Abdyl Kadolli( 10 .11. 1946 -16.04.2019)

Abdyl Kadolli ,lindi më 10 nëntor 1946 në Bukosh të Therandës. Kishte mbaruar studimet themelore dhe ato pasuniversitare (1974) për letërsi në Prishtinë. 

Ka shkruar poezi, humor dhe shkrime publicistike që nga koha kur kishte punuar në gazetën “Rilindja”.

Për të gjallë kishte botuar vëllimin poetik “Këmisha e zjarrit” (“Rilindja”, Prishtinë, 1998) dhe veprën publicistike “Ora kombëtare” (“Ars”, Prishtinë, 2001).

Nga viti 1993-1998 ka qenë sekretar i Forumit të Intelektualëve Shqiptarë të Kosovës. Për shkak të aktivitetit në këtë forum, ai ua kidnapua dhe u torturua rëndë nga policia e sekrete serbe. 

Nga viti 2010-2019 ka qenë redaktor e kryeredaktor i revistës letrare “Metafora” të LSHK-së, ndërsa nga viti 2013-2017 edhe anëtar i Kryesisë së LSHK-së.

Në kuadër të aktiviteteve në LSHK ka qenë edhe koordinator i festivalit poetik ndërkombëtar “Drini poetik”.

Vdiç në Prishtinë më 16 prill 2019.

Zekë S. Sinanaj(1957-)

Zekë  S. Sinanaj u lind më 2 korrik 1957 në Isniq të Deçanit. Ka mbaruar studimet bazike të juridikut, në Universitetin e Prishtinës.

Nga viti 1984 ka punuar si gazetar në Radio Televizionin e Prishtinës (RTK) deri në vitin 1990 kur edhe janë larguar dhunshëm nga regjimi serb. Gjatë 90-tave ka shkruar për gazetat: ‘’Bujku’’, ‘’Gazeta Shqiptare’’, ‘’Kombi’’ dhe ‘’Dielli’’. Reporter për Radio Zagrebin, në emisionin informativ në gjuhën shqipe, ku poashtu gjatë kësaj kohe ka qenë ndër drejtuesit e Qendrës për Informim të Kosovës – QIK- në Deçan.

Reporter gjatë luftës së fundit në Kosovë, ai ka raportuar për zonën e Dukagjinit në medium të ndryshme, si ajo e RTSH-së, Radio Tirana, si dhe për Zërin e Amerikës. Pas luftës ka vazhduar punën si gazetar dhe redaktor në Radio Televizionin e Kosovës. Fillimisht ishte i angazhuar në edicionin e lajmeve, ndërkohë ka udhëhequr emisionet informative-politike: ‘’Intervista e Javës’’ dhe ‘’Pro et Contra’’. Ka realizuar 11 filma dokumentarë dhe shumë reportazhe nga të gjitha trevat shqiptare.

Bardhyl Çaushi

Bardhyl Çaushi u lind më 15 gusht të vitit 1936, në qytetin e bukur të Gjakovës.  Bardhyl Çaushi, në vitin 1999 u kidnapua nga forcat ushtarako-policore serbe dhe konsiderohet i zhdukur.

Shkollimin  fillor Bardhyl Çaushi  e kishte përfunduar në vendlindje, ndërsa shkollimin e mesëm e ka përfunduar në qytetin e Prishtinës me sukses të shkëlqyeshëm. 

Në vitin akademik 1955/1956, z. Çaushi e regjistroi fakultetin juridik në Universitetin Shtetëror të Beogradit, ndërsa pas përfundimit të semestrit të parë ishte transferuar në Universitetin Shtetëror të Shkupit në të njëjtin drejtim, ku kishte përfunduar studimet universitare në muajin shtator të vitit 1959, me notën mesatare 9. 

Për Bardhyl Çaushin thuhet që ka qenë student i dalluar dhe kishte prirje profesionale edhe pse ishte në moshë të re. Pas përfundimit të studimeve universitare, z. Çaushi ishte punësuar si referent në Gjykatën Komunale në qytetin e Gjakovës. 

Ndërsa në vitin 1960 ishte i detyruar nga ligjet shtetërore të Kosovës ta kryente shërbimin ushtarak. Pas kryerjes së shërbimit ushtarak ishte emëruar si gjyqtar pranë Gjykatës Komunale të qytetit të Gjakovës, ndërsa në fund të vitit 1965 z. Çaushi si profesionalist i lartë emërohet si gjyqtar në Gjykatën e Qarkut në qytetin e Pejës.

 Në muajin shkurt të vitit 1967 u zgjodh kryetar i Gjykatës Komunale në qytetin e Gjakovës dhe në fillim të vitit 1969 u shkarkua nga ky funksion për ta përfunduar karrierën e tij në sistemin gjyqësor.

 Gjatë punës së tij si gjyqtar pranë gjykatave të lartcekura, z. Çaushi ka treguar rezultate të shkëlqyera, e veçanërisht në kontestet civile.

Pas shkarkimit të tij nga funksioni i kryetarit të Gjykatës Komunale në qytetin e Gjakovës, në muajin qershor të vitit 1969 ishte zgjedhur si bashkëpunëtor i lartë për lëndën “E drejta romake” në gjuhën shqipe pranë drejtimit të atëhershëm Juridiko-ekonomik ende pa u themeluar Universiteti i Prishtinës.

 Ndërsa në vitin akademik 1969/70 i regjistron studimet postdiplomike pranë Fakultetit Juridik të Universitetit të Beogradit në drejtimin Civilo-juridik deri në vitin 1972.

 Pas themelimit të Universitetit të Prishtinës në vitin 1970 z. Çaushi inkuadrohet në Fakultetin Juridik si asistent i lëndës së të drejtës romake, ku e ligjëronte profesori Ivo Puhani. 

Nga viti 1973 deri në vitin 1978 gjatë funksionit të tij si asistent i së drejtës romake, z. Çaushi ishte në përgatitjen e tezës së tij shkencore të magjistraturës, ku e kishte mbrojtur me sukses shumë të lartë me 25.02.1978 pranë Fakultetit Juridik në Universitetin e Beogradit.

 Ndërsa, në vitet e 80-ta bëhet edhe profesor i së drejtës romake dhe pas angazhimeve të tij në fushëveprimtarinë e tij profesionale dhe shkencore, z. Çaushi më 10.05.1989 e kishte mbrojtur tezën e doktoratës me sukses të lartë pranë Fakultetit Juridik të Universitetit të Zagrebit në drejtimin civilo-juridik. 

Ndërsa në fillim të vitit 1989 Prof. Dr. Bardhyl Çaushi bëhet dekan i Fakultetit Juridik dhe ishte njëri ndër kundërshtuesit më të fuqishëm së bashku me akademikun Gazmend Zajmi për suprimimin e autonomisë të Krahinës Autonome Socialiste të Kosovës dhe ishte përkrahësi më i madh së bashku me akademik Fehmi Aganin për hartimin e Deklaratës së 2 Korrikut të vitit 1990 dhe hartimit të Kushtetutës së Kaçanikut që e kishte hartuar akademik Prof.Dr.Gazmend Zajmi. Prof. Dr. Bardhyl Çaushi ishte kryetar i parë i Shoqatës së Pavarur të Juristëve të Kosovës.

Bardhyl Çaushi gjatë karrierës së tij si jurist i spikatur njihej me fjalimin e tij të mbajtur me 30 maj të vitit 1991 përpara Gjykatës Kushtetuese të Jugosllavisë në cilësinë e kryetarit të Shoqatës së Pavarur të Juristëve të Kosovës.

 Për këtë arsye me 09 shtator të vitit 1991 ia ndërpresin edhe marrëdhënien e tij të punës si dekan i Fakultetit Juridik dhe si profesor i lëndës së të drejtës romake.

Gjatë ushtrimit të profesionit si kryetar i Gjykatës Komunale në qytetin e Gjakovës në vitin 1968,  Bardhyl  Çaushi bëhet pjesë e Komisionit për ndryshimet Kushtetuese së bashku me disa intelektualë të tjerë siç ishin: Prof.Dr. Fehmi Agani, Prof.Dr.Gazmend Zajmi, Prof.Dr. Dervish Rozaja,Prof.Dr. Syhra Popuvci, Prof.Dr. Ali Hadri, Rrezak Shala etj., që kërkonin përkrahje nga udhëheqja politike e jugosllave ta miratojnë kërkesën për shpalljen e Republikës së Kosovës, si shtet sovran dhe i pavarur. 

Ndërsa, kërkesa e dytë e Bardhyl  Çaushi dhe intelektualëve të lartcekur ishte krijimi i institucionit më të lartë shtetëror të fushës shkencore, në këtë rast që është Akademia e Shkencave dhe e Arteve të Kosovës, ku qëllimin e tyre e arritën më 20 dhjetor të vitit 1975.

Motivi i tij për intelektualizëm asnjëherë nuk kishte të ndalur pasi që së bashku me disa intelektualë të tjerë të Universitetit të Prishtinës, ku u bënë pjesë në vitet e para pas themelimit të tij, ai në cilësinë e profesorit ishte përcaktuar të merrte pjesë si përfaqësues i Akademisë së Shkencave dhe Arteve në Kongresin e Drejtshkrimit të Gjuhës Shqipe të mbajtur në Tiranë më 20 deri 25 nëntor të vitit 1972, ku kishin marrë pjesë 87 delegatë nga të gjitha trojet shqiptare.

 Ndërsa, përsëri  Bardhysh  Çaushi caktohet nga Akademia e Shkencave dhe Arteve të Kosovës të jetë kryetar i delegacionit në bisedime në mes Ministrisë Arsimit të Kosovës me atë të Republikës së Shqipërisë, ku arrihet Marrëveshja e Arsimit, ku sivjet festohet 40-vjetori i saj, objektiva e saj ishte bashkëpunimi i plotë në mes dy vendeve në aspektin edukativo-arsimor dhe promovimin e diplomacisë arsimore jashtë vendit.

Prof. Dr. Bardhyl Çaushi vlerësohet si pishtari i parë i Jurisprudencës shqiptare në të gjitha trojet e banuara me shqiptarë, pasi që ishte profesori i parë shqiptar i së Drejtës Romake në Fakultetin Juridik pranë Universitetit të Prishtinë, pas Ivo Puhanit ku lënda E drejta romake ligjërohej në gjuhën sllave-serbe, ndërsa me ardhjen e tij si profesor E drejta romake ligjërohej në shqip. Z. Çaushi njihet edhe për një kontribut tjetër si profesor pasi që e ka përkthyer veprën E drejtës romake nga gjuha serbo-kroate në gjuhën shqipe, për këtë arsye konsiderohet si profesori që ka vënë bazat e para në jurisprudencën shqiptare.


Një karakteristikë e veçantë e profesor Bardhyl  Çaushi në vlerat e tij patriotike shqiptare tregohet në një rast ku ishte në një mbledhim familjar në vitin 1969, në atë kohë e kishte funksionin e kryetarit të Gjykatës Komunale në qytetin e Gjakovës dhe kishte kënduar një këngë patriotike, e cila burimin e saj e kishte në kryeveprën e At Gjergj Fishtës në“Lahutën e Malcisë” të Krajl Nikollës, ai ishte lajmëruar nga disa persona të caktuar për prishen e regjimit politik të kohës, ky veprim i tij patriotik e kishte dërguar drejt shkarkimit të funksionit të tij nga kryetari i Gjykatës Komunale të qytetit Gjakovës.

Këmbëngulja e familjarëve të Prof. Dr. Bardhyl Çaushit dhe ndërhyrja e Qeverisë së Kosovës dhe më ndihmën e KFOR-it, u bë e mundur që eshtrat e tij të kthehen në vendlindjen e tij, ku rivarroset në varrezat e dëshmorëve të qytetit të Gjakovës, ku lamtumira e tij e fundit ishte bërë nga një turmë shumë madhështore.



Prof. Dr. Bardhyl Çaushi për kontributin e karrierës së tij është dekoruar me këto dekorata të larta të cilat janë ëndrra e secilit mësues, arsimtar, profesor, profesor universitar, dekan dhe rektor, mirëpo  Bardhyl  Çaushi kishte dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm për çështjen e arsimit në Kosovë gjatë viteve 70-80 dhe ishte përcaktuar përfaqësues i delegacionit të arritjes së Marrëveshjes së Arsimit në mes Kosovës dhe Shqipërisë pas themelimeve të Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës. Për këtë arsyeje z. Çaushi ka marrë mirënjohje më të larta të shtetit si:

1. Medaljen e Artë të Pavarësisë,

2. Medaljen e Artë,

3. Mësues i Merituar,

4. Medaljen e Artë Presidenciale të Meritave.

Flori Bruqi

Rexhep Hoxha(1929- 12 korrik 2019)

               
                 

Rexhep Hoxha, lindi në Gjakovë, në vitin 1929. Ishte shkrimtar e profesor. Ai i takon brezit të parë të shkrimtarëve për fëmijë në Kosovë.

Mbaroi shkollimin fillor dhe Normalen në Gjakovë, ndërsa studimet për gjuhën shqipe i kreu në Beograd. Një kohë punoi mësues në Pogragjë të Gjilanit e pastaj profesor në Normalen e Gjakovës dhe të Prishtinës dhe në gjimnazin e Mitrovicës.



Më vonë, deri në pensionim, ligjëroi lëndën letërsi për fëmijë në Shkollën e Lartë Pedagogjike të Prishtinës. Punoi edhe si redaktor në “Rilindjen për fëmijë” dhe në emisionet për fëmijë të Radio Prishtinës.

Është autor i librit të parë për fëmijë të botuar pas Luftës së Dytë Botërore në Kosovë (“Gjethe të reja”).

Botoi edhe libra të tjerë për fëmijë dhe për të rritur me poezi, tregime, romane për fëmijë, libra me poezi për të rritur, si dhe shkrime diskursive për letërsinë etj. Me librat e tij u rritën breza të tërë shkollarësh në Kosovë, sidomos atëherë kur kishte pak libra shqip.

Në poezinë tonë për fëmijë prof.Rexhep Hoxha ,u bë i njohur me personazhin e tij Picimuli, një fëmijë simpatik, i cili lexuesve të vegjël u shërbeu si shembull i mirë në rritën dhe edukimin e tyre të shëndetshëm.

Romani “Lugjet e verdha” vjen si roman i parë i mirëfilltë në letërsinë shqipe për fëmijë në përgjithësi, i cili, si edhe disa romane të tjera të tij ("Verorja", ”Lugjet e verdha” II) ndërtohet nëpërmjet gërshetimit të përrallës me motive reale. Hartoi edhe tekste shkollore. Veprat e botuara: "Gjethe të reja" (1953), "Picimuli" (1956), "Mbi krahët e fluturës" (1959), “Pika vese” (1966), "Lugjet e verdha" (1967), “Vargu idhnak” (1971), “Micimiri” (1976), “Lulëzo, vendi im” (1973), "Zëri i pyllit" (1974), "Tokë trëndafilash" (1979), Terorja", (1983), "Zogu i qiellit" (1984), "Kënga e Cupërliqes" (1989), "Picimuli në Poroj” (2000) etj.

Rexhep Hoxha në letërsine tonë bashkëkohore për fëmijë është i njohur jo vetëm si poet, tregimtar, por edhe si romansier. Romani i tij “Lugjet e verdha” është një ndër veprat më të lexuara të kësaj letërsie. Sikurse “Lugjet e verdha” ashtu edhe romani, “Verorja” është bazuar në letërsinë tonë gojore. Kjo vepër është frymëzuar nga përralla jonë popullore “Mbreti dhe tri motrat”.

Mirëpo, nëse e krahasojmë përrallën popullore dhe veprën e Rexhep Hoxhës, vërejmë dallime rrënjësore.

Autori i romanit ngjarjen e ka zhvilluar duke mos iu përmbajtur besnikërisht përrallës dhe parimeve të saj.


Vetë personazhi kryesor i kësaj vepre, Verorja nuk është bartës i veprimit kryesor. Në shumë situata Verorja as që është e pranishme.

Mirëpo, kjo nuk mund të merret si e metë e kësaj vepre.

Parimet e një zhanri gjatë procesit kreativ, mund të mos respektohen, por në këto raste lypset që i procedimi i ri i shkrimit, të sjellë diçka të re dhe të vlefshme në pikëpamje letrare.

Jemi të mendimit se në këtë aspekt Rexhep Hoxha një sukses të tillë e ka arritur.

Ngjarja zhvilohet nëpërmjet rrëfimit, që rrënjësisht shquhet nga i njejti procedim që e vërejmë në paraqitjen e ngjarjes në përrallë. Nëse krahasohet struktura narrative e kësaj vepre me atë të romanit të parë “Lugjet e Verdha”, po ashtu bie në sy një dallim i qartë.

Tani në mënyrë më të zhdërvjelltë dhe dinamike rrëfehet ngjarja. Lirizmi që ka qenë element i veprës së parë, në romanin e ri pasurohet me elemente të reja shprehëse.

Personazhet e romanit si bartës kryesor të ngjarjes, janë paraqitur me mjeshtëri.

E tillë është për shembull, Shkelja, gruaja e parë e Dasho Rrapit i cili grabiti për grua Veroren. Ndaj Verores, Shkelja sillet në mënyrë dhelpërake.

Ajo bashkë me Galushen, shërbëtoren e saj, arrin qëllimin e vet për ta përzënë dhe për ta vënë Veroren në pozitë të mjerueshme: faktikisht pasi lind Verorja fëmijë: Hënën dhe Yllin, ia merr foshnjet Verores dhe në vend të tyre ia ven kësaj në gji dy këlysh.

Në këtë rast Dasho Rrapi i mashtruar shumë keq nga gruaja e parë, urdhëron që të çohet Verorja në stele bashkë me këlyshët. Siç vërehet edhe emrat Shkelja dhe Galusha kanë domethënie figurative.

Ato personifikojnë shpirtëkeqësinë e tyre. Sa i përket karakterit të Veronës mund të themi se ajo pajtohet me fatin e vet.

Mu atëherë kur del e vërteta në shesh, që është paraljmëruar, Verorja thotë: “Pse i ngujuat ato, (këtu ëshë fjala për Shkelen dhe Galushën) më mirë të më kishit lënë mua aty”.

Një personazh tjetër, Sqeparti është zog i cili përcjell ngjarjen shqetësuese dhe i ndihmon Verores. Në romanin “Verorja” pikëpamjet sociale dhe etike janë strukturuar me mjeshtëri.

Kjo vërehet në mënyrë mjaft të bindshme në dialogun dinamik që zhvillojnë Qeli dhe Quli. Qeli kërkon që në jetë të bëhen kompromise. Ai i thotë Qulit: “Kah shkon bota shko edhe ti”.

Ai i përgjigjet: Po të gënjej bota duhet edhe unë të gënjej. Mjaft tërheqëse në këtë vepër është edhe legjenda që flet për Tarapushin, qenien përbindëshe që dikur ka qenë njeri dhë është shndërruar në zog përbindësh, që në vendin e tij, në Rrasën e Gurit, kush shkonte e shndërronte në gur.

Tarapushin, faktikisht e ka mësuar jeta e vrazhdë dhe e padrejtë të sillet në mënyrë të tillë.

Në këtë rast imponohet qëndrimi sakrifikues dhe trimëror i Yllit, i cili pasi ka dhënë besën vendos të shkojë atje.

Edhe pse e di se ç’e pret në vendin e Tarapushit, ai niset të shkojë. SI thekson Ylli trimërisht: “Më e shtrejtë është besa se jeta ime”. Romani duket se është i papërfunduar. Por kjo nuk duhet të vërehet sipas parimeve të ngurrta tradicionale.

Autori mund të vazhdojë ngjarjen në ndonjë vepër tjetër, por nuk është i detyrueshëm. Shumë çka në jetë mbetet torzo, e pambaruar. Kjo është filozofia dhe kuptimi i jetës në përgjithësi. Vështrimi është emetuar në emisionin Tribuna e Kritikës ne Radio Prishtinë, me 1983.


Flori Bruqi

Jusuf Gërvalla(1 tetor 1943-18 janar 1982)

Jusuf Gërvalla lindi në Dubovik(Burrëmadh), më 1 tetor 1943.



Jusufi bashkë me të vëllanë, Bardhoshin, dhe Kadri Zekën u vranë më 18 janar 1982 , nga Shërbimi sekret Jugosllavë në lokalitetin Untergruppenbach pranë Shtutgartit në Gjermani .



Atentati ka ndodhur, përderisa drejtuesi i veturës (BMW 316, targa: HN CY 353) nxirrte veturën nga garazhi, duke e drejtuar prapthi në drejtim të udhëkryqit.

 Në mot me borë, diku në 40 metrat e para vetura ka ndaluar pasi që nga një vend ndërtim në anë të djathtë, një person nga një distancë prej tre metrave ka shtënë.

 Krahas kësaj, një person tjetër ka gjuajtur dhe ju ka afruar asaj për të vërtetuar se ia kanë arritur qëllimit.Fqinjët, të frikësuar nga krismat, i shohin dy persona të gjinisë mashkullore duke ikur. Vetura ka mbetur e ndezur, pasi që Bardhoshit i kishte mbetur këmba në pedalin e gazit.

 Si pasojë e kësaj, vetura ka vazhduar më tutje të ecën derisa përplaset me një garazhe. 

Gjatë kësaj kohe, drejtuesi ka vdekur, ndërsa pas përplasjes është fikur motori.

Në vendin e ngjarjes policia ka gjetur të vdekur drejtuesin e makinës, Bardhosh Gërvallën, 31 vjeç, i goditur nga gjashtë plumba, Kadri Zekën i vrarë nga dy goditje me plumba në trup dhe Jusuf Gërvallën, 36 vjeç, gjithashtu i plagosur rëndë nga dy goditje me plumba.

Der Spiegel (25 janar 1982) për motivin e krimit shkruan se identifikimi i shpejt i viktimave e ka sqaruar edhe motivin dhe drejtimin politik të tyre: “Jugosllavë në ekzil që i takonin kombësisë shqiptare nga provinca e Kosovës në jug të shtetit ballkanik, dhe që të tre veprimtarë kundër qeverisjes së Beogradit”.

Në vendin e ngjarjes, Jusuf Gërvalla, i cili më vonë vdes, i kishte pëshpëritur policisë “Ka qenë UDB-ja”.Edhe për autorët e vrasjes pati shënjime.

Dymbëdhjetë herë ishte gjuajtur mbi të tre burrat nga pistoletat e kalibri 7,65, dhjetë goditje kishin qëlluar zemrën, mushkëritë dhe qafën. 

Një polic në vendin e ngjarjes thotë: “E tëra dukej si pas një ekzekutimi”.Ishte metodë që përdoret nga shërbimi sekret, siç thoshte snajperisti dhe instruktori i policisë nga Stuttgart-i, Siegfried Hübner: duhet qëlluar me katër plumba, “tre për ta mbërthyer viktimën nëse ajo qëndron ende, pra për ta rrëzuar dhe për ta bërë të paaftë për kundërvënie, dhe pastaj rigjuajtja e katërt e domosdoshme dhe vdekjeprurëse”.

Koha dhe atentati ishte kulminacion i grindjeve të shërbimit sekret jugosllav me kundërshtarët e regjimit në botën e jashtme në këto vite.

Ka qenë veprimtar, shkrimtar dhe muzikant shqiptar. Ka qenë themelues i grupit marksist-leninist Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Kosovës.


 Jusuf Gërvalla ,ishte themelues i Lëvizjen Popullore për Republikën e Kosovës që më pas u nda në dy fraksione Lëvizja Popullore e Kosovës dhe Lëvizja Kombëtare për Çlirimin e Kosovës, të mbramin e kryesonte Gërvalla.


Në letërsi, ai nuk i takonte qarkut të "lapidaristëve" të poezisë fjalëpakë që e shoshiste të tashmen me shkrimin simbolplotë alegorik në petkun e arkaikes mbikohore e në frymën e visarit të traditave të lashta gojore.



Zëri i tij poetik ishte zë më vete, mjaft origjinal, personal dhe individual. Poezia e tij na flet drejtpërsëdrejti, ngrohtë, zbutë, thellësisht njerëzor e me një sensibilitet të stërholluar.



Në dy përmbledhjet e tij të para - "Fluturojnë e bien" (1975) dhe "Kanjushë e verdhë" (1978) - poezia e tij merrej kryesisht me vatrën e poetit tek janë mjaft kuptimplotë titujt e cikleve "Shtëpia në kornizë" dhe "Skena nga jeta e fshatit". Poezia e tij e përmallshme e këndon dashurinë, e kujton dhimbshëm (dhe pa idilë ruraliste) vendlindjen dhe na e rrëfen porosinë e saj qendrore, kërkimin e poetit për "pak frymë njeriu e pak dritë qiriri".



Me kohë, duke u bërë gjithnjë e më shumë refleksiv poeti kaloi gjithnjë e më shumë te një qark më i gjerë tematik dhe te të folurit poetik me bukuri e begati të rrallë metaforike e figurative. Kështu, poezia e tij e përmallshme e vendlindjes gjithnjë e më shumë bëhet edhe universale.



Në vëllimin e tretë poetik, "Shenjat e shenjta" (1979), kemi të bëjmë dhe me fjalë e elemente si "hije", "pluhur", "frikë", "terr", "ftohtë", "varr".



Shkallëzohen vetmia dhe shqetësimet e poetit që flet shpesh edhe për fundin dhe vdekjen. Me një thellësi që nuk hetohet në lexim të cekët, na qet tabllo tejet të qëlluara të groteskës që e quajmë "jeta".



Thelbi kryekëput human i vargjeve, ligjërimi lirik dhe substancial i poetit të mallit, të dashurisë, të dhembjes, të vetmisë e të vdekjes e bëjnë Jusuf Gërvallën një zë të patjetërsueshëm të poezisë së re shqipe.



Veprat letrare :



Fluturojnë e bien (1975)



Kanjushë e verdhë (1978)



Shtëpia në kornizë



Skena nga jeta e fshatit



Shenjat e shenjta (1979)



Jusuf Gërvalla: Vepra Letrare, Prishtinë: Ora, 1992.

Jusuf Gërvalla para së gjithash ishte dhe mbetet një poet nga më të rrallët në letrat shqipe, një prozator me shpirt filigrani, një dramaturg që veçoi momentin e flijueshëm letrar për ta bërë më të kapshme e të dobishme idenë atdhetare, një këngëtar e kompozitor me talent vullkanik, një shqipërues me ndjenjë të hollë për kuptimet, gjuhën e tingëllimet, një publicist me gamë të gjerë interesimesh, por edhe një piktor që la dëshmi jo të pakta të prirjes prej artisti.

Gërvalla në asnjë fushë të krijimtarisë së vet nuk brodhi së koti duke kërkuar identitetin e vet krijues, të cilin kishte zënë ta përftonte që në hapat e parë krijues. Pra, Gërvalla qe, siç thuhet, krijues i herës së parë. Tek ai çdo gjë ishte e dorës së parë. Ai nuk u mor kurrë me gjëra të dorës së dytë e të tretë. Fuqia e madhe e njeriut qe ajo që bënte shpërthime të shumta e të fuqishme në qenien krijuese të tij. Ndërkaq një forcë tjetër e tij, kriteri i rreptë i artistit, ishte ajo që vinte “penda” kriteresh të rrepta dhe vinte harmoninë mbi ato shpërthime. Gërvalla artin e vet kishte zënë ta krijonte shumë heret, në moshën e vet mitare, për ta pritur atë të vinte i pjekur në kohë. Kështu brenda një periudhe kohe prej katër vjetësh ai botoi tre libra të poezisë: Fluturojnë e bien, 1975; Kanjushë e verdhë, 1978 dhe Shenjat e shenjta, 1979, që ishin fryt i një pune që zgjati sa gjithë jeta e tij. 

I po kësaj periudhe kohe është edhe romani i tij Rrotull, i cili u botua pas vdekjes së autorit, më 1983, kurse pak më e vonshme ndoshta është drama Procesi, që u botua më 1984. 

Është vepra e Jusuf Gërvallës, harmonia e saj e mrekullueshme me personalitetin e autorit dhe bëmat e tij, ajo që i kishte çelur atij shumë udhë e shumë mundësi në jetë, mirëpo ai kishte zgjedhur udhën më të vështirë dhe mundësinë më të lavdishme: martirizimin për kombin dhe atdheun. 

Sado që në historinë e qytetërimit shqiptar një harmoni e tillë është provuar me qindra herë, ajo që lidhet me Jusuf Gërvallën, me veprën dhe bëmat e tij, është ndër më sublimet, prandaj meriton të vihet në njërin ndër piedestalet më të larta, aty ku ia bëri vendin ai.


Shaip Beqiri shkrimtar nga Prishtina shkruan :"... Vepra e Jusuf Gërvallës ka emër dhe nder. Asaj duhet t`i ruhet përherë i pastër emri i krijuesit të saj dhe t`i bëhet nderimi i thellë. 

Në këtë drejtim është bërë një punë me vlerë me botimin e plotë të veprës letrare të Jusuf Gërvallës në Prishtinë dhe të një monografie për udhën jetësore të këtij shkrimtari e atdhetari me një titull kuptimplotë Fati i luleve nga Kadri Rexhaj, njëri nga miqtë më të mirë dhe njohësit më të thellë të Jusuf Gërvallës. Kjo punë duhet të vazhdohet më tej me botimin e plotë të veprave të Jusuf Gërvallës në fushë të muzikës e të artit figurativ, e sidomos me krijimtarinë e tij në lëmë të gazetarisë e të publicistikës, të cilën ai e ka krijuar në një periudhë të gjatë kohe. Botimi i plotë dhe me kompetencë i veprave të një autori është nderimi themelor që duhet t`i bëhet çdo krijuesi, e kur kjo gjë ka të bëjë me krijues si Jusuf Gërvalla, ky nderim duhet të bëhet në mënyrë të veçantë. Pikërisht këtu e shoh atë lloj egoizmi që dëfton historia ndaj kulturës"..., shkruan Beqiri.Shaip Beqiri .

 Thënë më saktësisht, është mosnjohja dhe indiferenca e atyre që nuk mbërrijnë dot të rrokin thelbin e të dytës, prandaj shtrëngohen që me çdo kusht ta përplotësojnë atë në mënyrë jo fort fatlume me të parën, duke i kthyer jo rrallë që të dyjat në një zhurmë të mërzitshme. 

Një qasje e tillë më së paku mund të bëhet kur është fjala për Jusuf Gërvallën, personaliteti dhe vepra e të cilit ka një drejtpeshim e harmoni të rrallë brenda vetes.

Flori Bruqi 

Masar Stavileci (12.12.1935-09.10.2016)

 Masar Stavileci, ka qenë profesor në Kolegjin AAB dhe Rektor i parë i tij.



Ka mbaruar Normalen në Prishtinë dhe studimet universitare në Universitetin e Beogradit( dega e frëngjishtes). Një kohë punoi gazetar në gazetën “Rilindja”, prej nga pas mbarimit të studimeve pasdiplomatike u zgjodh ligjërues në Fakultetin e atëhershëm Filozofik, në degën gjuhë e letërsi frënge.



Gjatë viteve që punoi në “Rilindje” si gazetar, shkroi e botoi vështrime e ese letrare për vepra e autorë frëng, por edhe shqiptarë, ndërsa është edhe përkthyes i disa veprave nga gjuha frënge në shqip. Kujtohet për kulturën gjuhësore dhe kujdesin deri në fanatizëm të zbatimit të standardit të gjuhës bashkëkohore shqipe.



Ka specializuar në Universitetin e Zagrebit dhe të Sorbonës, në Paris. Ka mbrojtur magjistraturën në Zagreb. Ka bërë kërkime të gjata shkencore të doktoratës kryesisht në Paris e në Tiranë. Ka mbrojtur doktoratën në Fakultetin e Filologjisë së Universitetit të Prishtinës. Ka qenë dhe profesor i këtij universiteti deri me 2003.



Masar Stavileci ka botuar një numër të konsiderueshëm vështrimesh, kritikash e studimesh letrare në gazeta e revista të specializuara në Kosovë , në Shqipëri, në Francë, në Angli, si dhe në disa nga republikat e ish- Jugosllavisë. Ka marrë pjesë në kongrese, simpoziume, sesione dhe projekte shkencore me karakter kombëtar dhe ndërkombëtar. Është marrë dhe me përkthime letrare nga gjuhët e huaja në shqip. Ka bërë përkthimin e romanit “Neveria” të filozofit dhe të shkrimtarit të madh francez Zh.P. Sartre.



Punimet e tij janë botuar nëpër revista të njohura shkencore e letrare të Kosovës dhe në qendrat e republikave të ish-Jugosllavisë, në Shqipëri, Francë.

Ishte pjesëmarrës në shumë kongrese, simpoziume dhe bashkautorë në projekte nga fusha e artit të letërsisë brenda Kosovës dhe jashtë saj.



Ka botuar dhe disa vepra, prej të cilave po përmendim:



”Iluminizmi në Letërsinë e Rilindjes Kombëtare Shqiptare”, Prishtinë, 1990;



“Tema letrare franceze”, Prishtinë, 1996;



“Apologji e Çështjes Shqiptare”, Prishtinë, 1998;



“Iluminizmi shqiptar”, bot. II; Tiranë, 2000,



“Elemente të stilistikës letrare” , Prishtinë, 2005;



” Apologji e Çështjes Shqiptare”, bot. III, në 100-vjetorin e Pavarësisë, Tiranë, 2012.

Nimon Muçaj (1952-)

Nimon Muçaj lindi më 1952 në Llukë të Epërme të Deçanit. Shkollën fillore dhe të mesmen i kreu në Deçan. 

Studioi gjuhë dhe letërsi angleze. Kreu shkollën e lartë për aktor në Prishtinë më 1973.

 Tri vjet punoi si arsimtar i gjuhës angleze në Drenoc dhe Isniq, komuna e Deçanit. 

Që nga viti 1977-2006 punoi në Teatrin Popullor të Gjakovës. Ishte drejtor ne teatrin Istref begolli Peje 2011-2017. 

Deri tani ka interpretuar mbi 100 role në teatër, në TV drama, filma artistik dhe video professional filmike. Tani është në pension. 

Nimon Muçaj ka bere shume regji teatrore, filmike dhe dokumetrae. 

Me filmin Pushka nr 56296 ka marre pejse ne festivalin e filmit ne Zlin te Çekisë me 1999 Deri tani ka botuar: 

1. “Prova e tridhjetetretë” roman- Rilindja, Prishtinë 1989 

2. “Ditët që thyen shpatën e perandorisë” dramë–Jeta e re- Prishtinë’ 91

 3. “Vdekja e kalit” roman-Rilindja Prishtinë 1993, 

4. “Baladë për borën e kuqe” roman - Euroriilindja Tiranë 1999

 5. “Verrat e Llukës dhe Neutrali i Junikut” botim i autorit Prishtinë 2002. 

6. “Salih Çekaj - Gurthemeli i Pavarësisë së Kosovës” - monografi- Gjakovë 2003.

 7. “Requiem për Atë Shtjefën K. Gjeçovin dhe për Patër Luigj Palajn” – Botim i Kuvendit Françeskan Gjakovë 2003, ku perfshihen tri forma letrare: roman, dramë dhe skenar filmi.

 8. Ditët e buburrecit – roman –Rozafa- Ministria e Kulturës së Kosovës 2004, 

“Guximi s’ka gojë” roman Faik Konica -Ministria e Kulturës së 2014. 

Nimon Muçaj jeton ne Llukë të Epërme dhe tani është aktor, regjisor dhe shkrimtar i lire.

 Ai u pensionua në maj të vitit 2017. Jeton Në Llukë të Eperme dhe Gjakovë.

Disa nga rolet

Vuçi Pasha “Nora” Andrera Skanjeti 1971, Shpendi “Bajram Curri” 1975

Tuç Maku “Toka e Jonë” 1976,

Regjisor e aktor

Plaku te “Stina e Kuqe” Fatmir Gjata 1976, “Besa e Madhe” 

Mirash Markaj 1979

Ne Teatrin e Ferizajt

Profesori, “Ngjarja ne Vishi” Artur Miler 1975

Disa nga rolet ne Teatri Popullor Gjakove

Orhani “Fisheku në pajë” e F. Krajës 1977, Valteri “Intrigë e dashuri” F. Shiler 1979,

Fahredini “Njëriu me top” e D. Agollit 1981,

“Kukudhi” te “Unë Halil Garria e B. Musliut 1983,

Haruni dhe Iblisi te “Beselam pse me flijojnë” e R. Qosjes- 1985,

Kryetari i pushtetit lokal “Babai im kulak socialist”-T. Partliq, 1985,

Pol Koulmen “ Korali Lensdaun thotë jo” e A. Buzës 1985,

Bejtash Aga, te “Halili e Hajria” e K. Jakovës- 1987,

Kryetari te “Hëna prej Letre”- M. Kraja 1990,

“Qytetari Fisnik” Molieri 1993,

Reinhardi “Aleksander Moisiu” M. Ramadani 1995,

Roja “Antigona” e Sofokliut 1996,

Prifti “Të fala nga Shkodra” Emin Kabashi,

Branko te “Dasma e trojeve tona” F. Kraja 2000,

Qamil Beu “Epoka para gjyqit e E. Kryeziut 2003,

Oficeri te “Antigona e re”- M. Krasniq, 2003

Ujkani te “Kaos atdhedashurie ne paris” e H. Mulliqit 2004,

Hamleti, regjia Agim Selimi etj.

Njeriu prej dheu- regjia Agim Sopi

Etj.