Isa Alibali : Muharrem Nurja, meteor i humorit shkodran

Në vend të përkujtimit :Isa Alibali(1948-2018)

Shkruan Flori Bruqi,PHD

Isa Alibali ka lindur në Shkodër më 26 janar 1948 . Vdiq më 19 shtator 2018. Ka kryer studimet e larta në degën Gjuhë-Letërsi të fakultetit Histori-Filologji në Universitetin Shtetëror të Tiranës. Mbas tri vitesh punë në shkollat e Mirditës, ku ka qenë drejtori i parë i Gjimnazit të Rrëshenit, emërohet inspektor në seksionin e arsimit e të kulturës në Shkodër dhe në vitin 1965 kryeinspektor i kulturës në atë seksion. Nga mesi i vitit 1967 e deri në fund të vitit 1982, ishte drejtor i Teatrit “Migjeni”, me një ndërprerje trevjeçare, si drejtor i Shtëpisë së Kulturës dhe të Krijimtarisë Popullore (1969-72). Pastaj ka qenë drejtor i Shkollës së mesme artistike “Prenkë Jakova” dhe tri vitet e fundit, deri në daljen në pension më 1991, ka punuar si mësues letërsie në shkollën e mesme të përgjithshme “Jordan Misja”. Më 5 shkurt 1991, me nismën e inxhinierit Dashamir Uruçi dhe me pjesëmarrjen e shumë intelektualëve të njohur shkodranë, u krijua shoqata “Kosova”, një shoqatë atdhetare e kulturore, me objekt çështjen e pazgjidhur kombëtare shqiptare, kryesisht të Kosovës martire, ku kontribuon si anëtar i kryesisë në themelimin dhe veprimtarinë e kësaj organizate. Në vitin 1997 krijon shoqatën “Dashamirët e këngës shkodrane” me synimin për t'i dhënë një hov rivlerësimit të këngës qytetare shkodrane. Gjatë viteve të pensionit, Isa Alibali është marrë me organizimin e shumë veprimtarive kulturore-artistike në Shkodër, si organizimi dhe zhvillimi për herë të parë i “DITËS SË LULEVE” më 6 maj 2006 si bashkëideues, organizator dhe drejtues me Myfarete Laze, Ridvan Karakaçi dhe Prof. As. Dr. Ahmet Osja, veprimtari e cila u bë edhe traditë e përvitshme. Në prill 2012, Këshilli i Bashkisë Shkodër i akordon titullin e lartë “Mirënjohja e Qytetit” me motivacionin “Për kontributin e çmuar në fushën e kulturës dhe arteve, për botimet cilësore, organizimin e veprimtarive kulturore – artistike, veçanërisht në promovimin e vlerave të këngës qytetare shkodrane” Në nëntor 2012, Komuna e Gjakovës i akordon “Mirënjohje” për kontributin shumëvjeçar në përafrimin dhe thellimin e lidhjeve kulturore ndërmjet qytetit të Shkodrës dhe Gjakovës. Ai është autor i shumë veprave. Për disa vjet, ai ka dhënë mësim për gjuhë-letërsi. Veprat e Autorit 1997 Në Shkodër të gjithë këndojnë..., i cili përmban histori të krijimit të këngëve shkodrane. Ky është libri i parë që lidhej me këngën shkodrane, si një nga shtyllat e traditës artistike të Shkodrës. Ribotimi i këtij libri u bë në vitin 2011 dhe 2018. 2002, “Mirënjohje” që lidhet me figurat më të shquara të artit të kultivuar të Shkodrës e më gjerë, si aktorët, regjisorët, shkrimtarët, kompozitorët, këngëtarët, piktorët tanë të shquar, etj. 2005,“Prenkë Jakova” trajton jo vetëm jetën e figurës madhore të muzikës shqiptare, që i dha emër të madh Shkodrës, veçanërisht me operën e parë shqiptare “Mrika”, përshkroi jetën e veprimtarinë muzikore të Prenkë Jakovës, por në këtë libër tregohet se si është zhvilluar muzika në Shkodër dhe që është edhe kjo një shtyllë e fuqishme e traditës artistike të qytetit tonë. 2007, “Me Tano Banushin dhe humorin e tij”, ku shpaloset jeta dhe veprimtaria artistike - humoristike e kollosit të humorit shqiptar Tano Banushi, si dhe për shumë aktorë të njohur të humorit në Shkodër, që kanë rrezatuar vlera në të gjithë Shqipërinë. 2011, libri me kujtime “Si e njoha Mirditën” ku paraqiten mbresat nga puna në Mirditë në fushën e arsimit në rininë e autorit, edhe si drejtor i parë i Gjimnazit të parë të Rrëshenit, në vitin 1960. 2012, “Rrënjë dashurie” (Shkodranët për Kosovën) që lidhet me marrëdhëniet e ngushta midis Shkodrës dhe Kosovës, në histori, arsim, kulturë dhe arte dhe ndikimet e tyre të ndërsjella. Ky është libri i parë i këtij lloji, që shpreh ndjenjat e dashurisë midis këtyre trevave shqiptare, traditat e përbashkëta dhe kontributet reciproke ndaj njëri-tjetrit. Libri përmban kujtime, tradita veprimtari, portrete, mbresa, udhëtime turistike, reportazhe e ngjarje të përjetuara larg e afër Kosovës. Ky libër, në kuadrin e viti jubilar të 100-vjetorit të shpalljes së Pavarësisë Kombëtare, i kushtohet shqiptarëve të Kosovës, të cilët, përveçse kanë dhënë shembuj të shkëlqyer të trimërisë, qëndresës e të unitetit, kanë bërë edhe edhe një jetë të pasur shpirtërore , duke ruajtur traditat, gjuhën, dinjitetin dhe duke mbajtur gjallë , si gjënë më të shenjtë, ndjenjat e çmuara kombëtare të atdhedashurisë. 2015, "Përtej Mjegullës ka Dritë", Roman, pasqyron fatin e vështirë të njerëzve gjatë diktaturës si pasojë e ushtrimit mbi ato të Luftës famëkeqe të Klasave, rrugën e mundimeve të shumta të tyre, dhe ndikimin e egër në jetën shpirtërore të personazheve. 2016, “Ne, Pedagogjikasit e ’56-ës”, kujtime, kushtuar maturantëve të vitit 1956 të Shkollës pedagogjike “Shejnaz Juka” të Shkodrës, të cilët, me guxim, heroizëm dhe vetëmohim, me një përkushtim për tu marrë shembull, punuan në zonat më të vështira të vendit dhe dhanë ndihmesën e tyre të vyer në arsimimin dhe emancipimin e shoqërisë shqiptare. 2017, “Muharrem Nurja, meteor i humorit shkodran”, monografi kushtuar Muharrem Nurja, që ka lëvruar gjininë e vështirë të humorit në interpretim, në krijimtarinë e pasur dhe cilësore të kësaj fushe, si dhe në drejtimin e grupeve të shumta artistike. 2018, “Bejtet Shkodrane”, trajtohet një nga gjinitë më tërheqëse të krijimtarisë qytetare shkodrane në fushën e humorit, sic janë edhe bejtet. Në libër paraqiten disa nga bejtet shkodrane, rrethanat dhe mënyrat e krijimit të tyre, si edhe krijuesit e shumtë të kësaj krijimtarie.

Shkrimtarë shqiptarë që duhët të lexohen dhe studiohen nga studiuesit shqiptar

Nga Flori Bruqi,PHD 

Një ndër krijimtaritë më të lëvruara të letërsisë shqiptare, është edhe POEZIA. Gjini e letërsisë ku bota e brendshme, ndjenjat më sublime, frymëzimi hyjnor... shprehen përmes shkronjave të cilat krijojnë vargje... vargjet, pastaj, shpalosin mendime, mendimet krijojnë energji, energjia ndez dritat e dijës, rrezet e artë të së cilës i japin ngrohtësi zemrës, mendjes dhe shpirtit, e me këtë, edhe kuptim dhuratës më të shtrenjtë, vetë jetës. Që nga Lekë Matrënga e Pjetër Budi, kjo energji nuk u ndalë asnjëherë së hedhuri farën e dijës, duke e kultivuar atë me dashurinë më të çiltër në shpirtin e pastër e fisnik të popullit shqiptarë. Duke i mposhtur të gjitha sfidat e kohës, kjo frymë e shpirtit të popullit, xixat e saja të arta, si një pishtar i shpresës, u bartën gojë më gojë, mendje më mendje, zemër më zemër... brez pas brezi... nga kokat më të ndritura të kombit si: Naimi, Çajupi, Mjeda, Asdreni, Shiroka... për të vazhduar tek Fishta, Konica, Noli, Migjeni... e deri në kohën tonë, duke u kthyer ai pishtarë në flakadan të përhershëm që tashmë nuk ka forcë në botë që mund ta shuaj fuqinë e zjarrit të tij...

Shkrimtar shqiptar, hera e fundit që më kujtohet se më kërkohej të lexoja ndonjë shkrimtar shqiptarë ka qënë në shkollë të mesme. Është për të ardhur keq që sa më shumë rritemi aq më joshese na duket literatura botërore.

Mos ma mërrni për të keq, literatura botërore është e mrekullueshme, por jo domosdoshmërisht e citueshme në bisedat tona

.

Përse? 

Sepse nuk është gjithnjë aktuale për jetën dhe realitetin tonë. Kështu që vendosa t’ju njoh dhe të nderoj më shumë shkrimtarët shqiptarë. Më poshtë po ju listoj disa vepra e shkrimtarë që ia vlen të lexosh të paktën një herë në jetë.

Shkrimtarë shqiptarë nga Dardania,  Maqedonia, Mali i Zi,  dhe Arbëria,Shqipëria që duhët studiuar dhe lexuar....

          

A njihni shkrimtarë shqiptarë nga Maqedonia, Mali i zi, Kosova apo Arbëria,Shqipëria ?

 Ka emra shkrimtarësh shqiptarë që i kemi dëgjuar aq shpesh saqë janë bërë më tepër se të zakonshëm.Ismail  Kadare, Ali Podrimja, Fatos Kongoli e shumë të tjerë.

Këta emra i kemi dëgjuar mjaft, e madje kemi lexar të paktën nga një libër prej tyre. Mirëpo, a e dinit se ka plot shkrimtarë shqiptarë nga Maqedonia, Mali i Zi, Arbëria ,Shqipëria e  Kosova që kanë shkruar vepra me vlerë. Jam e sigurtë që nuk keni dëgjuar për ta, por roli i tyre në literaturën shqiptare ngelet.

Sot kemi zgjedhur t’ju sjellim shkrimtar prej secilit prej vendeve: Maqedonisë, Malit të Zi ,Arbërisë,Shqipërisë, Dardanisë.

Azem Shkreli 

Azem Shkreli lindi më 1938 në Rugovë të Pejës. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa në Prishtinë vazhdoi shkollën e mesme për të vazhduar Fakultetin Filozofik, Degën e Gjuhës dhe të Letërsisë Shqipe. Për shumë vjet ai ka qenë kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës, drejtor i Teatrit Krahinor në Prishtinë dhe themelues e drejtor i Kosova Filmit. Në fund të viteve ‘50, do të shfaqet brezi i “të nëntëve” i prirë nga Shkreli, i cili vendosi kulme poetike në letërsinë shqipe.

Poezitë e tij janë përkthyer në shumë gjuhë të huaja. Shfaqja e Azem Shkrelit si poet, përpos që përputhej me ardhjen e talentit të fuqishëm, shënonte njëkohësisht kthesën e parë drejt hapjes dhe modernizimit të poezisë shqipe të Pasluftës. Shkreli u ngjít në kulmet e poezisë së sotme shqiptare.
Dorëshkrimi i tij i fundit “Zogj dhe gurë”, botuar më 1997 ruhet si një nevojë në artin poetik letrar të gjuhës shqipe. Fatkeqisht ai ndërroi jetë në pranverën e vitit 1997.

       

 

 

 

 

 

 

 

 

 Naim Salih  Kelmendi

Naim Salih  Kelmendi ,lindi   me 10 .09. 1959 në Ruhot të Pejës, nga nëna Xufe dhe babai Salihu. Studioi në Fakultetin Filozofik të Prishtinës në Degën e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe, është Profesor , Akademik PHD.në AAAS. Shkruan poezi e prozë, por merret edhe me gazetari e me publicistikë, duke u dëshmuar edhe në këto fusha të shkrimit, sidomos me publikimet e tij, si te gazeta “Bota sot”, “Pavarësia”, “Pavarësia Neës” etj.

            Nga veprimtaria e tij poetike janë përkthyer poezi edhe në gjuhët evropiane, duke u prezantuar edhe në antologji të ndryshme, si dhe në shtypin e kohës.

            Naim Kelmendi ishte themelues dhe kryetar i klubit letrar “Faik Konica” në Zvicër, i cili për vite me radhë ka lënë gjurmë në jetën letrare të mërgatës sonë atje. Drejtues dhe kryeredaktor i revistës “Top Kultura”, e cila botohej po ashtu në Zvicër. Naim Kelmendi ishte themelues dhe kryeredaktor i gazetës “Pavarësia”, pastaj ish editor i gazetës “Pavarësia News”.

            Nga kritika jonë letrare e kohës, konsiderohet si një ndër poetët tanë më të dalluar në poezinë tonë moderne. Edhe në fushën e publicistikës sonë Naim Kelmendi dallohet dhe çmohet si një ndër publicistët tanë më në zë,sidomos për angazhimin dhe guximin e tij intelektual në mision të fjalës së shkruar.

            Ishte edhe reporter lufte i gazetës kombëtare “Bota sot” në luftën e Koshares me 1999.

            Që nga viti 2002 (pas kthimit nga Zvicra, ku kishte jetuar dhe vepruar që nga fillimi i viteve nëntëdhjeta)  jeton dhe vepron në Kosovë.

 

Naim Kelmendi ka botuar  deri tash këta libra:

 

Shtreza në fjalë, 1985

Nyja e Gordit, 1992

Albanoi, 1992

Pse ashtu Pandorë, 1993

Çka të bëj me dhembjen, 1993

Satanai me fytyrë tjetër, 1994

Eklipsi i diellit, 1997

Përballje me vdekjen, 1999

Shqiptari vdes duke kënduar, 2000

Kohë për të folur gurët, 2001

Sipërfaqja e padukshme, 2003

Vrasja e deputetit - monografi, 2003

Beteja e Koshares…, publicistikë, 2008

Pikëpamje dhe reagime, publicistikë, 2008

Në një jetë pas Krishtit, 2010 

Esenca,2010

Shqiptari vdes duke kënduar (botim i dytë), 2010

Antologjia e dhembjes poetike, 2012

Është vetëm kujtesë, 2012

Po i flisja vetes, 2013

Etj.

Din Mehmeti 

Din Mehmeti (lindur më 1929 Gjocaj, Juniku, vdekur më 11 nëntor 2010 Gjakovë,Kosovë.
Ka studiuar për gjuhë dhe letërsi shqipe në Universitetin e Beogradit. Tani, ai është profesor në Shkollën Pedagogjike të Gjakovës.Edhe pse ka botuar disa proza, kritika letrare dhe një dramë, Din Mehmeti njihet kryesisht për poezinë e tij figurative, e cila është botuar që nga viti 1961 deri në vitin 1999 në 16 vëllime. Poezinë e parë e botoi në vitin 1949 në revistën letrare Jeta e Re.

Veprat: 

1. Në krahët e shkrepave. “Rilindja”, Prishtinë 1961.
2. Rini diellore. “Jeta e re”, Prishtinë 1966.
3. Dridhjet e dritës. “Rilindja”, Prishtinë 1969.
4. Heshtja e kallur. ”Rilindja”, Prishtinë 1972.
5. Ora. “Rilindja”, Prishtinë 1974.
6. Ikje nga vdekja. “Rilindja”, Prishtinë 1978.
7. Fanar në, furtunë. “Rilindja”, Prishtinë 1971.
8. Kosovë, zog i diellit. “Rilindja”, Prishtinë 1982.
9. Fatin tim nuk e nënshkruaj. “Rilindja”, Prishtinë 1984.
10. As në tokë, as në qiell. “Rilindja”, Prishtinë 1988.
11. Gjaku që këndon. “Rilindja”, Prishtinë 1993.
12. Prapë fillimi. “Jeta e re”, Prishtinë 1996.
13. Lumturia është mashtrim. ”Dukagjini”, Pejë 1999.
14. Mos vdis kur vdiset. “Rilindja”, Prishtinë 2001.
15. Verbim i bardhë. “Faik Konica”, Prishtinë 2004.
16. Zjarri i këngës. “Toena”, Tiranë 2007.
17. Vajet e shiut (Vepër postume), “Drenusha”, Prishtinë 2010.
18. Agu 1982
19. Mallkimi i gjakut. “8 nëntori”, Tiranë, 1973.
20. Poezi. (përzgjedhje nga Fatos Arapi), “Naim Frashëri”, Tiranë, 1985.
21. Klithmë është emri im. (përzgjedhur nga Agim Vinca), “Toena”, Tiranë 2002
22. Antologji personale. (përzgjedhur nga vetë autori), “Ora”, Tiranë 2004.
23. Vepra 1-5. “Drenusha”, Prishtinë 2009.

Beqir Musliu 

U lind në Gjilan, Kosovë,  në vitin 1945  , vdiq më 24.06.1996, në Prishtinë dhe u varros në Gjil an.Shkollën fillore dhe të mesme i kreu në Gjilan, ndërsa fakultetin filozofik drejtimi i gjuhës dhe letërsisë shqipe në Prishtinë. Gjenerata e Beqir Musliut në Gjilan patën për ideolog të shkrimeve dhe të jetës politike Rexhep Elmazin, andaj që në shkollë të mesme u mor në biseda informative dhe u burgos. Po në këtë kohë Beqir Musliu filloi të merret edhe me shkrime letrare. Në fillim me poezi e pastaj edhe me tregime, romane, drama e kritika letrare dhe dramaturgjike. Mënyra e të shkruarit dhe metaforat e simbolet e përdorura në shkrimet e tij, atë menjëherë e renditën në rangun e shkrimtarëve me një perspektivë të theksuar. Punimi i parë iu botua në revistën letrare “Jeta e Re” të cilën e udhëhiqte Esat Mekuli. Po kjo revistë, tri vite më vonë, në vitin 1965, ia botoi edhe librin e parë.

Shkrimet e Beqir Musliut janë të një niveli të lartë dhe përdorin me mjeshtri të madhe metaforat dhe simbolet, andaj mund të quhet edhe shkrimtar i simboleve.

Puna e tij kryesisht ka të bëjë me gazetari, publicistikë dhe redaktim të revistave. Së pari punoi si gazetar e redaktor në revistën “Zëri i rinisë", e pastaj edhe në “Fjala” të Prishtinës. Së bashku me disa krijues të gjeneratës së vet, sa ishte student, nxori dhe redaktoi revistën letrare “Plejada”, e cila arriti të botohet vetëm deri në numrin 6, sepse pushteti i atëhershëm, duke parë ndikimin e krijimtarisë letrare në masën e gjerë, nuk e financoi dhe e shantazhi për të mos u botuar. Më vonë Beqir Musliu ishte anëtar i redaksisë, e një kohë edhe redaktor në revistën “Jeta e Re”.

Beqir Musliu është prezantuar thuaja në të gjitha antologjitë e shkrimtarëve shqiptarë të kohës së tij e më vonë. Punimet e tij janë përkthyer në gjuhën frënge, angleze, spanjolle, italiane, arabe, gjermane, hungareze, rumune, turke, sllovake, maqedonase, sllovene, serbe dhe kroate.

Beqir Musliu njihet si një ndër dramaturgët shqiptarë më në zë. Është nga autorët modernistë të dramës shqipe, vepra e të cilit dëshmohet si një nga arritjet e shënuara të këtij drejtimi, në veçanti dy me përmbledhjet me drama, Rrakullima dhe Shtrigani i Gjel Hanit, katër tek e para dhe katër tek e dyta. Në to lexuesi has ide të thella të natyrës ekzistenciale, ku qenia njerëzore dhe qenia e kombit përzihen dhe krijojnë një integrale të mbushur me situata jermi e apokaliptike, imazhe, fantazmagori. Brenda tyre ndërveprojnë mite dhe legjenda, vijnë dhe ikin figura të munduara nga vdekja dhe jeta. Musliu në tekstet e veta mbështetet më drejtpërdrejt në trashëgiminë gojore shqiptare, për të artikuluar reflekse aludive lidhur me sprovat dramatike me të cilat përballet etnia në këtë kontekst historik.Ndërthurja e lëndës letrare në dramat e Beqir Musliut “Rrakullima” dhe “Shtrigani i Gjel-Hanit” është e llojit postmodern.

• „Rima të shqetësuara“ („Jeta e re“, Prishtinë, 1965)
• „Lulëkuqet e gjakut“ („Rilindja“, Prishtinë, 1966)
• „Skënderbeu ose shqiponja e maleve“ - kurorë sonetesh („Jeta e re“, Prishtinë, 1968)
• „Bukuria e zezë“ („Rilindja“, Prishtinë, 1968)
• „Sezamet“ („Rilindja“, Prishtinë, 1972)
• „Parabola“ („Rilindja“, Prishtinë, 1976)
• „Darka e magjisë“ („Rilindja“, Prishtinë, 1978)
• Metafizika e Sfidimit
• Mandragora
• Klepsidra e Magjisë
• Martirium
• Magna Karta
• Ekzodus
• Kodeksi i Argasit

• „Vegullia“ - roman („Rilindja“, Prishtinë, 1979)
• „Mbledhësit e purpurit“ - roman („Rilindja“, Prishtinë, 1982)
• „Kori i gjelave të vdekur“ - tregime („Dukagjini“, Pejë, 2002)
• „Makthi“ - roman („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Amullia“ - roman („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Krupa“ - roman („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Skërluta“ - roman („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Ndeshtrasha“ - roman („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Skënderbeu“ – poemë („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)
• „Orfeiana“ – Shtatë Libra Anatema - („Faik Konica“, Prishtinë, 2004)

• „Shtrigani i Gjel-Hanit“ – libër-teatër, tetralogji („Rilindja“, Prishtinë, 1989):
  • Unë Halil Garria
  • Faustiana
  • Ora e Kukuvajkës
  • Panairi i Gjilanit”
• „Rrakullima“ II– teatër-libër, tetraptik („Flaka e vëllazërimit“, Shkup, 1990):
  • Murana
  • Kori i Korbave
  • Familja e Shenjtë, Teatri profesionist i Gjilanit, drama e Jahi Jahiut
  • Antifona
  • Është shfrytëzuar biografia nga Wikipedia.

Basri Çapriqi 

Basri Çapriqi ,ishte Profesor Dr. i asocuar shqiptar i letërsië shqipe, gazetarisë, letërsisë së përgjithshme dhe krahasimore. Lindi  më 15 janar të vitit 1960 në Krythë  të Ulqinit. Studioi letërsinë  shqipe në Universitetin e Prishtinës, ku u diplomua në vitin 1983. Ndoqi studimet e magjistraturës në Prishtinë me temën “Format antitetike të tekstit letrar në poezinë e sotme shqipe” në vitin 1987. 

Studioi letërsi skoceze në Universitetin e Edinburgut si dhe mori diplomën me temën “Poezia konkretiste e Edvin Morganit në vitin 1994.”

Dëshira e tij për dije nuk u ndal me kaq pasi ai kreu edhe doktoraturën në Prishtinë në vitin 2004 me temën “Simboli në poezinë e sotme shqipe.” Studimet dhe materialet e Basrit janë studime të vyera për sa i përket poezisë dhe literaturës shqipe. Ai është autor i shumë librave me poezi e kritikë letrare por fatkeqsisht u nda nga jeta më 14 janar të vitit 2018.

Agim Vinca 

Lindi më 22maj 1947 në Veleshtë të Strugës (Maqedoni). Shkollën fillore e kreu në vendlindje, ndërsa të mesmen në Strugë. Studimet për gjuhë dhe letërsi shqipe i kreu në vitin 1970, në Fakultetin Filozofik të Universitetit të Prishtinës, ku edhe magjistroi dhe doktoroi. Ka qenë profesor në Fakultetin e Filologjisë të Universitetit të Prishtinës, ku ligjëronte Letërsinë e sotme shqipe.Tani është pensionuar dhe merret vetem me letërsi.

Agim Vinca është njëri nga poetët më të njohur bashkëkohorë shqiptarë dhe njëri ndër studiuesit më të dalluar të letërsisë shqipe. Agim Vinca merret edhe me përkthime letrare dhe shkrimin e veprave studimore për gjuhën dhe letërsine shqipe. Perkthimet e tij janë kryesisht nga gjuha franceze ne gjuhën shqipe.

• Feniksi (poezi, 1972)
• Bregu i mallit (poezi, 1975)
• Në vend të biografisë (poezi, 1977)
• Aspekte të kritikës sonë (studim, 1977)
• Qasje (kritikë, 1980)
• Buzëdrinas (poezi, 1981)
• Struktura e zhvillimit të poezisë së sotme shqipe (1945-1980) (monografi historiko-letrare, 1985)
• Iz savremene albanske poezije u Jugoslaviji (antologji, Sarajevë, 1985)
• Arna dhe ëndrra (poezi, 1987)
• Orët e poezisë (kritikë letrare, 1990)
• Populli i pandalur (publicistikë, 1992)
• Alternativa letrare shqiptare (kritikë letrare, 1995)
• Kohë e keqe për lirikën (poezi, 1997)
• Shqiptarët mes mitit dhe realitetit (publicistikë, 1997)
• Dri' (poezi, përzgjedhje, Tiranë, 1999)
• Sonet i vetmuar (poezi të vjetra dhe të reja, 2001)
• Kurs i teorive letrare. Prej antikës deri te postmodernizmi (libër teorik, 2002)
• Panteoni i ideve letrare (libër teorik, 2003)
• Fije të pakëputura (sprova letrare dhe kulturore, 2004)
• Kënga e hapur (antologji e komentuar, 2005)
• Psalmet e rrënjës (poezi, 2007)
• (Po)etika e fjalës, (publicistikë, 2010)
• Arti i reagimit (publicistikë, 2011)
• Muza e mëmëdheut (poezi, 2012)
• Mashat (poezi, greqisht, 2015)
• Une cloche à ton cou / Kambanë në qafë (poezi, frëngjisht, 2016)
• Metoda letrare (libër teorik, 2016)
• Nostalgji për kohërat e rrezikshme (poezi, 2017)

Kim Mehmeti 

Kim Mehmeti ka lindur në fshatin Gërçec, Shkup në vitin 1955. Njihet si shkrimtar, romansier, tregimtar, eseist, publicist dhe përkthyes. Kryesisht përkthen nga gjuha maqedonase në gjuhën shqipe dhe anasjelltas.

Është një ndër themeluesit e së përjavshmes “Lobi” e cila botohej në Shkup nga viti 2001 deri në vitin 2006. Ka qenë redaktor i revistës për kulturë “Jehona” (Shkup), redaktor i veprimtarisë botuese pranë SH.B. “Flaka e vëllazërimit” (1991-1992). Në Institutin Shoqëria e Hapur – Maqedoni ka punuar si koordinator i veprimtarisë botuese dhe letrare të vendit. Ka punuar si kryeredaktor për Rrjetit Informativ Evropian i Maqedonisë (AIM). Ka patur edhe mjaft pozicione të tjera të rëndësishme në karrirën e tij të gjatë. Tani punon si përgjegjës i zyrës së TV Top-Channel në Shkup.

Përpos në gjuhën amtare, Kim Mehmeti shkruan dhe boton edhe në gjuhën maqedonase. Punimet e para letrare i ka botuar në fillim të viteve të shtatëdhjetë nëpër revistat kroate. Kim Mehmeti bën pjesë tek ata shkrimtarë shqiptarë që janë rrëfimtarë të lindur. Veprat e Kim Mehmetit janë përkthyer në gjuhën gjermane, franceze, bullgare, turke, kroate dhe në gjuhë tjera.

Vorea Ujko – Domeniko Beliçi

Arbëreshi Ujko! Vorea Ujko lindi si Domenico Bellizzi (ose Domeniko Beliçi në burime shqipe) në fshatin Frasnita, Frascineto,Kalabri .Itali,  më 1918 (ka shkrime ku thuhet se ka lindur edhe më 1931); vdiq në një aksidenti automobilistik më 26.01.2989. 

Vorea Ujko është pseudonimi i Domeniko Beliçit. Vorea, pos që ka qënë prift ai ka studiuar edhe për letërsi dhe si i tillë ka punuar mësues i letërsisë në Firmo.

Ai, ashtu si edhe poetët e rinj arbëreshë, bëjnë përpjekje që, pos kultivimit të gjuhës së tyre shqipe, që e kanë ruajtë brez pas bresi, e që paraqet një brum të mirë studimi të gjuhëtarëve, t'i afrohen gjuhës së sotme shqipe. Kjo mundësi tashmë është mundësuar, sepse ekziston liria e lëvizjës, por edhe kanë qasje në programe të ndryshme të mediave elektronike, por edhe të gazetave.

Në krijimtarinë e Ujkos vihet re ndjenja e fortë e lidhjes së tij me kulturën dhe paraardhësit. Krijimet e Ujkos janë publikuar në antologji dhe publikime në Itali, Shqipëri dhe Kosovë. Ujko është pseudonimi i Domeniko Beliçit. Vorea, pos që ka qënë prift ai ka studiuar edhe për letërsi dhe si i tillë ka punuar mësues i letërsisë në Firmo.

Ai, ashtu si disa poetë të rinj arbëreshë, u përpoq që, pos kultivimit të gjuhës së tyre shqipe, që e kanë ruajtur brez pas brezi, të sillte shkrime në gjuhën e sotme shqipe.

Materialet e ruajtura në dialektin arbërehs përdoren sot edhe si material syudimi për shumë gjuhëtarë. Në krijimtarinë e Ujkos vihet re ndjenja e fortë e lidhjes së tij me kulturën dhe paraardhësit. Krijimet e Ujkos janë publikuar në antologji dhe publikime të ndryshme në Itali, Shqipëri dhe Kosovë.

Veprat:

• Zgjimet e gjakut, Castrovillari ,1971.
• Kosovë, Cosenza 1973
• Mote moderne, Schiavonea,1976
• Ankth^[1], Prishtinë ,1978
• Stinët e mia^[1], Corigliano Calabro Stazione,
• Këngë arbëreshe, Tiranë, 1982
• Burimi, Tiranë,1985 
• Hapma derën, zonja mëmë, Tiranë, etj.

Ismail Kadare 

Nuk kisha si ta nisja ndryshe pa këtë kolos të literaturës Shqiptare, sepse shkrimtar shqiptarë si ky janë të rrallë. Një libër që më ka tërhequr shumë, ndonëse jo të gjitha veprat e tij janë të pëlqyeshme, ka qënë “Pallati i Ëndrrave”.
Botuar për herë të parë më 1981 në përmbledhjen “Emblema e dikurshme” nën titullin “Nëpunësi i pallatit të ëndrrave.” Romani bën fjalë për një shtet totalitar që në shikim të parë duket si Perandoria Osmane.Në këtë shtet ekziston një institucion shtetëror i quajtur Tabir Saraj (Pallati i Ëndrrave), qëllimi i të cilit është mbledhja e ëndrrave të qytetarëve. Më pas ëndrrat shqyrtohen dhe interpretohen me qëllim të gjetjes së shenjave të rebelimit ndaj shtetit ose paralajmërimeve për fatkeqësi. Sigurisht kjo përbledhje është e vaget por ju ftoj ta lexoni e të ndani me ne mendimet tuaja.

Eshref Ymeri (Mesaplik, 25 dhjetor 1938) është përkthyes shqiptar. Pasi mbaroi arsimin fillor nё Mesaplik, vazhdoi shtatё vjeçaren nё fshatin Ramicё dhe në vitin 1959 mbaroi Gjimnazin "Ali Demi" tё Vlorёs me rezultatin shkёlqyeshёm. Nga ky rezultat i përpjekjeve të para për t’u pajisur me dije dhe kulturë, iu dha e drejta pёr tё studjuar nё Leningrad të B. S. pёr gjuhёn ruse. Kur u prishёn marёdhёniet me B.S, nё qershor tё vitit 1961 ai u kthye në Shqipëri dhe vazhdoi Universitetin e Tiranёs pёr gjuhё letёrsi ruse nё fakultetin "Histori Filiologji", të cilin e mbaroi me rezultate të larta nё vitin 1966 dhe u emrua pedagog nё katedrёn e gjuhёs dhe letёrsisё ruse. Mё vonё e caktuan shef të redaksisё sё botimeve nё gjuhё tё huaja deri nё vitin 1990. Gjatё kёsaj periudhe ai drejtoi redaksinё pёr pёrkthime nё gjuhё tё huaja për veprat e Enver Hoxhёs. Mё 1992 filloi sërish punёn si pedagog pёr gjuhёn dhe letёrsinё ruse, deri mё 31 gusht 2003, kur doli nё pesion.Është Akademik Prof.Dr.PHD në AAAS.

• Fjalor frazeologjik rusisht shqip : Me 25 160 shprehje frazeologjike - 2015
• Përkthimi, një histori pasioni - 2015
• Fjalor frazeologjik anglisht – shqip : Me 25440 shprehje frazeologjike - 2019
• Etj.

Fatos Kongoli 

Nga një kolos në tjetrin, nga një shkrimtar shqiptarë në tjetrin, është kënaqësi të shkruash për ta. Do t’ju këshilloja librin “Bolero në Vilën e Pleqve” botuar në vitin 2008.
Dy pleq, në një vilë, dhe një infermiere që kujdeset për ta. Në aktin e fundit të jetës, pleqtë i shkruajnë letra njëri-tjetrit, të cilat i zhdukin pa lënë gjurmë, ndërsa infermierja përpiqet më kot t’i shtjerë në dorë.
Botën e mbyllur të vilës e trazojnë kohë më kohë doktori i familjes, njeri qejfli, hokatar dhe i paparashikueshëm. Djali i pleqve, bos i një firme të fuqishme ndërtimi me gruan e tij të re e të bukur. Vajza e madhe e pleqve, gjyqtare e rreptë; një femër enigmatike, veshur gjithmonë me të zeza.
“Bolero në vilën e pleqve” është romani i krizës ekzistenciale. Ua këshilloj ta lexoni me shpirt, sepse është një libër vërtet i veçantë. Madje, madje lexoni më shumë nga Kongoli sepse është vërtet i vetmi në llojin e tij.

Petro Marko

A mundet ta përjashtosh këtë shkrimtar nga listat e lexuesëve? Absolutisht që jo! “Nata e Ustikës”, botuar për herë të parë më 1989.
Në këtë roman Petro Marko rrëfen një fragment nga betejat, burgjet, dramat dhe dashuritë e tij nëpër Europë giatë viteve ’30 dhe ’40 të shekullit XX. (Para dhe pas Luftës së Dytë Botërore.)
Në vitin 1940 Petro Marko u kthye nga Lufta e Spanjës. Një vit më vonë u arrestua prej pushtuesve italianë. Më pas u internua së bashku me gjashtëqind të burgosurit e tjerë nga vendet ballkanike në ishullin e Ustikës (në veri të Sicilisë).
Në burgun e Ustikës, një ishull famëkeq në afërsi të Palermos. Në mesin e mijëra të burgosurve, grupi i shqiptarëve do të qëndrojë deri në kapitullimin e fashizmit. Prej këtej e merr subjektin e tij romani prej 380 faqesh “Nata e Ustikës”. Lexojeni, Petro është rrëfimtar i ndjeshëm dhe vlen t’i kushtosh kohë.

Ridvan Dibra

Ridvani nuk është shumë i dëgjuar, e vërtetë, por është unik në rrëfimtarinë e tij dhe libri i tij “Gjumi mbi bore” është i papërsëritshëm.
Libër botuar vetëm katër vjet më parë, në 2016-ën, ka tërhequr vëmendjen e shumë lexuesve. Tregon historinë e një mësuesi në kohën e diktaturës, të cilin e dënojne duke e çuar në një fshat të thellë të Kukësit.
Rrëfuesi (mësuesi në këtë rast) ka ngecur në borë dhe mundohet të mos flejë. Gjatë kësaj kohe tregon historinë e fshatit ku është transferuar dhe lidhjet e tij me çdo banor të fshatit. Ka një mënyre tregimi mjaft të thjeshtë, të pastër dhe tërheqëse. Për mua është një nga të preferuarit e letërsisë shqiptare.

Majlinda Rama 

Sigurisht që do të përfshija edhe një shkrimtare femër. Shkrimtar shqiptarë që pavarësisht gjinisë dinë të krijojnë. Majlinda Rama u bë e njohur me romanin “Perandorët” botuar në vitin 2014.
Ky roman bëri jehonë të madhe për shkak të tematikës së mprehtë, trajtimit dhe mpleksjes së shumë elementëve. Romani, i cili i hapi rrugën në letërsi Majlindës, në pak kohë u bë edhe film në Zvicër. Redaktori i romanit, kritiku i njohur letrar Behar Gjoka, në parathënien e tij shkruan se:

“Ky roman të ofron një realitet të frikshëm, një pamje makabre të krimit dhe të pasojave të tij në përditshmërinë tonë. Ngjizja e tekstit vjen si rrëfim dhe dialog, strukturë dhe shprehësi, ku përplaset njerëzorja me çnjerëzoren. Një libër i endur me problematika shoqërore, të cilat zbulohen përmes toneve realiste dhe postmoderne. Figurimi i karaktereve realiste, të cilat të nxisin ta lexosh romanin, si një grimcë tronditëse jetësore, që rroket dhe shqiptohet me anë të artit të fjalës.”

As vet nuk do e kisha përshkruar më mirë. Le të mësojmë ta duam më shumë vendin tonë nëpërmjet artit dhe literaturës.

Mira Meksi është shkrimtare dhe përkthyese shqiptare. Meksi është nderuar me mjaft çmime prestigjioze shqiptare dhe të huaja, ku vlen per t'u përmendur çmimi "Përkthimi më i mirë i vitit 2006" me romanin "Kujtim Kurvash të Trishta" nga Gabriel Garcia Marques dhënë nga Ministria e Kulturës. Vepra e shkrimtares Mira Meksi, është përkthyer në disa gjuhë të huaja si dhe është botuar nga disa shtëpi të huaja prestigjoze, ku përmendim botimin e Romanit "E Kuqja e Demave", i cili është rishkruar nga vetë autorja në frëngjisht dhe është botuar në Paris, nga shtëpia Botuese "Persee". Në vitin 2014, romani "Mallkimi i priftëreshave të Ilirisë" ka përfaqësuar Shqipërinë në kompeticionin për çmimin letrar "Ballkanika".

Mira Meksi është e martuar me Ilir Meksin dhe i biri i saj është Marin Meksi

Studime

Arsimi i mesëm: Gjimnazi “Qemajl Stafa” (Tiranë).

Specializime: Studime te larta per Filologji shqipe dhe frënge (Universiteti i Tiranës);

Punime përkthimi letrar: Kolegji i Përkthyesve Arles, France & Shtëpia e Përkthimeve Tarazona, Spanjë;

Studime: letërsi moderne hispano-amerikane (Universiteti i Zaragosës, Punim letrar mbi Poezinë e sotme Aragonase nën drejtimin e profesoreshës dhe shkrimtares Ana Maria Navales.

1984-1990 Përkthyese ( frengj-spanj), Shtëpia Botuese 8 nëntori”.

1990-1993 Redaktore&Përkthyese letrare. Shtëpia Botuese “N.Frashëri”.

1994-2002 Bashkëthemeluese dhe Drejtore e Fondacionit të parë kulturor privat shqiptar “Velija”.

1995-2000 Anëtare e Bordit Ekzekutiv të "Fondacion SOROS".

1996 dhe vazhdim: Themeluese dhe Drejtore e revistës letrare "Mehr Licht", anetare e rrjetit europian letrar eurozine

1998-2002 Kryetare e Bordit të Drejtorëve të "VEVE Group".

1999-2002 Anëtare e Këshillit Drejtues të Radio Televizionit Publik Shqiptar.

2002-2010 Drejtore e Përgjithshme e "TV ALSAT". ne Shqiperi, Kosove dhe Maqedoni

2010-2013 Anetare e Bordit Drejtues te Shoqerise Civile.

Ka përkthyer nga gjuha e huaj në shqip autorë si: Dumas, M. Yourcenar, M. Duras, Baudelaire,Lamartine, Rimbaud, Marquez, Borges, Neruda, Paz, Sabato, Allende, Javier Marias, Vargas Llosa, Saramago, Fuentes, Cela, Lorca, Bernardo Atxaga, etj.

Ka përkthyer nga shqipja në frëngjisht dhe në spanjisht: "30 vjet Poezi” të I. Kadare; "Antologjia e Poezisë së Sotme Shqipe" në spanjisht.

Tregime: "Flutura mes gjinjve", “Vrasje ne Venecia”

Romanet: “Frosina e Janinës”; “Porfida – Ballo në Versailles”, “ E kuqja e demave”, “Mallkimi i Priftëreshave të Ilirisë”, “Diktatori ne Kryq”

“ Planeti i ngrirë” dhe “Fantazma me sy njeriu” (romane për adoleshentë)

Novelë: “Ballo në Versailles”, "Pa zemer ne kraharor", "Vrasje ne Venecia", Pa Zemer ne Kraharor, “Hakmarrja e Kazanoves”

Përmbledhje me tregime: “ Mali i shpirtrave”; “Buzë të panjohura gruaje”; Zonja plakë e Parisit”

Antologjia e Poezisë së sotme Aragonase

Eseistikë: “Guri Filozofal”, "Leximet e ndaluara dhe shkrimet e fshehura"

Publicistikë: në shtypin shqiptar dhe atë francez e spanjoll

Letërsi për fëmijë: Katër përmbledhje me përralla dhe një novelë e ilustruar: “Magjistrica e 12 pasqyrave”

Libra te Mira Meksit te botuar ne vende te ndryshme te botes:

Kryesoret:

Botuar ne France: Romani Teuta e Ilirise i rishkruar ne frengjisht nga vete autorja

Porfida, Ballo ne Versailles

E kuqja e Demave

Butuar ne Itali: Mallkimi i Priftereshave te Ilirise

Maqedoni: Frosina e Janines

Rumani: Diktatori ne Kryq

Dhe ne shume gjuhe e vende te tjera te botes.