Filmi “A Syrian Love Story” i Sean McAllisterit i trajton të mirat dhe të këqijat e një çifti të shtrënguar të ikë në Evropë

Kinemaja e pangarkuar me nocionet e krijimit të njëfarë baraspeshe të vetimponuar shpesh ka pasur ndikim më të madh në përshkrimin e shkatërrimeve të shkaktuara nga konflikti sirian sesa mbulimet dhe transmetimet e përpikta mediale.


Filmi “A Syrian Love Story” i Sean McAllisterit i trajton të mirat dhe të këqijat e një çifti të shtrënguar të ikë në Evropë; “City of Ghosts” i Matthew Heinemanit e pasqyron zymtësinë e agonisë së qytetarëve-gazetarë që përpiqen ta përçojnë lajmin gjetkë, në botë. Këta filma e kanë arritur efektin e fuqishëm përmes njëfarë ndërgjegjësimi për distancën, qoftë midis regjisorit dhe subjektit apo subjektit dhe atdheut.

Karakterizuar si një letër e nënës për të bijën e saj dhe i hapur me pamjet e një sulmi ajror, ashtu siç përjetohet prej atyre brenda zonës së cakut, filmi i jashtëzakonshëm “For Sama” (Për Saman) na teleporton mu në vlugun e zhvillimeve, qysh prej fillimit, transmeton Koha Ditore.

Filmi i ngjason një videoxhirimi amator të bërë prej një zone të goditur nga bombardimi. Është Waad al-Kateab ajo që e kap kamerën në dorë më 2012 për t’i dokumentuar protestat e kolegëve të saj studentë kundër presidentit, Bashar al-Assad.

Ajo vazhdon të filmojë teksa Halepi bie nën rrethim, nuk e ndal as kur gjërat bëhen më keq dhe e xhiron edhe afrimin e saj emocional me një mjek, Hamzan, dhe lindjen e fëmijës së saj të parë, Sama.

Këto vinjeta, të palosura pastaj nga regjisori britanik, Edward Watts, përbëjnë produksionin më imponues filmik deri më tani mbi këtë zonë konflikti pasqyruar përmes jetës së përditshme: Të nënës së re që mundohet me mish e shpirt ta vërë në gjumë foshnjën e saj nën zhurmën tmerruese të bombave në shpërthim; të pasigurisë që e prodhon ndjesia kur i sheh miqtë tek qëllohen për vdekje dhe e lagjes që shoshitet nga predhat.

Shkrimtari i njohur shqiptar, Ismail Kadare ka rrëfyer për jetën dhe krijimtarinë e tij në një intervistë.

Rrëfimi i gjatë i Kadaresë: Ja pse kërkova azil në Francë


Intervista është marrë në kafenenë e preferuar të shkrimtarit “Le Rostand”, ku ka qenë së bashku me zonjën e tij, Helena.

– Zoti Kadare, ju jeni shkrimtari më i njohur shqiptar në botë. Përmes jush letërsia shqiptare zuri vend në arenën ndërkombëtare. Çfarë do të thotë kjo arritje për ju, për shqiptarët dhe në veçanti, për Shqipërinë?

Më lejoni të përsëris mendimin e njohur se letërsia, si pasuria shpirtërore më e bujshme e planetit tonë, ka dy tipare themelore: është universale dhe është e përjetshme. Rrjedhimisht për të flasin të gjithë dhe në çdo kohë. Ndoshta kjo është dhe arsyeja që të flasësh për të duket e lehtë, por këtu duhet shtuar se, të bësh gabime, është edhe më e lehtë. Asnjë shkrimtar nuk e krijon letërsinë për veten e vet. Aq më pak, asnjë popull. Qysh në ditën e parë të saj, ajo krijohet për të gjithë. Anglia edhe të dojë ta mbajë për vete Shekspirin e saj, nuk e ka në dorë. Ai na përket të gjithëve. Nuk ka ndonjë hartë popujsh ku letërsia mund të prodhohet, e një tjetër hartë, që kjo është e pamundur.

– Shqipëria, si një vend i vogël dhe i izoluar ishte e panjohur për botën. Si do ta prezantonit ju Shqipërinë para lexuesit të huaj dhe si do ta njihnit atë me Shqipërinë dhe shqiptarët ?

Letërsia nuk krijohet për të bërë të njohur popujt. Për këtë janë të mjaftueshme atlaset, librat e historisë e të tjera si këto. Arti i letërsisë është aq i pavarur saqë në çdo gjuhë që përkthehet letërsia rilind. Këtu qëndron thelbi i magjisë së saj.

Natyrisht që njohja e vendit ose e popullit ku lind një letërsi vjen natyrshëm, por kjo s’është asnjëherë qëllim në vetvete.

Qyteti antik i Trojës është shembulli më tronditës. Qëllimi i grekërve kur e rrënuan ishte që asnjë kujtesë, asnjë gjurmë, madje as emri të mos i mbetej. Mirëpo ndodhi pikërisht e kundërta. Falë artit letrar, Troja ushqeu gati tri mijë vite, madje vazhdon të ushqejë ende sot kujtesën e njerëzimit mbarë.

Nga ky këndvështrim mund të thuhet se rasti trojan është paradoksi më madhështor i botës sonë.

– Jeni nominuar shumë herë për çmimin Nobel në letërsi. Krahas pritshmërisë së madhe të adhuruesve tuaj, ju nuk e keni marrë atë. Përse? Çfarë mendoni ju, ku qëndron problemi?

Sinqerisht nuk kam ndonjë përgjigje për pyetjen tuaj. Midis zakoneve të botës sonë janë edhe pyetjet e kësaj natyre. Ka kolegë që bezdisen prej tyre. Mendoj se s’ka vend për bezdisje. Përkundrazi, më duket një zakon i bukur që, kur afron koha e këtij çmimi, ashtu siç ndodh me afrimin e Krishtlindjeve, kur bëhen pyetjet e njohura ku do t’i kaloni festat etj.,etj., shumë njerëz pyesin për këtë çmim. Mendoj se letërsia duhet t’i jetë mirënjohëse kësaj vëmendjeje, qoftë disi naive, të publikut botëror.

– Gojët e liga flasin se ju nuk e keni marrë çmimin Nobel për letërsi sepse, sipas tyre, ishit ‘në harmoni’ me sistemin e atëhershëm komunist, sa kohë që ju jeni i njohur si zëri universal kundër totalitarizmit. A nuk qëndron ky pohim në kundërshtim me qëndrimin tuaj? A ka ardhur koha që t’i hiqni qafesh përgjithmonë të tilla deklarime ?

Po nis nga fundi. Ju keni të drejtë, por nuk është punë e shkrimtarëve të merren me sqarime të tilla.

Çështja e raporteve të letërsisë me një regjim tiranik është zakonisht e ndërlikuar. Historia nuk jep ndonjë regjim që të mos ketë patur acarim me letërsinë. Regjimi, sidomos ai totalitar, përpiqet ta fshehë këtë acarim. Madje, shpesh i bën lajka letërsisë, në kohën që bën çmos ta ketë nën kontroll, ta përgjojë, t’i kujtojë burgun, madje vdekjen. Armiqësia midis letërsisë dhe tiranisë buron natyrshëm nga natyra e të dyjave. Dihet se letërsia e ka në thelbin e saj lirinë, emancipimin, demokracinë, ashtu sikurse tirania ka të kundërtën. Te rasti i shkrimtarëve të njohur, sa më e madhe të jetë njohja, aq më dramatik bëhet problemi. Një diktaturë nuk e duron dot autoritetin paralel, pa përmendur smirën, tiparin shpesh numër një të çdo sunduesi.

Një paradoks i njohur shfaqet në këtë rast: në një regjim mizor mund të zhvillohet një letërsi e klasit të parë. Regjimi përpiqet të përfitojë prej saj. Janë të njohura klishetë për letërsinë që e nderon vendin, etj., duke nënkuptuar, madje, regjimin. Letërsia nuk e ka bërë kurrë këtë. Në qoftë se është fjala për nderim, ajo ka nderuar vetveten.

Rendet diktatoriale nuk shquhen vetëm për egërsi, por edhe për dinakëri. Vite me radhë ato kanë përgatitur dosje të fshehta për shkrimtarët, sidomos për përbaltjen e tyre. Pas rënies së komunizmit në Shqipëri, kam qenë një ndër të parët që kam kërkuar hapjen e arkivave të fshehta. Sot që po bisedojmë bashkë, pas 27 vitesh, kjo ende s’ka ndodhur. Edhe kur rastësisht është zbuluar ndonjë dokument arkival, në vend që kjo të nxiste kërkimin e mëtejshëm, është rrethuar me heshtje.

Para disa vitesh më ra në dorë, rastësisht, një raport i hetuesisë sekrete shqiptare të vitit 1982. Meqenëse raporti është botuar në shtyp dhe ribotuar më pas, po jua tregoj juve, për të krijuar një ide se çfarë janë këto dosje të fshehta, për të cilat flasin të gjithë, por s’i ka parë askush.

-Për çfarë bëhët fjalë në këtë raport?

Në këtë raport kërkohet të vërtetohet se shkrimtari me të cilin ju bisedoni sot, I.K., ka qenë pjesëmarrës i një grupi komplotist, që synonte rrëzimin e shtetit. Siç e shihni, nuk flitet për vogëlsira, por për gjëra ‘serioze’, nga ato që të çonin drejt e në pushkatim.

Ju, po të keni kureshtje, mund ta gjeni lehtësisht atë raport. Eshtë teksti i marrjes në pyetje të ministrit shqiptar të Shëndetësisë, Dr. Ziçishti, vdekur nën torturë në po atë vit. Në raport janë ‘hollësitë e komplotit’, bashkë me emrin e hetuesit, i cili është ende gjallë në Shqipëri, i patrazuar nga askush. I pyetur nga një gazetare e re shqiptare, hetuesi ka pranuar origjinalitetin e tekstit.

– Çfarë ka ndodhur pastaj?

Puna është mbyllur me kaq. Ato ‘gojët e liga’ që përmendët ju në këtë intervistë, (midis tyre ka edhe gazetarë të huaj), nuk treguan asnjë interes për këtë dokument, që tregon natyrën e raportit të shkrimtarit me shtetin diktatorial. Pas rënies së komunizmit, s’më ka shkuar mendja të mburrem se paskam qenë pjesëmarrës i komplotit kundër shtetit, sepse thjesht kjo s’ka qenë e vërtetë, por dosja sekrete është aty. Ajo tregon fare qartë se shteti e kishte gati arkivolin për shkrimtarin dhe nuk priste veç urdhrin për të. Gjë që kishte ndodhur në shumë raste të tjera.

– A mund ta shtjelloni më gjerësisht fenomenin, duke u nisur nga ky fakt?

Shkrimtari nuk është çudibërës. Ai nuk mund të ndreqë prapësitë e një vendi që ka marrë rrokullimën, siç ka qenë rasti i Shqipërisë komuniste. Ndërkaq, shkrimtari mban përgjegjësi për letërsinë që krijon, në të gjitha rrethanat, qoftë dhe në ato që duken të pamundura. Sidomos shkrimtari i njohur. Sa më e madhe të jetë njohja, aq më e ndjeshme bëhet përgjegjësia.

Meqenëse po bisedojmë bashkë dhe meqenëse ju më bëtë pyetjen, më lejoni të përgjigjem më saktësisht për rastin tim. Jam bërë i njohur jo pas rënies së komunizmit, kur mund ta përshkruaje zymtinë e tij, pa u rrezikuar nga asgjë. Do të shtoja se nuk e kam shkruar veprën në ndonjë breg liqeni të Zvicrës, pra jashtë Shqipërisë tiranike, por brenda saj.

Ja çka ndodhur saktësisht.

Më 1960 isha një shkrimtar tepër i njohur në Shqipërinë staliniste. Ndërkaq më 1970 ndodhi diçka e rrallë: Pas përkthimit të një libri në Paris, për një kohë të shkurtër fitova njohje botërore, çka në atë kohë do të thoshte njohje perëndimore.

Tronditja nuk është e paktë në një rast të tillë. Për vetë shkrimtarin, për lexuesit e tij, për shtetin komunist, ku ai jeton. Ndërkaq, ajo që mund të jetë dukur si një ngjarje e mrekullueshme, mund të kthehet befas kundër teje. Ashtu siç ndodhi vërtet. Shkrimtari gjendet midis një dyshimi të vazhdueshëm. Në thelb të dyshimit është pyetja: përse bota perëndimore, ‘borgjezia’, armikja jonë e betuar, ndërsa urren Shqipërinë tonë heroike, bolshevike etj., ty të pëlqen kaq fort?

Nuk po zgjatem për gjendjen që u krijua. Shteti paranojak shqiptar u gjend i papërgatitur. Ndaj meje kishte heshtje dhe dosje të fshehta, ndoshta si ajo që ju tregova. Kurse haptas nuk thuhej asgjë. Me sa kam kuptuar, prisnin që unë vetë ‘t’i tregoja vendin borgjezisë’. Me fjalë të tjera, të deklaroja: ju më pëlqeni, por unë jam armiku juaj!

Asgjë e tillë s’ka ndodhur asnjëherë. Nën presionin botëror u lejua takimi i gazetarëve ‘borgjezë’ me mua. Janë dhjetëra intervista të botuara që mund të gjenden dhe unë po ju them me përgjegjësi të plotë morale se nuk ka askund, asnjë paragraf, nga ato që do të ëndërronin stalinistët shqiptarë. Kjo ishte prova e parë që e kam kapërcyer dhe ku shteti, s’kam ndrojtje ta them, e uli kokën.

-Ishte e vështirë kjo?

Natyrisht. Gjithë puna është që ta kesh mbledhur mendjen që të mos shtrembërosh thelbin e së vërtetës.

Desha të nënvizoj këtu se përgjithësisht gazetarët perendimorë, duke e marrë me mend pozitën time të vështirë, kanë treguar kujdes, për të mos ma rënduar atë. Megjithatë donin apo s’donin ata, momenti i rrezikshëm vinte papritur. Sidomos kur intervistat ishin drejtpërdrejt në TV.

-Si dukej një moment i tillë?

Më kujtohet një rast i tillë, pikërisht në Gjermani, në TV berlinez. Gazetari më bëri befas një pyetje që ishte, si të thuash, fatale për shkrimtarët që vinin nga Lindja. Zoti Kadare, a mund të shkruani ju kundër regjimit?

Pyetja, e bërë qoftë pa qëllim provokimi, ishte në vetvete më e bezdisshmja e të gjithave. Kisha dëgjuar se nuk ishin të paktë shkrimtarët që ishin zënë ngushtë prej saj. Përgjigjet e tipit se një gjë e tillë s’kishte pse të shtrohej përderisa shkrimtari i intervistuar nuk kishte ndonjë problem me regjimin etj.,etj., ngjanin në çdo rast të varfëra.

Në heshtjen e shkurtër që u krijua, fati më ndihmoi që të ruaja gjakftohtësinë e të përgjigjem me një ‘jo’! E fill pas kësaj, të shpjegoja arsyen: në vendin tim, ligji e ndalon një gjë të tillë.

Përgjigja dukej më e guximshme se ç’ishte në të vërtetë. Duke u kthyer me avion në Shqipëri, rrugës mendoja se si mund të mbrohesha, në rast se kjo përgjigje ishte gjykuar ‘e keqe’. Gjëja e parë që më vinte ndërmend ishin mijëra pllakatet që mbushnin Shqipërinë anekënd me fjalët: ‘Rroftë diktatura e proletariatit!’. E pra, ky vend nuk e fshihte aspak se ishte diktaturë, me fjalë të tjera, se s’lejonte asgjë që ta prekte, për të ardhur gjer te ndalimi me ligj i ‘propagandës borgjeze’, etj.,etj.

– Me veprën letrare ka qenë më lehtë apo më vështirë?

Kjo varej nga rrethanat. Nga viti 1970 e gjer në rënien e komunizmit, pavarësisht nga njohja dhe pranimi në botën perëndimore, unë quhesha shkrimtar i realizmit socialist.

Këtij emërtimi nuk i jepja asnjë rëndësi, përderisa në veprën time ai nuk lozte ndonjë rol. Madje e përdorja termin aq natyrshëm saqë ndonjë nga shokët e ngushtë, gjysmë me shaka, më thoshte se, me sa dukej, quaja kështu atë që shkruaja unë vetë. Sipas tij, tani s’më mbetej veç ta quaja letërsi dekadente atë tjetrën, letërsinë dogmatike, staliniste, etj.

Ndonëse e gjitha kjo dukej për të qeshur, kishte një thelb të vërtetë. Në thellësinë time besoja se, sado paradoksale të tingëllonte, letërsitë dogmatike të kohës, si ajo shqiptare, sovjetike apo kineze, në një kuptim të thellë të fjalës, nuk ishin veçse “dekadente”.

Lidhur me letërsinë që prodhohet në një regjim totalitar, ka gjithmonë, ende sot, keqkuptime. Vetë përdorimi i termit «realizëm socialist», ndihmon në një farë kaosi. Për disa ky është një emërtim i mallkuar dhe janë gati të mohojnë çdo krijimtari, që ka lidhje me të. Për të tjerët, termi nuk ka pse të merret aq seriozisht.

Kam menduar gjithmonë se letërsia qëndron mbi paragjykimet, e sidomos mbi etiketimet. Kjo është arsyeja që jam bërë ndoshta i mërzitshëm me formulën se kam shkruar letërsi normale në një vend anormal.

Në të vërtetë vazhdoj t’i qëndroj kësaj formule. Gjatë bisedës sonë besoj se u sqarua se kam shkruar në tri kohë të ndryshme: njëzetvjeçari i parë 1950-1970, ka qenë kohë tipike e realizmit socialist, me shtet e lexues bashkë. Njëzet vjeçari i dytë 1970-1990, ka qenë përsëri shoqëri socialiste, por me lexues dy llojësh: shqiptar dhe botëror. Së fundi, koha e tretë, ajo paskomuniste, e lirisë së plotë.

Me përgjegjësi të plotë morale mund të them se vepra ime e shkruar në tri kohë të ndryshme, me rreth 40 tituj, brenda dhe jashtë Shqipërisë, është e njëjtë, në përmbajtje, në formë dhe në mesazhe. Asnjë nga librat nuk është mohuar prej meje. S’kam tundur as flamurin e disidentit e as atë të konformistit.

Kam qenë vetëm shkrimtar. E përsëris, i njëjti në të tri kohët. Tigëllon e pabesueshme? Më lejoni t’ju them një kuriozitet: Në këtë ditë që po bisedojmë, në Londër është në zhvillim e sipër konkurrimi për Man Booker Prize, librit më të mirë të huaj të vitit, botuar në Britaninë e Madhe. Në konkurrimin e 2017 janë zgjedhur 12 vende. Midis tyre, vendi im, Shqipëria. Kurioziteti është ky: libri që përfaqëson Shqipërinë, romani im ‘Kamarja e turpit’, është shkruar rreth 40 vite më parë në Shqipëri. Më lejoni të saktësoj: në Shqipërinë staliniste, bolshevike, armiken numër një të Perëndimit, duke përfshirë edhe britaninë e Madhe!

– Dhe në këtë libër nuk ka ndryshuar asgjë, do të thotë ai është botuar në formën origjinale?

Libri s’ka asnjë faqe të ndryshuar. Të shtoj se është një roman për terrorin shtetëror? Edhe kjo është e saktë.

– Në vitin 1990 keni kërkuar azil politik në Francë. A mund të na shpjegoni arsyet e ikjes? Perse zgjodhët pikërisht Francën?

Franca për shqiptarët, ashtu si për gjithë ballkanasit, u bë e afërt sidomos gjatë kohës së Napoleonit, si shembull frymëzimi për t’u shkëputur nga sundimi osman. Kronikat tregojnë se në Ballkan, e sidomos në viset e Shqipërisë, pati një kohë kur «Marsejeza» u këndua si këngë patriotike vendase! Kam kërkuar azilin politik, pas një letërkëmbimi të ashpër me presidentin Alia, ku përfundimisht kuptova se asnjë shpresë nuk mund të pritej prej tij, në kohën kur shumë njerëz besonin se ai mund të bëhej si një Gorbaçov shqiptar.

Si qëndron raporti juaj me vendin amë dhe sa ka ndryshuar raporti juaj me Shqipërinë në krahasim me vitet e mëparshme ?

Nuk kam pasur raporte moskuptimi me publikun e gjerë. Përkundrazi, mirëkuptimi ka qenë i plotë në të gjitha rastet. Popujt e gadishullit ballkanik, në sytë e Europës përfytyrohen zakonisht tepër të ashpër, të prirur më shumë për grindje sesa për pasione lirike. Më duhet të pranoj se ka diçka të vërtetë në këtë pohim. Ndërkaq s’mund të mos them se pikërisht këta popuj, e midis tyre shqiptarët, e duan shumë letërsinë, madje e sublimojnë atë. Është vërtet një befasim që lidhet me të tjera paradokse, si për shembull, qëndrimi ndaj femrës dhe ndaj dashurisë. Më lejoni të përsëris mendimin se vajzat dhe gratë, më shumë se në jetë, ku qëndrimi ndaj tyre s’është për t’u lakmuar, kanë patur fat në art. Rrallë ka zona në botë ku ato të trajtohen si hyjnesha. Ka gjasë që letërsia të ketë përfituar nga kjo.

– Meqë ra fjala për gratë. Çfarë roli ka luajtur – dhe luan – në jetën tuaj gruaja juaje Helena, e cila po ashtu është shkrimtare?

E kam të vështirë ta përfytyroj se si do të zhvillohej krijimtaria ime letrare e përditshme pa ndihmën e saj. Mbi të gjitha, ajo ka qenë gjatë gjithë kohës së jetesës sonë të përbashkët, lexuesja ime e parë, pra mendimi i parë për veprën, çka për shumë shkrimtarë, ku bëj pjesë edhe unë, ka një rëndësi të pazëvendësueshme.

Shija e saj letrare gjithashtu është e pagabueshme. Nuk po flas për ndihmën tjetër: kalimin në duart e saj të të gjithë procesit të përgatitjes së dorëshkrimit, të shtypjes së tij në ordinator, korrekturës së parë dhe redaktimit dhe gjithfarë çështjesh teknike, për të cilat shkrimtari ka aq shumë nevojë.

– Vitin që shkoi një grua e madhe shqiptare, Nënë Tereza, Anjeze Gonxhe Bojaxhiu, u shenjtërua në Vatikan. Komenti juaj?

Ju e merrni me mend përgjigjen time. Ka qenë një krenari e ligjshme. Ndërkaq do të shtoja se kishte një përmasë dramatike gjatë kohës së komunizmit.

Ndërsa gjithë bota e adhuronte, ishte një periudhë kur në Shqipëri nuk flitej për të për dy arsye: e para ngaqë ajo ishte fetare dhe e dyta, ngaqë konsiderohej pjesë e botës perëndimore. Aq e fortë qe kjo trysni saqë me gjithë lutjet e saj, atë nuk e lejuan të vinte të vizitonte familjen e saj, apo thjesht të vinte një tufë me lule në varret e tyre.

– Nëse përjashtojmë kohën e komunizmit, Shqipëria është një nga vendet unike në botë për tolerancën fetare. Shqiptarët kanë një tjetër qasje ndaj fesë dhe nuk identifikohen sipas besimit fetar. Si e shpjegoni ju këtë?

Kjo është e vërtetë dhe kjo, nuk e fsheh, më bën të ndihem krenar. Dua të shtoj se ne, popujt e Ballkanit, e kemi disi të lehtë mburrjen. Është një karakteristikë jo fort e lakmueshme, por në këtë rast shqiptarët kanë të drejtë të krenohen.

Shpjegimi duhet të jetë i ndërlikuar. Harmonia fetare është një nga tiparet më të rralla në historinë e popujve. Shqiptarët e kanë pasur këtë tipar në të gjitha kushtet historike: gjatë pushtimit osman, pas çlirimit prej tij, gjatë kohës së mbretërisë shqiptare, gjatë fashizmit dhe, për çudi, edhe gjatë komunizmit, atëherë kur toleranca u duk se i kishte lënë lamtumirën Shqipërisë përgjithmonë.

Do të shtoja këtu se edhe krenaria tjetër legjitime, mbrojtja e përhershme e hebrejve, sidomos gjatë Luftës Botërore, ka lidhje, me sa duket, me harmoninë që u fol më lart.

-E dini se Berlini ka një shkollë, e cila nga 2014-ta mban emrin e Refik Veselit, fotografit shqiptar, “Të drejtit ndër popuj” që kishte shpëtuar dy familje hebreje gjatë Luftës së Dytë Botërore?

Jo, nuk e dija. Po e mësoj nga ju. Dhe natyrisht më bëhet qejfi për këtë.

-Kur e keni vizituar Gjermaninë dhe çfarë përshtypjesh keni nga shteti gjerman?

Gjermania ka qenë e pranishme në Shqipëri qysh pas rikthimit të saj në Europë. Sipas një tradite, që po vendosej në Ballkan, dinastia e parë mbretërore europiano-shqiptare, ka qenë ajo gjermanike, qysh në vitin 1914, me miratimin e Fuqive të Mëdha. Për fat të keq, këtë fazë të parë të integrimit të Shqipërisë në Europë, (ëndërr që vazhdon ende sot që po bisedojmë bashkë), e prishi Lufta e Parë Botërore.

Pas një mbretërie shqiptare që u mbyll në mënyrë dramatike, Shqipëria përfundoi në një shtet fashist, i cili ra bashkë me boshtin italo-gjerman. Më pas vazhdoi historia e njohur e vendosjes së komunizmit, e miqësisë tepër pasionante me kampin komunist, e armiqësisë po aq pasionante me të, e miqësi-armiqësisë me kinezët, e izolimit të trishtuar, gjer në rënien e komunizmit.

Gjatë gjithë kësaj kohe, Gjermania Perendimore ishte i vetmi shtet perendimor që, duke përfituar nga armiqësia e Shqipërisë me kampin komunist, u përpoq ta tërhiqte atë drejt Europës. Misioni i ndërmarrë prej Shtrausit ishte i pamundur ngaqë Shqipëria, duke qenë vërtet armiqësore me ish miqtë e saj komunistë, ishte ndërkaq më staliniste se ata!

Nuk ishte e lehtë të kuptohej kjo! Ndërkaq në Shqipëri u përhap një shpresë me ‘shansin gjerman’. Ishte fjala gjithmonë për Gjermaninë Perëndimore. Dy-tre udhëtime të miat, për shkak botimesh në gjermanisht, ndodhën pikërisht në këtë Gjermani «kapitaliste». Kurse në Berlin kam hyrë për herë të parë gjysmë fshehtazi!

Nuk po zgjatem me këtë histori groteske, që vazhdoi deri në kohën që Shqipëria u gjend, më në fund, bashkë me Gjermaninë e sotme, në Aleancën Atlantike.

Mund të them me bindje se pavarësisht nga paradokset e krijuara prej historisë, një ndjesi pozitive për gjermanët dhe Gjermaninë ka qenë gjithmonë e pranishme në Shqipëri. Ka gjasë që shpjegimi për këtë mund të ketë lidhje me mirënjohjen ndaj shkencëtarëve gjermanë, të cilët janë marrë me gjuhën shqipe, më thellë dhe më seriozisht se të gjithë, duke përfshirë edhe vetë shqiptarët. Kjo mund të duket e tepruar në qoftë se nuk keni dijeni për adhurimin pa kufi ndaj gjuhës që, në sytë e shqiptarëve, kishte marrë ndërkaq aureolën e një martireje, sidomos pas ndalimit me dekret të saj nga shteti osman.

– Ju falenderoj për kuriozitetin që është vërtet mbresëlënës. Më lejoni ta përfundoj bisedën tonë me një pyetje: Para tre vjetësh presidenti turk Erdogan ishte në Kosovë dhe e quajti Kosovën Turqi. Ç’mendoni për këtë?

Jam në dijeni për këtë deklarim të tij dhe e vetmja gjë që mund të them është se kur e kam lexuar nuk iu kam besuar syve.

ÇËSHTJA SHQIPTARE NË STRATEGJINË KOMBËTARE

(Rreth librit të autorit Jahja Lluka “Përmbledhje shkrimësh”,botuar këto ditë nga 

Akademia e Shkencës dhe Arteve Shqiptaro-Amerikane ,në New York.)

Në vargun e shkrimeve publicistiko-historike tek ne në Kosovë , është vepra me re e publicistit shqiptar Jahja Lluka me titull“Përmbledhje shkrimesh”,që është botuar këto ditë në "Akademinë e Shkencave dhe Arteve Shqiptaro-Amerikane" ,në New Yor. dhe është shtypur në “Dukagjini”, të Pejës.

Jahja Lluka ka bërë emër dhe përpjekje për një vepër të tillë nga fusha e dijes historike dhe që është një studim I thuktë I historisë tonë kombëtare.Dëshmitë historike janë vjelë në arkivat e ndryshme të kohës qofshin ato vendore,serbo - kroato-sllovene ,osmane ,veneciane,vieneze ,raguziane, etj.

Libri është i sistemuar mirë në 160 faqe , të ilustruara me fotografi dhe të dizajnuara mjaft mirë nga redaktori teknik zt.Luan Tashi.

Në libër janë hulumtuar mjaftë mirë mardhëniet shqiptaro-osmane: shqiptaro-serbo-malazeze ;ruso- osmane-serbe etj.që  nga shekulli XV -të ,  Rilindjen  kombëtare , si dhe historinë më të të re  të  shqiptarëve në  Republikën e Kosovës.

Shekuj me radhë ishim dëshmitarë, të vuajtjeve , trishtimit për një komb që është i lashtë dhe që nuk iu dorëzua skllavërisë sepse shqiptarët ishin dembabadem në trollin e vet stërgjyshëror.

Shumica e popujve të Ballkanit deri në sekullin XIV ishin të pavarur dhe kishin arritur të formojnë shtetet e tyre kombëtare.

Secili sipas mundësisë jetoi dhe krijoi një histori dhe një traditë të vetën duke e ruajtur qenjësinë e vet,doket e zakonet dhe duke respektuar ligjet e shtetit të vet.

Në mesin e këtyre shteteve Ilria ishte ndër shtetet më të lulëzuara, e në mesin e saj Dardania antike krahina më e popullarizuar dhe ndër më të zhvilluarat në Ballkan dhe Evropë.

Por me fillimin e dyndjeve slave në shekullin XIV tërë historinë e lulëzimit e shtetit ilir fillon ta mbulon errësira mesjetare.

E tërë shtypja e gjenocidi sllav drejtohej perms kishës ortodokse slave,ndërtimi i të cilave fillon me ardhjen e sërbeve në këto anë,madje në shumicën e rasteve pushtuesit slave kishat katolike ilire i shndërruan në kisha ortodokse ashtu siç ndodhi më shumë kasha në Kosovë(Deçani,Graçanica etj) në të cilat sot e kësaj dite shihen gjurmët e pashlyera ilire.

Edhe përkundër inkuizicionit të pashembullt të shkizmë slave e cila me çdo kush tentonte ta zhdukë dhe asimilonte popullsinë auotktone,të përvetësonte çdo të arritur të races iliro-shqiptare,edhe
përkundër shtypjes sistematike shqiptarët arritën t'i bëjnë ballë fushatës shfarosëse dhe me fanatizëm ruajtën doket,zakonet,gjuhën,flamurin e trditat autoktone kombëtare.

Pushtuesit e shumtë erdhen e shkuan po pasardhësit e ilirëve- shqiptarët mbeten zot në trojet e veta, të cilat nga sulmet e pandërprera të pushtuesëve të ndryshëm u rudhën dukshëm por nuk u shuan do, arrijtën të mbijetojnë.Andaj Kosova mund të quhet “djep”I Sërbisë aq sa mund të quhet”djep” i Turqisë.

Edhe në sundimin pesëshekullor të Perandorisë Osmane popullsia shqiptare arriti të mbijetoi deri në ditët tona.

Lëvizja kundër pushtuesve të njëpasnjëshëm asnjëherë nuk u shua.Ajo veproi here me intenzitet më të shtuar e here me intenzitet më të ulët,varësisht prej kushteve dhe rrethanave shoqërore-politike të kohës.

Shekujt X V, e deri në shekullin XX shqiptarët ishin pothuaja çdo herë nën kërcënimin e hijenave të djallit, që merrte me veti shpirtrat, ëndërrallat ,dëshirat dhe dashurinë, që të jetojnë ,aty në tokën ku zotat ia falën etërve të tyre !...

Zingjiri i luftërave për mbrojtjene e trojeve të rrezikuara shqiptare nuk u këput asnjë çast tash e disa shekuj…

Studiuesi Jahja Lluka m’u si bleta përzgjodhi mirë e mire nektarin e trajtimeve të veçanta historike për çështjën shqiptare , veçmas ato të ndërgjegjies kombëtare duke i saklitur dhe përkujtuar   heroizmiin e tyre në shekuj si fjala vjen :  Gjon Kastrioti, Gjergj Kastrioti-Skendërbeu ,Andronika (Donika) Kastrioti, Pjetër Bogdani, Sylejman Vokshi , vëllëzërit Abdyl, Naim dhe Sami Frashëri, Haxhi Ymer Prizreni , Dedë Gjo Luli, Hasan Prishtina , Rexhep Mitrovica, Nëna Tereze, Ramë Bllaca,Elena Gjika , vëllëzërit Jusuf e Bardhosh Gërvalla , Kadri Zeka,Ibrahim Rugova, Shaban Jashari më të bijtë Hamzën dhe Adem Jasharin, Himë Haradinaj më të bijtë Shkelzenin,Luanin ,Ramushin dhe Dautin e e figura tjera të ndritura të kombit tonë.

Libri është i shkruar me gjuhën e fakteve për kolonizimin e Kosovës nga serbo-malezezët si dhe shpërnguljen e shqiptarëve, që ishte edhe kjo brengë dhe plagë e dhembshme kombëtare...

...Eksode masive,vrasje,dhunime,burgosje,tortura,nuk iu ndalën shqiptarëve përgjatë 100 vjetëve.

Regjimi serb donte t'i çrrenjoste shqiptarët nga toka nanë, më të vetmin qëllimi që qenia shqiptare të zhdukej nga faqja e dheut.

Qëllimi i përhershëm i fqinjëve sllavë, ishte gjenocidi i vazhdueshëm serbosllavë për vrasjet masive që nga Bosna dhe Hercegovina me shfarosjën e 8.000 boshnjakëve për një ditë nga forcat ushtrake serbe të gjeneralit famëkeq Ratko Mlladiçit , apo vrasjet masive në teritorin e Kosovës në shekullin e kaluar.

Dhe Serbia ,edhe pas 21 vjetëve të luftës heroike të popullit tonë nuk e zbatojë kurrë marrëveshjet e nënshkruara për zbardhjen dhe fatin e personave të pagjetur.

Serbia për çdo njeri tonin të zhdukur e di ku gjendet, sepse ushtria dhe policia vrastare e tyre -pothuaja asnjë krim nuk është bërë i pa planifikuar. Planet serbe kanë qenë sa më shumë krime e më pas të asgjësohen argumentet.

Kosova në vend të fushave me blerim, mbolli tokën me gjak dhe varre !

Pranverat nuk erdhën me më zogj shtegtarë, por shtegtaret ishin nën hirin e dhembjes , trishtimit...
Po,po ishin shqiptarët që po largoheshin nga fati i tyre trishtë, nën kërcënimin e orës së humbur, ku koha dhe historia desh t'i përbinte një popull të terë.

Fushat ,pllajat dhe malet e Kosovës ,mblidhnin shpirtëra të cilët vriteshin pamëshirshëm nga dora e hasmit barbar, për “fajin” pse ata ishin shqiptarë.

Dhe , Kosova tash pas 21 vjetëve është e udhës dhe ligjore që ta krijojë një Gjykatë Speciale për gjenocidin serb dhe krimet e luftës.

Ne tani e kemi një Gjykatë Ndërkombëtare që e miratoj Kuvendi, e cila është me prokurorë dhe gjyqtarë ndërkombëtarë, që të akuzuarit, dëshmitarët janë shqiptar nga Kosova.

Kjo Gjykatë Speciale e dytë, e Hagës është kundër krimeve të pretenduara të UÇK-së. Ndërsa neve na duhet një Gjykatë Speciale për krimet e luftës që kanë ndodhur në Kosovë, dhe që ka për objekt ata paramilitarët e Serbisë, e po ashtu ku Kosova përmes Interpolit duhet të kërkoj që t’i ekstradoj dhe t’i dënojë në Kosovë.

Gjithashtu Kosova duhet të paraqes kërkesë të bëhet një gjykatë ndërkombëtare për këto krime, dhe gjenocidin e Serbisë, sepse Gjykata e Hagës nuk ia arriti me sukses t’i dënoj një numër të vogël të personave, duke mos dënuar as kryegjelatin Sllobodan Millosheviqin.

Ndryshe sot anëtarët e komisionit ad hoc për hartimin e projekt-rezolutës për gjenocidin, krimet kundër njerëzimit dhe krimet e luftës në Kosovë, janë pajtuar që rezolutës t’i bashkëngjitet edhe lista e masakrave të kryera nga forcat serbe në Kosovë.

Kryeprokurorja Karla Del Ponte (GJND , në një raport të saj që e dërgoi në Këshillit të Sigurimit të Kombëve të Bashkura,në nëntorin e vitit 1999 për gjetjet e varrezave masive në Kosovë , në 6 muajshin e e parë që ishin të evidentuara hiq më pak se 195 varreza masive me 2018 kufoma.

Në vitin 2000 ishin regjistruar edhe 325 varreza masive me 1577 të vdekur.Arsyeja e dytë për projektet shfarosës të shqiptarëve është mungesa e hetimit të krimeve ligjore penale për dhunimin e 20 mijë femrave.

OKB (UNMIK-u) , Evropa (Eulex-i), dhe Serbia heshtën dy decenie për vrasjet e fëmijve,grave,
pleqëve ...e familjet presin eshtrat e familjarëve më atë çka ju ka ndodhur, nga janari i vitit 1998 deri në qershor të vitit 1999 .

Arsyeja e tretë shumë rëndësishme është që ky libër të shfrytëzohët si bazë e një përpjekjeje, për të ringjallur procesin e hetimit nga organet kompetente të Kosovës apo të ndonjë Gjykate Speciale ngase vetë UNMIK-u , Eulex-i i " harrojë " masakren e Mejës me 360 të vrarë, Krushën me 250 civilë të vrarë,...Izbicën,Likoshanin,Qyshkun ,Belegun,Lebeniqin,Obrinë etj.etj.

Një radar tokësor ka bërë incizime në Kosovë dhe Serbi. Ato rezultate tanimë i ka edhe vetë Lluka .

Ne kemi gërmuar shkruan Lluka në dy vende në Kishnicë, por pa sukse. Inqizimet satelitore i tregojnë vetëm anomalitë e shtresave tokësore, por nuk mund të gjejë varreza masive... Ekipet hulumtuese janë të urdhëruar nga Prokurorët për krime të luftës që aty ku ka dyshime të bëhen edhe gërmime.

Vend meritor në librin "Përmbledhje shkrimesh" është edhe përiudha historike: 1981-1990 ; 1991-1997; 1998-1999; 2000-2019 .

Viti 1981, quhet vit i "Motit të madh të Kombit shqiptar" ,apo vit i “Pranverës së madhe studentore”.

Demonstratat që shpëthyen në pranverën e viti 1981, Greva e minatorëve të Trepçës (1989); 2 koriku i vitit 1990 , 7 shtatori i vitit 1990, si dhe Lufta heroike e UÇK-së (1998-1999) e çorrën maskën serbosllave.

Ideologjia komuniste e Jugosllavisë Titoiste ishte demagogjike e tradhtare që ishte e grumbulluar në Kosovë që nga viti 1945 e këndej.

Datat historike që shtjellon në libër , ishin një kontestim i Jugosllavisë së atëhershme që Kosovën e mbante peng.

Këto ngjarje s’mund të trajtohën ndryshe pos si një shpërthim vullkanik i llavës së paknaqësisë gjithë popullore, që ishte e akumulluar në unin e çdo shqiptara për dekada të tëra.

Zërit të atdheut, thotë Lluka iu përgjigjën të gjithë shqiptarët që gjakojnë për liri e çlirim që nga Tivari deri në Prevezë , që nga Jeni Pazari e Prishtina , Presheva , Bujanoci, Kumanova, Shkupi e Mananastiri etj.

Shqiptarët nuk mund të rrinin në një bashkësi më të cilën nuk kishin asgjë të përbashkët :as gjuhën,as kombin,as traditat,as etnitetin.

Ata nuk mund të rrinin në kuadër të një bashkësie padronësh dhe të nënshtruarish, në një bashkësi që u serviret pozita e të shtypurve dhe e të shfrytëzuarve në trojet e veta stëgjyshore, në një bashkësi që përjetuan vetëm gjenocid , tmerr e shfarosje masive , në një bashkësi që nuk çmohohet e drejta njerëzore e kombëtare,siç ishte ish Jugosllavia e Titos dhe serbosllavia e e Millosheviqit, tash Serbia e Aleksandër Vuçiçit dhe içave dhe viçave tjerë.


Prandaj si të gjitha kombet e qytetëruara, edhe shqiptarët menduan për çlirimin e tyre .Atë e bëri populli i shumëvuajtur ,si dhe pjesëtarë trima të UÇK-së bashkë më NATO-n.

Kosovarët herët apo vonë kërkojnë me ngulmë bashkimin e shqiptarëve , si e drejtë e patjetërsueshme , në një trung të vetëm tokësor - në Shqipërinë e bashkuar.

Vepra madhore "Përmbledhje shkrimesh" është një kontribut i çmuar i zt.Jahja Lluka ,që ia dha hisoriografisë shqiptare një të vërtetë e që po krijohët nga njerëzit e vet.

Është ky një libër për të gjithë ata që dëshirojnë të mësojnë më shumë për historinë e dhembshme por krenare të popullit shqiptar deri në ditët e sotme.

Këto fakte shumë të tjera ,të cilat kishte filluar t’i mbulojë pluhuri i harresës historiografike, që paraqitëshin të mjegulluara apo edhe të pasqruara përshkak të faktorëve të ndryshëm kohorë,
megjithëse me fanatizëm të pashoq u përcollën nga brezi në brez, e shtynë Jahja Llukën,që më këtë libër të lë gjurmë në ruajtjen e traditës historike, kombëtare e etnografike të Kosovës, gjithnjë duke u bazuar në të dhëna faktike,dokumentare e gojore rreth të kaluarës dhe të tashmës së shtetit më të rinjë në botë.

Sigurisht që puna e autorit Jahja Lluka do t’i shërbejë gjurmuesëve dhe studiuesëve të Kosovës si një nismë e mbarë për ta ndriçuar në mënyrë të gjithanshme vërtetësinë etnike shqiptare,për të paraqitur realisht luftërat dhe mbijetesat për ta ruajtur gjenin e stërlashtë nga pushtuesit e ndryshëm.

Është meritë e veçantë e autorit që problemet e shtjelluara në këtë vepër me peshë ,janë të shpjeguara me një stil të rrjedhshëm që të mban të lidhur nga një pjesë në tjetrën.

"Don Kishoti"

Në Spanjë në fillim të shekullit XVII, libri, i cili menjëherë tërheq vëmendjen. Komplot i Witty e saj - kjo është një parodi fun e njohura në kohën e kalorësisë.

Përmbledhja e Don Kishotit

Ajo ishte me ardhjen e "Don Kishotit", shkruar nga Cervantes, kalorësi janë zhdukur. Por parodi prej tyre qëndruan. Për shumë shekuj, interes në libër nuk do të shkojnë jashtë, për më tepër, ajo bëhet gjithnjë e më shumë. Përmbledhje e "Don Kishotit", do të tregojë se emrat e personazheve të tij kryesore janë bërë një emër të familjes, dhe disa shprehje e romanit shndërruar në fjalë të urta.

Cervantes, "Don Kishoti": përmbledhja e kapitullit të I

Në një qytet të vogël në Spanjë kam jetuar një zotëri të moshës mesatare, emri i të cilit ishte Alonso Quijano. Ai donte për të lexuar romane e kalorësisë dhe të frymëzuar prej tyre, imagjinon veten një kalorës. Hidalgo vendosur që të enden nëpër botë, për të kërkuar aventurë dhe për të kryer bëmat.

Për veten e tij, ai zgjodhi emrin e Don Kishotit, e veshur në forca të blinduara të lashtë, e cila ra atij nga paraardhësit e tij, mori NAG Rocinante me një emër të bukur, dhe shkoi në fushatën e tij të parë. Squire për të ishte fshatari lokale Sancho Panza. Sapo-lindur Don Kishoti ishte në gjendje për të bindur këtë të fundit për përfitime personale të fushatat e ardhshme.

Kapitujt II-XXII: përmbledhëse. Don Kishoti dhe aventura e tij të parë

Si e dashur e tij Don Kishoti zgjedh disa Dulcinea bukur, siç iu shfaq në ëndërr.

Kalimi një ditë, ata çuan deri në han, ku, dhe të ndaluar duke marrë atë për të kalasë së vjetër. Këtu është ajo që ndodhi, "përkushtim" Don Kishoti ishte knighted. E bëri atë pronari i han ai peshonte Don Kishoti pranga dhe këputur atë në shpatën prapa.

Cervantes Don Kishoti përmbledhje

Aventurë tjetër ishte një takim në rrugë me një tufë e deleve. kalorës trim e tij mori të jetë ushtria armiku, të cilin ai menjëherë filloi të shkatërruar. Për këtë Don Kishoti qortoi në mënyrë të vendosur nga bari.

Pastaj Knight ynë liron të dënuarve, në vendet e mëposhtme të ndalimit. Ai i pyet ata për të dërguar përshëndetjet në Dulcinea e tij të dashur del Toboso modeste. Çliruar jo si vazhdimësinë e Shpëtimtarin e tyre, dhe në vend të kësaj, për të përmbushur mandatin e tij, ata e dërrmoi atë.

Kapitujt XXIII-XLIX: përmbledhje. Don Kishoti dhe bëmat e ardhshme

Të gjithë ata që u takua me Don Kishotin, e mori atë për një i çmendur. A Friend (The Barber i priftit) u përpoq me çdo mjet për të marrë atë për të ardhur në shtëpi, nuk ka për të kuruar çmenduri.

Vetë një kalorës trim besonte se të gjitha fatkeqësitë janë dërguar atij, si dhe një mungesë të të kuptuarit të njerëzve - kjo teston, duke rënë vetëm trim. Miqtë pyesni Sancho besnik i tha Don Kishotit, që Dulcinea e tij të dashur kërkon që ai u kthye në shtëpi. Por, për kalorës trim që të kthehen të pavlefshme pa bërë të gjitha veprat, kështu Don Kishoti refuzon të kthehet në shtëpi.

Në një mënyrë berber dhe priftin i kaloi të dashuruar takohen Kordeno dhe shokut të tij Dorothea. Në Kordeno nuses ishte Lucinda, i cili vodhi një Fernando. E njëjta Fernando herë joshi dhe e hodhi Dorothea. Dhe tani të dy mashtruar vendosur për të rivendosur drejtësinë. Ata janë zotuar që të kthehen në të dashurit e tyre, edhe në qoftë se ajo ka për duel.

Përmbledhja e Don Kishotit

Miqtë e Don Kishotit nxisë Dorothea, kështu që ajo dha veten për princeshë endacak Mikomikonskuyu. Gjoja ajo erdhi tek ai duke i kërkuar ndihmë, për shkak se shumë kishte dëgjuar për trimërinë dhe bëmave të tij.

Në rrugën për në imagjinar kompaninë Mikomikonu tërë takova Lucinda, që ishte gati për të marrë strehim në një manastir. Ajo nuk duan të jetojnë në një botë pa Kordeno. Dhe tani, pasi të ndara të dashuruar janë ribashkuar.

Dorothea ishte në gjendje të bindë Don Kishoti se pa të, të rinjtë do të kurrë nuk kam takuar. Dhe ai më në fund u kthye në shtëpi. Nuk ka lidhje me atë për një mbesën muaj duke u kujdesur me grua. Dhe mendjen e tij filloi të qartë, fjalimi ishin të qarta dhe të arsyeshme. Por ai kishte vetëm një kontakt rrufeshëm mbi temën e kalorësisë, çmenduri e tij është kthyer me një zhurmë.

Kryetarët e L-LII: përmbledhje. Don Kishoti dhe Sancho Panza Guvernatori

Për aventurat e Don Kishotit, libri është shkruar, dhe fama e guximin e tij është përhapur në të gjithë qarkun. Djali i fqinjit, i cili pas diplomimit u kthye në shtëpi, tha se libri është shumë popullor, dhe i tha përmbledhje saj. Don Kishoti edhe një herë vendosi të shkojë kampe. Këtë herë ata shkuan në turneun kalorës në qytetin e Zaragoza.

Në mënyrën se si ata u takuan Dukesha dhe Duka, të cilët ishin në gjueti me fajkoj. respekt Dukesha e madhe për Don Kishoti (lexuar në lidhje me atë në një libër të botuar). Ajo e ftoi atë në kështjellën e tij, si e ftuara e nderit.

Kalaja pa përjashtim admiruar mendjen e Don Kishotit dhe Sancho Panza thjeshtësi. Duke madje edhe emëruar guvernator i fundit i një qyteti të vogël. Vetëm Sancho nuk mund të qëndrojë gjatë në këtë pozicion, dhe në rastin e parë për të shpëtuar nga qyteti, së bashku me Don Kishotin.

Pilgrim çifti u kthye në shtëpi. Don Kishoti vendosi të bëhet një bari, por shumë shpejt mposhti sëmundjen e tij, dhe ai ishte i qetë, Christian vdiq në shtratin e tij.

SHKRIMTARË MODERNE UKRAINAS

Letërsia e Ukrainës ka bërë një rrugë të gjatë të formimit, për të arritur nivelin që ekziston në këtë moment. shkrimtarët ukrainas kontribuar në çdo kohë që nga shekulli i 18-të në veprat e Prokopovich dhe Grushevskogo në veprat bashkëkohore të shkrimtarëve si Shkliar dhe Andrukhovych. Letërsi dhe pasuruar shumë vite. Dhe unë duhet të them se shkrimtarët moderne të Ukrainës janë shumë të ndryshme nga shkrimtarët që hodhi themelet për letërsinë ukrainase. Por një gjë ka mbetur konstante - dashuria për gjuhën amtare.

LETËRSI SHEKULLIT TË 19

Në këtë shekull letërsia Ukrainian fituar udhëheqës që lavdërojnë vendin në të gjithë botën me veprat e tyre. Veprat e tij shkrimtarë ukrainas të shekullit të 19-të tregojnë bukurinë e gjuhës. Është kjo epokë si fillimi i formimit të menduarit kombëtare. "Kobzar" e famshme ishte një deklaratë e hapur për efektin që njerëzit përpiqet për pavarësi. shkrimtarë ukrainas dhe poetët e kohës bërë një kontribut të madh në zhvillimin e gjuhës në vetvete, si dhe dramë. Nuk ishte një shumë e zhanreve të ndryshme në literaturë. Këto ishin romane dhe novela, dhe tregime të shkurtra, dhe satires. Shumica e shkrimtarëve dhe poetëve mori drejtimin e veprimtarisë politike. Shumica e autorëve të studentëve që studiojnë në programin shkollor, dhe duke lexuar veprat e duke u përpjekur për të kuptuar idenë kryesore të secilës pjesë. Duke analizuar çdo pjesë individualisht, ata e bëjnë informacionin që ata duan për të përcjellë atyre autorin.

TARAS SHEVCHENKO

shkrimtarë ukrainas Taras Shevchenko Grigorevich konsiderohet të jetë themeluesi i letërsisë kombëtare dhe simbol i forcave patriotike të vendit. vjet Life - 1814-1861. Pjesa kryesore konsiderohet "Kobzar", e cila përlëvduar dhe autorin, dhe njerëzit në të gjithë botën. Shevchenko i shkroi veprat e tij në gjuhën ukrainase, edhe pse ka disa vargje dhe në rusisht. vitet më të mira krijuese në jetën e Shevchenko ishte 40 kur shtimi i "Kobzar" doli nga veprat e mëposhtme:

"Haydamaky".
"Naymichka".
"Hustochka".
"Kaukaz".
"Poplars".
"Catherine" dhe shumë të tjerë.

Punimet Shevchenko janë kritikuar, por produkt të simpati ukrainasit dhe të fitojë zemrat e tyre përgjithmonë. Ndërsa në Rusi ai u prit mjaft ftohtë, duke ardhur në shtëpi, ai gjithmonë u takua me një pritje të ngrohtë. Më vonë, Shevchenko u bë një anëtar i Shën Cirili dhe Metodi, e cila i përkiste shkrimtarëve të mëdha të Ukrainës dhe të tjera. Se anëtarët e kësaj shoqërie u arrestuan për pikëpamjet e tyre politike dhe në mërgim.

Jeta e poetit ka qenë e mbushur me ngjarje si i lumtur dhe i trishtuar. Por gjithë jetën e tij ai kurrë nuk pushoi për të krijuar. Edhe kur shërbimi ushtarak si një rekrut, ai shkoi për të punuar, dhe puna e tij ishin të mbushur me dashuri për atdheun e tij.

IVAN FRANKO

shkrimtarët moderne ukrainas Ivan Yakovlevich Franko - është një tjetër përfaqësues i shkëlqyer i veprimtarisë letrare të kohës. vjet Life - 1856-1916. Writer, poet, dijetar, ai pothuajse fitoi Çmimin Nobel, por vdekja e hershme penguar atë nga vepruar kështu. personalitet i jashtëzakonshëm i shkrimtarit shkakton një shumë të deklaratave të ndryshme, siç ishte ai që ishte themeluesi i Partisë Radikale të Ukrainës. Ashtu si shumë shkrimtarë të njohur ukrainas, veprat e tij ai zbuloi probleme të ndryshme që bothered atë në atë kohë. Pra, në veprat e tij "Shkenca e shkollës Gritseva" dhe "Pencil", ajo tregon problemet e edukimit shkollor.

Vlen të përmendet se Franco ishte anëtar i komunitetit drejtoi vendin që ekzistonte në atë kohë në Karpate. Gjatë periudhës së anëtarësimit, ai shkroi veprën e tij "Folk Song" dhe "Peter dhe Dovbuschuki". Puna e famshëm Frank është edhe përkthimi i saj në gjuhën ukrainase e "Faust". Për përpjekjet e tij në komunitet, Ivan është arrestuar nëntë muaj ai kaloi në burg.

Pas lirimit nga burgu, shkrimtari ra përkohësisht jashtë shoqërisë letrare, kështu që të injorojë atë. Por kjo nuk e thyejnë poet. Gjatë kohës që Franco kishte qenë në burg, dhe më vonë, kur ai u largua, ai shkroi një numër të veprave që zbulojnë të metat e njeriut dhe, anasjelltas, tregon gjerësinë e shpirtit njerëzor. Vepra e tij "Zahar Berkut" fitoi një çmim në konkursin kombëtar.

GREGORY HRYHORY KVITKA

Vitet e jetës së shkrimtarit - 1778-1843. Faza kryesore e punës së tij bie pikërisht në shekullin e 19, ajo ishte gjatë kësaj periudhe ai krijoi më nga kryeveprat e tij. Duke qenë një djalë shumë i neveritshëm, dhe të verbërit gjashtë vjet, karrierën Gregory filloi vetëm një student. Ai ka studiuar në Kharkovit dhe ai ishte atje që ai filloi të shkruar dhe dërguar veprat e tyre në revistën për printim. Ai shkroi poezi dhe tregime të shkurtra. Ky ishte fillimi i punës së tij. Punimet e vërtetë që meritojnë vëmendje, të bëhet histori, shkruar në '30 në gjuhën ukrainase:

"Maroussia".
"Magjistare Konotop".
"Portreti ushtarit."
"Serdeshny Oksana" dhe të tjerët.

Ashtu si shkrimtarë të tjerë të Ukrainës, Gregori i shkroi në gjuhën ruse, siç dëshmohet nga romani "Pan Holyavsky". Veprat e autorit janë të dallohen nga një stil të bukur letrar, shprehje të thjeshta që mund të perceptohet lehtë nga lexuesit. Hryhory kvitka treguan njohuri të shkëlqyer të të gjitha aspektet e jetës, si një fshatar dhe fisnik, që mund të shihet në romanet e tij. Romani nga Gregory u lirua luajë "trazira në qytet provincial", e cila ishte paraardhësi i "Inspektor" e famshme.

LETËRSI SHEKULLIT TË 20

Ukrainas shkrimtarët e shekullit të 20- të dallohen veten me veprat e tyre për shkak të faktit se shumë prej tyre kanë kushtuar veprat e tyre Luftës II Botërore. Ajo përjetuar një periudhë të vështirë të zhvillimit të letërsisë Ukrainës në këtë kohë. Pjesë e duke u ndaluar, pastaj studioi në të, ajo vuajti shumë korrigjimet dhe ndryshimet. Por e gjithë kjo kohë, shkrimtarët e Ukrainës nuk pushoi për të krijuar. veprat e tyre vazhdoi të dalë dhe për të kënaqur jo vetëm lexuesin e Ukrainës, por edhe dashamirët e tjera të kryeveprave letrare.

PAUL ZAGREBEL'NYI

Paul Arkhipovich Zagrebel'nyi është një shkrimtar i asaj kohe, i cili dha një kontribut të madh në letërsinë. Vitet e jetës së tij - 1924-2009. Paul u rrit në një fshat në rajonin e Poltava. Ai pastaj ka studiuar në shkollë artileri dhe të shkojnë në front. Pas luftës, ai u regjistrua në universitet në qytetin e Dnepropetrovsk dhe vetëm ka filluar karrierën e tij duke shtypur librin "histori Kakhovskaya" në revistën "Rodina". ka ndër veprat e autorit të njohur, të tilla si:

"Stepë lule."
"Evropa 45".
"Comfort Southern."
"Divo".
"Unë jam, Bogdan".
"Dita Maj" dhe shumë të tjerë.

Popullariteti i madh që autori solli romanin "Roksolana", e cila transmetuar për fatin e grave kapur në një harem të sulltanit turk dhe u bë gruaja e tij ligjor. Më pas, produkti bëri seri Film dhe TV.

ANNA YABLONSKY

Anna Grigorevna Yablonskaya - është një tjetër figurë letrare, e cila do të ishte e dëshirueshme për të të treguar. Vitet e shkrimtarit jetës - 1981-2011. Që nga fëmijëria, vajza ishte dhënë pas letërsisë dhe dramës. Së pari, babai i saj ishte një gazetar, shkroi satires, dhe kryesisht për shkak të tij ajo kishte një pasion për letërsinë. Së dyti, që nga shkolla e mesme, Anna filloi të shkruajë poezi dhe lexoni ato me kënaqësi nga skena. Me kalimin e kohës, ajo filloi të botojë vepra në revista Odessa. Në vitet të njëjtën shkollë Yablonsky ka kryer në teatër Natali Knyazevoy në Odessa, e cila më vonë u vënë të luajë bazuar në romanin Yablonska "derë". Një nga veprat më të famshme të autorit, të cilat ata thonë se shkrimtarët e Ukrainës, ishte shfaqja "video kamera." Në veprat e tij, Anna shkathtësi tregoi të mirat dhe të këqijat e shoqërisë, duke kombinuar aspektet e ndryshme të jetës familjare, dashurisë dhe seksit. Në këtë rast, nuk kishte asnjë aluzion e vulgaritetit, dhe asnjë punë nuk është audienca tronditur.

Anna vdiq shumë herët në sulmin terrorist në aeroportin Domodedovo. Ajo nuk kishte kohë për të bërë shumë, por atë që ajo mund të, lënë gjurmë të pashlyeshme në letërsinë e kohës.

ALEXANDER KOPYLENKO

Aleksandr Ivanovich Kopylenko lindur në rajonin e Kharkovit. Lindur 01/08/1900, vdiq 01/12/1958. Gjithmonë të etur për të mësuar dhe studiuar. Para revolucionit, ai studioi në seminar, atëherë udhëtuar shumë, e cila i dha atij një shumë përvojë dhe përshtypjeve për punë të mëtejshme letrare. Unë kam qenë në Poloni, Republikën Çeke, Gjermani, Georgia. Gjatë luftës së 1941-1945. Ai ka punuar në radio, e cila çoi në transferimin e grupeve guerile. Pasi ai u bë redaktor i revistës "Vsesvit" dhe ka punuar nga afër me shumë regjisorë, skenaristë dhe shkrimtarëve. Poezitë e tij u lirua të parë në vitin 1922. Por mbi të gjitha, ai shkroi prozë:

"Pije freskuese Kara".
"Wild HOPS."
"Në emër të Ukrainës njerëzve."
"Material Solid" et al.
Ai gjithashtu ka punime fëmijëve, të tilla si:

"Shumë mirë".
"Dhjetë".
"Në pyll."

Në veprat e tij, shkrimtari ka shkruar në lidhje me problemet e shumta në atë kohë, u hap një dobësi të ndryshme të njeriut, e mbuluar ngjarjet historike dhe betejat e Luftës Civile. Punimet Kopylenko janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja.

SHKRIMTARË MODERNE UKRAINAS

Modern letërsia Ukrainian nuk është shumë prapa në numrin e njerëzve të shquar. Në ditët e sotme, shumë punë e autorëve vepra e të cilëve meriton të studiohet në shkolla dhe të përkthyer në gjuhë të ndryshme. Ne ju paraqesim listë nuk është gjithë autorëve bashkëkohorë, dhe vetëm më popullor. Popullariteti i tyre është marrë në përputhje me vlerësim. Për të hartuar vlerësim intervistuar ukrainasit, të cilët kërkuan disa pyetje rreth autorëve bashkëkohorë dhe veprat e tyre. Këtu është një listë doli:

Lina Kostenko.
B. Shkliar.
M. Matios.
O. Zabuzhko.
Karpov.
Yuri Andrukhovych.
L. Luzin.
S. Zhadan.
L. Deresh.
M. dhe S. Dyachenko.

LINA KOSTENKO

shkrimtarë ukrainas të shekullit të 19 Lina Vasilevna Kostenko është në vendin e parë në renditjen e shkrimtarëve moderne të Ukrainës. Ajo ka lindur 19 mars 1930 në një familje të mësuesve. Së shpejti, dhe ajo shkoi për të studiuar në Institutin Pedagogjik, dhe më pas në Institutin Letrar Moskës. Poezitë e saj të parë, të shkruara në vitet '50, menjëherë tërhoqi vëmendjen e lexuesve, dhe librin "Udhëtim Heart" vënë poeti në një nivel me figura të shquara letrare. Ndër veprat e autorit të veprave të tilla si:

"Gjatë brigjet e përjetshme të lumit."
"Marusya churay".
"Origjinaliteti".
"Skulptura Neta Garden".

Të gjitha punët vija Kostenko janë individualisht stilit letrar dhe një rimë të veçantë. Lexuesi menjëherë ra në dashuri me punën e saj dhe shikon përpara për vepra të reja.

VASILIY SHKLYAR

Lista e shkrimtarëve të Ukrainës Ende duke qenë një student, Basil krijuar veprën e parë - "Snow". Të jetosh në atë kohë në Armeni, ai shkroi për kulturën e njerëzve dhe mënyrën e tyre të jetës dhe zakoneve. Përveç Shkliar bëri ai, si shumë shkrimtarë të Ukrainës, ai përkthyer shumë vepra nga Armenian të meritojnë një respekt të veçantë. Lexuesit janë të njohur për punën e tij "thelbësor", "kyç". Veprat e tij janë përkthyer edhe në gjuhë të ndryshme, dhe të dashuruar libër nga vende të ndryshme të gëzojnë lexuar prozën e tij.

MARIA MATIOS

citon shkrimtarët ukrainas Poezitë e tij të parë të botuar Maria, kur ajo ishte pesëmbëdhjetë vjeç. Më vonë Matios provuar veten në prozë dhe shkroi romanin "Jurjans dhe Dovgopol". Writer i dhënë pas kuptim pasur të punës. Ndër librat e saj me poezi:

"Gratë në gardh kopsht me padurim."
"Mbi bar dhe gjethe."
"Kopshti i padurimit."
Maria Matios krijuar dhe një numër i prozës punon:

"Jeta është e shkurtër"
"Nation"
"Sweet Darusya"
"Ditari ishte ekzekutuar dhe shumë të tjerë."

Falë Marii Mir u takua me një tjetër poeteshës talentuar Ukrainës dhe shkrimtar, librat e të cilit jashtë vendit lexuar me kënaqësi të madhe.

FËMIJËT SHKRIMTARË UKRAINAS

Ne gjithashtu duhet të flasim për shkrimtarët dhe poetët që krijojnë vepra për fëmijët. Është Kids librat e tyre një kënaqësi të tillë leximi në bibliotekë. Kjo është në sajë të veprave të tyre të fëmijëve nga një moshë të re të kenë mundësinë për të dëgjuar fjalimin e bukur ukrainas. Poezi dhe tregime për fëmijët e vegjël dhe fëmijët më të vjetër - kjo është diçka për të punuar nga autorë të tillë si:

AI Avramenko.
JF Budz.
MN Crow.
NA Guzeeva.
IV Zhilenko.
I. A. Ischuk.
I. S. Kostyrya.
V. A. Levin.
T. Martynova.
P. Punch.
M. Podgoryanka.
AF Turchinskaya dhe shumë të tjerë.

shkrimtarë ukrainas, lista e të cilave është paraqitur këtu, ne jemi të njohur jo vetëm për fëmijët tanë. Letërsia e Ukrainës në përgjithësi është shumë e multi-faceted dhe ngjyra. Shifrat e saj janë të njohur jo vetëm në vend, por edhe përtej kufijve të saj. Punon dhe citatet e shkrimtarëve të Ukrainës shtypura në shumë edicione të botës. Veprat e tyre janë përkthyer në dhjetëra gjuhë, që do të thotë se lexuesi ka nevojë për to, dhe ai është gjithmonë duke pritur për produkte gjithnjë e më shumë të reja.

Shkrimtarë e famshëm të shekullit të 18

Punimet e fëmijëve të zënë një vend të rëndësishëm në mesin e llojeve të tjera të fiction, sepse në shumë mënyra pasqyrojnë karakteristikat e kulturës së një populli, sistemin e tij të vlerave. Çdo kulturë konceptet e vetëm të mirës dhe të keqes, e drejtë dhe e gabuar, të bukur dhe të shëmtuar, dhe i padrejtë. Si fëmijë ne absorbuar vlerat që qëndrojnë me ne për një jetë. Rëndësia e letërsisë për fëmijë, pra, nuk duhet të nënvlerësohet.

Ajo duhet të theksohet edhe tipar karakteristik i librave për fëmijë - një kombinim të mjeshtërisë dhe kërkesat pedagogjike. letërsia e tillë nuk duhet vetëm të argëtojë, por edhe për të mësuar, për të drejtuar, për të orientuar. Shkrimtarët e fëmijëve të shekullit të 18 (dhe veprat e tyre, natyrisht) u përpoq për të përcjellë tek fëmijët e njohurive të rëndësishme të botës, të fut vlerat e duhura.

Konsideroni dy vendet - Britania dhe Rusia - dhe shembullin e punimeve të fëmijëve të krijuara në këto vende, ne shohim se kjo është e vërtetë. Letërsia e shekullit të 18, shkrimtarët dhe veprat e tyre janë ofruar për vëmendjen tuaj.

LETËRSIA E SHEKULLIT TË 18 FËMIJËVE BRITANIKE

Secili prej nesh ka një libër të preferuar nga zanash fëmijëria përrallë "Alice in Wonderland", "The Kid dhe Karlsson në çati", "Matilda", "Thumbelina", "Gulliver-së Travels" dhe "Robinson Crusoe" (lista është, natyrisht gjithkush ka të tij). Por mendoj se ne nuk do të rritet në shekullin e 21 në Rusi, dhe në shekullin e 18 në Angli, që mund të kemi atëherë lexoni?

Nga lista e mësipërme, ne do të kishte mbetur vetëm një libër "Robinson Crusoe" Danielya Defo (1719) dhe "Travels Gulliver-së" nga Jonathan Swift (1726) në një version të veçantë për fëmijë, shkruar nga gjuhë të thjeshtuar, me shumë fotografi.

Por do të thotë kjo që në shekullin e 18 fëmijët Anglisht kishte asgjë për të lexuar? Le të përballen me atë.

Fakti që përrallat kanë ekzistuar gjithmonë, dhe mungesa e tyre nuk ndodhi kurrë. Edhe kur nuk ka shkruar gjuhën, ato janë kaluar nga brezi në brez në formën e folklorit. Por në 17-18 shekuj, me zhvillimin e shtypjes, ajo filloi të shfaqen gjithnjë e më shumë profesionale shkrimtarët, veçanërisht fëmijët. Tales në atë kohë, si tani, shtangur dhe të frikësuar fëmijët, duke krijuar botët fantastike që thithen nga shqetësimet e përditshme të rriturit nuk kanë gjithmonë të miratojë të.

Këtu janë vetëm shkrimtarë të shekullit të 18 dhe punëve të tyre një themelore të fëmijëve.

"ROBINSON CRUSOE" DANIELYA DEFO


Ne të kthehet në Angli të shekullit të 18. Në atë kohë, në qoftë se unë mund të them kështu, një e vërtetë "shitës të mirë" ishte një vepër e Defoe. Në librin "Robinson Crusoe" lartësoi guxim, këmbëngulje, zgjuarsi e njeriut, të detyruar të jetojnë në kushte ekstreme. Ai ka gëzuar popullaritet të madh si një përrallë nga Jonathan Swift, në të cilën ka ankesa e autorit për zbulimin e dimensioneve të reja dhe horizonte.

"UDHËTIMET E GULIVERIT" NGA JONATHAN SWIFT

Suksesi i "Udhëtimet e Guliverit" çoi edhe në faktin që filloi të dalë libra të tjerë për fëmijë, të cilat në mënyrë të qartë mund të lexoni dëshirën për të imituar këtë produkt, me fjalët "Gulliver" dhe "xhuxh" në emrat që shkaktojnë një shoqatë të caktuar. Një nga shembujt më të hershme - dalje në revistën 1751 fëmijët 'Lilliput, "krijuesi i cili ishte Dzhon Nyuberi, një shkrimtar nga Londra. Një shembull tjetër - "Biblioteka liliput apo Muzeu i Gulliver" në dhjetë vëllime të vogla, të botuar në Dublin në 1780. Ky libër është liruar në mënyrë të veçantë për fëmijët, dhe çmimi i saj është i ulët, në mënyrë që fëmijët të mund të përballojë për të blerë atë. Kostoja totale e 10 vëllime ishte vetëm pesë shilinga britanike, dhe pjesët individuale mund të blihet në sixpence secilin. Megjithatë, edhe ky çmim relativisht i ulët ende është shumë e madhe për shumë fëmijë dhe prindërit e tyre. Vetëm përfaqësuesit e familjeve me të ardhura të mesme dhe të lartë mund të përballojë për të blerë librat dhe kishte shkolluar mjaftueshme për të lexuar atë.

LIBRA TË TJERË

libra të lirë në zhanrin e letërsisë popullore tashmë ekzistonin dhe ishin në dispozicion për të më pak të pasura seksioneve të popullsisë. Historitë e këtyre fëmijëve të përfshirë s, historia, udhëtimit, të kënduarit, lutja, tregime për kusarësh, hajdutë dhe vrasës. Këto vëllime ishin të një cilësie të dobët dhe të shitur për një ose dy pennies.

Në 1712, ka pasur një përkthim i përrallave të famshme arabe "mijë e një netë."

Siç mund ta shikoni, letërsia e kohës e fëmijëve zhvilluar në mënyrë aktive në Angli. Dhe çfarë ishte në territorin e Rusisë? Lexuar në lidhje me atë në.

LIBRA PËR FËMIJË RUSE TË SHEKULLIT TË 18

Në Rusi, ka në të vërtetë janë shkrimtarët e fëmijëve të shekullit të 18 dhe veprat e tyre (e para libra ruse shkruar posaçërisht për fëmijë janë vendosur në territorin e shtetit tonë në shekullin e 17-të, të shekullit të 18-të vazhduar këtë traditë).

Epoka e Pjetrit I dha një shtysë për zhvillimin e arsimit, sidomos të letërsisë për fëmijë. Vetë mbreti besonte se është e rëndësishme që të kujdeset për edukimin e brezit të ri. Gjatë kësaj kohe, libra për fëmijë përndjekur synim kryesisht arsimore. Librat e shtypura, alfabetin dhe abetaret.

"PASQYRË NDERSHËM YOUTH"

Shkrimtarët e shekullit të 18 (Russian) listën e letërsisë për fëmijë me arsim të hapur. "Mirror ndershëm Rinia" mund të jepet si shembull. Ky poizvedenii përshkroi rregullat e sjelljes në gjykatë, i cili ka hyrë në reformat e tij e Peter I. Ky libër u bë mbret me urdhër të tij të ngushtë personal. Në krye të shkrimtarëve që punojnë në produkt, qëndroi Gabriel Buzhinskiy. Libri, ndër të tjera, janë vendosur materiale në drejtshkrim, alfabeti, fjalë. Do të thotë "pasqyrë Rinia ndershëm" e elitës ardhmen, mbështetja e mbretit - fëmijët të cilët më vonë do të bëheshin oborrtarët. Në libër, ideja kryesore është që të ketë sukses është më e rëndësishme nuk është origjina e njeriut dhe meritat e tij personale, edhe pse është theksuar në të njëjtën kohë pozitën e veçantë të fisnikërisë. Duke vënë në dukje dhe kritikuar veset e tij. Për vajzat u krijua një kod i veçantë i njëzet virtyteve, ndër të cilat duhet të theksohet helpfulness, heshtje, punë fetare, e vështirë. Shkrimtarët e shekullit të 18 (Russian) Lista e virtyteve femra të zbulojë në mënyrë të figurshme, për shembull, duke krijuar një të gjalla karaktere femra në veprat e tij.

LETËRSISË ARTISTIKE TË PËRKTHYER

Në përhapjen e tetëmbëdhjetë shekullit dhe letërsinë e përkthyer, të tilla si fabula Aesop së. Këto përralla, të shkruara në shekullin e 6 pes. e. Sage Aesop, pranuar edhe nga fëmijët me aftësinë për të paraqitur veten në formën e karaktereve - kafshë, zogj, pemë, lule ... Fabula Aesop lejojnë shaka dhe duke luajtur për të kapërcyer veset e tyre dhe të zhvillojnë të menduarit associative.


Pas 50-ta të fillojnë të shfaqen shkrimtarët e fëmijëve aktual të shekullit të 18-të dhe veprat e tyre. Megjithatë, pjesa më e madhe e librave për fëmijë huazuar nga Perëndimi (sidomos Francë). Duhet të theksohet, natyrisht, i famshëm tregimtar francez Sharlya Perro shekullit të 17. përrallë zanash e tij "Hirushja", "Bukuroshja e Fjetur", "Little Red Riding Hood", "Bluebeard" është i njohur dhe të dashur nga fëmijët në të gjithë botën. Jo vetëm lexuesit, por edhe poetë dhe shkrimtarë të shekullit të 18 ishin të frymëzuar nga këto vepra.

SHKRIMTARËT E SHEKULLIT TË 18

shkrimtarë të famshëm të shekullit të 18

Lista hapet Feofan Prokopovich. Ky autor ka shkruar dy libra për fëmijë - ". Mësimin e parë të të rinjve", "Histori e shkurtër ruse" dhe Në parathënien e librit të dytë, ai tha se fëmijëria e tij - një kohë shumë e rëndësishme në jetën e çdo qenieje njerëzore, siç ishte atëherë, themelore tipare të karakterit dhe zakonet. Fëmijët duhet të lexojnë libra dhe të duan ata.

CATHERINE II


Jo vetëm shkrimtarë profesionistë dhe poetë të shekullit të 18-të krijuar një libër për fëmijë. Edhe Presidenti konsideruar atë detyrën e tyre për t'i mësuar të rinjtë e tyre. Ky shembull tregon Catherine II. Ajo ka krijuar një numër të madh të veprave, ndër të cilat ishin librat për fëmijë, të tilla si "historinë e Tsarevich klorit" dhe "historinë e Tsarevich Fivee". Sigurisht, ata ishin larg nga përrallat në kuptimin modern të fjalës, me personazhet e tij të gjalla dhe heronj. Këto vepra përshkruar vetëm veset dhe virtytet përgjithësi abstrakte. Megjithatë, shembulli i Catherine II ishte ngjitëse, dhe ai më vonë e ndjekur nga shumë shkrimtarë të famshëm rusë të shekullit të 18-të, duke krijuar vepra posaçërisht për fëmijët.

NIKOLAY IVANOVICH NOVIKOV


Një kontribut të rëndësishëm në zhvillimin e letërsisë për fëmijë dhe ka bërë Nikolay Ivanovich Novikov. Ai është botues i revistës më parë fëmijët s - ". Leximi Fëmijëve për zemrën dhe mendjen" Ajo botoi veprat e zhanreve të ndryshme. Tales, tregime, drama, shaka, etj Jo vetëm fiction është paraqitur në revistën. Ajo ishte vendosur dhe artikuj jo-fiction e fëmijëve duke i thënë lexuesit e rinj në lidhje me natyrën, botën, vende të ndryshme dhe qytete, dhe njerëzit e tyre. Këto artikuj janë shkruar në mënyrë figurative, është interesante në formën e bisedës. Novikov në shkrimet e tij predikoi idetë të së mirës dhe humanizmit, dinjitetit njerëzor, të cilat, sipas mendimit të tij, ai duhet të jetë nga një moshë të re për të vaksinuar fëmijët. Revista ishte një sukses i madh dhe ishte shumë popullor në atë kohë. shkrimtarë të famshëm të shekullit të 18-të të publikuara në këtë edicion.

NIKOLAY MIHALOVICH KARAMZIN


Është e nevojshme të them disa fjalë rreth Nikolae Mihayloviche Karamzine. Ky shkrimtar ka krijuar dhe përkthyer më shumë se 30 produkte të ndryshme për fëmijë. Si përfaqësues i sentimentalizmi (i cili është pasuar nga shumë shkrimtarë rusë të shekullit të 18-të), në mënyrë të ngushtë me natyrën për fëmijë, ai ishte veçanërisht i dashur në mesin e moshës së mesme dhe të vjetër lexuesit e rinj. Në vitin 1789, veprat e para të Karamzin janë botuar në revistën "Leximi Fëmijëve për zemrën dhe mendjen." Nikolai Mikhailovich shkroi për fëmijët dhe pas mbylljes së kësaj reviste. Në dekadën e fundit të shekullit të 18 ai krijoi vepra të tilla si "princeshë të bukur", "Njëqind Acre Wood" dhe "Ilya Muromets". Përrallë fundit reflektuar heronj ruse. Kjo punë nuk ka përfunduar. Ilya Muromets, të krijuara nga pena e autorit, nuk ishte aspak si një hero tipik të epike, si ne zakonisht e paraqesin atë, dhe vetëm pjesërisht i ngjante kjo e fundit. Përrallë nuk e përshkruajnë betejat me armiqtë e Rusisë, ajo hap shpirtin lirik të Ili Muromtsa në bashkësi me të dashurit e tij. Në frymën e sentimentale detaje Karamzin përshkruar ndjenjat e personazheve, duke krijuar një tablo të gjallë.

PËRFUNDIM

Kështu, në shekullin e 18-të solli një shumë gjëra të reja në letërsinë për fëmijë si jashtë vendit dhe në vendin tonë. Letërsi për fëmijë vazhdoi në mënyrë aktive zhvillimin e saj në 19 dhe më pas në shekullin e 20-të. Dhe padyshim nuk ka vazhdimësi në zhvillimin e saj. Për shembull, tregime Sharlya Perro përdoret në mishërime të ndryshme në tekstin e mëtejmë Andersen, Pushkina, vëllezërit Grimm, Irving. Kjo është, motivet e disa tregime të mëdha të zërë rrënjë diku tjetër. Veprat e shkrimtarëve rusë të shekullit të 18 dhe të lexojnë në 19 dhe më vonë. Për letërsinë e shekullit të 19-të fëmijëve është e karakterizuar nga një lidhje edhe më të madh me fiction për të rriturit, si dhe arsimit dhe kulturës në përgjithësi.

Letërsia shqiptare nuk dallon nga letërsia botërore

NGA: MURAT GASHI



Fatmir Halimi, jo vetëm si poet, gazetar e njëri ndër shkrimtarët më të mirë që ka letërsia jonë sot, hynë fuqishëm në fushën e kritikës letrare me dy librat e tij të këtij diskursit: “Prej modernes kah postmodernia” dhe “Postmoderniteti në prozën e Zejnullah Rrahmanit”.



Me këta dy libra të fushes së kritikes letrare, ku temë trajtimi ka metodat postmoderne në leterësi, deri tash do të duhej që të ishin literaturë e detyrueshme për studentët e Fakultetit Filologjik – dega e Letërsisë shqipe, te lëndët mësimorë: Proza bashkëkohore shqipe dhe te lënda: Letërsia bashkëkohore shqipe.




Në zhanrin e këtij modernizimi kohë më parë i dha vetes detyrë edhe si studjues i letërsisë, duke u marrë me punime shkencore dhe duke analizuar krijimtarin letrare të autorëve të ndryshëm në botën shqiptare dhe në botën e poeteve të shkrimtarëve botëror. Në dy librat e fundit që i botoi prej Modernes kah Postmodernia shtjellon krijimet e auturëve me bindje më të lartë shkencor, duke i dhënë një diskurs kritik, në mënyrë që të jetë më komunikues për lexuesit. Është komunikimi i tij për gati në decenie, duke filluar nga viti 2008 e deri sot. Këto libra janë një kurorëzim i punës së tij shkencore në fushën e kritikës letrare. Prej modernes kah postmodernia si lëndë ushqyese dhe të çartë na jep periudhën moderne, format modelet dhe gjinit letrare që u krijuan nga koha e Rilindasve e deri më sot, kurse si modele ka në syte e tij ka pas Gjergj Fishtën, Migjenin dhe Lasgush Poradecin si: Lahutën e Malëcis, Vargjet e lira dhe vallja e yjeve, të cilat i shtjelloi me një art të bukur artistike, në librin e parë, modernia. Ndërkaq pjesa e dytë, postmodernia që përfshin dhe trajton mendimet e para, kur filloi të përdoret për herë të parë termi postmodern, mendimet e kritikeve të huaj dhe të atyre shqiptare, të cilët janë duke u marrë me këtë fushë të re të kritikës letrare. Si model Fatmir Halimi, ka marrë shkrimtarin Zejnullah Rrahmani, Sheshin e Unazës që ishte vlerësuar lartë, si kryevepra e autorit. Për model të shkrimit postmodern ka trajtuar edhe romanin Dashuri e Humbur të autores së re në letra shqipe Behare Rexhepi. Që të dyja vepra: Sheshi i Unazës dhe Dashuria e Humbur në kritikën shkencore Fatmir Halimi thotë na afrojnë mundësi të mëdha dhe reale për interpretime në kategorit stilistike postmoderne. Për t'u liruar nga rregullat e Klasicizmit, letërsia evropiane që manifestoheshin në krijimtarin e veprave letrare të tragjedisë e të dramës, ju desh gati tërë shekulli i XVIII, ju desh mendimi kritik që të lirohetr nga teoritë klasike mbi artin poetik që kishin hy nga koha e renesancës e deri në periudhën neaklasike. Nga kjo periudhë te gjatë e deri më sot letërsia sjell një frymë të re jo vetëm së lexuari por edhe të shijes letrare artistike, dhe një mendim i ri modern, ku idet roman - antike kapin fazën e parë të kësaj teorie. Në këtë lëmi të ndryshimit ka marrë si protagonist levizjen gjermane " Strum und drang " (stuhi e vull) vëllezërit Shlegel, ku romantizmi e merr si mendim kritik por edhe si fushë krijimi i veprës letrare, që nuk ishte i mjaftueshëm dhe nuk i përmbush kriteret dhe interesimet e kohës, sidomos pas zbulimeve apo ndryshimeve në shkencat e natyrës dhe shoqërore, pasi që romantikët natyrën e shihnin si objekt të gjall, si diçka apo figurë të gjallë dhe të lidhur me shpirtëroren e fantazisë. Fatmir Halimi me një përkushtim të thellë artistike e sheh këtë zhanër në letërsinë evropiane dhe shqiptare që me të drejtë jep një konatacion kritik e letrar mbi modernen dhe postmodernen, ku shumë rryma letrare kalojnë nëpër kohë. Ndërsa si vepra letrare Fatmir Halimi studjon mirë veprat e para letrare të letërsisë moderne si Lulet e së keqes së Botlerit në poezi dhe Zonja Bavari e Floberit, në prozë, të vitit 1857. Poashtu do të shërbehet dhe me naturalizmin i cili është marrë Staine Beuve (1804 - 1869) ku njihet si themelues i biografisë së tij. Pastaj me pozivitetin e Hippolit Taine që e shpreh në veprën Historia e letërsisë angleze dhe filozofia e artit ku thot: Si letërsia, fiksioni, ashtu edhe mendimi kritik mbi modernen gjatë shekullit XX do të vërshohen me rryma letrare, koncepte, mendime, ide e metoda të ndryshme mbi letërsinë, përderisa Jakobson thot: Teksti i gjuhës poetike emocionale dallon nga gjuha praktike. Fatmir Halimi futet së studjuari edhe në Romantizmin e kohës që si studim ka individin e jo shoqërin, ku në planin teorik edhe në atë praktik krakterizohet nga një llojllojshmeri pikëpamjesh, shijesh, formash dhe konceptesh të ndryshme.



1

Mendimi kritik modern për romantizmin nisë me filozofin, shkrimtarin Freng Denis Diterot, ku pa qen poet në tekstet e tij paralajmeroi profilin e poetit të ardhshëm. Duke marrë natyrën si burim i Poezisë, ai shkruan: " O natyrë, gjithçka e mirë fshihet në gjirin tënd.Ti je burim frytëdhënës i të gjitha të vërtetave ". Pas kësaj teoriket e romantizmiti u morën shumë me teorinë e mitit që u morën romantiket gjerman, vëllezërit Shlegel, të cilët u bazuan në pikëpamjet filozofike të mendimtarit gjerman Sholing ( Friedrich Schelling, 1775 - 1881 ) ku thonë se romantizmi në qendër ka individin e jo shoqërinë. Fatmir Halimi për modernen dhe postmodernën merr shembuj edhe tek shumë krijues boterorë që aq mirë zbërthen edhe letërsinë shqiptare sidomos të viteve të fundit.Rrah mendjen studjuese Naturalizmin pozitivizmin, që për karakturistikë merr cilësinë e tretë, psikologjizmin, si elementet letrare, raca, momenti, mjedisin etj. Ku Hypoli Ten i shpreh qartë në " Filozofin e artit "nëpërmjet të cilës Ten ka ndërtuar një metodë studimi të letërsisë që është e veçantë, e njohur si metode e tij , ku ka shpall si rrezulltat kombin, kohën dhe mjedisin e vet. Mbrenda shkrimeve kritike mbi letërsinë, Fatmir Halimi thotë: vlerë të veçantë zen dhe kritika mbi veprën e Honore de BALZAK. Fatmir Halimi në kritikën letrare nuk sheh ndonjë dallim nga veprat e krijuesve botërore për sa i përket modernes dhe postmodernes letërsinë shqiptare. Letërsia e romantizmit shqiptar është paraprijes i letërsisë moderne shqipe, ku përmes romantizmit që kur në fillim të shekullit XX Shqipëria fitoi pavarësinë që diktoi temat në letërsinë shqipe, gjë që shtyu shkrimtarët shqiptar të shprehin në veprat e tyre letrare, dhe, përmes letërsisë himnizimin e atdheut, siç ishin Migjeni, Lasgushi në poezit e tyre, pastaj Haki Stërmilli, Sterjo Spasse dhe Foqion Postoli në prozë. Këto ishin veprat e para moderne gjatë viteve 30 - ta të shekullit XX. Pas tyre dolën dhe vepra tjera si Çajupi, Mjeda etj. e që vazhdon edhe me tregime e novela me rryma të reja letrare, Grameno, Koliçi e Kuteli.Mandej doli epi letrar i cili e kultivoi Gjergj Fishta te vepra Lahuta e Malcis që u vlerësuan si nga kritikët tanë dhe të huaj u cilësua si Homeri i shqiptarëve. Në letërsinë shqipe lindën edhe Pero Marko, Jabov Xoxa, Ismail kadere, Dritro Agolli, ku këta dy të fundit përveç romanit e kultivuan edhe poezinë. Për fat të keq nga koha e shekullit XX nga letërsia përjetoi përjashtime emrat më eminet nga literatura e saj, si Faik Konica e Gjergj Fishta, të cilat krijimtaria e tyre ishte e ndaluar së lexuari nga sistemi monist. Por jo vetëm këta.... Nga kjo e drejtë, të jetoni të lirë u privuan Mitrush Kuteli, Kasem Trebeshina, Bilal Xhaferi etj. Por pas viteve të nëntëdhjeta kur Shqipëria mori një frymë tjetër të sistemit, atë demokratik sot dolën emra të mëdhenj si Fatos Kongoli, Aurel Plasari, Agron Tufa etj. Ndërkaq në Kosovë u kthye një zhvillim i ri. Edhe pse më vonë, aty nga gjysma e shekullit XX, pati një hove tjetër në letërsi që mori konatacionin letrar modern dhe postmodern.Si një zhanër modern janë poezit e Azem Shkreli, Ali Podrimja etj. Përmes Poezisë dhe shkrime tjera artistike shprehnin boshtin e fortë kombëtar dhe çlirimin nga pushtuesit dhe sistemet.Fatmir Halimi analizoi dhe dy paralelet e letërsisë shqipe Kosovë - Shqiperi.Me një art të lartë Fatmiri paraqet epin, Lahutën e Malcis,ku këtu këndohet trajtimi i burrërise së ambienti për të arritur te koncepti i kombit, dhe përmes vargjeve arrin të ngritet niveli i eposit kombëtar, që mbështetet në tri tipe këngësh: Historike, si Vranina, Kongresi i Berlinit, Konferenca e Londrës.Në librin e tij prej Modernes nga postmodernia Fatmir Halimi merr shembuj letraredhe nga shumë shqiptar krijues,që nuk janë të pakt, të cilët kanë vepra moderne dhe më shumë moderne. Dy libra poetike si: Vallja e yjeve dhe vargjet e lira të cilat janë shumë të veçanta në poezit moderne shqipe të cilat trajtonë dhe bien mbi frymëzimin, mbi krijimin e botës dhe temën e dashurisë.Fatmir Halimi nuk len pa folur dhe për Aventurën

e Semiologjisë ku sipas Barti " Semiologjia për mua nuk është shkencë, disiplinë, shkollë apo levizje me të cilën e identifikoj veten, por është aventurë, ajo që më ndodh, ose ajo që më vjen nga shenjuesi ".Sot Semiologjia është sferë interesimi edhe për shumë shkrimtarë postmodern, siç është rasti i shkrimtarit amerikan Dan Broën me romanin e tij " Kodi Da Vinci ", I cili zgjoi interesimi i milliona lexuesve. Fatmir Halimi si një studjues kritik letrar duke u bazua në modernen poetike,romane e zhanre tjera letrare artistike nga Krijuesit e mëdhenjë botërore të atyre Kohrave dhe tash kohës së re, ku veprat tani po trajtohen me një formë të ri letrare postmodernia, si shkrimtar të këtij zhanri merr veprat e Zejnullah Rrahmani, si Sheshi i Unazës 1978 etj. Fragmenti në romanin Sheshi i Unazës si kategori stilistike fuqizohet përmes një pjesë të shkurtër të tekstit....


Duke pasur para vetes veprën Komplete të shkrimtarit dhe teoricientit të letërsisë, ZENULLAH RRAHMANit, sidomos prozën e tij e titullon me një term të ri letrar "Postmoderniteti. Ky term e mbështeti në prizat si një kurpus i gjërë për krijimtarin kur sot po shkruan gati dyzet vjeçare.Krijimtarin letrare të tij, nga Romani i tij i pare " Zanoret e humbura, 1974 e deri te vepra letrare me tregime, " Tregimet e Ballovcit ", 2008, e cila tërësisht ishte e shkruar në prozë e titulloi " Postmoderniteti ne PROZEN e ZENULLAH RRAHMANit ".Gjatë këtij studimi Fatmiri, shtjelloi veprat e tij letrare ne kuander te letersise shqipe: Duke i interpretuar tekstet e stilit, zhanrin e poetikës së PROZËS.F.Halimi prej këtij studimi thot: " Nga kritika e deritashme kemi hasur të lexojmë, një autor apo një vepër letrare është moderne apo bashkëkohere dhe asnjë kritikë nuk i kalojnë kufijt, siç ngjet me letërsinë evropiane ,e cila sot i ka kaluar kufijtë e saj moderne dhe kryesisht quhet letërsi posmodernePër ti kaluar këta kufijt, në vitet e fundit, si duket është vet letërsia shqipe e cila është krijuar deri me tani ku kritikeve letrar nuk ju ka afruar më shumë. Me një analizë dhe interpretim të veçantë dhe diskursit letrar veprave te Zejnullah Rrahmanit vërejmë të kundërtën , se vepra e tij letrare janë postmoderne.Këto vepra F.Halimi, me një analizë logjike i ka vërejt në Katër kapituj si : Zanoret e humbura, Udhëtimi i një pike - uji, E Bukura e Dheut dhe në romanin Sheshi i Unazës.Duke i pasur para vetes dhe duke marre për bazë kategoritë stilistike , që shkrimtarët postmodern i shfrytëzojnë për artistikimin e veprave të tyre, në kapitullin e parë të romani Zanoret e humbura sheh një pasqyrë artistike, intertekstualitetin, citatin, lajmin, sgenimin dhe metatekstualitetin, kurse te kapitulli i dytë Udhëtimi i një pike - uji për spjegim ka marrë paratekstin , shkallën e shkrimit dhe determinimin e miksimit të teksteve. Më tej shkon F.h. Për letërsine moderne ku thot: Një diskurs kritik, si studjuesit shqiptar ashtu dhe të huaj per kryeveprat e letersise boterore. Derisa letërsia moderne nga shekulli XIX me vepren poetike: Lulet e se keqes" si të Botlerit, është përcjell deri në ditet tona për letërsinë postmoderne shtron pyetje; Kur fillon Postmodernia dhe çka dallon modernia? Dhe ku janë kufijte ndarës? Nga kritiket dhe studjuesit e letërsisë në dhjetëvjeteshin e fundit të shekullit XX e deri në fillim të XXI mundohen të japin përgjigje adekuate. Me këtë problematike u morën francezet, anglezet e gjermanët. Për kritik sot, merret edhe studjuesi tjetër gjerman Piter V. Zima, i cili postmodernën e sheh si problematik të konstruktimit apo të ndërtimit (artistimit) të saj që duke latuar këtë element është shumë e vështirë ta dalloj nga modernia.Te dyja këto studjhen në kontekstin ideologjike si epokë e stileve të ndertimin. Zima mendon se fillet e veta i ka në fund të viteve të 50 - ta apo të 60 -ta të shekullit 20 i jep term të ri kësaj periudhe atëherë kur Postmodernia paraqitet në politikë, ekonomi, muzikë, kulturë e veshje.Ndërsa Scott Lash postmodernizmit i referohet në mënyrë sociale.Ai mendon se përvoja evropiane e rradhës së viteve të 20 -ta, qendron në postmodernen pasi shumë poet, krijues nuk i drejtohen elitës, por masës duke menduar se letërsia moderne deri atëherë ishte krijuar për një elitë të caktuar.Por Zima e disa të tjerë mendojnë se postmodernën e bëjnë të ndryshëm nga modernia në periudha të tjera ku paraqet studimin e vet : Në intertekstualiteti, hipertekstet, fragmaritet, dokumentaritet, devijimi stilistik e shumë elemente tjera që dallojnë nga studjuesit që i përdorin si metoda, Kategori për interpretimin e teksteve postmoderne. Mirëpo përvoja apo praktika e shkrimit të letërsisë është më e vjetër.Autor pinjoll i kësaj letërsie është H.L. Borhes me Tregimet e tij të botuar në vitet e 60 - ta, si Fiksionet, Aleph ndërsa si romancier i letërsisë botërore postmoderne merret shkrimtari Italian Umberto EKO me romanin Emri i trëndafilit, 1980, e në letërsinë tonë shkrimtarët si:

Zejnullah Rrahmani, Anton Pashku, Aurel Plasari etj.Për këtë lloj shkrimi apo arti, diskurs letrar, do të ndërton shkrimtari ynë Zejnullah Rrahmani, sidomos në romanet: "Zanoret e humbura" "Sheshi i Unazës", "E bukura e Dheut", në novelën "Udhëtimi i një pike uji" etj. Kur studjuesit bëjnë analizë ndalen te titujt e veprës, të cilat në shumicën e rasteve është çelësi i interpretimit që lehtëson punën e diskursit kritik, por edhe e vështirëson. Në titullin Zanorët e humbura e lehtëson interpretimin ku krijohet një parafytyrim se mungojnë Zanoret për një fjalë, për një emër apo diç tjetër. Këtë autori nuk e bënë rastësisht, e bënë qëllimisht me një art të lartë letrare, siç bëjnë shkrimtarët e mëdhenjë të letërsisë botërore thot studjuesi, shkrimtari Fatmir Halimi.Pastaj na paraqet botën e mbrendshme të personazheve të shqetësuar, që rreth vetes ka shumë dilema sidomos kur ec rrugës, para prapa, dhe në fund thot ka vetëm një rrugë. Fatmiri në romanin karshi " LB'N' si kryeantagonistin me emrin Specialistin ku kish biseda të mundishme, si me " LB' N'.Fatmir Halimi zbërthen edhe Intertekstualitetin e Zanoreve të humbura, që sheh dhe zbërthen në efektet e një teksti me tekste tjera. Ai thot: Çdo libër flet për librat tjerë, ose një libër lind nga librat tjerë. Pastaj për metatekstualitetin që do të thotë praninë e komentit i cili lidh dy tekste. Itinerari i njeriut të vetmuar që zbërthehet si një itinerar i një njeriu të vetmuar, si një rrugëtim i paralelshëm i njeriut me rrugëtimin e një pike - uji. Ky udhëtim i një pike - uji, më së miri zbërthehet nga vet shkrimtari me nëntituj. Pastaj, Fatmiri vazhdon të paraqet paratekstin dhe tekstin si rrëfim i shumë ngjarjeve të coptuara, të ndara në thjeshtësin e vet pa u futur në kompleksivitetin e tij. Ndërsa për ekonomistin thot është krejt jasht fabulës së novelës, ku pjesa e saj paraqitet si paratekst. Pas këtyre sqarimeve, shkrimtari Zejnullah Rrahmani rrëfimin e paraqet në novelin e Katër të shkrimit, stil ky si shumë shkrimtarëve postmoderne si EKO, Markezi, Braun etj.që në botën e mbrendshme janë emocionale e psikologkike. Kemi dy variante të rrëfimit që lidhen me emërtimin delta të tregimit. Një variant është për djaloshin që vdes në luftë ndërsa tjetra është se vdes në një spital ushtarak krejt i vetmuar. Po këtu jepet edhe vdekja e vajzës. Fatmir Halimi me një studim të thukt flet dhe për determinin e miksimit të teksteve. Pasi metateksti shfrytëzohet atëherë dy tekste të ndryshme prodhojnë komentin, me vetëdije të lartë artistike nga vet autori në veprën e tij.Te e bukura e Dheut Zejnullah Rrahmani, nëse parafrazojmë kritikun Sabri Hamitin del se tema e kësaj vepre është krijuesi dhe krijimi.



Fatmir Halimi, nuk ndalet vetëm te këto elemente letrare, në mënyrë brilante spjegon dhe Oralitetin me model përrallën popullore si një rrëfim i tekstit por me një still tjetër të shkrimit për t'u shdërruar në gjuhë arti, pra në metagjuhë. Si element tjetër në letërsi merr edhe dokumentaritetin si Kategori stilistike që i sjellë në veprën letrare Zejnullah Rrahmani. Pastaj Antikitetin (mitika) që me vepra letrare janë marrë shkrimtarët e mëdhenj të letërsisë sonë dhe asaj botërore, duke filluar nga Homeri e këndej, që e ndërlidhin me luftrat e Aleksandrit të Madh, luftën e Pirros, mbretërinë e Teutës etj. Ndërsa ky mit apo legjendat që janë përhapur në letërsinë tonë gojore, por me emra të ndryshme si Gjergj Elez Alia, trimin mbi ndërtimin e qytetit "Sc" dhe ngjarjet me përmasa mitologjike të luftimit të Djaloshit me Përbindshat. Romanet që i kish në shqyrtim të Zejnullah Rrahmanit, vijnë si perlë në letërsinë tonë të cilat na lëjn pa frymëmarrje, se çdo të na gjen në faqet pasuese të tyre. Fatmir Halimi me tej në studimin e tij për këto vlera na jep përshtypje se është një shkrimtar dhe jo vetëm kaq por edhe si një studjues i zhanreve të letërsise moderne dhe postmoderne, me terminologji të reja, ku si studjues merr veprat e Zejnullah Rrahmani që na vijnë në kohën e fundit si një perlë që na len pa frymëmarrje.