Luigj Shkodrani - Tregim në vetën e parë: Historia e një fotografie

Mbase kjo që po shkruaj do të duket e pabesushme për brezin e ri, për kohën që po jetojmë, por për ne, që rina jonë kaloi në komunizëm, çdo histori duket sikur ka ndodhur sot. Për brezat tanë mbetet nostalgji e atyre viteve ku kaluam dhe e mbijetuam kohën. Ditëm të gëzojmë dhe të lumturohemi, me ato që kishim dhe nuk kërkonim nga prindërit privilegje, sikur bëjnë fëmijët dhe të rinjtë sot, ku çdo fëmijë ka celularin e vet, ka komjuterin e vet, ka… Ne në lagje kishim një telefon, apo gëzimi më i madh joni ishte të kishim një televizor bardh e zi, ku për atë të shkretë duhej te hyje në lotori për vite me radhë që ta blije. Kjo ishte rinia jonë e atyre viteve.

Në atë kohë ne aktivizoheshim në aktivitete të ndryshme jashtëshkollore, por dhe në grupe amatore dhe aktivitete të tjera kulturore e sportive.

E në këtë mori njerëzish isha edhe unë, si pjesë përbërëse e moshatarëve te mi, që mundohesha të aktivizohesha në morinë e shumë aktiviteteve të rinisë; shkruaja në gazetë lokale dhe përgatisja emisione me të rinjtë në radio. Kisha dëshirë të merrja pjesë edhe në filma të ndryshëm, që aso kohe qyteti im i lindjes, Shkodra parapëlqehej shumë nga kineastët dhe regjizorët, për vetë bukurinë qe kishte ai qytet dhe për bujarinë që të afronte.

Diku nga viti 1981, në Shkodër, aso kohe ishte një grup që po xhironte filmin “Qortimet e vjeshtës” dhe pasi shkova dhe bisedova me asistentregjisorin, i cili, kur më pa, me kënaqësi më pranoi që të isha pjesëmarrës në atë film. Kuptohet që nuk do të kisha një rol të mirëfilltë – nga rolet kryesore, por një pjesë të vogël, ndaj asistentregjisori e pa të arsyeshme, që unë të isha në rolin e një prifti. Unë me shumë dëshirë pranova këtë rol, kështu edhe shkova në garderobë të merrja rrobat e priftit. Për çudi, sapo i vesha ato, m’u përshtatën për trup sikur të ishin bërë vetëm për masën time. Kur pashë veten në pasqyrë, kaq u befasova për të mirë me atë veshje, sa më lindi një deshirë e zjarrtë të fiksohesha në një foto. Por, a mund të bëhëj ajo foto në atë kohë, kur nuk bëhëj fjalë për fenë, se komunizmi ishte aq i fuqishëm dhe i egër, sa mund të përfundoje edhe në burg për agjitacion e propogandë – deri në nëntë vite. Unë isha i ri dhe nuk i mendoja ato punë dhe veç doja të fiksohesha nga një aparat fotografik…

Për pak momente u shkëputa nga xhirimi. Meqë xhirimi bëhej afër lulishtes ku rrinin fotografët, unë i drejtohem një fotografi, por ai sa më pa, sigurisht e nuhati qëllimin tim dhe u largua pa më dhënë një përgjigje. Nuk po kuptoja asgjë… Më pas iu drejtova një fotografi që ishte një moshatari im dhe ai me shumë dashamirësi më përgjigjet: ” I nderuar Luigj, të lutem mos më detyro të bëj këtë foto të tillë, se do më dalin shumë telashe, do më heqin nga puna vetëm për foton që të bëj ty. Të lutem më kupto! Është e pamundur ta bëj. Hiqi këto rroba dhe unë të bëj sa të duash, por jo me këto rroba, se të dy do kemi probleme. Po të na shohë dikush do të lajmërojnë në polici dhe pastaj nuk dihet si merr puna jonë. Të lutem harroje!”

Por unë doja ta bëja patjetër atë foto. Bëra- ç’bëra iu drejtova prapë asistentregjsorit që të më ndihmonte. Ai duke e parë atë dëshirën time të madhe, më shoqëroi tek shoku im fotograf; bisedoi vetë me të dhe ia mbushi mendjen duke i thënë se ajo foto do të duhej për filmin, ndaj iu desh që ta regjistronte edhe emrin e tij në kuponin e fotografit.

Unë sa nuk fluturoja nga gëzimi, ndërkaq në anën tjetër dora e fotografit dridhej nga frika se mos do t’i ndodhte gjë.

Kjo foto që po e sjell edhe për ju, për shumë vite u mbyll në arkivin tim në shtëpi, për të dalë vetëm kur erdhi demokracia, vetëm atëherë kjo fotografi u pa nga të gjithë njerëzit e mi, shokët e miqtë, sepse nuk guxoja ta nxirrja në qarkullim, sepse ata që e kanë jetuar atë kohë e dinë se pasojat do të ishin të pallogaritshme.

Sot kjo foto vjen këtu pas 32 vitesh dhe është një ndër fotot e mia, që e ruaj si dëshmi të një kohë që lamë pas ( e që mos u ktheftë kurrë më ), por edhe si një dëshmi e frikës ndaj diktaturës së egër komuniste, që shkatërronte jo vetëm personin, por persekutonte gjithë familjen.

Sot rina jonë është e lumtur, bën atë që dëshiron dhe thotë atë çfarë ndien, pa patur frikë se do ta dënojë dikush pse foli kështu apo ashtu.

E unë, në atë kohë duhej të tregoja shumë kujdes, sepse një foto e tillë, sikur të shihej nga përfaqësuesit e partisë, do të quhej propogandë e hapur ndaj komunizmit, sepse një djalë i një familjeje katolike të vishej edhe prift ishte propogandë e hapur. Kjo ishte jeta në komunizëm, duhej shumë kujdes se përfundoje në burgjet komuniste për një fjalë goje, apo për një veprim, që ndoshta njeriu nuk e mendonte gjatë.

E solla këtë foto për të treguar pak nga historia e kësaj fotoje, që u fsheh me shumë kujdes nga ana ime për shumë vite me radhë.

Dhe ja, vitet bëjnë punën e vet. Sot gjindemi larg në mërgim dhe shkruajmë e hedhim kujtimet tona për ato vite, që për ne mbesin një nostalgji.

Ndaj jetojeni jetën, gëzohuni për të gjitha ato çfarë ju keni, sepse është jeta juaj dhe koha juaj…për të gëzuar e për t’u argëtuar …, sepse i keni të gjitha mundësitë sot …



Luigj Shkodrani

Hamdi Kurti -DIALOG NË BJESHKË TË PASHTRIKUT

DIALOG NË BJESHKË TË PASHTRIKUT

Me hapa prej plumbi t’ u ngjita Pashtrik,

Se do gur në zemër moti më rëndonin,

T ’i shkela ato prozhme si një zvarranik,

Në Bjeshkë të Liqenit Flamujt ku valonin.

Pashtrik i pagojë me ahishte plot,

Sot të kemi ardhur nikoqirët tu,

Unë po t’i dhuroj disa kokrra lotë,

Në VARRSHTRATIN tënd po i lë këtu.

Pashtrik, më fal xhanëm, po të kërkoj ndjesë,

Në atë natë të acartë as yjet s ’ndriçuan,

– Mos pati ndonjë hile e lojë të pabesë,

Trimat e lirisë n’prehër kur t’u shuan?!

Bjeshka e Liqenit më bëhet po ushton,

Më bëhet se tranden këto brinja mali,

Sikur Beqa këngën në KUPËQIELL këndon,

Këngën, trimërinë veç morti ia ndali.

Më ngatërrojnë mendimet, shikoj këto male,

Bjeshka e Liqenit më bëhet ushton,

Sikur sot po bëhet njashtu luftë frontale

Me kundërtank Muja armikun qëllon.

E nga GURAVARRI mësues Gani Elshani,

Sikur përshëndet e krenar qëndron

Sikur do të thurë vargje, a diç të vizatojë

Po në dorë armën fuqishëm shtërngon.

Pashtrik i pagojë, mos më vër në lojë,

Ti ruan atë gjak që t’u derdh mbi dhe

Në histori të lavdishme prore do të shënojë

Luftë e UÇK – së dhe kjo epope.

Prezantojmë: Ganimete Thaçi, “Kërkoj vargun tim”

UNË

Kam lindur n’Hasin e Bogdanit,

Jam në Drenicën e Jasharit,

Kujtoj Lidhjen e Prizerenit,

Jam në Shkodrën e Migjenit,

Jam në kodër e jam në fushë,

Në Pogradecin e të madhit Lazgush,

Në diasporën e Shqipërisë,

Jam unë çika e Malësisë,

Ganimete emrin ma thonë,

Krenari kam një shqiponjë,

Jam shqiptare me gjak e zemër,

E jap jetën për këtë emër.

PENA IME

Shkruan pena ime

Mbi bllokun tim të vjetër,

Sa herë gjen frymzim

E thur një varg tjetër

Shkruan pa u ndalur

Me shume dashuri,

Për dashurinë tonë

Dhe të madhen Shqipëri.

SHQIPËRISË

Iku…

Kjo ditë,

Kjo natë,

Ky shekull,

Akoma nuk jemi bashkë,

Ndër vise moj shqipe,

Je duke u tretur,

Kërkojmë me ngulm,

Nëntorin e tretë,

Veç ai ty mundet të të bejë shtet,

Veç ai mundet të të japë emër,

Pa të gjithë kapilarët – enët,

S’ mund të punojë një zemër.

MË BASHKO, O VARG

Më bashko, o varg

Me malet e Sharrit,

Me Bjeshkët e Namuna

Me fushën e Korabit.

Më bashko, o varg

Me Tetovën time,

Me Prishtinën e Tiranën

Me Preshevën jetime.

Më bashko, o varg

Me shpatën e Gjergjit

Me fjalën e Ismailit

Në krye të Kuvendit

Me gjakun e derdhur

Të bacës Adem,

Më bashko, o varg

Në këtë natë.

PORTRET I VARFËR

Kur të mbetem në letër portret,

Veç me ngjyrë të kuqe dua të jetë.

Ta dini që është gjaku im i pastër,

Edhe pse do të jetë një portret i varfër.

S’kërkoj nga jeta veç këngës

Me shqipen e maleve me shkrepa:

Bota të mos habitet – jam Arbër

Zemër fisnike me portret të varfër.

PËR TY XHAXHI IM

Arsimdashës, plot kulturë

Halil Thaçi, të thoshin burrë

Dhe pse jeta të kaloi në vuajtje

Ti veç Zotit iu tute.

Kishe besë e fjalën – fjalë

Dhe kuvendi t’kish lezet

Burrë i rrafshët dhe i rrallë

Thoshe shumë – me pak fjalë!

SHQIPTARËT “TAKSIRATLI“ I VARDISEN EVROPËS PLAKË!?

Nga Fadil Lushi 


Kur disa muaj më parë “doktori im personal ma mori të drejtën e të shkruarit”, në hapësirat e Gadishullit Ilirik u hetuan një varg meselesh a vakish politike. Teksa unë isha “jashtë” këtyre rrjedhave, ishin shfaqur ca “furgona” mendimesh, disa prej tyre qenë PERSONALE, disa kolektive, disa përfaqësonin qëndrimet e institucioneve të pushtetit, ndërsa do të tjera qenë “mendime me qira dhe të dala nga fiqire të sëmura”.

Ne, në këtë shkrim a opinion të radhës, nuk do të bëjmë diferencën e këtij shkrimi me të tjerë të tillë si ky, andaj për këtë arsye besojmë se ky shkrim, nuk do të mbetet pa identitet…, njëkohësisht nuk do të lejojmë që ky vështrim të shndërrohet në një “ekzemplar bezdisës!?”. Këtë nuk do t’ua dedikojmë “trimave” të çartur e të azdisur nga pasuria e…, as atyre që njihen me mendjemadhësinë dhe me atë nacionalizmin folklorik dhe provincial, nuk do t’ia kushtojmë as “dembelit”, i cili sa herë do të flas përgjumshëm, aq herë do t’ia qan hallin kalorësit se i varen këmbët, as filantropëve të rremë, as miqve tanë të mirë e të mençur, as atyre që janë të “trashë nga mendja”, as anarkistëve, por as edhe armiqve tanë “fiktivë”. Nuk do të shkruajmë as për “patriotët tanë jashtë atdheut”, sepse për të qenë i tillë duhet të jesh pranë vatanit…, duhet të jesh pronar i vulës së mëmëdhetarisë, nuk do të shkruajmë as për politikanin shqiptar qoftë ai nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Mali i Zi, Lugina e mërgata…, sepse të jesh politikan nuk do të thotë se je “pronar i myhyrit të politikëbërjes së mirëfilltë!?” Nuk do të shkruajmë as për atdhetarinë e çiltër të Albinit, as për “pisllëqet politike të N.N.”…, as për shpresat e fukarenjve, as për rënkimet e nënave kosovare, as për ushtarakun me paterica, i cili nuk troket dot më në dyert e blinduara dhe të mbyllura të pushtetarëve të Prishtinës…, as për xhamat e thyer të qeverisë së Kosovës, as për korrupsionin që ashtu pamëshirshëm e ka kapur për fyti shoqërinë shqiptare…, as për atë krimb fekalesh serbe, gjegjësisht për ministrin Aleksandar Jabllanoviq, i cili kohë më parë në një lagje të Gjakovës ofendoi nënat gjakovare (çuditërisht kryeministri i Kosovës ia fali “gabimin”, kinse deklaratën e tij e kishin “keqinterpretuar”)…, nuk do të shkruajmë as për “shqiptarin” i cili në stadiumin e “Partizanit” në Beograd “bëri Shqipërinë natyrale”…, duke e harruar atë “londinezen”…, nuk do të shkruajmë as për të rinjtë shqiptarë, të cilët (udhë e pa udhë) ia mësyjnë kontinentit të vjetër për një kafshatë bukë…, nuk do të shkruajmë as për atë foton simbolike të lapsave disangjyrësh për lirinë e shprehjes dhe fjalës…, as për “Marshimin e Bardhë”…, as për kryeministrin Edi Rama, i cili bashkë me komunitetet fetare (shqiptare) zhvilloi homazhe pranë redaksisë së revistës satirike “Charlie Hedbo” në Paris…, nuk do të shkruajmë as për aksidentin automobilistik të lidershipit Ali Ahmeti, i cili nga gojëkëqijtë shqiptarë u paragjykua në mënyrën më të ulët…, një paragjykim që mbase nuk është dhe nuk mund të jetë në natyrën e shqiptarit…, nuk do të shkruajmë as për hilet që na i bëjnë kundërshtarët tanë (ca prej të cilëve janë të imagjinuar)…, nuk do të shkruajmë as për shqiptarët që parapëlqejnë të jenë nacionalistë dhe trima, por ama, kur duhet ta vërtetojnë këtë, dalin frikacakë…, nuk do të shkruajmë as për zhurmaxhijtë dhe “çallëmxhijtë”, as për ata që premtojnë dhe gënjejnë, për ata që në “aksham të martojnë e në sabah të harrojnë”, as për njerëzit me a pa “kusure(!?)”, thjeshtë do të shkruajmë për ca politikanë shqiptarë “taksiratli” që i vardisen Evropës plakë duke ia bërë “qejfin me e pa arsye” për ata të cilët kur takohen me diplomatë të huaj fyejnë edhe nënën edhe motrën edhe atdheun…, politikanë të cilët sot e gjithë ditën e Perëndisë, rrugëtojnë në drejtime a kahe të panjohura…, në veçanti për ata shqiptarë me fjalor të shthurur të cilët, kur do të përfundojnë a konsumojnë të sharat dedikuar njëri-tjetrit, atëherë do të fyejnë grekun, serbin, maqedonasin e të tjerë. Do të shkruajmë për njerëzit të cilët dikur në disa “kuzhina politike të dyshimta, qofshin ato orientale a oksidentale”, kishin konsumuar çorbë të prishur të cilën po e vjellin madje sot e gjithë ditën(!?)…, do të “shkarravisim” për njerëzit të cilët dikur ia kthyen shpinën partisë amë…, për ca politikanë të cilët mëtojnë të bëjnë marrëveshje të ulët, pazarllëk të turpshëm e të njëanshëm me armik serbin duke e përdorur logjikën dhe monedhën e popullit (një dialog të cilit i mungon dëgjimi reciprok, një dialog politik që është i njëanshëm dhe i papërfillshëm…, bisedë johumane…, jocivilizuese, ku të merret fryma e fjala e radhës dhe, në instancë të fundit, nuk arrin dot të zbërthesh mendimin a dertin që ke)…, do të shkruajmë për politikanët që fshihen nën kostumin apo nën “ferexhenë” e tolerancës së sajuar dhe gjuhës së tyre brutale dhe provinciale…, për njerëzit emotivisht të boshatisur…, njerëz të cilët harruan të vërtetën rreth partisë politike e cila mbetet një ndër rrëfimet tona më të çiltra, mbetet kryeshtylla a kryefjala e gjuhës sonë politike, mbetet pasthirrma jonë urdhërore, mbetet udhërrëfyesi ynë evropian, mbetet shprehja jonë unike që lakon a shpjegon filozofinë e politikës së moderuar.

Paçka se unë (nuk) shkrova për “meseletë” e vjetra e të koklavitura kur nuk më dëgjon dot njeri. Mbase politikan Albin Kurti ka të drejtë.

S. Malësorët kanë një shprehje proverbiale që tingëllon pak a shumë kështu: “Më mirë të kesh një armik të mençur, sesa një mik anarkist dhe budalla!”.

HESHTJA VRASTARE E INATÇORIT TË PAPLAKUR

Fadil LUSHI





Ne, në kuadër të këtij shkrimi, do të ndërtojmë një paragraf që u dedikohet shtëpiakeve greke dhe turke, në veçanti atyre që banojnë në apartamentet pa ashensor, por që në hyrje të ndërtesës kanë “bakallin dhe bakalleshën paksa të moshuar”. Ata që i kanë vizituar banoret e këtyre hapësirave dhe që i njohin për së afërmi, thonë se e kanë paksa të theksuar “dembellëkun mediteran”(!?). Dhe, përkundër këtij “dembellëku”, ato janë shtëpiake të mira dhe të vyeshme…, kujdesen për të tjerët dhe nuk u hyjnë në “gjynah”. Ato në të gdhirë të çdo “sabahu”, gjegjësisht çdo mëngjes, përdorin shportën prej thuprash dhe me litar. Fillimisht në shportën prej thuprash fusin listën e produkteve që u nevojiten si dhe monedhat dhe e lëshojnë para derës së “bakallit”, kurse ky i fundit e “kryen” porosinë dhe ua kthen shportën shtëpiakeve…, “kusurin e mban për vete”(!?).

E gjithë kjo shportë e shtëpiakeve greke dhe turke (e cila tre herë në ditë lëviz poshtë e lartë) më krijon përshtypjen se i përngjan atij tranzicioni politik shqiptar të stërzgjatur, të sikletshëm, të bezdisshëm, atij ndërkalimi makiavelist, atij tranzicioni që nuk kurohet dot kollaj, atij tranzicioni që për kryefjalë ka krimin e organizuar, atij tranzicioni ku mezi mbijetojnë “axhaminjtë e moshuar”(!?). Kjo shportë me litar më ngjan me atë tranzicionin e vakive a meseleve të zeza, tranzicionin a ndërkalimin e skandaleve politike, atë ndërkalimin e vjedhjeve, atë ndërkalimin e antiligjeve, atë tranzicionin “futje hundë” në privatësinë e qytetarit, politikanit, atë ndërkalimin e fishekzjarrëve, bombave dhe tritoleve “të kurdisura”, atë tranzicionin e domateve, “patateve, specave, domateve, patëllxhanëve, trangujve dhe lakrave” të kalbura që kultivohen në Maqedoninë Lindore, atë “tranzicionin e ajrit të ndotur të Tetovës”, atë tranzicionin e “kallashit” nga Kosova dhe të tjerave “xharie” të ardhura nga Shqipëria, Serbia, Ukraina dhe Bullgaria, këtu në fshatrat shqiptare të Maqedonisë Perëndimore (!?). Është një tranzicion grotesk dhe dramatik…, ku qeni nuk njeh të zotin, ku jetojnë njerëz të hutuar dhe të çorientuar në kohë dhe hapësirë, ku prindërit nuk kanë “haber” se kah “degdisin” fëmijët e tyre, ku mësuesi nuk shqetësohet hiç fare për sintaksën e shqipes së denigruar. Është një ndërkalim të cilit i mungojnë shembuj korrektë karshi autoritetit të qytetarit dhe shtetit…, është një tranzicion i mbushur plot e përplot me shembuj që llafosin atë kaptinën e zbehtë të pushtetmbajtësve…, është një tranzicion që njerëzve më shumë u solli “zullume”, sesa ndryshime pozitive…, është një ndërkalim tejet i stërlodhur nga “vend-numëro!?”…,një tranzicion ku njerëzit kur nuk kanë çka të bëjnë, atëherë “prodhojnë cinikun, fodullin, inatçorin, folk-patriotin, doktorin e dijes së blerë dhe thashethemexhiun provincial”…, një ndërkalimi që i mungon dritarja…, që i mungon ajo dera dalëse, që i mungon edhe ajo “…, vrima e fundit e kavallit“. Ky tranzicion a ndërkalim, qoftë ai të jetë politik, ekonomik, kulturor e tjerë, kështu siç frymon, të duket si ajo baxhoja vjeshtake e braktisur nga ana e barinjve me pagë(!?).

Në kuadër të këtij tranzicioni do të “lindë” edhe fenomeni i përgjimeve a survejimeve (pavarësisht se ato janë të brendshme a të jashtme), në të cilin do të përfshihet gjithsecili shtetas, pavarësisht funksionit që bart, pavarësisht se është figurë publike apo diç tjetër. Toptan do të goditen në mënyrë idiotike pavarësisht se çështja e privatësisë i takon drejtësisë, pavarësisht se përgjimi “është jashtë normave bazë të së drejtës”. Do të përgjohet edhe lidershipi i partisë politike dhe, kur ai do të jetë në shënjestër, atëherë në këtë proces do të përfshihet edhe elektorati bashkë me votën e tij të lirë respektivisht deliberative. Do të përgjohen edhe ca përfaqësues të “miletit pa brekë” (siç do të thotë Mitrush Ku-teli), të cilët në këto “vakte e pa vakte” (mëtojnë) t’ia kthejnë fjalën titullarit të “hyqymetit-qeverisë dhe dovletit-shtetit!?”…, do të përgjohen edhe ata njerëz të cilët kur duan t’i shqetësojnë “shtrigat e fqinjëve”, aq shumë do të bërtasin e ulërasin, sa që s’do t’u mbetet “takat” t’i mbajnë pordhat, erërat e të cilave do të kundërmojnë “gjithë mëhallën e haxhi babës!”.

Në gjithë këtë “proces përgjimi” që hetohet në mëhallët e vilajeteve të Gadishullit Ilirik në veçanti në Republikën e Maqedonisë…, vihen në shënjestër edhe titullarët e rendeve të privilegjuara, titullarët e Akademisë së Shkencave e të Arteve, nuk do të lihen mënjanë as titullarët e bashkësive fetare, as “kodoshët”, as njerëzit që punojnë në Ministrinë e Punëve Botore, as ata njerëz anonimë apo ata që kanë mbetur pa “nam e nishan”, as titullarët gjegjësisht pronarët e “livadheve të pakositura shqiptare”, as njerëzit që u është bërë mendja havele, as “titullarët a pronarët e mejhaneve, nuk do të kursehen as titullarët e berberhaneve, as të kumarhaneve gjegjësisht kazinove politike të Shkupit, as të hamameve orientale e ca edhe aksidentale(!?)”, as të shoqatave joqeveritare, të cilat ashtu “padrejtësisht fusin hundë” në punët e pushtetarëve, në punët e “kryeshefave të kuzhinave ku zihet çorbë e thartë”, në punët e ca “qebaptoreve të Bit Pazarit”. Në këtë ndërkalim “bozë” nga përgjimi nuk do të kursehet as politikëbërja e partive politike të mëhallëve tona, një politikëbërje që kalon momente të vështira, të padefinuara, nuk do të kursehen as politikanët sidomos ata a ato, të cil(a)ët me hir a pa hir ndërtojnë një kapitull të ri krize të brendshme, një recidivizëm të rrezikshëm, një kapitull pa perspektivë…, do të përgjohen edhe ata që “vetëndihen shehërli, katundarë, intelektualë a edhe…”

Njohësit e mirë të teorisë së demokracisë thonë se shteti e ka për detyrë dhe me ligj ta mbrojë privatësinë e gjithsecilit…, dhe lëre që nuk e bën këtë, ai me përgjime “futet në jetën private dhe kur ti, unë dhe ai, nuk do ta vëmë gishtin mbi fajtorin, atëherë neve na mbetet të hamë këmbët tona, hajt të mos themi të hamë…(!?)”. Të gjithë ata që janë përgjuar, çuditërisht kanë një reagim të zbehtë, mospërfillës dhe mbase pak të vonuar…, ca të tjerë fare nuk bëjnë përpjekje që ta kundërshtojnë këtë pisllëk…, ndërkaq ai “inatçori i paplakur politik gjegjësisht ideatori i përgjimeve ka heshtje vrastare”.

Se bomba e z. Zaev shpërtheu krejt rastësisht…, se sa është e gjatë lista e njerëzve të përgjuar, mbetet për t’u parë, se përgjimet do t’i quash incident, budallaki, zallamahi dhe, në instancë të fundit, edhe veprim prej “axhamie” nuk është me rëndësi, me rëndësi është pyetja se ç’i duhej këtij shteti “ky azganllëk, ky luks i tepërt dhe perandorak(!??)”. Nëse ne nuk kemi të drejtë në këtë kundërshtim, atëherë neve na mbetet që t’u “dalim zot qenve dhe zagarëve endacakë të beut”, të cilët “padrejtësisht” mëtojnë t’i quajnë edhe si “lavire bulevardesh(!?)”.

AI ISHTE I PENËS DHE I PUSHKËS

Sylë Ademi-Açareva u lind më 21 prill 1953 në Açarevë të Skenderajt. Filloren e kreu në vendlindje, të mesmen e SHLP-në, në Prishtinë dhe absolvoi në degën e Gjuhës e të Letërsisë Shqipe në Universitetin e Prishtinës. Botoi poezi, prozë e tregime në shtypin e kohës që nga klasa e gjashtë e fillores. Ishte recitues i shkelqyeshëm, luajti në teatër, drejtoi shumë grupe letrare e trupa artistike. Shumë poezi të tij u bënë këngë popullore e korale. Ishte luftëtar i UÇK-së e epror në radhët e saj si komandues kompanie e ndihmëskomandant për moral në Brigadën 112 “Arben Haliti”. Pas luftës punoi në TMK. Ka marrë shpërblime, diploma nderi e falënderime nga më të ndryshmet. Shumë nga krijimet i janë djegur gjatë luftës.

Ka botuar tri përmbledhje me poezi:

1. Besë e fisit tim, 1999

2. Njeriu pa hise në diell, 2004 dhe

3. Ndizni hi, bie shi, 2006



Ka lënë edhe shumë dorëshkrime të pabotuara.

Vdiq në pranverën e vitit 2007.

Kritiku Prend Buzhala për poezinë e Sylës, ndër të tjera thotë:

Nëse ideali është udhërrëfyes, sipas të cilit veprimet e qëndrimet e njeriut arrijnë përtej caqeve të jetës së përditshme dhe pikësynojnë majat më të larta morale, atdhetare e mbi të gjitha njerëzore; nese pra ideali ishte rregull vetëmohimi I vetvetes në emër të realizimit të një ideje; atëherë le të na lejohet që në fillim të themi që poezia e Sylës është po ashtu jetë e idealeve.

Poezia e Sylës e zgjatë dorën drejt njohjes së jetës dhe të vërtetës. Së këndejmi protagonistët lirikë apo folësi lirik I kësaj poezie e ka të qartë se lufta bëhet kundër një ideologjie sunduese e dhune e cila ekspozon energji shkatërruese ashtu si e ka të qartë se edhe paqja është është pjesë përbërëse

E kësaj lufte,kurse paqja me çdo kusht e me çdo çmim, apo pacifizmi si thuhet ndryshe është ideologji e luftës apo e kësaj energjie shkatrruese.

Poezitë e Sylës me këtë tematikë vijnë si troha shpirti nga sofra e përgjakshme e luftës aty ku e kishte “hisen” e tij edhe ai si luftëtar lirie, tek e zë poetikishtfjalën lirike përpara kobit, përpara vdekjes e përpara therorizimit për lirinë, mu përpara çastit më supreme të martirizimit.

Edhe kur Syla zë e futet në mbretërinë e rëndë të nihilizmit, pesimizmit a sëmundjes, poezitë e tij na dalin metafora të magjishme poetike, metafora të rënda plumb; krijuesi nuk ka bërë asgjë më shumë sesa kanë bërë krijues e shkrimtarë të mëdhenj botërorë e kombëtarë. Kurse krijuesit e tillë i japin faqet më të bukura të letërsisë e të literaturës me përshkrimet e vuajtjeve, vdekjeve, ndrydhjeve, energjive jetike, apo të martirizimeve të pafund njerëzore për jetën e për idealet jeetësore, qofshin ato vuajtje vetjake apo të të tjerëve.

Syla nuk e qorton jetën, por e qorton vetëm klithmën e tij të brendshme që si “dhimbje e bukur” nuk e lë të qetë. Ai nuk e ngre në kult sëmundjen, sikundër vepronin romantikët.

Në vazhdim do të sjellim disa poezi të Sylës nga libri I fundit “Ndizni hi, bie shi”, në të cilin libër u këndohet qindra luftëtarëve të luftës së fundit për liri.

Librin e nisë me vjershën me titull “ Lagja e re ka ba be” dhe me vargjet për veten e tij:



Shkabës plakë ngjitet përpjetë

Çeta e vogël pesëmbëdhjetë vetë

Ngarkue rand ngrejnë kokën lart

Idealet i kanë ba bashkë

Disa të vjetër e disa të rinj

Sylë Açareva u ka pri

Synin flakë turrin stuhi

S`e lodhin pushka, bombat, alltia

Lum që e ka shqiptaria…



Për të vazhduar me vargjet kushtuar Feriz Çitakut, Man Nimanit, Dan Mortajes, Shaqir Smakës, Bekim Ademit, Shefqet Mulës, Blerim Xhemajlit, Bashkim Çitakut, Avni Ymerit, Musë dervishit, Halil Ademit, Rushit Halitit e Riza Ymerit.



Vjersha e tretë në këtë libër ,mban titullin Babë e bijë-elegji



Babi, o babi, babiii

Më thuaj çka është jeta

Bijë, oj bijë, bijooo

Ruaju ndryshe është e vërteta.



Babi, o babi, babiii

Më thuaj çka është dashuria

Bijë, oj bijë, bijooo

Dashuri është puthja ime

Por ruaju nga puthjet e mia.



Babi, babi, o babiii

Më thuaj çka është pasuria

Bijë, oj bijë, bijooo

Ruaju, ruaju bijë nga leckat e mia.



Babi, babi, o babiii

Më thuaj çka vlen më shumë

Bijë, oj bijë, bijooo

Ruaju, ruaju bijë nga netët pa gjumë.



Babi, babi, o babiii

Më thuaj çka është atdheu

Bijë, oj bijë, bijooo

Këtë ta thotë vetëm Skënderbeu.





Cikli i dytë me titull “Gjuhë e moçme” nis me poezinë:



Malli për gjuhën



Kah më erdhe kaq e bukur

Që në shpirt më vezullon

Ç`është gjithë ai shkëlqim malli

Që bukurinë Ty ta shton.



Vjen me mall e uruar

Me një pellazg diku n`Baltik

Vjen te MUA m`i miklon faqet

Më bën shok e më bën mik.



Vjen s`di qysh vjen me perla veshur

Me sisë muze më ofron

Vjen me mallin e papërshkruar

Edhe zemrën ma pushton.



Vjen me krihë mbi oqeane

Detëra lumenj kalëron

Hyn n`damarë diejsh argjendon fjalët

N`djep përkundur më ledhaton.



Vjen mbi re me flatra loti

Krokodile gllabëron

Sa të bukur t`krijoi Zoti

I mjer ai i mjeri që t`harron.

……..



Vjersha bukur e gjatë me titull Në gjykatën e Hagës, përfundon me fjalët:

…..

Hagë me iks po të kryqëzoj

Po të dënoj me kanun Leke

Me plis gege

Unë peshku i vogël i pusit

Hagë gjyq i xhuxhimaxhuxhit.



Cikli “Dashuri Platonike”



M-Matëm mua, të mas TY

I- Irnuar zemrën ma ke

M-Moza me ujë bilur në kafe

O-Oaza ime e dashurisë

Z-Zemra të thërret

A-Afër, më pranë.

….





M-ja e malit

O-ja e obeliskut

Z-ja e zukamës

A-ja e ardhmërisë

…….

Mjeku i maleve

(Fadil Bekës)



U rritëm me lojë brincas

I gërrithëm duart në guracek

Me Selimin e Fetinë

Me Mustafën e Hakinë.



…e halla Hamide lythat na i shëroi

Në lojë me gogla mali e pulla

Një germë në llaq na bashkoi

…….

Gjithçka ndanim bashkë

Dardhën, gomën, lapsin kërmezan

Musat e bukës misernike

Kulumritë, kaçat, vojsat

Ndërmend a e mban



E jeta na ndau

Qaza mori qiftelinë e alltinë

Ti pushkën e mjekësinë

Në Tiranë e Prishtinë

……

Dili im i QKU-së

Vjen e shihemi

Ia fal poezitë për të plagosur

Me mall zemrash e dashuri të pasosur



Shkrepim gas

Ndezim nga një cigare

Unë rreckosur

E biseda

Biseda

S`ka të sosur

Kujtojmë buzët e Lecit

Sakrificën e Sh. Robajt

E fëtfëtën e Zaimit

Kur ai mbante rroba të zeza

E kravatë

Unë e shoh mantelbardhë

E shtyj dhembjen me dy duart

Kah Prishtina

Me dorëza të zeza prerëgishtërinjsh

E përshëndes

Lejlek i bardhë

Rruga e mbarë.



Cikli Portë e hapur



Piktori djersëmundësh

(Petrit Halitit)



P-Prej klasës së parë pikturën e deshti

E-E pas çdo krijese vraponte si i çmendur

T-Tasa, kavanoza, enë i ekspozonte në diell

R-Rent e rent i pikturonte pa u hamendur

I –I ruante si fëmijë, fëmijë ishte vetë

T-Trotinetin e mbushte letra ngjyra uji e pëlhurë

I-I mbështette në mur, i fiksonte në gur

T-Tanë zemërjetën e vet e bënte pikturë

…….

Kjo poezi ka edhe disa strofa



BANI JASHARAK

(Shaban Jasharit)



Sh-Shkrepe atë të gëzueme moti tymin s`ia ke qitë

A-A po e sheh oda me krushq duket stërmbushë

B-Bani i pushkës i lahutës e mësuesisë

A-Armët veshur stoli prekazase

N-Nëntori i kuq i djalërisë.



J-Jak po të presin rreshta mbushë ushtarësh

A-Abetare kuq veshur kuqezi

Sh-Shapardanë, Sterjo Spasses qëndrojnë gatitu

A-Agloshe të hershme argjendare gur për kufi

R-Rëndë s`ju vijnë armët nuk lodhen aspak

I-I mbjellin zemrat me plori të hirta

T-Tok vetëm tok, përgjithmonë

…….

Porta zemër hapur

(Hamëz Jasharit)



H-Hapur mban portat e zemrës

A-Ashiku i këngës sime

M-Mat madhësinë e atdheut

Ë- shërbim e lutje i bën çdo bime

Z-Zogu i çiftelisë



J-Ja vlen të vdesësh për fusha Kosove

A-Akcepton shpesh çdo fjalë

Sh-Shqiptari është kënga jote

A-All

R-Rimë

I-Intimë

T-Trofe

…..


Lapsi dëshmitar

(Dajës Demush)



D-Daja ishte hastret votre

A-Ai kishte motër vetëm cilën time

J-Jetuan gazepthi shtatëdhjetë e ca vite

Ë-Ëndrrat e trishta i ndanë atë ditë me shi

S-Sytë ua verboi nata e fundit e bajramit pranverëpërzier



D-Dita e njëzetë e tetë marsit

E-E xhemperi u var në kujtim malli

M-Motërzeza thurë e kishte nga leshi i tubuar çubave

U-Unë isha dëshmitari lapsian i fundit në Hagë

Sh-Shi treditor pa pra

…….



Cikli Sheshi i Kuq



Sh-Shpalos gjoksin me pushkomitraloz,në dorë dulbi

E-E krenar nga perëndimi shikon

Sh-Sheston komandanti me pelerinë i gatshëm për sulm

I-I titëron sytë e madhërishëm fort me tokën lidhet

T-tamam burrë Drenice si e ka zakon.



A-Ai është i madhi i të mëdhenjve sypagjumë

D-det syrin ka mbi krah i rri një pëllumb

E-E një titanik i sillet vërdallë me një dorë gjakosur

M-Mblidshet hidhet fluturon para tupanash pa sosur.



J-Jasharët jetojnë e gazmojnë ashtu si dinë

A-Abetare lotësh e kanë Gjergjelez Alinë

Sh-shëtit aty turma nga gjeografi e botës

A-Atdhetarizëm mbëltohet mbi gjeografi krahsosur

R-rekton ndonjë invalid sillet me karrocë

I-I mbetën gjysakëmbët diku n`Qyqavicë.

…….

Shtata


(Tahir Mehës)



Sh-Shtatë: gjashtë krahina e një republikë

T-Tana Tahir Mehës ia msyjnë

A-A gjunjëzohet Tahir Mehë Drenica

T-Tahir Mehë Talianka

Ë-Është ditë sigurimi e herleviqvidiqit



T-Tak tahirçe nga një kasabë

A-a të kam gjallë Nebih, babë

H-Hiri në votër digjet

I-Ih bre në rr.s. Tahiri s`lidhet

R-Robër e robinja plot



M-Mos u afroni më ngat

E-Emër Tahir, erëgjak

H-Huq plumbi s`më shkon

E-Eja me batalione

….

Materialin e zgjodhi dhe e përgatiti

Halil Xani

Nëntor, 2007

PROFILI POETIK I POETES SABRIE SELIMAJ

Nga  Xheladin A. Çitaku

– Në rrethanat dhe mundësitë e sotme të plasimit të përgjithshëm, publikimet letrare në mediumet virtuale zënë vend të gjërë dhe përmbushin hapsira të konsiderueshme, duke shpërfaqur botën krijuese të secilit që posedon talentin në këtë fushë. Mundësia dhe shumësia krijojnë parakushtet e pëzgjedhjes së cilësisë, pastaj, edhe në formën e percepcionit virtual (jo vetëm nga e botuara), në një qasje reale të mirëfilltë të kësaj prodhimtarie, duke bërë sistemimin meritor të derivimeve letrare nga elaborimi më i hollësishëm i materies.
– Në mesin e shumë emrave që meritojnë vëmendjen e opinionit letrar, të cilët defilojnë përditshëm në mediumet e rrjeteve sociale, është një poete me produktivitet të lartë poetik që ka krijuar një pozicionim solid në arealin letrar, të shprehur në këtë formë (virtuale). Në përditësimin e profilit të saj dhe në grupimet tjera, të ndryshme, titrizohen tituj që përfaqësojnë motive nga më të ndryshmet, rrjedhën e përgjithshme të jetës, aspektet karakteristike të përjetimeve dhe transponimin e tyre përmes vargut; pikëzimi i realitetit jetësor në realitet artistik. Është një mozaik i motivimeve të cilat frymëzojnë poeten për t`i pasqyruar, për t`i përshkruar, gjithnjë të ingranuara brënda botës ndjenjore të saj dhe në përshtatshmëri të frymëzimit që rrjedh në këtë vazhdë. Në këtë shtrirje reflektohet jeta, jo vetëm si nocion por edhe si kuptimësi, në gjithë kompleksitetin e saj; përjetimet e përpunuara artistikisht, ndijimet e kultivuara në vargun poetik, pasuria e imagjinatës krijuese, sidomos aftësia e akomodimit të dukurive dhe fenomeneve brënda pikturimit të poezisë, ngjyrimi i vargut në koloritin shpirtëror.

SABRIE SELIMAJ

Bagazhi krijues i Sabries përmban kuantitetin e bollshëm, i cili qëndron në raport të harmonizuar me kualitetin dhe në raport simetrie me ravijëzimin e përgjithshëm të frymëzimit artistik Si e tillë, poezia e Sabries, potencialisht synon pozicione stabile dhe të dukshme përballë opinionit letrar, duke ofruar gjithanshmërinë perceptuese, elementet që e shquajnë atë, ndërthurjen e figuracionit në stolisjen e strofës dhe formatit poetik, lehtësinë komunikuese me lexuesin, thjeshtësinë dhe koncizitetin e shprehjes. Kjo ideotematikë gjenë shtrirje gjithandej në reflektimet e titulluara dhe të figurëzuara, në vazhimësinë transformuese të saj. Në një vështrim më të përqëndruar vërehet se poezia e Sabrie Selimajt shtrihet në një konturim stilistik që ngërthen konsistencën e shëndërrimit në ligjërim poetik të dukurive, fenomeneve a vetive të karakterit individual. Aftësia e poetizimit të këtyre shpërfaqjeve jetësore përbën talentin shprehës, të shpërndarë në formatet e njohura poetike:

“Gerrvishtë me thonjë tokën
t`i nxjerr rrënjët e trishtimit
t`i shkulë me plis, siç është
buzëqeshjen t`i kthej shpirtit…”

 ( U lodha me Lotin ).

– Profilizimi poetik i Sabrie Selimajt, ngërthen cikle të ndryshme, të diferencuara për nga aspekti përmbajtësor, trajtimi temor, motivimi, mënyra e shtjellimit, duke ravijëzuar formacionet ndjenjore, përvijimet imagjinare dhe format e dimensionet tjera që specifikojnë qenësinë e realiteteve të poetizuara në tërësitë poetike. Kështu, struktura poetike mund të sintetizohet në grupime të veçanta të një rezonimi përfaqësues të definimit motivues dhe shtytjeve: Gjendja shpirtërore, si përjetim real vjen e përshkallëzuar në sfondin e ndjesive, në formën e poezisë si përkushtim ndaj vendit (atdheut), e cila përbën opusin e preokupimit për të përgjithshmen, kombëtaren, sublimen:

“Mëmëdhe, vend i bekuar,
mjaltë i shpirtit çdo shqiptari
tokë e larë me gjak n’beteja
kënga jote flakë si stralli …” 

( Mëmëdhe ),

– Pastaj, ajo që pasqyron jetën brëndja rrjedhës së kohës, dukuritë sociale, zhvillimet shoqërore, shkak-pasojat e këtyre zhvillimeve, karakteristikat grupore që interferojnë në kahëzimin e rrjedhave dhe dukuritë tjera vrragëlënëse, pikturojnë poezinë sociale të Sabries, e cila përcjellë oscilimet e diagramit të karakteristikave të përgjithshme të rrjedhimeve në përditësi, ofron koloritin e përshkrimit të dukurive në vargënimin adapt me vrojtimin e jetës, veprimit dhe reagimit të shfaqjeve dhe të përballjes. Poetja sfidon në mënyrën e saj, shpërfillë tendencat për strukturime devijante të karakterit shoqëror me demarsh shpirtëror:

“N`dritaren e shpresës shikimi zbehur,
n`vështrimin hedhur zhgënjimi krehur
n`pragun e harresës zhvendosur tutje
n`harkun kohorë, lotë, dhimbje, puthje…” 

( Rrëpira dëshirash ),

– Ëndërrimi real apo i paragjykuar përfaqëson një botë komplekse, të cilën mund ta pasqyrojë vetëm poezia, një gjendje shpirtërore mbushur emocione, vërshime imagjinare, thellësi ndjenjore si përjetim i njëmendët a stad i dëshiruar ndijimi. Tejkalimi koshient i vetvetes në synimin e sendërtimit të kësaj ndjenje, përkushtimi i çdogjëje për jetësimin e saj, përbën elanin që përfaqëson elementi i motivit të dashurisë në poezi; të dashurisë për jetën, për njeriun, për dlirësinë shpirtërore, për të bukurën e të lartën (artin), për të veçantën si vlerë:

“Ëndrrat të përgjumura të thërrasin
Duan t`i shoqërosh ne udhëtim,
Sytë mbyllin qepallat, filmojnë
Në aventurat e ëndrrave pa mbarim…”

 ( Shpirti Thesar i Etur )

– Kohështrirja poetike e Sabrie Selimajt kap edhe dimensione të aspektit refleksiv, duke pretenduar fushën e abstraksionit shprehës dhe kuptimësitë e ndërtimit lirik; konfigurimin, animimin, metaforizimin e kategorive të strukturuara brënda formës, kryesisht standarde, bartur dhe nga subjekti lirik, të domosdoshme këto në sajimet poetike, duke përmbushur, kështu, kërkesat e potencialitetit të këtij lloji të poezisë:

“Do këndoj në bregun e detit, dëgjom
Do valëzojnë dhe valët e tij qetë, qetë
Do bëhet xheloz dhe ylli i mëngjesit
Do mahnitet hëna, do largohen retë…” 

( Do të Këndoj ).

– Sabria eksploron suksesshëm këto fusha, trajton gjithanshmërisht këto motive, në gjerësi dhe thellësi, ndërton botën e saj poetike, duke përmbushur përmbajtësisht atë, duke komponuar aspektin stilistik dhe intonativ, metrikën, ritmin e melodiozitetin, duke skalitur skulpturën e profilit të saj letrar. Ky është universi poetik i Sabries. Poezia e Sabries ka kapacitetin e përmbushjes së këtyre kërkesave dhe përballon lehtësisht adoptimin e këtij vëllimi në formën e përmbledhjes poetike, si editim konvencional drejt objektivit për të cilin është krijuar, drejt lexuesit të pasionuar pas artit poetik. Aspekti cilësor ofron knaqësinë e shijimit të këtij arti, duke servuar poezi të nivelit meritor, përkushtim serioz dhe investim të madh të kapitalit intelektual, të cilin e posedon autorja e këtyre poezive; Gjithanshmëria e trajtimit qëndron në themelet e krijimtarisë së Sabries, është veçantia që i jep identitetin poetik, që spikatë origjinalitetin krijues dhe kujdesin e vaçantë për të prodhuar vlera të mirfillta. Receptori ka çfar të kërkojë në profilin e Sabries; aty është një arsenal i tërë i vlerave të artit poetik.