Eqber Skëndaj “Sali Nivica- publicistikë”

Autori i librit në faqet hyrëse të librit thotë se “jam nisur nga dëshira e mirë e si një detyrim për të realizuar këtë punim, si pjesë e rrënjës së trungut tim familjar. Kjo figurë poliedrike kërkon një penë të fuqishme për të trajtuar e realizuar larminë e problemeve që ai shtroi për zgjidhje; indipedencën e plotë të Shqipërisë, tërësinë tokësore, format e shtetit, diplomacinë, kryengritjet e mëdha, arsimin, gjuhën, historinë, publicistikën, etj… Kjo histori jete e vendit tonë që Sali Nivica trajton është një roman që jetohet. Materiali është shumë i shpërndarë e për vetë periudhën historike që ai militoi (1909-1920), është edhe pjesërisht i humbur. Prndaj disa prej krijieve të tij nuk gjenden në këtë vëllim. Materiali është trajtuar në mënyrë problemore, por brenda tematikës kronologjike. Jam munduar të ruaj origjinalitetin e shkrimeve të tij”.

Libri ndahet në disa pjesë. Në pjesën e parë bëjnë pjesë kapitujt:

Vendlindja

Fëmijëria

Në Manastir e në Janinë

Në vendlindje.

Pjesa e dytë përmban:

Në vend të studimit

Aktivist i shquar për çështjen kombëtare

Kryengritjet e mëdha 1910-1912

Komiteti “Mbrojtja Kombëtare Shqiptare”

Drejtor i gazetës “Populli”

Qendrimi për tërësinë tokësore

Problemet për gjuhën dhe shkollat shqipe

Përrallat

Kryengritja e fshtarësisë në Shqipërinë e Mesme

Vlerat dhe karakteri

Pjesa e tretë ka rreth 120 publicistika të shkruara në kohë dhe për çështje të ndryshme.



Kanë thënë për Sali Nivicën

Kadri Prishtina: Ai yll që perëndoi ishte personifikim i cquem i delikatesës dhe i pastërtisë së gjuhës sonë kombëtare. Këtë humbje nuk do ta verë në vend as një e katërta e shekullit.



Hamit Gjylbegu: Sali, shqiptarët në lamë të lirisë i prinë.

Jonuz Tafilaj: Sali- si Çezar në Romë zotnoi (mbretëroi).

At Gjergj Fishta: Saliu ishte portë e shtyllë, a thua nji shkamb në të cilin tash 10 vjet i turren tallaze tëe mëdha pa mujtë me e bremum kërkund.

Djalëria e Lezhës: Sali, na ndrite për me na çue në rrugë të përparimit.

Intelektualët e Kosovës: Saliu deri sa të rrojë atdheu ynë bashkë më dëshirën kombëtare, do të rrojë në zemrat tona. Këtë humbje nga mezi i jonë e quajmë një mënxyrë kombëtare dhe e qajmë me lot plo gjak.

Prof. Skënder Luarasi: Saliu kur fliste për çështje kombëtare dridhej i tëri si purtekë.

Luigj Gurakuqi: Saliu ishte intelektuali më i aftë dhe më konseguent i kohës.

Fatime Hoxha Prishtina: Qiriri nuk u shua kurrë në zyrën ku punonte Saliu.

Veli Hodaj: Sali Nivica ishte Migjeni i publicistikës shqiptare në vitet 1909 – 1920.


Kush është autori i monografisë

Eqber Muharrem Skëndaj ka lindur në Rexhin të Kurveleshit më 1938. Ka kryer studimet e larta ushtarake dhe fakultetin e Drejtësisë. Ka shkruar në shtypin e përditshëm për figura historike kombëtare. Më 1976 ka botuar monografinë e Shuko Dalipit, në 1980 ka botuar monografinë e Sali Nivicës, ndërsa në 1992 ka botuar monografinë për Kadri Prishtinën.

Ndërthurja e mitikes me tokësoren në një vepër me një origjinalitet befasues

Eshref Ymeri




Para pak kohësh u ndodha në Vlorë, me ftesë të Shoqatës Kulturore Atdhetare “Labëria”. Ishte data 13 qershor 2013. Midis miqve dhe dashamirësve që takova, ishte edhe bashkëkrahinari im i nderuar, zoti Namik Jahaj, i biri i zotit Sali Mustafa Jahaj, i njërës nga figurat më të nderuara të fshatit Mesaplik dhe të mbarë Smokthinës, i ish-Kryetarit të Këshillit të fshatit në fjalë për shumë e shumë vite me radhë. Me zotin Namik kaluam një paradite në njërin nga lokalet e Skelës. Në bisedë e sipër, ai nxori nga çanta një libër me tregime dhe me novela, me titull “Misteret e Shënmjegullës”. Ishte libri i tij, të cilin ma dorëzoi si dhuratë, me këtë kushtim:

“Prof.dr. Eshref Ymerit, vëllait, binjakut shpirtëror në një lumë lundruar!”.

U preka tej mase. Ndjeva një mallëngjim të beftë në shpirt. Se cila qe arsyeja, do ta sqaroj më poshtë.

Kur u ktheva në Tiranë, librin e zotit Namik fillova ta lexoja me kënaqësi. Dhe nuk e lëshova nga dora, derisa e mbarova së lexuari. Më la një vragë të pashlyer në zemër. Më parë s’më kishte qëlluar rasti të lexoja gjësend nga krijimtaria e tij. Më bëri shumë përshtypje fakti që në këtë libër autori ka ndërthurur aq mjeshtërisht mitiken me tokësoren, fantastiken me realen, epizmin me lirizmin.

Pas leximit të këtij libri, fillova të përsias me vetveten: Letërsia dhe jeta. Ato ecin pranë e pranë, ato jetojnë brenda njëra-tjetrës. Sa më e koklavitur është jeta me të papriturat e saj, aq më e domosdoshme bëhet letërsia, aq më shumë shtohet pesha e saj në jetën e njerëzve.

Shkrimtari Namik Jahaj shfaqet mes këtyre fakteve jetësore dhe i përafron ato në një mënyrë origjinale, duke ua kushtuar atyre tërë jetën e vet, duke derdhur tërë talentin e vet, të shpërfaqur me një fantazi krijuese deri në befasi. Në tregimet dhe në novelat e tij, lexuesi zbulon misteret e shpirtrave njerëzorë, ndeshet me fate të tilla, të cilat, si në botën e përrallave, rendin nëpër rrugët e jetës, duke e frymëzuar lexuesin, duke ia ngritur zemrën peshë.

Karakteret e heronjve të shkrimtarit Namik Jahaj, që ngjasojnë me heronj përrallash, bëjnë një jetë plot mistere. Ata vijnë e formohen në gjirin e natyrës së bukur, duke përthithur brenda qenies së vet pasurinë e pamatë të së folmes popullore. Jeta e tyre është plot dramatizëm, të cilën autori herë-herë e përcjell edhe me një humor elegant.

Tek endet në botën e eposit dhe të legjendave, autori vë në përdorim limën e përpunimit artistik të fakteve jetësore, duke i ndërkëmbyer ato mjeshtërisht me lirizmin mahnitës që lexuesin e befason me origjinalitetin e një rrëfimtarie të pakundshoqe.

Figurat e heronjve lirikë autori i krijon mbi bazën e përvojës jetësore, nisur nga ndjenjat që përjeton, nga mbresat plot frymëzim, nga dridhërimat e shpirtit të tij që përherë është në kërkim. Dhe të gjitha këto ai i përcjell me një përthyerje artistike që arrin deri në përsosmëri.

Një element të rëndësishëm të strukturës së librit e përbëjnë rrëfimet, të pasqyruara jo rrallë sipas rregullave të folkloristikës: rrëfimi shoqërohet me vargje poetike, që bien në sy për artistizmin e tyre të përkryer. Kësisoj vargjet poetike, në sfondin e rrëfimtarisë artistike, vijnë e krijojnë një mjedis plot lirizëm të ngrohtë, me një efekt pamor të paimagjinueshëm.

Në këtë libër autori përdor edhe aventurën, si element përbërës të fantazisë krijuese. Aventura në penën e shkrimtarit Namik Jahaj është provë. Është një provë që ka vendin e vet në ecurinë e rrëfimtarisë artistike dhe që u krijon mundësinë heronjve të çajnë drejt shtigjesh të vështira për arritjen e një objektivi të caktuar, çka del fort në spikamë në tregimin me titull “Xhai i madh”.

Në këtë vepër, shkrimtari Namik Jahaj vjen e shpërfaq filozofinë e vet të të kuptuarit të dukurive jetësore, një filozofi kjo që manifestohet në mënyrën e kundrimit të një realiteti të caktuar, si pjesë përbërëse e botës shqiptare. Rrjedhimisht, kjo filozofi përfshin në vetvete perceptimin e lidhjeve të përgjithshme mes krijimtarisë artistike dhe realitetit. Prandaj edhe në tregimet dhe në novelat e tij të librit në fjalë, fabulat burojnë nga një mjedis konkret që i përcillet lexuesit me një pasuri leksikore fort të begatë, e cila bie në sy për ngjyrimin stilistikor, mjaft karakteristik për mjedisin ku ngjarjet marrin udhë.

Titulli i librit “Misteret e Shënmjegullës”, që t’i përgjigjem pyetjes që shtrova më lart, më la ca mbresa të jashtëzakonshme edhe për një arsye tjetër që lidhet me vitet e fëmijërisë sime të largët. Ishte qershori i vitit 1944, koha kur në Smokthinë ndiheshin pasojat e operacionit të trupave gjermane kundër forcave partizane. Asohe unë s’i kisha mbushur ende gjashtë vjeç (kam lindur më 25 dhjetor 1938). Gjithë banorët e fshatit tonë, Mesaplik, braktisën shtëpitë dhe u detyruan të ngjiteshin drejt Malit të Çipinitt dhe Majës së Shënmjegullës që shtrihen në lindje. Edhe familja jonë, e përbërë prej gjashtë vetash (dy prindër dhe katër fëmijë), braktisi shtëpinë në lagjen Parika dhe mori rrugën drejt Çipinit dhe Shënmjegullës. Nata na zuri diku afër vendit që quhet Dederonjë, poshtë këmbëve të Majës së Shënmjegullës, në anën lindore, përkarshi fshatit Bolenë. Kishim marrë me vete ndonjë shtrojë e ndonjë mbulojë të lehtë, një tenxhere, pak miell misri dhe ca ujë. U strehuam në një shpellë. Babai, Hasan Ymeri, ndezi zjarrin, kurse nëna, Hanko Ymeri, na gatoi pak qull për të ngrënë. Bashkë me ne ishte edhe i ndjeri Idajet Canaj, ish-oficer i karrierës deri sa doli në pension. Kishim me vete edhe njërin nga qentë e kopesë, të cilën e braktisëm në pyjet rrëzë Çipinit. Të nesërmen dolëm nga shpella dhe hodhëm sytë poshtë, në drejtim të Parikës. Që sipër kodrave që ngrihen në lindje të lagjes sonë, bënin përpjetë drejt qiellit dy varganë tymi. Dy shtëpive tona gjermanët u kishin vënë zjarrin. Na piku në zemër. Kohë lufte.

Ja, këto mbresa të pashlyeshme m’i solli në kujtesë përmbledhja me tregime dhe me novela “Misteret e Shënmjegullës” e shkrimtarit të talentuar Namik Jahaj, e cila, për mendimin tim, është me të vërtetë një prurje me shumë vlera artistike në universin e letrave shqipe.

Eqerem Canaj, një poet-shkrimtar me një individualitet të befasishëm

Eshref Ymeri



Kishte shumë të drejtë zoti Broz Simoni

Më 2 tetor 2013 unë pata botuar në faqen e internetit një artikull me titull “Rruga e mundimeve e ndërakademikëve të papunë”, në të cilin ndalesha në problemin e rishikimit të kodit drejtshkrimor të gjuhës shqipe, të cilit i paska hyrë një grup ndërakademikësh dhe merrja në analizë veprën shkencore të prof.dr. Rami Memushaj me titull “Gjuha shqipe në shtratin e Prokrustit”, të botuar në Tiranë në muajin shtator që lamë pas. Në atë artikull unë nënvizoja edhe faktin që, për faj të Akademisë së Shkencave, ne sot nuk kemi një fjalor të pasur të gjuhës shqipe, të paktën me 100 mijë fjalë. Ndaj artikullit tim kishte reaguar me të drejtë zoti Broz Simoni, i cili, në rubrikën “Komente” të gazetës internetike “Tribuna Shqiptare” të moderatorit dhe të publicistit të nderuar atdhetar të diasporës shqiptare, zotërisë Ajet Nuro, theksonte se mjaft fjalë të bukura të dialektit të gegërishtes mungojnë në fjalorin e gjuhës shqipe. Madje ai citonte edhe fjalë konkrete.
Pas këtij reagimi të zotit Broz Simoni, menjëherë më erdhën ndër mend ca rreshta të një kënge të bukur popullore të trevave të Labërisë, në të cilën figurojnë ca fjalë që nuk hasen në asnjë fjalor:
Në atë këngë bëhet fjalë për një debat të nënës me të bijën, e cila, në mbarim të ditës, kur sapo kishte rënë errësira, del nga shtëpia fshehurazi, pa lejen e nënës (se babai ishte me bagëti në mal), dhe shkon të takojë të dashurin e saj në një lëmë aty pari. Kur kthehet, nëna e pyet se ku ishte dhe e bija i tregon të vërtetën. Dhe, në debat e sipër, sipas tekstit të këngës, nëna, e inatosur, i thotë:

Ç’më thua, moj bijë, moj nure,
Ç’është ky haber që më prure,
Ç’paske bërë kështu, moj thure,
Ç’paske bërë, moj sulë, moj natë,
Do të të qortojë yt atë.

Siç shihet, vetëm në një strofë me pesë vargje, gjenden tri fjalë që nuk figurojnë në asnjë fjalor: thure, sulë dhe natë. Që të tria këto fjalë kanë të njëjtin kuptim, janë sinonimike. Me fjalë të tjera, moj thure (moj sulë, moj natë) do të thotë: moj derëzezë, moj fatkeqe, moj korbë, moj e mjerë, moj qyqe, moj e shkretë, moj e zezë.
Për “zhvarrosjen” e pasurisë leksikore të gegërishtes, ka bërë një punë të përmasave akademike zoti Mehmet Elezi, duke botuar para disa vjetësh një fjalorë të pasur me 41 mijë fjalë. Po sa e sa fjalë të dialektit të toskërishtes vazhdojnë të mbeten “të varrosura”?!
Ndërhyrja e zotit Broz Simoni, më bëri të sjell në kujtesë veprën letrare të poet-shkrimtarit të talentuar vlonjat, zotërisë Eqerem Canaj, një krijues i thjeshtë ky si e vërteta, për të cilin kritika “e madhe” letrare e Tiranës, deri tani nuk e ka thënë fjalën e vet.
Që këtu e ca vite të shkuara pata lexuar romanin “Njeriu me nofulla të hekurta” të këtij poet-shkrimtari me një individualitet origjinal. Më pas pata lexuar përmbledhjen me tregime dhe novela me titull “Legjenda e Marsidës”, librin “Romani i një urtaku” dhe tani së fundi romanin “Metastazë në blu” dhe përmbledhjen poetike “Gjethi i kuq”.
Poet-shkrimtari Eqerem Canaj e ka lidhur vërtetësinë e realitetit që përcjell në veprën e vet me shtresëzimet e një stili të papërsëritshëm që e shpërfaq me një shpirt krijues të jashtëzakonshëm. Gjuha e tij vjen e përfton disa shtresëzime stilistikore që ndërkëmbehen herë me finesën e gjuhës së latuar letrare, herë me rrëfimtarinë e pasur të gjuhës dialektore. Kësisoj realiteti shqiptar i përcillet lexuesit përmes një mjedisi gjuhësor të kristalizuar.
Në të njëjtën kohë, në veprën e tij dalin në spikamë të gjitha ngjyrimet semantike dhe ekspresive të regjistrit gjuhësor.
Veç kësaj, duhet theksuar domosdoshmërisht frymëzimi tepër karakteristik që e dallon poet-shkrimtarin Eqerem Canaj tek endet në krahët e fantazisë së tij krijuese. Frymëzimi i tij nuk është gjë tjetër, veçse një ndjesi e gjallë, një dhuratë qiellore, një rreze drite e dërguar nga Hyjnia. Si një krijues me një talent të veçantë, Eqerem Canaj mbetet poet edhe në prozë, e cila të mahnit me elegancën e saj. Frymëzimi i tij lind nga kontaktet me jetën që i nxit pasionin krijues, i cili, si prushi mes hirit, vjen e përflaket nga flladi i fantazisë.
Kjo është edhe arsyeja që në prozë-poezinë e tij çdo fjalë lind një mendim, çdo mendim na jep një tablo, çdo tablo na nxit një ndjenjë, çdo ndjenjë na përcjell një shprehje herë të hyjnishme, herë të përndezur, herë plot freski.
E reja ose e pazakonta e ndjenjave që shpreh ky autor në krijimtarinë e vet, qëndron në faktin se ai, me shprehjet, ngjasitë, ndjenjat apo tablotë që përcjell me penën e vet, i lë lexuesit gojëhapur deri në mahnitje.
Fjala ka një autoritet të jashtëzakonshëm në penën e këtij poet-shkrimtari. Sqima e tij është befasuese në përzgjedhjen e fjalëve. Fjala e tij është tërësisht e tabanit kombëtar. Krijimi i fjalëve të reja me brumin e shqipes sonë hyjnore duhet të shërbejë si shkollë për të gjithë krijuesit tanë të rinj. Pasuria leksikore që sjell në gjuhën shqipe ky autor i talentuar, duhet të tërheqë vëmendjen e Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë. Sot, për fat të keq, nuk organizohen më ekspedita gjuhësore për skedimin e fjalës shqipe. Megjithatë, qëmtimi i fjalëve të reja nga veprat e këtij shkrimtari, nuk duhet të mbetet jashtë vëmendjes së sektorit të leksikografisë të Institutit të lartpërmendur.

Santa Barbara, Kaliforni

Në gjurmët e një heroi të satirës së M.E. Saltikov-Shçedrinit

Më 27 dhjetor 2013, në faqet e gazetës “Fjala e Lirë”, unë botova një shkrim me titull: “Eqerem Canaj, një poet-shkrimtar me një individualitet të befasishëm”. Pas botimit të shkrimit në fjalë, në adresë të moderatorit të kësaj gazete, Prof. Fatmir Terziut, një intelektual i shquar ky i diasporës shqiptare në Britaninë e Madhe, një person i panjohur, me adresën elektronike gjerazi@yahoo.com, kishte dërguar mesazhin e mëposhtëm që më drejtohej mua:
“Urime Z. Eshref Ymeraj, nga Shqiperia u nise per ne Rusi, por perfundove ne Kaliforni. Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten. Por edhe gjuha shqipe ka nevoje te dale ne bulevardin e gjuheve te botes, jo te fshihet neper shpellat e Valbones e te Smokthines! Se kur erdhe ti Profesor ne Tirane, ishim vetem 200 mije; tani shpellat jane zbrazur dhe 800 mije nativet ilire kane zbritur ne Tirane, qe po shkon ne 1 milion banore. Ata tani kerkojne konvergjim te shqipes e jo divergjim dhe kerkojne te pasurojne leksikun e tyre primitiv me fjale nga gjuhet e bulevardeve te botes ku po pleqeron zotrote”.
Sapo e lexova këtë mesazh të këtij njeriu skutash të errëta, të këtij burracaku që nuk ka guximin të prezantohet me emër dhe me mbiemër të plotë, më erdhi ndër mend menjëherë një përrallë satirike e shkrimtarit rus M.E. Saltikov-Shçedrin (1826-1889), me titull “Cironka me një barrë mend”. Titulli i kësaj satire, me kalimin e kohës, erdhi e u shndërrua në gjuhën ruse në shprehje frazeologjike, me kuptimin “krijesë frikacake” ose “oportunist frikacak”. Pra, me këtë shprehje nënkuptohet një njeri, i cili, ashtu si puna e cironkës që tërë jetën e kalon në një fole të errët nga frika se mos e gëlltit ndonjë peshk i madh, ka frikë të dalë në sheshin e burrave, prandaj edhe hedh gurin e fsheh dorën.
Ky njeri i paemër, por me lepur në bark, gjykuar nga sa shkruan, qenka në mëri me mua. Kjo bie në sy menjëherë për arsyet që do t’i sqaroj më poshtë:
Së pari, mua më shtrembëron mbiemrin, të cilin, sipas Zyrës së Gjendjes Civile në Njësinë nr. 8 në Tiranë, ashtu si edhe në pasaportë, e kam Ymeri. Por ky, për inat, ma shkruan Ymeraj.
Së dyti, më përmend vajtjen në Rusi. Në Rusi unë pata shkuar si student, ku i vazhdova studimet në Leningrad gjatë viteve akademike 1959-1961 dhe mandej u ktheva në atdhe, pasi Hrushovi i preu marrëdhëniet me Shqipërinë. Atje më pati dërguar shteti, si nxënës që e kisha mbaruar gjinazin “Ali Demi” në Vlorë me rezultate shumë të mira.
Së treti, njeriu anonim bën një fluturim “pindarik” dhe thotë: “nga Shqiperia u nise per ne Rusi, por perfundove ne Kaliforni. Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten”.
Me këto që thotë, ky farë burracaku shpif në një mënyrë cinike, sidomos kur deklaron që unë paskam shfrytëzuar hapjen e Shqipërisë me botën, për të ardhur në Kaliforni. Shqipëria u hap që në dhjetor të vitit 1990, me themelimin e Partisë Demokratike dhe me shpalljen e pluralizmit politik. Unë asokohe isha në punë dhe as që më kishte shkuar ndonjëherë ndër mend të shfrytëzoja hapjen e Shqipërisë dhe të largohesha jashtë vendit. Unë kam vazhduar punën deri sa dola në pension, si pedagog, në Fakultetin e Gjuhëve të Huaja të Universitetit të Tiranës, më 1 shtator të vitit 2003. Në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, bashkë me time shoqe, Havanë, të pajisur me vizë në ambasadën amerikane në Tiranë, kemi ardhur për herë të parë për vizitë te fëmijët tanë, në qershor të vitit 2006. Me vizë amerikane kemi ardhur edhe në vitin 2008, edhe në vitin 2009, deri në maj të vitit 2011, kur u bë bashkimi familjar dhe morëm kartonat jeshilë. Edhe fëmijët e mi, Plarenti dhe Kesiana, kanë qenë studentë në Akademinë e Arteve në Tiranë dhe në Shtetet e Bashkuara të Amerikës kanë ardhur të pajisur me vizë nga ambasada amerikane: Plarenti në gushtë të vitit 1996, kurse Kesiana në gusht të vitit 1998. Këtu kanë përfunduar studimet në universitete amerikane dhe studimet pasuniversitare (master). Pas përfundimit të studimeve me rezultate shumë të mira, janë punësuar menjëherë. Plarenti ka marrë pasaportë amerikane, kurse Kesiana ka marrë kartonin jeshil dhe pret të marrë pasaportën. Pra, gjithçka brenda rregullave të legjislacionit amerikan
Prandaj, fjalinë “Zgjuarsi, shfrytezim i hapjes se Shqiperise me boten”, ky frikacak që trembet nga hija e vet, le ta përdor në adresë të dikujt tjetër. Madje, po të ketë këllqe, le të flasë konkretisht dhe pikërisht për ata persona që e shfrytëzuan hapjen e Shqipërisë dhe, si anëtarë delegacionesh, të pajisur me vizë dhe me biletë me paratë e shtetit, e braktisën vendin dhe kërkuan strehim në Evropë apo në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.
Së katërti, në figurën e këtij njeriu me lepur në bark, prehet një enverist i kulluar, brenda të cilit zieka urrejtja për të gjithë ata bashkatdhetarë që kanë lënë viset ku banonin dhe janë dyndur drejt qytetit të Tiranës apo në rrethinat e saj. Madje, në qëndrimin ndaj këtyre bashkatdhetarëve, ky pjellë e skutave të errëta, zbulon lakuriq edhe racizmin e vet të papërmbajtur, duke i etiketuar ata si njerëz të shpellave. Me këtë fyerje që u bën bashkatdhetarëve të vet, ky njeri i paemër e zbret veten në nivelin racizmit të shovinistit të tërbuar Vuk Drashkoviç në qëndrimin ndaj popullit shqiptar të Kosovës. Politikani shovinist dhe racist rus, Vladimir Zhirinovski, në një material të botuar në faqet e internetit me titull “Një Kosovë në Rusi (një parashikim për të ardhmen e Rusisë), shkruan:
“Vuk Drashkoviçi, dikur pati shkruar një libër interesant me titull “Konsulli rus”. Në atë libër ai, ndër të tjera, rrëfen se si në fshatin e tij të lindjes që shtrihej në territorin e Kosovës, në vitet ’30 të shek. XX, kishin ardhur dy shqiptarët e parë. Vogëlushi madje nuk e dinte se kush ishin ata dhe linte mendjen që ata hanin me dorë, visheshin me zhele, banonin në një harvallinë të braktisur, bënin punë të çfarëdollojshme, nga më rraskapitëset, sa për të nxjerrë ndonjë kacidhe. Këta “arbanasë”, siç i quante gjyshja e Vukut, vogëlushit i dukeshin si gjysmëkafshë ekzotike interesante.Po e përsëris: pas tridhjetë vjetësh, shqiptarët në Kosovën serbiane përbënin shumicën e popullsisë. Tani të gjithë e dinë se si përfundoi kjo histori pas tridhjetë vjetësh. Ama ajo pati filluar me dy “arbanas” qesharakë” (Citohet sipas faqes së internetit “Сайт Россiу.ru” në gjuhën ruse).
E kuptoj që politikani Zhirinovski dhe sivëllai i tij serb Vuk Drashkoviçi, nuk mund të rrinë dot pa shpifur kundër shqiptarëve. Por edhe shpifja duhet të ketë njëfarë karari. Për dijeninë e shovinistëve Zhirinovski e Drashkoviç dhe të këtij shqiptari të paemër që bashkohet me korin e tyre racist, shqiptarët nuk ia kanë lejuar kurrë vetes të vishen me zhele. Për më tepër, shqiptarët kurrë nuk kanë banuar nëpër harvallina. Ata shqiptarët e Shqipërisë Veriore, prej nga qenkëshin “shpërngulur” ata dy “arbanasët” e gjyshes së Drashkoviçit, nuk ua kanë pasur kurrë idenë harvallinave, se ata kanë pas banuar në kulla prej guri, brenda të cilave ka mjedise për të hedhur valle. Në qoftë se njeriu i paemër nuk e di se ku kanë banuar shqiptarët e Valbonës, le të marrë mundimin dhe të bëjë një udhëtim turistik në ato vise dhe të njihet nga afër me kullat e tyre të bollshme, në mënyrë që të bindet se ata nuk kanë jetuar kurrë nëpër shpella, as në kohët e kahershme. Shqiptarët e Smokthinës, po ashtu, kanë jetuar dhe vazhdojnë të jetojnë në shtëpi prej guri të skalitur, të cilat bien në sy që së largu me bardhësinë e suvasë, të lyer me sherbet gëlqereje.
Në një këngë të vjetër labe, të krijuar në periudhën e kryengritjeve kundër Reformave të Tanzimatit, të udhëhequra nga Zenel Gjoleka, Tafil Buzi dhe Hodo Ali Nivica, thuhet:

Nga do ta shkojmë Tafilë?
Mespërmes Labërinë.
Kur Kaloi nëpër Smokthinë
Pyeti miku për miknë:
Ku e ka Cania shtëpinë?
Te porta me llamarinë,
Kullat e bardha në brinjë,
Për së largu zbardhëllijnë.

Prandaj është e turpshme për këtë njeri të pa emër që i fyen rëndë shqiptarët e Valbonës dhe të Smokthinës, duke i vlerësuar si njerëz shpellash.
Këtij enveristi të thekur, me sa duket, i qan zemra për periudhën e sundimit komunist të Enver Hoxhës, kur banorët e zonave të thella, shteti nuk i lejonte të zbrisnin jo vetëm nëpër qytete, por as të kalonin me banim nga njëri fshat në tjetrin. Ajo ishte periudha e bujkrobërisë komuniste, sepse mbarë populli shqiptar ishte pronë e parisë së lartë sunduese. Kjo është edhe arsyeja kryesore që njeriu i paemër ngrihet kundër parimit të lëvizjes së lirë të njerëzve, parim ky që përbën njërën nga të drejtat themelore të individit në kushtet e pluralizmit politik në një shtet demokratik. Harron ku njeri trulajthitur që në Greqinë fqinje, me një popullsi prej afërsisht 10 milionë banorësh, gati gjysma e banorëve të saj janë të grumbulluar në Athinë dhe në rrethinat e saj?
Së pesti, njeriu i paemër, e kuptuaka hapjen e Shqipërisë me botën, të shoqëruar me ndotjen e gjuhës shqipe me fjalë të huaja të panevojshme. Prandaj edhe vetë i përdor ato në vend të fjalës shqipe: native - në vend të fjalës rrënjës, vendas; divergjim në vend të fjalës largim; konvergjim - në vend të fjalës afrim.
“Respektin” ndaj gjuhës shqipe, ky farë burri e treguaka edhe në drejtshkrimin e saj, çka duket qartë në mesazhin e lartpërmendur, ku shpërfill krejtësisht shkronjën ë. Me siguri që qenka në një mendje me një gup ndërakademikësh që kërkojnë të shkallmojnë themelet e kodit drejtshkrimor të gjuhës shqipe.
Eshtë mirë që njeriu i paemër të heqë dorë nga shpifjet, të cilat i ka renditur kundër meje dhe kundër bashkatdhetarëve të mi në mesazhin që i ka dërguar Prof. Fatmir Terziut. Sepse shpifja, sipas një fjale të urtë, është zeja kryesore e njerëzve frikacakë. Me këtë rast, këtij burracaku të rëndomtë, dëshiroj t’i kujtoj një thënie të artë të politikanit dhe të diplomatit të njohur francez, Talejranit (Charles Maurice de Talleyrand-Périgord - 1754-1838):
“Në këtë botë ka një armë më të tmerrshme sesa shpifja: kjo armë është e vërteta”.

Eshref Ymeri
Santa Barbara, Kaliforni

" Kujtime të përjetuara" të Fatosh Voshtinës ( esse)

Kolonelit ka kush t'i shkruaj




Nga Përparim Hysi

Jam i ndërgjegjshëm që po bëj pak "plagjiat": po i "vjedh" titullin romanit të Markesit "Kolonelit nuk ka kush t'i shkruaj". Në të vërtetë, edhe libri për të cilin do të bëj një rencencë të shkurtër ka për autor një kolonel: Kolonelin në lirim Fatosh Voshtina. Ndërsa kolonelit të Markesit nuk ka kush t'i shkruaj, këtij tonit jo ka kush i shkruan, por nga vlerat që ka, sado që ka gati tri dekada në pension, por, siç mendoj unë, duhet zënë radha për t'i shkruar.

* * *
Kur shkruaj kështu, ky nuk është një gjykim subjektiv me apriori. Jo. Ka shumë arsye për t'i shkruar këtij ushtaraku që është aktiv dhe sot e kësaj dite. Libri që botoi në këtë fundviti që kaloi, është si një almanak ku përmjet shkrimeve të vet autorit, del si në një ekran të madh, gjithë jeta e tij. Nga fëmijëria e deri në ditët e sotme. Që të rrokësh vlerat e këtij koloneli, duhet ta përfytyrosh veten sikur je ulur diku me sytë ndaj një ekrani të madh. Sekuencat të shfaqen ngadalë dhe ke si në pëllëmbë të dorës jetën e një njeriu, gjurmët e të cilit në jetë, janë të tilla, që nuk i zhduk koha. Që në fëmijëri, ai sikur është shquar nga bashkëshokët: në shkollën fillore për një vit mori dy klasë. I vogël, qe "Debatikas" dhe,mandej, luftoi me armë në dorë për çlirimin e vëndit.
Në shkollën ushtarake "Skënderbej" i shkëlqyer. Dërgohet në akademi ushtarake në Bashkimin Sovjetik dhe mbaron po "atliçno"( shkëlyeshëm). Pa u mbushur mirë me frymë, rikthehet për së dyti në akademi tjetër dhe po shkëlqyeshëm. Kthehet në Shqipëri dhe emërohet në detyra me rëndësi. Fokusi i studimeve të tij, ka qenë ajo për ndërtime detare dhe, kjo qe arsyeja që në mars të vitit 1958 emërohet drejtor i drejtorisë së riparimeve të anijeve. Me detin,anijet, nëndetëset është e lidhur jeta e tij.

* * *
Fatosh Voshtina nuk qe vetëm student honor, por një ushtarak që punës i rrinte mbi kokë. Dijet e shkollës nuk qenë "luxs", si spaleta karshillëku, por duke i vënë në jetë këto dije, ai e bëri beli së bashku me kolegët e vet, në atë kohë kur vëndi ynë, sfidoi fuqinë më të madhe ushtarake jo vetëm të krejt Lindjes , ku na hodhi era, por një nga fuqitë ushtarake më të mëdhatë në botë: atë të BS dhe "Traktatit të Varshavës". Në për lexuesin shqiptar, heroizmi i marinës luftarake shqiptare, është i njohur dhe përmjet filmit "Ballë për ballë", unë dua të shtoj,se pikërisht, Kolonel Voshtina është një nga ata kuadro të ndenja të asaj kohe. Ai ka patur një detyrë me rëndësi dhe, për hir të interesave të Atdheut, ka shkelur dhe mbi parime vetiake. Sakrifikoi miqësinë me oficerin rus (kishin vajtje e ardhje familjare) dhe mbrojti interesat e Atdheut.
Ai e njeh mirë atë "përplasje" ruso-shqiptare dhe tregon as duke zmadhuar,por as duke minimizuar të gjithë ato ngjarje aq të mprehta të asaj kohe.
Pse ka qenë i tillë, nga ana e partisë dhe Ministrisë së Mbrojtjes ka qenë i vlerësuar. Në vitin 1964- 1969 emërohet Drejtor i K.R.A.F.-it dhe përgjegjës i grupit për riparimin e nëndetseve. Në shtator 1969 Drejtor i Drejtorisë së Industrisë Ushtarake. Në vitin 1975 Drejtor i Uzinës së Tankeve. Në vitin 1986 ka dalë në pension.

* * *
Koloneli ynë ( më lejoni ë ta quaj të tillë) ka një biografi të shkëlqyer pune. Ai, për punën që bënte, i është dashur që të shoh ballë për ballë dhe jo "pas perdeve" gjithë atë kohë të përleshjes së madhe . I përhkruan si një dëshmitar autentik të gjitha momentet ( të nxehta e të ftohta) dhe, tek tregon, ruan një qetësi olimpike. Nuk ka nevojë që t'i japë penës revan. Përkundrazi. Koloneli ynë "nxehet" kur lexon shkrime të shkruara si "kaluar mbi kalë". Atëherë, ngrihet e polemizon, sa me fjalë,aq me dokumente autentike. Me penë ai do t'u thotë "ndal" të gjithë atyre që duan të flasin për diçka që nuk e dinë. Jo vetëm "përleshet" me ta, por i vë poshtë. Në një farë mënyre, Kolonel Voshtina, vjen në polemikat e tij si ai prifti i proverbave,që vinte nga pazari, por ç'kishte pazari, fliste priftëresha që nuk kish qenë fare në pazar. Rusët kanë një porverbë që i shkon për shtat figurës së Kolonelit. Proverbi thotë kështu: "Kur kuajtë nuk janë të tutë, karroca të ecë me ngutë". Koloneli është "ujk i vjetër deti", një far Haxhi Aliu i kohës sonë. Ai ka patur të tijët: edhe kuajtë, por dhe karrocën. "Priftëreshat" qofshin dhe ato me grada shkencore në polemikën me kolonelin, dalin të mundur, se faktet janë shumë kokëforta.

* * *
Ka dhe arsye të tjera "për t'i shkruar" këtij Koloneli. Gjatë detyrave me rëndësi që ka patur, për hir të punës, ka njohur figura të tilla,si: Hrushovi, Mao Ce Duni, ÇU En Lai, Ten Hsia Pin,Otto Grotevoll apo marshallë admiralë ku ka qenë ose përkthyes,ose shoqërues i tyre. Flas për të huajtë, po për tanët e ka çuar puna me afrë gjithë udhëheqësti shqiptar nga E. Hoxha e Co... Për secilin prej tyre, ka pasazhe që një lexues pasionant ndalon dhe formon një opinion të caktuar. Vetëm po t'i rreshtosh këta persona historikë që ke takuar në momente të ndryshme,sheh se ke të bësh me një kolonel që ke pse t'i shkruash. Në libër ka dhe momente të tjera ( copëra nga jeta familjare), ku pjesa më e dhimbshme është ajo me bashkëhorten e ndjerë të kolonelit, Fiqon aq të mirë. As koloneli nuk ka qëndrurar gjatë në këto momente aq prekëse. Por një gjë duhet theksuar: e ndjera ka ndërruar jetë qysh në vitin 1986 dhe koloneli nuk e ka ndërruar dashurinë e parë dhe të vetme. Edhe kjo është një arsye madhore për t'i shkruar. Ai është gati 85-jeç dhe të jep përshtypjen e një 70-vjeçari. Nuk ke se si mos çuditesh me këtë portret prej ushtaraku të vërtetë. Tek rreshtoj, disa nga "bëmat" etij, nuk kam se si mos qëndroj dhe tek një "handikap" në biografinë e tij. Ka gjetur në dosjejn e tij, të shkruar e zezë mbi të bardhë, me dorën e ish-kryemnistrit dhe,më pas,edhe ministër i mbrojtjes, Mehmet Shehu: - ... të suverjohet?!!! Qe koha e "gjuetisë së shtrigave". Qe me fat, shpëtoi për qime! Dhe tek e jeton "shekullin e tij", ai shkruan, polemizon dhe duket sikur i hanë duarët për "sherr". Bën apologjinë e kohës, herë me dokumntete dhe herë saj kujtesës brisk. Pra, koloneli ynë, bën një "çlodhje aktive" e të bukur.
Besoj se ia vlen që t'i shkruash një koloneli të tillë, Markesit i mohova vetëm ndajfoljen s'(nuk) dhe do ma falë këtë "vjedhje" të vogël.

Tiranë, 4 janar 2014

1914...100 VJET MA PARË...

Përgatiti: Fritz RADOVANI

1914...100 VJET MA PARË...

NGA  AT GJERGJ FISHTA OFM:

At Gjergj Fishta OFM (Grafikë nga FRadovani 2010)

NJË  GJAMË  DËSHPËRIMI

Mbaroi Malcija! Lekë ma sot nuk ka; 

                   Nuk ka ma burra, qi, me drrasë t’ krahnorit

          Mburojë me i ndêjë Shqypnis. Anmiku shkjá

          Mbas sodit s’ ka pse dron mâ prej Malcorit:

          Malcori asht thye; e, i dbuem ai me trathti,

          Pa Atme sot ka mbetë, pa plang, pa shpi!

2. N’ shpi t’ tij, po, djepat asht tu’ i lkundun shkina;

          Arën e tij asht shkjau tu’ e lavrue,

          E ushtari i Malit t’ Zi ‘dhè, kualt stervina

          Per ata Kryqa t’ bekuem i ka pengue,

          Nen t’ cillët pushojn, heu! Njata trima – rrfé

          Qi bindën shekllin tue luftue p’r Atdhé.

3. O natë e kobshme! Natë tri herë mizore,

Natë e mnershme, si nata e fundit t’ ferrit,

Pse ti shtekun ia çile ushtris gjaksore,

Qi, strukë nen t’ zezen mblojë trathtare t’ territ,

Burrat e dheut do t’  xêtê n’ gjumë pështetun,

Porsi n’ strofull luani xêhêt fjetun?!...

          4. E ju, ‘dhè hyj t’ shkelzyeshem, qi pre’ Empirit 

Përmallshem tue fërfllue me dritë t’ kullueme,

          Porsi sy Zotit, vreni m’ sharte t’ nirit,

          Ju, edhe ketë kob e ketë dhuni t’ shemtueme

          E kini pa tu’ ndodhë n’ mjedis t’ njerzimit,

          E me gjith kta nuk jeni shkimë mjerimit?...

5. Po a kjo asht e Drejta, qi n’ ketë shekull fiset

E popujt rregullon e i mban ndër caqe?

Anmikut t’ njimijë vjetve me i lshue viset

Sa herë t’ perligjuna me luftë e gjaqe....

Mallkue kjoftë hera, n’ t’ cillen shkjau pik’ s’ parit

Vuni kambën dhunuese m’ tokë t’ Shqyptarit,

          6..E mallkue kjoftë Evropa! Até e vraftë Zoti,

          E e shoftë me fise, popuj e qytete;

          Edhè premtoftë qi, dersa t’ endet moti,

          Kurr lufta mos iu daftë per tokë e dete;

          Selit e saja grimë me grimë u theshin;

          Me gjak t’ popujvet t’ vet sunduest iu ushqeshin.

7. Pse krahët pa dhimbë Shqypnis kshtu me ia thye

E prej Lirijet me ia ndalun hovin?

Gopsija e kùj n’ Malci ka mujtë m’ u ushqye?

Po a Hoti e Gruda mund t’ a mbajn Moskovin?

Nuk duhet, jo, qi t’ mkambet Shqyptarija:

Qé pse po i lshohet Malit t’ Zi Malcija.

8. O gjak i atyne burrave fatosa,

Qi per Liri t’ Malcis kullove rrkajë,

Vlo, vlo, ti sot qi maleve u erdh sosa,

E para fronit t’ Perendis me vajë

Lyp gjyq mbi do Kaina t’ kunoruem,

T’ cillët kombin t’ onë po duen me e pa t’ sharruem!

          9..Me parsme tona n’ ata t’ hershmet mota

          Mburojë iu bam Evropës, pa dijtë shk’ asht tuta,

          Atëbotë, kur pallen Skanderbeg Kastriota

          Siellte si rrfeja, e permbi shtroje t’ buta

          U dridhte nji Sulltan, qi njaso here

          Bante m’u dridhë boten mbarë prej mnere.

10. Po, na tue dredhun si dragoj çelikun,

          Shtekun me kurma Shqyptarësh ia xume

          Tartarit, e pre’ Evropet larg rrezikun

          Per disa kohë e mbajtëm: e poshtnume

Por kurr Evropa n’ ndihmë nji ushtar s’ na nisi;

          Kurr punët mbas fjalvet, qi na dha, s’ ujdisi.

11. E kur per pesqind vjet na nder veriga 

          Ngelem t’ robnis, nen themer t’ huej tue kja,

          E ‘i mijë dhuni mbi né e ‘i mijë punë t’ liga

          Na reshte anmiku, tue na nxitë pa da,

          N’ harresë Evropa edhe m’ atëherë na qiti

          E doren kurr ajo n’ kob t’onë s’ na ngjiti.

12. Por, ani, jeta pse sa u nis me u endun,

          Ndera mbi shekull dhunë gjithmonë asht kthye,

          E t’ miren nieri kurr s’ t’ a ka permendun,

          Sa t’ keqen punë me t’ cillen t’a keshë fye;

          Si edhè ma t ’shumen, miq s’ gjen nieri i shkretë,

          Kur skami e kobi t’a ket mblue n’ ketë jetë.

          13. Veç sot pse Evropa, sot qi asht t’ gjith uzdaja

          Se Shqyptarija e Lirë del zojë n’ vetveti,

          Pse sot Evropa, - do Mbretni të Mdhaja –

          Duen me e ngushtue kah toka edhe kah deti,

          E m’ vende t’ ona duen qi shkjau të shklasë

          E fisi i Shqypëtarit n’ dhé t’ humbasë?

14. O Zot i lum, qi vetem n’ dorë Ti i kè

          Shartet e popujve e mbretnive t’ tana,

          E gja pa hiri kurr Ty s’ t’ ndodhë mbi dhé,

          As nalt mbi qiellë, ku shndrisin dielli e hana,

          Deh! Ti, i Pushtetshëm heret si né e vona,

          Shih e gjyko mbi gjith kto kobet t’ona.

Shkoder 1914.
Komenti u përgatitë nga At Viktor Volaj, në vitin 1941, botue me titull“Lirikat”.

Me 16 Prill 1914, natën pa hanë, Mali i Zi sulmon Hotin e Grudën, tue djegë, plaçkitë e tue krye gjithfarë përdhunimesh. Zana e idhtë e Poetit shpërthen atëherë furishëm kundër anmikut jetik dhe kundër Evropës së padrejtë. Asht nji ndër ma të fuqishmet lirika të Fishtës.

U botue herën e parë në “Hylli i Dritës”, Maji 1914.

1.Mbaroi Malcija!...: Malësia e Madhe, e cilla shpesh përdoret edhe pa mbiemën.

Megjithse Malazezët nuk pushtuen tjetër zonë veç Hotin e Grudën, me të drejtë Poeti thotë se humbi Malësia, pse Hoti e Gruda janë bajrakët e parë në Malësi e Hoti prini ndër lufta. – Lekë: Kështu thirrën malësorët e Malësisë së Madhe. – me drrasë t’krahnorit: me parzëm; Drrasa e krahnorit asht pjesa e krahnorit ku lidhen brinjtë. – Anmiku shkja...s’ka pse dron: Malësorët ishin kurdoherë nji pritë e fortë kundër sllavëve qi donin të pushtonin Shqipninë. – i dbuem: i karmuem, i qitun jashtë; - pa plang pa shtëpi: pa truell pa strehë banimi. Në këte rasë 575 shtëpi të Hotit e Grudës ikën e lanë vendet e veta, për mos me jetue nën sllavë. Këto dyndje janë kenë të vazhdueshme edhe ma vonë.

2. lkundun: përkundun. – tue lavrue: tue e thye, tue e punue tokën. – pengue: lidhë. – Qi bindën shekullin...: Të cillët çuditën mbarë botën tue luftue në vitët 1911-1912 kundër Turqve të Rinjë.

3. strukë nen t’zezen mblojë trathtare t’territ: Me 16 prill natën, Mali i Zi rrethoi Malësinë me 12 bataljone, tue i gjetë Malësorët në befasi. Poeti i krahason me luanin e xanun në strofull fjetë.

4. t’shkelzyeshem: t’shkelqyeshëm, vezulluesa. – pre’ Empirit: pjesa ma e naltë e qiellit. – permallshem: mallëngjyeshem. – tue ferfllue: tue vezullue, tue shndritë. – vreni m’sharte t’nierit: kundroni fatet, punët e njerzimit.

5. viset: krahina; t’perligjuna me luftë e gjak: të shperblyeme, të mbrojtuna me luftë të përgjakun.

6. E mallkue kjoftë Evropa...: “Kjo namë ngjiti me të vërtetë! Mbas tre muejsh, me 28 Korrik 1914, shpertheu ajo luftë e tmershme, e quejtun Lufta e Parë Botnore, e cilla zgjati deri në Nandor të vitit 1918. Në ketë luftë mbetën dhetë miljon të vdekun. Kjenë shkretnue vise, vorfnue shtete, rrxue dinasti të vjetra, as nuk muejt me i prue botës nji paqë të qendrueshme, por shqetësoi zemrat e popujve me traktate të dhunëshme, tue kallë luftën e sotme.” (1941). 

7. E prej Lirijet ...: Me ia ndalue vrapin qi don me marrë kah Liria. – gobsija e kuj në Malësi...: Me kenëse nuk janë vende të frutëshme as Hoti as Gruda për me mëkambë Malin e Zi, asht politika shoveniste ruse e Moskovit qi çon peshë klysht e sajë, me pushtue e me shue Shqypninë. Poeti zbulon haptë politikat pansllaviste kundër Shqipnisë.

8. sosë: mbarim. – Kaina të kunorzuem: Gjaksorë të kunorzuem; kryetarët e mbretnive, me ketë emen Poeti përmbledhë shtetet qi kundërshtojnë Lirinë e Shqipnisë. – t’ sharruem: të humbun.

9. pallen: shpatën. – shtroje të buta: Poeti paraqet luksin e ambjentit oriental.

10. tue dredhun: tue vringllue. – Tartarit: Me ketë emen quen në përbuzje Turqit e Azisë.

– e poshtnueme: e poshter, për mos mirënjohjen ndaj Shqyptarve, qi kjenë pararojë e sajë.

Tue u bazue ç’prej fakteve historike të luftave të Skenderbeut, asnjëherë Evropa nuk ka mbajë asnjë premtim në lidhje me Shqipninë.

11. ngelëm: mbetëm. – reshte: bante, shkaktonte tue na nxitë, tue na mundue.

12. sa u nis me u endun: porsa xu fiell, porsa filloi. – skami e kobi: vorfnija e mjerimi.

13. Qyshë nji strofë ma përpara Poeti vé në dukje se shpesh ndera kthehet me dhunë në ketë botë dhe e mira harrohet. Megjithkëte nuk i mbushet mendja pse Evropa, pra: do Mbretni të Mëdhaja, tash qi të gjitha shtetet e Ballkanit kanë dalë me vete dhe Shqypnisë i asht dhanë Pamvarsija, kërkojnë me e cungue.

14.O Zot i lum....Kjo lutje shpërthen krejt e natyrshme prej zemrës së Poetit. Kundër dhunës e padrejtësisë së bame Shqypnisë thërret Hyjin Gjyqtar, qi të gjykojë mjerimet e kombit.

- pa hiri: pa dije, pa pritë e pa kujtue, pa pritmas, pa dashje. – heret si n’e vona: gjithmonë i Pushtetshëm, në të gjitha kohët i Pushtetshëm.

***

Shenim FR: Botohet në 100 vjetorin e padrejtësive ndaj Popullit Shqiptar.

Melbourne, Janar 2014.

Stalini hiqet, Hoxha ngrihet

Nga Mimoza Dajci

Qyteti i Telavivit hoqi nga nje shesh kryesor i tij monumentin e diktatorit sovjetik Josif Vissarionovich Stalin. Megjithese ishte goditur e demtuar disa here, perseri nostaligjiket e kishin restauruar.
Statuja e Stalinit hiqet, ndersa statuja e figura e diktatorit Hoxha ne Shqiperi ngrihet nga nostalgjiket e tij, te cilet pretendojne jo vetem ta ngrejne sa me lart, por edhe ta quajne hero kombetar.


Shqiperia njihet si vendi qe perjetoi diktaturen me te eger ne Europe, ndersa ata qe perfituan nga ai rregjim e nuk pesuan persekucion politik kerkojne ta rringjallin me zor. Shume pankarta te tij manifestohen ne tubimet e te majteve e partise komuniste ne Tirane e rrethe te tjera. Me ka rastisur nje here ne Tirane tani vone, te shikoj nje proteste te tyre me foto te Enver Hoxhes. U shtanga, nuk i besova syve. C'po ndodh keshtu thashe me vete. Ne vend qe ky vend te shkoje perpara akoma kthehet e ngre lart pankarta me figuren e atij qe shuajti mijra njerez neper burgje e kampe internimi. Qe ndau prindet nga femijet, e burrat nga grate, vetem e vetem duke ushtruar dhune, krime e luften e klasave. E sot perseri pasuesit e tij neper festa dalin si triumfatore me portretin e tij.
Koha per vete Rusine nga Hoxha merte leksionet e komunizimit ecen perpara duke e hedhur ate ne koshin e plerave, ndersa Shqiperia me nostalgjiket e saj ecen mbrapa me foton e tij.
Eshte per te ardhur keq qe kane kaluar me teper se cerek shekulli e ne vendin tone njerezia nuk jane ndergjegjesuar akoma per ate periudhe qe quhet me te drejte si diktatura me e eger ne rajonin Europian. Ne si Organizate e Gruas Shqiptare Amerikane "Shprese & Paqe" me qender ne New York, ngreme zerin e protestes per cdo inisiative qe vlereson figuren e diktatorit Hoxha, apo shpalljen e tij hero kombetar.
Sa nena e gra u pushkatuan me gjyqe e pa gjyqe. Sa vajza e motra shqiptare nuk arriten te krijonin familje e te beheshin nena per femijet e tyre, por u torturuan nga xhelatet e burgjeve shqiptare ne kohen e komunizmit, e akoma plaget e tyre nuk jane mbyllur. Edhe shume gra ruse u denuan e internuan per agjitacion propagande, edhe pse nuk e kishin kryer nje veper te tille.
Atehere per cfare duhet ekspozuar me germa kapitale e figura madheshtore nje diktator i tille. Apo ndoshta ata jane pro edhe vrasjes qe, nje i cmendur kreu tani vone ne Korene e veriut, ku te gjalle hodhi mes bishave te egra njeriun e tij te familjes, i cili e ngriti dhe e beri president te vendit. Shtepia e Bardhe kete krim e quajti edhe nje shembull tjeter te brutalitetit ekstrem te rregjimit ne Korene e Veriut nga diktatori Kim.
Monstra e Korese se veriut ne kete shekull te ri, ne vend qe te punojne per paqen e demokracine ne bote vret njerez te pafajshem, e shqiptaret rringjallin diktatoret e ngjashem ne karakter e krime me Hitlerin dhe Milloshevicin.

Janar 2014