Alba Duva (Cikël poetik)

Heshtja

Sonte, liqenin e ka zaptu heshtja.

Veç Hena i perkedhel floket pas qafe.

Aq bute e me endje e pret liqeni,

sa shkelqimin e Henes e vesh ne te gjithe trupin.....

Si shkruhet heshtja?

Si shkruhet heshtja?

Çfare shkronjash ja mbajne peshen?

Çfare ngjyre ka boja?

Çfare duhet qe te dallohet?

Eshte kaq e madhe.

Ze kaq shume vend.

Eshte kaq e erret.

As nuk eshte e bukur.

As nuk dallohet.

Veçse dhemb.......

Erdha...

Paskam fjetur nje shekull e pak.

E prap njesoj po i gjej kembet.

Te mpira tek pragu i shtepise prej druri.

Aty ne mal.

Avulli i nxehte i tokes me zgjoi.

Me thirri.

Jehoi...

Mbi te lundrojne forma njerezish.

Dhe mbi njerezit ca tinguj te arte....

Asnje nuk njoh.

Erdha..

Ja nje dore me duhet, sa ta ve pellemben.

Tek dera.

Qe vete e ndertuam.

Asgje nuk me tremb.

Asgje veç veshtrimit gjukues.

Asgje veç fjales.

Gjumi nuk me ka tjetersuar.

Jam po une.

Veç pak me e stepur.

Paskam fjetur nje shekull e pak....

Roja i vente drynin

Nji dry t'ndryshkun.

e perdridhte n'dore.

roja i tezgjahut.

aty ku thuren andrrat.

Me ca sy t'kuq

e me nji t'zgerdhime

t'frikshme,

ecte tinez mrapa nesh.

Nji rregull pat veni i andrrave.

Kush mrapa kthejte kryt,

roja i vente drynin

andrres qe po shihte.

E kah me shku e

me i ba ven t'shkretes.

Ca njerez t'zi e

e kishin ndrydh,

i kishin mardh frymen.

edhe n'at pak rruge.

qe me andrren mujtem me ec.

Veç andrrat i kishim t'lira,

po edhe ato m'duket se

i ka zaptu smira...

Dje kam vuajtur dhimbjen

(Alda Merini)

Dje kam vuajtur dhimbjen,

Nuk e dija se ai kishte një fytyrë, gjak

Buzët e metaleve të vështirë,

Një mungesë të ndara horizonte.

Dhimbja është jo nesër,

Është një vrimë e kalë që bllokon

E madh të varur,

Por dje jam rrëzuar,

Buzët e mia janë të mbyllura

Dhe terrori erdhi në kraharorin tim

Me një fond fishkëllon

Dhe burime kanë pushuar bloom,

Ujë të pijshëm e tyre

Ishte vetëm një det dëshpërimi

Ku naufragavo duke fjetur,

Por edhe atëherë isha frikësuar

Engjujt përgjithmonë.

Por nëse je kaq i ëmbël dhe i qëndrueshëm,

Pse palëvizshmëria më bën të terrorit?

KUNDER RRJEDHES

Ka ardh koha ta mesoj notin mire....

Krahet ti kalis me pesh t'rand.

E kembeve tu ve gur lidhun me litar.

Qe t'me rendojne.

E pulpat e kembeve t'me djegin prej peshes.

Po po ashtu do bej...

Dhimbjen duhet me e mbajt afer.

Qe t'ia hedh nji dore n'qafe.

E ta kem ma t'vogel, si nje moter.

Qe e meson me mos t'kthy fjale.

Por me te degju gjate rruges

Rrjedha ka per t'qene e fort e di...

Jam krejt e ndergjegjshme per k'te.

Shoh ca sy.

Shoh ca goje.

Shoh ca duar.

Qe e kan zaptu rrjedhen.

Dun me e nxi per se gjalli

Po e baj prove.

Po del dhimbja prej gjithanej.

Prej muskujve qe tentojne t'lujn

T'notojne kundra rrymes.

U pu pu...!

Dhimja u la prej gjakut....

Prit ta shoh.

Duket gjaku i zaptusve t'rrjedhes.

Syte,duart,gojet edhe gjakun e çlirojne te piset.

Si mendimet e tyne per ata

qe notojne kunder rrjedhes....

Po prap duhet me e m'su notin mire fort.

Qe bashke me veten ta çlirojme edhe rrjedhen...

E FUNDIT

Dhe sonte eshte e fundit nate.

Qe numeroj yjet reflektuar mbi liqen.

Si thengjijte gati te shuar, mbuluar me hi.

Do ta laj kujtesen e tyre dhe do ti kthej.

Te shkelqejne serish.

E nese Qielli refuzon ti mbaje.

Betohem, do iki une ne fund te tij.....

MOS U MBURR

Me asgje qe dita deri ne mbremje e merr.

Me asgje qe nata deri ne agim e shuan.

Me asgje qe kembet e tua nuk e rrahin fort.

Sa me ja dit gungat

E mos me u rrezu e me thy hundet.

Mos u mburr çfare duart e tua

As nuk prekin as nuk mbajne.

Çfare zemres tende nuk i dhemb per asgje.

Çfare syte shohin e shpirti qan...

Mburrja eshte per te pamendet

Qe mendojne bota eshte veç mbi Toke.

Frikacaket

Po gatuhet zjarr.

Me çte kete.

Veç te ndizet.

Flaka ti dale.

Kafka te parfumosura me liri.

Dhe floket e vashave te virgjera.

Qe skishin çte falnin veç syve.

Po marin flake te parat.

Pak me me vonese, se jane ende njomesht.

Veprimet e te medhenjve te gdhendura ne gure.

Ato qe koha kurre nuk mund ti fshinte.

Ca, as nuk duan te perflaken.

Por s'kane ku shkojne.

Flaket kane marre dhene.

Me larg akoma gjendet guximi.

Ai eshte krejt i fresket.

Ka marre forme gjigande.

Eshte fryre.

Me vjen keq per te, afer ka keqardhjen.

Ajo e than, e ben gati per tu ndezur.

Dhe flaket po perpijne koka njerezish.

Ca po ulerasin.

Frikacaket.

Keshtu eshte kur perdridhesh

Sa tek njera pjate ne tjetren.

Po gatuhet zjarri dhe koha eshte afer.......

Sa duron nje zemer?

Sa duron nje zemer?

Trupi kur lodhet, keputet

Si lule e vyshkur qe paltoset.

Kur i duhet te ujitet.

Duhet te ulet, te ushqehet,

te marre force...

Mendja eshte tjeter gje...

Ajo nuk lodhet kur punon.

Ate e lodhin mendimet e kota.

Atyre qe asnjehere nuk u gjehet zgjidhje.

E lodh edhe kur vete behet e madhe.

Se nuk e nxe edhe koka, me pas

E ska vend ku te shtrihet.

Po zemra sa duron e sa i duhet,

Per te filluar nga e para?

Zemra eshte si zemreku...

Ku trupi eshte ora.

Sa me pelqejne oret e vjetra.

Me kujtojne oren e gjyshit.

Kishte nje orar kurdisje.

Vete ora kish orar per t'marre forcat.

E per t'ja filluar nga e para.

Per tu rigjeneruar...

Po zemren kush e rigjeneron tjeter

Vec buzeqeshjes nder duar

dhe fjaleve te duhura.....??

Lotet

Sot..

Kam koleksionuar shikime te vdekura, te akullta

Ne trupa te gjalle.

Pamje te gjalla ne trupa te pajete.

Vlonin qe te tregonin.

Sa shume ishin....

Nje rreke lotesh pastronte gjakun.

Ne kantieret e vdekjes.

Hena ishte deshmitare okulare.

Por asnje fjale nuk nxorri.

Shoku ish i pashmangshem.

Megjithese ajo kaq shume ka pare..

Shikimi i fundit ish lamtumire

Ikja e paqte...

Shikimet jane ato qe flasin me mire.

Edhe atehere kur fjalet s'mjaftojne.

Kënga ime

A asht bekim a mallkim?

Kur ke kaq shum me thane.

E t'vine te gjitha n' gryke.

Here si mjalte e here si vner.

E ti duhet me iu shkeput njerzve.

E me e nxjerr se ske ku shkon.

Me te n'fyt.

Po me e nxjerr n'at mnyre.

Qe ty me t'pelqy.

Se ndryshe, e gelltit.

Dhe e di qe do helmatosesh.

Por prap zgjedh me e pertyp.

E me e duru at gjth kohes.

Si gazep n'kry.

A asht bekim a mallkim?

Kur tane njerzit te duken krijesa.

Te kanges tane.

E kur don me knu.

Zgjedh me i knu atij qe t'hyn n'zemer ma shpejt.

E ma furishem.

Si ata rrezet e Diellit

ti çelin syte ne mengjes.

E t'bajn me e nis diten bukur.

E don me i pas n'gji tan diten e gjate.

A asht bekim a mallkim?

Kur nji gja qe e don fort.

Munesh me e lane me ik.

Kur e din se ma fort i ban dam.

Se i ban mire kur t'sheh.

Por ama e sheh me andje.

Gjithnji kur nuk e ka menjen.

E tane jeten e kishe dhane per te...

A asht bekim a mallkim.

Per dike qe mos me u ba dam

Atyne qe don ma fort.

Zgjedh me ike.

E me i pre tan shpresat e veta.

Kurrihere me mos i pa veten

Tuj gzu plotsisht.

A asht bekim a mallkim,

Prap me e dasht kaq fort Jeten?

Heshtja

Dhe heshtja mbuloi dhene.

Pas rrebeshit, Toka fle.

Zerat shuhen.

Forma yjesh qe u shuan

Kane mbetur neper re.

Jeta nis e riperterihet.

Veçse krahet iu keputen.

Desh te fluturonte.

Por koha ish e pavolitshme.

Veç harrimi ben te veten.

Per ta shuar kengen e permbushjes.

Qe per pak çeli lule.

Ne nje kohe kur lule s'kishte.

Koha nuk i sheron plaget.

Veç mesohemi te shkojme

Me to per dore.

Heshtja eshte e vetmja rruge.

Por...

Sa do te doja te flisja...!

Muzgu

Eshte muzg, serish.

Koha me tregon ardhjen tende.

Zilet e mengjesit ishin,

peshperimat e fjaleve ne ajer.

Qe zgjimin e marin per dore.

Dhe syte perkedhelin ne mua.

Si bletet puthin pjalmin e luleve.

Ajri i thate i diteve te gjata te veres.

Njomet trishte prej vonesave ne te shkruar.

Zemren e terbon harrimi.

Gezimit i ka vene freret largesia.

Dhe vjen muzgu gjithnje i purpurt ne tehe.

Ne te vizatohen konturet e fjaleve

Qe thirren drejt pragut te zemres.

Nates i jap sy te pergjumur.

Qe vetullen e endrres ta shkruaje me te embel.

Te shuaje merite, perroi i smeraldte.

Qe zbret ne kanionin e deshirave.

Me lutjen e nje kthimi.

Nates i numeroj guret e kurores.

Qe pres te mi vere zgjimi.....

A nuk munet bota me pas nje dite t'paqte?

M' gulçon dhimsa ne zemer

Ne tru e ne te perbrendshme.

Si me m'pas shkul dejet.

E me m'pas vu zjarrin.

Drrithmat jane tremsa t'andrres s'keqe.

Lotet jane mbulesa e kukulles,

Qe se mbuloi dot....

A nuk munet bota me pas nje dite t'paqte?

HENES

Mos me prit zgjuar; Hene
Sonte kam shkuar
ne te pertejmen jete
Aty ku isha me pare
Aty ku fle dhimbja, brenda gurit
E prej tij del uje i zi

Mos me prit zgjuar; Hene
Nje krah e kam prere
Per te mos shkruar me
As edhe nje germe qe flet me ze

Mos me prit zgjuar; Hene
Nje kembe e gjymtova
Per te mos rendur me, pas
Ne rrugen e lodhshme te shpreses

Mos me prit zgjuar;Hene
Nje sy e verbova,
te te shoh turbullt
Ashtu si ne naten pa ty

Mos me prit zgjuar; Hene
Ndoshta do te vuaj me pak!



DITE...

Dite qe duken si vite.
Ne intensitetin e çasteve qe sjellin
Ne kete kohe ku veç natyra qesh

Dite qe duken si dekada
Ne rendesine e vendimeve qe duhen mare
Ne kete vorbull idesh
Ku vetem pse-te
Ia dalin te rezistojne
E prape pergjigjen nuk e gjejne.

Dite qe duken si ore
Per vet faktin qe po ikin kaq shpejt
Me shpejtesine e te parendesishmes
Sa nje jete e shkuar dem
Ne kete realitet qe edhe Dielli
e zbeh shkelqimin e vet.

Po une do ta ndal Kohen
E do te vendos Oren time
Per sekonda do te vendos
Te qeshurat e dlira te vajzave
Per minuta do te vendos deshirat e tyre
Qe i kam kaq te shtrejta
Te keto dite do te mbjell
gjithe te ardhmen e tyre
Me nje grusht dashuri..
E do ti ujis me lotet e gezimit tim

Dite qe duken si vite por ne fakt jane veç çaste me dritehije....



KRISMA TE NJE RREKJE KOHE..
Krisma ca çaste te kohes
Te rendesishme
Themelet e nje force te mbinatyrshme
Dyshimet, hamendjet

Krisin ca impulse te çuditshme
Ne te paimagjinueshmen
Tjetersojme gjithe perfytyrimet
Tkurrim, lengojme gjate
Ne rrekje te pafrytshme.

Kris lenda qe perben mendimet
Perrallis ne perfytyrime te paqena
Te pashpjegueshme
Qe te çojne larg ne te padeshirueshmen

Kris pasqyra qe shet qenien e brendshme
Duke e transformuar krejtesisht lutjen
Mbi te perkohshmen ka shkruar
Veç iza te zeza ndarese
Qe fatojne edhe te perjetshmen

Kris e ardhmja me nje te ndalur te frymes
Me nje grusht te rende mbi enderr
Nga e bardhe
Kthehet ne te vdekur te perjetshme

Krisim ca triumfe te trilluara
Vetem me nje heshtje
E per te mos i krisur te gjitha duhet
Vetem pak endje e embel....


VEND I MYKUR.....

Vend i mykur me njerez kaq vitale..
Por veten veshin me grimca smogu qytetar.
E dembelosin shpirtin me ca vese.

Kafenete plot e perplot
Ai cope Liqen I vetmi ngushellim prej verteti
...................................................................



Trotuare te mbushur me njerez te lodhur
prej smogut

Eshte krijuar nje gjendje lageshtie e natyrshme
Qe sa vjen e ndihet me shume.
E jo prej te bekuares natyre
Por prej lodhjes tone.

E thithim me ajrin e shpreses cdo dite
Kete myk….te piste.
E ia del ta helmoje mire ne brendesi
Edhe ate pak drite qe na ka mbet ne shpirt.



Përgatiti:Flori Bruqi

Shkolla jonë është laike dhe duhet ta ruajë karakterin e saj laik

Entela Binjaku

Shkolla është institucioni kryesor që merret me edukimin e shoqërisë. Një shoqëri e edukuar ka më shumë ndërgjegje për vetveten, ka më shumë mundësi të ngrihet mbi “status-quo”-n dhe të kryejë ndryshime. Ideja e përfshirjes së fesë në shkollë te opinioni erdhi në një kohë kur, shkolla ka shumë probleme, kur, falë medies, opinioni mëson për mësues që dalin dobët në testime, kur nga BB mësoi për ekzistencën e 15-vjeçarëve analfabetë funksionalë, kur nga AKP mësojnë për 40% të nxënësve në fillore analfabetë.

Kjo ide vjen në kushtet kur shoqëria mëson se disa njerëz në emër të fesë rekrutojnë mendje të brishta për qëllime antinjerëzore, në kushtet kur BB pohon se mbi 45 % është në varfëri dhe si e tillë dogma depërton më thjeshtë dhe mundësia e manipulimit është më e madhe, e në këto kushte natyrisht që opinioni shqetësohet për idenë e përfshirjes së fesë në shkollë. Aq me tepër kjo ide vjen në kushtet kur programi i nxënësve nëpër shkollat tona është i ngarkuar, kur në mjaft raste njohuritë janë mjaft të shpërndara, hera-herës të thjeshtuara në një nivel që stimulojnë të menduarin e përciptë; kur nxënësit vetë ndihen të pa stabilizuar, me prindërit që nuk këshillohen ose flasin gjithmonë e më pak, në kushtet kur prindërit nuk kanë kohë, janë ose në punë ose nuk dinë as vetë, në kushtet kur shumica e mësuesve dhe prindërve janë po ashtu të brumosur në laicizëm dhe nuk i besojnë as vetë ato ide me të cilat duhet të bindin fëmijët. Pra në këtë atmosferë vjen kjo ide, e cila krijon pasiguri dhe duhet mirëkuptuar.

Shkolla jonë është laike dhe duhet ta ruajë karakterin e saj laik! Përfshirja e fesë në kurrikulën e shkollës sonë duhet të qëndrojë në nivelet e përcjelljes së njohurive mbi fetë, të historikut të besimeve, të cilat sidoqoftë janë përcjellë deri sot në një nivel të caktuar, nga tekstet e historisë. Aktualisht ne po shohim sesi shteti po u njeh pronat besimeve fetare, po flitet çdo e ditë më hapur për persekucionin e klerit, vizita e klerit më të lartë katolik në vend bëri që fotot e klerikëve të persekutuar t’i prezantoheshin gjerësisht opinionit, fëmijët shqiptarë duhet të njohin historikun e besimeve, si ka lindur, si ka qenë feja ne feudalizëm, në ish- “demokracitë popullore” etj.

Mendoj që shkollat duhet të kryejnë vizita të organizuara dhe të menduara në objektet e kultit, sepse ato vetë janë një pasuri e madhe për kulturën tonë kombëtare. Vetë objektet e kultit të frymëzojnë me artin e piktorëve të mëdhenj siç është Onufri për shembull apo të tjerë artistë të shquar. Feja nuk thotë vrisni, nuk thotë kryeni krime, është kundër martesave brenda të njëjtës gjini dhe këto përkojnë edhe me natyrën e qëndrimeve të psikologjisë sonë sociale. Natyrisht nuk jam për mësime feje në shkollë, as për predikime të natyrës fetare, në ciklin 9-vjeçar ajo duhet të përcillet nga mësuesit e historisë dhe në ciklin e mesëm nga mësuesit e sociologjisë.

Vetë rritja e kompleksitetit të jetës sonë shoqërore, kalimi nga një shoqëri e pazhvilluar në një shoqëri e ngritur mbi pronën private edhe pse shoqërohet me rritjen e kontrollit mbi mjetet, sërish është shoqëruar me shpërthimin e disa proceseve të pashpjegueshme dhe të pakontrollueshme që shpesh i kthehen kundër njerëzimit. Në këto raste feja lind si një reagim plotësues lidhur me këtë burim ankthi që shkakton ndryshimi. Fëmijët duhet të mësojnë funksionet sociale që kryen një besim: funksioni i njohjes, i uljes së burimit të ankthit, feja shpjegon zgjatimin e aftësisë së kufizuar të njeriut, kryen funksione plotësuese të shumë njohurive etj. Por shqetësimi tek ne lind edhe falë pasigurisë që kemi lidhur me nivelin e formimit të vetë mësuesve tanë, por në çdo rast ka mundësi zgjedhjeje të niveleve më të mira që kemi, dhe e gjitha kjo do të ndihmonte në një lloj qasjeje të kontrolluar të fëmijëve ndaj njohurive mbi fetë.

Hendeku i emancipimit në arsimimin arab

Ishac Diwan

Të fajësosh kulturën lokale, të cilën shoqëritë e trashëgojnë, nuk është konstruktive. Ta pranosh se regjimet autokrate me qëllim neutralizojnë potencialin modernizues të arsimimit, për hir të mbijetesës së tyre, paraqet një rrugë përpara. Fatkeqësisht, për botën arabe rruga është shumë e ngushtë

Diskursi rreth arsimimit në botën arabe shumë rrallë është fokusuar tek roli i shkollimit në ndryshimin e zakoneve sociale dhe politike. Është kjo një fatkeqësi, pasi që qytetarët e arsimuar të shteteve arabe mesatarisht kanë prirje të jenë shumë më pak të emancipuar politikisht dhe në aspektin social, sesa njerëzit e tjerë, në pjesët e tjera të botës. Nëse shoqëritë arabe duan që të bëhen më të hapura dhe më dinamike në aspektin ekonomik, sistemet e tyre të arsimimit do të duhej të mbështesnin dhe të promovonin vlerat në pajtim me atë qëllim.

Ky hendek pasqyrohet në Sondazhin për Vlerat Botërore (WVS), një sondazh që bëhet në mbarë botën, i cili mundëson krahasimin e një game të gjerë vlerash në shtetet e ndryshme. Rishtazi, WVS ka bërë sondazh në 12 shtete arabe – Jordani, Egjipt, Palestinë, Liban, Irak, Marok, Algjeri, Tunizi, Katar, Jemen, Kuvajt dhe Libi – duke tërhequr paralele me 47 shtete joarabe. Rezultatet na mundësojnë që për herë të parë të krahasojmë banorët e një pjese të konsiderueshme të botës arabe me qytetarët e vendeve të tjera.

WVS mat katër vlera politike dhe sociale: mbështetja për demokracinë, gatishmëria për angazhim qytetar, dëgjueshmëria para autoritetit dhe përkrahja për vlerat patriarkale, që bazohen në diskriminimin ndaj grave. Derisa një shtet bëhet më i pasur, më i arsimuar dhe më i hapur politikisht, mbështetja për demokracinë dhe gatishmëria për angazhim qytetar rritet, teksa dëgjueshmëria ndaj autoritetit dhe përkrahja për vlerat patriarkale bien.

Të dhënat megjithatë zbulojnë se shtetet arabe qëndrojnë prapa shteteve me nivele të ngjashme të zhvillimit. Arabët kanë një preferencë më të ulët për demokracinë (me një hendek prej 11 për qind), janë më pak aktivë në qytetari (një hendek prej 8 për qind), respektojnë autoritetin më shumë (për 11 për qind) dhe mbështesin vlerat patriarkale më fuqimisht (për 30 për qind).

Dy karakteristika të botës arabe mund ta sqarojnë këtë gjë: popullsia me shumicë myslimane dhe qeveritë autokratike që kanë drejtuar pjesën më të madhe të rajonit gjatë 50 vjetëve të kaluar.

Sipas WVS-së, religjioziteti nuk e promovon në të vërtetë konservatizimin, si më shtetet arabe, ashtu edhe në pjesën tjetër të botës. Megjithatë, duke pasur parasysh se religjioziteti tek arabët është dyfish më i madh se të tjerët, ky faktor mund ta sqarojë pjesërisht konservatizimin e rajonit. Por, ajo që është më interesante është roli të cilin e luan arsimi – apo nuk e luan – në promovimin e hapjes sociale dhe politike në botën arabe.

Dallimet më të mëdha midis shteteve arabe dhe pjesës tjetër të botës mund të shihen tek të arsimuarit. Ta marrim parasysh preferencën për demokracinë. Në atë aspekt hendeku midis arabëve dhe joarabëve me diplomë universitare është 14 për qind, derisa hendeku midis atyre me shkollim të mesëm është vetëm pesë për qind. Po ashtu, rezultate të ngjashme mund të shihen tek tri vlerat tjera. Arsimimi duket se ka efekt më të dobët tek vlerat sociale në shtetet arabe sesa gjetkë – për një faktor prej rreth tre.

Rrjedhimisht, ata që synojnë të nxisin hapjen në botën arabe nuk duhet të përqendrohen tek impakti i islamit, por tek arsimimi i banorëve të rajonit. Në të vërtetë, një sqarim i mundshëm i hendekut të vërejtur tek vlerat sociale është se arsimimi po përdoret qëllimisht si mjet i indoktrinimit, me qëllim të konsolidimit të qeverive autokratike.

Në të vërtetë, me përhapjen e arsimimit në vitet gjashtëdhjetë, arsimimi në botën arabe u vu në shërbim të projekteve nacionaliste. Pastaj, në vitet shtatëdhjetë, pasi që shtytjet shtetërore për modernizim kishin dështuar dhe qeveritë kishin nisur të bëheshin gjithnjë e më represive, politikat e arsimimit u fuzionuan me vlera konservatore, fetare – fillimisht për të luftuar grupet opozitare majtiste e pastaj për t’iu bërë ballë grupeve islame në terrenin e tyre.

Një rishikim i literaturës pedagogjike të sistemeve arsimore të rajonit zbulon përmasat se sa janë dizajnuar ato për indoktrinim. Pjesa më e madhe e teksteve karakterizohen për mësim përmendësh, nuk stimulohen kapacitetet analitike, derisa ka fokus të ekzagjeruar mbi temat dhe vlerat fetare. Këto gjëra synojnë për promovimin e dëgjueshmërisë dhe nuk nxisin kontestimin e autoritetit.

Mund të duket paradoks se regjimet shekullare ishin përgjegjëse për arsimimin islamizues. Por, ka kuptim të quhet përpjekje për eksploatimin e karakteristikave lokale kulturore për përforcimin e përpjekjes së indoktrinimit (si ka ndodhur në Kinë).

Të fajësosh kulturën lokale, të cilën shoqëritë e trashëgojnë, nuk është konstruktive. Ta pranosh se regjimet autokrate me qëllim neutralizojnë potencialin modernizues të arsimimit, për hir të mbijetesës së tyre, paraqet një rrugë përpara.

Fatkeqësisht, për botën arabe rruga është shumë e ngushtë. Elitat nuk janë të gatshme që ta reformojnë arsimin nëse një gjë e tillë e rrezikon mbijetesën e tyre. Aktivistët e shoqërisë civile do të duhej të luftonin për të ndryshuar vlerat mbi të cilat bazohen sistemet e tyre të arsimit, duke inkurajuar angazhimin qytetar, duke theksuar parimet demokratike, duke mbështetur barazinë gjinore, si dhe duke promovuar diversitetin dhe pluralizmin. Vetëm kur këto vlera të zënë rrënjë në çdo shkollë, ato do të bëhen mjaft të fuqishme, sa për ta ndërruar kursin e shoqërive arabe.

(Autori është bashkëpunëtor në Nismën për Lindje të Mesme të Qendrës Belfer në Universitetin e Harvardit dhe “Chaire d’Excellence Monde Arabe” në “Paris Sciences et Lettres”. Vështrimi është shkruar për rrjetin e gazetarisë botërore, “Project Syndicate”)

Kosovës i duhet një histori!

Ben Andoni

Shprehja e cila thotë se: Kosovës i duhet një histori e re, duket disi provokative nëse hiqet nga konteksti kryesor. Realisht, megjithë botimet shumë interesante që kanë bërë vetë kosovarët shqiptarë, studiuesit shqiptarë, historianët e huaj dhe akademia serbe, ka një konfuzion në vetë Kosovën republikane për koncepte të reja.

Konfuzioni shtrihet që nga antikiteti (mungesa e vazhdimësisë së dokumenteve dhe gjurmëve), zbresin në Mesjetë, përçohen në kohët e reja dhe sidomos paradoksalisht mbeten në shekullin e fundit (janë ende gjallë dëshmitarët), kur Kosova ka pasur zhvillimet më interesante sa i përket formimit të identitetit të saj.

Për hir të së vërtetës, Kosova ka një tharm etnik të fortë që e ka bërë kompakte në shfaqjen e vet, por edhe në të gjithë përballjen me zhvillimet e kohës, që nga ana tjetër e pengon në vështrimet e thella dhe të ftohta të historisë së vet.

Duhet thënë se ndarja e kahershme me trungun amë, paçka bashkimeve arbitrare, që nuk kanë zgjatur dhe realiteteve të ndryshme shtetërore, ka sjellë deridiku zhvillime të ndryshme me Shqipërinë, që më së shumti janë ndikuar nga problematika të përballjes me konjuktura të ndryshme gjeostrategjike. Për aq pak kohë sa kanë funksionuar Shqipëria dhe Kosova janë munduar të japin e të marrin, por njësoj si sot, nuk kanë mundur të krijojnë gjëra të përbashkëta, që do të thotë një treg ekonomik funksional, një gjuhë të unifikuar, kulturë me periodizime të përbashkëta, si edhe histori të përbashkët. Ende sot Kosova shikohet veçmas Shqipërisë dhe anasjelltas, kur vjen puna të referohen tema thelbësore, si përpjekjet identitare të së shkuarës dhe lëvizjet patriotike.

Argumenti i bërjes së një historie ka nevojë për shumë diskutime sot, sepse me këtë humbasin kohë analistë të ndryshëm, patjetër akademikë, historianë, shumë amatorë të ngazëllyer dhe jo pak OJQ-të. Për fat të keq, të dy akademitë tona mbeten në nivele diskutimesh patetike dhe nivele mediokre e që për fat të keq, nuk e kanë kaluar dot nivelin e kohës së formimit të tyre, që do të thotë se ende s’kanë gjetur çelësa për zbërthimin e shumë elementëve të identitetit tonë.

Kosova, shteti më i ri i Evropës, është duke kërkuar një identitet të ri, që megjithëse duket se është shekullar de jure, de facto po duket shumë i miksuar me një identitet religjioni, shtuar me veçori të tjera. Argumenti mbi religjionin tashmë është kaq i fortë sa ngrihet disa herë edhe mbi simbolikën e re moderne të shtetit të Kosovës. Provë për këtë është një nga anketimet ku kosovarët vinin si primare idenë fetare. Por, ndërsa kjo e fundit po përfiton terren nga varfëria e madhe ekonomike dhe mbi të gjitha humbja e shpresës (dy elementë që e bashkojnë kryekëput me Shqipërinë), identiteti i kombit të ri ka nevojë shumë të axhustohet për të mos thënë të punohet bajagi.

Dhe, një nga elementët, pa asnjë dyshim, është rishikimi në thelb i historisë, duke mos pronësuar gjithçka që mundin, duke e kthyer historinë e shkuar në një tabula rasa, që ka filluar vetëm pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës dhe pak më parë vetëm me zhvillimet patriotike.

Është koha që përpjekjet e para për konceptimin e identitetit në Kosovë të bëhen pikërisht në elementët historikë dhe antropologjikë për të treguar realisht vazhdimësinë dhe stadet ku ka kaluar jetesa e popullit duke shmangur argumentet qesharakë absolute të popullit të zgjedhur dhe më të vjetër.

Mbase është detyrë e vështirë, por nga retorika e politikës kosovare nga fyerjet e shkëmbyera dhe arroganca e shumë anëtarëve të shoqërisë civile kupton se historia nuk i ka mësuar shumë kosovarëve. Ndaj ka ndoshta kaq veteranë, kaq epope dhe trima, por edhe kaq bjerraditës llafazanë. Është koha që Kosova të fillojë e të shikojë realisht historinë e vet në sy dhe të mësojë prej saj, edhe pse nga historia popujt po mësojnë rrallë e më rrallë. Tani, sa nuk kanë kaluar shumë kohë, kur aksionet e vogla historike të mos vazhdojnë të kthehen në epopera dhe bëma, që nuk i beson askush e ca më shumë vetë kosovarët. Historia kjo mësuese e ashpër e jetës e lyp këtë. Sidomos për Kosovën dhe sfidat e vështira të mbijetesës (JAVA)

Ejvallah Erdogan, Thanks Trump, mirësevjen Doktor

 Edison Ypi

Rrugë e asfaltuar. Disa minimarkete, ndonjëherë edhe supermarket. Disa magazina me materiale ndërtimi, instrumenta, vegla, kollajllëqe me të ikë menia. Jo rrallë pikë furnizimi me karburant.

Dy a tre restorante, kryesisht për dasma ose mysafirë. Makineri bujqësore super moderne që lehtësojnë ose zëvendësojnë punën e krahut. Fusha të mbjella, orgazma të syrit. Zilka dhe këmborë bagëtish, më rrënqethëse se të Naim Frashërit Depo prodhimesh bujqësore dhe blegtorale. Pothuaj të gjitha shtëpitë e reja.

Vila me kangjella të stilizuara, edhe me basene të kaltra. Mbi portat, statuja prej allçini, shkaba, Dea, kuaj fluturues, dhe të tjera që u shpërthejnë nga truri i ndezur nëpër ëndërra. Shumë makina, Benza, Toyota, Mitsubisha. Panumurim motoçikleta.

Nga 10 në 100 vjeç të gjithë nëpër punëra. Televizorët gjithë kohën nëpër telenovela ku puna ende nuk është shpikur, paret bien nga qielli si gjethet, mjafton t’i mbledhësh si fshesari, të gjithë dashurohen me të gjithë, edhe me kushurinjtë e kushurirat, burrat kanë nga 10 gra, gratë nga 20 dashnorë.

Pasdite, me kafe dhe pije përpara, të gjithë në kafene. Vetëm meshkujt. Në kafene nuk ka kurrë femër, kurrën e kurrës. Beqare jo që jo, por as grua të martuar, madje as gjyshe. Zoti e di ku i kanë, ku i mbajnë, ku i ruajnë, femrat.

Nëna dhe baballarë aspak të sëmurë, por të lodhur, të sfilitur, lëvizin larteposht me punëra nga më të ndryshmet, mbjellje, korrje, vaditje, prashitje, kullotje.

Nënat dhe baballarët që zhdëpin njëritjetrin me rrena duke i thënë se çupa po studion në Tiranë në universitet ku i paguajnë një apartamet të vogël etj. etj. E dinë fare mirë se çupa pasi ka vajtur në Tiranë, ca kohë ka bërë selfie për në Fejsbuk. Pastaj, pas disa nazeve, hyn e del nëpër hotele e motele.

E vërteta e lemeritshme i llaftaris. Dhe, nëna, baballarë, kushurinj, kushurira, farefis, ku janë e ku s’janë, o burra ta mbarojmë së ndërtuari xhaminë më katër minare me nga tre kazana prej ku në aksham të këndojë Myzeini.

Të shpëtojmë nga ky hukubet të paktën gocat e vogla duke i bindur të mbulohen sa më shpejt. Të tillë janë, shkurtimisht, jo më pak se tetë në dhjetë fshatra shqiptarë. Kush nuk e beson është një dembel që nuk e lëviz bythën vendit, një sedentar që nuk udhëton.

Tjetra anë e së njëjtës kartë bixhozi;

Pafund kafenera plot me të rinj, djem dhe vajza që bëjnë muhabete të çartuna për pasurim të shpejtë, për dallavere korruptive, për shumë Euro, udhëtime aventuroze me perrira me shalë dy metroshe 55 kilogram, 180 centimetra të larta, pushime në hotele të shtrenjta, makina të fuqishme, skafe, jahte, telenovela, telefilma, spektakle televizive me femra me lëkurë të stukuar që të mos duken prej mishi por prej mermeri, dhëmbë allçini, cica të mëdhaja, sy të shqyer, bythë të rrumbullakëta.

Këta të kafeneve janë, luaj vendit, edhe afër të tridhjetave. Por pavarsisht se Kadare e ka shkruar “Gjeneralin e ushtrisë së vdekur” dhe Ainshtaini e ka formuluar “Teorinë e Relativitetit” dhe kishte marrë dhe çmimin Nobel në Fizikë, të dy kur ishin nga 25, prindërit e kësaj rrace hajvanësh, në pamundësi për tua ndalur rrebelimin e dhunshëm idiotesk, të çudisin deri në tmerr kur të thonë; Duhet pritur, janë ende të rinj.

Këta biçim prindërish që nuk interesohen fort për kisha e xhamia, në përpjekje për të mbushur boshin e edukatës së munguar, janë lëshuar tërësisht plotësimit të të gjitha tekave të pjellave të tyre zevzeke sipas filozofisë së pavdekëshme shqiptareske “të dali ku të dali”.

E ardhmja, profesioni, kurrkund, as në horizont. Ky është, shkurt, qyteti i sotëm shqiptar. Kush nuk e beson është qorr, ose bastard.

Sipas një ideologjie hyperliberale të importuar kaheri me zell të madh nga media e shitur, dhe e përhapur edhe me më tepër vrull nga medemek shoqëria civile e eurove të shumta për zero punë, mënyra e vetme e sigurtë që jeta e shqiptarit të vejë fjollë është kjo;
Celular, selfie, zmadhim i cicave, tymosje hashishi, statuse të rrejshme në Fejsbuk për ta rrafshuar identitetin, ndonjë kafe, po teproi ndonjë lek ja dhe ndonjë birrë a pije energjike nga ato që ti zmadhojnë sytë dhe ta çakërrdisin mendjen.

Denatyrimi monstruoz po shkakton zbrazjen me shpejtësi të fshatrave drejt qyteteve, dhe të krejt Shqipërisë drejt Perëndimit.

Kësaj hemorragjie vdekjeprurëse i friksohen ata që shohin me simpati Erdoganin Trumpin, Doktorin, të cilët, sipas tyre dhe sipas meje që jam njëri prej tyre, janë të vetmit që mund të bëjnë diçka për evitimin e kësaj humnere liberale.

Gjermania dënon torturat ndaj puçistëve

Gjermania sot dënoi masat e tepruara që autoritetet turke po tregojnë kundër personave që dyshohen për pjesëmarrje në puqin e dështuar ushtarak. Ata thanë se autoritetet Turke janë duke shkelur hapur sundimin e ligjit.

"Pothuajse çdo ditë shohim masa të reja që haptazi shkelin sundimin e ligjit dhe parimin e proporcionalitetit," tha zëdhënësi i qeverisë gjermane Steffen Seibert, raporton AFP, transmeton Indeksonline.

Bëhet fjalë për ushtarë, policë, gjykatës, nëpunës civilë, mësuesit. Autoritetet turke akuzojnë ndjekësit e udhëheqësit myslimanë fetarë Fetulaha Gulen i cili jeton në mërgim në Shtetet e Bashkuara, për organizimin e një grushti shteti ushtarak dështuar.

Sipas zëdhënsit të qeverisë Gjermane, kjo që po bënë Turqia kundër këtyre personave është e pa pranueshme.

Zëdhënësi i Departamentit Amerikan të Shtetit, Mark Toner: CIA nuk e organizoi puçin ushtarak në Turqi

Zëdhënësi i Departamentit Amerikan të Shtetit, Mark Toner, zyrtarisht ka hedhur poshtë spekulimet se CIA ishte ajo e cila e ka organizuar puqin ushtarak në Turqi. Sipas tij qeveria e Turqisë është e zgjedhur në mënyrë demokratike dhe si e tillë duhet të mbetet në mandatin e saj.




Ndërsa sa i përket ekstradimit të klerikut Fetah Gylen, zëdhënësi Toner tha se një gjë e tillë nuk mund të ndodhë pa u shqyrtuar rasti në detaje dhe të sigurohen fakte.