Doc. Odise Çaçi Analizë e librit studimor“Rrugëtimi Filozofik i Prof.Dr. Isuf Luzajt”i të mirënjohurës ‘Mjeshtres së Madhe”, VilhelmeVrana Haxhiraj

                   Odise Çaçi ,Pedagog, Univ. “I.Qemali”,Vlorë

Në një Simpozium Ndërkombëtar, të organizuar në Vlorë, një zonjë nga mesi i sallës ngrihet në këmbë dhe së bashku me bashkëshortin e saj, Fitim Haxhiraj, më uron për kumtesën e mbajtur.. Ndërkohë më dhuroi librin, me titull, “Rrugëtimi Filozofik i Prof.Dr. Isuf Luzajt”. 




Mbi faqen e parë të këtij libri të vyer, një (studim i mirëfilltë filozofik), autorja e mirënjohur ka shkruar: “Urime për të vërtetat e lashtësisë sonë të mohuar!” Vivra. - kjo ishte autorja vlonjate, e mirënjohur brenda dhe jashtë kufijve, VilhelmeVrana Haxhiraj, Akademike &“Mjeshtre e Madhe e Penës”.

Libri studimor “Rrugëtimi filozofik i Prof.Dr.Isuf Luzajt”i shkruar me shumë ngrohtësi nga një shkrimtare me emër, e cila si Kaninjote dhe si Vlonjate ekspozon me fakte Amanetin e Prof.dr.Isuf Luzajt, ku thuhet: “Bijtë e mij,një amanet kam:“Në Kaninë t’ma bëni varr!E dua Shashicën pranë,kodrat, ullinjtë dhe kalanë. Karshi të kemTriport e Protonovë,Karaburun dhe Sazan…

Gjallë nuk më lanë t’i shoh,i vdekur,ndoshta nxjerr mall.”... E më tej vazhdon amaneti që nuk e tret dheu:“

-Këtu eshtrat do të më treten, plagët e zemrës do t’më shërohen,Në baltën e tokës sime, do të prehem e do t’qetohem…Me njerëzit e mi do të çmallem,do të qaj derte,do të qaj halle!”

“Mall, o mall sa më rrëgjove, sa më mpake, sa më helmove, sa më trete, oh,ç’më plake, trup e shpirt m’i zhurite, për një fjalë të ëmbël shqipe ?!

“O mall,që më robërove,në vetmi më torturove,më bëre një me veten…Ndaj do të të nxjerrë dhe do të të shua,j në gji të Qabesë do mbetem!”

Shkrimtarja Vranari (Vivra) kur ngjeu penën për të shkruar për këtë kolos të mendimit filozofik shqiptar bën dhe vlerësimin për Prof.Dr.Luzaj “Jeta dhe vepra akademike e një personaliteti të shquar të kulturës dhe shkencës, i shërben më parë Atdheut të vet.Kur përmasat e tij arrijnë shkallën sipërore të një individualiteti që i kapërxen kufijtë shtetëror, atëherë, Ai nuk i përket më as vetes, as familjes dhe as kombit të tij, por është vlerë e gjithë Botës së Kulturuar. 

Një elitë e tillë është prof.Dr.Isuf Luzaj. Ndërsa sot…Ai mban titullin e lartë dhe të shumëmerituar:“Nder i Kombit”.
Prof.Luzaj mendon dhe ëndërron se në Shqipëri “Ndoshta do të gjëndet një vend bosh dhe një gozhdë, ku të varet kjo medalje, e dhënë nga Presidenti i SHBA-ve antikomunisti Roland Regan!”.

Autorja Vranari përshkruan me nota mjaft prekëse takimin me motrën e profesorit, znj. Rahile Luzaj Caushaj, e cila i dhuroi gjithë botimet e Prof.dr.Isuf Luzajt, duke u shprehur me një dhimbje se “Sot që më erdhe ti moj bijë, në shtëpi më ka ardhur Isufi!...

Nëse mundesh, kujtoma Isufin me penën tënde!...Mjafton që vepra e tij të botohet në Shqipëri dhe me kohë ka për t`u njohur e për t`u studiuar.Ajo bën vlerësimin e origjinës së shkrimtares Vranari, duke i kujtuar se familja Vrana ishte familje fisnike, mes pesë familjeve që themeluan Kaninën.”

Autorja me një mjeshtëri të rallë na nxjerrë në pah filozofinë e Akademik Luzajt, veprat poetike si dhe një personalitet i rrallë në Historiografinë dhe kulturën kombëtare.Edhe vlerësimi i bërë nga Xhevat Beqaraj për librin e zonjës Vranari si “Filozofia e Bukurisë”, se “…u takon arkitektëve të Panteonit të kulturës sonë kombëtare që, mbasi të njihet mirë jeta e korpusi i veprës së tij, Ai, në këtë Panteon do të ketë vendin që meriton. Nderi, më tepër se Atij, i bëhet kulturë shqiptare..Le të shpresojmë.”

Zonja Vranari duke na sjell fakte nga jeta dhe vepra që bota e kulturuar e ka rendit prof.dr. Isuf Luzaj si një nga shtatë filozofët më të mëdhenjtë e shekullit të XX ku ai vetë shprehet tek “Festimi i Yjeve”, bot.2003, si “një libër i mirë dhe i vlefshëm është ai që krijon një dialog me lexonjësin, një komunikim shpirtëror…

Ky dialog që e bën lexonjësin mik, shok e vëlla, e bën këtë të mendojë, të ndiejë, të arsyetojë”.

Prof.Luzaj ka analizuar me vërtetësi dëmet e mëdha që solli komunizmi në Shqipëri: “Dëmet që u sjell popujve komunizmi, nuk janë vetëm krimet, terrori, genocide, verbimi nga deklaratat ateiste, tradhëtia ndaj historisë së imponuar nga të huajt, por shkatërrimi që sjell komunizmi, është demoralizimi, degjenerimi, pluralizmi dhe çoroditja në tru dhe në nerva të individit dhe gjithë shoqërisë, duke sjellë një seri brezash me vlera morale të vdekura…komunizmi nuk është filozofi, por ideologji anti-natyrale, kundër ligjeve të natyrës,e destinuar të falimentojë sepse mbartet prej imagjinatës së sëmurë…”,f.15 .

Prof.Luzaj na ka lënë një mesazh që duhet të jetë si një busull orientimi për sot e nesër “Pavarësisht se cila qeveri drejton, shtetasit, apo qytetarët duhet të respektojnë dhe zbatojnë ligjet, dhe jo ta shohin bardhë e zi, siç ndodh rëndomë sot”,f.16.

Analiza që autorja Vranari i bën librit të prof.Luzaj “Ekzistenca dhe Boshësia” (viti 2000), ku thekson se “Prof.Luzaj me përmasat që mori si filozof, u vetënxorr nga harrimi dhe u vetëshëndrrua në kujtesë, e cila pasuron kulturën dhe ripërtërin historinë e vërtetë.”,f.23.

Profesor Luzaj nuk i ka shpëtuar as trajtimi i Fesë dhe Ateizmit sipas ideve të tij filozofike, kur citon dhe mbështet pikpamjet e Hajnrih Hajne, kur shprehet se:

“Qielli qe krijuar për përdorimin prej njeriut, për të cilin toka nuk premton asgjë”, f.26, ku logjika e çoi Prof.Luzaj në zbërthimin e ekuacionit:
“Ateizmi, sëmundje neurotike e individit, që i tmerruar nga padrejtësitë, ngrihet kundër Zotit”,f.31.Zonja Vranari na sjelll të rejat shkencore, armike të teologjisë në librin “Ekzistenca dhe Boshësia”, ku e vërteta e Zotit gjendet brenda në natyrën e njeriut…me qënë se njeriu është i shënjtë, Dituria e Lartë është trashëgimnia e tij”, f.37.

“Sëmundjet e shekullit tonë”, Isuf Luzaj shpiegon në mënyrë filozofike antikomunizmin e tij, duke paraqitur argumente të forta. Ai shpjegon se ndryshimi apo lidhja mes Historisë Njerëzore dhe Filozofisë së Historisë, duke argumentuar vlerat e saj na ka njohur me lindjen e Filozofisë së Historisë dhe roli i saj në zhvilllimin e qytetërimeve.

Profesor Luzaj në vitin 2000 parashikon që “Ndryshimet për rindërtimin e fuqive shpirtërore në Shqipëri do të fillojnë aty nga viti 2015-2025, pasi të jenë shuar pasionet politike të viteve 1950-1990…Vetëm atëherë kur të ndërtohet kështjella shpirtërore, dashuria e njeriut për çdo njeri, vendi ynë do të ndërtojë demokracinë për të parën herë në historinë tonë kombëtare që nuk e ka parë kurrë gjatë pesë mijëvjeçarëve. 

Ky është vizioni im.Në gabofsha për të keq, Zoti më faltë mëkatin”, f.81.

Tek “Filozofia e bukurisë”, si një teori e Vlerave, ku autori prof.dr.Isuf Luzaj shprehet hapur dhe pa mëdyshje se “Bukuri është të jesh vetvetja”, ku ai na jep konceptin mbi “Përsosmërinë” paraqitur në: forma, trajta, ngjyra, në efektet e dritë-hijeve, të vërtetën, shijen,gjenialitetin, stilin, estetikën, harmoninë, modën, apo artin e të shkruarit. Ai na kujton se Bukuria lidhet me shijet e holla të personit.f.84. Profesori shpjegon se “Gjeniu, është talenti që prodhon i pari krijesën origjinale të ngjitjes së eksatazës, pa vënë fre, rregulla e rregullore, ashtu siç nuk I vihet ligj valës së detit….

Ky është mbinjëriu, tek i cili vepron e arsyeton Mbindërgjegja.,f.84

Autorja Vranari, përmes një skaneri i ka bërë autopsinë veprës së filozofit të madh. Studiuesja Vrana argumenton dhe zbërthen gjithë termat filozofike me shembuj konkret. 

Po ndalem tek çaste termi “Çfarë është komunizmi sipas prof.dr.Isuf Luzajt”…ku ai shprehet se komunizmi është një filozofi antinatyrale e jetës, kundër ligjeve të natyrës, e dënuar të falimentojë, pasi është false se i mungon arsyetimi logjik, është një trill i imagjinatës së sëmurë të utopistëve, f.88.

 Dhe më tej vazhdon se “Qytetërimin nuk e kanë ndërtuar masat proletare, por e kanë krijuar gjenitë individual të pajisur me mbindërgjegje”, f.89.

 Ai vazhdon demaskimin e kësaj fantazme që u end nëpër Evropë, Amerikë, Afrikë e Azi dhe qëndroi këmbëkryq mbi truallin arbëror. “Komunizmi është si një sëmundje mendore, me pasoja të rënda” dhe vazhdon duke cituar Gorbaçovin se, “Komunizmi falimentoi në misionin e tij historik.Nuk kemi sapun në spitale, që të lajnë duart mjekët, nuk kemi bukë në vatër, nuk kemi një buzëqeshje miqësore në popull…” dhe thekson se “punëtori amerikan ka komoditet më të mirë se unë që jam kryetar shteti”f.91.

Profesor Luzaj ndalet edhe në vlerësimin e Leninizmit Profesori e quan: “…një kopje të keqe e këtyre tri teorive:Komunizëm, Marksizëm dhe Engelizëm”, i cili i transformoi në platformë politike, që çuan në gabime, falimentime, krime të llahtarshme dhe të paparashikuara nga sociologët.”f.92. Profesori sqaron se “Historikisht…regjimet totalitare nuk sjellin përparim, mirëqënie ekonomike, politike dhe zhvillime mendore”f.92

Stalinizmin e quan kopjen më të keqe të leninizmit. Ku sipas statistikave që dha Hrushovi në vitet `50, në Rusi kishte 219 kampe përqëndrimi, 40 milion njerëz kryenin punë të detyruar, 8-12 orë punë në ditë, të pa paguar.Numuri i viktimave arrinte ne 90 milion frymë, ku shumicës i ngelën kockat në Siberi.f.93.

Zonja Vranari na sjell në kujtesë diagnozën e komunizmit sipas Luzajt ,si “Kanceri i kuq”f.95 ku jep dhe një këshillë: “Një gjellë që nuk e ke shijuar kurrë, nuk i shkon mendja ta gatuajë se nuk ia njeh shijet” f.96.

Shkrimtarja Vranari me nje mjeshtri të rrallë analizon dhe sjell para lexuesit, “Rindërtimi i Fuqive Shqirtërore”, ku zoti Luzaj shprehet se “Dogmat janë ligje apo rregulla farse si besimi fetar, edhe ideologjitë e diktaturave…ku idetë e këtyre janë mikrobe , bacile e viruse, që verbojnë shikimin e mëndjes, ndryshkin imagjinatën krijuese, duke i shdërruar vëllezërit në armiq të njëri-tjetrit” dhe vazhdon “se dogma sunduese në mesin e shekullit XX-të ka qënë utopia marksiste, e cila ka dëmtuar, shkatërruar shpirtin njerëzor më shumë se gjithë atavikët…” f.99

Në pjesën e dytë të librit shkrimtarja me penenën e saj të kulluar ka udhëtuar dhe ka bërë përpjekje për të hyrë në labirinthet e filozofisë Luziane, duke i dhënë lexuesit fakte dhe interpretime të mahnitshme. Ajo na sjell shkrimtarin e madh Ernest Koliqin, ku u kujton lexuesve origjinën e saj nga Kanina së bashku me Prof.Luzaj, ku Koliqi i madh shkruan “Për Kaninën Perëndia, kur e pa si diell mbi det, tha: Jo, nuk është nga ceveprate mia, këtë mrekulli mbi tokë,dikush tjetër e ka bërë , do ketë qenë një tjetër Zot”.

Vilhelmja na sjell edhe episode nga vdekja e profesorit dhe varimi i tij në Kaninë, më 2 dhjetor 2000,duke kujtuar se nga shpirti i saj dolën fjalët tronditëse: “Mirëmëngjes trishtim, Natën e mirë trishtim.Mirëseerdhe vdekje:Pa trishtim!”.

Ishte pena e saj që krijoi atë poemë, Elegji, me titull”Vdiq poeti, filozof”, ku ka derdhur gjithë talentin e saj artistik për këtë arqitrarë të kulturës, vlonjate, kombëtare shqiptare dhe botërore, ku ajo u kujton lexuesve se “vdiq poeti, vlerë e Kombit, mendimtari…., gjuhëtar e filozof…shtegtari vetmitar….profesor në SHBA.”

Autorja na jep një pasqyrë të aktivitetit të prof.Luzaj,nga lindja në Kaninë më 21 shkurt 1913 deri sa vdiq më 2 dhjetor 2000.Ajo na jep arsimimin e tij, në Kaninë të Vlorës, në gjimnazin e Shkodrës, në liceun “Louis Le Grand” në Francë, diplomimi për letërsi,Master Edukimi në Filozofi, doktor në letërsinë spanjolle dhe frënge në Sorbonë, ku vite më vonë do mbronte doktoraturën “Mbi Pellazgjinë” prof.dr.Arief Matheu me origjinë nga Mati. Profesor Luzaj ishte nje poliglot. 

Ai zotëronte në mënyrë të shkëlqyer greqishten, latinishten, italishten, persishten, frengjishten, anglishten, spanjishten etj, pra ishte një eurdit i madh si Petro Zheji e Spiro Konda…

Autorja na sjelll kontributin e vlerësimin e prof.Luzajt, nga parlamente, qeveri dhe universitete të ndryshme në mbarë botën Ajo është vlerësuar me Medalje Ari nga Parlamenti i Argjentinës, Luftëtar për Paqe në Francë, medaljen si “Profesor i Amerikës” nga Presideti Ronald Regan, Profesor i Merituar nga Presidenti Bill Klinton,Shef I Katedrës së Filozofisë në universitetin Iliona, në SHBA. Sot ai mban titullin e lartë “Nder i Kombit Shqiptar”.
Vlerësimet për këtë personalitet nuk kanë të mbaruar, ai ka dhjetëra medalje nga universitete, parlamente dhe institucione ndërkombëtare, ku veçohet krenaria për origjinën e tij shqiptare, të cilën ai nuk e mohoi kurrë, por e nxirte ne pah, duke na kujtuar edhe sot prof.dhe akademikun francez Arief Matheu.

Ai ishte i palodhur në studimet e tij. Ai la pas një thesar me 120 vepra letrare, filozofike, historio-grafike dhe sociale,ku në shqip janë botuar vetëm 1/12, punime në historiografi dhe në filozofi dhe sot bota shkencore e radhit si një nga kolosët më të mëdhenjë të Filozofisë të shekullit XX-të.

Në librin xtudimor “Rrugëtimi Filozofik i Prof.Dr. Isuf Luzajt” të shkrimtares Vranari dalin vlera të mëdha artistike, një gjuhë e pasur dhe nje fjalor i zgjedhur me shumë kujdes, një vepër, një studim shumë plansh që ajo di ta vendosë në hapësirë e kohë, duke na e sjellë professor Luzaj në çdo vatër shqiptare, patriot, të mençur dhe filozof e poet të madh. 

Zonjë Vranari na ka sjellë intervistën e plotë në Çikago të SHBA-së ,nga gazetari kosovar Vehbi Bajrami, Drejtor I Gazetës Iliria, Në-ChIGAGO-ILLINOIS, botuar me rastin e 100 vjetorit të lindjes së professor Luzaj, ku kjo intervistë nga poeti Xhevair Spahiu është konsideruar si “një minierë e virgjër përtej Oqeanit”, ndërsa shkrimtarja Vranari këtë intervistë të prof.Luzaj e quan” shumë modeste lidhur me formimin e tij akademik dhe filozofik …

”Unë do të shtoja se ai rrezaton për çdo zemër shqiptare, që kërkon bashkimin kombëtar, një ëndërr e gjithë brezave, që luftuan dhe kontribuan për këtë komb të coptuar padrejtësisht nga Fuqitë e Mëdha të kohës.

Libri i shkrimtares Vranari të bën të mendosh për sot dhe për të ardhmen e brezave shqiptarë, është një libër studimor me vlera të rralla, që do i bënte nder çdo shqiptari ta kishte si udhërrëfyes në jetën e përditshme, duke kujtuar sakrificat e paraardhesve tanë për ti dhënë dritë Shqipërisë, duke dhënë gjithçka. 

Sot Shqipëria ndodhet në prag të antarësimit në Bashkimin Europian , ku është detyrë e secilt prej nesh që të shikojë para , por pa haruar asnjëherë rrugën që kemi përshkruar me lumenj gjaku.

Urime shkrimtares Vranari, që me penën e saj, hodhi dritë mbi një personalitet ,që për 50 vjet diktatura komuniste i mohoi vlerat si shumë studiuesve të tjerë, si Koliqi, Fishta, Trebeshina, Zheji, Kondo, Matheu, etj.

Besoj se ka ardhur koha që vepra e professor Luzaj të botohet e plotë si dhe të ngrihet një muze për nder të këtij titani të mendimit filozofik shqiptar.Faleminderit zonja Vranari mër studimin e bërë dhe marr guximin t`ju quajë pa ndrojtje një Dora Distria e kohës modern. Urime dhe në vepra të tjera.

Nga docent Odise Çaçi

Vlorë, më 21 shkurt 2019

Piro Çelohoxhaj Komunizmin tani mbetet ta provojne edhe gjallesat jo njerzore, por nese nuhatin pervojne e komunizmit njerzor , me siguri kjo fjale mbetet nje atavizem. 

Isuf Luzi, sipas opinioneve popullore ka qene personalitet i dijes humane dhe si i tille meriton edhe me teper vlersim.

 Nuk e di nese ka nje historik publik per KANINEN, por une nuk e kam nje te tille. Me siguri Kanina ka fole per bijet e saj te gjithandejnjohur pa anshmeri dhe nuk do pushoje se foluri, ashtu si DORA D`ISTRIA qe cileson historiani i nderuar Z. ODISE CACI

Beqir Kashuri Histori e panjohur per nje Personalitet kaq te madh sa qenka Prof Dr Isuf Luzaj ?!

 Te lumte DOC Odisea

më 21 shkurt 2019

Plagët e dhunimeve seksuale gjatë luftës në Kosovë

Valerie Plesch

Mijëra gra u përdhunuan në Kosovë, ndërsa forcat serbe dhe etnike shqiptare luftuan për kontrollin e territorit dy dekada më parë.

Forcat e udhëheqësit serb Slobodan Milosheviq e përdornin përdhunimin si një mjet lufte – qëllimi i tyre ishte të shkatërronin nderin dhe identitetin e shqiptarëve, sipas studiuesve dhe aktivistëve. Është një strategji që ka funksionuar.

Edhe pse Kosova përfundimisht shpalli pavarësinë nga Serbia, lufta nuk mbaron për këto të mbijetuara që ende vuajnë në heshtje.

Turpi dhe stigma në shoqërinë konservatore të Kosovës parandalojnë të mbijetuarit e dhunës seksuale të flasin për sulmet. Shpesh ata mbështeten në mjekë dhe këshilltarë nga pak OJQ të Kosovës që punojnë në këtë fushë për të treguar historitë e tyre, në një përpjekje për të shëruar dhe për të ecur përpara me jetën e tyre. Disa, pasi kanë besuar në bashkëshortët e tyre, kanë rënë dakord të qëndrojnë të qetë; të tjerët mendojnë se nuk mund t’i ndajnë historitë e tyre edhe me të dashurit e tyre.

E diela e 24 marsit shënoi 20 vjetorin e fillimit të fushatës bombarduese 78-ditore të NATO-s për të hequr forcat e Millosheviqit nga Kosova. Shumica e krimeve të luftës – përfshirë përdhunimet – ndodhën midis marsit dhe qershorit të vitit 1999, pasi forcat serbe u hakmorën kundër popullatës shqiptare etnike në Kosovë. Burrat ishin gjithashtu subjekt i dhunës seksuale. Deri më sot, asnjë individ nuk është burgosur për përdhunim të kryer gjatë luftës.

Një 36 vjeçare u përdhunua gjatë kohës së luftës në pyll afër shtëpisë ku ajo u rrit në rajonin e Drenicës në Kosovën qendrore. Kjo e mbijetuar ishte 16 vjeçe kur u përdhunua nga tetë policë serbë në bodrumin e shtëpisë së një të afërmi në prill të vitit 1999. Pas përfundimit të luftës, kur ishte 17 vjeçe, ajo u martua me një burrë shumë më të vjetër se ajo. Burrin ia gjetën prindërit e saj, me shpresë se martesa do të lehtësonte vuajtjen e saj. Por kjo nuk e bëri.

Ajo ishte me padurim duke pritur lajme për statusin e aplikimit të saj për një pension të ri qeveritar të ofruar për të mbijetuarit e dhunës seksuale nga lufta. Pensioni i ri qeveritar prej 230 euro në muaj për pjesën tjetër të jetës së tyre (që është mesatarisht për pagën e një gruaje në vend), është pranuar mirë nga të mbijetuarit që jetojnë në varfëri të thellë dhe izolim.

Për t’u kualifikuar, ata duhet të japin detaje të sulmeve ndaj të tyre në një proces të gjatë aplikimi që kërkon prova për përdhunim, duke përfshirë shënimet mjekësore, shënimet e terapisë dhe dëshmitë e dëshmitarëve.

Është një proces i lodhshëm dhe i tmerrshëm për të mbijetuarit që ata duhet të përballen nëse dëshirojnë të njihen ligjërisht si një viktimë civile e luftës. Dhe madje edhe atëherë, jo të gjitha aplikacionet miratohen nga komisioni i verifikimit të Qeverisë. Që nga janari, 119 nga 911 kërkesa janë refuzuar dhe 190 janë aprovuar. Vetëm ata që u përdhunuan ndërmjet 27 shkurtit 1998 dhe 20 qershorit 1999, kanë të drejtë të aplikojnë për pension.

Në shkurt, kjo e mbijetuar mori lajmin se ajo do ta bënte atë përmes procesit të aplikimit, pothuajse një vit pas paraqitjes së kërkesës së saj.

“Është pothuajse si një ëndërr për mua. Nëse është, nuk dua të zgjohem. Unë kurrë nuk jam ndjerë më mirë. Edhe pse kurrë nuk mund ta harroj atë që unë [kalova] në atë kohë. Ky është një lajm i mirë dhe kjo do të na ndihmojë, sidomos fëmijët e mi”.

Sanije Salihu mban një foto të vajzës së saj, Vjollcës, e cila u përdhunua dhe u torturua gjatë luftës. Vjollca u zhduk një natë në vitin 1998 në qytetin e saj të Gjakovës në Kosovën perëndimore dhe u desh javë që nëna e saj të kuptonte se vajza e saj ishte dërguar në një spital në kryeqytetin serb, Beograd. Sanija e solli vajzën e saj të paralizuar në Kosovë dhe kujdesej për të derisa Vjollca vdiq nga plagët e saj, duke përfshirë një kordë kurrizore të dëmtuar, më 2006. Më poshtë, Sanija mban një fotografi të vajzës së saj para luftës.

Dy motra që u përdhunuan në të njëjtën kohë gjatë luftës i mbajnë dorën njëra-tjetrës. Ato nuk kërkuan këshilla nga ndonjë OJQ dhe nuk i kanë thënë askujt për përdhunimin përveç burrave të tyre. Ndjenjat e turpit dhe stigmës parandalojnë shumë të mbijetuara që të mos flasin për sulmet e tyre, me frikën se reputacioni do t’iu shkatërrohej. Në disa raste, gratë dhe vajzat janë përjashtuar nga shtëpitë e tyre pasi familjet e kanë zbuluar se ato janë të përdhunuara.

Një e mbijetuar mban dorën e vajzës së saj adoleshente. Kjo e mbijetuar vendosi të tregojë historinë me vajzën e saj disa vjet më parë, pasi ajo nuk mund të mbajë më dhimbjen e mbajtjes sekret të përdhunimit.

Luli (emri i tij jo i vërtetë) është një burrë i mbijetuar i përdhunimit. Ai ka marrë trajtim dhe këshillim nga Qendra Kosovare për Rehabilitimin e Viktimave të Torturës në Prishtinë, ku edhe është fotografuar. Kjo OJQ është një nga katër në Kosovë që ndihmon të mbijetuarit e dhunës seksuale. Ai u përdhunua nga policët serbë kur ishte 21 vjeç. Pas përdhunimit, kur u kthye i gjakosur dhe i plagosur, ai i tha babait të tij se çfarë kishte ndodhur.

Përgjigja e babait të tij ishte: Nuk mund t’i them askujt, sepse nderi i familjes do të humbasë dhe ne do të duhet të largohemi nga ky vend. Luli u martua dhe pas disa vjetësh me gruan e tij, ai vendosi të tregonte historinë e tij me të. Ajo e la atë të nesërmen. Ai është rimartuar dhe ende nuk ia ka zbuluar të kaluarën e tij gruas së tij të dytë. Luli aplikoi gjithashtu për pensionin e ri qeveritar për të mbijetuarit, edhe pse e bëri këtë në fshehtësi.

Vasfije Krasniqi Goodman është e mbijetuara e parë e dhunës seksuale nga lufta e Kosovës, e cila ndau historinë e saj në televizion pa fshehur identitetin e saj. Tetorin e kaluar, ajo i tregoi një audience në Prishtinë se çfarë ndodhi me të gati 20 vjet më parë kur ajo u rrëmbye dhe u përdhunua nga një oficer i policisë serbe kur ishte vetëm 16 vjeç.

Biseda e saj u transmetua në nivel kombëtar në transmetuesin publik të Kosovës. Goodman tani jeton në Teksas me familjen dhe u kthye në atdheun e saj për të ndarë historinë e saj. Ajo vazhdon të tregojë historinë e saj rreth botës si pjesë e “Be My Voice”, një fushatë e nisur qershorin e kaluar në Ditën Ndërkombëtare për Eliminimin e Dhunës ndaj Grave nga Qendra Kosovare për Rehabilitimin e Viktimave të Torturës. Qëllimi i fushatës është ngritja e vetëdijes për luftimin e paragjykimeve dhe reduktimin e stigmës për të mbijetuarit e dhunës seksuale nga lufta. Goodman shpesh ndan një platformë me të mbijetuarit e tjerë të dhunës seksuale nga konflikte të ndryshme në mbarë botën.

Një e mbijetuar qëndron pranë dritares në shtëpinë e saj në një fshat në Kosovën perëndimore, pranë kufirit me Shqipërinë.

Presidentja e parë grua e Kosovës, Atifete Jahjaga, mban duart me një të mbijetuar të përdhunimit gjatë kohës së luftës gjatë një vizite në zyrën e OJQ-së Medica Gjakova në Prishtinë.

Mandati i Jahjagës, i cili përfundoi në 2016, ishte kyç në avancimin e njohjes së të mbijetuarave të dhunës seksuale si viktima civile të luftës, duke kërkuar më shumë mbështetje nga Qeveria dhe shoqëria. Sot, ajo vazhdon të mbështesë të mbijetuarit duke ndarë historitë e tyre në mbarë botën.

Të mbijetuarit marrin pjesë në një sesion të terapisë grupore me këshilltarët nga Medica Gjakova. Në shumë raste, të mbijetuarit duhet të udhëtojnë nga fshatrat e tyre të largëta në fshehtësi për të marrë terapi dhe për t’u takuar me të mbijetuarit e tjerë.

Autorja e këtij shkrimi, Valerie Plesch është gazetare e pavarur amerikane dhe fotografe e dokumentarëve e cila është e fokusuar në çështjet ndërkombëtare në vendet pas konfliktit dhe ato në tranzicion.

https://klankosova.tv/kolumne/plaget-e-dhunimeve-seksuale-gjate-luftes-ne-kosove-111/

Etiketime fyese dhe të pavërteta të vrazhda të Elez Biberajt

NJË PËRGJIGJE PËR ELEZ BIBERAJN

I dashur Elez,

E kam lexuar jo pa keqardhje, fjalën Tuaj në ceremoninë e përvjetorit të 110-të të gazetës “Dielli”. Konsiderata personale për Ju, e lidhur me historinë e një marrëdhënieje të posaçme në distancë, krijuar tash e thuajse 30 vjet më parë, në momentet e lavdishme të Zërit shqiptar të Amerikës, ma imponon që t’Ju drejtohem publikisht.

E gjej për të ardhur keq gjuhën e përdorur prej Jush lidhur me qeverisjen time. Aspak jo pse Ju jeni kritik për të. Por sepse, në shtjellën Tuaj ka më shumë etiketime fyese e të pavërteta të vrazhda, se sa argumenta e fakte burimore.

Duke iu referuar shembullit “të disa udhëheqësve të tjerë europiano-lindore”, Ju thoni ndër të tjera se, “Rama është bërë dukshëm më i korruptuar”! Nuk po merrem këtu me etiketimet e tjera. Fundja ato janë opinione dhe është e drejta Juaj të mendoni, se unë qenkam bërë “më autoritar, më arrogant dhe më jo transparent”.

Por desha t’Ju pyes zoti Elez, a e dini Ju se “i korruptuar” është akuzë ligjërisht e rëndë e jo opinion dhe a keni Ju ndonjë provë për ta mbështetur këtë akuzë?!

Natyrisht kjo është një pyetje retorike. Sepse deri më sot, askush nuk ka sjellë dot asnjë provë, për ta mbështetur etiketimin e rëndë “i korruptuar”, lëshuar rëndom në adresën time nga palë e individë të angazhuar publikisht, në fushata a në maskarada të shumta kundër meje. Por personi im ka lidhje me këtë etiketë, aq sa ç’ka lidhje kjo lloj gjuhe me gazetarinë e vërtetë!

Më tej, sipas Jush, unë paskam “ngushtuar hapësirën publike, minuar institucionet e pavarura, mbushur gjyqësorin me besnikë nën maskën e reformave”! Ama për çudinë më të madhe, tërë këto thagma i paska zbuluar vetëm opozita, disa media online pranë saj dhe disa të vetëdeklaruar analistë – të cilëve Ju i bashkoheni, duke përsëritur akuzat e tyre një për një dhe me të njëjtën vrazhdësi.

Unë në fakt zoti Elez, e pranoj dhe e pranoj me krenari, se kam minuar një sistem të tërë të kalbur e të korruptuar drejtësie! E kam bërë hapur dhe vendosmërisht, duke marrë përsipër çdo risk e kosto të mundshme politike dhe jo nën maskën e një reforme, po përmes pikërisht Reformës në Drejtësi. E cila është mbështetur dhe vazhdon të mbështetet pa asnjë ekuivok, qysh prej ditës së parë, nga çdo partner ndërkombëtar i Shqipërisë. Madje konsiderohet prej tyre një model për t’u shtrirë në të gjithë rajonin tonë.

A e dini Ju se partnerët tanë amerikanë dhe europianë e mbikëqyrin këtë reformë në çdo hap edhe përmes një Operacioni Ndërkombëtar të Monitorimit?!

Padyshim edhe kjo është një pyetje retorike. Sepse s’ka se si Ju të mos e dini se deri më sot, ata nuk kanë konstatuar asnjë minim apo cenim institucionesh të pavarura dhe asnjë ndërhyrje nga ekzekutivi për të futur besnikë në gjyqësor. Përkundrazi, ata e konsiderojnë procesin e pastrimit të gjyqësorit jo vetëm të suksesshëm deri këtu, po një garanci për pavarësinë e për besueshmërinë e institucioneve që po ndërtojmë nga themelet, pas dekadash kalbëzimi e rrënimi të tyre.

Është befasuese që Ju të flisni për gjyqësor të mbushur me besnikë, sepse e vërteta është që kaq larg s’ka shkuar askush, as brenda vetë oborrit opozitar, përveç Dr.Berishës! Dhe jo se është ndonjë mëkat i paamnistueshëm, që dikush të përsërisë fjalët e zotit Sali për të shprehur një opinion të ngjashëm, po unë besoj se është e pajustifikueshme për një gazetar apo një drejtues tribune mediatike, që një akuzë kaq shembullore në pavërtetësinë e saj, t’ia përcjellë audiencës si fakt mbi qeverisjen e këtij vendi.

Ju thoni se unë paskam “refuzuar të dënoj rastet e shumta skandaloze për korrupsionin, përfshirë publikimin e përgjimeve” për blerje votash! Madje u paskam “ofruar pandëshkueshmëri zyrtarëve të lartë edhe përkundër të dhënave të qarta për korrupsion dhe bashkëpunim me grupe të krimit të organizuar dhe trafikëve të drogave”.

Pyetja retorike në këtë rast mund të keqkuptohej, prandaj edhe s’po e bëj! Por dua t’Ju kujtoj, se siç Ju nuk jeni as prokuror e as gjykatës, edhe pse në këtë rast keni marrë përsipër ta luani këtë rol, as unë nuk jam prokuror apo gjykatës dhe s’kam ndërmend ta marr përsipër një rol të tillë. Kështu që s’kam as se si dënoj njerëz për çfarëdoqoftë, as se si refuzoj të dënoj kënd. Këtë detyrë e ka drejtësia dhe duhet ta bëjë vetëm ajo. Prandaj edhe Ju s’mund të tregoni dot një rast të vetëm, kur unë apo qeveria ime të kemi ofruar qoftë edhe mbrojtje verbale nga drejtësia për këdoqoftë, se pandëshkueshmëri siç bënte rregullisht paraardhësi im dhe qeveria e tij, jo e jo.

Nga ana tjetër, e keni përmendur edhe Zërin e Amerikës, duke thënë se qenka sulmuar në mënyrë befasuese nga unë. Ju siguroj se ato çka Ju quani sulme befasuese, kanë qenë thjesht shprehjet e sinqerta të befasisë sime, për faktin e pazakonshëm se një tribunë e respektuar, me standarde të mira profesionale si VOA, ra nën nivelin e standardeve të veta në dy raste konkrete.

VOA nuk respektoi për fat të keq, asnjë parim profesional në rastin e transmetimit të një përgjimi të nxjerrë nga një dosje hetimore, me një koment të vetin kriminalizues pa asnjë bazë faktike më shumë se sa vetë përgjimi (i cili siç e dini, nuk përbën provë në vetvete, në asnjë gjykatë të botës). Ndërsa në rastin tjetër VOA dezinformoi, duke bërë një mishmash e duke përfshirë persona pa lidhje në “aktakuzën” e vet dhe ende më keq, duke refuzuar publikimin e sqarimit të ministres së drejtësisë, e cila me fakte lehtësisht të verifikueshme mbi punësimet në sistemin tonë penitenciar, e hodhi poshtë “aktakuzën”. Si një gazetar e drejtues me shumë përvojë në botën e medias, Ju duhet ta dini se gjysmë të vërtetat e servirura si zbulime, janë edhe gënjeshtrat më të mëdha publike.

Ju gaboni krejt kur thoni se sot shqiptarët “duhet të mbështeten tek mediat ndërkombëtare, përfshirë Zërin e Amerikës, për mbulimin e çështjeve të ndjeshme”. E vërteta është se në asnjë rast këto vitet e fundit, shqiptarët s’e kanë mësuar një çështje të ndjeshme nga mediat ndërkombëtare apo nga Zëri i Amerikës, përpara se sa ta kenë lexuar e dëgjuar të komentohet gjerësisht në mediat e vendit.

Ju i quani kërcënuese reagimet e mia ndaj “kazanit” (s’kam gjetur dot një fjalë më të përshtatshme në shqip, për të karakterizuar mallin fake news) edhe pse ato janë “mesazhe dashurie”, krahasuar me sharjet brutale e shantazhet nominale të gazetarëve jo shumë vite më parë – atëherë kur kryeministri i Shqipërisë e quante bash gazetën New York Times “një letër higjenike”! Asnjëherë si apo sa sot, nuk është sharë e baltosur në liri të plotë qeveria e personalisht kryeministri, pa i hyrë gjemb në këmbë askujt, as si person e as si organ mediatik i çfarëdo lloji. Kështu që pa asnjë merak për lirinë e shtypit në këtë vend zoti Elez, sepse kërcënuesit e vërtetë të saj nuk janë më në pushtet. Me mua, kadrinjve mund t’u hasë sharra në gozhdë kur replikoj, po kurrë s’u has mishi në shkop a veshi në baltë kur konsumojnë shpifje e sharje në mexhelisin mediatik, sikur të konsumonin raki e djathë në pijetoren e fshatit.

Sa për sfidën e vazhdueshme që unë i paskam bërë “vetë parimit të shtypit të pavarur” duke krijuar median time televizive në internet ERTV, më duhet t’ju them se ishte një pasazh që më bëri për të qeshur.

Me shpresën se gjithë sa më lart do t’i prisni si gjithnjë i buzëqeshur, Ju lutem i nderuari mik të pranoni bashkë me konsideratën time të patrazuar, edhe urimet e mia më të sinqerta për shëndet e punë të mbarë.



Edi

****

Dr.sc.Elez Biberaj

Edi Rama është bërë më autoritar, më i korruptuar dhe më arrogant



Pas fitores me një shumicë dërmuese në zgjedhjet e vitit 2017, Kryeministri Edi Rama qeveris i pasfiduar. Por sundimi i tij është dëmtuar nga qeverisja e dobët, korrupsioni i përhapur thellë, keqadministrimi ekonomik dhe stili i tij i udhëheqjes ka krijuar shumë kundërshtarë.

Siç ka ndodhur edhe me disa udhëheqës të tjerë europiano-lindorë, Rama është bërë dukshëm më autoritar, më i korruptuar, më arrogant dhe më pak transparent. Ai është përpjekur ta forcojë pushtetin e tij në maksimum, duke ngushtuar hapësirën publike, duke minuar institucionet e pavarura, duke e mbushur gjyqësorin me besnikë, nën maskën e reformave dhe duke margjinalizuar opozitën. Rama ka krijuar një model qeverisjeje që bazohet tek kleptokracia, duke dhënë pa tenderë, kontrata me vlerë qindra milionë dollarëshe për kompanitë pranë qeverisë. Marrëdhëniet klienteliste mes zyrtarëve qeveritarë dhe biznesmenëve të njohur kanë deformuar procesin vendimmarrës të qeverisë, duke shkelur rregullat bazë të lojës, duke prishur konkurrencën në treg dhe duke u hequr qytetarëve të zakonshëm çdo mjet përmes së cilit ata do të mund të ndikonin në sjelljen e ndryshimeve.

Shtypi është bërë më pak i lirë dhe i pavarur. Kryeministri ka sfiduar në mënyrë të vazhdueshme vetë parimin e një shtypi të pavarur, duke krijuar median e tij televizive në internet, ERTV. Ai i ka goditur në mënyrë të vazhdueshme mediat, duke përdorur një retorikë gjithnjë e më agresive dhe kërcënuese dhe duke i karakterizuar ato si “kazan.” Sulmet e tij të fundit ndaj Zërit të Amerikës pas transmetimit të një raporti mbi bashkëpunimin mes zyrtarëve të Partisë Socialiste dhe grupeve të krimit të organizuar gjatë zgjedhjeve të vitit 2017, ishin jashtëzakonisht befasuese në ashpërsinë e tyre.

Shumë gazetarë, të pambrojtur ndaj trysnisë politike dhe ekonomike, praktikojnë auto-censurën dhe shmangin mbulimin e temave tabu. Është shqetësuese që në vitin 2019, shqiptarët duhet të mbështeten tek mediat ndërkombëtare, përfshirë Zërin e Amerikës, për mbulimin e çështjeve të ndjeshme.

Rama ka refuzuar të dënojë rastet e shumta skandaloze për korrupsionin, përfshirë publikimin e përgjimeve që tregojnë lidhjet e zyrtarëve të lartë socialistë me grupe të krimit të organizuar në blerjen e votave gjatë zgjedhjeve të vitit 2017. Pa as më të voglin shqetësim, ai u ka ofruar pandëshkueshmëri zyrtarëve të lartë edhe përkundër të dhënave të qarta për korrupsion dhe bashkëpunim me grupet të krimit të organizuar dhe trafikantë të drogave.

Raporti i Departamentit të Shtetit për Strategjinë e Kontrollit Ndërkombëtar të Narkotikëve për vitin 2019, botuar në mars, e identifikon Shqipërinë si një vend tranzit kyç për shpërndarjen e narkotikëve dhe “një bazë operacionesh për organizatat e krimit të organizuar që veprojnë në Shtetet e Bashkuara, Evropë, Lindjen e Mesme dhe Amerikën e Jugut.

Raporti e rendit Shqipërinë si një vend ku kryhet pastrim i madh parash duke shtuar se “korrupsioni zyrtar është i përhapur dhe ushqen një mjedis në të cilin trafikantët e drogës përgjithësisht janë në gjendje të veprojnë pa u ndëshkuar”. Raporti i Departamentit të Shtetit vë në dukje se reformat e drejtësisë janë dëmtuar nga “korrupsioni i përhapur”.

Në këtë kontekst, opozita e drejtuar nga Partia Demokratike vendosi në muajin shkurt (2019) të largohej nga parlamenti. Ky hap i paprecedentë e futi Shqipërinë në një gjendje tensionesh të shtuara, që rrezikon shpërthimin e dhunës, shkatërrimin e qeverisjes dhe shtyrjen e integrimit në BE. Rama nuk i ka pranuar kërkesat e udhëheqësit të Partisë Demokratike Lulzim Basha për të dhënë dorëheqjen dhe për të krijuar një qeveri teknike, duke i cilësuar ato si thjesht përpjekje për të marrë pushtetin në tavolinë. Me gjithë urgjencën e situatës, Kryeministri nuk ka bërë përpjekje serioze për të hyrë në dialog me opozitën.



*



Elez Biberaj është drejtor për Euroazinë në “Zërin e Amerikës”. Ky fjalim është mbajtur në ceremoninë e 110 vjetorit të gazetës “Dielli”.

Është ndarë nga jeta, Idriz Mujë Gërvalla

Është ndarë nga jeta veprimtari i çështjes kombëtare,avokati nga Duboviku i Deçanit  Idriz Mujë Gërvalla. Me organizim të komunës së Deçanit, nesër me 24.04.2019 (e mërkure) mbahet mbledhje komemorative në orë 11:00, në Sallën e Asamblesë komunale.

Ambasadori ynë në Britani: Pse e kritikova autoren e “Fifty Shades”?

Një debat mes autores së librit “Fifty Shades of Gray” E.L James dhe ambasadorit tonë në Britaninë e Madhe zoti Qirjako Qirko ka qenë në qendër të mediave britanike ditët e fundit. Shkas është bërë libri titulluar “The Mister”, që është një vazhdimësi e librit të saj të parë ” Fifty Shades of Gray”.

Gjatë një lidhjeje telefonike për ” Wake Up”, ambasadori ynë në Britani tha se, reagimi i tij erdhi pasi mësoi se ky libër i portretizon shqiptarët si kriminele dhe shoqërinë shqiptare si të prapambetur duke cënuar kështu imazhin tonë.

U dëbua nga çmimet Oscar, Polanski padit Akademinë

Roman Polanski ka paditur Akademinë e Shkencave dhe Arteve Vizive pasi u dëbua nga organizata. Regjisori i filmit “Pianisti” u dëbua nga organi i Oscar-it bashkë me Bill Cosbin në maj të vitit të shkuar.

Një avokat i regjisorit në arrati thotë se ai është dëbuar pa paralajmërim dhe pa patur shansin të japë shpjegime.

Akademia tha në një deklaratë se dëbimi i fituesit të çmimit Oscar ishte i drejtë dhe se nuk do të ketë një përmbysje të tij. Polanski ka pranuar se ka kryer marrëdhënie seksuale të paligjshme me një 13-vjeçare në 1977, rast pas të cilit kreu 41 ditë burg dhe u largua nga SHBA për shkak të frikës se marrëveshja për pranimin e fajit nuk do ta mbronte atë.

Avokati i Polanskit, Harland Braun, e paraqiti padinë në Gjykatën e Lartë të Los Anxhelosit, javën e shkuar. Dëbimi i Polanskit dhe i Bill Cosbit, sipas Akademisë, është bërë në pajtim me standartet e sjelljes së organizatës. Në kohën e dëbimit të Polanskit nga Akademia pati madje shumë nga ata që pyetën përse iu deshën Hollivudit më shumë se 40 vite për të vendosur që përdhunimi i një 13-vjeçareje ishte akt që binte ndesh me vlerat e saj për respektin e dinjitetit njerëzor.

Polanski ka shtetësi franceze dhe polake dhe i ka shpëtuar disa përpjekjeve për ekstradim në SHBA. Franca, ku ai jeton, nuk i ekstradon qytetarët e saj. Edhe një gjykatë polake refuzoi një kërkesë amerikane për ekstradim kur ai po filmonte në Krakovë, në vitin 2015.

“Hirushja” shqiptare. “The Mister”, libri që portretizon negativisht shqiptarët

  

Gjashtë vjet pas botimit të “50 hije të Gray”, E.L. James hedh në treg librin e saj të fundit “The Mister”.

Ajo ka pushtuar faqet e para të gazetave më prestigjioze, jo vetëm britanike. “The Sunday Telegraph”, “The Neë York Times”, “Daily Mail” etj. shkruajnë për historinë e saj të re të dashurisë tek “The Mister”, një histori mes një aristokrati të pasur sharmant britanik dhe shërbyeses shqiptare të shtëpisë së tij.

E.L. James njihet për faktin që në krijimet e saj figurat femërore janë të nënshtruara me disbalancë të theksuar ekonomike nga partnerët që ato dashurojnë.

Por, në ndryshim nga trilogjia e hijeve, këtu nuk kemi dhomë të kuqe dhe mazokizëm.

E.L. James arrin deri aty sa e portretizon pastruesen shqiptare Alessia Demachi si një vajzë që nuk di çfarë është një telefon i zgjuar apo një kartë krediti. Ajo është viktimë e trafikut njerëzor duke krijuar edhe një herë imazhin e keq që kanë shqiptarët nëpër botë.

Ndaj kritikave të saj për librin e ri “The Mister” i është shtuar edhe ambasadori shqiptar në Mbretërinë e Bashkuar, Qirjako Qirko.

Ai u shpreh për britaniken “The Sunday Telegraph” që libri i E.L. James është plotësisht jorealist sa i përket përshkrimit të Shqipërisë dhe të shqiptares Alessia.

Ai thekson se ndihet keq sa i përket perceptimit dhe imazhit që krijohet për shqiptarët. “Ata janë njerëzit më të mirë që ju mund të takoni”, thekson Qirko.

Nga ana tjetër, E.L. James është shprehur se ka udhëtuar në Shqipëri disa herë për ta njohur si vend. Ka blerë një fjalor të gjuhës shqipe si dhe disa libra që rrëfejnë zakonet dhe kodin tonë kanunor.

Kur James botoi “50 Shades of Gray” nuk e mendoi kurrë se libri i saj do të shiste më shumë se 150 milionë kopje në mbarë botën, do të përkthehej në 50 gjuhë, përfshi dhe atë arabe dhe do të adaptohej për një film me tre seri që fitoi më shumë se 1 miliard dollarë në total.

Me “The Mister”, Hollivudi mund të ngacmohet për një film tjetër me hirushen e kohëve moderne, por kjo hirushe është një pastruese shqiptare e mahnitur nga padroni i saj sharmant britanik.