Si i hodhën në Drin eshtrat e At Gjergj Fishtës…

Nga A. Bardhyli.

Kujtimet për Fishtën në penën e Atë Zef Pllumit… Njohja kur ishte ende fëmijë, dhe si u denigrua figura e tij gjatë komunizmit

Atë Zef Pllumi ishte vetëm 16 vjeç dhjetorin e vitit 1940 kur një nga personazhet më të njohura të mendimit shqip, Atë Gjergj Fishta, mbylli sytë përgjithmonë. Djaloshi që ende nuk kishte kaluar adoleshencën, e ndiente se ajo mbrëmje e ftohtë dhjetori kishte marrë me vete një figurë që do të mbetej në kujtesën jo vetëm të qytetit të tij. Ai e kishte takuar Fishtën kur ishte ende fëmijë, kur ai bashkë me Padër Anton Harapin kishin ardhur miq te xhaxhai i tyre në bjeshkë.

Shtati dhe prania imponuese e Fishtës, do t’i mbetej në mendje. Ai ishte përshëndetur me ta, dhe gjatë asaj përshëndetjeje të shkurtër xhaxhai u kishte thënë miqve që djaloshi donte të bëhej frat kur të rritej. Padër Arapi do t’i afrohej duke i dhuruar një medaljon të Shën Françeskut që do ta mbante gjatë në qafë, duke i thënë ta ruante me shumë kujdes në mënyrë që kur të shkonte në kolegjin françeskan ta paraqiste atë medaljon.

Më pas Atë Zef Pllumi do ta njihte Fishtën si mësuesin e tij, kur më 1931 hyri në kolegjin françeskan të Shkodrës. Në kujtimet e shkruara pas burgut, Atë Zef Pllumi do të linte pasazhe të gjata dhe për Fishtën. Në vitin 1996 revista “Hylli i dritës” do t’i kushtonte një numër të posaçëm Atë Gjergj Fishtës, i cili hapet me shkrimin e Atë Zef Pllumit “Nji vorr për Atë Gjergj Fishtën”.

“Ajo natë e 31 dhjetorit 1940 nuk kje natë gzimi: nji ndër bijt ma në za të Shqipnisë mbulohej në dhe të zi. Nuk pati andrra lirije, pse dy pushtues të huej luftojshin mes vedit mbi këtë truell. Qielli kje i ngrysun, i ftoftë, i merdhitun si zemrat e shqiptarëve e toka me borë e me skllotë, kur po zhvillohej funerali i zi mortuor i Fishtës.

Vonë në natën e 31 dhjetorit nji grup i vogël françeskanësh hapëm atë vorr me zemër të thyeme e me lot ndër sy. Te kryet nji kryq dullije për me çue në vend dishirin: Nji kryq druni, t’kojsha true,/nxierre e venma përmbi krye…Qindra kurora lulesh, që e mbuluen vorrin, nuk e zbukuruen atë vdekje”, shkruan At Zef Pllumi. Më pas ai ndalet në kohën kur komunizmi nisi të instalohej në vend, dhe lufta e parë që ai shpalli ishte kundër fesë.

Ja si e përshkruan ai momentin kur ushtarët hynë në kishë dhe kërkuan të dinin ku ishte varri i Fishtës, për t’u hakmarrë ndaj tij. “Dukej sikur në luftën e madhe të popujve mëndjeçoroditun Fishta po binte fli. Vorri ishte aty, në fund të kishës. Heshtje e mallëngjim. A thue se bota kje përmbysë me tërbim. Furishëm hynë ushtarët e 1944-trës me hyllin e kuq në ballë. Ata shpallën se kishin shembë botën e vjetër dhe do të ndërtonin “botën e re”: “Internacionale do të jetë bota e re!”. Para tyne u duk sikur kombit tonë iu përvdorën të gjithë hyjt e diejt e vet.Nga vorri në fund të kishës u hoqën në fillim kunorat me lule. Kryeqi dullije u zhgul.

Mbet vetëm nji rrasë e bardhë e ftohtë mermeri, pa emen e pa kombsi. “Bota e re” që kishte ardhë nuk kje botë shqiptare; kjo e huej, sdihej e kujë. Nji botë me inade e maraze, pa din e pa iman, pa fe e pa atdhe, pa nderë e pa liri, pa gëzime as dëshirë , pa shpresa për të ardhmen. Kështu u ngrysën vitet e gjatë mbi atë vorr, ku prehej poeti: në nji robni që vetëm armiku e dëshiron”, shkruan At Zef Pllumi. Më pas frati françeskan ndalet në 6 shkurtin e vitit 1967 për të shpjeguar atë që u quajt nga regjimi si “revolucion kulturor” në qendër të cilit ishte shfarosja e fesë. “Kishat e xhamijat u shembën në tokë, bashkë me to Atdheu e njeriu. Herojt e kombit u quejtën spijuen e tradhëtarë. Hienat e kuqe, në tërbim e sipër iu suellën varrit në fund të kishës e dhunuen e shkatërruen”, kujton Atë Zef Pllumi. Më tej ai vazhdon duke shkruar se “Kjo natë.

Simbas nji dishmitari okuar, eshtnat e të vorruemit i nxuerën gjithë inad e i hodhën në Drin. partia kishte vendosë që Kishën Françeskane ta kthejë në kino-teatër, ndoshta nga friga se nga fundi i Kishës mund të ngjallej nji za, kje shkak i veprimit të shëmtuem. Por ai çast i turpshëm për mbarë kombin dhe racën shqiptare ishte pregatitë kaherë: fillonte që te programet e para shkollore të pushtetit të ri. Vazhdonte me urdhën partiak, në fillim në surdinë te mbledhjet e plenumet e shkrimtarëve e gjuhëtarëve ndër rrethe të mbyllura, deri që shpërthente haptë me korin e neveritshëm të shkrimtarëve, kritikëve e historianëve të realizmit socialist, që u vunë në garë mes vedit se cili po hjedh gurë e baltë më shumë mbi poetin”, shkruan At Zef Pllumi. Gazeta letrare “Drita” do të niste një fushatë kundër personalitetit të Fishtës, e cila më pas do të vijonte dhe me heqjen e emrit të tij nga tekstet shkollore.

Por sipas Atë Zefit, një sistem i tërë diktatorial nuk mundi ta hidhte në koshin e harresës një personazh si Fishta. “I mbetun pa vorr, Fishta vazhdoi me jetue i strukun në kujtesën e legjendën e kombit, bashkë me herojt e epopesë së tij. Me gjasë lexuesit e tij nuk dinin kurrgja mbi fatin e trupit e t’eshtnave , dinin se kishte dikund një vorr, ku Poeti pushonte në paqe , ndoshta as nuk u jepnin randësi të mbetunave të tij. Ndërkaq në heshtje nën za, recitonin me ngulm kangët e “Lahutës së Malcis”, ky ishte një veprim konspirativ antishtetnor, antisocialit, antitiranik, antiservil që dënohej së paku me 10 vjet burg”, kujton At Zefi. pas rënies së regjimit komunist në 50-vjetorin e vdekjes së Fishtës një grup intelektualësh vendosin që ky përvjetor të mos kalohej në heshtje. Ishin Aurel Plasari, Skëndër Buçpapaj, Rudolf Marku, të cilëve iu bashkua dhe aktori Ndrekë Luca.

Më 28 dhjetor 1990 në sallën e ish-Lidhjes së Shkrimtarëve do të ishte një moment emocionues, pikërisht në vendin ku ishte denigruar figura e tij. “Gjysmë shekulli ka kaluar prej vdekjes së tij fizike, e ka vërtetuar jetëgjatësinë e veprës së tij letrare, me gjithë kushtet specifikisht të vështira në të cilat i është dashur asaj të gjallojë. Na bie neve, breznisë që do të përgjigjemi tash e tutje për respektin ndaj traditës sonë letrare, t’ia japim asaj votën e dashurisë. Jo me fjalë. Ta mbrojmë me jetëgjatësi, duke ia shtypur e rishtypur pjesën më të mirë të kësaj vepre, e sidomos duke rregulluar marrëdhëniet e saj me historinë e letërsisë. Unë do të thosha jo duke i dhënë Fishtës vendin që i takon, por duke i kthyer historisë së letërsisë atë çka i mungon”, do të shprehej Aurel Plasari. Pas kësaj ceremonie do të niste rikthimi i emrit të Fishtës në letrat shqipe, përmes aktiviteteve në Shkodër e Tiranë e shkrimeve që nisën që nga gazeta “Drita”.

Ndërkohë, në vitin 1993 kishte nisur rindërtimi i Kishës Françeskane të Gjuhadolit. “Kur u emnue Provinçial Superjoj i françeskanëve të Shqipërisë, At Flavio Cavallini, fola me të për këtë punë që na priste. Dhe ma premtoi se kah mbarimi i rindërtimit të kishës, me siguri do të punohej edhe për reperimin e vorrit të përdhunuem. E mbajti premtimin. Mbas dy vjet punimesh erdh radha me u shtrue dyshemeja e kishës me rrasa mermeri. Ajo nuk u shtrue pa u ba sondazhet për vorrin, simbas të dhanave që kishim tregue. Më datë 13.11.1995 ditën e hënë, rreth orës 14.30 minuta, filluen gërmimet në prani të noteres V.Sulkaj. Aty kah ora 18.00 mbërritja edhe unë me At Leo Kabashin dhe kryeredaktorin e Hylli Aurel Plasari, kishim thirrë edhe drejtorin e radio Shkodrës, Z.D Luka. Me disa të tjerë që punojshim në rindërtimin e kishës ishte dhe Z. Ferdinand Topalli i cili dishmonte se e kishte pa me sy dikur kah i bajtën me karro eshtnat e Fishtës për me i hedh në Drin. Nga gërmimi i deriatyshëm u pa kjartë se nuk ishte dhe i zakonshëm i tokës, por nji material i ardhun nga prishje ndërtesash si copa tullash, gëlqere suvatimi, etj.

Atë natë u punue deri aty kah ora 21 në thellësinë rreth 2 metra u gjetën vetëm pak eshtra të vogla dhe nji unazë kurrizore. U vërtetue plotësisht se vorrprishësit kishin gërmue jo vetëm në mes, ku gjindej rrasa e mermertë por në çdo qoshe, derisa kishin ra në eshtna. N’e nesre gërmimet vazhduen përsëri. U gjet fundi i kalbun i nji arkivoli drunit, nji copë nga petku fetar (stola), si dhe pak ornamente metalike t’arkës. Dheu aty përreth u kalue nëpër sitë e u gjetën edhe nji pakicë eshtnash , shpëtue prej dhunimit të vorrit”, kujton At Zef Pllumi, i cili do të vazhdonte të këmbëngulte deri në rivarrosjen dinjitoze të Fishtës.

FLORI BRUQI : Namik Resuli(10 September 1908 - 12 September 1985)

Namik Resuli (10 September 1908 - 12 September 1985) was an Albanian linguist and academic.



Born in Berat in 1908, after having accomplished elementary studies in Albania he went to Italy, where he finished his secondary studies and then graduated in glottology in the University of Turin. His doctorate thesis "Mbi shtresëzimet në gjuhën shqipe" was written under the guide of Professor Matteo Bartoli. Resuli returned in Albania in the 1930s and taught Albanian language in Elbasan Normal School, now Aleksandër Xhuvani University, as well as in Shkodër, and Tiranë. In 1939, he went to Rome to become assistant professor of Albanian language, working there for 10 years. During 1940–44 he worked in the Ministry of Education of Albania, for a period also Deputy Minister of Education,and as a member of the Royal Institute of the Albanian Studies.

 Together with Ernest Koliqi, he published a two-volume collection on Albanian literature, titled Shkrimtaret Shqiptare (Albanian writers), in 1941.

During 1948-1957 he was a member of the International Center of Albanian Studies in Palermo, and in 1955 he became professor of Albanian language in the Università degli Studi di Napoli "L'Orientale" until 1971. In 1954 he published in Turin the magazine Shpirti Shqiptar (Albanian Soul). He died on 12 September 1985 in Turin.

His study on the Missal (Meshari) of Gjon Buzuku (Città del Vaticano, 1958) is the first of its genre in the history of Albanology, whereas his work Grammatica della lingua albanese (Bologna, 1985) is considered an important approach in teaching the Albanian language to foreigner speakers.
He was of the opinion that the standard Albanian language would naturally lean toward the dialects of Central Albania.



Spiro Rusha (1999). Shqipëria në vorbullat e historisë: studim historiko-politik. Aferdita. p. 152.
Agency for Research, Technology and Innovation of Albania (2013). "Instituti i Studimeve Shqiptare". for Research, Technology and Innovation of Albania.

Engjëll Sedaj (1984). Homeri në letërsinë dhe kulturën shqiptare. Rilindja. p. 21.

Kaloçi D., Resuli e Cungu, dy kolosët e harruar të letrave shqipe, Shqip. - Nr. 163, 15 qershor, 2008, f. 18 - 19.

Demiraj B., ‘Meshari’ në kohën e leximit, Mapo. - 3/04/2013.

Mehmet Elezi (2006). Fjalor i gjuhës shqipe. Gjergj Fishta. p. 63. ISBN 978-99943-874-6-5.

Albanologu nazist Georg Stadtmuller, hulumtues në historinë e hershme të mendimit shqiptar

Gëzim Llojdia*

1. Albanologët e famshëm

Ndër ata albanologë të famshëm gjendet i renditur Georg Stadtmuller, edhe pse më pikpamje naziste ai shkruajti për shqiptarët. Johann Erich Thunmann në shekullin e XVIII ndoshta ishte albanologu i parë. Më vonë në Gustav Meyer, u shpreh se shqiptarët ishin pjesë e familjes indo-europiane.

Në shekullin e 20-të, studimet e tilla u thelluan nga Norbert Jokli, Milan Shufflay, dhe Franz Nopcsa nga Felso-Szilvas, si dhe Karl Reinhold dhe Eqrem Çabej. Studimet e Albanologjisë u mbështetën institucionalisht në Shqipëri në vitin 1940 me hapjen e Institutit Mbretëror të Studimeve Shqiptare, i cili iu parapriu Akademisë e Shkencave të Shqipërisë, e hapur në vitin 1972. Ndërkohë, gjatë viteve 1960, Instituti Albanologjik i Prishtinës i rindërtuar në Kosovë, aso kohe pjesë e Jugosllavisë dha kontributin e tij, si Institucion që doli nga bërthama e ngritur më vitin 1953. Lista me emrat e albanologeve të famshëm është e tillë:

• Johann Erich Thunmann (1746–1778)
• Johann Georg von Hahn (1811–1869)
• Girolamo de Rada(1814–1903)
• Demetrio Camarda(1821–1882)
• Vinkentij Makusev(1837–1883)
• Gustav Meyer (1850–1900)
• Ludëig von Thalloczy(1854–1916)
• Theodor Ippen (1861–1935)
• Edith Durham (1863–1944)
• Carl Patsch (1865–1945)
• Nicolae Iorga (1871–1940)
• Gjergj Pekmezi (1872–1938)
• Norbert Jokl (1877–1942)
• Franz Nopcsa von Felso (1877–1933)
• Milan von Shufflay(1879–1931)
• Marie Amelie von Godin (1882–1956)
• Maximilian Lambertz(1882–1963)
• Margaret Hasluck(1885–1948)
• Giuseppe Valentini(1900–1979)
• Carlo Tagliavini (1903–1982)
• Stuart Edward Mann (1905–1986)
• Eqrem Çabej (1908–1980)
• Namik Resuli (1908–1985)
• Georg Stadtmüller(1909–1985)
• Eric P. Hamp (born 1920)
• Shaban Demiraj(1920–2014)
• Martin Camaj (1925–1992)
• Aleksandar Stipçeviç(1930–2015)
• Wilfried Fiedler (born 1933)
• Xhevat Lloshi (born 1937)
• Peter Schubert (1938–2003; last ambassador from East Germany in Tirana)
• Robert Elsie (born 1950)
• Vladimir Orel (1952–2007)
• Michael Schmidt-Neke (born 1956)
• Marko Snoj (born 1959)
• Joachim Matzinger (born 1968)
• Lucia Nadin
• Matteo Mandalà
• Evelyn Noygue
2. Kartë identiteti:

Georg Stadtmuller (1909–1985).

Lindur më 17 mars 1909, Burstadt, Kreis Bergstrasse, Rajoni i Qeverisë së Darmstautit, Hessen. Vdiq: 01 nëntor 1985 në Mynih, Bavaria e Epërme, Gjermani.

Urdhri i Meritave të Bavarisë, Kryqi i Urdhrit të Rendit të Meritës së Republikës Federale të Gjermanisë, Kryqi i Zyrtarit të Urdhrit të Meritave të Republikës Federale të Gjermanisë

Parti politike: Partia Naziste, Bashkimi Kristian Social i Bavarisë

• 3. Georg Stadtmüller, një historian dhe filolog gjerman

Georg Stadtmuller (17 mars 1909 – 1 nëntor 1985) ishte historian gjerman dhe albanolog. Ai studioi historinë gjermane, filologjinë dhe historinë klasike dhe orientale në Freiburg në periudhën 1927-1931. Ai ishte president i Departamentit të Historisë në Universitetin e Mynihut, specialist për historinë e Orientit Europian dhe historinë e shqiptarëve. Në punën e tij të vitit 1942 ai botoi tezën e debatueshme në të cilën ai gjurmon origjinën e shqiptarëve në rajonin ku ndërkaq ai bashkëpunoi Stavro Skendi mbështetën pohimin e diskutueshëm rreth grupeve kripto-fetare, që ekzistojnë në Ballkan në të gjitha vendet ku popullsia u konvertua në Islam. Burime të tjera e citojnë biografinë e tij duke thënë se ishte: “Ai ishte profesor në Universitetin e Leipzig dhe Universitetin Ludvig-Maksimilian të Mynihut.”

4. Georg Stadtmüller, hulumtime rreth historisë së hershme shqiptare) botimi i parë i të cilit u bë në Budapest më 1942, ndërsa botimi i dytë i zgjeruar doli në Wiesbaden më 1966.
Georg Stadtmuller (është autor i librit Forschungen zur albanischen Fruhgeschichte (Hulumtime rreth historisë së hershme shqiptare) botimi i parë i të cilit u bë në Budapest më 1942, ndërsa botimi i dytë i zgjeruar doli në Wiesbaden më 1966. Ky hulumtim vlen akoma si studimi më i thukët rreth origjinës dhe historisë së kryehershme shqiptare. Disa të dhëna më të hollsishme rreth jetes dhe punës së këtij albanologu:Georg Stadtmuller ishte me origjinë katolike. Babai i tij ishte një mbikëqyrës hekurudhor në Deutsche Reichsbahn. Nga viti 1918 deri në vitin 1927 ai ndoqi Kolegjin e Vjetër Elektoral të Bensheimut. Nga viti 1927 deri më 1931, Stadtmüller ka studiuar filologji klasike dhe orientale, si dhe historinë në universitetet e Freiburgut dhe Mynihut. Në vitin 1931, shteti u dorëzua. Një vit më vonë, ai ishte me Franz Dolger në Mynih me një punë në Michael Choniates si Dr. Phil. PhD. Më pas, ai punoi në Bibliotekën Shtetërore të Bavarisë në Mynih, ku përfundoi “Studienreferendar” dhe “Bibliotheksassessorexamen”. Në vitin 1934 ai ishte asistent i Hermann Aubin në Breslau. Në vitin 1936 u botua edhe punimi i tij për historinë bizantine dhe të Evropës Juglindore, me një vepër mbi historinë e hershme shqiptare. Nga viti 1935 deri në vitin 1938 ai ishte drejtues i bibliotekës në Institutin Breslau të Evropës Lindore dhe prej vitit 1937 ishte pedagog në Universitetin e Breslaut. Në vitin 1938 u bë profesor i jashtëzakonshëm për historinë dhe kulturën e Evropës Juglindore në Universitetin e Leipzigut dhe nënkryetar i Institutit të Evropës Juglindore. Në Leipzig ai themeloi Leipziger Vierteljahreschrift für Sudosteuropa, të cilin ai e publikoi më pas. Nga vitete 1934 deri më 1944 von Stadtmüller publikoi katër libra dhe 49 ese. Ata janë pothuajse pa koncesione ndaj ideologjisë naziste.

5. Stadtmuller si përkthyes i ushtrisë naziste

Stadtmuller ishte një anëtar i Stahlhelms, SA, NSV, NSLB dhe u bë anëtar i NSDAP. Që nga viti 1941 ai u konsiderua politikisht jo i besueshëm. prandaj ai humbi pozitat e tij në vitin 1943 dhe ishte nga qershori i vitit 1943 deri në fund të luftës si përkthyes personal për gjuhet moderne greke dhe italiane nga Luftëaffe per Ushtritë e Wehrmacht në Greqinë jugore. Në vitin 1945, si një mason i lirë, ai ra në radhët e luftës britanike. Nga qershori 1945 deri në janar të vitit 1946 ai u mbajt në kampin e internimit amerikan në Ludëigsburg.

6. Në vitin 1947, Stadtmuller këshilloi mbrojtjen në gjyqin e Nurembergut kundër gjeneralëve juglindorë

Ai ishte mësues për historinë dhe latinishten. Në vitin 1947, Stadtmüller këshilloi mbrojtjen në gjyqin e Nurembergut kundër gjeneralëve juglindorë. Në vitin 1950 u bë profesor nderi i Historisë Krahasuese në Universitetin e Mynihut dhe në vitin 1954 si profesor i jashtëzakonshëm. Nga 1958 deri në pensionimin e tij në vitin 1974, ai mësoi në Universitetin e Mynihut si një profesor i plotë për historinë e Evropës Lindore dhe Juglindore..

7. Stadtmuller, Pas Luftës së Dytë Botërore

Pas Luftës së Dytë Botërore, Stadtmuller u përfshi politikisht në veprimtarinë mbresëlënëse të krahut të djathtë dhe Abendliche Akademie. Nga 1957 deri më 1965 ai ishte anëtar i CSU. Nga 1966 ai ishte kryetar i fondacionit gjerman, por ai dha dorëheqjen nga zyra e tij pas ndryshimeve me drejtorin menaxhues Kurt Ziesel në vitin 1968. Stadtmuller ishte një prej nënshkruesve të Manifestit të Heidelbergut në vitin 1981.Nga puna e botuar për herë të parë në 1942 hulumtime në historinë e hershme të mendimit shqiptar ishte gradualisht se “populli shqiptar një popull i vjetër mes masave të romanizimit të përgjithshëm u shfaq në antikitetin e të vonë . Kjo pikëpamje u mohua sërish në vitin 1994 nga puna e Gottfried Schram në fillimet e krishtërimit shqiptar.


Për hulumtimin e tij, Stadtmuller u nderua me nderime të shumta shkencore dhe anëtarësime. Stadtmuller u emërua në Komitetin Juglindor të Akademisë Gjermane në Mynih në vitin 1939. Revista “Saeculum” i dedikoi themeluesit të saj 1969 në ditëlindjen e tyre të 60-të në vitin 1969. Në vitin 1973 ai ishte një anëtar i asociuar i Seksionit Historik benediktine të Akademisë Bavareze, në vitin 1973, ai u nderua me Urdhërin e Meritës Bavarian dhe në vitin 1976, Kryqi Federal i Merit të klasës 1. Në vitin 1979, Stadtmüller mori doktoratën e nderit ligjore nga Universiteti i Lirë i Munihut të Mynihut. Ai ishte i martuar dhe kishte dy djem dhe një vajzë.Vitet e fundit të jetës e fundit ai i ka jetuar në Iggstetten, një pjesë e Marktëinzer, në rrethin e Deggendorf.

Hulumtime mbi Historinë e Hershme Shqiptare (= Studime Shqiptare, Vol. 2). 2., edicioni i zgjeruar, Harrassoëitz, Wiesbaden 1966.



Historia e fuqisë së Habsburgëve. (= Kohlhammer-Urban-Taschenbucher, vëllimi 91). Kohlhammer, Stuttgart 1966
Historia e Abbey of Niederaltaich 741-1971. Winfried-Werk et al., Augsburg et al. 1971.

PA PROF. NAMIK RESSULIN NUK KA LETERSI SHQIPE

Nga Fritz RADOVANI:

PROF.NAMIK RESSULI(1908 – 1985)

PENA E ARIT E BERATIT...

Ky asht pena e artë e unitetit mendimit letrar, artistik e Atdhetar të Popullit Shqiptar.

Prof. Namik RESSULI asht dijetar i pakufi në fushat e zhvillimit kulturor të popujve. Asht krejt i veçantë per mendimet e sakta në vlersimet letrare të vepres së shkrimtarit. Asht jo vetem njohës i kulturës Europjane Perëndimore, po edhe zbatues i perpiktë i rregullave të saja historike, letrare, shkencore dhe filozofike të kohës moderne. E njoha në 1957 prej një Antologjisë “Rreze Drite” që më dha me e studjue Prof. Gasper Ugashi.

Asht le në Berat me 10 Shtator 1908. Studimet i ka perfundue në Torino t’ Italisë, me një nga profesorat e njohun atje si linguist, Prof. Matteo Bartoli. Në vitet 1930 asht kthye në Shqipni dhe, ka punue profesor në Normalen e Elbasanit. Ishte edhe në Shkoder dhe së fundi në Tiranë. Në 1939 asht profesor i Gjuhës Shqipe në Romë. Vjen në Shqipni në vitet 1940 – 44 dhe asht antar i “Institutit Studimve Shqiptare” në Tiranë. Në 1941 asht bashkautor i dy vllimeve të Antologjisë së Shkrimtarve Shqiptar. Mendimet kritike e shkencore që jep per Shkrimtarët e Veriut dhe, vlersimi që i ban “Lahutës së Malcis” së At Gjergj Fishtës, e vendosë në grupin e Shkrimtarëve të “perjashtuem” të Veriut, nga “Akademia e shkencave të RPSSh”, e formueme nga sllavokomunistët antishqiptar mbas vitit 1944. Prof. Namik Ressuli largohet nga Shqipnia perfundimisht me pushtimin e vitit 1944. Në Itali i kushtohet qendrave të studimeve Shqiptare e, në 1954 boton në Torino revisten “Shpirti Shqiptar”. Një titull që i pershtatej para gjithkujt tjeter vet Autorit të saj.

Nga 1955 – 1971 asht Profesor në “Institutin Oriental” të Napolit, ku vazhdon me ngulm punen shkencore per Gjuhen Shqipe dhe gramatiken e saj. Ribotoi të perfunduem me sukses “Mesharin” e Buzukut, që mbetet nder monumentet shkencore të Gjuhes Shqipe.

Prof. Namik Ressuli me të vertetë e mbylli jeten me 12 Shtator 1985 në Torino...

Po, Ai asht një shkamb që nuk lejon nder shekuj me ra një gur nga Keshtjella e Beratit !

E Pena e artë e Namik Ressulit, i jep shkelqim edhe ma shumë gurve t’ Asaj Kështjelle!

Per Prof. Namik Ressulin brezat e ardhshme nuk do të thonë kurr ishte.., po, AI ASHT !

            Melbourne, Shtator 2018.

A është Umberto Eko njeriu që dinte gjithçka

Shkrimtari i njohur italian jetoi i ndarë mes botës akademike dhe asaj letrare, ndërsa u përpoq të krijonte një ndërthurje tërheqëse të të dyjave, pavarësisht kritikave. Ai shiti miliona kopje të librave të tij, duke i bërë lexuesit të mos lëshonin nga duart romanet e tij, me misterin që përcillte pavarësisht ngarkesës shpjeguese të simboleve, shenjave dhe kulturave

Umberto Eko, një shkollar në fushën e errët të semiotikës, që u bë autor i suksesshëm romanesh, mbi të gjitha me veprën “Emri i Trëndafilit”, vdiq në moshën  84 vjeç.

Si një semiotikan, Eko kërkoi të interpretonte kulturat përmes shenjave dhe simboleve të tyre – fjalëve, ikonave fetare, banerave, veshjeve, notave muzikore dhe madje edhe filmave vizatimorë. Ai ka publikuar mbi 20 libra mbi këto çështje ndërsa jepte mësim në Universitetin e Bolonjës, më i vjetri në Europë.

Por në vend që të veçonte jetën e tij akademike nga krijimtaria e tij popullore, Eko përfshiu në shtatë romanet e tij shumë prej shqetësimeve të veta akademike.

Në bashkimin e këtyre dy botëve, ai nuk ka qenë kurrë më i suksesshëm sesa tek “Emri i Trëndafilit”, romani i tij i parë, që u publikua në Europë në vitin 1980. Suksesi qe i madh dhe ai shiti më tepër se 10 milionë kopje në rreth 30 gjuhë dhe pati edhe një adaptim kinematografik në Hollivood.





Libri tregon për ngjarjet që ndodhin në një manastir italian në shekullin 14, kur murgjit vriten nga besimtarë të tjerë duke risjellë bukur një qasje filozofike të Aristotelit, harruar kohë më parë.
Në një intervistë për “Vogue” në vitin 1995, Eko pranoi se ai nuk ishte i lehtë për t’u lexuar. “Njerëzit gjithnjë më pyesin, ‘si është e mundur që romanet tuaja, që janë kaq të vështira, kanë një lloj suksesi?’”, tha ai. “Më ofendon kjo pyetje.

Është si të pyesësh një grua ‘si është e mundur që burrat tërhiqen prej teje?’”, sqaroi Eko, i cili e përfundoi përgjigjen me një dozë ironie: “Unë vetë i kam qejf librat e thjeshtë, sepse ata më vënë në gjumë”.

Ndërsa Eko pati shumë ithtarë në botën akademike dhe në letërsi, kritikë nga të dyja sferat ndonjëherë e shpërfillnin atë për mungesë të seriozitetit akademik ose të talentit rrëfimtar. “Asnjë artefakt kulturor nuk është shumë i ulët apo i parëndësishëm për analizën e Ekos”, shkroi për “The Guardian”, Ian Thomson, një biograf letrar, duke komentuar për esetë e Ekos për mënyrën sesi besëtytnitë kanë ndryshuar historinë. Ndërkohë, kritikës therëse të shkrimtarit iranian, Salman Rushdie, për romanin “lavjerrësi i Focault-it”, ai iu përgjigj me stil. Në një diskutim letrar në Nju Jork, ku ishin të ftuar dy autorët, italiani zgjodhi që të lexonte pikërisht disa paragrafë të veprës së tij “Lavjerrësi i Focault-it”

Ai i ka mirëpritur kritikat ndaj tij duke thënë se nuk ishte një fundamentalist dhe se çdo gjë ishte perfekte në kontekstin e saj. Eko mund të jepte leksione në pesë gjuhë moderne, si dhe në latinisht dhe greqishten klasike. Ai i ra kryq e tërthor Atlantikut për konferenca akademike, promovime e diskutime librash dhe festa koktejesh të personave të njohur. Por nga ana tjetër, atij i pëlqente edhe të pinte verë të lirë dhe të shkëmbente batuta me studentët e tij natën vonë në tavernat e Bolonjës.
Ai dhe gruaja e tij gjermane, Renate Ramge, një profesoreshë arkitekture dhe e artit, kishin apartamente në Paris, Milano dhe një çiflig të shekullit 17 në Rimini, mbi detin Adriatik. Ata patën dy fëmijë, Stefanon, një producent televizioni në Romë dhe Karlotën, një arkitekte në Milano.
Umberto Eko lindi më 5 janar 1932, në Aleksandri, një qytet industrial në veriperëndim të Italisë. Babai i tij, Xhulio, ishte një llogaritar në një firmë metalesh ndërsa e ëma, Xhovana ishte nëpunëse atje.

Në fëmijëri, ai kalonte orë të tëra në qilarin e gjyshit, duke lexuar koleksionin e librave të tij. Gjatë diktaturës së Benito Musolinit, ai mban mend të ketë veshur një uniformë fashiste dhe të ketë fituar çmimin e parë në një konkurs shkrimi për fashistët e rinj.

Eko pati një lidhje të fortë me fenë, për të cilën mbrojti edhe tezën e doktoraturës në 1956, por ishte gjithashtu i lidhur me filozofinë dhe semiotikën, për të cilat dha mësim në Universitetin e Bolonjës.
Ai fitoi famë në Itali për kolonat e përjavshme për politikën dhe kulturën në revistën më të famshme “L’Espresso”. Por ishte botimi “Emri i Trëndafilit” ai që i dha Ekos njohje botërore.

Pas romanit të parë, të tjerët që pasuan nuk u pritën me të njëjtën dëshirë. Ato u kritikuan, e megjithatë, romanet e Ekos vazhduan të shiten me miliona pas krijimit të lexuesve të devotshëm.
Janarin e shkuar, u botua dhe romani më i ri i Ekos, “Numri Zero”, historia e të cilit zhvillohet në vitin 1992 dhe trajton një shkrimtar fantazmë që përfshihet në botën e politikave të medias dhe konspiracioneve për vrasje në lidhje me ish-diktatorin Benito Musolini. Ky i fundit u përfol se nuk vdiq në 1945, por jetoi në hije për dekada me radhë.

Eko ka marrë çmimin më të lartë letrar të Italisë, “Premio Strega”, është nderuar si Kalorës i Legjionit të Nderit nga Franca dhe është një anëtar nderi në Akademinë Amerikane të Arteve dhe Letrave.

Ndërsa ai vazhdoi t’i habiste kolegët e tij akademikë me famën e tij të kulturës pop, Eko nuk shihte kontradiktë në statusin e tij të dyfishtë. “E shoh veten si një profesor serioz, i cili gjatë fundjavës, shkruan romane”, ka thënë ai.

Ai nuk është thjesht një libër. “Emri i trëndafilit” është një kryevepër që duhet lexuar nga të gjithë dhe jo vetëm kaq, çdo vepër e Umberto Ecos duhet lexuar për shumë arsye. Që nga fjalori i tij i pasur (fatmirësisht i përkthyer në mënyrë të përkryer në shqip), thëniet fantastike, subjektet interesante, e deri tek ironia e tij e bukur dhe therëse. Më poshtë do t’ju japim disa nga mesazhet që ai na sjell me veprën “Emri i trëndafilit” :

“Kur armiqtë e vërtetë janë tepër të fortë, lind nevoja të zgjedhim armiq të tjerë më të dobët”.

“Vlera e një libri duket në momentin që e lexojmë. Një libër përbëhet nga shenja që flasin për shenja të tjera dhe këto flasin më pas për gjëra. Pa një sy që t’i lexojë, një libër mban shenja që nuk prodhojnë mesazhe dhe me pak fjalë është i shurdhët”.

“Librat nuk janë bërë për t’u besuar, por për të na ftuar në dyshime. Përpara një libri ne nuk duhet të besojmë çfarë na transmetohet, por të pyesim veten se çfarë ka dashur autori të transmetojë me fjalët e tij”.

“”E vërteta e vetme është të mësojmë se si të çlirohemi nga pasioni jo i shëndetshëm për të vërtetën”.

“Kush nuk lexon, në moshën 70 vjeçare ka jetuar vetëm një jetë : të vetën! Kush lexon, ka jetuar 5000 vjet : Që kur Kaini vrau Abelin, kur Renzo u martua me Lucian, kur Leopardi adhuronte pafundësinë… sepse në thellësi leximi të dhuron pavdekësinë”.







F.B

Studiues anglezë kanë dalë në përfundimin se, dërgimi i “e-mail”-eve për qëllime pune gjatë kohës që udhëton për në punë po bëhet gjithnjë e më i domosdoshëm, aq sa kjo kohë duhet konsideruar si pjesë e orarit të punës.

Qasja e gjerë në internet përmes lidhjeve “Wi-Fi” dhe përhapja e telefonave celularë e ka zgjatur ditën e punës, thuhet në studimin e Universitetit “West of England”, në Bristol.
Studimi ka shqyrtuar 5.000 pasagjerë trenash në Londër, në një kohë kur lidhja “wireless” me internetin është bërë gjithnjë e më e përhapur.

“Jam një nënë shumë e ngarkuar dhe më duhet aq shumë kohë e lirë”, tha një udhëtare për studiuesit. “Është shumë e rëndësishme, në ndërgjegjen time, që të mund t’ia dal mbanë të kryej punën në tren”, shtoi ajo, teksa udhëtonte nga Aylesbury drejt Londrës.

Disa prej udhëtarëve që niseshin për në punë u pikasën teksa dërgonin “e-mail”-e përpara nisjes së orarit zyrtar të punës, ndërkohë që të tjerë në kthim nga puna, shpesh dërgojnë “e-mail”-e për të përfunduar punën që mund ta kenë lënë pa përfunduar gjatë orarit zyrtar të punës.

“Është një periudhë kohe ‘e vdekur’, e cila më lejon të përfundoj punët e mia dhe nuk më detyron të punoj edhe mbrëmjeve nga shtëpia”, tha një pasagjer tjetër që udhëtonte nga Londra drejt Birminghamit.

Studimi shqyrtoi edhe ndikimin e lidhjeve falas “wireless” në disa prej këtyre linjave hekurudhore. Rezultati është se, me përmirësimin e qasjes në internet, kjo sillte për pasojë zgjatjen e orarit të punës, duke shfrytëzuar “laptop”-ët apo telefonat.

Për pasagjerët prindër, kjo kohë shihet edhe si “periudha e tranzicionit” kur ndryshohen rolet nga të qenit pjesë e familjes në përfshirjen në mjedisin e punës.

Por, gjetjet e studimit ngrejnë edhe pikëpyetje mbi balancën mes të punuarit dhe të jetuarit, nëse është apo jo e shëndetshme të zgjasësh ditën e punës, me njerëzit që gjithnjë e më shpesh u përgjigjen “e-mail”-eve përtej orarit në zyrë.

Ndaj, nëse udhëtimi është bërë pjesë e punës a duhet të konsiderohet edhe kjo si pjesë e orarit të punës? Studiuesja Juliet Jain tha se “smartphone”-t dhe qasja në internet ka shkaktuar një “eliminim kufijsh” mes jetës në punë dhe asaj në shtëpi, diçka që zbatohet tashmë për udhëtimet drejt punës.

“Si mund ta masim këtë kohë? A duhet të ndryshojnë kulturat e vendeve të punës”, tha Jain. Por, më shumë sesa për teknologjinë që u jep njerëzve më shumë elasticitet gjatë punës, studimi tregoi se njerëzit po punonin me orare të tejzgjatura në punët e tyre respektive.

“Ekziston një sfidë e vërtetë në përcaktimin e asaj se çfarë përbën punën”, tha Dr. Jain, nga Qendra për Transport dhe Shoqëri e këtij universiteti.

70-80 % e shqiptarëve duan të punojnë jashtë

Në sondazhin e zhvilluar nga Boston Consulting Group dhe kompania ndërkombëtare e rekrutimit “The Network” rezulton se Shqipëria ka popullsinë më të lartë në ballkan të cilët preferojnë të punojnë në vendet e perëndimit.

Në këtë studim morën pjesë 366,000 njerëz nga 197 vende të ndryshme të botës, ku u pyetën rreth tendencave dhe preferencave të punës. Rezultati i përgjithshëm është se 57% e të anketurve shprehin vullnetin e tyre për të emigruar në një vend tjetër për të punuar.

Në ballkanin perëndimor kjo tendencë vihet re më së shumti në vendin tonë me një përqindje nga 70 deri në 80% të popullsisë.

Ky sondazh vjen si nevojë e kompanive apo bizneseve ndërkombëtare për të kuptuar më mirë sjelljet e fuqisë punëtore në nivel global.

Agjencitë e lartëpërmendura të cilët e ndërmorën këtë studim theksojnë se faktori kryesor i këtyre tendencave është ringjallja ekonomike e Evropës Lindore, por që nuk mbeten pas as politikat e brendshme të ekonomive më të mëdha të botës siç janë: SHBA, Anglia, Franca, Gjermania etj.