Rritja permanente e islamofobisë në Gjermani

Islamofobia është në rritje në Gjermani. Kjo është mjaft shqetësuese. Por ajo që është edhe më shqetësuese është se shumë prej atyre që unë do t’i përcaktojë si islamofobike ndihem shumë mirë për të. Ata e shohin veten jo si racistë ose ksenofobikë, por si mbrojtës të demokracisë dhe të drejtave të njeriut kundër pasuesve të një feje që ata besojnë se është e papajtueshme me të dyja.



Gjatë disa viteve të fundit rritja e Islamofobisë mund të vërehet lehtë. Faqet e internetit anti-muslimane, si Politikisht Jo Korrekt janë zgjeruar dhe po bëhet më agresive. Librat me një agjendë të qartë anti-muslimane - të tilla si ajo e Thilo Sarrazin-it, një ish-senator i financave të Berlinit – i cili ka shitur qindra mijëra kopje të librit, duke përfshirë Partitë të tilla si Pro Köln. Islamofobia me sa duket ka më shumë të bëjë me imagjinatën se sa me realitetin.



Sigurisht, Islamofobia nuk është specialitet gjerman. Në Holandë, për shembull, zhvillime të ngjashme kanë filluar vite më parë. Në fakt, Islamofobia është në rritje në të gjithë Evropën Perëndimore, jo më pak në Mbretërinë e Bashkuar.



Si gazetar me një emër arab, unë marrë një sasi të mjaftueshme të letrave me përmbajtje islamofobike, plotë urrejtje, siç ju ndodhë edhe shumë kolegëve me një sfond të ngjashëm. Tre vjet më parë, kur ne kemi kuptuar se kjo po ndodhte me të gjithë ne dhe ishin bërë më të shpeshta, kemi filluar të organizojmë tubime publike, ku kemi lexuar këto letra para audiencës.



Sigurisht, Islamofobia nuk mund të përqeshet, dhe e jona është vetëm një mënyrë e vogël e që ka të bëjë me të. Por ajo që është e qartë është se argumentet tradicionale raciste tani kanë më shumë gjasa për të ardhur në formën e abuzimit në bazë të fesë. Hebrenjtë ndajnë të njëjtat vlera si të krishterët, kurse emigrantët vietnamezë janë integruar mirë, por për myslimanët mendojnë ndryshe.



Çfarë e ka ushqyer këtë ? Qartë, 11 shtatori 2001 dhe sulme të tjera terroriste xhihadiste që e luajnë një rol. Por kjo nuk është e gjitha. Ekziston frika e humbjes ekonomikisht, për të cilët muslimanët janë kurban.



Organizatorët e demonstratave në Dresden pretendojnë për t'u përgjigjur përleshjeve në rrugë në mes të selefistëve dhe kurdëve që shpërthyen në Gjermani Perëndimore disa javë më parë. Por kjo përleshje dhe probleme të tjera të bëhen si pjesë e një fenomeni të Islamizimit është qesharake.



E megjithatë, është koha kur kemi filluar të marrim këtë seriozisht. Ata protestues në rrugët e Drezdenit mund të jenë jo të dhunshëm, por ata janë të infektuar me një mospërfillje dhe mund t’i inkurajojnë skajet më radikale të spektrit Islamofobik.



Politikanët këtu kanë ndjenjen se diçka po ndërtohet. Por deri në kohët e fundit, ata kryesisht mirëmbahen vetëm se pakënaqësitë e njerëzve duhet të merren seriozisht, në vend se duke kritikuar ndjenjën raciste që erdhi me ankesat e tyre.



Kjo duhet të ndryshojë - tani. Ajo duhet të bëhet e qartë se Islamofobia në Gjermani nuk është shprehje legjitime e zemërimit apo frustrimit dhe sigurisht asgjë për t’u krenuar me të. Islamofia është racizëm, qartë dhe thjeshtë.

Etika dhe morali

Dënimi me vdekje

Dënimi me vdekje i lidhur me të dënuar me vdekje për shkak se ata kanë kryer një krim të rëndë të tilla si veprat penale të drogës, mashtrimit apo vrasje. Dënimi me vdekje në rreth 100 vende sot. 1910 është kryer në ekzekutimin e fundit në Suedi dhe që nga 1921 hequr dënimin me vdekje në Suedi në një vendim që është bërë nga parlamenti. Sot, shumica e këtyre vendeve e kanë hequr dënimin me vdekje, ata që nuk e kanë bërë këtë janë: Irani, Jemenin, Pakistani, Shtetet e Bashkuara dhe Arabia Saudite.

Disa mijëra njerëz në mbarë botën nëse ekzekutohen çdo vit. Dënimi me vdekje ndodh më së shpeshti në Kinë, ku ekzekutimet mund të jetë publik, dhe madje edhe shkolla mund të vijë ndonjëherë dhe të shikojnë. Disa nga arsyet e dënimit me vdekje është i pari që duan fajtor për të marrë një shije të mjekësisë e tyre, një tjetër arsye është për të penguar kriminelët e tjerë nga bërja e njëjta ose të ngjashme të veprave të. Arsyeja e tretë, e cila është përdorur në periudhën e pasluftës, është dëshira për të hequr qafe të njerëzve që ndoshta mund të jenë spiunë apo tradhtarë. Kjo, megjithatë, ishte shfuqizuar në Suedi në vitin 1972. Gjatë ekzekutimeve të kohës së luftës, kjo sigurisht nuk është e pazakontë për ekzekutimin e të pafajmëve. Midis 1900 dhe 1985 në SHBA, u dënua 350 i pafajshëm me vdekje. Kjo është arsyeja e katërt për të hequr dënimin me vdekje.

Abort

Çdo vit ka më shumë se 30.000 aborte në Suedi. Aborti është kur ju vullnetarisht dëshironi të ndërpresë shtatzëninë. Aborti Pa u futur në Suedi në vitin 1975. Një arsye pse duhet të bëni ndonjëherë aborti është se ajo është bërë një problem me të fetusit, e cila quhet një dështim. Ajo është në javën e 18 të shtatzënisë, gruaja zgjedh nëse ajo dëshiron të ketë një abort apo jo. Nëse ajo nuk vendos pastaj por një javë më vonë ajo duhet të marrë një leje të veçantë për abortin. Disa vende kanë kështu që ju duhet të ketë plotësuar disa kërkesa për të marrë një abort. Ose jeta e gruas është konsideruar të jetë në rrezik, se ajo ka qenë e përdhunuar, se fetusi është dëmtuar ose për shkak se problemet personale të gruas siç janë varësia e drogës. Një tjetër gjë e rëndësishme është se si të vlerësojë të drejtat fetale në lidhje me atë grua dëshiron.

Eksperimentet mbi kafshët / të drejtat e kafshëve

Për disa kafshë janë miq, disa armiq dhe për nevoja të tjera. Kur vjen puna për të manar qentë dhe macet janë më të zakonshme, ndërsa në Kinë hanë qentë dhe macet si ne hamë lopë dhe dele këtu në Suedi. Përfundimi për këtë është se të drejtat e kafshëve ndryshon në varësi cili vend ju referuar kur flasim për të drejtat e kafshëve. Në Indi, megjithatë, është lopë të shenjta në sajë të hinduizmit, por ende importet më të mëdhenj të lëkurës dhe lëkurat për Skandinavi nga India. Një arsye pse ne të kafshëve mundojnë mund të jetë se ata nuk kanë asnjë mundësi që të jetë në gjendje të komunikojnë me ne përveç që ne përdorim dhembshuri dhe pavarësisht nga fakti se inteligjenca e tyre nuk është aq i madh si tona në mënyrë që ata ende kanë ndjenja dhe ata të dy dashuri përvojë dhe vuajtje.

Ka disa fusha ku kafshët janë trajtuar pozitivisht dhe negativisht. Disa shembuj janë: industria argëtuese, sportive, zoos dhe eksperimentet e kafshëve. Testimi i kafshëve është kur ju të diplomuar me kafshët, praktikë e zakonshme përdor ato në qëllime kërkimore mjekësore, dhe çdo vit është përdorur më shumë se gjysmë milion kafshët nga studiues suedeze. Kafshët janë përdorur pastaj për shembull për të provuar medikamente të reja, studimet e efekteve të produkteve kozmetikë dhe gjëra të tjera që njerëzit vetë nuk duan të jenë të ekspozuar.

Ka organizata që luftojnë për të drejtat e kafshëve, të tilla si të organizatës suedeze të Drejtave të Kafshëve. Organizatë lufton, merr nga faktet në lidhje me mënyrën se si kafshë të vërtetë janë trajtuar rreth botës. Vegans janë njerëz që nuk hanë asgjë nga mbretëria e kafshëve, por ata janë gjithashtu duke luftuar për të drejtat e kafshëve.

Vdekje e lehtë

Ajo ka kohë që janë hulumtuar dhe u përpoq për të dalë me, kur një njeri i konsideruar me të vërtetë i vdekur, a koncepte vdekje. Gjëja e parë që mendova ishte se kur zemra ndal së rrahuri kështu që të jetë ajo vdekje, me një fjalë tjetër, vdekje kardiak. Më shumë kohët e fundit arriti në përfundimin se në qoftë se truri nuk funksionon dhe nuk i plotëson të gjitha funksionet vitale të trupit konsiderohen të jenë të vdekur dhe pastaj të flasim për vdekjen e trurit. Në këtë mënyrë, jo të gjitha qelizat në të gjitha organet e trupit për të qenë i vdekur për personi të konsiderohet i vdekur. Një avantazh i kësaj është se në qoftë se ju e dini e dikujt është i vdekur e trurit mund të shpejt nëse zemra është ende rrahje, të marrë nga organet e ndryshme dhe për t'u dhënë atyre të njerëzve në nevojë. Aftësia për të hequr trupin nga njerëzit e tjerë dhe sjelljen e tyre në persona të tjerë të njohur për transplantim. Ai përdor ndryshe zemrat pajisjet e ventilimit të marr nga organet. Kur një person thotë se për të mjekëve se ai mund të dhuroj një trup, nëse ai duhet të vdesin para kohe e quajti atë, sepse ai dhuron organet. Ka shumë njerëz jetojnë në kushte ku ata janë të shëndetshme në tru, por vuajnë nga sëmundje të tjera kronike ose dhimbje. Disa nga këta njerëz nuk do të pastaj të jetojnë dhe pastaj të dëshironi të merrni eutanazinë dhe vetëvrasje ndihmuar është vetëm si ajo Dashuri, të ndihmojë për të vdesin. Ka dy metoda të ndryshme të eutanazisë. E para është eutanazia aktive, kur ju jepni parë personi një shiringë kështu personi bie në gjumë dhe pastaj vdes pa pasur nevojë që të vuajnë, për të përshpejtuar vdekjen. Metoda e dytë është eutanazia pasive, e cila heq njeri që po vdes dhe duke u përpjekur për të hequr qafe dhimbje. Në Suedi, eutanazia e paligjshme por ekziston gjithsesi.

Inxhinieri gjenetike

Inxhinieri gjenetike është kur ju jeni të studjuar gjene dhe duke u përpjekur për të manipuluar ato dhe për të krijuar mutants të llojeve të ndryshme. Me ndihmën e qelizave burimore, qelizat me jetën e përjetshme, kështu që të përpiqet për të kuruar diabetin, duke e trajtuar sëmundjen e parkinsonit dhe në gjendje të gatuaj zemrat e dëmtuara. Në inxhinieri gjenetike janë edhe më me një zonë të njohur si klonimi i cili kërkon të krijojë kopje të qenieve të gjalla, kafshët dhe njerëzit, me ndihmën e gjeneve. Inxhinieri gjenetike mund të përdoret për qëllimin e mirë, i cili përpiqet për të eliminuar sëmundjen dhe madje edhe qëllime të këqija armëve biologjike. Kur një hulumtime në inxhinieri gjenetike, ne zakonisht përdorim rats si derra gini.

Emigracioni / Racizmi

Për Suedinë, më shumë se gjysmë milioni emigrantë nga në mesin e vendeve të tjera të tilla si Finlanda, Bosnja, Turqia, Greqia dhe Gambia. Në vitet 1960, fabrika suedezë nevojë për më shumë personel kështu që duke përdorur premtimet për një jetë të mirë në mënyrë që ata arritën të tërheqin punës nga Italia dhe Jugosllavia. Më vonë erdhën refugjatët politikë nga Kili në Amerikën e Jugut. Pse disa njerëz zgjedhin për të lënë atdheun e tyre mund të jetë për shkak të persekutimit, kërcënimeve, besimit politik ose fetar, problemet financiare apo arsye të tjera. Disa janë të frikësuar e abuzimit për shkak të gjinisë së tyre, seksualitetin apo fe dhe janë thjesht në kërkim të sfidave të reja dhe aventurat në jetën e tyre.

Në mënyrë që të lejohen të vendosen në Suedi është e nevojshme të kërkojë një leje qëndrimi në Bordin e Migracionit Shtetit. Ju duhet të keni arsye të rëndësishme pse ju doni të hyni, për shembull, që do të ishte vdekje për të qëndruar në vend. Nëse kërkesat nuk plotësohen, ata kërkojnë një vend tjetër ose të shkojnë në shtëpi për atdheun e tyre. Ata që arrijnë të qëndrojnë në Suedi të marrin banim të përhershëm. Kjo do të thotë se personi tani mund të aplikojnë për shtetësi suedeze. Dobësitë e kësaj është se ajo merr një vit para se të marrë një vendim përfundimtar. Disa që do të duhet të shkojë në shtëpi kryen vetëvrasje për shkak të frikës së shtëpisë.

Është një problem social i emigracionit, domethënë përfshirja ose jo. A duhet emigrantë përshtaten me shoqërinë suedeze apo Suedia do të pranojë njerëz të tjerë dhe kulturat e tyre dhe fetë. Një kërkesë themelore për të marrë së bashku mjaft mirë është për të mësuar gjuhën e vendit. Nëse dikush mund as anglisht ose Suedisht është marrë më shpesh në vendet ku ka të njëjtat lloje të bashkatdhetarëve në vend.

Ka edhe probleme kulturore, të tilla si britanikët dhe amerikanët e drejtë si ne, plus ata flasin anglisht, të cilat ne gjithashtu bëjmë shumë mirë në këtë mënyrë i bën ata kontakt shumë më të mirë me na suedezët. Njerëz të tjerë mund të ndjekin traditat fetare dhe veshje ndryshe nuk mund të ketë të njëjtat vlera si britanikët dhe amerikanët. Diçka ju pastaj zakonisht flasim për shoqërinë multikulturore, të cilat janë komunitetet që përbëhen nga disa grupe të ndryshme etnike dhe feve.

Është e zakonshme që të ndodhë pa menduar është kur ju të ankoheni për emigrantët, është kritike ose kanë paragjykime ndaj tyre ose të një grupi të caktuar të emigrantëve, atëherë fjala racizëm deri. Një fjalë e mirë është ksenofobia, që do të thotë që ne të larguar nga njerëz me një prejardhje të ndryshme. Racistët si ata janë të thirrur, tenton të thotë se qeniet njerëzore janë të ndarë në gara të ndryshme duke përfshirë të bardhë, e zezë, të verdhë dhe më shumë dhe se këto racave janë më shumë ose më pak vlerë se të tjerët. Ata gjithashtu besojnë se disa raca dominojnë mbi të tjerët dhe pastaj të ketë më të drejtë se ata, dhe vlerat më të mëdha. Ata dënojnë edhe seks dhe fetë. Kjo quhet racizëm.

Puna e fëmijëve

Në shumë vende prindërit e fëmijës nuk mund të përballojë për të ushqyer fëmijën apo të paguajnë taksat e tyre shkollore, kur fëmija është i detyruar që të bëjë një punë kështu fëmija mund të përballojë atë, kjo quhet puna e fëmijëve. Sipas UNICEF-it, ka 246,000,000 fëmijë në pesë deri në katërmbëdhjetë vjet pune të moshës. Në disa raste, ka katër vjeç mund të punojnë deri në 16 orë në ditë. Puna ndryshon në varësi të ku fëmija punon. Rrugët janë zakonisht fëmijë të merrni makina larëse, i ndritshëm këpucë, ose shesin çfarëdo lloj të mallrave, të tilla si lule apo gazetat. Në shtëpitë, duke punuar kryesisht vajzat, kjo punë quhet Amviset. Ajo është në këtë lloj të punës fëmijët janë të ekspozuar ndaj sulmeve nga punëdhënësi i tij për shkak se askush nuk e sheh se çfarë po ndodh në shtëpitë. Në fabrika të fëmijëve që punojnë shumë, ku të ekspozuar për t'u martuar me substanca dhe makineri të rrezikshme, të tilla si këtë industri fëmijët që punojnë të përfshijë në Nepal, Indi, Pakistan dhe Brazil. Fëmijët punojnë edhe në fshat, punë bujqësore është quajtur për të. Disa arsye pse fëmijët punojnë janë: në shumicën e vendeve në zhvillim nuk ka shkolla të mjaftueshme, mësuesit apo mjete shkollore dhe në mënyrë që fëmijët të marrin asnjë arsimin në mënyrë që ata të mund të edukuar veten për diçka punë më të mirë, i cili krijon varfërinë.

Pasojat për një fëmijë i cili është i detyruar të punojë gjatë fëmijërisë i tyre humbet fëmijërinë e saj aktual në jetë dhe mund të parandalohen nga zhvilluar në një njeri "normal". Një pasojë tjetër është edhe pasojat e punës fizike dhe psikologjike i jep fëmijë dhe kur fëmijët janë të detyruar të ndonjëherë duhet të punojnë deri në 14 orë çdo ditë zhduket duke luftuar të kërkojnë për ta për të shkuar në shkollë.

UNICEF është një organizatë e OKB-së (Kombeve të Bashkuara), e cila, përmes bashkëpunimit me qeveritë dhe agjencitë e tjera të OKB-së, mund të ofrojë fëmijët dhe arsimimin e familjeve të tyre dhe jetesën alternative.

Gay Martesa Gay & birësimet

Homo do të thotë "të barabartë" dhe hetero do të thotë "i ndryshëm", dhe kur flasim për martesën e homoseksualëve ata do të thotë se atje janë ose dy femra apo dy burra janë së bashku dhe sipas Joakim Anrell ka një paragjykim i zakonshëm i cili thotë se ata që janë gay nuk mund të fillojnë një familje, por ajo mund ta nga Joakim Anrell.

Sipas një artikulli në gazetën suedeze Svenska Dagbladet kështu adoptoi një vajzë në SHBA në 1998 në bazë të ligjit amerikan nga dy burra, por pas disa gjykimeve ligjore si miratimin e miratuar nuk është në Suedi kur ata u zhvendos përsëri në Stokholm, për ata morën një përgjigje nga qeveria dhe pastaj futi një ligj të ri dhe pastaj mori atyre një po nga qeveria. Në artikullin ata gjithashtu theksojnë se me prindërit e miratuara adoptues, fëmija ka siguri ligjore, që fëmija ka një garanci e një prej të rriturve do të vdesin dhe për të garantuar të drejtat e qasjes dhe sigurisë financiare.

Gjuetia e shtrigave

Gjuetia e shtrigave ishte(është) kërkimi i personave të quajtur se gjoja janë shtriga, kapja dhe ekzekutimi i tyre. Përveç kësaj kemi edhe gjyqet e personave që ishin akuzuar si shtriganë. Mendohet se nga viti 1400 deri në vitin 1700 janë bërë rreth  100.000 ekzekutime, por burime të tjera e hedhin poshtë këtë numër dhe  thonë se nuk duhet të jenë më shumë se 40.000. Sido që të jetë puna edhe 40.000 vetë është një numër me të vërtetë i frikshëm.

Ligje kundër shtrigave apo shtriganëve kanë ekzistuar që në antikitet, madje dhe në Bibël, por këtu nuk po diskutojmë nëse ka apo jo shtriga (ketë vendoseni vetë). Këtu bëhet fjalë për ekzekutimin e njerëzve të pafajshëm të cilët thjesht i zinte lapsi. Ka shumë shtete që shtrigërinë e konsiderojnë të vërtetë madje dhe vepër kriminale, edhe pse nuk është e qartë kufiri, se çfarë është tamam një shtigë apo shtigan, ka shumë hapësirë gri midis tyre.

Kjo është dhe një tabelë me përafërsi për gjyqet dhe ekzekutimet gjatë viteve 1450 – 1750

Zonat	Gjyqe	Ekzekutime
Amerika e Veriut	~5.000	~2.000
Perandoria Romake	~50.000	~30.000
Franca	~3.000	~1.000
Skandinavia	~5.000	~2.000
Europa Lindore	~7.000	~2.000
Europa Jugore	~10.000	~1.000
TOTAL	~80.000	~38.000

Le të bëjmë një llogari 1750 – 1450 = 300 vjet

300 x 365 ditë = 109.500 ditë total

109.500/50.000 ekzekutime = 2.19

Pra për 300 vjet rrjesht çdo ditë, diku në botë kishte një gjyq për shtrigani dhe mesatarisht në çdo dy ditë një person dënohej me vdekje.
Sido që të jetë puna njerëzit në pushtet gjithmonë e kanë gjetur një mënyrë për të kontrolluar dhe mbajtur nën presion masat, duke shpikur metoda nga më të ndryshmet, një herë janë shtigat, herës tjetër komunistët apo kapitalistët, lufta e klasave, nacionalizmi, ksenofobia etj.

A janë rusët ksenofob?

Qendra Sova me seli në Moskë thotë se niveli i ksenofobisë dhe nacionalizmit radikal në Rusi ka mbetur i lartë edhe në vitin e kaluar.



Duke paraqitur raportin për vitin 2012, ekspertët e Sovas thanë se 19 njerëz janë vrarë dhe 187 janë lënduar si pasojë e sulmeve me motive urrejtjeje.

Ata thanë se nacionalistët radikalë i kanë vënë në shënjestër jo vetëm individët josllavë, por edhe aktivistët që kundërshtojnë racizmin dhe përfaqësuesit e minoriteteve seksuale dhe mbështetësit e tyre.

Ekspertët kanë ngritur shqetësimet mbi fakin se policia në Rusi është fokusuar kryesisht në zënien e ultranacionalistëve dhe racistëve që shprehin pikëpamjet e tyre online, derisa kanë injoruar dhunën kundër minoriteteve etnike dhe seksuale në rrugë.

GLOBALIZIMI DHE BIOMA FETARE(Këndvështrimi orthodhoks )

Afrimi, njohja dhe bashkekzistenca krijuese e njerëzve dhe e popujve të rruzullit tokësor, dikur ka qenë një vizion tërheqës. Gjatë shekullit tonë u bë synim i ndërgjegjshëm. Kohët e fundit rrezikon të zhvillohet në një makth specifik. Por, sido që të cilësohet, ky proces përshpejtohet përditë; me kontributin e shumë faktorëve dhe me rezultat përfundimtar ende të papërcaktuar.Fjala globalizim (globalization, mondialisation) ka marrë një kuptim të veçantë dhe përmbledh zhvillimet dhe tendencat dinamike që karakterizojnë çerekun e fundit të mijëvjeçarit të dytë. Në veçanti, në fushën e ekonomisë, ky term tregon procedurën, sipas së cilës ekonomitë e vendeve të ndryshme inkuadrohen totalisht në një sistem ekonomik mbarëbotëror, me përqendrimin e prodhimit botëror,

të tregtisë dhe të informacionit në disa qendra të caktuara. Ndërkombëtarizimi që pason, kontribuon në varësinë reciproke në rritje të shoqërive.
Shumë libra dhe artikuj po botohen gjatë viteve të fundit rreth kësaj teme. Nga diskutimi i shumanshëm që po zhvillohet, unë do të kufizohem duke nënvizuar në vija të përgjithshme disa karakteristika, të cilat përcaktojnë kuadrin e ri ku zhvillohet bioma fetare në epokën tonë.



A

VEÇANTITË DHE PASOJAT E GLOBALIZIMIT



Faktorët e globalizimit.

1. Në procesin e globalizimit kontribuan: Së pari, zhvillimi shumë i shpejtë i teknologjisë dhe, kryesisht, revolucioni elektronik, që sollën ndryshime katalitike në sektorët e prodhimit, komunikimit, edukimit dhe argëtimit. Ndryshime këto që lehtësuan interesat dhe aktivitetet ekonomike fitimprurëse, ndërkombëtare dhe pa emër, me natyrë centralizuese.
Së dyti, shembja e një bote të tërë idesh, aspiratash dhe strukturash, në vendet e socializmit real, me shkatërrimin e ekonomive të tyre dhe evidentimi i kapitalizmit si zgjidhja e vetme alternative.
Së treti, veprimet dhe vendimet e shteteve të mëdha dhe e organizmave ndërkombëtarë, që tregojnë se globalizimi nuk është tanimë një dukuri më vete, por është ideologji dhe planifikim politik i të fuqishmëve ekonomikisht.
Shpejtësia me të cilën kryhen ndryshimet në të gjitha fushat kryesore të ekonomisë, të teknologjisë dhe të informacionit, shpesh krijon marramendje dhe shqetësim. Kështu, ndërsa në fillim përpjekjet për afrim dhe koordinim mbarëbotëror ngjanin me një shi të dobishëm që do të begatonte tërë rruzullin tokësor, tani ato kryhen në trajtë stuhish dhe përmbytjesh, që kërcënojnë çdo cep të tokës me përrenj të vrullshëm.
Rol bazë, me ndikime të shumëllojshme, pozitive apo negative, gjatë procesit të globalizimit, luajnë: Së pari, disa qindra shoqëri shumëkombëshe, të cilat vënë nën pushtetin e tyre prodhimin botëror, lëvizjen e mallrave dhe informacionin. Së dyti, bashkëpunimet ndërmjet shteteve (si p. sh. NAFTA, ASEAN). Së treti, organizatat joqeveritare në nivel global dhe, së katërti, rolin koordinues synojnë ta luajnë institucionet financiare botërore, si Fondi Monetar Ndërkombëtar (International Monetary Fund, IMF) dhe Banka Botërore (World Bank).
Pikëpamjet e përgjithshme lidhur me progresin dhe zhvillimin krijohen veçanërisht në qytetet e mëdha, sipas modeleve perëndimore. Mjetet e ndryshme të informimit dhe, kryesisht, televizioni satelitor, i furnizojnë në mënyrë të pandërprerë njerëzit në mbarë botën me modele jetese të prodhuara në qendra të caktuara, që u shërbejnë objektivave të leverdishme.
Disa studiues mbrojnë asnjanësinë dhe aspektet pozitive të dukurisë, si p.sh. amerikani Paul R. Krugmann në veprën e tij "Internacionalizmi Popullor" . Ndërsa të tjerë, si francezi Emm. Todd, e kontestojnë në vetvete këtë fakt: "Çështja e një 'globalizimi', e një parimi abstrakt që vepron 'nga jashtë' mbi të gjitha kombet, nuk ka bazë. Nuk është veçse një mit, inskenim i ndjenjës së pamundësisë së 'elitës' politike dhe kulturore" .

Ndryshimet rrënjësore.

2. Fakt është se ky proces që quhet globalizim sjell ndryshime rrënjësore në jetën e njerëzve; si ndryshime pozitive, të cilat më lehtë konsiderohen si të vetëkuptueshme, ashtu dhe negative.

Ndër të parat veçohen:

a) Përparimi dhe zhvillimi i vrullshëm i teknologjisë dhe i të gjitha shkencave.
b) Lëvizja tepër e shpejtë e të mirave materiale dhe e arritjeve të reja.
c) Lehtësimi i komunikimit ndërmjet njerëzve në të gjitha vendet e botës me zhdukjen e largësive - rrjete të zhvilluara të telefonisë, internet, televizion satelitor, komunikacion.
d) Lufta kundër shumë sëmundjeve në shkallë botërore.
e) Kufizimi i analfabetizmit.
f) Njohja e pozitës, e rëndësisë dhe e rolit të gruas dhe të rinisë.
g) Zgjerimi i horizonteve të mendimit që, të paktën teorikisht, sanksionon lirinë dhe të drejtat themelore të njeriut.
h) Nxitja dhe forcimi i parimeve dhe i strukturave demokratike.
i) Format e ndryshme të solidaritetit midis popujve, të cilat lehtësojnë pjesëmarrjen e sa më shumë njerëzve në botën që formohet.

Përgjithësisht, globalizimi ka ndihmuar për një zhvillim mahnitës të njerëzimit, ndërsa u ofron individëve dhe popujve gjithnjë e më shumë mundësi për të njohur dhe për të shfrytëzuar shanse që për brezat e mëparshëm ishin të pakapshme dhe të paimagjinueshme.

Por, paralelisht, lëvizin, madje me shpejtësi më të madhe, pasojat negative të globalizimit:

a) Hendeku ndërmjet vendeve të botës po thellohet. Vendet e pasura bëhen më të pasura dhe ato të varfra bëhen më të varfra, duke u përkulur nën peshën e borxheve të jashtme tepër të mëdha. Por, dhe në çdo vend shfaqen çarje të reja ndërmjet të kamurve dhe të skamurve. "Në vendet e zhvilluara nga shkëmbimet e lira përfitojnë vetëm 20% e popullsive" .
b) Në të gjitha shtetet po formohet një pakicë e vogël, e shëndoshë ekonomikisht, me mundësi të mëdha influence, e cila merret kryesisht me realizimin e interesave të saj. Një rreth tjetër individësh dhe grupesh, përpiqen të përshtasin ritmin e jetës së tyre me atë të bërthamës së privilegjuar të shoqërisë.
c) Njëkohësisht, miliona njerëz mënjanohen nga shoqëria dhe përfundojnë në kushte jetese nën kufirin e varfërisë. Krahas kësaj, shkatërrohen mundësitë e shoqërive vendase për t'u mbështetur në format e tyre shpirtërore dhe shoqërore.
d) Zhvendosje të reja të mëdha të fuqisë punëtore vihen re dhe dallgë të reja emigrantësh e refugjatësh ekonomikë dynden drejt vendeve të pasura. Papunësia është bërë kërcënuese dhe në shumë vende zhvillohen rrezikshëm ksenofobia dhe racizmi.
e) Modelet e zhvillimit të vazhdueshëm dhe të konsumit të të mirave materiale, me shfrytëzimin e pamenduar dhe të pamëshirshëm të burimeve natyrore çojnë drejt katastrofave ekologjike në të gjithë planetin.
f) Krimi dhe korrupsioni zhvillohen me mënyra të pakontrollueshme në nivel planetar, me modernizimin e plotë teknologjik. Një pjesë e madhe, veçanërisht e rinisë, nën trysninë e kësaj vorbulle, kërkon rrugëdalje tek dhuna, vetëbraktisja dhe narkotikët. Me gjithë deklaratat e shumta për vlerën e njeriut, sundon përbuzja e jetës njerëzore.
Humnerë hipokrizie i ndan deklarimet e përgjithshme dhe parimet teorike të organizmave botërore nga zbatimi i tyre në gjatësi dhe gjerësi të ndryshme të rruzullit tokësor. Siç thotë bukur Kr. Janaras, kemi "shenjtërimin e 'tregut të lirë' dhe kambialeve të tij rregulluese, variantin e dobishëm të të drejtave individuale (që meqë është i dobishëm, por i fetarizuar, u përshtatet lehtë qëllimeve farisaike 'të shenjta' çnjerëzore)" .
g) Në nivelin politik, shumë nga institucionet demokratike po minohen dhe dobësohet fuqia, autoriteti dhe efektiviteti i tyre. Qendrat nacionale të pushtetit nuk e kontrollojnë plotësisht politikën ekonomike. Ato janë të detyruara që t'u përshtaten urdhrave të qendrave të tjera, ndërkombëtare, rrymave më të gjera të përbotshme. Pas triumfit të ekonomisë së tregut, dy janë mundësitë që paraqiten. Siç thekson Gërard J. Lafay: "Nga njëra anë, procesi i globalizimit, që nxitet nga ndërmarrjet dhe lehtësohet nga ulja e kostos së transportit dhe komunikacioneve. Nga ana tjetër, ruajtja e kombeve që janë të ngjitura pas trojeve të tyre dhe që kërkojnë të organizohen në kuadër vendor..." .
Veç këtyre, me mbarimin e Luftës së Ftohtë nuk erdhi paqja në tokë. Janë ndezur pothuaj 50 luftëra të tjera dhe janë duke u zhvilluar rreth 40 të tilla. Kështu, është krijuar, sipas formulimit të Butros Butros Galit, "një kategori e re shtetesh, që nuk janë as të zhvilluara, as në zhvillim, dhe nuk ndodhen as në fazën e tranzicionit, por bëjnë pjesë në një kategori të katërt: bëjnë luftë ose me njëri-tjetrin, ose luftë civile, ose ndodhen ende në një periudhë tranzicioni pas një lufte që zgjati për vite të tëra". Dhe ish-Sekretari i Përgjithshëm i OKB-së përfundon: "Problemet e vërteta që do të mundojnë planetin janë probleme që nuk mund të zgjidhen veçse në nivel planetar" . Probleme të tilla janë, ndërmjet të tjerave, e drejta e deteve, ndryshimet klimatike, burimet ujore, armët e reja kimike dhe biologjike, lëvizjet e miliona emigrantëve në nivel botëror.
Eshtë e dukshme se globalizimi lidhet me imponimin e një kulture, krijuesit e së cilës pretendojnë se është më e mira. Perceptimi, kriteret dhe mënyra e funksionimit të tërë sistemit janë mbështetur tek kapitalizmi perëndimor, në logjikën e një ekonomie të lirë, dinamika e së cilës mbështetet në nxjerrjen e vazhdueshme të fitimeve. Globalizimi nuk është vetëm një proces ekonomik. Eshtë imponim, i drejtpërdrejtë apo i tërthortë, i një sistemi mendimi që injoron apo dhe shkatërron veçoritë e popujve dhe njerëzve të veçantë, dhe mënjanon ose prish vlerat, siç janë miqësia, ndershmëria dhe vetëpërmbajtja, duke paraqitur një model konsumi me synime për fitime të vazhdueshme, nën ndikimin e të cilit shpesh shkatërrohen marrëdhëniet njerëzore.
Në librin e tij të fundit, i cili qarkulloi para disa muajsh (Globalizimi), Philippe Moreau Defarges, konkludon: "Globalizimi me sa duket po i hap njerëzimit dy rrugë të skajshme. U jep njerëzve ndjesinë se janë të mbyllur në një burg, që është toka... Ose gjeneron ndërgjegjen e unitetit të njerëzimit... Globalizimi nuk sjell fundin as për njeriun, as për historinë e tij. Nuk është veçse nënprodukt i progresit teknik. Sigurisht, nuk është rastësi që globalizimi realizohet në çastin kur njeriu zhytet në dy pafundësi: në vogëlsinë e pafund të materies dhe në madhësinë e pafund të yjeve" .



B
DUKURIA FETARE NË FUND TË SHEKULLIT XX



Drejtimi për tek Pafundësia mbetet karakteristikë e përvojës fetare. Bioma fetare dhe, më gjerë, feja që e shpreh atë në kohë dhe në hapësirë, nuk është një mbifenomen i etikës, i logjikës, i jetës shpirtërore dhe i shoqërisë, por përbën një fenomen më vete me një kategori protogjene referimi; është diçka krejt e veçantë: e Hirshme, e Shenjtë. Feja zë fill me frikën përpara së Shenjtës dhe arrin kulmin me takimin personal, në marrëdhënien përjetuese të njeriut me të Shenjtën, ku marrin pjesë intelekti, ndjenja, vullneti, koshienca dhe subkoshienca. Brenda njeriut ekziston dëshira, vrulli drejt Pafundësisë. Bëhet fjalë për një "shtrirje" të pandërprerë ekzistenciale tej kufijve shqisorë, tek e përtejshmja, e përjetshmja. Në këtë fushë lëviz përvoja fetare; tashmë paraqitet si shprehje primitive fetare, siç është pneumatolepsia [sundimi i shpirtrave]; kalon në lartësimet shpirtërore mistike, për të arritur kulmin në kapërcimin ekzistencial, në metamorfozën ontologjike "nga lavdia në lavdi" (II Korint. 3:18), në shoqërinë e dashurisë me Perëndinë .

Mbarëbotërore është perspektiva e feve të mëdha.

1. Vizioni i një shoqërie mbarëbotërore ka qenë gjithnjë karakteristikë e feve të mëdha . Dhe këtë globalizim shpirtëror, kulturor, ato u përpoqën ta arrinin me përhapjen e besimit të tyre në rrethe gjeografike gjithnjë e më të mëdha; fillimisht Budizmi, më pas Krishterimi dhe me vonë Islami. Nga ky veprim rezultuan edhe sferat e njohura të influencës së feve të ndryshme. Shkollat e shumëllojshme të Induizmit, duke theksuar relativitetin dhe pluralizmin e të vërtetave fetare, nuk vepruan me zell për të arritur evidentimin e tyre jashtë. Fetë që lulëzuan në Kinë, duke ndjekur rrugën e tyre, adoptuan në kohët e vjetra propozimet e Konfucit në përputhje me thëniet kontradiktore të propozuara nga Lao-Tse, ndërsa përvetësuan dhe zhvilluan ide të rëndësishme të Mahajana Budizmit . Në epokën e sotme, populli kinez - le të mos harrohet - përbën një të pestën e popullsisë së Tokës, përqafoi teorinë marksiste, të cilën e përpunoi Mao Ce Duni dhe e ripërshtasin mjeshtërisht pasardhësit e tij.
Dallimi bazë i vizionit fetar nga globalizimi modern është se fetë synojnë universalizimin, duke propozuar të vërtetat e tyre dogmatike dhe parimet e sjelljes. Dhe të gjitha fetë, në një mënyrë apo në një tjetër, kanë theksuar nevojën e simpatisë, butësisë, njeridashjes, thjeshtësisë dhe drejtësisë. Në hapësirën e feve monoteiste, qendra konstante e referimit dhe e përballimit të njeriut, si dhe të problemeve shoqërore, ka qenë besimi tek Perëndia i gjallë, Krijuesi dhe mbrojtësi i gjithësisë.
Por, krahas kontributit të tyre në afrimin e njerëzve dhe të popujve, fetë shpesh kanë qenë faktorë konfliktesh të tmerrshme dhe ndarjesh të papajtueshme, që ngritën në planetin tonë perde të ndryshme prej çeliku, krijuan grupe kulturash të mbyllura hermetikisht dhe ndaluan rrugën drejt bashkëjetesës harmonike mbarëbotërore. Nuk janë të pakta rastet kur fetë, në kombinim me politika të ndryshme, kanë përkrahur arrogancën dhe agresivitetin e shumë popujve.

Qëndresa e shumëllojshmërisë fetare.

2. a) Në disa periudha historike dhe në disa qendra të veçanta fetare, është kultivuar pikëpamja se shoqëria mbarëbotërore do të realizohej me imponimin e një feje konkrete. Dhe në këtë drejtim, u mobilizua jo vetëm fjala dhe puna filantropike, por, me të njëjtin entuziazëm, dhuna dhe lufta. Natyrisht, gjithnjë me mendimin ose me preteksin se është fjala për ...të mirën e të tjerëve.
Sot, asnjë studiues i fenomenit të fesë nuk përkrah një mundësi të tillë. Pluralizmi fetar është një fakt i padiskutueshëm. Një nga statistikat e fundit (1991), për numrin e përgjithshëm të popullsisë së planetit prej 5.480.010.000 njerëzish, jep këto shifra12: të Krishterë: 33,4% (1.833.022.000). Myslimanë: 17,7% (971.328.700). Pa fe: 16% (876.232.000). Induistë: 13,4% (732.812.000). Budistë: 5,7% (314.939.000). Ateistë: 4,4% (240.310.000). Pasues të traditave fetare kineze: 3,4% (187.107.000). Ithtarë të feve të reja: 2,6% (143.415.000). Ithtarë të besimeve tradicionale racore: 1,8% (96.531.000). Dhe vijojnë, në përqindje më pak se 0,3% për çdo komunitet 121.S. Markham (ed.). A World Religius Reader, Blackwell, Oxford 1996, repr. 1997, fq. 356-7. Shifrat llogariten në bazë të të dhënave që japin: United Nations, World Population Prospects 1990, U.N. (ed.), New York 1991, dhe D.B. Barret, World Christian Encyclopaedia. A comparative study of churches and religions in the modern world, AD 1900-2000, Oxford University Press, Nairobi 1982, sipas dinamikës së vitit 1991, si dhe të dhënave më të reja. Statistikat fetarologjike për shumë arsye duhen marrë parasysh vetëm në mënyrë indikative. P. sh. në numrin e të krishterëve llogariten të gjithë të pagëzuarit, në numrin e myslimanëve të gjithë banorët e një vendi. Numri i agnosticistëve ose i ateistëve llogariten në varësi të banorëve të shteteve (si Kina), ku sundon ideologji ateiste. Sipas një përllogaritjeje tjetër, fetë kryesore në botë gjatë vitit 1995, kishin pothuaj këtë kapacitet: 1.470 milionë të krishterë, 910 milionë myslimanë, 720 milionë induistë, 330 milionë budistë, 220 milioinë animistë (pasues të besime racore), 1.200 milionë agnosticistë dhe ateistë. V. Odon, Les Religions dans le Monde, Flamarion, Dominos, Paris 1995, fq. 14. D.C. Barret, në veprën e tij voluminoze që përmendëm (fq. 6), duke përpunuar të dhënat statistikore me kujdes dhe me përllogaritje të detajuara, parashikonte se në vitin 2000 pas Kr., në numrin e përgjithshëm të popullsisë së Tokës prej 6.259.642.000, do të ishin:

Të Krishterët 2.019.921.366 32,3%

Myslimanët 1.200.653.040 19,2%

Pa fe 1.071.888.370 17,1%

Induistët 859.252.260 13,7%

Budistët 359.092.100 5,7%

Ateistët 262.447.550 4,2%

Pasuesit e traditave fetare kineze 158.470.664 2,5%

Pasuesit e feve të reja 138.263.800 2,2%

Pasuesit e besimeve racore 100.535.850 1,6%

fetar, sikët, hebrenjtë, shamanistët, konfucianët tradicionalë, bahai, xhainistët dhe shindoistët.

Me emigrimin e popullatave në vende të tjera dhe, kryesisht, në qytete të reja të mëdha, pothuajse në të gjitha kontinentet, prania e shumë komuniteteve fetare është e njëkohshme në të njëjtin rajon dhe shoqëri. Nëpër botë të krishterët janë vendosur në të 270 vendet e planetit, jofetarët në 236 vende, bahai në 220, myslimanët në 184, ateistët në 139, hebrenjtë në 134, ithtarët e besimeve racore në 104. Besimet e tjera ndodhen në më pak se 10 vende secili. Këto statistika, edhe pse mund të jenë relative, vërtetojnë pa dyshim pluralizmin e sotëm të besimeve fetare.
b) Në një periudhë të këtij shekulli është kultivuar aspirata - sidomos me mbizotërimin e ideologjisë komuniste - se konvergjenca dhe njëtrajtshmëria fetare në tokë do të arrihej përfundimisht me zhdukjen dinamike ose me mohimin e plotë të fesë. Një shembull i skajshëm i këtij planifikimi ka qenë Shqipëria, ku me forcë u imponua uniformiteti ateist. Një aspiratë e ngjashme nga ana e kundërt u kultivua në vende të tjera, që ishin ndikuar nga ana kulturore nga kapitalizmi, me përhapjen e pikëpamjes se thjesht feja do të bëhet e pavlefshme. Njeriut do t'i nevojitet gjithnjë e më pak, përderisa zgjidhjet e problemeve të veta do t'i gjejë tek shkenca dhe teknologjia. Kështu u përkrah mendimi se feja do të vdesë nga dekadenca ose nga asfiksia. Por, parashikimi se afrimi i njerëzve do të vinte me fundin e fesë, nuk doli i vërtetë.
c) Nuk ka mbaruar ende shekulli i njëzetë dhe ngjarjet kanë treguar se sa të cekëta dhe të thjeshtësuara ishin këto koncepte. Shekulli i 19-të u mbyll me shpalljen e Niçes se "Perëndia vdiq, ...dhe e vramë ne!". Por shekulli i 20-të dhe bashkë me të edhe mijëvjeçari i dytë - mbaron me një rigjallërim mahnitës të fesë. Mbi 70,2% e popullsisë së Tokës ka adoptuar një besim fetar dhe më shumë se gjysma e njerëzimit të sotëm vazhdon, me njërën ose tjetrën mënyrë, të besojë tek Perëndia. Kjo dinamikë e re ka ndërmarrë një rol të rëndësishëm edhe në fushën e politikës (lëvizja Khomeini në Iran, luftëtarët myslimanë në Algjeri, organizimi i myslimanëve në Turqi, "partitë e zeza" në Izrael, lëvizjet e induistëve në Sri Lanka, rritja e rrymave protestante ekstremiste në Botën e Tretë).
Pas rënies së ideologjisë komuniste, në shumë vende po zhvillohet një tip i veçantë i Islamit, i cili u ofron mbrojtje, bashkim, strehim dhe dinjitet të varfërve, shpresë për afirmim dhe drejtësi shoqërore të braktisurve . Kështu po formohet një proletariat i ri, i cili armatoset me vendosmëri, qëndresë dhe militantizëm fetar.
Por, njëkohësisht po zhvillohet një shakullimë shumë e fuqishme idesh të reja fetare dhe grupesh me përbërje të ndryshme. Kështu, shfaqet një "agresion i relatives" për të zëvendësuar absoluten fetare. Pranohet pluralizmi në kundërshtim me rregullat absolute dhe të vërtetat absolute, të cilat cilësohen si dogmatizma dhe autoritarizma. Përparësi u jepet përvojës, vështrimit dhe jo njohurisë, dogmës apo institucionit. Duke pasur si protagonist kryesor mendimin indian, propozohet ideja e "absoluteve alternative". Përfundimisht, paraqitet një çrregullim i shumë besimeve fetare, si dhe krijimi i një nebuloze grupesh, ku gërshetohen misticizmat e shumëllojshme me urtitë dhe praktikat e ndryshme të vjetra lindore . Shoqëritë e varfra të Botës së Tretë, si dhe ato ish-komuniste, janë më se të prekshme nga këto ndikime, por pa u përjashtuar edhe Evropa dhe Amerika e Veriut nga këto acarime.
Rëndësia e fenomenit fetar në formimin e kulturës së shekullit të ardhshëm, është tashmë e dukshme. Madje para pak vitesh, një pedagog i shquar amerikan i studimeve strategjike, Sammuel O. Huntington, me veprën e tij “Përplasja e kulturave" , ka parashikuar një përplasje të kulturës perëndimore, siç është formuar nga romano-katolicizmi dhe protestantizmi, me kulturën lindore, në të cilën përveç Islamit ai përfshin edhe Krishterimin Orthodhoks. Sigurisht, një studiues i feve ka objeksione serioze për sa i përket trajtimit të fenomenit fetar nga ana e studiuesit në fjalë, dhe një historian për sa i përket përdorimit të rezultateve të shkencës historike dhe seriozitetit të shumë pretendimeve të autorit .
Pas parashikimeve për përplasje kulturash me sa duket vjen arroganca e gjoja kulturës më të mirë dhe preokupimi se si do të mbrohet ajo. Gjithashtu, përcjellja e mesazhit indirekt: "Jemi të kërcënuar. Duhet të përgatitemi për t'u mbrojtur". Analiza bëhet në bazë të skemave a priori; p.sh. afrim i botës orthodhokse me Islamin, duke injoruar bazën theologjike dhe dallimet historike e kulturore midis dy feve.
Por bioma fetare ka dinamikën e vet dhe nuk iu bindet kufizimeve skematike të strategjisë së të mëdhenjve. Në kërkimet dhe zhvillimin fetar ka gjithmonë diçka pa peshë që vjen jashtë hapësirës së parashikimeve njerëzore. Për ndërgjegjen fetare të miliarda njerëzve, përtej zhvillimeve të njerëzimit, ndodhet një tjetër fuqi, përkujdesje dhe dashuri, ajo e Perëndisë.
Por, sado të mos jetë dakord radikalisht dikush me shumë pika të analizës historike të Huntingtonit, studimi i tij tregon se parametri i fesë ruan një rëndësi të jashtëzakonshme dhe do të ketë rëndësi edhe më të madhe në vitet që do të vijnë.

Ripërshtatja e marrëdhënive midis feve

3. Gjatë procesit të globalizimit ripërshtaten edhe marrëdhëniet midis feve:
a) Që nga fundi i shek. të 19-të, grupe intelektualësh me bindje të ndryshme fetare, janë përpjekur të flasin për formimin e një feje të re, të përbashkët, duke kërkuar emëruesat e përbashkët. Madje, pas Luftës së Dytë Botërore u zhvillua tendenca e bashkëpunimit të feve për çështje konkrete, si p.sh. për paqen (World Conference on Religion and Peace). Por, bërthama kompakte konservatore e shumicës së komuniteteve fetare, doli kundër. Kështu që këto përpjekje mbeten një tendencë e disa intelektualëve, që shpesh shkëputen nga jeta organike e komunitetit konkret fetar dhe si rezultat ata u mënjanuan dhe zëri i tyre u bë indiferent për shumicën e njerëzve. Megjithatë, kërkimet për një "fe mbarëbotërore" po vazhdojnë .
b) Shumë shpresa për afrim dhanë fillimisht përpjekjet e ndryshme për dialog ndërmjet përfaqësuesve të dy ose me shumë komuniteteve fetare. Por, pas njohjes më të ngushtë, vjen zhgënjimi nga kontradiktat dhe divergjencat e konstatuara. Megjithatë, rruga për komunikim dhe dialog mbetet e rëndësishme, dhe nuk është veçse ajo e mirëkuptimit reciprok .
c) Një tendencë e tretë thekson detyrën e respektimit të lirisë dhe veçantisë së tjetrit, pranimin e shumëformësisë dhe bashkekzistencën e ndërgjegjshme paqësore. Në vend të izolimit dhe të kultivimit të armiqësisë, rekomandohet sa më shumë bashkëpunim për çështje të aprovimit dhe interesit të përbashkët, siç është drejtësia shoqërore dhe rregullimi paqësor i divergjencave në nivel lokal dhe universal. Çdo komunitet fetar gjatë shekujve ka zhvilluar parimet, frymëzimet dhe praktikat e veta, që mund të rezultojnë te çmuara për arritjen e bashkëjetesës harmonike të njerëzve.
Tek dukuria e posaçme e globalizimit, me tendencën e imponimit të një kulture nga një qendër konkrete e pushtetit, komunitetet fetare parashikohet se do të jenë qendra rezistence. Fetë ofrohen si kështjella identiteti për shumë popuj për ruajtjen e fizionomisë së tyre. Pritet që ato të zhvillohen në ishuj sigurie, ku njerëzit gjejnë strehë për t'iu shmangur të këqijave që sjell globalizimi. Përfundimisht, kërkimi i realitetit suprem, i së vërtetës, i kapërcimit të vdekjes, mbetet një dëshirë e thellë dhe e drejtë e çdo njeriu.
Gjithashtu, globalizimi pritet që të kontribuojë në rritjen dhe zhvillimin e farërave dhe tendencave të gabuara në gjirin e shumë feve. Besimet fetare të veçanta janë grupe organike në zhvillim, që bëhen pre e ndikimeve, asimilojnë dhe adoptojnë ide të reja. Ato nuk lëvizin në boshllëk abstrakt; por ripërshtaten. Gjatë shekullit të fundit, ku iu dha emfazë çështjeve të paqes, të drejtësisë, të barazisë së popujve, lirisë, të drejtave të njeriut dhe të dashurisë, shumë shkrimtarë që bëjnë pjesë në fe të ndryshme, jo thjesht i kanë adoptuar por, edhe janë përpjekur për t'i paraqitur secili si pjesë përbërëse të fesë së tyre. Nuk ka rëndësi për temën tonë saktësia historike e këtyre pretendimeve, por fakti i ekzistencës së dëshirës për afrim. Ndërgjegjja fetare gatuhet, ripërshtatet, rinovohet sipas të dhënave të reja, ndikohet si nga ide të reja ashtu dhe nga të vjetra gjatë ecjes drejt globalizimit, por e ka mundësinë edhe për të ndikuar mbi formën e saj përfundimtare.



C
PËRGJEGJËSIA DHE KONTRIBUTI ORTHODHOKS



Dinamika e biomës fetare.

1. Kontributi i biomës fetare të shëndoshë në ndërhyrjet korrigjuese që duhen kryer për shërimin e pasojave të shumta negative të globalizimit, është përcaktues dhe i pazëvendësueshëm. Sepse besimi fetar ndikon në thellësinë e ndërgjegjes dhe vullnetit njerëzor, formon mendimin, moralin dhe karakterin e njerëzve. Mbarë botën mund ta çojnë drejt peripecive tragjike individët egocentristë që zakonisht krijojnë grupe të ndryshme arrogante. Këtë virus vdekjeprurës të egoizmit, vetëm bioma fetare e vërtetë është në gjendje ta neutralizojë. Ndaj, që të përballohen pasojat negative të globalizimit, në të gjitha nivelet e vendimmarrjes duhen personalitete që do të frymëzohen nga gjykimi i saktë dhe i drejtë, ndërgjegjja e pastër, nga dëshira për një botë paqësore duke respektuar lirinë dhe veçantitë e çdo personi njerëzor dhe çdo populli. Sa më autentike dhe e pastër të jetë bioma fetare, aq më me vendosmëri ndihmon me një kontribut pozitiv në skenën botërore, me zgjimin dhe frymën militante të grupeve dhe popujve të organizuar.

Ekumenizmi, hapësira shpirtërore e Orthodhoksisë

2. Të krishterët, madje ne orthodhoksët, nuk ndjejmë hutim dhe as nuk befasohemi nga procesi i globalizimit. Ekumenizmi ka qenë hapësira jonë shpirtërore e vetëkuptueshme. Dimensioni i globalizmit është pjesë përbërëse bazë e Orthodhoksisë. Që në kapitullin e parë të Shkrimit të Shenjtë (Gjen. 1:1), theksohet se qielli, dheu, gjinia njerëzore, të gjitha, u krijuan nga Perëndia; ndërsa kapitujt e fundit të tij (Apok. Jn. 21-22) i kushtohen vizionit të qiellit të ri dhe tokës së re (Apok. 21:1). Me Trupëzimin e Saj, Fjala e Perëndisë mori tërë natyrën njerëzore dhe i fton në Mbretërinë e Tij që të gjithë, pa përjashtim, pa dallim race, gjuhe, prejardhjeje. Së fundi, universaliteti i Ungjillit të Jisu Krishtit kapërcen madje edhe sferën e mbarënjerëzores, shtrihet në mbarë krijesën, në të cilën njeriu merr pjesë organikisht.
Doktrina e krishterë u dëgjua për herë të parë në një vend dhe kohë konkrete, por që në fillim kishte dhe ende ruan vendosmërisht karakterin e saj mbarëbotëror dhe eskatologjik. Në Letrat e Apostull Pavlit theksohet veçanërisht globalizmi në raport me misterin e Kishës. Ky vizion universal arrin kulmin, kur Pavli i referohet vullnetit të Perëndisë, "misterit të vullnetit të tij", që pritet të realizohet "sipas planit kur të plotësohen kohët, që të përmblidhen të gjitha më Krishtin, edhe ato që janë në qiejt, dhe ato mbi dhe" (Efes. 1:9-10).
Për të shkruar mesazhin e krishterë, gjatë fazës së parë të përhapjes së tij nëpër botë, u përdor gjuha greke dhe kultura greke, një nga karakteristikat bazë të së cilës ka qenë karakteri ekumenik . Ky ka përshkuar sidomos filozofinë, shkencën, artin dhe gjuhën greke, që lehtësonte komunikimin e shumëllojshëm ndërmjet njerëzve dhe popujve. Ndërgjegjja ekumenike u kultivua me një forcë të re nga Hierarkët e mëdhenj dhe Mësuesit Ekumenikë të shekullit të katërt, të cilët realizuan kompozimin e mendimit ekumenik të lashtë grek dhe të besimit të krishterë. Edhe më vonë, në takimin e saj me popujt e Evropës Juglindore, "perandoria bizantine sakrifikon ekumenizmin e gjuhës greke për të ruajtur globalizmin e kulturës së saj" .
E tërë jeta orthodhokse adhuruese lëviz në këtë vizion mbarëbotëror. Bërthamën e saj e përbën Lutja drejtuar Zotit: "ardhtë mbretëria jote, u bëftë dëshira jote si në qiell ashtu dhe mbi dhe". Jo thjesht "për mua" ose "për ne", por "kudo mbi dhe" . Besimtari, para se t'u referohet problemeve imediate të "bukës së përditshme", ftohet për të lëvizur në një horizont mbarëbotëror. Personalja dhe konkretja nuk e pengojnë atë për të menduar të përgjithshmen. Në çdo Liturgji Hyjnore, e cila është përmbledhje e misterit të shpëtimit, lutjet fillojnë "për paqen në mbarë botën" dhe arrijnë kulmin me blatimin e Dhuratave të Nderuara, që bëhet "nga të gjitha dhe për të gjitha", "për gjithë botën".
Të gjitha të kremtet e mëdha orthodhokse na hapin në shpirt horizonte globalizmi. Tejet intensive është kjo atmosferë gjatë periudhës së Pashkës dhe të Pentikostisë. Përgjithësisht, vizioni mbarëbotëror mbetet perspektiva dinamike e doktrinës dhe adhurimit orthodhoks .
Përballimi i drejtë i fenomenit të globalizimit nga ana orthodhokse, nuk është çështje ekskluzive e klerit apo e disa theologëve laikë. Ai kërkon preokupimin dhe qëndrimin e përgjegjshëm të të gjithë pjesëtarëve laikë të Kishës, me studim serioz, analizë dhe propozime lidhur me të dhënat shkencore, politike, kulturore dhe ekonomike. Do të duhet një meditim i vazhdueshëm krijues në të gjitha fushat e shkencave humanitare, politike dhe ekonomike.

Ç'kërkohet nga Orthodhoksia.

3. Kisha Orthodhokse, sigurisht, nuk duhet të ndjekë taktikën e Kishës Romano-katolike, të nxitojë të prononcohet për çdo problem që del, duke përcaktuar zgjidhje të detajuara. Kjo është punë e kërkimeve të studiuesve specialistë në shkencat politike dhe shoqërore.
Ajo që kërkohet para së gjithash nga Kisha mbetet rilindja shpirtërore e njeriut, shpëtimi më Krishtin, dhënia kuptim jetës. Kështu ajo ofron më të rëndësishmen: kultivon ndërgjegjen, formon personalitete, që me konsekuencën e jetës së tyre forcojnë sistemin imunitar të shoqërisë dhe e gjallërojnë atë. Gjëja më e nevojshme për epokën e sotme janë njerëzit që disponojnë karakter, vizion, durim dhe dashuri të sinqertë, që mbështesin qëndresën ndaj egocentrizmit - individual, kombëtar apo racor. Arroganca, mania për pushtet dhe hipokrizia nuk janë vetëm karakteristika të shteteve të fuqishme dhe të mëdha, por ato depërtojnë dhe rrojnë në shpirtrat tanë.
Kisha nuk mund të bëjë pjesë në klubin e të fuqishmëve dhe të pasurve. Fuqia e Orthodhoksisë nuk është pajtuar dhe nuk është mbështetur në ushtrimin e pushtetit të kësaj bote. Teksti i famshëm i Dostojevskit për Inkuizitorin e Madh , përcakton qartë ngasjen e madhe të pushtetit të kësaj bote që ka përballuar Perëndimi, por që nuk ka qenë e panjohur edhe në Lindje.
Prania e Kishës duhet të jetë vazhdimisht profetike dhe kritike ndaj dukurive të ndryshme të pandjeshmërisë kundrejt mjerimit: me të ushtruarit flijues të shërbesës së saj; me ftesën për pendesë të vazhdueshme dhe konsekuente, me pjesëmarrje të përhershme në përpjekjet për drejtësi dhe paqe; me jetë të thjeshtë, në të ushtruarit dhe vetëpërmbajtje. Lumurimet, siç i ka formuluar Krishti në fjalën e Tij mbi Mal, përcaktojnë moralin autentik të saj. Qëllimi i jetës së krishterë orthodhokse mbetet marrja e Shpirtit të Shenjtë. Dhe ky qëllim ndikon drejtpërdrejt në marrëdhëniet njerëzore, në nivel lokal dhe global. Sepse "fryte të Shpirtit" nuk janë disa fluturime në hapësirat jashtë botës, por "dashuri, gëzim, paqe, mirësi, besim, butësi, vetëpërmbajtje" (Gal. 5:22), pra, kapërcimi i agresivitetit njerëzor dhe i konflikteve sociale, harmonizimi i marrëdhënieve midis njerëzve dhe popujve.
Kisha, me ndjenjën ekumenike që kultivon, jo vetëm kontribuon në afrimin e njerëzve, por dhe shpall, në mënyrë simbolike dhe liturgjike, shoqërinë mbarëbotërore të dashurisë. E parashijon atë si aspiratë eskatologjike. Si vizion dhe festë. Kush dëshiron, le të marrë pjesë. Ajo nuk e imponon me metoda dhune. E shpall me jetën e besimtarëve të saj. Mbretëria e Perëndisë "erdhi dhe po vjen". Eshtë fjala për një "ngjarje" e përjetuar në jetën e shenjtorëve, të njohur dhe të panjohur, që ngushëllon në mënyrë profetike për mundësitë e njerëzimit.
Ajo që e diferencon Kishën nga çdo sistem fetar është marrëdhënia thelbësore me Perëndinë e gjallë, të cilën e ofron me fuqinë dhe hirin e komunitetit Eukaristik. "Sepse Perëndia është ai që vepron ndër ju dhe të doni e të veproni sipas pëlqimit të Tij" (Filip. 2:13). Bota nuk ndodhet në duart tona, por në duart e Tij. Me realizëm ne vazhdojmë rrugën e Kryqit të jetës sonë, duke synuar Ngjalljen. "Qiej të rinj dhe tokë të re, pas zotimit të atij (sipas premtimit të Perëndisë) presim, aty ku banon drejtësia" (II Petrit 3:13). Fjalët e fundit 'aty ku banon drejtësia' përcaktojnë ndryshimin thelbësor dallues të vizionit të krishterë mbarëbotëror nga çdo formë tjetër globalizimi.
Kush beson thelbësisht tek Krishti, që ka marrë dhe ka përtëritur tërë natyrën njerëzore, kush merr pjesë me vetëdije në Adhurimin hyjnor, kthehet në të përditshmen për të zbatuar detyrën ndaj lokales, duke synuar mbarëbotëroren.

Sinopsis.

Globalizimi është tashmë një proces në evolucion dhe nuk ka fuqi, me sa duket, që të mund ta ndalojë atë. Ai i hap njerëzimit mundësi të shkëlqyera dhe perspektiva të papritura. Por, gjithashtu mbart turbullira dhe rivendosje të njëpasnjëshme. Ndërkaq, pavarësisht nga pasojat, pozitive apo negative, kryhet pa u penguar nga psherëtimat e mundshme ose yshtjet e joekonomistëve.
Nga shumë anë dëgjohet protesta se globalizimi lëviz në drejtime që nuk garantojnë vlerat njerëzore bazë, drejtësinë, respektimin e identitetit të njerëzve, shumëllojshmërinë e kulturave njerëzore. Se rendi i ri botëror, që drejtohet nga shoqëritë shumëkombëshe, është instrument presioni për forma të reja kolonializmi. Besimtari nuk befasohet nga kjo dukuri. Globalizmi dhe ekumenizmi përbëjnë një element bazë të besimit dhe të aspiratave të tij. Ai është i bindur se bioma e vërtetë fetare ka forcë për të kontribuar vendosmërisht me ndërhyrje krijuese, duke u mbështetur në parimet e përjetshme të respektit të çdo personi njerëzor, të lirisë, paqes, drejtësisë dhe solidaritetit. T'i japë kuptim jetës së njeriut dhe tejkalimin e ankthit të vdekjes.
Ekumenizmin, orthodhoksët e kanë në gjak, i cili pastrohet vazhdimisht me gjakun e Krishtit, Shpëtimtarit të botës. Në vend të një globalizimi, që i shndërron popujt dhe njerëzit në pelte, të vlefshëm për qëllimet ekonomike të një oligarkie anonime, bioma dhe vizioni orthodhoks propozon dhe na fton në një përpjekje për shoqërinë e dashurisë. E krishterë autentike është: Të besosh atje ku gjithçka duket e pashpresë. Sepse mbështetet në sigurinë se përfundimisht dikush Tjetër rregullon evolucionin e gjithësisë, "ai që është, që ka qenë dhe që do të vijë, i Gjithëpushtetshmi" (Apok. 1:8). Të rrosh me sigurinë se shoqëria mbarëbotërore e dashurisë e personave të lirë është një ideal, për të cilin ia vlen të luftosh. Të veprosh në mënyrë krijuese tek lokalja me perspektivë mbarëbotëroren; t'i përgjigjesh me përgjegjësi detyrës konkrete, duke pasur si orientim dhe qëllim jete Pafundësinë - Perëndinë e Dashurisë.

___________________________

[1] 1. Shih p.sh.: St. Gill and D. Law, The Global Political Economy,Per1. spectives, Problems and Policies, John Hopkins University Press, Baltimore, Md. 1988, E. Luard, The Globalization of Politics, Macmillan, London 1990. M. Featherstone (ed.), Global Culture, Nationalism, Globalization and Modernity,SAGE, London 1990. I të njëjtit, Undoing Culture, Globalization, Postmodernity,Social Theory and Global Culture, SAGE, London 1992. E.B. Kapstein, Governing the Global Economy, International Finance and the State, Harvard University Press, Cambridge, Mass. 1994. M. Shaw, Global Society and International Relations,Polity, Cambridge 1994. M. Waters, Globalization, Routledge, London 1995. D. Held, Democracy and the Global Order.From the Modern State to Cosmopolitan Covernance, Polity, Cambridge 1995. E. Hobsbawm, Age of Extremes.The Short Twentieth Century 1914-1991, Abacus, London 1995; përkth. gr. nga V. Kapetanakis, Epoka e ekstremeve.Shekulli i shkurtër i njëzetë 1914-1991. Themelio, Athinë 1995. Ch. W. Kegley, Jr.- E.R. Wittkopf, The Global Agenda.Issues and Perspectives, Mc Graw Hill, New York 1995 D.C. Korten, When Corporations Rule the World,Earthscan, London 1995. B. Axford, The Global System: Economics, Politics and Culture,Polity, Cambridge 1995. K.C. Abraham, "Globalization: A Gospel and culture perspective", International Review of Mission85(1996), fq. 85-92. J. Adda, La Mondialisation de l'ëconomie,2 vols., La Decouverte, Paris 1996. Wl. Andreff, Les multinationales globales,La Decouverte, Paris 1996. H. Henderson, Building a Win-Win World, Life Beyond Economic Warfare, Berret-Koehler Publishers, San Fransicko 1996. P. Hirst and Gr. Thompson, Globalization in Question, Polity, Cambridge 1996. H. Mowlana, Global Communication in Transition.The End of Diversity?,

SAGE, Thousand Oaks, Ca., London 1996. M. Patterson, Global Warning and Global Politics, Routledge, London 1996. S. Amin, Capitalism in the Age of Globalization,ZED Books Ltd., London

1997. J. Baylis, St. Smith (eds), The Globalization of Politics.An introduction to iternational Relations, Oxford University Press, New York 1997. M. Castells,The Information Age. Economy, Society and Culture,3 vols., Blackwell, Oxford, Maldon 1997. U. Beck, Was ist Globalisie-rung?Irrtumer des Globalismus - Antworten auf Globalisierung, Suhrkampf, Frankfurt 1997. Përkth. greqisht: G. Pavlopoulos: Ç'është Globalizimi. Pikëpamje dhe përgjigje të gabuara,Ed. Kastaniotis, Athinë 1999. Clark, Globalization and Fragmentation,International Relations in the Twentieth Century, Oxford University Press, Oxford - New York 1997. St. Gill (ed.), Globalization, Democratization and Multilateralism,United Nations University Press, Tokyo 1997. A. Hoogvelt, Globalization and the Postcolonial World.The new Political Economy of Development, Macmillan, London 1997. K. Raiser, "Oikumene and Globalization", Echoes,WWC, Geneva, nr. 12/1997, fq. 3-4. Shih në të njëjtin numër artikujt e autorëve: H. Mousson - P. Taran, "Globalization and the social clause debate". L. Boff, "A new alliance between humankind and nature". J.M. Rao, Globalization: A view from the South,ILO Employment and Training Department, Employment Papers 8, Geneva 1997. M. Albrow, The Global Age. State and Society beyond Modernity,Stanford University Press, Stanford 1997. E.B. Albanis, Globalizimi,Trochalias, Athinë 1998 (bibliografia fq. 317-339). Fu-Chen Lom Yue-Man Yueng (eds), Globalization and the World of Large Cities,The United Nations University, Tokyo - New York - Paris

1998. D. Haralambis, Demokracia dhe globalizimi,Fondacioni Sakis Karagiorgas, Athinë 1998 (bibliografia: fq. 337-378). Shih dhe librat në shën. 2, 3, 6, 8.

2 P.R. Krugmann, Pop Internationalism,1996. Karakteristik është titulli i përkthimit të librit në frëngjisht: Globalizimi nuk është fajtor (La mondialisation n'est pas coupable -Vertus et limite du libre echange), La Decouverte, Paris 1998.

3E. Todd, L' illusion ëconomique.Essai sur la stagnation des societes developees, Paris 1998, fq. 297.

4 E. Todd, vepr. kujt.Ndërsa banorët e Veriut zënë rreth 20% të popullsisë së planetit, ata kontrollojnë mbi 80% të të ardhurave botërore. Por, njëkohësisht, në Bashkimin Evropian ka mbi 50 milionë të varfër. Ign. Romonet, Geopolitics of Chaos,përkth. angl. A. Lyn Secara, Algora, New York

1998, fq. 6.

5Kr. Janaras, Kultura: problemi qendror i politikës,(gr.) Indiktos, Athinë 1997, fq. 27

6G.J. Lafay, Comprendre la Mondialisation,Economica, Paris (2)1997, fq. 7-8.

7D. Dhombres: "Problemet e mëdha do të zgjidhen vetëm në nivel planetar", Le Mondedhe To Vima, 10.5.98.
8 Ph. Moreau, La mondialisation,Presses Universitaires dë France, Paris 1997, fq. 124-125.

9 A. Yannoulatos, "Feja", Enciklopedia Arsimore Greke,vol. 21, Fetë,Ekdotiki, Athinë 1992, fq. 172­175.

10 Artikuj të mirëqenë për çështjet e fesë shih: M. Eliade (ed., The Encyclopaedia of Religion,16 volume, Macmillan, New York 1987. Ndërmjet më të rinjve: N. Smart, The World's Religions.Old Traditions and Modern Transformations, Cambridge University Press, Melburne 1989, repr. 1997. M. Malherbe, Les religions de l'humanitë,Criterion, 2nd ed., Paris 1992. J. Bower (ed.), The Oxford Dictionary of World Religions,Oxford University Press, Oxford, New York 1997.

11 Shih në mënyrë përmbledhëse A. Yannoulatos: "Budizmi", "Induizmi", "Islami" në Enciklopedinë Arsimore Greke,vol. 21, Fetë,Ekdotiki, Athinë 1992. Gjithashtu: "Konfuci" dhe "Lao Tse" në Enciklopedia Arsimore Greke.
12 D. Hiro, Islamic Fundamentalism,Paladin, London 1988. J.L. Esposito, J.O. Voll, Islam and Democracy, Oxford University Press, New York, Oxford 1996. Z. Anwar, Islamic Revivalism in Malaysia,Pelanduk Publ., Kuala Lumpur 1987. R. Wright, In the Name of God: The Khomeini Decade, Simon and Schuster, New York 1989. Fr. Burgat, The Islamic Movement in North Africa,përkth. W. Dowel, University of Texas, Austin 1993. J.O. Voll, Islam: Continuity and Change in the Modern World, bot. II, Syracuse University Press, Syrasuse, N.Y. 1994. Për marrëdhëniet Islam kapitalizëm shih: veprën klasike të M. Robinson, Islam et capitalisme,Seuil, Paris 1976. Përkth. gr. D. Kourtovik, Islami dhe kapitalizmi,Kalvos, Athinë 1980.

13St. Bruce, Religion in the Modern World.From cathedrals to cults, Oxford University Press, Oxford - New York 1996. F. FernandezArmesto, "Religion", J. Grimmin, F. Fernandez-Armesto, F. Heisbourg etj. (eds.), The future now.Predicting the 21 century, Weidenfeld & Nicolson, London 1988, fq. 35-38.

14S.P. Huntington, The Clash of Civilisations. Remaking of World Order,Touchstone, New York 1996.

15Këto parashikime më sjellin ndër mend disa parashikime të vjetra të një historiani të rëndësishëm amerikan, K.S. Latourette, i cili në veprën e tij me vlerë për misionet e krishtera parashikonte se në gjysmën e dytë të shekullit të njëzetë, ecuria e Islamit do të ishte në zbritje (the course appears to be downwards). A History of the Expansion of Christianity,vol. VII, New York, London 1945, 493. Por ajo qëndodhi ishte pikërisht e kundërta. Islami gjatë gjysmës së dytë të shekullit tonë shënoi suksese të jashtëzakonshme në Afrikë dhe Indonezi, kontribuoi në formimin e shtetit të Pakistanit dhe, përgjithësisht, sot ai paraqet një vitalitet të veçantë. Shih: W. Cantwell Smith, Islam in Modern History,Princeton, N. Jersey 1957, (4)1996. N. Ahmad T. Grin, J.-C. Froelich, L' Afrique islamique (Islamisches Afrika, Africa Islamica) - Le monde religieux,29e volume de la nouvelle serie, Lezay (Deux-Sevres) 1966. B. Lewis, Islam and the West,Oxford University Press, Oxford 1993. Për një bibliografi të hollësishme mbi lëvizjet islamike rinovuese nëpër botë, shih: Y.Y. Haddad, J.L. Esposito, J.O. Voll, The Contemporary Islamic Revival:A Critical Survey and Bibliography, Greenwood Publ., Westport, Conn., 1991. Gjithashtu, shih dhe shën. 13.

16 Nga F. Heiler, Die Religionen der Menschheit in Vergangenheit und Gegenwart,Ph. Reclam Jun., Stuttgart 1962, fq. 877-889: "Versuche einer Synthese der Religionen und einer neuen Menschheitsreligion", deri tek: N. Smart, vepr. kujt.(1989), fq. 549-561: Some final reflections on Global religion.

17 Përmbledhje për "Dialogët" e të krishterëve me fe të tjera, shih: S. W. Ariarajah, "Dialogue, Interfaith" in N. Lossens, J.M. Bonino, J.S. Pobee, T.F. Stransky. G. Wainwright, P. Webb (eds.),

Dictionary of the Ecumenical Movement,WCC, Geneva 1991, fq. 281-287. Midis teksteve të shumta për këtë çështje shih: S.I. David, Christianity and the Encounter with other Religions.A select Bibliography. Bangalore 1988 (with an emphasis on the Indian contact). R.B. Sheard, Inter-religious Dialogue in the Catholic Church since Vatican II:An Historical and Theological Study, Edwin Mallen, Queen Town, Canada 1987. Guidelines on Dialogue with People of Living Faiths and Ideologies,WCC, Geneva 1979. S.J. Samartha (ed.), Living Faiths and the Ecumenical Movement,WCC, Geneva 1971. I të njëjtit, Courage for Dialogue.Ecumenical issues in Inter-Religious Relationships, WCC, Geneva 1981. Mitropoliti i Zvicrës, Damaskinos Papandreu, "Dialogët ndërfetarë të Kishës Orthodhokse", M. Konstantinou - A. Stiernermann (ed.), Dialogu midis Krishterimit dhe Islamit si një detyrë e përbashkët" (gr.),Paratiritis, Selanik 1998, fq. 31-51

18 V. Kyrkos, "Ekumenizmi i kulturës greke dhe takimi i saj me Krishterimin", Historia e Kombit Grek, vol. 6(1976), fq. 392-395.

19D. Zakythinos, "Byzance et les peuples de l'Europe du Sud-Est. La synthese byzantine", Actes du Premier Congrës international des ëtudes balkaniques et sud-est europëennes,vol. III, Histoire. Association Internationale d'Etudes du Sud-Est Europeen, Sofia 1969, 22.

20 Joan Gojarti, Kujtesë për Shën Mattheun, Ungjillorin,Fjalimi 19.5, PG57, 280: "Sepse nuk tha: U bëftë dëshira jote për mua ose për ne, por kudo mbi dhe".

21 Anastasios of Albania, "The Global Vision of Proclaiming the Gospel", The Greek Orthodox Theological Review43(1998).

22 F. Dostojevski, Vëllezërit Karamazov,përkth. gr. nga A. Aleksandru, bot. Govosti, Athinë pa vit botimi, fq. 99-121, si dhe botimi shqip.

(

Çlirimi i vërtetë i Beogradit

Shkruan: Dionis Xhafa, Tiranë

U desh një ndeshje futbolli për të kuptuar se në rajonin e Ballkanit, të cilësuar dikur “fuçi baruti” ndjesitë e urrejtjes etnike janë akoma prezente. Dimensionet sportive u thyen për tu zëvendësuar me dimensionin politik të ngjarjes. Një Ballkan i tërë nisi intrigat e vjetra, me lidhje të koalicioneve historikisht të njohura. Malazëzët nisin “sulm ndaj shqiptarëve, gjithashtu edhe grekët e maqedonët dhe nga ana tjetër mbështetës të shqiptarëve dalin aleatët e njohur, boshnjakët dhe kroatët. Duke parë këto raporte, duket sikur shtetet nuk nisen nga parimi i së drejtës, por parimi se me cilin shtet kam marrëdhënie interesi ndërshtetëror.

1. Huliganizmi “patriotik” serb dhe miti ksenofob

Realiteti serb, siç u pa dhe në ndeshje është ai, ku kombi mbrohet me çdo çmim. Në mos, sistemin serbët e kuptojnë, që kush kryen më shumë huliganizma, sidomos kundër shqiptarëve kaq shumë të urryer prej tyre, është njeriu më i fortë dhe më i duhuri “për të përfaqësuar kombin”. Ndërsa, për botën e qytetëruar një huliganët në stadiumet e Serbisë janë turpi i këtij kombi, e sidomos fytyra e Bogdanov, nga shumë serbë, ky person mos është deri edhe “idhull”. Më keq akoma është fakti se politika bëhet njësh me huliganët, duke qenë se kultura në popull është kaq e ultë. Serbia, mes tjerash dëshmoi se edhe disa prej policëve të saj i ka me sjellje ksenofobe. Derisa në ushtri, në polici dhe në administratë të sigurisë së Serbisë ka persona që kanë vrarë në Kosovë apo diku tjetër dhe kanë bërë karrierë me gjak shqiptari, kroati apo boshnjaku, nuk ka sesi mos jetë ‘normale’ edhe fuçia në stadium, edhe hyrja brutale e tifozëve etj. Nëse UEFA e dënon në tavolinë Serbinë, do ti bënte jashtëzakonisht mirë këtij shteti që vërtetë të jetë shtet. Së pari, për të ç’kriminalizuar shtetin, duke dënuar kriminelët e luftës dhe kriminelët si tifozë, që kryejnë akte vandale. Është rasti më i mirë për ti dhënë shuplakë se miti nacionalist dhe aq më tepër ksenofobia është turpi i një Evrope që po e dënon kaq shumë.

2. Brukseli para vendimit për “gjyqin për dy kombet”

Brukseli zyrtar po përjeton një moment që nuk duket të jetë aq i përshtatshëm. Jo më kot, Merkel mblodhi liderët ballkanikë, me qëllim që së paku Ballkani të jetë në qetësi, derisa BE-në më shumë po e shqetëson një person me emrin Putin dhe beteja e gjitha zhvillohet për Ukrainën. Parë nga jashtë, Brukseli mund ta shohë çështjen edhe në banalitetin e shprehjes “çështje shqiptarësh dhe serbësh” apo “zënkë për flamuj”. Natyrisht si shqiptar dua që tre pikët të fitohen nga Shqipëria, por kam kurajon të besoj se vendimi do të jetë i drejtë. Shpesh BE-ja ka politika në vende ku banojnë shumë etni, ku dënon dhunën, çështjet thelbësisht njerëzore dhe nuk flet në emër kombesh, gjë e cila shfaq pakënaqësi në kombet, që e kanë ngritur filozofinë e të menduriat mbi gjak dhe flamur dhe jo mbi të drejtë.

3 . A e mban BE-ja anën e Serbisë?

Ekziston një tezë jo pa baza se Serbia “është e përkëdhelura” e Evropës. “The Economist” në një analizë të sajën përshkruante gjendjen politike në Serbi dhe politikanët serbë. Në këtë analizë thuhej se për kryeministrin Aleksandër Vuçiç ka shumë dyshime se ai është një nacionalist i thekshëm që ka ndërruar lëkurë prej një lideri përparimtar. Edhe sikur kjo të mos jetë e vërtetë dhe Vuçiç vërtetë të ketë ndryshuar, problem është se në kabinetin e Vuçiçit sot është ish-kryeministri, tanimë ministër i Jashtëm, Ivica Daçiç, nxënës shembullor i Millosheviçit. Ngjan sikur Serbia nga njëra anë e mban mirë edhe me BE-në, edhe me Rusinë, me qëllim që të përfitojë nga të dyja. Të dy aleatët që janë në “luftë diplomatike” me njëra-tjetrën” përpiqet kush e kush ta mbajë sa më pranë Serbinë dhe kjo e shfrytëzon një rast të tillë për benefite sa më të mëdha nga ndërkombëtarët.

4. Pesha e flamurit të “Shqipërisë Etnike”

Ai flamur që u ngrit mbi qiellin e Beogradit sigurisht nuk është zyrtar dhe nga pikëpamja e mesazhit ishte diçka fantastike simbolike. Megjithatë, ai flamur ka histori për të dyja etnitë. Ndërsa shqiptarët e shohin si flamurin mbi të cilin kanë derdhur gjak për liri, serbët në të shohin një territor të asaj harte të flamurit panë një territor të shkëputur tanimë nga shteti i tyre, Kosovën, një peng për shtetin dhe për serbët. Analisti i çështjeve të Ballkanit, Daniel Server do të argumentonte se harta mbi flamur, sido të jetë si ideologji nuk është e duhura, është irredentiste dhe jo për një Ballkan stabil. Kur Millosheviçi ndërtoi ideologjinë, sipas së cilës shteti serb do të ishte gjithandej ku ka serbë, pësoi humbje në Kroaci, në Bosnje dhe në fund në Kosovë dhe bashkë mehumbjet dhe gjakderdhje të jetëve të pajajshme. Një gjë e tillë nuk duhet përsëritur nga e ana tjetër e medaljes, nga pala shqiptare.

5. Putini, Serbia, BE-ja, Kosova

Më ngjan se Serbia dhe Rusia kanë hyrë në një marrëdhënie mes tyre jo dhe aq vëllazërore dhe besnike si dikur, por edhe interesash. Ndërkohë që Rusia i thotë Serbisë të mos i vërë sanksione sikundër ia kërkon BE-ja, Serbia nga ana e saj kërkon nga Rusia respektim të sovranitetit të shtetit serb. Termi “respektim i sovranitetit të shtetit serb” që u përdor nga Vuçiç në takimin me Putinin, do të thotë mosnjohje e Kosovës nga Rusia. Dhe Putin e dha garancinë për këtë. Ekziston si teori, por jo aq faktike, që Kosova mund të jetë “mollë sherri” mes Shqipërisë dhe Serbisë”, sidomos me ngacmimet që po bëhen kohët e fundit. Edhe faktori ndërkombëtar ka jo pak faj për Kosovën, derisa statusi i saj ende nuk është i rregulluar ndërkombëtarisht dhe kur vetë qytetarët e Kosovës janë të ndarë për statusin e vendit të vet. Shqiptarët e cilësojnë pavarësi, ndërsa serbët në pakicë në veri dhe Beogradi zyrtar e cilësojnë akoma Kosovën si “brenda shtetit të tyre nën juridiksionin e OKB-së”. Putini e vizitoi Beogradin me rastin e 70-vjetorit të çlirimit. Në fakt, çlirimi i vërtetë i Beogradit do të ndodhte atëherë kur të hiqeshin urrejtjet etnike kundrejt tjerëve, kundrejt shqiptarëve, boshnjakëve, kroatëve dhe të gjithë të tjerëve.

Ja si funksionon makineria propagandastike raciste serbe kundër shqiptarëve

http://www.albeu.com/video-lajme/ja-si-funksionon-makineria-propagandastike-raciste-serbe-kunder-shqipt/174489/

Ajo që u pa në ndeshjen mes Serbisë dhe Shqipërisë nuk mund të shihet si ngjarje që vjen e shkëputur nga realiteti apo si një "rrufe në qiell të hapur".

E gjitha ç'ka u dëshmua ka një histori, është ndërtuar dhe është formuësuar dikund.

Kjo ngjarje, më shumë se çdo ngjarje tjetër ndoshta iu dëshmon shqiptarëve të Shqipërisë dhe sidomos të Tiranës që janë "kozmopolitë", se racizmi dhe ksenofobia serbe nuk është diçka që mund të shqitet kollaj.

Për propagandën e zezë kundër shqiptarëve në Beograd punojnë makineri të tëra, duke nisur nga klasa politike e deri tek organizimi që i bëhet grupeve të tifozërive, shkruan B92, përcjell infokosova.

Kësaj propagande të Serbisë nuk iu shqitën edhe mediumet serbe të njohura, të cilat mbrojtën edhe huliganët dhe u bënë njësh me ta, edhe kur u pa se në stadium u dogj flamuri shqiptar, u fut një fuçi me benzinë dhe kishte thirrje që të vriten shqiptarët.

Kjo situatë me siguri që nuk është normale dhe se aq më anormale është që në fushë hyn Bogdanovi, një person i etiketuar dhe me rrezikshmëri të lartë, pas turpit që shkaktoi në Genova, kur dogji flamurin shqiptar, në një ndeshje që nuk kishte aspak lidhje me Shqipërinë dhe me shqiptarët.

Për më tepër shihni videon, për të kuptuar realitetin në Serbi, ku nacionalizmi dhe për më tepër urrejtja ndaj shqiptarëve kap majat.