Serbia i ka borxh Kosovës territor rreth dy Kosova (1804 – 1878)

Libri Historia e shteteve dhe e të drejtave të popujve jugosllavë bot. Beograd, përkth. Prishtinë 1979 grup aut. serbosllavë f. 7 shkruan : Në gjysmën e dytë të shek. VI fiset sllave gradualisht e populluan edhe krahinën e Alpeve Lindore ; në decenien e fundit të shek. VI ata kishin arritur deri në vijën nga burimi i Dravës deri në Danub. F. 329 Në propozim të autorizuarit austriak kufijtë e Serbisë u zgjeruan; Serbisë iu bashkëngjitën edhe 4 qarqe; i Nishit, Pirotit, Vrajës dhe i Toplicës, kështu që ndër të tjerët, në kuadrin e shtetit serb hyjnë edhe Piroti dhe Vraja. F. 403. Me vendimet e traktatit të paqes së Berlinit (1878) territori i Malit të Zi u zgjerua dukshëm . Ai gati u dyfishua …. Mali i Zi fitoi edhe disa qytete (Nikshiqin, Podgoricën, Spuzhin, Koloshinin, Ulqinin). Ngjashëm shkruan edhe libri Crna Gora i Boka Kotorska aut. Vuk St. Karaxhiq bot. Nolit Beograd 1977 f. 9.

Libri Srbija Zemlja i Stanovnistvo ( Serbia Shteti dhe Popullsia) aut. Feliks Kanic bot. në serbokr. Beograd 1986. F. 5 Më 1878 me vendimin e Kongresit të Berlinit qarqet : Nishi, Piroti, Vraja dhe Toplica iu bashkëngjitën Serbisë dhe kryesisht në çdo pikëpamje ishin terra incognita dhe për hulumtuesit e huaj në një mënyrë mbetet kështu deri tash. F. 126 Aleksinci ra në duar të serbëve me 1833. Qeveria turko-shqiptare nga Aleksinci u hoq në vitin 1833. F. 238 Fillimi i shek XIX Leskovci ishte qendër e pashallëkut të madh, kufijtë e të cilit përfshinë edhe qarqet e larta: Kryshevcin, Çuprinë dhe Aleksincin (që nga viti 1833 i takojnë Serbisë). F. 251 Në tërë luginën e Veternicës para vitit 1878 kishte shumë fshatra shqiptare nuk mbeti asnjë shqiptarë, të gjithë u shpërngulën në territoret turke. F. 293 Më 1858 edhe ana e djathtë e Moravës kishte 11 fshatra të pastra shqiptare. F. 294 Më 1858 Prokupja kishte 500 familje myslimane (shqiptare ), 300 kristiane, 10 hebreje 20 rome. Më 1877 kishte 620 familje shqiptare – çerkeze, 36 rome, 325 shtëpi serbe, 3 hebreje. F. 298 Deri më 1878 Lugina e Toplicës ishte e mbuluar gati kryesisht me fshatra shqiptare. F. 311 Më 1877 në Kurshumli kur erdhën serbët këtu gjetën vetëm 2 të krishterë. Kurshumlia merret nga serbët me 19 janar 1878. F. 317 Qeveria serbe me të gjitha mjetet u përpoq ta populloj qarkun e Toplicës të cilin më 1878 e morri gati të shkretuar, në 2839 km² të tij, në vitin 1905 u regjistruan në 37 komuna me 341 vendbanime me 102.954 ban.( 36 ban. në 1 km²), Kosanica ( 19 ban. 1km²).
Libri Istorija Srba Kulturna Istorija Knjiga aut. K. Jireçek, J. Radoniç bot. Beograd 1978, në serbokr. f. 7 shkruan: Qyteti Nish nuk përmendet kurrsesi në episkopinë serbe në shek. e XIII-XIV veçse më 1336 përmendet si vend i Bullgarisë kralevine.

Në Enciklopedinë e Jugosllavisë 1, A – Bib bot. Zagreb 1984 në gj. shqipe f. 206 shkruan: Kosova prej vitit 297 ishte pjesa qendrore e Dardanisë….Krishterimi këtu ishte herët i pranishëm. Hierarkia kishtare ekziston prej shek. III (me ipeshkvin në Ulpianë). F. 638 shkruan : nga turqit më 06.04.1867 iu dorëzuan Knjaz Milloshit çelësat e qytetit të Beogradit.
Nova Enciklopedia I, A – K bot. V. Karaxhiç Beograd 1977 f. 34 në serbokr. shkruan: Shqiptarët popull i vjetër i Ballkanit, afër 3 mil. jetojnë në Shqipëri, në Jugosllavi ka mbi 1 mil. 300 mijë, një numër në Greqi, Bullgari, Rumani, SSSR, Itali, në Lindjen e Afërme në veri e në jug të Amerikës. F. 689 Ilirët (Ilirikum) emërtim antik në Ballkan që nga deti Adriatik deri në Moravë dhe prej Epirit deri në Danub. F. 929 Kosova e banuar qysh në kohën e neolitit. Në Kosovë shqiptarët janë shpërngulur gjatë luftës së parë e dytë serbe. 1918 Kosova iu është bashkangjitur SKS-së. Në LDB nga Kosova kanë marrë pjesë 50 mijë luftëtarë, Kosova 1945 iu është bashkangjitur Serbisë. F. 459 Territori Grek u zgjerua kah Epiri dhe Thesalia…

Jugoslovenski Leksikografski Zavod A – Z – Zagreb 1974 në serbokr. f. 500 më 1912 Kosova iu bashkëngjit Serbisë me vendimin e marrëveshjes paqësore të Londrës 1913, ashtu me 1918. Kosova në LDB ka dhënë 50 mijë luftëtarë. F. 922 serbët në shek. IX janë kristanizue. Fundi i shek. XVIII shumica e serbëve në shtetin turk kanë qenë të grumbulluar në pashallëkun e Beogradit. 1876 Serbia ka qenë e dërmuar, mirëpo me ndihmën e Rusisë në luftë çliroi vendet Nish, Pirot, Leskovc dhe Vrajë. Në kongresin e Berlinit (1878) Serbia fitoi pavarësinë e plotë. F. 335 Në paqen e Jedrenit 1829 Turqia i njeh pavarësinë Greqisë. Greqia më 1864 fiton nga B. e Madhe ujdhesat e Jonit, prej Turqisë 1878 fiton Thesalinë, gjatë L. Ballk. 1912-13 Greqia fitoi Kretën, Epirin pjesë nga Maqedonia e Trakia.

Libri Kosovo nekad i danas ( Kosova dikur e sot) grup aut. serb e shqiptarë bot. Beograd 1973 f. 416 shkruar serbokr. e shqip shkruan: Graçanica e tashme xhindet në themelet e një kishe më të vjetër, në të cilën ka qenë selia e ipeshkvisë së Lipjanit. Kisha e Graçanicës objekti më i vjetër i konstatuar është themeli i bazilikës tri pjesësh të Bizantit të hershëm. Në gërmadhat e kësaj bazilike mbreti serb Uroshi I (1243-1276) e ndoshta edhe i ati i tij Stevan Përvoveçani dhe xhaxhai Sava Nemanjiç, kanë ndërtuar edhe një Kishë. F. 399 po ashtu shkruan edhe për Patrikanën e Pejës dhe f. 404 për Kishën e Lëvishkës etj. siç shkruan edhe ak. M. Krasniqi në librin Rrënjët tona etnike, Prishtinë, 2002 f. 219-220 Graçanica, Patrikana e Pejës, Levishka në Prizren etj. këto janë ndërtuar në kohën e sundimit bizantin para ardhjes së serbëve. Po aty f. 250 Perandoria e Car Dushanit në shek. XIV përfshinte Shqipërinë një pjesë të madhe të Greqisë dhe një pjesë të vogël të Bullgarisë. Por kjo perandori nuk zgjati as 10 vjet dhe u bë copë e grimë …..Në mënyrë të njëjtë dhe objektive shkruhet edhe në disa libra tjera serbokroate dhe te tjera të huaja. Nga këto padrejtësi sot më shumë ka shqiptarë në botë se në Ballkan (përreth Shqipërisë).Mu për këtë 1. Fuqitë e mëdha pa kurrfarë hezitimi duhet ta njohin të paktën pavarësinë e Kosovës pasi që janë fajtorë në copëtimin e popullit shqiptarë siç u cekë më lartë bile nga autorët serbë. 2. Pas LDB nga 50 shtete, tash janë rreth 200 shtete, gati gjysma e tyre janë sa apo më të vogla se Kosova. 3. Kosova përkundër okupimit serb 1912, e riokupimit 1918, 1945, 1989, 1999 i ka pasur kufijtë njësi e veçantë, e sdm. me Kushtetutën e 74-ës ka pasur min. të jashtme, të mbrojtjes etj. ministri të shtetësisë. Mu për këtë Millosheviqi me dhunë, tanke e gjendje të jashtëzakonshme e suspendoi Kushtetutën e 74 – ës. 4. Ti bëhet apel Serbisë mjaft je zgjeruar në tokat shqiptare më se 200 vjet. 5. Ti bëhet apel Rusisë ju nuk keni të drejtë të përziheni në çështjen shqiptare të Kosovës pasi ajo gjithherë e ka ndihmuar Serbinë në tkurrjen, shpërnguljen dhe gjenocidin ndaj popullit shqiptarë në minimum. 6. Çështja shqiptare sdm. kosovare në Ballkan dhe Europë është më e diskredituara dhe më e dëmtuara. 7. Të anulohet – shfuqizohet decentralizimi ( komunat serbe – një etnike ) pasi që Kosova përkundër kolonizimeve serbe në Kosovë dhe shpërnguljet e shqiptarëve, Kosova ne ish Jugosllavi e më gjerë në Europë ka qenë dhe është së paku shumë etnike lexo librin dr. Milovan Obradoviq Reforma Agrare dhe Kolonizimi në Kosovë (1918-1941) bot. Prishtinë 1981 serbokr. dhe në shqip 2005. Mbi 60 mijë serbë të ardhur në Kosovë, po aq serbë kanë ardhur 1945-1966 pastaj në vitet e 90 – ta . Kosova para vitit 1918 serb ka pasur rreth 3 %. 8. Të anulohet trashëgimia (kulturore kishtare serbe), pasi kjo trashëgimi është shqiptare siç u potencua më lartë nga vetë aut. serbosllavë të cilët janë kristanizue në shekullin e IX e shqiptarët në shek. I-III. 9. Të anulohet termi – fjalia Kosova shumë etnike, standardet, rezoluta 1244 etj. 10. Të kthehen shqiptarët në Mitrovicën e veriut të shkatërrohen strukturat paralele serbe (policore – ushtarake), Dëbellde, Mahalla e Zahirajve ti kthehen Kosovës etj. Të gjitha këto pika në rast se nuk shqyrtohen dhe nuk anulohen – shfuqizohen si mund të besohet në pavarësi apo çfarë pavarësie është ajo me te gjitha këto të meta.

Rakip Megjuani

Harta është marrë nga libri Dëbimet e shqiptarëve dhe kolonizimi i Kosovës (1877-1995), Instituti i Historisë Prishtinë, QIK 1997 

Dëshmi të genocididit serb në Kosovë

Nga Hyqmet Zane

Bedrie Zhuja (Rudi), mbesa (goca e motrës Zekije Agani-Zhuja) e Dr. Fehmi Aganit. Rrëfimi i bërë në Elbasan, më prill 1999.



“Dajën e arrestuan, kur po kthehej nga varrimi i dr. Bajram Kelmendit. Dhe dy djemëve të tij që u varrosën në Prishtinë, të vrarë e të masakruar nga policia serbe në fund të marsit 1999. E morën në pyetje e më pas e lëshuan në mëngjesin e së nesërmes. Më pas, daja doli në ilegalitet së bashku me të shoqen Sadijen dhe djalin e madh Mentorin, 32 vjeç. Kanë qëndruar në shtëpitë e nipave dhe të mbesave në Prishtinë. Duke parë rrezikun që u kanosej nipave e mbesave nga qëndrimi i tij, se policia serbe kontrollonte çdo orë, vendosi të largohej më datë 7 maj (1999). Bashkë me të shoqen e të tjerë kanë shkuar me tren për të hyrë në Maqedoni. Por duke qenë i mbyllur kufiri dhe nuk i lejuan të kalonin, i kanë zbritur prej trenit dhe i kanë hypur në autobuza, larg Prishtinës. Aty e kanë zbuluar dhe e kanë arrestuar. Të shoqen dhe djalin i kanë lënë për t’u kthyer në Prishtinë.

Mua më lajmëroi motra ime, Shahindere, nga Tetova, që komunikonte shumë shpesh për fatin e dajës. Kjo ishte vendosur në Tetovë, pasi ikën nga Prishtina së bashku me djalin e vogël të dr. Fehmit, Shpendin 30 vjeç, bashkë me familjen. Të nesërmen e kanë gjetur jashtë qytezës së Lipjanës, 30 km larg Prishtinës. Ka qenë policia serbe që ka dhënë lajmin, përmes mjeteve të informacionit, duke thënë se ishte vrarë nga ushtarët e UÇK-së. Kështu e kanë marrë vesh edhe e shoqja, edhe djali i tij. Atë e kanë marrë vetëm 4 gra : e shoqja, e motra e tij, Hydajete Agani, (Goçi), mbesa e tij Lule Zajmi (Berisha) dhe nusja e nipit Violeta Goçi. Vetëm këto katër gra u lejuan ta varrosnin më 10 maj, në varrezat e Prishtinës. Nuk mendoj kurrë se kjo ishte vepër e UÇK. Ai ka punuar për të, ka bashkëpunuar me ta dhe kurrë nuk mund të them se këtë e ka bërë një shqiptar. Kjo është vepër e dorës vrastare serbe, të shkjaut, armikut tonë.

Unë nuk mund të rrëfej se çfarë kam ndje, kur motra ime e madhe, që është në Tepelenë, më tha se dajën e kanë vra dhe masakruar policia serbe. Nuk e imagjinoj dajën të vramë, ate njeri që më rriti mua me mësimet e tij dhe që ka ndikuar shumë te mbesat dhe nipat, se ai ishte një atdhetar i vërtetë dhe demokrat i pastër. Kështu kanë qenë të gjithë dajat e mij, vëllezërit e mëdhenj të dajës, Sytki Agani (i madhi) dhe prof.dr. Hilmi Agani, profesori i albanologjisë në Universitetin e Prishtinës. Kështu u mbyll jeta e një atdhetari, mikut më të afërt të dr. Ibrahim Rrugovës”, - e mbyll rrëfimin e saj me lot në sy mbesa, Bedrije Zhuja, që është vendosur në Elbasan bashkë me burrin e saj, Bashkimin dhe me 4 fëmijët. Familja elbasanase ku kanë qëndruar familja e mbesës së dr. Fehmi Aganit, shpreh respekt dhe ngushullim të thellë si vëllezër për humbjen e njeriut që dha një kontribut të shquar për Kosovën dhe ëështjen e saj të drejtë.

***



Maksut Kuçi, 67 vjeç, ish mësues,

Me banim në Suharekë – Kosovë.

Rrëfimi i bërë në Elbasan, më prill 1999.



Mësuesi veteran Maksut Kuçi shprehet se Suhareka u bë një varr i hapur i Kosovës, Në rrefimin e tij, i ndodhur në Elbasan në shtëpinë e vëllait të tij Ramadan Kuçi në lagjen “Skënderbej” (lagja e kosovarëve që njihet me emrin “Fushë-Mbret” në Elbasan) dhe që ka ikur nga Kosova 34 vjet më parë për shkak të tallavisë së kohës së Rankoviçit, ai pohon se “ Më 25 mars ndodhi katrahura. Sapo isha kthyer në Suharekë, se kisha ikur në mal një vit më parë se nipi im Blerim Kuçi, djali i vëllait, ishte veprimtar i UÇK-së.

Me daljen e UÇK-s në skenë, kuptuam se mbi ne do të kishte tmerre. Rreth 20 vetë, ku bënte pjesë edhe djali im Naim Kuçi, 32 vjeç dhe vëllai i Blerimit, Besim Kuçi, 35 vjeç, formuan qelizën e parë të UÇK-s për Suharekën. Djemtë dolën në emër të lirisë dhe të frymëzuar nga LDK-ja. Në emër të LDK-së kanë ekzistuar të gjitha institucionet në Kosovë. Përplasjet e UÇK-s me ushtrinë serbe, bënë që më vonë organizimi të ishte ma i fortë e më i rregullt. Blerim Kuçi u zgjodh zv/komandant i zonës. Ishim të ndjekur nga policia dhe ushtria serbe, se kishim djemtë me UÇK-në, prandaj dhe ma dogjën shtëpinë. Në orën 5 e 30 kam qenë në një shtëpi të vjetër të një fqinji pranë djalit të dytë, Skënder Kuçit, që ishte me nusen e një fëmijë. Dëgjova krisma dhe pashë shtëpitë e para, duke u djegë në lagjen “Skanderbeu” në rrugë Suharekë-Rahoves. Sa u bëra të lajmëroj fqinjin, rreth 25-30 shtëpi u dogjën me flakëhedhësa. Njerëzit dolën në rrugica prej shtëpive në krah të kundërt nga ishte pak më lirë, dolëm në lumin Toprruha për të ikur në mal.

Ishim bërë rreth 15 mijë vetë. Vetëm me duar në xhepa pa marrë asgjë. Policia ka vrarë sa ka mundur. Vetëm atë ditë mund të jenë vrarë rreth 200 vetë dhe kufomat kanë ngelë atje për 7 ditë pa u varros.Më pas kam parë se kufomat i kanë mbledhë me kamiona e i kanë nisë në plehurishten e Prizrenit.

Na dhanë urdhër të ikim për në Shqipëri. Kështu filloi shpërngulja masive. Por dua të them se ai më agresori nga serbët ishte njeri që njihet me emrin Mishkoviç, rreth 40 vjeç nga Suhareka, si dhe Zoran Petroviç, djali i Verës dhe kjo një nanë kriminele.

Në Suahrekë ka familje të shfarosuna krejt, si dhe familje që u janë vrarë nga 5-8 vetë. Edhe ditën e dytë u bë masakër. Ne ikëm për të kërkuar mbështetje nga UÇK-ja në male. Me shtrirjen e fushatës serbe edhe në fshatra të tjerë, me djegien krejt të Suahrekës, u nisëm për në Shqipëri, nuk mund të ktheheshim. Kujtoj se duke dalë prej shtëpisë, u vra kushërira ime, Lindita Kuçi, 22 vjeç, pasi kaloi rrugën, kur doli nga shtëpia. Plumbi e kishte marrë në ballë. Gjuanin me snajper. Babai i saj, Bajrami, si dhe nana e saj, Fetije Kuçi, donin me ndejtë atje mbi kufomën, por njerëzit i ndihmuan se edhe ata do t’i vritnin si atë”.

***



Muhamet Berisha, 60 vjeç,

Me banim në fshatin Leze – Prizren – Kosovë.

Rrëfimi i bërë në Elbasan, më prill 1999.



“Ajo që dua të them, ështe se jam babai i një ushtari të UÇK-së të vrarë dhe nje djali tjetër të plagosur. Nga fshati u largova më 1 shtator 1998, se fshati ynë ishte në zonën ku vepronte UÇK-ja dhe unë kisha djalin, Afrimin, 26 vjeç. Ushtria e policia serbe, që kishte qenë në gjurmë, erdhën dhe, në mëngjes, në orën 7 e 15, pasi kishin rrethuar fshatin, filluan granatimet mbi pozicionet e ushtarëve të UÇK-së dhe mbi shtëpitë e fshatit Leze, që bëhej gjithësej nga 30 shtëpi dhe të gjitha shtëpitë u rrafshuan. Rreth 60 veta burra, gra e fëmijë ishim futur në bodrumet e shtëpisë së vllait tim. Bashkë ishim familja ime me 19 anëtarë, e vëllaut tim Hasanit me 8 anëtarë, e xhaxhait me 10 anëtarë, e kushëririt tim, Hajdarit, me 17 anëtarë dhe 4-5 vetë të tjerë që serbët na zunë rob. Në orën 6 të darkës, këmbësoria hodhi një bombë para shtëpisë dhe, nga të bërtiturat e fëmijëve, na kapën dhe na ndanë burrat veç nga gratë e fëmijët. Pasi na vunë për muri me duart lart, na kontrolluan, duke na marrë të gjitha paratë, duke na thanë se “do t’ju masakrojmë e do t’ju vrasim të gjithëve”, pse kishim strehuar dhe pse kishim djemtë tanë me UÇK-në. Para syve tanë rrahën djalin tim, Burimin, si dhe vllaun tim, Hasanin, bashkë me djalin Selimin. Në mëngjes rreth orës 9, burrat i hypën në pizgaver (autoblind) e i çuan në burg, ndërsa mua më lanë. Në mëngjesin tjetër, lëshuan 4 vetë, mbajtën Burimin dhe Selimin si të mitur 16 vjeçar që i lëshuan pas dy muajsh me kërkesën e OSBE-së. Ndërsa vazhdojnë akoma të jenë në burg vëllai im Hasani dhe dy kushërinjtë e mij, Nexhmedini dhe Hajdar Berisha.

Por ajo që dua t’ju them është se atë ditë më 1 shtator 1998 u bënë luftime mes UÇK-së dhe serbëve dhe atë ditë më është vrarë djali im, Alejdin Berisha, 34 vjeç, si dhe 12 të tjerë, po nga fshati Leze, veç njerit që kishte ardhur nga lagja Tususit i Prizrenit, Ibrahim i Murselit, 17 vjeç. Nga fshati ynë që kishte nxjerrë rreth 35 luftëtarë, janë vrarë Xhevdeti, 37 vjeç, Bekimi, 26 vjeç, Seladini, 44 vjeç, Shefqeti, 45 vjeç, Nehati, 46 vjeç, Asimi, 40 vjeç, Naipi, 23 vjeç, Shehadini, 18 vjeç, Asllani, 62 vjeç dhe Izaili, 61 vjeç, që të gjithë me mbiemrin Berisha. Pati edhe të plagosur dhe luftimet u zhvilluan afër fshatit në Fushëz, mbi varrezat e fshatit. Pas tre ditësh shkuam me LDK-në në Prizren për të marrë vesh dhe, 8 nga të vrarët ishin në morg të Prizrenit dhe u varrosën atje, por 4 vëtë nga ata nuk njiheshin, se ishin shumë të dëmtuar dhe ata i çuan në një varrë të përbashkët, se familjet nuk i njihnin se të kujt ishin. Ndërsa 4 të tjerë i kemi gjetur pas 9 ditësh dhe i kanë varrosur fshatarët. Që nga ajo kohë, serbët mbajnë në burg djalin tim, Afrim Berishën dhe 6 vetë të tjerë, 4 prej të cilëve janë nga fshati Zhur, duke i akuzuar për armëmbajtje pa leje, irredentizëm dhe kalim kufiri. Ata vazhdojnë edhe sot ta kryejnë burgun në Beograd, pa asnjë sinjal se janë gjallë e se cili ështëq dënimi i tyre”, - përfundon rrëfimin e tij kosovari i thinjur nga hallet, Muhamet Berisha, që pohon edhe faktin e hidhur se “djemtë e vrarë më 1 shtator 1998, ishin qëlluar nga afër me plumb pas koke ose në ball, pasi ishin edhe të plagosur më parë e nuk mund të lëviznin”.

***

Mylazim Bejgu, 29 vjeç, & Behexhet Bejgu, 23 vjeç,

Me banim në lagjen Tavnik – Mitrovicë – Kosovë.

Rrëfimi i bërë në Elbasan, më prill 1999.



Me pikëllim, vëllezërti Bejgu tregojnë tmerret në burgun e Smrekonicës. “Forcat serbe na ndanë nga prindërit dhe na kthyen në fshatin Gremnik, afër Klinës, ku kemi qëndruar deri më datë 24 prill 1999. Të nesërmen, pasi kishim udhëtuar një ditë e një natë, na erdhën forcat ushtarake serbe e na thanë se duhej të bëheshim gati brenda orës, se do të ktheheshim në shtëpitë tona në Mitrovicë, prej edhe nga jemi, duke ardhur në këtë qytet nga fshati Kaçanall.

Kur arritëm tek postblloku i policisë në Skënderaj, në hyrje të qytetit, kolona u nda nga oficerët e policisë, ashtu siç u ndanë edhe meshkujt nga gratë e fëmijët. Meshkujt nga 16 vjeç e lart u mbajtën. Ishim 247 vetë dhe na futën në një shkollë që ishte e shkatërruar. Më pas kanë ardhur disa paramilitarë serbë që nxorrën thikat nga mylli e na thanë “të gjithë do të kaloni përmes këtyre (thikave)”, që i tregonin me dorë. Kështu filluan keqtrajtimet mbi ne, duke na goditur, ku të mundnin, si dhe duke na fyer rëndë.

Të nesërmen më 25 prill, 3 kamionë serbë marrin rreth 60 vetë dhe i nxjerrin si truprojë që t’i qëllonin ata të UÇK, por ata i dalluan dhe nuk qëlluan, duke i kthyer, ku ishim ne. Kemi njohur mes të tjerëve nga Mitrovica prof. Xhaferr Hamiti, me të dy djemtë, Skënderin dhe Mensurin, kemi njohur Nexhmi Zeqirin etj.Asnjë natë nuk ngeli njeri pa u keqtrajtuar. Pas ditës së tretë të qëndrimit më 28 prill, kanë ardhur nga Mitrovica inspektorët e sigurimit shtetëror që merrnin në pyetje si “sa njeh ti nga ata të UÇK-s, çfarë armësh kanë, ku janë pozicionuar” dhe çdo njeri që kalonte në duart e tyre, rrihej brutalisht. Më shumë pyesnin për zonën e Shalës, prej edhe nga ishim ne. Edhe neve na morën në pyetje dy herë. Qëndruam 15 ditë në Skënderaj, duke ndejtur tërë kohës në çimento. Në 72 orë na jepnin një çerek buke e pastaj na transferuan në burgun e Smrekonicës, midis Mitrovicës dhe Vushtrisë. Kur zbritën na kontrolluan e na morën gjithçka kishim.

Na nisën nëpër qelitë e burgut, ndërsa rreth 30 milicë ishin vënë në rresht, që qëllonin mbi çdo të arrestuar, kur kalonte pranë tyre. Kështu për të 247 vetët. Aty gjetëm rreth 800 të burgosur të tjerë. Pas dy ditësh, numri i tyre ka arritur në rreth 3 mijë vetë. Me sytë tanë kemi parë njerëz me koka të çara, që u rridhte rrëke gjaku nga goditjet e kondakëve të pushkëve të milicëve. Njoha mes tyre Sadik Myftari, 35 vjeç, nga Mitrovica që ishte i gjakosur. Për çdo ditë që ndejtëm atje, policia merrte nga 100 vetë për biseda informative dhe ata nuk ktheheshin më dhe fati i tyre nuk dihet e më pas sillnin të tjerë. Në 48 orë merrnim ushqim vetëm për 2 minuta dhe, kur shkonim e vinim në kuzhinë, na rrihnin gardianët. Flinim në çimento në një dhomë 4 x 4 - 72 vetë. Në një dhomë tjetër kemi parë tmerre që u bëheshin shqiptarëve nga policia serbe. Serbët rreshtonin që në orën 6 të mëngjesit 100 vetë dhe i rrihnin masivisht dhe më pas i nxirrnin 2 e nga 2 në oborr të burgut e i rrihnin me shkopinj druri e gome, me kondak pushke e me shkelma. Një i burgosur, rreth 20 vjeç, vdiq. Pas rrahjes, kur ishin babë e bir ose dy vëllezër, i detyronin të rriheshin mes vetes. Po qe se nuk donin, i rrihte vetë policia. Këto i pamë për 15 ditë rresht që ndejtëm atje. Gjatë tërë kohës nuk kemi patur mundësi të pastrohemi, ndërsa zgjebja e morrat na hëngrën të gjallë. Shumë nga të burgosurit ishin bërë me të meta fizike e mendore që prej moshës 14 vjeç e deri pleq. Me sytë tanë kemi parë se si rrihej një plak rreth 70 vjeç nga Mitrovica.

Dy ditë para se të na lëshonin nga burgu, na morën e na çuan në Mitrovicë, në shkollën teknike në një bodrum, ku na thoshin vazhdimisht që do t’ju pushkatojmë. Ishim 65 vetë dhe, pas gjysmë ore, filluan rrahjet masive. Pas rrahjes na morën përsëri në biseda informative e më pas na detyronim të rrinim në gjunjë me duar të lidhura prapa e me kokë të ulur në çimento. Rreth 6 orë qëndrimi në atë mënyrë, gjatë tërë kohës na rrihnin. Shumë vetave u binte të fikët, me dhëmbë të thyera e të përgjakur. Policët merrnin fëmijët e tyre serbë dhe i pyesnin se “kë do ti që të rrah”. Dhe fëmija përcaktonte se kë donte dhe personin e rrihnin dy vetë. Fëmijët qeshnin dhe thoshin se “këtu është Serbi”, siç i kishin mësuar prindërit.

Të nesërmen e mbrritjes sonë, dërguan grupin e dytë prej burgut të Smrekonicës që erdhën në Mitrovicë dhe i futën në shkollën medicinale, ku bëheshin tortura më keq se tek ne dhe në mënyrë kriminale. Nuk mund t’i shikonim me sy, me buzë të shqyera, me fytyra të gjakosura. Mes tyre ishte edhe mjeku nga Mitrovica Avni Xhafa, 28 vjeç. Për 4 ditë ai nuk ka pasur mundësi të lëvizte gishtat e duarve nga rrahjet. Trupi i ishte nxirë i gjithi.

Më 22 maj, në orën 8 të mëngjesit filluan të na thërritnin emër për emër, na hypën nëpër makina dhe na çuan në fshatin Zhur, ku na thanë se “kufiri gjendet 5 km, ikni në Shqipëri”.

Akademiku serb Ivo Andric, projekti per shfarosjen e shqiptareve

Politika antishqiptare e serbeve eshte elaboruar prej vitesh, me synim zbrazjen e tokave nga popullsia shqiptare dhe serbizimin e tyre ne menyre sistematike. Ne funksion te kesaj politike antishqiptare jane angazhuar akedemike serbe, politikane, statiste, shkrimtare, nobeliste, historiane, ushtarake madhore, mesues, pedagoge, diplomate te karrieres, te cilet, ne baze te udhezimeve te kupoles se piramides shteterore serbe te mbeshtetur edhe nga Rusia, hartuan projekte-nacertanie, platforma, memorandume, programe, mbajten tribuna te fshehta e te hapura, u tubuan ne konferenca e simpoziume "shkencore", organizuan tryeza te rrumbullakta ne emer te "stara Serbise", cuan mesha drejt qiellit, shenjteruan ose mallkuan luftetaret serbe e shqiptare, shkruan libra e monografi plot mllefe, shperndane fletushka me subjekte te trilluara dhe me ngjarje te stisura, me heronj te paqene, me teza demagogjike, qe profanonin popullin shqiptar dhe kulturen, moralin dhe traditat e tij shekullore.

Sipas studiuesit, dr. Shefik Osmani, ato u mbeshteten ne moton e formuluar nga frymezimi i nacionalizmit ekstrem serb, shkrimtarit Vuke Karaxhic (1787-1864). Ne fund te shekullit te kaluar, ky shkrimtar e filolog serb shkruante: "Kudo ku gjendet edhe nje serb i vetem, aty duhet te zeje vend edhe shteti serb". Pas Karaxhicit, nje sere emrash te tjere te shquar u reshtuan ne librin e zi, si hartues te politikave antishqiptare. Vlladan Gjorgjevici, ish-kryeminister i Serbise dhe autor i librit "Shqiperia dhe Fuqite e Medha" (1913), teza kryesore e te cilit qarkullon edhe sot ne sferat shqiptarofobe se "Shqiptaret nuk jane te afte per shtetformim". Ilia Garashanini eshte autori i platformes se politikes serbe. Nikolla Pashic, Kryeminister serb, i permbahej motos: "Jemi per nje Shqiperi te pavarur, por te dobet dhe me grindje te perhershme brendaperbrenda". Dr. Vasa Cubrillovicit, ish-minister i Brendshem ne kohen e Krajlit dhe i Bujqesise ne kohen e Titos, projektoi shpernguljen e shqiptareve dhe kolonizimin e tokave te tyre me serbe e malazeze. Ivan Vukotic formuloi synimet per te perfshire brenda kufijve jugosllave Shqiperine Veriore dhe ate te Mesme. Stefan Molevic eshte autor i idese te homogjenitetit serb ne dem te shqiptareve. Krahas tyre, u reshtuan edhe Drazha Mihajllovic, Lubomir Tadic, Dragasha Vasic e Dobrica Qosic.

Ne kete aradhe intelektualesh te shquar dhe antishqiptaresh te medhenj, renditet edhe Ivo Andric, nobelisti serb, perfaqesues i diplomacise jugosllave prane Vatikanit, emri i te cilit lidhet me projektin e tij per shfarosjen e shqiptareve, te perpunuar ne vitin 1939, kur Shqiperia ishte e pushtuar nga Italia fashiste. Ky projekt eshte botuar ne Kosove vetem pak kohe me pare nga studiuesi Hivzi Islami, ne librin e titulluar "Spastrimet etnike, politika gjenocidale serbe ndaj shqiptareve". Ne kete veper behet nje analize e marredhenieve shqiptaro-jugosllave te fillimit te shekullit te njezete, duke sjelle edhe nje deshmi te rendesishme historike te shkruar ne kampin kundershtar.

Nderkohe qe propaganda serbe lanconte emrat e vet, edhe studiuesit shqiptare kane hyre ne polemika. I pari qe reagoi ndaj tezave serbe ishte Frang Bardhi, ne repliken e tij ndaj peshkopit sllav, Tomeus Margnavicit, i cili pretendonte se Skenderbeu ishte me origjine sllave. Me vone, kunder tezave sllave botuan studimet e tyre Pashko Vasa, Gjergj Fishta, Kristo Dako, Mehdi Frasheri, Hamit Kokalari, V. Samim Visoka, Ali Hadri, Kristo Frasheri, Kristaq Prifti, Ismail Kadare, Rexhep Qosja, Zekiria Cama, Selami Pulaha, Muhamed Pirraku, Xhelal Gjecovi, Shaban Braha, Marenglen Verli, Zamir Shtylla etj. Por, fakt mbetet se shpeshhere tezat serbe arrijne te perhapen me lehtesisht, per shkak te lidhjeve te konsoliduara me boten perendimore, tirazheve te larta dhe shpenzimeve te shumta qe shteti ka bere per intelektualet qe himnizonin pansllavizmin.




Gjenocidi i fundit

Sipas studiuesit Shaban Braha, gjate viteve 1946-1999, u vune ne jete nje sere masash, te cilat sollen implementimin e nje politike jo thjesht denigruese e shtypese ndaj shqiptareve, por qe kaloi ne gjenocid te paster.

Ja disa drejtime te gjenocidit serb ne Kosove gjate kesaj periudhe:

- Gjenocidi kulturor (mohoheshin simbolet dhe figurat kombetare).

- Internimet ne kampet famekeqe ne thellesi te Jugosllavise.

- Arrestimet dhe torturat shtazarake neper hetuesi dhe burgje (1/2 e te burgosurve e perbenin shqiptaret e Jugosllavise).

- Nxitja e vellavrasjes ne mjediset shqiptare.

- Bastisjet masive dhe te vazhdueshme.

- Masat drastike per carmatosjen e shqiptareve.

-Rekrutimet dhe komprometimet e dhunshme nga UDB-ja.

- Dhune kunder gueriljeve.

- Brutalitet e dhune kunder familjeve jatake te levizjes guerilje.

- Likuidime misterioze te elementeve patriote.

- Torturat cnjerezore ne burgje e ne hetuesi, ne posta milicie e kudo, duke perhapur fenomenin e cmendurise.

- Likuidimet dhe vrasjet e djemve te Kosoves ne repartet ushtarake.

- Komprometimet agjenturore dhe morale te femres shqiptare.

- Debimet masive nga puna.

- Monopolizimi i administrates ne duart e serbeve.

- Debimi i dhunshem i 380000 shqiptareve per ne Turqi.

- Shpronesimet arbitrare te shqiptareve.

- Masakrimi i mbi 20000 shqiptareve.

- Shpernguljet e dhunshme te mbi 800000 shqiptareve nga Kosova.

- Shnderrimet e dhunshme kombetare e fetare ne permasa te papara.

- Ekzekutimet masive te grave, femijeve, pleqve, te semureve.

- Shkaktimi i dhjetera varreve masive.

- Djegie masive shtepish, pasurish, hambaresh dhe te prodhimeve bujqesore.

- Grabitje pasurish, te hollash, orendish, stolish dhe te bagetive.

Projekti i zhdukjes se shqiptareve hartuar me 1939 nga shkrimtari nobelist serb, Ivo Andriq



Lufta ballkanike dhe Shqiperia

Dalja e ushtrise serbe ne Adriatik

Sipas pjeses se fshehte suplementare te Traktatit te Aleances midis Bullgarise e Serbise te 29 shkurtit te vitit 1912, Serbise iu njoh e drejta e marrjes se territorit turk te deriatehershem ne veri dhe ne perendim te malit te Sharrit. Ne lidhje me kete dispozite, e duke u perpjekur qe shtetit te vet t'i sigurojne daljen ne det, trupat serbe, me 15 nentor te vitit 1912, hyne ne Lezhe dhe, shkalle-shkalle, e pushtuan tere Shqiperine e Veriut deri ne Tirane e Durres. Ne "Tajmsin" e Londres, me 25 nentor, u botua deklarata e Pashiqit, se Serbia e kerkon Durresin me hinterlandin me te madh.

Formimi i Shqiperise autonome

Mirepo, Konferenca e Ambasadoreve ne Londer, me 20 dhjetor te vitit 1912, mori vendim per formimin e Shqiperise autonome, duke i dhene Serbise vetem te drejten e daljes tregtare ne detin Adriatik. Po kjo konference, me 20 mars te vitit 1913, vendosi qe Shkodra t'i jepet Shqiperise. Mali i Zi nuk e pranoi vendimin e fuqive te medha: Serbia e perkrahu qedrimin e Malit te Zi dhe i dergoi trupat e veta per ta forcuar rrethimin e Shkodres. Fuqite e medha (me 21 mars) vendosen te bejne demonstrimin detar, nga i cili u rezervua vetem Rusia. Kryqezoret austro-hungareze, angleze, franceze, gjermane e italiane, te tubuara afer Barit, i detyruan trupat serbe qe te terhiqen nga pozitat rreth Shkodres.

Bllokada e bregdetit te Malit te Zi

Me 10 prill, Fuqite e medha shpallen bllokaden e bregdetit te Malit te Zi, por qeveria malazeze e vazhdoi rrethimin e Shkodres, e cila kapitulloi me 20 prill. Mbreti Nikolla, megjithate, u detyrua te leshoje pe dhe, me 4 maj, me nje telegram qe ia dergoi ser Eduard Greit, fatin e Shkodres e la ne duart e Fuqive te Medha. Okupimi nderkombetar i Shkodres zgjati prej 5 majit 1913 deri ne fillim te Luftes Boterore.



II NDARJA E SFERAVE TE INTERESIT NE SHQIPERI MIDIS SERBISE E GREQISE

Megjithese nen presionin e fuqive te medha, ne radhe te pare te Austrise, u detyrua te terhiqej nga Adriatiku dhe nga Shqiperia Veriore, Serbia nuk e humbte shpresen.

Ne deklaraten qe ishte shtojce e fshehte e Traktatit te aleances midis Greqise dhe Serbise, me 19 maj te vitit 1913, u ndane sferat e interesit midis Greqise e Serbise ne Shqiperine autonome sapo te formuar. Territori qe gjendet ne veri te grykes se lumit Seman ne det, pastaj buze ketij lumi deri ne gryken e Devollit, mandej buze Devollit deri ne malin e Kamjes - hynte ne sferen serbe te ndikimit. Pjesa jugore e Shqiperise, prej kesaj vije, hynte ne sferen greke te ndikimit. Ne rast trazirash ne Shqiperi, dy shtetet duhej te merreshin vesh per qendrimin qe do te merrnin.

Keto jane kerkesat maksimale qe i kemi paraqitur ne nje dokument me shkrim ndaj Shqiperise.



III PAKTI I LONDRES DHE SHQIPERIA

Pakti i Londres, lidhur me 16 prill te vitit 1915 midis Frances, Britanise se Madhe, Rusise dhe Italise, kishte keto dispozita lidhur me Shqiperine:

Ne verejtjen e nenit 5 thuhej: Kater fuqite aleate do t'u ndajne tokat e Adriatikut te permendura me poshte Kroacise, Serbise e Malit te Zi (...). Ne Adriatikun e poshtem (ne viset qe e interesojne Serbine e Malin e Zi) tere bregdetin prej kepit te Plamkes deri ne lumin Dri me portet e rendesishme Splitin, Dubrovnikun, Kotorrin, Tivarin, Ulqinin e Shengjinin... Porti i Durresit do t'i dorezohet shtetit te pavarur mysliman Shqiperise."

Ne nenin 6 thuhej: "Italia do t'i marre ne pronesi te plote Vloren, ishullin Sazan dhe, pervec ketyre, nje territor mjaft te gjere per mbrojtjen e tyre, do te thote pjesen midis lumit Vjosa ne veri e ne lindje dhe ne jug deri ne Himare."

Ne nenin 7 thuhet: "Ne qofte se formohet nje shtet i vogel autonom dhe neutral i Shqiperise, Italia nuk do ta kundershtoje deshiren e Frances, te Britanise se Madhe e te Rusise, qe viset veriore dhe jugore te Shqiperise te ndahen midis Malit te Zi, Serbise dhe Greqise."

"Italia do ta fitoje te drejten qe t'i udheheqe punet e jashtme te Shqiperise."

Qe ne vitin 1915, fuqite e medha, pra, e pranuan parimin e ndarjes se Shqiperise dhe pranuan se ne Shqiperi kane interesat e veta Italia, Serbia dhe Greqia. Ndersa dy shteteve ballkanike u jepej e drejta e korrigjimit te kufijve, Italise i jepej Vlora dhe protektorati mbi Shqiperine e cunguar.



IV. SHQIPERIA NE KONFERENCEN E PAQES

Pikepamje e fuqive te medha

Ne Konferencen e paqes, fuqite aleate (Franca, Britania e Madhe dhe Shtetet e Bashkuara te Amerikes), per Shqiperine propozuan me pare, ne veri dhe ne lindje, ata kufij qe i kane caktuar ne Konferencen e Londres ne vitin 1913; ia njohen Italise sovranitetin e plote mbi Vloren dhe prapavijen e nevojshme dhe ia dhane Italise mandatin per administrimin e shtetit te lire shqiptar nen kontrollin e Lidhjes se Kombeve. (Memorandumi i 9 dhjetorit te vitit 1919)

Pikepamja jone - (Kunder mandatit te Italise. Per Shqiperine e lire. Argumentet per korrigjimin e kufirit dhe per marrjen e Shkodres dhe te Shqiperise Veriore).

Per pergjigjen tone te 8 janarit te vitit 1920, ne e kundershtuam propozimin qe Italise t'i jepej mandati mbi Shqiperine, duke theksuar se kjo do te ishte perseritje e rastit te Bosnjes e Hercegovines. "Kjo zgjidhje, thuhej ne pergjigjen tone, do te krijonte ne favor te Italise kufirin ofensiv kunder shtetit tone, i cili do te ishte i privuar nga mjetet per mbrojtje. Kjo do te ishte, nje fare dore, perparesi ofensive, por edhe mbeshtetje tjeter e persosur strategjike.

Ne kemi kerkuar, per shkaqe ekonomike dhe strategjike, qe te behet korrigjimi i kufijve ndaj nesh (ne rrjedhen e mesme te Drinit, ne Bune dhe ne lidhje me fiset e Kelmendeve dhe te Kastrateve), qe i ka caktuar Konferenca e Londres e vitit 1913. Perpos ketij korreksioni, delegaconi yne ka deklaruar se zgjidhja me e mire eshte qe Shqiperia te behet shtet i pavarur ne kufijte e vitit 1913 dhe me administrate autonome.

Ne rast se nuk do te pranohej kjo zgjidhje, ose ne qofte se pjesa jugore e Shqiperise do t'u takonte shteteve te tjera, Delegacioni yne do te kerkoje per ne pjesen veriore te Shqiperise deri ne Dri. "Shteti yne ka te drejta te vjetra karshi ketyre viseve, thuhet ne memorandumin tone. Shkodra ka qene kryeqyteti i mbreterve serbe. Populli yne ka derdhur lumenj gjaku per Shkodren, sidomos ne luften e vitit 1913, e cila i kushtoi Serbise shume mijera ushtare te saj e Malit te Zi nje te treten e ushtrise se tij. Per t'i plotesuar deshirat e Fuqive te Medha, trupat serbe e malazeze e zbrazen ne vitin 1913 Shkodren dhe Shqiperine Veriore. Austria duke e mobilizuar ushtrine, u kercenua me lufte. Shkodra mund t'i takonte Malit te Zi, sikur te kishte pranuar qe Llovqenin t'ia leshonte Austrise, ose qe te neutralizohej. Por, Mali i Zi nuk pranoi t'ia leshonte Austrise kete pozite te rendesishme strategjike."

Lugina e Drinit dhe Shkodra perbejne nje teresi gjeografike dhe ekonomnike me Malin e Zi dhe viset kufitare te Serbise. Per Serbine e Mesme dhe Malin e Zi, lugina e Drinit eshte e vetmja rruge e drejtperdrejte dhe me e shkurter per Adriatik. Hekurudha e rendesishme Danub - Adriatik duhet te kaloje neper luginen e Drinit. Konferenca e Ambasadoreve e Londres ne vitin 1913 ia ka pranuar Serbise te drejten e daljes ne det."

"Shkodra eshte ne lidhje edhe me lumin Buna, e cila ia hap tregtise malazeze rrugen e natyrshme per ne det. Qysh me Traktatin e Berlinit, Mali i Zi e gezon te drejten e lundrimit te lire ne Bune. Liqeni i Shkodres, ne pjesen me te madhe, i takon Malit te Zi. Per shkak te pakujdesise turke, tokat me te mira malazeze ende jane te permbytura nga uji i liqenit te Shkodres. Prandaj, shtetin tone, ne masen me te madhe, e intereson rregullimi i Bunes dhe i Drinit, jo vetem per shkak te lundrimit neper Bune, por edhe per arsye se ne kete menyre do te thaheshin 12 deri 20000 hektare toke shume pjellore dhe po aq do te bonifikoheshin. Dy te tretat e kesaj toke i takojne Malit te Zi.



Pikepamja italiane.

(Sipas memorandumit te 10 janarit te vitit 1920)

Italia kerkon nga Lidhja e Kombeve mandatin qe ta administroje shtetin e pavarur shqiptar.

Kufijte shqiptare ne veri dhe ne lindje do te jene ata qe kane qene caktuar ne Konferencen e Londres. Kufiri jugor do te jete objekt shqyrtimi.

Qyteti i Vlores do t'i jepet Italise ne sovranitet te plote me prapavijen e nevojshme per mbrojtjen e saj dhe per zhvillimin ekonomik.

Aleatet pranojne qe Shkodra dhe Shqiperia Veriore t'i bashkohen Jugosllavise.

Duke propozuar nje zgjidhje te pergjithshme te ceshtjes se Adriatikut, e ne lidhje me dorezimin e Rijekes Italise, Klemanso, ne cilesine e kryetarit te Konferences se Paqes, me 13 janar te vitit 1920, u tha Pashiqit e Trumbiqit: "Pra, Shteti i Serbeve, i Kroateve dhe i Slloveneve do te ngritet ne kulmin e fuqise se vet, ani edhe kur ta kete Shkodren, Drinin dhe Shengjinin e Medovanit."

Niti e pat pranuar kete, me kusht qe Italia ta mbante Vloren dhe ta merrte mandatin mbi Shqiperine.



Pergjigjja jone e fundit Konferences se Paqes

Ne pergjigjjen tone te fundit Konferences se Paqes, me 14 janar te vitit 1920, ne kemi parashtruar perseri qendrimin se zgjidhja me e mire do te ishte qe administrata e Shqiperise, ne kufijte e caktuar ne vitin 1913, t'i besohet qeverise lokale autonome, pa ingjerenca te asnje fuqie te huaj. E ne qofte se kjo zgjidhje nuk pranohet, por vendoset qe pjese te territorit shqiptar t'u jepen shteteve te tjera, Delegacini yne do te kerkoje pjesen e Shqiperise Veriore (duke paraqitur nje harte me kufirin e shenuar), per te cilen premtoi regjim autonom.



Pikepamja e te ndjerit Pashiq

Kur dukej si e sigurt se aleatet do ta lejonin Italine qe te perforcohej ne Shqiperine e Mesme, kryetari i Delegacionit tone, Pashiq, ne mbarim te vitit 1919, e informoi qeverine ne Beograd se kishte ardhur casti qe, te shtrenguar nga rrethanat, ta ndryshonin politiken tone ndaj Shqiperise. Ne ate leter thuhej: "Pasi, per shkak te depertimit te Italise dhe te perkrahjes se saj nga ana e fuqive te medha, nuk mund ta kthejme ne Shqiperi gjendjen qe ishte para evakuimit te ushtrise sone dhe ne kohen e pushtetit te Esad Pashes; pasi fuqite e medha po duan ta zbatojne Marreveshjen e Londres dhe Shqiperia nuk do te jete ajo qe ne e kemi kerkuar dhe aleatet do t'ia japin Italise Vloren me interland dhe protektoratin mbi nje pjese te Shqiperise, ne keto rrethana, duhet te kerkojme kufij te tjere me te mire me territoret shqiptare qe do te jene nen protektoratin e Italise."

"Minimumi qe do te pranojme nga aleatet eshte ky: kufiri buze Drinit te Zi deri te bashkimi me Drinin e Bardhe e prej aty buze Drinit deri ne det."

"Ne duhet te kerkojme maksimumin, ne menyre qe Italia te marre sa me pak. Ky maksimum i pretendimeve tona do te ishte: lumi i Matit deri ne burimin e tij e prej andej drejt nga lindja deri te Drini i Zi. Pra, Mati dhe Drini do te ishin kufijte tane me protektoratin italian."



V. PUSHTIMI ITALIAN I SHQIPERISE PAS LUFTES DHE TERHEQJA DEFINITIVE PAS MOSSUKSESIT TE VLORA

Pas mbarimit te luftes, ne baze te nje vendimi ushtarak te aleateve, trupat italiane e pushtuan tere territorin e Shqiperise, madje edhe ate pjesen veriore, e cila na ishte dhene me Paktin e Londres. Vetem Shkodra kishte mbetur nen pushtetin e perbashket te trupave franceze dhe italiane.

Per shkak te qendrimit armiqesor qe kishte atehere Italia ndaj shtetit te Serbeve, te Kroateve e te Slloveneve, ne e konsideronim kete pushtim ushtarak italian te Shqiperise rrezik me te madh per ekzistencen tone. Ne token shqiptare u zhvillua nje lufte e rrepte midis nesh dhe Italise. Italianet atehere e iniciuan ceshtjen malazeze dhe ate maqedonase, si dhe idene e Shqiperise se Madhe deri ne Kacanik. Ne zhvilluam kunder tyre aksione here te fshehta, here te hapeta, duke blere me para parine shqiptare dhe duke proklamuar idene e "Shqiperise se pavarur" dhe "Ballkani popujve ballkanike".

Pakenaqesia e popullsise shqiptare, per te cilen e kemi perkrahjen edhe ne, i detyroi italianet qe, ne fillim te vitit 1920, t'i terhiqnin trupat e tyre nga viset e brendshme te Shqiperise dhe te ndaleshin vetem rreth Vlores, prej nga, ne qershor te po atij viti, u detyruan te terhiqen dhe te lidhin me qeverine e Tiranes nje marreveshje per evakuimin e tyre nga tere territori shqiptar, pervec ishullit te Sazanit.

Evakuimi nga Shqiperia u be, pra, ne saje te rezistences se organizuar te shqiptareve, por nuk duhet harruar se Italia, ne ate kohe ishte politikisht edhe ushtarakisht shume e dobet. Edhe sot ka shqiptare qe mendojne se kur te donin do te mund t'i debonin italianet nga Shqiperia.

Ky vetebesim eshte fatal per ta, sepse nuk po e shohin se Italia fashiste e sotme nuk eshte ajo qe ishte ne vitin 1920 nen qeverine parlamenare te Nitit, te Gjolitit dhe te Faktes.



VI SHQIPERIA PARA KONFERENCES SE AMBASADOREVE

Meqenese me evakuimin e trupave italiane nga Shqiperia situata ne terren ishte spastruar, Konferenca e Ambasadoreve, ne nentor te vitit 1921, mund te merrte vendim per njohjen e Shqiperise si shtet i pavarur dhe sovran. Ne vend te premtimeve te meparshme lidhur me Vloren dhe mandatin mbi Shqiperine, Fuqite e Medha ia njohen Italise vetem interesin e saj special per ruajtjen e pavaresise shqiptare. Shqiperia u pranua edhe ne Lidhjen e Kombeve, me shprese se kjo do ta siguronte edhe me teper pavaresine e saj.

Para Konferences se Amasadoreve provuam kot edhe nje here qe ta fitonim te drejten e korrigjimit te kufirit ne drejtim te Shkodres dhe ne drejtim te Drinit, duke theksuar per Shkodren shkaqet historike e per Drinin shkaqet ekonomike dhe ato te komunikacionit. Eksperti francez ne Konference, Larosh, na ngushelloi keshtu: "Qeveria mbreterore ka gabuar qe, ne kohen e vet, nuk e ka pranuar propozimin per ndarjen e Shqiperise. Pashiqi qe pajtuar me kete, por qeveria e Beogradit pat refuzuar". Qe te mos i lejonim italianet ne Vlore, ne u detyruam te heqim dore nga Shkodra dhe nga kufijte deri ne Dri.

Meqenese ne e perkrahnim gjithnje idene per mosndarjen e territorit shqiptar, qe ishte caktuar ne vitin 1913, si dhe pavaresine e Shqiperise, do te mund te supozohej se kjo zgjidhje e Konferences se Ambasadoreve ishte e kenaqeshme per ne. Nderkaq, kjo nuk eshte keshtu. Veshtiresite ne marredheniet tona me Shqiperine, si dhe ne marredheniet tona me Italine per shkak te Shqiperise po rendohen me tutje edhe pas shpalljes se Shqiperise shtet i pavarur dhe anetare e Lidhjes se Kombeve.



Republika e Mirdites

Ndersa Konferenca e Ambasadoreve po vendoste per kufijte e Shqiperise dhe per organizimin e pavaresise se saj, nga gjysma e vitit 1921, ne nenshkruam me parine e Mirdites marreveshjen per bashkepunim. Ishte parapare formimi i shtetit te lire te Mirdites, te cilin do ta mbronin forcat ushtarake te SKS-se dhe interesat e se ciles ne boten e jashtme do t'i perfaqesonte qeveria e Beogradit. Qeveria e Tiranes e shtypi kete levizje e ne u akuzuam dhe u denuam para Lidhjes se Kombeve.



VII. PAKTI I ROMES, PASHIQI, MUSOLINI DHE SHQIPERIA

Pakti i Romes, i janarit te vitit 1924, per nga fryma e vet, ua imponoi Romes e Beogradit respektimin e pavaresise dhe parimin e mosperzierjes ne punet e brendshme te Shqiperise, si dhe informimin e ndersjelle mbi ngjarjet ne Shqiperi.

Nderkaq, kjo nuk qe pengese qe Qeveria italiane, ne qershor te vitit 1924, ta ndihmonte kryengritjen e Fan Nolit kunder Ahmet Zogut e as qeveria jone, ne dhjetor po te atij viti, t'ia bente te mundshme Ahmet Zogut, qe, nga territori yne, te futet ne Shqiperi per ta marre pushtetin. As Roma, as Beogradi, nuk munden t'u benin balle intrigave dhe kerkesave te "miqve" te vet shqiptare, qe kerkonin ndihme per ta mbajtur pushtetin ose per te ardhur ne pushtet dhe qe premtonin besnikeri e bashkepunim, kurse ne rastin e pare e nderronin orientimin.



VIII PAKTI I TIRANES DHE GJENDJA QE KRIJOI AI

I ndjeri Pashiq, duke u dhene udhezime perfaqesuesve tane per pune ne Shqiperi, u thoshte: ne duam qe Shqiperia te jete e pavarur, por e dobet dhe e parregulluar. Koha ka treguar se kjo ishte e pamundshme te qendronte. Shqiperia e dobet dhe e parregulluar patjeter do te kerkonte ndihme e mbrojtje atje ku mund t'i gjente keto. Regjimi i rrezikuar nga Italia, na drejtohej neve, e regjimin te cilin donim ta permbysnim ne, kerkonte mbrojtje nga Italia.

Shqiperia e dobet dhe e parregulluar, ne vitin 1926, kerkoi mbrojtje e ndihme nga Italia. Ahmet Zogu se pari mori garanci per regjimin e vet, e pastaj, ne vitin 1927, pranoi te lidhe Aleancen ushtarake per 20 vjet, mori me qindra e qindra miliona lireta per pune botore, ia nenshtroi plotesisht Shqiperine Italise ne pikepamje ekonomike e financiare, pranoi shume instruktore italiane. U krijua, pra, nje raport qe i ngjante shume atij protektorati, kunder te cilit ne luftonim ne Konferencen e Paqes.

Rreziku me i madh qe viteve te fundit na vinte nga Shqiperia ishin organizimi ushtarak, fortifikimet ushtarake dhe aksioni irredentist. Gjithkund e shihnim rrezikun nga aksioni italian dhe ate "kufirin ofensiv" kunder te cilit kishim luftuar para aleateve ne Paris, kur ata propozonin qe Italise t'i jepej mandati ne Shqiperi.

Eshte me interes te permendim ne kete vend se vetem ne kemi protestuar dhe kemi luftuar kunder nderhyrjes se Italise ne Shqiperi dhe ne Ballkan. Asnje shtet tjeter ballkanik nuk na perkrahu ne kete pikepamje. Dy fuqite detare mesdhetare, Franca dhe Anglia, nuk kundershtuan mbylljen e detit Adriatik. Per me teper, Osten Cemberlen, ne takimin me Musolinin ne Livorno, ne vitin 1926, e dha pelqimin per Paktin e Tiranes. E te gjithe perfaqesuesit franceze ne Tirane gjithnje e keshillonin mbretin Zog qe te mos hynte ne konflikt me italianet.



IX. PAKTI ITALO-JUGOSLLAV I MIQESISE I 25 MARSIT 1937

Italia e Jugosllavia, duke ndjekur politike miqesore njera me tjetren, mund te merren vesh ne lidhje me Shqiperine, ne kete baze: Italia ka interesin e vet jetesor ne Vlore; kjo pjese e bregdetit shqiptar nuk ben te rrezikohet nga ne; ne duhet ta kuptojme kete interes dhe ta respektojme. Interesi jetesor i Jugosllavise eshte qe te mos jete e rrezikuar ne kufirin e Shqiperise me Serbine Jugore as me Kosoven (e banuar me shqiptare) e as me Shkodren dhe Malin e Zi. Pa dyshim se kjo eshte marre parasysh ne protokollin e fshehte te Paktit te Miqesise kur eshte parapare se do te ndalet fortifikimi i metejshem ne zonat e Librazhdit e te Milotit. Sa i perket aksionit ekonomiko-financiar ne Shqiperi, ne nuk kemi as nuk deshirojme te investojme fare mjetesh te posacme. Italianet, pra, mbeten pa konkurrence dhe pa verejtje nga ana jone, kuptohet me kusht qe te mbeten ne kufijte e obligimit tjeter te fshehte, qe e kane marre ndaj nesh para dy vjeteve se ne pikepamje politike, ekonomike ose financiare nuk do te kerkojne kurrfare dobish speciale qe do ta komprometonin ne menyre te drejtperdrejte ose te terthtorte pavaresine e shtetit shqiptar.

Ne kete menyre, Pakti i Miqesise, i 25 marsit 1937, krijoi nje "modus vivendi" te durueshem midis nesh dhe Italise ne terrenin shqiptar, ku, viteve te meparshme, kishim aq shume konflikte dhe mosmarreveshje.

Eshte ceshtje tjeter se sa ne Shqiperi do te mund t'u bente balle ky qetesim sprovave te ndonje situate me te rende e me te nderlikuar ne detin Mesdhe ose ne Ballkan.



X RUAJTJA OSE NDRYSHIMI I STATUS KUOS

Pavaresia e Shqiperise eshte zvogeluar, por nuk eshte shuar

Pavaresia e nje shteti ndaj botes se jashtme gjithmone eshte nocion relativ. Duke marre parasysh edhe rrethanat, kjo pavaresi eshte me e plote ose eshte e zvogeluar. Per Shqiperine sot nuk mund te thuhet se politika e saj e brendshme dhe e jashtme eshte e pavarur nga Italia. E megjithate, ne bashkesine nderkombetare, Shqiperia konsiderohet shtet i pavarur. Nga aspekti juridik nderkombetar, bregdeti shqiptar nuk eshte italian, por eshte nen sovranitetin e nje shteti ballkanik. Italia ende nuk ka shkelur ne Ballkan. Ajo ka sovranitetin e vet ne nje pjese te territorit te Zares, por kjo me nuk i jep mundesi per zhvillim te metejshem. Italia ushtron ndikimin e vet ne Shqiperi, por nuk ka liri aksioni si ne territorin e vet. Shqiptaret, megjithate, e kundershtojne nderhyrjen e saj, i shkaktojne veshtiresi, e ngadalesojne.



"Ballkani popujve ballkanike"

Politika tradicionale e Serbise eshte "Ballkani popujve ballkanike". Ky parim, ne kohen e vet, eshte perdorur ne lufte kunder Perandorise Otomane dhe Monarkise Austro-Hungareze. Jugosllavia e perdori me sukses kete kunder dispozitave te Paktit te Londres, i cili fuste Italine ne Dalmaci dhe ne Shqiperi.

Ne aplikimin e ketij parimi, ne kemi pare gjthmone garancine me te mire per paqe ne Ballkan, per bashkepunim midis popujve ballkanik, per zhvillimin normal te popujve ballkanike. Prania e nje fuqie te madhe ne Ballkan eshte dere e hapur per intriga e pushtime.

Ekspansioni i Italise

A eshte e mundur qe Italia, duke u bere zoteruese sovrane e Shqiperise se Mesme dhe Jugore, te mbetet vetem ne ate brez te ngushte bregdetar? Ne nuk kemi besuar para 20 vjeteve, kur fuqite e medha ia dhuruan Italise Vloren me hinterlandin. Aq me pak mund te besojme sot, kur Italia po tregon aq dinamizem dhe guxim ne politiken e vet te jashtme.

Nje precedent i rrezikshem

Marrja e nje pjese te territorit ballkanik nga ana e nje fuqie te madhe jashteballkanike, pa kurrfare baze etnike, per te gjithe popujt ballkanike, pra, edhe per ne, eshte nje precedent i rrezikshem. Fuqite e tjera te medha, nga drejtimet e tjera, mund te paraqiten me pretendime te ngjashme. Rasti i Italise ne Shqiperi eshte posacerisht i rrezikshem per ne, sepse me Paktin e Londres, me te cilin Italise iu njoh per here te pare Shqiperia jugore, iu njoh edhe Dalmacia veriore. Precdenti per ngjalljen e dispozitave te Paktit te Londres ne nje sektor te Ballkanit e hap deren edhe per ngjalljen e dispozitave te tjera.

Ndarja e Shqiperise

Me rastin e vleresimit te tere kesaj ceshtjeje, duhet te kemi parasysh se ne cdo menyre duhet te shikojme qe t'i shmangemi cdo konflikti qofte te fshehte qofte te hapet me Italine. Gjithashtu duhet ta evitojme pushtimin e tere Shqiperise nga ana e Italise se ne kete menyre do te na rrezikonte ne vendet me te ndjeshme - ne Boke te Kotorrit dhe ne Kosove.

Duke marre parasysh te gjitha keto qe thame me siper, ndarja e Shqipeise do te mund te vinte ne konsiderim per ne vetem si nje e keqe e domosdoshme dhe e paevitueshme, te ciles nuk do te mund t'i benim balle, dhe si nje dem i madh nga i cili duhet te nxjerrim aq dobi sa eshte e mundshme, do te thote nga dy te keqija duhet ta zgjedhim ate qe eshte me e vogel.

Kompensimet tona

Keto kompensime gjenden ne materialin e perpunuar para 20 vjetesh, kur shtrohej ceshtja e ndarjes se Shqiperise.

Maksimumi qe kemi kerkuar ne ate kohe ishte kufiri qe do te shtrihej buze Matit e Drinit te Zi dhe qe do te na jepte sigurine strategjike te Malit te Zi dhe te Kosoves. Gjithashtu duhet t'i siguroje luginat e liqenet te Ohrit dhe te Prespes, duke perfshire Pogradecin dhe fshatrat sllave te Malit te Thate, si dhe ato midis Prespes e Korces.

Marrja e Shkodres, ne kete rast, do te kishte rendesi te madhe morale dhe ekonomike.

Kjo do te na mundesonte zhvillimin e punimeve te medha hidroteknike dhe perfitimin e tokes pjellore per ushqimin e Malit te Zi. Shqiperia Veriore, ne kuadrin e Jugosllavise, do te mundesonte krijimin e lidhjeve te reja te komunikacionit te Serbise Veriore e Jugore me Adriatikun.

Me ndarjen e Shqiperise do te zhdukej qendra terheqese per minoritetin shqiptar ne Kosove, i cili, ne nje situate te re, do te asimilohej me lehte. Ne, eventualisht, do te kishim edhe 200000 deri 300000 shqiptare me teper, por keta jane, te shumten, katolike, marredheniet e te cileve me shqiptaret myslimane nuk kane qene kurre te mira. Shperngulja e shqiptareve ne Turqi gjithashtu do te behej ne rrethana te reja, sepse nuk do te ekzistonte kurrfare aksioni me i forte per pengimin e saj.

Beograd, me 30 janar 1939

Shifrat

Gjenocidi serb ne Kosove

Sipas te dhenave dokumentare, ne vitet 1876-1900 jane perzene nga trojet e tyre te Prokuples, Vranjes, Leskocit dhe Nishit jo me pak se 200 mije shqiptare. Gjate Luftes Ballkanike jane shperngulur nga Kosova me dhune 120 mije shqiptare, ndersa ne periudhen mes dy luftrave boterore u shperngulen per ne Turqi 300 mije shqiptare dhe per ne Shqiperi 50 mije te tjere. Nderkaq, ata shpronesoheshin nga tokat, shtepite, mjetet e punes etj., te cilat u jepeshin koloneve serbe e malazeze qe vendoseshin aty.

Marreveshja e 11 korrikut 1938, e lidhur mes Jugosllavise e Turqise, parashikonte qe brenda 8 vjeteve te ardhshem te shpernguleshin per ne Turqi 40 mije familje shqiptare.

Pas Luftes se Dyte Boterore, afer 500 mije shqiptare u vendosen ne Turqi, ndersa gjate viteve 1974-1999 mbi 300 mije shqiptare jane larguar nga Kosova ne vende te ndryshme si refugjate ekonomike, te detyruar nga kushtet e renda ekonomike dhe dhuna serbe.

Shifra te bera publike gjate punimeve te seminarit "Gjenocidi serb ne Kosove", Tirane, qershor 1999

Askush nuk duhet të përjashtohet nga përgjegjësia e ikjes

1.

Shpërngulja e shqiptarëve ka filluar edhe më herët nga viset veriore të Shqipërisë. Dëbimet e para të njohura datojnë që në vitet 1877. Në këtë kohë janë dëbuar shqiptarët që kanë jetuar në viset më veriore që janë prej Pazari të ri, Kurshumlisë si dhe gjithashtu edhe prej vilajetit të Nishit. Në këtë kohë të gjitha ata që s'kanë mundur të ikin janë vrarë, masakruar nga forcat e ndryshme serbo-malazeze. Kështu që, është bërë ndryshim i thellë i hartës demografike të regjionit.

Serbët gjatë viteve 1875 - 1878, do të dilnin me sloganin e tyre “Neçartanist”: “Udarajte što žešće po arnaute, time bolje za našu atadžbinu”! (Bjeruni sa më rrëmbyeshëm shqiptarëve aq më mirë për atdheun tonë në këtë kontekst për shtetin serb).

 Apo proklamata tjetër e ushtarakëve madhor serb të Millan Obrenoviqit që thoshte: “Sa më pak që të ketë shqiptarë dhe turq në mesin tonë, aq më e madhe do të jetë merita për atdhe dhe sa më shumë shqiptarë që të shpërngulni ju, aq më i madh do të jetë suksesi për atdheun tonë”.

...kur dinastitë e Obrenoviqëve i dëbuan dhunshëm mase 8130.000 shqiptarë autokton nga gjashtë nahijet e Pashallëkut të Beogradit dhe nga Sanxhaku i Nishit. Vetëm se Beogradi gjer nga fund vitet 1868 - 1869, i kishte 50.000 banorë dhe pas dëbimit të dhunshëm të etnosit shqiptarë nga Singidinumi (Beogradi) Dardanë aty mbetën më pakë se 25.000 banorë. Çka do të thotë se gjysma e më tepër e kryeqendrës të Knjazhevinës Serbe të Mihajllo Obrenoviqit ishte e banuar me shqiptarë autokton në Pashallëkun e Beogradit.

Disa shënime statistikore serbe, bullgare dhe të shteteve të tjera janë të ndryshme dhe jo reale, kurse në disa burime gjermane apo angleze numri i shqiptarëve paraqitet shumë më i madh, ku sillej mbi 813.000 banorë të dëbuar dhunshëm nga 720 katunde shqiptare dhe dhe 8 vendbanime urbane ....


Në një letër datuar më 24 korrik 1879, si duket shkruar nga M. Obrenoviqi dërguar Jovan Ristiqit përveç tjerash thuhet, se me rastin e vizitës në Qarkun e Toplicës gjithë treva (krahina) prej Merdari deri te Prokupla është e zbrazët, dhe duhet të bëhët e banuar. Do të jetë vështirë — thuhet në letër të popullohet ana e djathtë e Toplicës derisa mos të zgjidhet çështja e kthimit të shqiptarëve, sepse ata kanë qenë kryesisht atje me vendbanime. Ana e majtë e Toplicës është e banuar dobët gjithashtu ka vetëm 3-4 shtëpi. Është e nevojshme që ato vende të banohen me popullsi të krishterë, e cila më vonë do të shërbente si mburojë kundër depërtimit të popullsisë shqiptare. Në letër shifet se M. Obrenoviqi shprehet kundër kthimit te shqiptarëve, bile thekson se Z. Gould shpesh e mërziste atë në lidhje me çështjen e kthimit të shqiptarëve në vendet e tyre. M. Obrenoviqi në letër shfaq gëzimin që turqit e kane zakon të vonohen në bisedime në lidhje me pagimin e damshpërblimit si dhe të pasurisë së muhaxhirëve shqiptarë.

Në fund disa historiografë të mëparshëm në punimet e tyre përpiqen të dëshmojnë se gjoja në kohën e shpërnguljes së shqiptarëve nga sanxhaku i Nishit apo nga ishte bërë një këmbim i popullsisë, sepse gjoja edhe nga vilajeti i Kosovës ishte shpërngulur popullsia serbe. Kjo nuk mund të qëndrojë si fakt i së vërtetës shkencore. Atëherë nga Vilajeti i Kosovës ishte shpërngulur një numër i vogël i serbëve, të cilët duke qenë të pakënaqur me pushtetin turk kalojnë në Serbi, në Vojvodinë apo në territorin e Sanxhakut të Nishit. Nuk ka bazë në të vërtetën e pohimi se muhaxhirët shqiptarë të shpërngulur nga Sanxhaku i Nishit në Kosovë kishin bërë zullume të mëdha në popullsinë serbe, dhe se ata ua kishin marrë tokat e tyre. Një gjë të tillë nuk e toleronte pushteti turk. Dihet se muhaxhirët janë vendosur më së shumti në fshatrat e çerkezëve, të cilët patën shkuar në Turqi, në fusha dhe pyje të paçelura, në tokat e agallarëve dhe bejlerëve, si çifçinjë.

 Këtë e vërteton edhe një raport datuar me 30 maj të vitit 1879 i Qeverisë Serbe, në të cilin thuhet se: “shqiptarët, të cilët ikën në kohën e luftrave nga Serbia, shumicën e tyre pushteti turk e vendosi në fshatrat e çerkezëve në Kosovë”.( (Dr. Emin Pllana)

Shumica e muhaxhirëve shqiptarë u vendosën në Vilajetin e Kosovës, në sanxhakun e Prishtinës, sidomos në kazanë e Vuçitërnës, të Gjilanit, të Mitrovicës, e më pak në Rrafshin e Dukagjinit. Një numer i tyre u vendosën në Bujanoc, Preshevë, Kumanovë, Shkup, Koçane, Velez, Pollog, Kërçovë etj. Shumë prej tyre shkuan në Turqi dhe në Shqipëri.

Ata u gjendën në një pozitë shumë të vështirë ekonomike. Kjo shihet nga ankesat e tyre dërguar Kongresit të Berlinit, Fuqive të Mëdha dhe Portës së Lartë. Në një letër që i dërguan muhaxhirët Kongresit të Berlinit kërkojnë që të ndërprehen zullumet, sidomos të bullgarëve si dhe t'u bëhej e mundur atyre që të kthehen përsëri në trojet e tyre.

 Në këtë letër të cilën e nënshkruajnë Ali Shaqiri dhe Ismail Abdullahu në emër të afro 3.000 shqiptarëve të ikur nga rrethina e Nishit, Leskovcit, Vranjes dhe Kurshumlisë, përveç tjerash thuhet se: “gjendja e të ikurve është tejet e rëndë, fëmijët janë të sëmurë, nuk i kanë as gjërat më të nevojshme për ta mbajtur shpirtin, prandaj lutet paria e Evropes që të dërgohet një komision dhe ndihma të tjera për ata të cilët i kishin humbur të gjitha papritmas”. Pastaj në një telegram të dërguar nga Prishtina më 25 maj të vitit 1878 shkruhet: „5.000 të ikur nga rrethina e Vranjes kanë lënë pas të vdekur, të plagosur dhe të zënë rob nga ushtria serbo-bullgare. Ata nuk i kanë kursye as njerëzit, e as kafshët, por kanë filluar t’i shashtrisin njerëzit e pafajshëm vetëm e vetëm që ta marrin arratinë". (Reshat Avdiu )

Marreveshje xhentellmene Tito-Kypërli e vitit 1953 (nenshkruar ne Split) per shprenguljen e 'turqve', nje tjeter term eufemizem per t'i debuar shqiptaret mysliman nga Kosova, Maqedonia dhe Mal i Zi. Ja nje fragment bisede midis Titos dhe ish-ministrit te jashtem turk, Kyperli (nje liber fort te thukte qe rrah kete ceshtje e ka H. Bajrami).

Tito: “Do të ishte në interes të të dyja vendeve që të punojmë për harmoninë e popujve në të ardhmen. Kjo do të thotë se nuk do të na ngarkojë fare e kaluara. Sa u takon shqiptarëve të religjionit musliman në Kosovë dhe Maqedoni, atyre përmes vizave që do t’u lejohen nga Qeveria e Juaj (turke), do të kenë mundësi të integrohen me familjet e tyre që i kanë andej në Turqi. Ato lidhje familjare janë krijuar shekuj me radhë. Për mënyrën e vizave të pasaportave, ne nuk do të vendosim, por ne do të përkujdesemi që të keni sa më tepër kërkues. Atyre u nevojitet t’u sigurohet pasuri tokësore, sepse afër 90% e tyre janë bujq... Besoj se deri në vitin 1959 atje do të keni përafërsisht një milion qytetarë bujq të zellshëm. Kështu flasin informatat nga terreni, për të cilat ne kemi punuar që nga viti 1951... Bartja le të fillojë nga Shkupi, sepse prej andej shqiptarët ndjehen më të sigurt që të lëvizin. Kosovarët janë më të egër, por do të përkujdesemi që të natyralizohen aty për fillim...” .


Kjo marreveshje nuk ishte dicka e re, por vetem sa vijonte praktiken e konventave me permbajtje e program te spastrimit etnik te Kosoves dhe Maqedonise se Vardarit. E tille eshte konventa Jugosllavo-Turke e vitit 1938, e botuar se fudmi prape nga prof. Hakif Bajrami. Po je i interesuar, besoj qe mund te te siguroj falas nje kopje!


“ Arnaute je nemoguće suzbiti samo postupnom kolonizacijom ... Jedini način i jedino sredstvo to je brutalna sila jedne organizovane državne vlasti, u čemu smo mi uvek bili iznad njih.
”
Clan 2. konvencije je predviđao kompletnu ekspatrijaciju Albanaca iz mnogih gradova, među kojima su: Prizren, Uroševac, Priština, Kačanik, Gnjilane, Preševo, Peć,Istok, Mitrovica, Đakovica, Vučitrn, Drenica i drugi. Za prvih pet godina, od 1939-1944, bilo je predviđeno da se u Tursku iseli 25.000 albanskih porodica, i to sledećom dinamikom:

— Vaso Čubrilović

4.000 familje 1939,
6.000 familje 1940,
7.000 familje  1941 dhe  1942 dhe
8.000  familje  1943 dhe 1944.




Në bazë të statistikave në përiudhën kohore 1952-1965 për Turi janë shpërngulur 452,371 shqiptar:

1952---------------------------- 37.000

1953---------------------------- 19.300

1954---------------------------- 17 500

1955---------------------------- 51.000

1956---------------------------- 54.000

1957---------------------------- 57.710

1958---------------------------- 41.300

1959---------------------------- 32.000

1960---------------------------- 27.980

1961---------------------------- 31.600

1962---------------------------- 15.910

1963---------------------------- 25.720

1964---------------------------- 21.530

1965---------------------------- 19.821

3.


Sipas njoftimit aktual (janar 2015) të Zyrës Federale Gjermane për Migracion dhe Refugjatë, (BAMF) numri ri i kërkesave për azil në Gjermani është dyshifruar. Në vendin e parë prijnë refugjatët nga Siria me 5.530 persona ndërsa në vendin e dytë është Kosova me 3.328 persona. Pastaj vijnë Serbia me 2.042, Shqipëria me 1.598, Afganistani me 1.129 etj. Çka do te thotë rritje e kuotës për 73% krahasuar me janarin e vitit të kaluar.

******


4.

Landi i Bavarisë në Gjermani ka kërkuar nga shtetet fqinje dhe të BE-se që të ndërmarrin masa të shpejta për ta ndaluar emigrimin e madh të shqiptarëve të Kosovës në Gjermani.

Përmes Këshillit Federativ, Bavaria synon që Kosova dhe Shqipëria të shpallen shtete të sigurta, me qëllim që të përshpejtohen procedurat për procedimin e kërkesave për azil dhe me këtë edhe kthimin e shpejtë të tyre.

Sipas Sekretarit Shtetëror të Qeverisë bavareze, Marcel Huber, vetëm të hënën e kaluar në Bavari kanë arritur mbi 1000 njerëz, 800 prej tyre nga Kosova.

Që nga një shkurti i këtij në këtë Land të Gjermanisë kanë hyrë 2400 azilkërkues, 1500 vetëm nga Kosova.

Huber ka folur për një “keqpërdorim të së drejtës së azilit”, madje për një “eksod nga Kosova”, dhe ka thënë se qeveria e Kosovës i ka “përgjëruar” autoritetet bavareze që t`i kthejnë sa më shpejtë të gjithë azilkërkuesit në Kosove, pasi ata nevojiten atje.

Sipas tij, kjo situatë jo vetëm që i ka stërngarkuar autoritetet bavareze, por paraqet edhe rrezik për shtetësinë e Kosovës. Andaj, Bavaria po mundohet që shqiptaret të ndalohen qysh jashtë Gjermanisë, duke kërkuar kontrolle më efektive në kufirin Hungari-Serbi.

Sipas ministrit të Brendshëm të Bavarisë, Joachim Herrman, çdo ditë nga Kosova përmes Serbisë dhe Hungarisë po ikin mbi 1000 qytetarë të Kosovës me destinacion kryesor Gjermaninë dhe Austrinë.

Në të njëjtën kohë për landet tjera nuk ka ende të dhëna. Pas raportimit të Gazetës Bild am Sonntag mediat dhe politika gjermane janë bërë shumë aktive për temën e azilkërkuesve nga Kosova.

5.

“Askush nuk duhet të përjashtohet nga përgjegjësia e ikjes. Krerët e institucioneve duhet të veprojnë menjëherë dhe ta ndalojnë emigrimin”, ka thënë  Adem  Grabovci.

Shefi i Grupit Parlamentar të PDK-së, Adem Grabovci, e ka fajësuar shtetin serb, për emigrimin e kosovarëve jashtë vendi.
Sipas tij, emigrimi i qytetarëve është mirë i organizuar dhe për këtë ai fajëson Serbinë.

“Ne e dimë që me herët kalimi nëpër Serbi ka qenë shumë i vështirë, poashtu edhe kalimi i kufirit me Hungarinë ka qenë tepër i vështirë.

Por tani është duke ndodhur një e keqe prapa të cilës qëndron shteti serb”, ka thënë Grabovci.

Ai ka kërkuar nga institucionet shtetërore që të marrë masat adekuate.

“Askush nuk duhet të përjashtohet nga përgjegjësia e ikjes. Krerët e institucioneve duhet të veprojnë menjëherë dhe ta ndalojnë emigrimin”, ka thënë Grabovci.

Ai ka folur edhe për qëndrimin e tij dhe disa deputetëve të Kuvendit në ‘Lutjen e Mëngjesit’ në Amerikë. Sipas tij, gjatë qëndrimit ë delegacionit kosovarë në Amerikë, ata kanë pasur një trajtim të veçantë nga ana e organizatorëve.

Grabovci ka shtuar se gjatë kësaj kohe ka pasur takime të veçanta me kongreset dhe senatorë të shtetit amerikan me ç’rast kanë marrë mësimet të mira.

****

6

Publicisti Fadil Lepaja konsideron se migrimi nuk ndalet në kufi të Hungarisë, por duke çliruar shtetin nga krimi dhe korrupsioni i cili po ia merr frymën këtij vendi!

Sipas tij masat e Policive gjermane, austriake, hungareze dhe serbe që po bashkëpunojnë për të ndalur në kufi të Hungarisë, eksodin e shqiptarëve drejt Evropës, vetëm sa do t`i ngrisin çmimet nga grupet kriminale..

“Këto masa nuk kanë me e ndalue këtë problem, veç sa kanë me i ngrite çmimet dhe kështu me e rrite përfitimet e grupeve informale në Serbi dhe Kosovë. Problemi është këtu. Këtu duhet punuar që njerëzit të mos marrin vendim me leshue vendin. Diku me bindje diku me masa ekonomike e sociale, e sidomos me e rikthye perspektiven në këtë vend duke e luftuar seriozisht krimin dhe korrupsionin i cili e ka fute nen kontrolle çdo aktivitet ekonomik përmes ndikimit ne institucione”, vlerëson Lepaja.

Sipas tij njerëzit që nuk janë pjesë e grupeve kriminale nuk mund të zhvillojnë aktivitet ekonomik pa paguar haraç tek familjet që i kontrollojnë bizneset e caktuara.

“Askush i cili nuk është pjese e klaneve kriminale, para politike, nuk mundet me e zhvillue një aktivitet ekonomik nëse nuk paguan haraç, ose nëse nuk e ka lejen e familjeve që i kontrollojnë bizneset e caktuara. Pa lejen e tyre nuk mundesh me marrë as licencë e as nuk të lenë rehat as patrullat e inspektorëve të ndryshëm të cilët të shantazhojnë derisa të pajtohesh me rregullin që e kanë vu "familjet" !”, potencon ai.

Lepaja thotë se njëjtë është edhe në ndërmarrje publike, dhe institucione, ku mijëra ekspert keqtrajtohen dhe degradohen dhe ngritën në detyra pjesëtare të padijshëm e të paskrupullt të "familjeve" mafioze të cilat janë akomoduar në shtet sikur në shpi të babës.

“Pa e ndryshue këtë rregull që e vendosin këto klane, nuk ndalet dëshira e njerëzve për me ikë. Shumica e qytetareve të këtij vendi nuk kanë ëndërruar as nuk janë angazhuar që ky vend të bëhet Kolumbi, por e ky vend të jetë Evropë”

Shkronjat hani ju, Ne s’hamë poezi!!!

Çun Lajçit

PRESIDENT

Mëkat që s’je

Në 7 vjetorin e Pavarësisë

Ti shohësh çlirimtarët

Duke ikur me gra e fëmijë!

Tani s’i përbeva n’Dhè

Por u shkrova poezi.

U thashë: Pashë lotin tim

Mos ikni n’dhe t’huaj!

M’thanë: Fëmijtë duan bukë

Shkronjat hani ju

Ne s’hamë poezi!!!

President u dogjem

Në mes të Janarit

Çelsin e mori gjarpëri

E po rrëshqasim

Danubave,Tisave e Vardarit!

Fotomodelja e famshme shqiptare Ermira Rexhepi,flet me shikime prej Ankarasë….

Ermira Rexhepi është nga Gjilani.Ajo është modelja më e njohur shqiptare që ka shkelur dhe ecur mbi pasarelat me të famshme të Turqisë dhe botës,që ka reklamuar për dizenjatorët e brendet më të famshme të Ankarasë,Stambollit,Izmirt,Londrës…Parisit,Romës…dhe që është shfaqur në kopertinat e magazinave me prestigjioze me tirazhin më të madh në botë.

Pavarësisht suksesit,Ermira ka mbetur person I thjeshtë.Bukuroshja që është nga Kosova thotë” Kosova është vendi im.Ajo më jepë force,më gjallëron…”…

Pa dyshim,shikimin e njerës prej femrave më të bukura mund të thotë edhe më shumë se njëqind gjëra,apo jo?!...

Ermira në profilin e sajë në facebooc,ka të bëjë pikërsiht me angazhimin e saj edhe në lëmin e gjimnastikës ritmike…shumë e buzëqeshur…

Ajo thotë”Ju durojë shqiptarëve buzëqeshjet e mija,Kosova ime e shtrejtë”!!!

Filozofia feministe fiton!

Dr. Mandeta Minxhozi

“Grua nuk lind, bëhesh”; Femrat cilësohen si klasa tjetër, identiteti femëror përcaktohet në relacion me meshkujt pikërisht si ajo që meshkujt nuk janë, dhe jo si ajo që vetë femrat janë; Simone De Beauvoir.

Hierarkia gjinore është forma më e lashtë dhe jetëgjatë e pabarazisë, më e vështira, për shkak se ajo i ka mbijetuar kaq shumë transformimeve shoqërore. Gratë përshkruhen në mënyrë konvencionale nga burrat si emocionale, mendërisht dhe moralisht të dobëta, të nxitura seksualisht dhe deri në kohët e fundit ato kanë qenë të përjashtuara nga pozitat e pushtetit, përveç disa grave aristokratike, pak mbretëreshave, dhe sot ato vështirë se kanë rol të rëndësishëm në vendimmarrje politike apo publike.

Feminizmi “Radikal” mendon se kuptimi i të qenit grua është e modeluar dhe e shtrembëruar nga burrat. “Radikalët” mendojnë se ndryshimi i ligjeve nuk do të ndryshojë mendimet e rrënjosura tek burrat dhe janë në kërkim të një kuptimi krejtësisht të ri, të asaj ç’ka do të thotë të jesh grua.

Feminizmi për të drejta të barabarta kërkon të ndryshojë pozitën e grave në shoqëri nëpërmjet ndryshimit të ligjeve, pasi gratë kanë qenë të shtypura prej ligjeve që i kanë prodhuar kryesisht burrat, dhe duke ndryshuar ligjet, (p.sh duke u dhënë grave të drejtën e votës, pronësisë pas martesës, të divorcit, kandidimit për pushtete qendrore apo lokale), sigurisht që sjell ndryshimin e pozitës së gruas në shoqëri.

Pushtetet gjinore dhe konkurrenca; “Ajo, (femra) është çka mashkulli dekreton… ajo është përcaktuar dhe diferencuar duke iu referuar mashkullit dhe jo mashkulli duke iu referuar femrës; ai është subjekti, ai është absoluti – ajo është tjetri”; Simone De Beauvoir

Pushteti padyshim shfaqet edhe në shkencat liberale politike të cilat ballafaqojnë lehtësisht vetveten me argumentin, veprimet e qëllimta apo pëlqimin. Që nga kohët e hershme, shkrimtarët apo aktivistët liberalë synonin që ta kufizonin fuqinë. Ato filluan me sfidimin e mbretërve. Synimi ishte të vendosnin limite kudo (ndonjëherë veçanërisht) edhe te vendimet kolektive të “popullit”. Ato binin dakord në faktin se mënyra më e mirë për të vendosur limite ishte të ndaje dhe shpërndaje aftësitë për të ushtruar pushtetin. Në fakt, shpërndarja përfundimtare e pushtetit nuk është bërë kurrë. Pabarazia sociale dhe ekonomike përzihet me principet demokratike dhe shpesh është pakica që sundon prapa fasadës së demokracisë. Shkencëtarët politikë liberalë në përgjithësi përgjigjen duke debatuar se megjithëse pushteti shpërndahet në mënyrë të pabarabartë, ai gjithsesi shpërndahet në mënyrë të gjerë. Pavarësisht faktit që ka hierarki sociale dhe ekonomike, demokracitë liberale janë regjime të përziera. Disa mendime merren nga një person, disa të tjera nga pak persona, por shumica e tyre merren nga shumë persona – ose së paku në një mënyrë të atillë që e merr parasysh edhe pikëpamjen e shumicës. Efektet e kombinuara të përpilimeve kushtetuese dhe të politikave demokratike kanë të bëjnë me vënien në funksion të grupeve të veçanta të interesit për sa i përket ushtrimit të pushtetit.

Po të shikojmë raportet e ndarjes së pushteteve sipas raporteve gjinore, ligji i diskriminon gratë, pasi ka vendosur kufirin 30% për qind për pjesëmarrje në Parlament, kur në fakt duhet të ishte as më shumë e as më pak, por 50 për qind me 50 për qind. Por edhe kur është ligji, përsëri mënyra si implementohet shkon më në favor të meshkujve fakti që në funksione të larta shtetërore publike ka më tepër meshkuj. Si një sfidë edhe ndaj ligjit që i jep të drejtën grave deri vetëm në 30% për t’u përfaqësuar në Parlamentin shqiptar, edhe ndaj mos përfaqësimit të gjinisë femër në kandidim as në raportet që parashikon ligji në këto zgjedhje, mbetet për t’u vlerësuar kapërcimi ndaj këtyre barrierave gjinore që bënë qytetarët e qyteteve të vogla, Burrel, Konispol, Patos, të cilët votuan kandidate femra, duke treguar kështu emancipim në nivele të larta dhe civilizim. Me këtë votë këta qytetarë i kanë bërë sfidë në të njëjtën kohë kulturës patriarkale, politikës shqiptare, politikave mediatike me gjithë panelet e tyre mashkullore nëpër ekrane etj.

“Bravo Burreli, Konispoli, Patosi! Duke votuar Adelina Farricin në Burrel, Mimoza Arapin në Konispol, Rajmonda Balilaj në Patos, secili votues;

• Besoi dhe votoi vlerat individuale të kandidates duke injoruar stereotipizimet gjinore të krijuara në shoqërinë shqiptare. Më e rëndësishme është fakti se një grua kandidate nuk fitoi si privilegj apo duke ia dhuruar pushtetin meqë është femër, pasi nuk duhet të kalohet në raporte diskriminuese me gjininë mashkullore, por fitoi në kushte konkurrence për shkak të mirëbërjes së politikave të saj. E rëndësishme është që qyteti i Burrelit, Konispolit, Poliçanit duket se i kanë kapërcyer me kohë barrierat gjinore, duke mos e lënë më femrën në statusin si grup i stigmatizuar, por duke i dhënë mundësi dhe shanse të barabarta me meshkujt për t’ia njohur aftësitë administrative përmes konkurrencës me burrat. Fitorja e kandidateve femra nuk erdhi me një ditë investim por me kohë investim, dhe është meritë e qytetarëve të Burrelit, Konispolit, Patosit si dhe e strukturave të PS që me kohë i kanë dhënë shansin këtyre grave për të treguar aftësitë e tyre përmes angazhimeve në qytet dhe në struktura. Dhënia e shansit grave për të shfaqur dhe për t’ju njohur vlerat e tyre individuale, publike, është shumë e rëndësishme pasi aty dhe fillon zanafilla e të promovuarit pozitivisht, dhe për rrjedhojë edhe korrja e fitores. Problemi pikërisht fillon tek zanafilla, dhënia apo mosdhënia e shansit femrave për të shprehur potencialet e tyre, pasi femrës zor se ia japin këtë shans apo mundësi shfaqjeje potencialesh intelektuale, menaxheriale administrative etj., sepse shoqëria mashkullore vë alarmin kur një femër kërkon të promovohet dhe për rrjedhojë bota mashkullore fillon luftën e pushteteve gjinore. Kryetarët e partive duhet ta kuptojnë tashmë që dhënia e shanseve duhet të jetë në raporte të barabarta mes gjinive femërore dhe mashkullore 50% me 50%, dhe as më pak e as më shumë. Po ashtu kryetarët e partive duhet të binden se siç ka rënë miti i bastioneve, ashtu edhe miti i maskulizmit është në rënie dhe se populli shqiptar tashmë po voton gjithmonë e më tepër bazuar mbi vlerat e individit qoftë femër apo mashkull. Këtë e tregoi edhe fakti që në disa zona kishte marrë vota kandidati, por jo aq partia që përfaqësonte, ose anasjelltas.

• I tregoi politikës që ndoshta shoqëria shqiptare është lodhur nga britma mashkullore me zëra të trashë, nga burrat që ulen me orë të tëra e bëjnë “pazare” nëpër kafenera me gotën e rakisë apo të pijes përpara. I tregoi politikës se një femër mund ta fitojë garën edhe pa qenë nevoja të ulet me orë të tëra nëpër kafenera, të pijë me burrat dhe të intrigojë pasi angazhimet në karrierë dhe familje ia kufizojnë këtë mundësi, (pozitive apo negative).

• I tregoi politikës që fuqia mendore te femra nuk është në nivele më të ulëta se sa te meshkujt, por është shoqëria që e ka etiketuar gruan si më të dobët, si më emocionale që nuk përballon dot sfida, si më irracionale. Kur ne lindim, në fakt lindim si mashkull dhe femër dhe jo si burrë dhe grua. Kulturat kanë edukuar sjellje, atashuar atribute dhe role ndarëse si grua apo si burrë.

Dhe në fakt shoqëria gabon kur shprehet se një femër duhet të fitojë si femër, ose se duhet të votohet si femër, se gjynah se është femër, se nuk duhet kundërshtuar apo kritikuar se është femër nëse nuk e bën detyrën e saj në një funksion apo post publik, sepse nuk është kjo që kërkojnë lëvizjet feministe. Ato nuk kërkojnë që të qenit femër të të japë privilegje për shkak të gjinisë. Jo, aspak. Ajo që duhet theksuar është se kërkohet që mundësitë, shanset për garime apo për një post publik duhet të jenë të barabarta. Aspak nuk duhet menduar që një femër duhet të gëzojë privilegje për shkak të gjinisë, pasi edhe femra si para edhe pas marrjes së një pushteti, duhet t’i përballojë absolutisht njëlloj ashtu si edhe mashkulli përgjegjësitë, presionet, konkurrencat dhe t’u përgjigjet përgjegjësive po njëlloj si një mashkull, dhe nuk mund të justifikohet se duhet të falet apo tolerohet se është femër. Nëse do të ndiqnim logjikën e lëshimit të gjërave dhe dhënien e favoreve vetëm se është femër, atëherë do të binim në një gabim tjetër në atë të diskriminimit të gjinisë mashkullore, do të thellonim stereotipizimet gjinore duke diskriminuar gjininë mashkullore dhe duke favorizuar atë femërore, duke krijuar kështu përsëri probleme shoqërore. Anëtarët kategorizohen dhe stigmatizohen (njollosen) në mënyrë kolektive dhe jo individuale dhe diskriminohen në mënyrë sistematike si nga ana sociale ashtu edhe ekonomike. Në bazë të të kuptuarit klasik liberal të tregut, njerëzit ndihen dhe bien, kanë sukses dhe dështojnë një nga një; nga ana tjetër stigma (njollosja) është një fat i përbashkët. Kjo ndodh me gratë. Është koha që të vlerësojmë cilësitë individuale të njeriut përtej barrierave gjinore dhe përtej gjykimeve si grupim.

Autorja; Pedagoge e Filozofisë, Fakulteti i Shkencave Sociale, Universiteti i Tiranës.