese’ në tërësi, të shndërrohet gjithçka në standardizim, i cili nuk është normal as në vendet me traditë të thellë të studimit dhe standardit të gjuhës, madje ta mohosh dialektin në përditshmëri dhe në komunikime personale, private me të afërmit, është ta mohosh pjesën më të rëndësishme njerëzore, gjuhën e së ëmës, shpirtin e gjuhës spontane, sociolektin, mundësinë e ‘ekonomizimit të gjuhës’ në raste të veçanta, e të ngjashme. Nuk themi që duhet të mos e mësojmë si shkruhet gjuha drejtë dhe standardin e gjuhës shqipe, të të kuptuarit e rregullave themelore të gjuhës së shkruar shqipe, të të kuptuarit e leksikut, sintaksës, gramatikës e morfologjisë; të të njohurit e pjesëve të ndryshueshme dhe të pandryshueshme të ligjëratës, por të sillemi me aq rreptësi metodike dhe me aq egocentrizma standardistësh të kujdestarisë gjuhësore në secilin komunikim, është e papranueshme. Nëse një student i shkruan një profesorit për punim seminari, pa dyshim se ai duhet të ketë kujdes në të shkruarit dhe në të komunikuarit formal, por të kërkoni që kjo gjuhë formale të jetë pjesë sistematike dhe e përditshmërisë në të folurit dhe në të të shkruarit, është huqje e kujdestarisë kur dhe ku duhet. Për këtë arsye dallon gjuha standarde nga format e tjera gjuhësore, ngase përdoret në komunikime formale dhe nuk e keni obligim ta përdorni kategorikisht edhe në komunikim me nënën e familjen tuaj, miqtë e fqinjët e njohur, e të ngjashme. Po ashtu, jeni duke folur në mesengjer dhe një i ri që në fillim të bisedës mesengjerike të pyet: “ça ka ‘3?!” për pyetjen “çfarë ka të re?”, ngase tingëllimin e numërorit 3, e manipulon për humor, për ‘shmek’, për veçanti e ‘trend sllengu’?! Tek e fundit, kjo është një manipulim me gjuhën, lojë legjitime, përderisa nuk flasim zyrtarisht me dikë. Pse të mos e kemi lirinë shprehëse edhe në këto variante? Kjo është gjuhë për një kontekst të caktuar dhe shumë të ngushtë dhe përgjegjësia bie mbi përdoruesin kur nuk di ta përdorë standardin. Unë mund ta zotërojë standardin shumë mirë, por më pëlqen të luaj me varietete gjuhësore, kulturore, dialektore, krahinore, në komunikime me të njohurit e mi dhe gjatë shkrimit joformal! E kur këto lloj shprehjesh dhe variantesh të të folurit dhe të të shkruarit bëhen në mjedise publike, situata është krejtësisht ndryshe, ndonëse edhe këtu ka hapësirë për liri, nëse përdoren frazeologji të caktuara për lehtësim shpjegimi, por jo si mbizotërim dhe rregull.



Ku dallohen gjuha dhe dialekti?

Shqiptarët kanë dy dialekte kryesore gjuhësore të shkruara: gegërishten dhe toskërishten. “Është pjesë e kulturës sonë dallimi midis “gjuhëve” dhe “dialekteve”, dhe në realitet, duke përdorur këto terma ne bëjmë dy dallime të ndryshme… Në këtë kuptim, kultura mund të kundërvihet kulturave të tjera, që nuk e bëjnë këtë dallim. Sipas Einar Haugen (1966), p.sh., kjo ishte e vërtetë për Anglinë deri në Rilindje, kur u huazua fjala dialekt, si term dituror nga greqishtja. Dallimi që bëjmë ne midis “gjuhës” dhe “dialektit” në fakt, mund të konsiderohet si një rrjedhim i ndikimit të kulturës greke, sepse dallimi u krye në greqishte, për shkak të ekzistencës së disa varianteve të shkruara mjaft të dallueshme në përdorim në Greqinë e Epokës Klasike; secili prej tyre lidhej me një krahinë të caktuar dhe përdorej për një tip të caktuar letërsie. Kështu, kuptimet e termave grek, të përkthyera si “gjuhë” dhe “dialekt”, ishin shumë më të ndryshëm nga kuptimet e sotme të tyre në anglishte. Barasvlerëset e tyre të frëngjishtes ndoshta janë më të ngjashme, sepse fjala franceze “dialecte” u referohet vetëm varieteteve krahinore të shkruara dhe me një letërsi të veten, në kundërshtim me varietetet krahinore që nuk janë të shkruara dhe që quhen patois.” (Richard Hudson,“Sociolinguistika”, fq. 42). ‘SHERIFËT E GJUHËS’ duke mos bërë dallimin mes gjuhës dhe dialekteve, përpiqen vetëdijshëm apo pavetëdijshëm në rrafshimin e subidentiteteve gjuhësore të shqipes, duke shkaktuar ato që mund t’i quajmë edhe si “akte gjenocidiale linguale”, ngase tentojnë t’i zhdukin varietetet dialektore dhe sociodialektet shqipe, qoftë të gegërishtes, qoftë të toskërishtes, qoftë varietetet krahinore urbane e rurale, në mes rajoneve brenda bashkësisë së përgjithshme linguistike shqiptare. Policët gjuhësorë sillen si kaubojë dhe sherifë për t’i disiplinuar të gjithë ata/ato që shkruajnë dhe flasin gjuhën shqipe jashtë standardit të shqipes edhe në ambiente private, gjuhë mesengjerike jozyrtare, chat-e të rrjeteve sociale me të njohur, hapësirë jo publike në kuptimin e rregullimit të privaticitet të komunikimit me njerëz të caktuar. Sociolinguisti Hudson kur pyet për dallimin në mes të gjuhës dhe të dialektit, thotë: “Ekzistojnë dy mënyra të ndryshme për të dalluar njërin nga tjetri dhe një ambiguitet i tillë krijon shumë konfuzion (Haugen thotë se shkaku i ambiguitetit dhe përshtjellimit që rrjedh prej tij është saktësisht fakti që “dialekti” është një huazim nga greqishtja, ku ekzistonte i njëjti ambiguitet). Nga njëra anë, ka një dallim përmasash, sepse një gjuhë përmban më shumë njësi sesa një varietet i quajtur dialekt. Në këtë kuptim mund ta quajmë anglishten një gjuhë që përmban shumën e të gjitha dialekteve të saj, ku “anglishtja standarde” nuk është gjë tjetër veçse një dialekt midis të tjerëve (anglishtja e Jorkshirit, anglishtja e indianëve). Kundërshtia tjetër midis “gjuhës” dhe “dialektit” lidhet me një çështje prestigji: një gjuhë ka një prestigj që një dialekt nuk e ka. Po qe se këta terma i përdorim në këtë kuptim, anglishtja standard nuk është aspak një dialekt por gjuhë, ndërsa varietetet që nuk përdoren në shkrimin formal janë dialekte. Nga prestigji që ka një varietet i caktuar, varet nëse ai do të quhet gjuhë apo dialekt: për pjesën më të madhe të njerëzve kjo është shumë e qartë dhe varet nga fakti nëse përdoret ky varietet në shkrimin formal. Kështu, në Britaninë e Madhe njerëzit i quajnë normalisht dialekte ose “dialekte të thjeshta” gjuhët që nuk janë të shkruara (ose që mendojnë që nuk janë të shkruara), pa marrë parasysh nëse kanë ndonjë raport me një gjuhë (të vërtetë) - me sa duket nuk do të kishte asnjë kuptim të përdorësh “dialekt” në këtë mënyrë, në qoftë se u referohesh “përmasave të tij”. (Po aty, fq. 43)



Ndërhyrja te lokalizmat dhe krahinorizmat

LOKALIZMAT DHE KRAHINIZMAT E GJUHËS SHQIPE. ‘SHERIFËT E GJUHËS’ ndërhyjnë edhe këtu, dhe sikur të kishin ndonjë ligj që rregullon edhe ndëshkimin me gjoba, do të ‘shqyheshin’ për t’i ndëshkuar edhe lokalizmat dhe krahinizmat gjuhësorë. Si në të gjitha shoqëritë, edhe këtu kemi përveç kryedialekteve, edhe këto lokalizmat gjuhësorë, socio-rajonalizmat e gjuhës shqipe nga shqiptarët e tjerë të cilët jetojnë në shtetet e tjera fqinjësore në Maqedoni apo Serbi, që ne i identifikojmë si “tetovarçe, ulqinakçe, preshevarçe, dibrançe, gostivarçe…” Kur tetovari i zakonshëm të pyet: “Gji bon moj taj? Majr je?”, pa dyshim se ka vështirësi në herën e parë të një kosovari për ta kuptuar atë, por e kupton shumë shpejtë dhe, shumë studentë që studiojnë në Tetovë, kur vijnë në Kosovë na tregojnë me njëfarë buzëqeshje krejt legjitime për këto dallime gjuhësore të të shprehurit të shqipes në variantin e “tetovarçes”. Ose, kemi edhe brenda disa fshatrave disa dallime, si për shembull, folësit shqiptarë që janë shpërngulur nga fshati Zarbicë të Malësisë së Bujanocit” në Gjilan, në vend të “sy”, thonë “si”, jo “dy”, por “di”, etj. Fonema “y” zëvendësohet me fonemën tjetër “i”. Për shprehjen “Të betohem në dy sytë e mi!”, folësit e Zarbicës do të shpreheshin: “Të betohem në di sitë e mi”. ‘SHERIFËT E GJUHËS’ sikur të kishin autorizim institucional dhe kushtetues për t’i ndëshkuar të gjithë përdoruesit e gjuhës shqipe përveç përdoruesve të standardit, kurrë nuk do të mundnin për të zhdukur varietetet gjuhësore, lokalizmat gjuhësorë dhe lirinë linguale të përdorimit në hapësirë jo publike.



‘SHERIFËT E GJUHËS’

‘SHERIFËT E GJUHËS’ si atribuim për individët apo grupe subjektesh, të cilët dënojnë çdo formë tjetër dialektore, krahinore apo varieteti gjuhësor të shqipes vetëm në të folur, duhet ta kuptojnë përgjithmonë se zhdukja e varieteteve gjuhësore është humbje e pasurisë së përgjithshme njerëzore për diversitet dhe të shumëllojshmërisë varietetesh të shqipes së shkruar e të folur, në të gjitha zonat e folësve shqiptarë, duke përfshirë këtu edhe gjuhën e arbëreshëve në Sicili, çamëve në Shqipëri apo shqiptarëve ortodoksë në Ukrainë e të ngjashme. Është krejtësisht legjitime përderisa e kemi një standard dhe nuk e kemi një tjetër, përderisa është ashtu, në komunikimin publik ta përdorim në mënyrë korrekte, por jo të mos dallojmë gjuhën e shkruar në hapësira private, gjuhën e folur në përditshmëri dhe idiomat e caktuara kulturore që i krijon secila shoqëri. Nëse dëgjoni dikë teksa në një anë të Kosovës nuk i thotë “sheqer”, por “sheker”, ngase “q” është shndërruar në “k”; nëse dëgjoni një të ri teksa thotë inbox e jo kuti (in-brenda, box-kuti, brenda kutisë), kuptojeni se disa fjalë kanë marrë “gjuhë universale” dhe janë gjuhëtarët ata të cilët mund të thonë propozimin e tyre se si do të ishte më e përshtatshme të shqipëroheshin dhe, deri kur të mos dal në shkrim formal, apo të futen në thonjëza gjatë përdorimit apo të bëhen me “italic” për t’u thyer në pjerrtësi…’SHERIFËT E GJUHËS’ nuk gabojnë vetëm kur flasin për standardin në hapësirën publike dhe shkrimin formal, apo edhe shkrimin shumë të dobët të shkruar akademik nga studentët tanë, por gabojnë thellë që nuk kuptojnë shumësinë e varieteteve ekzistuese shqipe, kur nuk kuptojnë “gjuhën ekonomizuese” dhe kur korrektojnë çdo gjë, për ta standardizuar edhe gjuhën e mixhës Hetem që flet me bashkohanikun e tij në mëhallë… Kjo është edhe lloj “nazizmi lingual”.

Pse për Shqipërinë është inekzistent problemi i pazgjidhur shqiptar në Ballkan?!

 Si hap i parë, duhet të arrihet riintegrimi shqiptar-shqiptar (etnik, territorial dhe shtetëror), pastaj, si hap i dytë, integrimi në Bashkimin Evropian (BE). Ndryshe, integrimi eventual i gjysmë Shqipërisë (2020) në BE do të ishte tradhtia dhe braktisja e dytë shekullore ndaj gjysmës tjetër të Shqipërisë së kolonizuar nga Serbia, nga Mali i Zi, nga Greqia dhe nga Maqedonia

Shkruan: Prof. Dr. Mehdi HYSENI

Veç politikës zyrtare shqiptare të Tiranës, të Prishtinës, të Tetovës, të Ulqinit dhe të Preshevës, asnjë shqiptar i Shqipërisë Etnike, nuk është kundër ribashkimit kombëtar shqiptar. Mirëpo, ky fenomen është i kushtëzuar nga zgjidhja paraprake e problemit kolonial të gjysmës së Shqipërisë Etnike në Ballkan. Por, sa ia vlen të merremi çdo ditë me trajtimin e kësaj teme të “valë” njëqindvjeçare, kur krerët drejtues të Shqipërisë, tanimë “e kanë bindur” Bashkimin Evropian (BE-në) dhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës se “nuk ekziston kurrfarë problemi i pazgjidhur kolonial shqiptar” në Ballkan! Me një fjalë, kjo do të thotë se Tirana zyrtare, në mënyrë të vullnetshme (në kundërshtim me të drejtën natyrore, historike dhe atë ndërkombëtare të Shqipërisë mbi territoret e saj etnike) ka pranuar që ta sakrifikojë gjysmën e Shqipërisë së kolonizuar, vetëm për hir të interesit të saj gjysmak territorial, kombëtar, shtetëror, ekonomik, politik, ushtarak, tregtar etj., që së bashku me Serbinë kolonialiste, të integrohen në BE (diku në vitin 2020, ose ndoshta kurrë, sepse sipas parashikimeve të analitikëve të CIA-s, viti 2020 mund të jetë edhe vit i shthurjes së BE-së).

Faktori i brendshëm politik zyrtar shqiptar

Jo vetëm politika zyrtare, por të gjithë shqiptarët duhet ta kenë të qartë faktin se as gjysmë Shqipëria artificiale e as Kosova nuk do të kenë fatin që të integrohen në Bashkimin Evropian (BE) para se të vihet në “rend dite” trajtimi dhe zgjidhja përfundimtare e problemit kolonial të shqiptarëve në Ballkan. Fundja, na pëlqeu apo jo, në Bashkimin Evropian (BE) do të hyjë vetëm edhe Kroacia në vitin 2012, e cila nuk ka probleme të pazgjidhura me shtetet fqinje ballkanike. Ndërkaq, Serbia, Mali i Zi, Maqedonia dhe Shqipëria do të hyjnë në BE vetëm atëherë pasi t’i kenë zgjidhur konfliktet koloniale dhe ndërterritoriale mes tyre, të cilat datojnë që nga viti 1912 i shekullit XX.

Duhet ta rikujtojmë faktin se gjatë gjithë shekullit XX fajtor kryesorë i kemi lënë faktorët e jashtëm (Evropën) pse shqiptarët plot një shekull jetuan si popull i copëtuar, i përçarë dhe i kolonilzuar në disa shtete fqinje imperialiste (Serbia, Mali i Zi, Greqia dhe Maqedonia).

Mirëpo, përvoja e hidhur e derisotme e historisë sonë provon se, edhe faktori i brendshëm politik shqiptar, ka luajtur njësoj rolin negativ, ashtu sikurse faktori ndërkombëtar në moszgjidhjen 100-vjeçare të çështjes koloniale shqiptare në Ballkan.

Ç’është e vërteta, shqiptarët, që nga viti 1878 (XIX) e deri më 1912(XX), kanë zhvilluar disa luftëra dhe kryengritje të përgjakshme për të dalë nga sundimi kolonial anadollak turk dhe sllav. Mirëpo, që nga viti 1912 e deri më 1999, kur doli në sipërfaqe UÇK-ja (1993-1999), shqiptarët në Ballkan nuk kanë zhvilluar luftë të pandërprerë anitkoloniale dhe çlirimtare kombëtare.

Një ndërprerje e këtillë njëqindvjeçare e luftës antikoloniale e shqiptarëve ka ndikuar që kombi dhe shteti etnik shqiptar të ngelë i copëtuar dhe i kolonizuar nën thundrën e huaj sllavo-bizantine të Ballkanit, edhe në fillimshekullin XXI.

Fajin dhe përgjegjësinë më të madhe historike (1912-2012) për moszgjidhjen e çështjes koloniale shqiptare në Ballkan pa dyshim se e mban politika dhe diplomacia e regjimeve të derisotme shtetërore të gjysmë Shqipërisë së lirë dhe sovrane, e cila deri më sot, nuk ka bërë asgjë për zgjidhjen e çështjes kombëtare shqiptare në Ballkan (1912-2012).

Braktisja (de-fakto dhe de-jure) e gjysmë Shqipërisë së kolonizuar nga ana e gjysmë Shqipërisë artificiale (1912), të njohur nga Fuqitë e Mëdha të Evropës (1913), tani ka krijuar një hendek të thellë si në kuptimin e së drejtës historike, ashtu edhe në aspektin juridik të së drejtës ndërkombëtare, sepse gjysmë Shqipëria gradualisht po e humbet të drejtën historike mbi territoret dhe mbi popullsinë e saj indigjene të gjysmës së Shqipërisë etnike, të kolonizuara nga aleanca sllavo-bizantine (Serbia, Greqia, Mali i Zi dhe Maqedonia).

Rikthimi i territoreve shqiptare

Duke qenë se Shqipëria, si shtet i pavarur dhe sovran, asnjëherë deri më sot nuk e ka shtruar zgjidhjen e çështjes koloniale shqiptare as në kuadrin e Lidhjes së Kombeve (1919 -1945) e as në kuadrin e Organizatës së Kombeve të Bashkuara (1946-2012), për këtë mosverpim, nuk mund të kritikohet dhe fajësohet bashkësia ndërkombëtare, e as Evropa e sotme, e as Gjykata Ndërkombëtare e Drejtësisë, sepse ka munguar kërkesa zyrtare e Republikës së Shqipërisë.

Shkolonizimi nuk arrihet vetëm me pamflete, me programe dhe me projekte politike të organizatave dhe të partive të ndryshme politike, pavarësisht nga kohëgjatësia e veprimit të tyre politik dhe kombëtar.

Për t’i bindur institucionet me kompetencë të bashkësisë ndërkombëtare se më se gjysma e kombit dhe e territoreve etnike shqiptare (mbi 50 për qind) kanë statusin kolonial nën Serbi, Mal të Zi, Greqi dhe Maqedoni (1912-2012), gjysmë Shqipëria si shtet më vete, është dashur që këtë çështje ta zgjidhë me mjete politike dhe juridike si dhe me anën e forcës, ashtu siç kanë vepruar shumë ish-koloni në kontinentin e Afrikës, të Azisë dhe të Amerikës Latine, pas përfundimit të Luftës së Dytë Botërore.

Mirëpo, regjimet e derisotme të Shqipërisë (1912-2012) nuk kanë vepruar as politikisht, as diplomatikisht e as me luftë, që të rikthejnë territoret e copëtuara dhe të kolonizuara shqiptare. Për më tepër, asnjëri prej regjimeve të derisotme të gjysmë Shqipërisë nuk kanë qenë në gjendje,e as të interesuara, që të paktën, problemin kolonial shqiptar në Ballkan, ta ndërkombëtarizonin, duke ushtruar trysni te faktorët relevantë evropianë ndërkombëtarë.

1. Pse deri më sot problemi kolonial shqiptar asnjëherë nuk u shtrua në “rendin e ditës” të Asamblesë ose të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara, duke qenë se gjysmë Shqipëria është anëtare e saj që nga 16/03/1946.?

2. Edhe pas rënies së sistemit socialist-komunist në Shqipëri (1990-2012) qeveritë demokratike dhe socialiste asnjëherë nuk kanë bërë përpjekje dhe nuk janë angazhuar në shtruarjen, as në trajtimin politiko-diplomatik dhe juridik të zgjidhjes së çështjes koloniale shqiptare në Ballkan.

Përkundrazi, asnjë qeveri e derisotme e Republikës së Shqipërisë (1990-2011) nuk e ka parë të arsyeshme dhe të nevojshme që të merret me rindërkombëtarizimin e problemit kolonial të gjysmës së Shqipërisë së pushtuar nga Serbia, nga Mali i Zi, nga Greqia dhe nga Maqedonia.

Braktisja e mbi 3 milionë shqiptarëve (jashtë kufijve artificialë) të Shqipërisë

Çfarë kuptimi do të kishte integrimi i gjysmë Shqipërisë në BE, po qe se mbi 3 milionë shqiptarë do të ngelnin nën “saçin e kuq” të kolonializmit serbo-malazez-maqedonas-grek në Ballkan?!

Nëse do të përsëritej një tragjedi e tillë shekullore, nuk ka asnjë dyshim se gjysmë Shqipëria e sotme do të humbiste të drejtën e saj historike dhe juridike ndërkombëtare mbi territoret dhe mbi shqiptarët jashtë kufijve të saj të sotëm (1913).

Këtë konstatim e provojnë edhe këto fakte të pakundërshtueshme: (1) Heshtja e problemit kolonial të Kosovës, të Preshevës, të Bujanocit dhe të Medvegjës, (2) Mosdeklarimi zyrtar se këto vende i përkasin Shqipërisë etnike, (3) Mospranimi dhe mosnjohja e kërkesës së disa partive, lëvizjeve dhe fronteve politike, që Tirana zyrtarisht të angazhohet dhe të kërkojë nga bashkësia ndërkombëtare zgjidhjen e çështjes koloniale shqiptare, (4) Ashtu, sikurse njëqind vjet më parë, edhe në dy dekadat e fundme (1990-2012) për politikën dhe për diplomacinë e Tiranës nuk ekziston kurrfarë problemi kolonial shqiptar në Ballkan, përkundër faktit se më se gjysma e territoreve dhe e popullsisë shqiptare ende ka statusin e pazgjidhur kolonial nën Serbi, nën Mal të Zi, nën Greqi dhe nën Maqedoni, (5) Këtë politikë të gabuar dhe antishqiptare, e provojnë edhe disa deklarata zyrtare të kryeministrit të qeverisë së Shqipërisë, Sali Berisha dhe të ish-ministrit të Jashtëm të Shqipërisë, Edmond Haxhinasto, të cilat para opinionit publik vendor dhe ndërkombëtar ka kritikuar ashpër kërkesën e ligjshme historike të popullit shqiptar për vetëvendosje dhe për ribashkim kombëtar, duke e vlerësuar atë si të rrezikshme dhe të dëmshme si për vetëm popullin shqiptar, ashtu edhe për tërë rajonin ballkanik?!

Edhe pse një cilësim i këtillë i përfaqësuesve shtetërorë të Republikës së Shqipërisë, nuk ka kurrfarë baze as etike, as historike e as juridike ndërkombëtare, megjithatë është edhe një argument më shumë si për armiqtë kolonialistë, sllavë të Ballkanit, ashtu edhe për Evropën e Bashkuar demokratike, për OKB-në, për NATO-n dhe për Shtetet e Bashkuara të Amerikës, se nuk ekziston kurrfarë problemi i pazgjidhur kolonial i shqiptarëve në Ballkan.

Duke përfillur kursin e politikës së jashtme dhe të diplomacisë së Republikës së Shqipërisë për të cilën nuk ekziston i pazgjidhur kurrfarë problemi kolonial shqiptar në Ballkan, por vetëm agjenda dhe interesi jetik për t’u integruar në BE, ashtu sikurse u integrua në Aleancën e Atlantikut Verior(NATO), edhe Bashkimi Evropian, edhe NATO-ja, edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës e mbështesin një strategji të këtillë proevropiane të Shqipërisë, duke e konsideruar si një partner respektibil në realizimin e interesave të tyre komplementare, që kanë të bëjnë me sistemin e sigurisë, të stabilitetit dhe të paqes në rajon.

Një mbështetje e tillë e faktorëve ndërkombëtarë, logjikisht, është e pranueshme, sepse, derisa për Shqipërinë nuk ekziston kurrfarë problemi kolonial shqiptar në Ballkan, atëherë pse të jenë brengosur BE-ja, Amerika, NATO-ja dhe OKB-ja për rindërkombëtarizimin dhe për zgjidhjen e tij.

Kosova është këtu dhe Bashkimi Evropian duhet ta përfshijë atë në masat e saja politike dhe ekonomike

Edhe pse ndërkombëtarët janë optimist për fundin e mbikëqyrjes ndërkombëtare të Republikës së Kosovës, dhe që thuhet se ''është një hap kyç për Kosovën dhe i ofron asaj një mundësi për të gjetur rolin e saj në rajon, Evropë dhe në botë, dhe optimizëm mbretëron edhe në Qeverinë e Kosovës, Presidencën, por jo te opozitarët dhe qytetarët e shtetit të Kosovës”.

Ahtisari porosit shumë mirë dhe qartë - Ish-i dërguari i posaçëm i Kombeve të Bashkuara për statusin e Kosovës, Marti Ahtisaari, theksoi rëndësinë për arritjen e paqes ndërmjet Kosovës dhe Serbisë duke thënë se ky proces arrihet përmes ndryshimit të sjelljeve dhe qasjes të popujve dhe udhëheqësve të të dyja vendeve. Bashkimi Evropian paraqet një mundësi të mirë për arritjen e paqes, ndërsa e cilësoi të pashmangshëm integrimin e Kosovës në këtë mekanizëm. “Kosova është këtu dhe Bashkimi Evropian duhet ta përfshijë atë në masat e saja politike dhe ekonomike. Nëse nuk bëhet kjo, do të mbetet një problem permanent për themelet e rajonit evropian”, u shpreh ai. Pra, nëse e lexojmë me vëmendje thëniet e Ahtisarit, kjo s'do koment?!

Entuziazëm i tepruar - Qeveria dhe Presidenca e Republikës së Kosovës e para udhëhiqet nga Kryeministri Thaçi e dyta nga Atifete Jahjaga, që më shumë po krenohen me shpalljen e pavarësisë dhe njohjet e shteteve, që mu këta dy lider më së shumti shprehjet e tyre të shpeshta janë këto: ''Që kur shpalli pavarësinë në shkurt të 2008-ës Kosova është njohur nga 22 shtete anëtare të BE-së dhe shumë shtete te botërore, duke harruar, se Spanja, Qiproja, Sllovakia, Greqia dhe Rumania kanë refuzuar deri më tani ta njohin vendin si subjekt të pavarur në arenën ndërkombëtare, siç disa shtete tjera të përziera në kontinente,siç janë; Rusia, Serbia, Kina dhe aleatët e këtyre tri shteteve e që janë të shumtë. le të kuptoj se me veriun e Mitrovicë, edhe në të ardhmen do të përballemi me sfida marramendëse, kështu tregojnë parashikimet dhe sjelljet politike që po dëshmojnë se ata që janë n'at an Ibrit, zor se do të shuhen.

Shtrirja e sovranitetit dhe sundimi i ligjit mungon në pjesën veriore të Kosovës - Edhe 13 vite pas luftës,në pjesën veriore të Mitrovicës, ende nuk ndihet pushteti i Prishtinës zyrtare. Siç jemi në dijen ne të gjithë po ashtu edhe ndërkombëtarët,se pjesa dërrmuese e serbëve të veriut vazhdon ta refuzojë kategorikisht autoritetin shtetëror të Kosovës duke mbajtur të gjalla strukturat paralele serbe që thuhet se veprojnë nën direktivat e Beogradit. Dhe ky është problemi i veriut që thuhet si nga vendorët po ashtu edhe nga ndërkombëtarët, veriu pritet të jetë temë qendrore e dialogut politik ndërmjet Kosovës e Serbisë që vlerësohet të ketë për qëllim normalizimin e raporteve ndërmjet palëve drejt integrimit evropian. Kur kemi parasysh edhe deklaratën e Sekretarit të Përgjithshëm të NATO-s, Anders Fog Rasmusen ku iu drejtua lidershipit të Prishtinës në përfundim të vizitës së tij në Kosovë,duke e bërë të qartë se problemi i veriut nuk zgjidhet ushtarakisht dhe me dhunë, Rasmusen kërkoi nga Prishtina dhe Beogradi të gjejnë një zgjidhje politike, e cila nuk mund të ndodh sepse lidershipi i Prishtinës po këmbëngul në Planin e presidentit Ahtisari, Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës, Beogradi në mbështetjen e strukturave ilegale në veri të Mitrovicës, gjegjësisht, veri të Kosovës, atëherë kemi edhe deklaratat e gjeneralëve të KFOR- it, ku thuhet se pa tërheqjen e strukturave paralele ilegale në veri te Mitrovicës që po dirigjohen nga Beogradi, në atë pjesë nuk ka sovranitet shtetëror po as liri e rahati deri sa Beogradi nuk i largon këto struktura, atëherë çka na mbetet neve shqiptarëve?!

Në veri të Mitrovicë një miniserbi, por me sherr të madh - Megjithatë, aktualisht në Prishtinë nuk ka ndonjë ndryshim të qëndrimit sa i përket problemit të veriut krahasuar me trajtimin që i është bërë këto vitet e fundit.
Pozitë e opozitë në Kosovë thonë se zgjidhja për veriun ekziston në Planin e presidentit Ahtisari, Kushtetutën dhe ligjet e Kosovës. Por, problemi sipas tyre, është se ky Plan dhe këto ligje nuk po mund të zbatohen në atë pjesë. Por, nuk po mund ta kuptojë Kryeministrin e Republikës së Kosovës, z.Hashim Thaçin ku po bazohet kur deklaroi: “Kryeministri e ka thënë në mënyrë të qartë se nuk do të ketë ndarje, nuk do të ketë status tjetër për veriun e Kosovës dhe se do të ketë vetëm mundësi për zbatimin e Pakos së Ahtisarit, Kushtetutës dhe ligjeve të Kosovës dhe ky është angazhimi ynë. Natyrisht që angazhimi duhet të jetë permanent edhe nga ana e KFOR-it, EULEX-it dhe mekanizmave tjerë vendas e ndërkombëtar. Por, këta po thonë: KFOR-i dhe EULEX-i se 'Beogradi pa i larguar strukturat paralele serbe, atje nuk do të ndodh asgjë. Edhe partia më e madhe opozitare, Lidhja Demokratike e Kosovës, përveç kritikave që i adreson te qeveria për pasivitet dhe mos trajtim të duhur të problemeve në veri, nuk sheh zgjidhje tjetër përveç asaj që parasheh Plani i presidentit Ahtisari.
Shefi i Grupit Parlamentar të LDK-së, Ismet Beqiri thotë se ndihma më e madhe që mund t’i japë komunitetit ndërkombëtar zgjidhjes në veri, është që ta shtoj trysninë mbi Beogradin që të pushojë së financuari strukturat ilegale, të cilat po pamundësojnë shtrirjen e autoritetit të institucioneve të shtetit të Kosovës në atë pjesë.
“Zgjidhja ekziston në Pakon e Ahtisarit. Ti mund të dialogosh apo bisedosh me dikë se si të zbatohet kjo, por jo a të zbatohet diçka që parashihet me Kushtetutë. Ajo që i duhet Beogradit, kushtimisht thënë, është një presion nga bashkësia ndërkombëtare që të largohet nga përkrahje dhe financimi i strukturave ilegale atje. Kjo është e tëra dhe asnjëherë as ne nuk kemi thënë që atje duhet më forcë ushtarake t’i zgjidhim problemet”, ka theksuar Beqiri.
Veriu i Kosovës ka sfiduar jo vetëm autoritetin e shtetit të Kosovës, i cili për më shumë se katër vjet nuk arriti të shtrijë pushtetin në atë pjesë, por edhe misionet ndërkombëtare të vendosura në Kosovë nga qershori i vitit 1999 e këndej.

Vek për yrnek - Në konstelacionet kosovare, sikur të kujtohet përshtypja se gjithë lufta politike zhvillohet në marrje primat, se cila do të marrë flamurin e të parit, të përvetësimit të ideve me karakter të rëndësishëm në pikëpamjet politike e shtetërore, kur këto bëhen për qëllime madhore në përputhshmëri me proceset politike demokratike e zhvillimore të vendit dhe në vendime të rëndësishme historike, këtu nuk do të duhej të kemi dallime dhe të gjithë të zgjedhurit e popullit e kanë këtë obligim kombëtar dhe askush nuk e ka të drejtën e vetëvendosjes kur kemi parasysh interesat shtetërore, dhe njëherë e përgjithmonë kur fitohej ajo që quhej historike që shënohet me germa të arta dhe nuk ka mundësi të anashkalohet më, sepse ajo veç është futur në historinë kombëtare dhe si e tillë, i gjithë spektri politik i Kosovës deri te ardhja e kësaj marrëveshje, dialogu apo çfarëdo të quhej ajo, duhet të jetë unike dhe e pandarë deri te një realizim i aspiratave shekullore historike kombëtare, të cilët janë zotuar deri në mandatin e tyre të ardhmen, gjithnjë si një komb e jo të ndarë sepse i gjithë kombi shqiptar ka punuar sakrifikuar dhe ma në fund ka realizuar pavarësinë e Kosovës.

Filozofia e tepruar, ta humbë edhe mendjen?! - Por, kjo nuk përfundon me kaq, sepse çështjet, siç janë dëshmuar deri më tani në politikën shqiptare dhe të liderët e tyre me një filozofi të tepruar, që disa kanë filluar edhe të luajnë meç ,dhe ndaras japin deklarata dhe nuk e duan këtë liri që sot e kemi dhe atyre nuk po iu pëlqen edhe kjo mbikëqyrje, e disa lider të subjekteve politike, zë në gojën e tyre kombin, e po harrojnë se është ndërtuar me shekuj se ne tani në viset tjera ku jetojnë shqiptarët e sidomos tani edhe pse të gjithë së bashku punuam, vepruam dhe u sfiduam si komb deri në realizimin e pavarësisë së Kosovës.

Edhe pse thuhet se shqiptarët (aludohet edhe si komb, se jemi popull më optimist në rajon e Ballkan, për realizimin e aspiratave tona, atëherë këtë optimizëm duhet ta forcojmë në këto çaste, gjithnjë si komb se për ndryshe edhe ashtu i gjithë kombi ynë po përballet me shumë sfida, pse atëherë disa analist dhe politikan dalin me propozime se bashkimi kombëtar destabilizon gjendjen në rajon, Ballkan etj, kur tani mbi shqiptarët veprohet ndryshe e ndaj të tjerëve ndryshe. Ne po kënaqemi me vetknaqësi që më pas të gjitha këto do të na hakmerren negativisht siç po ndodh, që nga frika ne vet do të largohemi dhe nuk do ta pranojmë bashkimin kombëtarë, me pretekst se neve po na hidhërohen vëllezërit tanë serb, të trashëguar nga regjimi komunist e që për fakt të keq, këta që po thonë, shkruaj e debatojnë se bashkimi kombëtar rrezikon rajonin dhe botën, ju kanë mbet andej (gardhit) pobratimat e tyre dhe nuk po munden të jetojnë pa Zhika e Mishka, e që me ta me tregti po bashkëpunojnë bile edhe në disa vrasje po na dalin bashkëpunëtor në atë pjesë të veriut, serb e shqiptar.

Për këtë arsye, Serbia, përkatësisht politika hegjemoniste e Beogradit duke qenë në dijeni me mentalitetin tonë se ne mund të gabojmë, siç kemi gabuar edhe më parë me këtë mentalitet, që e kemi, që mu tani kur veriu i Mitrovicës, e që mund edhe Veriu i Kosovës po rrezikohet dhe mund ta përfitojë Serbia, së paku deri më tani kur ne ende nuk po e kuptojmë se çka do të thotë shtet dhe sovranitet, po shfrytëzohet rasti mu në momentin e duhur nga Serbia për ta përfituar veriun e Kosovës dhe bile edhe me ndihmën e KFOR-it dhe EULEX-it në rast se i referohemi deklaratave të këtyre misioneve ndërkombëtare që veprojnë në atë anë e që janë të thirrura për mbrojtjen e ligjit dhe sigurimin e qytetarëve në atë pjesë.

Shqiptarët nuk do të shpërblejnë bllokuesit

Ne nisëm seancën e parë të këtij sesioni; ne hapëm sesionin e shtatë të kësaj legjislature. Unë dua t'i uroj nga zemra gjithsecilit, fillim të mbarë të punës. Vjeshta në të cilën po hyjmë është stina më e veçantë e përvjetoreve tona.
Kjo stinë sivjet na bën krenarë, të gjithë. Kjo është stina e bukur e vitit jubilar të 100-vjetorit të Pavarësisë.


Çdokush nga ne duhet të ndihet i privilegjuar që është i ulur në këtë sallë ku ne do të përkujtojmë me krenari, të gjithë ata burra dhe gra që kanë dhënë dijen, përkushtimin, dashurinë, pasurinë, jetën në themelimin e shtetit tonë.
Sot, ne duhet të përulemi para të gjithë atyre njerëzve, që me veprën e tyre gati hyjnore i dhanë jetë pavarësisë së vendit. Në veçanti, duhet të përkujtojmë ata njerëz, të cilët sistemi komunist tentoi, por nuk mundi t'ua fshinte emrin nga faqet e historisë.
Ne, sot, akoma dhe më shumë, duhet të inspirohemi nga atdhedashuria, nga puna e madhe, qëllimet e nalta të atyre trimave, të cilët një shekull më parë nënshkruan Aktin e Pavarësisë. Ne, sot, më shumë se asnjëherë tjetër, duhet të evokojmë vlerat sublime të baballarëve të kombit. Ne, sot, jetojmë në një Shqipëri të ndryshuar rrënjësisht, në një Shqipëri me zhvillim të pandalshëm. Ne, sot, jetojmë në një Shqipëri të lirë dhe demokratike.
Ne, sot, jetojmë në një Shqipëri që rritet e zhvillohet ekonomikisht në çdo cep. Ne, sot, jetojmë në një Shqipëri të bukur, në një vend të mrekullueshëm, por që ende ka punë për të bërë. Kjo Shqipëri, sot, vjen nga njerëz që guxuan, nga njerëz me ide të mëdha. Shqipëria, sot, vjen nga vendimet e mëdha.
Ju kolegë keni miratuar ligjet. Ne, deputetët, kemi votuar vendimet e mëdha. Unë sërish falënderoj çdo deputet që ka bërë punën, që i ka qëndruar betimit, që ka vendosur interesin e madh publik mbi çdo interes tjetër.
Kryefjala e kësaj legjislature ka qenë dhe do të mbetet reforma. Këtë fjalën reformë unë e përdor mjaft shpesh.
Reformë do të thotë ndryshim prandaj i qëndrojmë! Reformë do të thotë përmirësim prandaj e votojmë!
Misioni ynë gjatë këtyre viteve ka qenë t'u japim qytetarëve, të cilët na kanë besuar me votën e tyre të lirë, ndryshimin e jetës, përmirësimin e saj.
Falë këtyre reformave, sot, Shqipëria drejton denjësisht Komitetin e Ministrave të Këshillit të Europës, për herë të parë.
Falë këtyre reformave shqiptarët lëvizin të lirë, pa viza, në vendet e Bashkimit Europian. Falë këtyre reformave, të votuara në këtë sallë, sot, Shqipëria është anëtare e NATO-s. Shqiptarët kanë prapë halle; ka shumë probleme të tjera; ky vend ka shumë për të bërë. Prandaj reforma do të vazhdojë të mbetet axhenda jonë gjatë gjithë kësaj legjislature, por edhe në tjetrën. Në Shqipëri, sot, ka njerëz që luftojnë çdo ditë, në çdo fushë për të rritur ekonominë.
Ka politikanë, që zgjohen në mëngjes me vendosmërinë për të zgjidhur probleme, që disa të tjerë thonë se nuk zgjidhen.
Falë tyre, falë vendimeve të mëdha, falë reformave, projekti i ëndrrës së Ismail Qemalit, sot, është i vërtetë.
Dua të vlerësoj të gjithë deputetët që këtu kanë miratuar fondet për investime në zhvillimin e bujqësisë, ligjet dhe projektet për dixhitalizimin e vendit; ata, që kanë miratuar buxhetin për të bërë rrugët nacionale, për rrugët e komunave, për rrugët në bregdet, për unazat e qyteteve, për unazën e madhe të verilindjes, për tunele, për ujësjellësa, për kanalizime, për shkollat, për infrastrukturën moderne, për rritjen e mbështetjes sociale, për zhvillimin e energjisë së rinovueshme.
Çdo ligj që keni miratuar ka qenë një vendim i rëndësishëm. Vendimet e mëdha janë të vështira, por ato të shpërblejnë.
Vendimet e mëdha të çojnë tek suksesi. E suksesi është zhvillimi i pandalshëm i këtij vendi. Ka shumë njerëz që e duan vendin, ashtu siç ka disa që duan vetëm veten. Të parët shohin vetëm mundësi dhe bëjnë vendimin një histori suksesi. Të dytët sulmojnë suksesin. Ne, të nderuar shqiptarë, kemi përpara një axhendë integrimi dhe reformash. Siç e keni konstatuar në këtë sallë, edhe pse herë të bojkotuar apo të trazuar, një gjë nuk ka ndryshuar - axhenda.
Ajo e ka patur dhe e ka emrin vetëm reformë. Disa nga këto reforma kërkonin dhe votën e opozitës. Për disa, opozita, muajt e fundit ka votuar së bashku me mazhorancën. Por, më 6 gusht, ne mbyllëm sesionin ashtu siç nuk duhej. Nuk u votua një ligj që lidhej me heqjen e privilegjit tonë. Ky ligj, si dhe ai i Gjykatës së Lartë nuk miratohen, nëse opozita nuk voton.
Miratimi i tyre nuk bëhet për t'i bërë as nder, as favor mazhorancës, as edhe qeverisë. Ato i shërbejnë vendit, por kërkohen edhe nga Brukseli.
Në këtë sallë, ne përfaqësojmë qytetarin dhe votojmë për të. Pushteti nuk është i yni, por i shqiptarëve. Ata na kanë besuar përfaqësimin. E nëse thyen besimin, me kushte, pazare apo bllokim, vështirë që sovrani të fal. Unë jam mëse e bindur që shqiptarët, në vjeshtën e 100-vjetorit të Pavarësisë, e meritojnë të kenë një përgjigje pozitive për marrjen e statusit kandidat. Që kjo të ndodhë duhet të jemi të bashkuar. Disa ligje themelore, duke u bazuar në Kushtetutën e Republikës së Shqipërisë, kërkojnë me domosdoshmëri votim me shumicë të cilësuar.
Miratimi i këtyre ligjeve janë detyra, të cilat Bashkimi Europian u ka dhënë ligjvënësve shqiptarë. Në kalendarin e miratuar pak ditë më parë nga Konferenca e Kryetarëve kemi për të shqyrtuar e votuar shumë ligje e marrëveshje. Në këtë kalendar gjenden ligje shumë të rëndësishme, të cilat janë të vendosura me konsensus në marrëveshjen e 14 nëntor 2011.
Për fat jo të mirë disa nga këto ligje nuk mundën të shihnin dritën jeshile gjatë seancës së fundit parlamentare. Pa votën e kolegëve të opozitës këto ligje, të cilat konsiderohen themelore për marrjen e statusit kandidat, nuk mund të miratohen.
Miratimi i këtyre ligjeve (që kërkojnë votë të cilësuar) janë kusht i integrimit të Shqipërisë në Bashkimin Europian.
Pa votën e kolegëve opozitarë disa nga këto kushte nuk mund të përmbushen. Shqiptarët nuk do të shpërblejnë as bojkotuesit, as bllokuesit.
Ëndrra e tyre është më e rëndësishme se ëndrra e çdo politikani, interesi i fëmijëve të tyre është shumë më i madh se pazari i cilitdo politikani tjetër. Detyra jonë morale e politike ndaj bashkëqytetarëve tonë është plotësimi i këtyre kushteve. Për këtë, ne duhet të jemi të bashkuar; Të bashkuar në veprim e jo vetëm fjalë, të bashkuar në votë, pa por e pa hile.
Ne duhet të përmbushim detyrimet tona. Ne duhet të votojmë. Kjo është në dorën tonë. Ne duhet të bëjmë një tjetër hap drejt Europës. Ne mundemi; Ne duhet; Qoftë edhe në shenjë nderimi e borxhi ndaj veprës së Ismail Qemalit, Luigj Gurakuqit, Hasan Prishtinës, e shumë të tjerë burrave të Kuvendit të parë.

MAKINA FLUTURUSE

Pronarët e një shtëpie në Britani shpëtuan për fat, ndërsa një makinë u hyri në dhomën e gjumit, ndërkohë që ata po flinin.Ngjarja ndodhi në orët e para të mëngjesit, kur një Lexus ngjyrë gri u fut në banesën e tyre.Shoferi dhe dy personat e tjerë në makinë shpëtuan me plagë të lehta.Makina Lexus bëri një rrotullim përpara se të godiste një Audi të parkuar përpara shtëpisë dhe të hynte mu në dhomën e gjumit.

Elita serbe ka ndihmuar të dyshuarit për krime lufte

Prokurorët e krimeve të luftës në Beograd do të vënë në dukje rolin e elitës serbe në strehimin e kriminelëve të luftës, si: Radovan Karaxhiq dhe Ratko Mlladiq, por përpjekjet e tyre për të ngritur padi ka të ngjarë të hasin në rezistencë.

Deklaratat e prokurorëve pasojnë hetime të gjera në ushtrinë serbe, policinë, shërbimet sekrete dhe Kishën Ortodokse.

Por, në një vend, i cili lëkundet në mes të ndjenjës së fajit dhe viktimizimit, edhe 13 vjet pas fundit të luftërave në Ballkan, skeptikët dyshojnë se ata do të ndjekin nivelet e larta të institucioneve.

Dyshimet janë shumëfishuar pas zgjedhjes së Tomisllav Nikolliqit në postin e presidentit, i cili dikur ishte zyrtar i lartë në Partinë Radikale Serbe të Vojisllav Sheshelit. Ky i fundit aktualisht gjykohet për krime nga Tribunali i Hagës. Prokurorët pranojnë se nuk janë të sigurt nëse ndryshimi i valës politike do të ndikojë punën e tyre.

“Ne tashmë kemi identifikuar dhe rikonstruktuar mjetet, me të cilat kanë mbështetur të arratisurit. Kemi gjurmuar lëvizjet e tyre. Kemi identifikuar 11 apartamente në Beograd, ku janë fshehur të arratisurit dhe së shpejti do të dalim me detaje për operimin e rrjetit”.

“Shumë shpejt, ne do të ndjekim penalisht të gjithë ata që i kanë strehuar. Kjo do të ndodhë shpejt sepse i kemi të gjitha informatat e nevojshme”, thotë kryeprokurori serb për krime lufte, Vlladimir Vukçeviq.

Karaxhiqi, lider i serbëve të Bosnjës në kohën e luftës, tani në gjykim për gjenocid para Tribunalit të Hagës, i është shmangur kapjes deri në vitin 2008. Ai besohet të jetë ndihmuar nga zyrtarë të inteligjencës serbe.

Mlladiqi, lider i ushtrisë serbe të Bosnjës, gjykimi i të cilit ka nisur muajin e kaluar në Hagë, ka jetuar hapur në kazermat e ushtrisë serbe deri më 2011.

I arratisuri i fundit që është kapur vitin e kaluar, është Goran Haxhiq. Ai thuhet të jetë ndihmuar nga Kisha Ortodokse Serbe, ndërsa ka kaluar disa kohë edhe në Rusi.

Ka disa prova se edhe Karaxhiqi është fshehur për ca kohë në një manastir ortodoks dhe hetuesit e krimeve të luftës konsiderojnë shfrytëzimet e mundshme të financave të kishës për fshehjen e të arratisurve.

Vukçeviq nuk ka dashur të komentojë nëse kisha do të shfaqet në raportin e tij të ardhshëm, ose nëse priftërinjtë do ta gjejnë veten në gjykatë.

Rrjetet mbështetëse janë futur aq thellë në institucionet më të fuqishme të Serbisë, saqë disa dyshojnë se Vukçeviqi do të ndjekë penalisht udhëheqësit e këtyre rrjeteve.

“Ai nuk mund ta bëjë këtë. Ai nuk do që ta bëjë këtë. Çështja e krimeve të luftës përfshin gjithë shoqërinë. Secili, thellë në veten e tij, ndjehet fajtor”, thotë Sërgja Popoviq, avokat i të drejtave të njeriut në Beograd.

Paraardhësi i Nikolliqit në presidencë, Boris Tadiq, ka mbikëqyrur arrestimin e të gjithë serbëve të dyshuar për krime lufte dhe në këmbim ka fituar statusin e kandidatit të Serbisë për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Por, shpërblimi nuk ishte i mjaftueshëm për ta mbajtur atë në zyrë.

Nikolliqi ka shkuar më larg, duke mohuar krimin serb. Pavarësisht këshillave nga konsulentë perëndimorë, përfshirë ish-diplomatë amerikanë dhe francezë, retorika e tij ka zemëruar Brukselin dhe fqinjët.

Në ditët e para të presidencës, ai ka mohuar gjenocidin në Srebrenicë.

“Është një thënie në gjuhën tonë, që thotë: “ujku mund të ndërrojë qimen, por jo edhe zakonin” – kjo mund të aplikohet te presidenti i ri. Ai thotë se ka ndryshuar qëndrimet dhe politikën. Sidoqoftë, mbetet për t’u parë nëse ka ndryshuar vërtet qëndrimet ose jo”, thotë Vukçeviq.

I pyetur nëse rritja e Nikolliqit në pozitë do të ndikojë punën e Zyrës së Prokurorit për Krime Lufte, Vukçeviq deklaron se “është herët të thuhet”, duke vënë në dukje se liderët e mëhershëm nacionalistë kanë bërë përpjekje të mbyllin zyrën e tij.

Prokurorët, megjithatë, këmbëngulin se raporti i tyre për rrjetet mbështetëse të krimeve të luftës nuk do të ketë asnjë vrimë, pavarësisht peizazheve të ndryshuara politike.

“Do të hapim rastet ndaj të gjithë atyre që kemi prova kundër. Këto përfshijnë edhe personalitete të njohura”, thotë zëvendësprokurori Bruno Vekariq.

Prokuroret kanë përfshirë edhe 30 gazetarë në një hetim, duke testuar kësisoj se deri në çfarë mase mund të rrezikojë të drejtën e jetës liria e të shprehurit.

Ky rast pritet të nisë gjatë këtij viti, por e pashmangshme është ndjekja penale e rrjeteve që kanë ndihmuar Karaxhiqin, Mlladiqin dhe të arratisurit e tjerë për më shumë se një dekadë, thotë Vukçeviq.

Hetimi i rolit të mediave serbe në nxitjen e spastrimit etnik në Kroaci, Bosnjë dhe Kosovë nuk pritet të çojë në ndjekje penale për disa muaj, por një raport paraprak ka gjetur se disa raportime gjatë luftës “kanë bërë inkurajim dhe nxitje të tërthortë të krimeve të luftës”.

“Propaganda e mediave në gjithë territorin e ish-Jugosllavisë ka qenë ndërhyrje në luftën e përgjakshme në Ballkan”, thuhet në raport.

Një banjo në hotel, ku të gjithë të shohin duke e bërë

Vizitorët që përdorin banjon në katin e 18-të të një hoteli në New York mund të kenë një pamje fantastike përpara, por nuk është kështu për kalimtarët. Ata mund të shohin qartësisht se çfarë bëjnë njerëzit në banjon e klubit Boom Boom Room në hotelin Standard në Manhattan.

Për më tepër mësohet se vetë vizitorët e banjove nuk kanë ndonjë shenjë që u bën me dije se mund të shihen nga poshtë. Ndërkohë kalimtarët kuriozë edhe kanë shkrepur foto.


Hoteli është i njohur dhe përdoret edhe nga personazhe VIP si Leonardo DiCaprio dhe Cameron Diaz. Të shpresojmë që paparacët të mos rrinë në pritje që ata të shkojnë në banjo.