Kriza rreth presidentit po reflektohet drejtpërdrejtë edhe në Qeverinë e Kosovës edhe pse deri më tash nuk ka ministra në u.d. detyrë!

Ngjarjet e fundit në vend, të krijuar pas vendimit të Gjykatës Kushtetuese kanë reflektuar edhe në Qeverinë e Kosovës, përkundër se një gjë të tillë e mohojnë një pjesë e kabinetit qeveritar. Edhe pse vazhdon të mbetet ndër institucionet më stabile, qeveria ka mbetur me një ‘këmbë’, për faktin se janë ministrat e partnerit qeverisës AKR-së, ata të cilët do të tërhiqen nga partneriteti me PDK-së në rast se kandidati i tyre për president nuk merr përkrahjen në seancën e radhës që pritet të mbahet gjatë këtyre ditëve.

Megjithatë, shefi i qeverisë Hashim Thaçi, ai që ka barrën kryesore për zgjidhjen e kësaj çështje, ditë më parë kishte deklaruar se Qeveria e Kosovës është aktive ndaj këtyre zhvillimeve dhe është duke përcjell me seriozitetin më të lartë, gjithmonë duke vënë interesin e vendit në radhë të parë dhe qytetarëve. “Qeveria mbi bazën e respektimit të rendit dhe ligjit, respekton vendimet e institucioneve të pavarura në këtë drejtim edhe të Gjykatës Kushtetues, dhe do të sillemi konform vendimit”, kishte deklaruar kryeministri Thaçi në mbledhjen e fundit të qeverisë të mbajtur më 30 mars, duke garantuar edhe vazhdimin e koalicionit qeveritar. Thaçi ishte shprehur i sigurt se ky koalicion do të vazhdojë agjendën e vet të plotë shtetërore, meqë sipas tij aspekti procedural për zgjedhjen e presidentit do të kaloj me sukses në Kuvendin e Kosovës. Por nga ajo ditë gjërat kanë ndryshuar rrjedhën. Ka qenë AKR-ja ajo që ka paralajmëruar shqyrtimin e koalicionit me PDK-së, përderisa vetë kryeministri Thaçi i ka kërkuar z. Pacolli të tërhiqet nga kandidatura për president, por jo edhe shkëputjen e kontratës së marrëveshjes për koalicion.

U.D. i Presidentit thërret të mërkurën në takim liderët e partive politike

Në kuadër të konsultimeve rreth zhvillimeve të fundit në vend, Ushtruesi i Detyrës së Presidentit të Republikës së Kosovës, prof.dr. Jakup Krasniqi do të zhvillojë takime me përfaqësuesit e subjekteve politike në vend.
Takimet do të fillojnë ditën e mërkurë, kur z.Krasniqi do të ketë takime të veçanta me drejtuesit e subjekteve politike parlamentare.

LDK pranon Pacollin, nëse zgjedhjet mbahen vitin e ardhshëm

LDK-ja do ta pranonte Behgjet Pacollin për president vetëm nëse paraprakisht do të siguronte me marrëveshje se deri në verën e ardhshme (2012) vendi do të shkonte në zgjedhje të përgjithshme, përfshirë edhe ato për presidentin.
Kështu citohet të ketë deklaruar kreu i LDK-së, Isa Mustafa, në një intervistë televizive. Me pretendimin se opozita në Kosovë ka më shumë vota se sa pozita, kreu i LDK-së, Isa Mustafa, është i vendosur që të mos lejojë zgjedhjen e presidentit pa konsultimin paraprak mes partive parlamentare, ndonëse sërish vetë nuk do të caktojë një kundërkandidat.
Duke lënë fajtor kryeministrin Hashim Thaçi për situatën aktuale, Mustafa ka thënë se koalicioni qeverisës do të mund të llogarisë në pjesëmarrjen e deputetëve të tij në parlament gjatë votimit të presidentit vetëm nëse nënshkruan kontratë me Thaçin dhe partitë parlamentare që pas një viti vendi të shkojë në zgjedhje të reja.
Kreu i LDK-ës, Isa Mustafa, ka prezantuar paketën për rrugëdaljen nga kriza, për të cilën ka thënë se ka biseduar edhe me AAK-në, por ende jo edhe me Vetëvendosjen. Ai ka shprehur gatishmërinë për takimi me Thaçin, por sipas tij, iniciativa i takon atij apo u.d. të presidentit të Kosovës, Krasniqi.
Ndërsa ka thënë se nëse ai dhe koalicioni mund të sigurojë 2/3 pa LDK-në, le të urdhërojë e lë të zgjedhet presidenti. Sa i përket akuzave të Thaçit se deputetët opozitarë shkelën kushtetutën me bojkotimin e seancës, Mustafa ka thënë se këtë version e shohin vetëm syzat e z. Thaçit. Mustafa ka thënë se LDK-ja nuk do të heshtë kurrë kur të shkelet Kushtetuta, kur të blihet vota me rritje pagash dhe se nuk do të lejojë që një parti të sundojë vendin. Ai është shprehur i gatshëm për zgjedhje qysh tashti dhe ka thënë se këtë sinjal u ka dërguar edhe degëve të LDK-së.
Sa i përket koalicioneve të mundshme parazgjedhore, ka thënë se këtë duhet t’ia lënë kohës. Për Isa Mustafën, Lista Dr.Ibrahim Rugova dhe Ukë Rugova janë kapitull i mbyllur, por secili qytetar mund të hyjë në LDK, duke respektuar strukturat e saj.

Kush janë fajtoret për prishjen e mundshme të kolaicionit.

Ambasadori Kristofer Dell është takuar me Behgjet Pacollin,Hashim Thaçin e Isa Mustafën

Burime të sigurta të Floripress-it bëjnë të ditur se në përpjekje për të gjetur një zgjidhje të krizës institucionale e politike në vend, ambasadori amerikan Kristofer Dell është takuar sot me Behjget Pacollin, Hashim Thaçin si dhe me Isa Mustafën. Takime të tilla janë mbajtur larg opinionit dhe medieve dhe kanë qenë takime të ndara. Deri më tash asnjë prej zyrtarëve vendorë nuk është prononcuar për përmbajtjen e këtij takimi, por këta zyrtarë nuk kanë mohuar mbajtjen e takimit të tillë.
Në ditët në vazhdim duket se do të ketë një trysni më të madhe ndërkombëtare ndaj liderëve politikë të vendit për të gjetur një zgjidhje kalimtare dhe për një stabilitet institucional e politik të vendit.
************
PDK-ja ende nuk i ka siguruar mbështetje Behxhet Pacollit për tu rikandiduar për postin e kreut të shtetit, ndërsa partia e tij edhe pse ka gati nënshkrimet për rikandidimin e Pacollit, ka “kërcënuar” PDK-në e Hashim Thaçit me dalje nga koalicioni në rast se ky i fundit nuk ia garanton Pacollit votat për tu bërë president.
Ndërsa opozita vazhdon të qëndrojë e pa lëkundur nga qëndrimet e saja duke mos mbështetur Pacollin për president, dhe duke deklaruar se do të veprojnë njëjtë si në seancën e 22 shkurtit duke lëshuar sallën.
Por burimet tona të sigurta bëjnë të ditur se gjatë ditës është mbajtur një takim në mes të ambasadorit amerikan Kristofer Dell dhe liderëve Thaçi e Pacolli.
Por as ky takim nuk ka sjell ndonjë rezultat as pajtim mes partnerëve të koalicionit. Mësohet se ambasadori Dell ka këshilluar Thaçin e Pacollin t'i bindin partitë opozitare të qëndrojnë në seancë në momentin e votimit, ndërsa Pacollit sipas burimeve tona mësohet se nuk i është kërkuar të heq dorë nga pretendimet e tij për postin e presidentit të vendit.

Aleanca Kosova e Re, e cila më herët kishte thënë se do të dilte nga koalicioni me PDK-në, nëse Behxhet Pacolli nuk zgjidhet president, është shfaqur me tone optimiste për mosprishjen e koalicionit. Pas mbledhjes së kryesisë së kësaj partie, ushtruesi i detyrës së kryetarit Ibrahim Makolli ka përmendur disa nga përfundimet e dala nga takimi.

“Kryesia e AKR-së mbështet koalicionin qeverisës dhe rikonfirmimin e marrëveshjes në të gjitha pikat e saj me PDK-në; Kryesia e AKR-së rikonfirmon mbështetjen për z Pacolli si kandidat i KKR për president të vendit; Kryesia e AKR-së, i bën thirrje opozitës për një reflektim pozitiv për interesat e vendit për të dalë nga situata e krijuar; inkurajon partitë politike për konsulta për reforma zgjedhore, veçanërisht në ndryshimet kushtetuese që kanë të bëjnë me zgjedhjen e drejtpërdrejtë nga votuesit të presidentit”, tha Makolli në një konferencë për gazetarë.

Makolli nuk ka saktësuar se çfarë do të bëjë AKR-ja, po që se PDK-ja nuk i mbetet besnike marrëveshjes së arritur mes dy subjekteve në fjalë.

LDK-ja do ta pranonte Behgjet Pacollin për president vetëm nëse paraprakisht do të siguronte me marrëveshje se deri në verën e ardhshme (2012) vendi do të shkonte në zgjedhje të përgjithshme, përfshirë edhe ato për presidentin.

Kështu citohet të ketë deklaruar kreu i LDK-së, Isa Mustafa, në një intervistë televizive. Me pretendimin se opozita në Kosovë ka më shumë vota se sa pozita, kreu i LDK-së, Isa Mustafa, është i vendosur që të mos lejojë zgjedhjen e presidentit pa konsultimin paraprak mes partive parlamentare, ndonëse sërish vetë nuk do të caktojë një kundërkandidat.

Duke lënë fajtor kryeministrin Hashim Thaçi për situatën aktuale, Mustafa ka thënë se koalicioni qeverisës do të mund të llogarisë në pjesëmarrjen e deputetëve të tij në parlament gjatë votimit të presidentit vetëm nëse nënshkruan kontratë me Thaçin dhe partitë parlamentare që pas një viti vendi të shkojë në zgjedhje të reja.

Kreu i LDK-ës, Isa Mustafa, ka prezantuar paketën për rrugëdaljen nga kriza, për të cilën ka thënë se ka biseduar edhe me AAK-në, por ende jo edhe me Vetëvendosjen. Ai ka shprehur gatishmërinë për takimi me Thaçin, por sipas tij, iniciativa i takon atij apo u.d. të presidentit të Kosovës, Krasniqi.

Ndërsa ka thënë se nëse ai dhe koalicioni mund të sigurojë 2/3 pa LDK-në, le të urdhërojë e lë të zgjedhet presidenti. Sa i përket akuzave të Thaçit se deputetët opozitarë shkelën kushtetutën me bojkotimin e seancës, Mustafa ka thënë se këtë version e shohin vetëm syzat e z. Thaçit. Mustafa ka thënë se LDK-ja nuk do të heshtë kurrë kur të shkelet Kushtetuta, kur të blihet vota me rritje pagash dhe se nuk do të lejojë që një parti të sundojë vendin. Ai është shprehur i gatshëm për zgjedhje qysh tashti dhe ka thënë se këtë sinjal u ka dërguar edhe degëve të LDK-së.

Sa i përket koalicioneve të mundshme parazgjedhore, ka thënë se këtë duhet t’ia lënë kohës. Për Isa Mustafën, Lista Dr.Ibrahim Rugova dhe Ukë Rugova janë kapitull i mbyllur, por secili qytetar mund të hyjë në LDK, duke respektuar strukturat e saj.

Dëshmia ekskluzive për momentet e fundit të Remzi Hoxhës

Avdyl Loshaj: Ju tregoj torturat e SHIK-ut në Tiranë dhe bazën e Vainit në Lezhë

Dëshmia ekskluzive për momentet e fundit të Remzi Hoxhës



Avdyl Loshaj: Ju tregoj torturat e SHIK-ut në Tiranë dhe bazën e Vainit në Lezhë

Njëri prej tre shqiptarëve të torturuar nga oficerët e Shërbimit Informativ Kombëtar në vitin 1995, pas 16 vjet heshtje e pleksur me frikën e një eliminimi fizik, ka pranuar të flasë. Avdyl Loshaj, duke folur nga Holanda, në një intervistë të gjatë për emisionin “Exclusive” në “Top Channel”, ka treguar kalvarin e survejimit, si u largua nga ndjekja e SHIK-ut në Sarandë për t’u rrëmbyer më pas në Qytetin Studenti ku fshihej te dhoma e të dashurës. Gjithashtu ai rrëfen torturat nga oficerët e SHIK-ut me qëllimin e vetëm që ai të pranonte se ishte pjesë e grupit që tentuan vrasjen e ish-presidentit maqedonas, Kiro Gligorov.
Loshaj, në këtë dëshmi të parë për mediat, tregon edhe momentin e fundit kur e pa gjallë biznesmenin shqiptar nga Maqedonia Remzi Hoxha, i zhdukur nga SHIK-u, krim për të cilin akuzohen nga Prokuroria për Krime të Rënda, oficerët e shërbimit të fshehtë shqiptar, Arben Sefgjini, Ilir Kumbaro, Avni Koldashi dhe Budjon Meçaj.
Zoti Loshaj, ju jeni një personazh shumë i diskutuar njëkohësisht enigmatik për vetë ngjarjen në të cilën jeni përfshirë 16 vjet më parë. Kush është Avdyl Loshaj?
Vij nga Deçani, Republika e Kosovës. Kam kryer shkollën fillore në fshatin Carabreg. Një vit gjimnaz e kam kryer në Deçan. Pastaj ka qenë viti 1989 që u desh të largohem nga represioni serb pas vrasjes së shokut tim Ismet Qorraj.
Kur keni hyrë për herë të parë në Shqipëri dhe pse?
Në Shqipëri për herë të parë kam hyrë në fillim të dhjetorit në vitin 1992, sepse më datat 19, 20, 21 dhe 22 nëntor 1992 kam pasur tortura të rënda nga serbët në zonën e Suboticës. Kjo ishte arsyeja ime personale për të ardhur dhe qëndruar në Shqipëri.
Çfarë aktiviteti keni kryer gjatë kohës që keni qëndruar në Shqipëri?
Aktiviteti im personal ka qenë një ideal si i gjithë grupi ynë prej njëzetekatër vetash. Kemi qenë të angazhuar, të betuar për Ballin Kombëtar, me qëllim bashkimin e trojeve etnike shqiptare.
Nëpërmjet një letërporosie keni deklaruar se merreshit me çështje pothuajse politike në ndihmë të Ballit Kombëtar. Mund të na tregoni se çfarë veprime konkrete keni kryer gjatë kësaj kohe?
Veprimet konkrete do t’i vlerësoj historia vetë. Ato kanë qenë shumë të mëdha, pasi Kosova ka qenë pa nënë, pa babë. Si njeri kryesor kemi pasur Sali Cekun. Ai ishte numri një. Numri dy ishte Remzi Hoxha. Ne kemi qenë ushtarë nën urdhrat e tyre të betuar deri në vdekje.
Kur keni hyrë në Shqipëri dhe a e dinit që ishit në survejimin e shërbimit sekret shqiptar, SHIK-ut siç njihej atë kohë?
Nuk e kam ditur deri në kohën kur mbërrita në spitalin numër dy të Tiranës. Atje kam pasur vëzhgime. E gjithë dosja e spitalit numër dy në Tiranë është zhdukur. Këtë e ka bërë shërbimi sekret shqiptar, SHIK-u.
Në cilin vit ka ndodhur kjo që sapo thatë?
Në vitin 1992-1993.
Kur ka qenë kontakti i parë që shërbimi sekret shqiptar ka pasur me ju?
Këtë nuk e di. Çfarë kemi bërë ka qenë në sekret të plotë. Çdo porosi top-sekret që kemi pasur, unë, Sali Ceku, Remzi Hoxha, Azem Hajdari, edhe ai ka qenë në krahun tonë. I vetmi person që i përket regjimit shqiptar të asaj kohe.
Avdyl Loshaj, kur dhe në çfarë rrethanash ka ndodhur rrëmbimi juaj në Shqipëri?
Ka ndodhur në vitin 1995. Mund të them dy herë. Njëherë në Sarandë dhe njëherë në Qytetin Studenti.
Çfarë ndodhi në Sarandë?
Në Sarandë ne ishim për një qëllim të caktuar politik. Por ai qëllim nuk na eci dot. Aty na ka ndaluar një vajzë. Nuk ia di emrin as sot e kësaj dite. M’u ndalua të flisja në gjuhën shqipe.
Kush ta ndaloi të flisnit shqip?
Padyshim shërbimi sekret përmes asaj vajze.
Gjatë qëndrimit tuaj në Sarandë jeni prezantuar si një gazetar austriak me emrin Armando Ditermenze. Kush ta dha pasaportën me këtë emër?
Po ajo vajzë. Po ashtu m’u dhanë urdhëresa shumë të ashpra personale që të mos guxoja të flisja shqip. Ky ishte dokumentacioni që mund ta përdorja. Ky dokumentacion erdhi nga shërbimi sekret, SHIK-u.
Si ju prezantuan personat që thanë se ju nuk duhet të flisni shqip dhe duhet të përdornit këtë pasaportë?
Ka qenë shumë enigmatike. Shikimi i tyre ishte sy më sy. Pasaporta është dhënë nën tavolinë, ndërsa një pistoletë u vendos te gjuri im. Atje kuptova që isha nën kontroll.
A u prezantuan këta persona që ishin nga shërbimi sekret shqiptar?
Jo. Ajo vajza ka qenë.
Mund ta përshkruash moshën e saj dhe si ngjasonte?
Rreth moshës 26-30 vjeçe në atë kohë.
Avdyl Loshaj, çfarë ndodhi më pas?
Është angazhuar një makinë e policisë. Komandanti i policisë ka qenë Ardian Nuha. Një shofer i tij çdo ditë ka qenë personalisht në dispozicionin tim. Kemi shkuar në Ksamil për të ngrënë drekë apo darkë. Gjithmonë kam qenë i shoqëruar nga policia. Arsyen akoma nuk e di.
Personat e SHIK-ut që ishin me ju, ku të dërguan më pas?
Dy javë kemi qëndruar në dispozicion. Gjithmonë në Ksamil, hanim dreka e darka dhe pastaj mu kërkua të takoj një prej oficerëve të kundërzbulimit shqiptar në zyrën e tij dhe më ka thënë se do të kemi punë ne të dy. I kërkova të më jepte një orë afat dhe do të kthehem përsëri. Më besoi. E thirra shoferin e Ardian Nuhës, ku i tregova se duhet të largohem sa më shpejt nga Saranda. I hipa “Mercedezit” të tij, veturë private, jo makinë policie. Ai ka qenë me uniformë të policisë dhe ia arrita qëllimit t’u largohem atyre organeve, pasi e dija se çfarë më priste. Ika për në Tiranë. Ky person më ka lënë mbi varrezat e dëshmorëve të kombit. Atje ka qenë vendi i fundit që kam parë shoferin e Ardian Nuhës. Pastaj jam drejtuar rreth Qytetit Studenti.
Pse shkuat pikërisht në Qytetin Studenti?
Aty kam banuar shumë kohë dhe atje kam pasur mjaft takime. Kisha edhe një njeri që e kam dashur. Ajo ka qenë edhe anëtare e Partisë Demokristiane Shqiptare. Kishte mbaruar Fakultetin për Gjuhë dhe Letërsi përfshi edhe Juridikun. Ka qenë një njeri shumë besimtar.
Çfarë ndodhi pas kthimit në Tiranë kur po qëndronit në Qytetin Studenti?
Pasi u ika nga Saranda organeve të SHIK-ut kam dalë në Qytetin Studenti të pi kafe. Aty ka ardhur një veturë civile, jo shtetërore. Ishte një burrë tullac me gjithë shoferin e tij dhe njofton me radio se e kapëm “ariun”. Që nga ai moment më kanë marrë dhe me kanë çuar në rajonin numër tre të policisë në Tiranë.
Si rrodhën ngjarjet në rajonin numër tre?
Në rajonin numër tre çfarë nuk ka ndodhur. Janë ngjarje që askush nuk mund t’i përshkruajë dot. Personi që më ka kapur mua, dhe që e kam mësuar më vonë emrin e tij nëpërmjet internetit, ishte Ilir Kumbaro. Pas publikimit të fotos së tij në internet unë e njoha Ilir Kumbaron. Ishte ai që më ka kapur edhe në Qytetin Studenti. Fillimisht më ka marrë në bisedë informative ku me pyeste: “synimet tuaja, armatimi juaj, destinacioni i armatimit, stërvitjet ushtarake”. Nuk flisja dot asnjë gjë. Pastaj filloi ajo më e fuqishmja, torturat.
Çfarë torturash ushtronin ndaj jush?
Ai më ka prekur shumë thellë. Më ka prekur për sa i përket çështjes atdhetare, kombëtare shqiptare. Për mua ai personalisht nuk mund të jetë shqiptar se ne dhe shumë njerëz nga Kosova kemi vuajtur shumë për Shqipërinë e për Kosovën. Kemi ardhur deri te ngacmimet tona sy me sy me Ilir Kumbaron. Ka shumë dëshmitarë në zyrën e tij dhe ata duhet të dalin herët a vonë. I kam thënë që ju zotëri nuk mund të jeni më atdhetar sesa unë.
Torturat janë bërë në mënyrë skandaloze. Po në zyrë më ka shku gjaku. Nuk mund ta përshkruaj. Por në zyrë ka dëshmitarë pas kësaj fjale që unë i kam thënë atij. Pastaj më kanë çuar lart. Më kanë lidhur me pranga të kohës së Hitlerit, a Kinës ku ta di unë. Jo pranga moderne si i ka policia sot. Kam qenë i zhveshur, krejt lakuriq. Me çdo lloj mënyre më ka rrahur. Me çdo lloj shkopi, me çdo lloj gjëje që i ka qëlluar unë jam përgjakur në atë krevat ushtrie i lidhur. Jam goditur me shkop gome te këmbët. I shikoja këmbët si po më fryheshin. Erdha deri te momenti që nuk mund ta ndaloja as gjakun dhe as urinën nga dhimbjet. Qëllimi i tij ishte pse ky njeri nuk flet dhe nuk qan.
Gjatë kohës që mbaheshit në rajonin numër tre, si tentuat për t’u arratisur?
Shumë gazeta apo informata që kam mundur të lexoj më vonë, në disa gjëra nuk janë të vërteta.
Atëherë cila është e vërteta?
Siç e thashë. Gjakun dhe urinën nuk kam mundur ta ndaloja. Ilir Kumbaro ka dhënë urdhër: ‘Çojeni këtë qelbësirë në banjë. Nuk mund t’ia duroj erën e urinës dhe ma sillni përsëri’. Më kanë shoqëruar dy persona. Jam futur në banjë ku pashë vetëm një dritare. Një kanotiere kam pas në trup. Gjysma e trupit ka dalë jashtë. Kam parë vetëm te kontejnerët e mbeturinave. Qëllimi im ka qenë të bie me kokë dhe të marrë fund çdo gjë.
Pra tentuat vetëvrasjen?
Patjetër. Pa diskutim. Njëri më ka kapur nga kanotiera, por ishte shumë vonë. Është shqyer kanotiera. E falënderoj këtë person se më ndihmoi të bija me dy këmbët në tokë. Në atë moment kam parë vetëm një grua që ka qenë në zyrë. Ajo ka kapur kokën me duar dhe që nga ai moment unë nuk di gjë.
Sapo thatë që keni rënë në tokë, kush të ndihmoi?
Momentin që ajo gruaja më pa, pra punonjësja... Di që dy veta më kanë kapur nga krahët dhe më kanë çuar në spital. Ça spitali kam qenë, supozohet Spitali Ushtarak. Nuk e di. Kur kam mbërritur në spital kanë filluar dhimbjet më skandaloze që ekzistojnë. Supozohet që në 6 vende, këmbën e djathtë dhe këmbën e majtë në dy vende dhe siç është konstatuar në Holandë 2 milimetra neni i këmbës futur nga brenda, pasi e gjithë pesha ka rënë në këmbë. Ata më kanë dërguar në spital. Kam kërkuar ndihmë nga një mjek që më ka dhënë morfinë, nëse nuk gabohem antidhimbje, për të më futur në gips, por nuk mundën. Kam kërkuar ndihmë që të njoftojnë Dh. S. nga doktorët në mënyrë sekrete.
Kështu, kështu ka ndodhur me mua. Ai person që nuk ia di emrin, duhet të jetë gjallë. Më kanë dërguar në një dhomë në spital ku ka ardhur Dh.S. me një shoqe të vet ku i kam treguar me pika të shkurtra. Vetëm qante. Nuk fliste asnjë gjë. Mirë tha do të vij e të vizitoj. Më tha se çdo foto, çdo kujtim që kemi pasur bashkë janë marrë pas bastisjes së shtëpisë nga organet kompetente në godinën 24, nga organet e SHIK-ut.
Sa ditë qëndruat në spital?
Asnjë ditë.
Pse, çfarë ndodhi?
Pas vizitës të Dh.S. edhe shoqes së saj megjithëse kisha dhimbje, më kanë lidhur me çarçaf të bardhë.
Ku ju çuan?
Ashtu siç isha me dhimbje më kanë futur në veturë. Pastaj filloi morfina të më lëshojë. Në veturë ma kanë hequr çarçafin e bardhë dhe më kanë vendosur një thes të zi në kokë. Që aty në drejtim të Lezhës.
Kur mbërritët në Lezhë, ku ju çuan?
Këtë komunë e kam mësuar nga zyrtarë më vonë siç janë Xhevat Hana (prokurori i çështjes) atë vend ku ishte stacionuar SHIK-u.
Mund ta përshkruash se çfarë kishte brenda ajo ndërtesë ku ju çuan?
Kam qëndruar në dy dhoma. Njërën dhomë po atë ditë kur erdhi Ilir Kumbaro fjalët e tij kanë qenë: more qen, deshe të na shkatërrosh me Maqedoninë. Ti e ke bërë atentatin ndaj Gligorovit. Neve jemi shumë të sigurt. Kolegët e tu kanë dashur t’i bëjnë atentat Zef Brozit dhe Kiro Gligorovit në Maqedoni. Por mua non stop më ka akuzuar për Kiro Gligorovin dhe shkatërrimin e marrëdhënieve diplomatike me Maqedoninë. Ishin rrahje skandaloze që më ka bërë Ilir Kumbaro në atë dhomë. Pastaj më kanë dërguar në një dhomë tjetër ku ka qenë një krevat i vjetër që kanë përdorur përpara. Nuk kam pasur pajisje apo mbulesa ose diçka, ashtu më kanë lidhur të gjithë kohën. Një shërbëtore ka qenë që fliste dialekt shkodran. Ajo kishte respekt për mua. Kemi ngrënë bukë njëherë në ditë. Kur vinin dhe më thoshin të nënshkruaja diçka, dokumentacioni fshihej, dhe e nënshkruaja.
Çfarë dokumentesh ke nënshkruar konkretisht?
Nuk e di. Vetëm më thoshin t’i nënshkruaja.
A keni parë persona të tjerë të cilët mbaheshin në këtë bazë sekrete të SHIK-ut?
Një ditë përpara se kam dashur të bëj vetëvrasje nuk kam arritur ta kryej vetëvrasjen nuk kisha tjetër mundësi të jetës sime. Po atë ditë ka qenë një gabim fatal i SHIK-ut. Gabimi i tyre ishte ndryshimi i dhomave. Konfrontimi i Remzi Hoxhës, ishte i deformuar. Ndoshta edhe ai më ka parë mua të masakruar, të deformuar.
Ky ishte i vetmi moment në të cilin keni parë Remzi Hoxhën?
Po, për herë të fundit.
Gjatë kohës që qëndronit në këtë shtëpi a dëgjonit britma njerëzish që rriheshin? Kush ishin ata?
Ushtarët tanë, 100% përfshi këtë viktimën, që nuk ka të bëj fare me organizatën tonë Ziso Kristopulli. Edhe ajo ka mundësi.
Po Zison e keni parë në ato ambiente?
Jo, nuk e kam parë.
Mund të na e përshkruash gjendjen e Remzi Hoxhës në ato pak momente që juve mundët ta shikonit?
Ka qenë i çarë nga buzët. Në anën e kokës ka qenë i gjakosur, i goditur. Fytyra ka qenë shumë e zezë.
Gjatë periudhës së qëndrimit në Shqipëri a e kishit takuar Remzi Hoxhën?
Po.
Në çfarë rrethanash?
Politike.
Çfarë bisedonit me Remziun?
Asnjëherë s’kemi biseduar për çështje biznesi. Gjithmonë kemi pasur një ideal. Idealin kombëtar.
Cili ishte roli i Remzi Hoxhës në grupin tuaj?
Remziu ka qenë një atdhetar kombëtar shqiptar shumë i qetë, shumë i matur, shumë i besueshëm. Një njeri që kur ta jap betimin nuk ndryshon siç kemi vepruar të gjithë dhe prandaj do të luftoj deri në pikën e fundit të di për fatin e tij. Më mungon shumë ai njeri jo vetëm mua, por tërë Kosovës.
Sipas prokurorisë shqiptare, Remzi Hoxha konsiderohet një person i zhdukur. Si një mik i tij çfarë mendoni se i ka ndodhur?
S’mund ta pranoj që ai njeri ka vdekur.
Nëse ai do të ishte gjallë do të kishte kontaktuar familjen...apo jo?
Ashtu është. Ose mua, ose të tjerët.
Le të kthehemi në momentet e fundit të qëndrimit tuaj në bazën e SHIK-ut. Ju liruan, çfarë të thanë?
Më kanë dërguar deri në Qafë-Thanë.
Kush të dërgoi?
Ilir Kumbaro, vetë i treti. Nuk mund të ecja dot. Ja ashtu me shumë vështirësi. Më ka dhënë një pasaportë të kuqe.
I mbani mend detajet e pasaportës? Çfarë emri kishte?
Fatkeqësisht, s’ma ka dhënë mua në dorë. Ia ka dhënë në dorë dy shqiptarëve të Maqedonisë, me një makinë me targa të Maqedonisë. Kanë diskutuar në makinën e tyre nuk e di se çfarë. Fjala e fundit e Ilir Kumbaros ka qenë: “Tani e tutje ke të bësh me shtetin maqedon. Që të dy ata kanë qenë shqiptarë. Jam futur në veturë dhe s’jemi ndaluar në pikën doganore qoftë shqiptare apo maqedone. Një natë kam fjetur ke ky person, por si kisha besë askujt. Mendoja që gjithmonë janë bashkëpunëtorë të NVRA-s kundër zbuluese të Maqedonisë.
Ku ju çuan këta dy persona?
Te njëri qëndrova një natë. U munduan me të gjitha pikëpamjet të flasin me mua të më ndihmojnë, por nuk u besoja dot.
Nga Maqedonia ku shkuat?
Në Kosovë.
Sa keni qëndruar në Kosovë?
Në Kosovë kam qëndruar gjithë kohën deri në luftë.
Kur keni mbërritur në Holandë?
Në tetor të 1998-s.
Dhe këtu keni kërkuar azil politik?
Po.
Cila është arsyeja?
Ka shumë arsye të cilat s’i them dot. Kryesorja, arsyeja e sigurisë që ka të bëjë drejtpërsëdrejti me shtetin shqiptar.
Abdyl Loshaj për çështjen e rrëmbimit tuaj, të Ziso Kristopulit dhe përfshi zhdukjen e Remzi Hoxhës është hapur një proces gjyqësor në Tiranë. Prokurori në këtë çështje, zoti Xhevat Hana ka tentuar disa herë t’ju kontaktojë që dëshmia juaj të jepet në sallën e gjyqit. Përse keni refuzuar ta jepni dëshminë në Tiranë?
Po të ishte gjallë i ndjeri Azem Hajdari do të vija.
Prokuroria shqiptare ju ka garantuar mbrojtje...
Çfarë mbrojtjeje?
Sipas ligjeve në fuqi....
Çfarë ligjesh. Nuk shikoj fuqi unë. E njëjta qeveri e asaj kohe që na ka shkatërruar e njëjta qeveri është edhe sot.
A i frikësoheni një eliminimi fizik të mundshëm?
Po, drejtpërsëdrejti.
Meqenëse jemi te procesi gjyqësor që po zhvillohet në Shqipëri ku Arben Sefgjini, Avni Koldashi janë prezentë në sallën e gjyqit ndërsa Ilir Kumbaro po gjykohet në mungesë. A po e ndiqni këtë proces gjyqësor nëpërmjet medias.
Jo.
Nuk keni fare dijeni se çfarë po ndodh me këtë proces ku një ndër akuzat ka të bëjë me rrëmbimin tuaj?
Një gjë është shumë e qartë për mua. S’kam nevojë t’i ndjek këto gjëra çdo gjë do t’ia lë drejtësisë shqiptare.
Pra, ju thoni se në rrëmbimin tuaj kanë qenë edhe persona të tjerë?
Vetë shteti.
Çfarë kërkoni nga drejtësia shqiptare?
Nuk kërkoj mëshirë. Kërkoj drejtësi.
A besoni që një ditë kjo drejtësi e vonuar për rastin tuaj do të realizohet?
Jo, me këtë qeveri në Shqipëri.

Eruditja Shefkije Islamaj ,në qendër të studimeve ka problemin e gjuhës standarde

Intervistoi: Julia Vrapi

Shefkije Islamaj: Kush shkruan për shqipen standarde si për një projekt të dështuar, nuk është serioz
Këshilltarja shkencore në Degën e Gjuhës të Institutit Albanologjik të Prishtinës flet mbi debatin për gjuhën shqipe

“Kontestues të gjuhës standarde ka edhe studiues në Shqipëri, Kosovë e më gjerë, po që nuk shprehen haptas, së paku jo me shkrimet, por që në diskutime formale e joformale të tyre mund të deshifrohen qëndrimet kundër gjuhës standarde”, kështu u shpreh Shefkije Islamaj, këshilltarja shkencore në Degën e Gjuhës të Institutit Albanologjik të Prishtinës flet mbi debatin

për gjuhën shqipe njëkohësisht dhe nënkryetare e Shoqatës së Gjuhës Shqipe të Kosovës. Në këtë intervistë dhënë për gazetën ajo tregon se ndër kontestuesit është edhe ndonjë i huaj, gjerman, francez a anglez, që merr guximin të kontestojë standardin e shqipes, dhe sipas gjuhëtares në të vërtetë të bëhet avokat i atyre që nuk ndihen mirë brenda këtij standardi.

-Cilat janë sot problemet e gjuhës shqipe?
Gjuha standarde shqipe është gjuhë e shqipfolësve në një hapësirë mjaft të gjerë gjeografike dhe me kontekste historike e socio- kulturore pak a shumë të veçanta. Për arsyet e mirënjohura të rrugës së zhvillimit të folësve të saj, shqipja standarde, shoqërohet me disa veçanti që shprehen në rrafshin zhvillimor dhe me jo pak probleme në rrafshin e përvetësimit e të zotërimit në hapësirën e funksionimit të saj si gjuhë publike. Mund të thuhet se ajo gjendet dhe do të vazhdojë të gjendet në situatat që janë gjetur dhe gjenden sot edhe gjuhët e tjera standarde me prestigj e mundësi të ngjashme. Shkalla ulët e njohjes dhe e përvetësimit të gjuhës standarde sot është një realitet që shihet qartë, por një realitet jo vetëm i shqiptarëve të arealit të gegërishtes, po edhe i arealit të toskërishtes. Është e ditur se kur gjuha e përbashkët standarde shtrihet në gjithë bashkësinë folëse të saj, sidomos kur folësit e saj jetojnë në kontekste të dalluara shoqërore, problemet në këtë rrafsh rriten. Arsyet e një gjendje të këtillë duhet të drejtohen e të kërkohen në rend të parë në cilësinë e shkollës shqipe, sidomos në Kosovë, duke përfshirë këtu procesin e mësimdhënies, përgatitjen e kuadrove, cilësinë e teksteve mësimore, pastaj në ndikimin e madh degradues gjuhësor të mjeteve informative - shtypi, radio e televizioni, interneti etj. dhe në indiferencën e institucioneve arsimore, kulturore dhe, në përgjithësi, të institucioneve shtetërore. Faktorët që përcaktojnë sot zhvillimin e shqipes standarde dhe, rrjedhimisht, edhe problemet që shfaqen në këtë rrafsh janë: statusi i shqipes në hapësirën shqiptare, brenda dhe, sidomos, jashtë kufijve, në trojet shqiptare e në diasporë; përpjekja për copëzimin e hapësirës gjuhësore a variantizimin e saj; përpjekjet për ndryshimin e standardit; globalizimi; zotërimi i mangët i normës gjuhësore: inferioriteti çdo ditë e më i madh i folësve të shqipes ndaj normës gjuhësore të saj; shkalla e ulët e kulturës gjuhësore; imponimi i gjuhës së mediave dhe i gjuhës bisedore si stile kryesore funksionale, rënia e ndjeshmërisë për gjuhën, e disiplinës dhe përgjegjësisë në institucionet arsimore, institucionet publike dhe në media; vulgarizimi i gjuhës së mediave, teatrove, filmit, letërsisë, si edhe i gjuhës së përditshme; depërtimi madh i fjalëve të huaja, sidomos i anglicizmave në shqipen; mungesa e mbështetjes së duhur, sidomos financiare, shtetërore në gjithë hapësirën shqiptare për hulumtime në këtë fushë, që për pasojë ka sjellë pakësimin e kuadrit dhe rënien e cilësisë së arsimimit; zvogëlimi i kuadrit, mënyra e funksionimit të instituteve, mungesa e një ligji për përdorimin e gjuhës standarde në institucionet publike etj.

-E ndërkohë pse kanë lindur kaq shumë debate mes gjuhëtarëve shqiptarë dhe kosovarë, për shqipen standarde?
Nuk mund të thuhet se debatet për shqipen standarde kanë lindur midis gjuhëtarëve shqiptarë dhe kosovarë. Përkundrazi. Bashkëpunimi dhe bashkëpajtimi për çështjet thelbësore që lidhen me shqipen standarde dhe për probleme të tjera albanologjike është në shkallën e dëshirueshme. Më parë mund të thuhet se këto debate zhvillohen midis atyre që janë për dhe kundër gjuhës standarde dhe ata i gjejmë brenda e jashtë shtetit shqiptar, në Kosovë e në viset e tjera shqiptare. Të parët, ata që janë për ruajtjen e standardit të shqipes, janë në numër shumë të madh në raport me ata që e kundërshtojnë.
Siç dihet tashmë po bëhen gati njëzet vjet që gjuha standarde shqipe i është nënshtruar një të ashtuquajturi “kontestimi” që nga tribuna e Konferencës kushtuar 20 vjetorit të Kongresit të Drejtshkrimit, për të vazhduar deri sot në mediat e në paraqitjet e individëve të ndryshëm e në raste të ndryshme. Debatet rrokin mënyrën e formimit, vlefshmërinë dhe të ardhmen e këtij standardi. Në këtë kontekst vlen të shtrohen disa pyetje që i konsiderojmë të rëndësishme: kush janë kontestuesit e gjuhës standarde shqipe përgjatë këtyre viteve, ku mbështeten këto kontestime dhe cili është qëllimi i këtyre kontestimeve, cilat janë argumentet që sillen në këto kontestime dhe cila është rrugëzgjidhja që propozohet nga kontestuesit në debatet që nxiten nga këta. Ata që sot shkruajnë për shqipen standarde haptas si për një projekt të dështuar as nuk janë gjuhëtarë seriozë dhe as nuk janë studiues të zhvillimeve historike e të sotme gjuhësore, për më tepër janë të vetëquajtur studiues a gjuhëtarë. Ç’është e vërteta ndër kontestuesit e gjuhës standarde ka edhe studiues në Shqipëri, Kosovë e më gjerë, po që nuk shprehen haptas, së paku jo me shkrimet, por që në diskutime formale e joformale të tyre mund të deshifrohen qëndrimet kundër gjuhës standarde. Ndër kontestuesit, numri më i madh i atyre që sot shkruajnë pa ngurrim kundër gjuhës standarde janë individë me përgatitje minimale gjuhësore e profesionale dhe të tillë janë më të zëshmit. Ndër kontestuesit ka edhe ndonjë i huaj, gjerman, francez a anglez, që merr guximin të kontestojë standardin e shqipes, në të vërtetë të bëhet avokatë i atyre që nuk ndihen mirë brenda këtij standardi. Ky numër është i vogël, po agresivë. Të gjithë kontestuesit kanë argumente pothuajse të njëjta. E ato janë: shqipja standarde është gjuhë politike, sepse është krijuar në kohën e diktaturës; është gjuhë e Enver Hoxhës, sepse është ngritur mbi bazën e toskërishtes; është gjuhë totalitare, sepse është kodifikuar në mënyrë totalitare, nga faktorët politikë dhe me argumente politike; është projekt i dështuar, sepse nuk ka arritur të zotërohet nga dy të tretat e folësve të shqipes; është e papërvetësueshme prej gegëve, sepse toskërishtja e gegërishtja kanë dallime të mëdha në të gjitha rrafshet; është gjuhë në bunker, sepse është e mbyllur dhe mbrojtur me zinxhirë të hekurt nga gegërishtja; është gjuhë e drunjtë, e shtangur dhe e paaftë për të shprehur pasurinë e zhdërvjelltësinë e gjuhës shqipe në përgjithësi; është e paaftë për shkak të varfërisë në format gramatikore, në leksik e në frazeologji, sepse toskërishtja është e varfër e gegërishtja e pasur; është e paaftë të përballet me vlerat letrare të botës; se ka skajuar dhunshëm gegërishten edhe nga letërsia. Më tutje: gjuha standarde nuk është përzgjedhje e kodifikim i elementeve gjuhësore, po përfshirje e këtyre elementeve, tezë kjo e ngritur së fundi në kundërshtim me të gjitha teoritë mbi krijimin e gjuhëve letrare. Qëllimet e motivet e kontestimeve janë më së paku gjuhësore e shkencore. Ato janë të vërtetë politike, krahinoriste, lokaliste e përçarëse. Qëllimi i këtyre ideve e pikëpamjeve është, pos të tjerash, që të rishqyrtohet gjithë historia jonë kulturore, në të vërtetë të “riedukohet” populli shqiptar duke ia harruar traditën ose një pjesë të saj të madhe, duke ia rishkruar e ndryshuar historinë, duke ia krahinorizuar gjuhën, duke ia vulgarizuar jetën dhe duke i rivënë norma të reja “morale”. Çka duhet të bëhet sipas kontestuesve, përkatësisht cilat janë rrugëzgjidhjet? Rrënimi i standardit ekzistues; legjitimimi i dy e më shumë standardeve; rishikimi, rivlerësimi dhe ndryshimi i këtij standardi; mbajtja e një kongresi të ri; shkrirja e gegërishtes në gjuhën standarde; kodifikimi i një norme letrare për gegërishten dhe përfshirja e saj në shkolla si “gjuhë” e barabartë; çbunkerizimi dhe çtotalitarizimi i shqipes standarde; çngurtësimi dhe liberalizimi i normës gjuhësore; krijimi i një standardi të ri për Kosovën, bashkë me krijimin e një identiteti të ri kombëtar. E kështu me radhë. Siç shihet kërkesat që dalin prej debateve kontestuese mund t’i quajmë prej të “buta” deri te ato”forta” a radikale, ndërsa “ndreqja” e gabimeve dhe “shpëtimi” kërkohen në destandardizimin, në variantizimin e gjuhës shqipe ose në liberalizimin e skajshëm të saj. Pothuajse, gjithmonë, argumentet shkencore lihen në heshtje e shtrembërohen ose me to spekulohet në mënyrën më të papranueshme, në të vërtetë ato janë jo vetëm joshkencore, joserioze, por më tepër shqetësuese.

-Si e komentoni refuzimin që disa albanologë kosovarë i kanë bërë konferencës shkencore të 15 dhjetorit, që do të zhvillohet në Tiranë?
Nuk mund të thuhet se debatet për shqipen standarde kanë lindur midis gjuhëtarëve shqiptarë dhe kosovarë. Përkundrazi. Bashkëpunimi dhe bashkëpajtimi për çështjet thelbësore që lidhen me shqipen standarde dhe për probleme të tjera albanologjike është në shkallën e dëshirueshme. Më parë mund të thuhet se këto debate kanë shpërthyer midis një numri të madh të gjuhëtarëve të Kosovës dhe të Shqipërisë me organizuesit e konferencës shkencore për gjuhën standarde. Pakënaqësia lidhet në rend të parë me mënyrën e organizimit të kësaj konference, me mënyrën si janë ftuar ose nuk janë ftuar pjesëmarrësit, me theks të veçantë për mosthirrjen e figurave kryesore albanologjike të Kosovës, po edhe me synimet e pritjet që dalin në platformën e publikuar. Institucionet dhe gjuhëtarët që kanë kundër kundërshtuar pjesëmarrjen në këtë konferencë mendojnë se kur diskutohet për shqipen standarde, për zhvillimin e pasurimin e saj, për ndryshimet e përmirësimet në drejtshkrimin e saj, sidomos kur synohet “të ndërmerren politika (!) të guximshme gjuhësore”, duhet patjetër të jenë jo pjesëmarrës rasti a diskutues të thjeshtë, po bashkorganizatorë të konferencave të tilla, sepse konsiderojnë se shqipja standarde është pasuri e shqiptarëve kudo janë dhe se kanë të drejtat, përgjegjësitë dhe detyrimet e njëjta në raport me të.

Dr. Shefkije Islamaj lindi më 25.10.1953 në fshatin Likovc të Skënderajt. Shkollën fillore e kreu në vendlindje më 1968, ndërsa shkollën Normale në Mitrovicë më 1972.

Më 1977 mbaroi Fakultetin Filozofik - Dega Gjuhë dhe Letërsi Shqipe në Prishtinë, ndërsa në vitin vijues 1978 u regjistrua në studimet pasuniversitare të këtij fakulteti. Magjistroi me temën “Sinonimet në gjuhën shqipe” më 1982.

Në vitin 1999 mbrojti me sukses edhe tezën e disertacionit “Veçoritë leksiko-semantike dhe stilistike të gjuhës së veprës letrare të Jakov Xoxës” me të cilën mori gradën ‘doktor i shkencave filologjike’.

Dr. Shefkije Islamaj gjatë studimeve ka punuar në arsim, një kohë në shkollën fillore “Liria” në Isniq, pak kohë në Qendrën e Shkollimit të Mesëm “Vëllezërit Frashëri” në Deçan. Ka punuar si ligjëruese e lëndës Kulturë gjuhe në Fakultetin e Arteve Dramatike gjatë viteve 2001-2004.

Fill pas përfundimit të studimeve, në vitin 1977 filloi punën në Institutin Albanologjik të Prishtinës, në Degën e Gjuhës, në Sektorin e Leksikografisë, në fillim si asistente, më vonë si hulumtuese e pavarur, bashkëpunëtore shkencore, bashkëpunëtore e lartë shkencore, ndërsa në vitin 2002 është zgjedhur këshilltare shkencore.

Sot punon në Institutin Albanologjik dhe ka titullin këshilltare shkencore. Jeton në Prishtinë.

Adresa elektronike: shefkije_islamaj@hotmail.com

Veprimtaria

Veprimtaria shkencore e Shefkije Islamajt përmban afro 100 studime, artikuj, trajtesa e kritika për çështje të ndryshme të leksikologjisë, të leksikografisë, të stilistikës gjuhësore e të kulturës së gjuhës, të botuara në organet shkencore e profesionale në Kosovë e Shqipëri.

Ka marrë pjesë me kumtesa e me diskutime në më shumë se 30 sesionet e në simpoziumet e ndryshme shkencore me karakter thjesht shkencor të organizuara nga akademitë, institutet shkencore, universitetet në Kosovë, Shqipëri, Maqedoni e në Mal të Zi.

Është redaktore e recensuese e shumë botimeve shkencore të Institutit e jashtë tij. Ka redaktuar një numër veprash shkencore dhe fjalorë të botuar, ndër ta, së fundi, Fjalorin elektronik suedisht-shqip, botim i Entit për Zhvillimin e Arsimit të Suedisë, botuar më 2004. Është recensuese e shumë veprave shkencore dhe mësimore; ka marrë pjesë si anëtare komisionesh në mbrojtje magjistraturash e doktoratash, dhe si mentore. Është anëtare e Këshillit Ndërakademik për Gjuhën dhe kryetare e Komisionit për Çështje të Leksikut në kuadër të këtij këshilli.

Për dhjetë vjet ka udhëhequr Degën e Gjuhës në Institutin Albanologjik.

Është nënkryetare e Shoqatës së Gjuhës Shqipe, e themeluar në qershor 2002.

Është anëtare e redaksive të revistave shkencore të Institutit Albanologjik - Gjurmime albanologjike, Seria e shkencave filologjike dhe Gjuha shqipe, që nga fillimi i daljes së saj, si dhe e revistës Kulturë gjuhe, botim i ShGjSh-së.

Për vite me radhë ka marrë pjesë me biseda rreth gjuhës në radiot dhe televizionet tona; në tribuna të ndryshme gjuhësore profesionale dhe me studentë; ka marrë pjesë si trajnuese e gjuhës në institucione të ndryshme administrative.

Një ndihmesë të madhe i jep kulturës së gjuhës shqipe dhe problemeve aktuale të saj, si dhe studimeve gjuhësore në përgjithësi me botimet e rregullta në revistat shkencore që dalin në Kosovë e Shqipëri: Gjurmime Albanologjike, Filologji, Studime filologjike, Studime Albanologjike, Dardania sacra, Gjuha shqipe, Gjuha jonë, Kulturë gjuhe etj., si dhe në shtypin e përditshëm.

Ka marrë pjesë në një numër ekspeditash gjuhësore e shkencore, organizuar nga IA (Prishtinë) dhe IGjL (Tiranë).

Botimet - Veprat

1. Çështje të sinonimeve në gjuhën shqipe; Monografi, (recensues akad. Idriz Ajeti, mr. Mehdi Bardhi, dr. Shaqir Berani). Botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 1985, f. 145;
2. Gjuha dhe stili i Jakov Xoxës; Monografi, (recensues akad. Rexhep Ismajli, akad. Rexhep Qosja). Botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 2000, f. 420;
3. Kultura gjuhësore dhe përdorimi estetik i gjuhës, (recensues akad. Idriz Ajeti, akad. Rexhep Ismajli). Shtëpia botuese “Toena”, Tiranë, 2002, f. 440;
4. Gjuha, ligjërimi dhe fjala, (recensues prof. Emil Lafe, dr. Ragip Mulaku). Botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 2004, f. 300;
5. Fjalor i fjalëve të huaja (bashkautore), (recensues akad. Idriz Ajeti, dr. Ruzhdi Ushaku). Botim i Institutit Albanologjik, Prishtinë, 1987.
6. Mos më thuaj se më ke parë ëndërr, roman, Shtëpia botuese “Toena”, Tiranë, f. 299.

Studime, artikuj vështrime dhe recensione

1. Sinonimia - gurrë e pashtershme për pasurimin e gjuhës, “Fjala”, 15.03.1979, Prishtinë.
2. Roli i sinonimeve në pasurimin e gjuhës, “Gjurmime albanologjike”, SShF, XI, 1981, f. 117.
3. Çështje të sinonimisë shqipe, në “Fjala”, gusht, 1986, Prishtinë.
4. Pasqyrimi i sinonimeve në “Fjalorin e gjuhës së sotme shqipe”, në vëll. “Çështje të studimeve albanologjike I, Prishtinë, 1987.
5. Çështje të sinonimisë stilistike në gjuhën shqipe, “Gjurmime albanologjike”, SShF. XIII, 1983, f. 13.
6. Sinonimia frazeologjike në gjuhën shqipe, “Studime filologjike”, 4/1986, Tiranë.
7. Roli i sinonimisë në pasurimin e gjuhës, në vëll. “Studimi mbi leksikun dhe mbi formimin e fjalëve në gjuhë shqipe, III”, Tiranë, 1989, f. 359.
8. Sinonimia në “Valët e detit” të Spiro Dinos, në ciklin “Këngë dashurie”, “Gjurmime albanologjike”, SShF, 18/1988, f. 119.
9. Çifti sinonimik në veprën e Pjetër Budit (bashkautore), “Gjurmime albanologjike”, SShF, XVIII, 1988, f. 119.
10. Roli i shkrimtarit në pasurimin e terminologjisë shqipe, në vëll. "Gjendja e terminologjisë shqipe në Jugosllavi", Instituti Albanologjik i Prishtinës, Prishtinë, 1988, f. 97.
11. Aspekte të stilit të Xoxës, “Rilindja”, 4.08.1979.
12. Aspekte të stilit dhe të gjuhës së Mjedjes, “Bota e re”, 25.V.1983, f. 26.
13. Ngjyrimi emocional i përmbajtjeve leksikore, “Rilindja”, Prishtinë, 30.06.1979.
14. Edhe diçka rreth gjuhës së Buzukut, në përmbledhjen “Meshari” i Gjon Buzukut - monument i kulturës shqiptare”, Ulqin, 1995, f. 220.
15. Çështje gjuhësore e stilistike në “Mrizin e Zanave” të Gjergj Fishtës, në “Gjurmime albanologjike”, SShF, XXVI dhe në “Seminarin për gjuhën, letërsinë e kulturën shqiptare”, Tiranë, 1996.
16. Norma, pleonazmi dhe shkurtia gjuhësore, në vëll. “Letërsia shqipe dhe gjuha letrare”, AShAK, Prishtinë, 1998, f. 245.
17. Kultura e shkrimit sot e nesër, në “Gjuha shqipe”, 2/1998.
18. Mjetet shprehëse dhe norma letrare, në “Gjuha shqipe”, 1/1982, f. 18.
19. Ndikimi i mjeteve shprehëse të gjuhës në ngulitjen e normës letrare, në “Zëri i rinisë”, nr. 9, 28.IX.1981.
20. Malli - fjalë çelës në poezinë e Lasgush Poradecit, në “Gjuha shqipe” nr. 2, 1999.
21. Çështje të normës stilistike, në “Gjurmime albanologjike”, SShF, 23, Prishtinë, 1993, f. 163.
22. Kongresi i Manastirit, moment i rëndësishëm i kulturës dhe i historisë shqiptare, “Fjala”, 11, 1978.
23. Mërgimi në jetë dhe në letërsi, në vëll. “Letërsia dhe mërgimi”, bot. i Institutit Albanologjik, 1997, Prishtinë.
24. Gjendje shqetësuese në hapësirën tonë kulturore, në “Alternativa”, nr. 7, 8, Lubjanë, 1990, f. 113.
25. Poezia “Qielli - një model i gjuhës poetike, në rev. “Stil”, SHSHM, Shkup, 1998.
26. Vepër me interes për gjuhësinë shqiptare (R. Ushaku, “Kërkime filologjike”), në “Fjala”, dhjetor, 1985.
27. U ribotua “Fjalori Bashkimit”, “Gjurmime Albanologjike”, SShF, XI. 1979.
28. Botim me vlerë shkencore e praktike (Xh. Lloshi, “Stilistika dhe pragmatika”, në ‘Universi i librit shqiptar’, 2, Tiranë, 2000.
29. Studim me interes shkencor (Z. Gjocaj, “Struktura leksiko - semantike dhe stilistike e frazeologjizmave të shqipes”), “Gj. Shqipe”, 1, 2000.
30. Gjuha shqipe - çështje e rendit kombëtar, në “Rilindja”, korrik, 2000, Prishtinë.
31. Ndihmesë dhe përkrahje për gjuhën letrare shqipe (Xh. Lloshi, “Mbështetje për gjuhën letrare”, Toena I, 1997), “Gjuha shqipe”, 2, 1998.
32. Botim me vlerë të çmueshme - Njohuri për stilistikën e gjuhës shqipe (Xhevat Lloshi), “Gjurmime albanologjike”, SShF, XVIII, Prishtinë, 1988, f. 267.
33. Botim monografik me interes (Meshari i Gjon Buzukut - monument i kulturës shqiptare), “Gjurm. alb.”, SSHF, XXV, f. 171.
34. Sukses i madh në leksikografinë tonë, (“Fjalori shqip-serbokroatisht”) “Rilindja”, 1982, 1, 2 janar.
35. Një kontribut për leksikografinë tonë, “Gjuha shqipe”, 1/1982, f. 35.
36. Një vepër me interes të veçantë e leksikografisë shqiptare, “Gjuha shqipe”, 1/1982, f. 37.
37. Tekst me interes për shkencat e ligjërimit, (Osvald Dykro - Cvetan Todorov, “Fjalor enciklopedik për shkencat e ligjërimit”), “Gjuha shqipe” 1/1986, f. 67.
38. Fjalor enciklopedik me interes shkencor, “Fjala”, 15.12.1985.
39. Studime me rëndësi shkencore, (“Gjurm. alb.”, SSHF, XIV,1984), “Gjuha shqipe” 3/1985, f. 53.
40. Rezultate dhe detyra të reja në fushën e terminologjisë, “Gjuha shqipe” 1/1988, f. 63.
41. Strukturalizmi ndër ne, “Zëri i rinisë”, 28.06.1984.
42. Sesioni shkencor “Letërsia shqipe dhe poetika strukturale” (vështrim), “Gjurmime albanologjike”, SShF, XIV, 1984.
43. U mbajt Konferenca shkencore për 100 vjetorin e Lidhjes së Prizrenit, “Gjurm.alb.” SShF. VIII, 1978, f. 261.
44. Frazeologjia gjuhësore e Xoxës, rev. “Glosa”, FF i UT, 1/1999, f. 62.
45. Shprehësia leksikore në veprën letrare te Jakov Xoxës, në rev. “Glosa”, FF i UT nr. 2/1999, f. 64.
46. Çështje të frazeologjizmave letrarë në romanet e Jakov Xoxës, “Filologji”, UP. 1999, Prishtinë.
47. Botim me interes shkencor (“Fan S. Noli” - monografi), “Gjuha shqipe”, 1/1985, f. 42.
48. Një tekst me vlerë praktike (“Shenjat e pikësimit”), “Rilindja”, 21.3.1981.
49. Edhe një sukses i leksikografisë tonë (“Fjalori i fjalëve dhe i shprehjeve popullore”), “Rilindja”, 17.07.1982, f. 14.
50. Një ribotim i rëndësishëm (“Fjalor serbokroatisht-shqip”), “Fjala”, 15.11.1986, f. 12; “Gjurm.alb.”, SShF. XVI, 1986, f. 285.
51. Leksiku dialektor dhe sinonimet dialektore në tregimin tonë të sotëm, “Fjala” 1-15 nëntor, Prishtinë, f. 4.
52. Faik Konica dhe gjuha shqipe (në monografinë “Faik Konica, jeta dhe vepra”), Prishtinë, 1996.
53. Kontribut i çmueshëm në fushën e onomastikës (“Gjuha shqipe” 1/1987), “Fjala”, 1 gusht 1987.
54. Sinonimet në veprën e Pjetër Bogdanit, “Seminari për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare”, 1989, Prishtinë.
55. Tribuna me interes shkencor, “Gjurm. alb.”, SShF, XIV, 1989.
56. Strukturalizmi ndër ne, në “Zëri i rinisë”, 28.06.1984.
57. U mbajtën tribunat e para shkencore në organizim të Institutit Albanologjik, “Gjurm. alb.”, nr. 16, 1984; “Gj. Shqipe”, 2, 1984.
58. Sesion shkencor, i mbajtur me temën "Letërsia shqipe dhe poetika strukturale", në “Gjurm. alb.” nr. 14, 1984.
59. Shqipja përballë anglishtes (Ilir Hoti – “Fjalor enciklopedik anglisht-italisht-shqip për bankën, biznesin, bursën ekonominë”, bot. ”Star”, Durrës, 2001), “Koha ditore”, 1.6.2002.
60. Kultura gjuhësore dhe proza jonë e sotme, “Seminari i 20 për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën shqiptare”, Prishtinë, 2002.
61. Pamja jonë gjuhësore në mjetet e informimit, “Gjuha shqipe”, 1-2001, IA, Prishtinë.
62. Gjuha letrare – shprehje e qytetërimit, “Rilindja”, 30.7.2001.
63. Gjuha letrare – faktor bashkues në shkallë kombëtare, “Gjuha jonë”, 3-4, 2000, Tiranë.
64. Çështjet e gjuhës – çështje të rendit kombëtar, “Zëri”, 13 korrik, 2000.
65. Rezultat i lakmuar në frazeografinë shqipe (J. Thomai – “Fjalor i frazeologjik i gjuhës shqipe”, Tiranë, 1999), “Rilindja”, korrik 2000.
66. Gjuha në mjetet e informimit, “Gjuha shqipe”, 2 – 2001, IA, Prishtinë.
67. Funksioni stilistik i foljes në Lahutën e Malcis të Gjergj Fishtës, “Seminari XXI - Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare”, 2002, “Gjurm. alb.”, “SF”, 2002.
68. Letërsia dhe shkolla, “Shkëndija”, tetor 2002.
69. Përdorimi i shqipes standarde në mjetet e informimit, Konferenca shkencore ”Shqipja standarde dhe shoqëria shqiptare” , Tiranë, 2004.
70. Gjuha letrare–simbol dhe shprehje e qytetërimit, “Tribuna me studentë”, më 16.12.2002.
71. Etapë e re e përdorimit të shqipes standarde, “Koha ditore”, 5.8.2003.
72. Xoxa, ky mjeshtër i madh i gjuhës, “Koha ditore”, 15.5.2003.
73. Pasuria gjuhësore e Maqedonisë shqiptare, “Fakti”, 25.9.2003.
74. Fjalëformimi në gjuhësinë shqiptare, “Seminari XXII”, 2003.
75. Kultura gjuhësore dhe mjetet e informimit, “Kulturë gjuhe”, 1, 2003.
76. FSHS – pasuri e madhe kombëtare, “Gjuha shqipe”, 1-2, 2002.
77. Letërsia e sotme shqipe – çështje të leximit gjuhësor-stilistik, “Gjurm. Alb.”, “SF”, 2003.
78. Njësimi i alfabetit dhe njësimi i gjuhës, “Zëri ditor”, 22. 11.2003.
79. Ndërtimi i standardeve në dy rrafshe të rëndësisë kombëtare, “Zëri ditor” 20.11.2003.
80. Një raport real ndaj njëmendësisë sonë gjuhësore, “Zëri ditor”, 21.11.2003.
81. 50 vjet studime albanologjike, “Epoka jonë”, 17-18.12.2003.
82. Leksikografia shqiptare në rrethanat e reja, “Zëri ditor”, në shtatë vazhdime, 25 shkurt deri 2 mars 2004.
83. Fjalor që plotëson zbrazëti të ndjeshme, “Koha ditore”, prill, 2004.
84. Trajtimi i fjalëformimit në gjuhësinë shqiptare, “Gjuha shqipe”, 2, 2004.
85. Kujtime historike, politike dhe autobiografike, “Koha ditore”, 10.7.2004.
86. Gjuha shqipe, kompjuteri dhe interneti, Koha ditore, 31.7.2004.
87. Një fjalor i madh i fjalëve të huaja – kërkesë e ngutshme, “Koha ditore”, 21.8.2004.
88. Intelektuali në një kohë tipike komuniste, “Shekulli”, 22.5.2004.
89. Roman i veçantë me gjuhë të veçantë, “Koha ditore”, 29.5.2004.
90. Gjuha standarde, zgjidhje e vetme për shqiptarët, “Shekulli”, 24.8.2004.
91. Për një qëndrim të drejtë ndaj prurjeve të reja në gjuhë, “Zëri”, shtator, 2004.
92. Sqarim i problemeve kryesore teorike e praktike që lidhen me sinoniminë leksikore shqipe, “Zëri”, 12.3.2005.
93. Një fjalor i pasur dialektor (P.H., S.A. “Fjalor i shqipes së Plavës dhe Gucisë”, T. 2004), “Koha ditore”, 25.6.2005.
94. Një vepër e madhe leksikografike (“Fjalori sinonimik i gjuhës shqipe”), “Shekulli” 4.3.2005.
95. Për një leksikografi bashkëkohore, përmbledhje.
96. FGjSSh- bazë e mirë për një fjalor të derivacionit semantik, “Seminari për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare”, 2005.
97. Drejtshkrimi kompjuterik, megjithatë një arritje e madhe, “Koha ditore”, 16.4.2005.
98. Si paraqitet kultura shqiptare në internet, “Koha ditore”, 9.10.2004.
99. Vepra e Fishtës në shembujt e paktë të modelimit artistik të historisë sonë, “Zëri”, 8.10.2005.
100. Pse dhe si ta lexojmë Fishtën sot, “Shekulli”, 18.10.2005.
101. A i duhet Kosovës një gjuhë e re letrare, “Shekulli”, 4.12. 2005, “Fakti”, 30.11.2005, “Epoka e re”, 30.11.2005.
102. Shqip në Suedi (“Fjalori suedisht-shqip”), 11.11.2004.
103. Lehtësia e padurueshme e reagimit, “Shekulli”, 15.12.2005.
104. Shqipja ne kontekstin e ri socio-gjuhësor, “Dardania sacra”, 2004.
105. Shqipja – gjuhë e vogël apo gjuhë e madhe? “Zëri”, 26.11.2005.
106. Anglishtja dhe shqipja, zgjerim i mjeteve shprehëse të shqipes, “Zëri”, 17.12.2005.
107. Shqipja dhe rilatinizimi i shqipes, “Gjuha shqipe” 1, 2005.
108. Për një korpus letrar dhe për një korpus gjuhësor në internet, “Gjuha shqipe” 3, 2005.
109. Kultura gjuhësore dhe terminologjia islame, “Tryeza shkencore”, AShAK, 16.11.2005

Romani “Mos më thuaj se më ke parë ëndërr” është romani i parë i gjuhëtares Shefkije Islamaj, e cila në jetën intelektuale shqiptare është bërë e njohur me studimet e saj për çështje leksikologjike e leksikografike, për çështje të gjuhës standarde dhe për çështje të gjuhës e të stilit të disave nga shkrimtarët e mëdhenj të traditës e të letërsisë së sotme shqipe. “Mos më thuaj se më ke parë ëndërr” në të vërtetë është romani i parë modern mbi pasojat e luftës së fundit në Kosovë, në botën shpirtërore të njerëzve. I treguar përmes përjetimit real, përmes lirizmit të theksuar dhe ironisë së përmbajtur, përmes dokumentarizmit të mbështetur në të dhëna konkrete dhe imagjinare, romani “Mos më thuaj se më ke parë ëndërr” bëhet vepër fort përshtypjelënëse e një vetëdijeje kritike për mëdyshjet me të cilat na ngarkon koha e pasluftës. Në të, me dashjen a padashjen e autores, i krijohet hapësirë vështrimit humanist për jetën dhe njerëzit, që e pësojnë në jetë - vështrimit humanist aq shumë të skajshëm në kohën tonë.

Shefkije Islamaj. Mos më thuaj se më ke parë ëndërr.
Tiranë: Toena, 2004. 292 f. ISBN 99927-1-928-1
Kopertina: Rrëfimi shkëmbor. Piktor Bahskim Paloja
Prezantuar nga Rusana Hristova-Bejleri

Shefkije Islamaj është shkencëtare karismatike në rrethet intelektuale të Kosovës. Ajo është ndër gjuhëtarët më të respektuar shqiptarë, në shoqëri – tregimtare gojëmbël e humorit popullor gegë, në shtëpi – nënë me katër fëmijë. Në një mjedis social konservativ personaliteti i saj afirmon shkëlqyeshëm modelin e ekuilibruar të emancipimit.
Shefkije Islamaj ka botuar shumë literaturë shkencore, sapo u përurua monografia e saj e radhës “Gjuha, ligjërimi dhe fjala”, por mbase nuk do të shkruante roman, nëse nuk do të përjetonte si forcë madhore gjëmën e madhe të luftës. Romani “Mos më thuaj se më ke parë ëndërr” u është kushtuar njerëzve tanë më të shtrenjtë, që nuk janë më. Të vdekurit dhe lufta, siç shprehet poetja bullgare Bllaga Dimitrova në vjershën e saj për tragjedinë në Kosovë, i bashkon “Ura e fundit në Ballkan”:
Ranë të gjitha urat. Tym e thërrime.
Ka mbetur vetëm një e vetme e pathyeshme –
ura që çon në botën e përtejme.
(Shqipëroi Agim Vinca)
Gjatë muajve të parë të kthimit në shtëpi vetëvritet pas depresionit të rëndë edhe një vajzë e përdhunuar. Prindërit e sfilitur psherëtijnë se ajo “ia pushoi vetes dhe neve brengat e barrës së saj” (f. 269) Reagimi është i ashpër dhe realist. Vajza është Butja, e bija e shoqes më të ngushtë të mjekes e cila në kohën e paktë midis turneve në maternitet ka vendosur të shkruajë një roman. Në vetën e parë.
Subjekti i romanit ndjek tri vija – jetën e lodhshme të përditshme të pasluftës, monologun introspektiv të protagonistes dhe retrospektivën e rinisë së saj. Doktoresha e maternitetit, e cila përshëndet përditë jetë të reja, ka shumë episode për të treguar dhe ato do të lexohen gjithmonë me interes të sinqertë. Dhimbjet e lindjes harrohen fizikisht, por kanë mbetur si metaforë e vështirësive të çdo fillimi të paharrueshëm. Pas humbjeve të njerëzve të afërm dhe makthit të pasigurisë, lindja është simbol dhe shkas për të kujtuar sagën familjare të mbijetesës në çdo shtëpi kosovare. Nga këndvështrimi i romanit të Shefkije Islamajit ky akt kulmor shërben edhe si pastrim të plagës shoqërore të shfaqur në rininë e thyer të Butes dhe në paradigmën e shtrembër të opinionit publik.
Monologu i brendshëm i protagonistes tregon ëndrrën e saj për të shkruar roman, shpreh nevojën të na dëgjojnë, të dalim për njëfarë kohe në dritën e projektorëve, të lëmë gjurmë shpirtërore: “Jeta është kjo që na ofrohet dhe marrin nga ajo aq sa dimë të ofrojmë ne” (f. 105). Kështu i thotë me ëmbëlsi gjyshja mbesës së vogël, që do të kërkojë diçka përtej “ofertës” së dukshme dhe të kapshme lehtë. Plani retrospektiv i romanit është “spiranca” reale në momentet e vështira. Asocimet pozitive ngjallen jo vetëm nga jeta e shtëpisë së madhe patriarkale, siç e ka parë një vajzë e lumtur, por edhe nga fatkeqësitë e vogla dhe të mëdha të jetës së zakonshme në kohë paqeje. Kurse ëndrrat dhe interpretimi i tyre janë element i dashur si i kulturës popullore dhe i besimeve bashkëkohore, ashtu edhe i teknikave të stilit postmodern.
Të tre planet e subjektit ndiqen me lehtësi dhe u ofrojnë mundësi për vetëidentifikim inteligjent, zhvillues dhe shërues lexuesve të grupeve të ndryshme. Bie në sy se romani “Mos më thuaj se më ke parë ëndërr” mund të kthehet lehtë në skenar filmik, ku apokaliptika e historisë do të kristalizohej jo me tablo epike, por me anë të jetës individuale, siç shohim në tendencat e kinematografisë më të suksesshme botërore. Statistikat zyrtare thonë se janë me mijëra vajzat dhe gratë shqiptare me fatin e Butes. A duam ta dimë këtë fakt ne, dëshmitarët e jashtëm në Ballkan? Shefkije Islamaj ka gjetur një mënyrë jo imponuese për të na e kujtuar, për të na kuruar pa e ndier, përmes artit, nga sëmundja e indiferencës dhe paragjykimeve ndaj fqinjëve tanë më të afërt, ndaj njeriut që kemi pranë.

Libri “Gjuha dhe identiteti” përmbledh një numër shkrimesh që kanë në qendër problemin e gjuhës standarde.

Shefkije Islamaj Gjuha dhe identiteti Kategoria: Studim Shtëpia Botuese: Toena ISBN: 978 – 99943 – 1 – 399– 0 Formati: 14x20 cm Faqe: 336 Çmimi: 700 lekë / 6,00 euro Libri “Gjuha dhe identiteti” përmbledh një numër shkrimesh që kanë në qendër problemin e gjuhës standarde. Filli që përshkon shkrimet është ky: gjuha standarde është dëshmia më shprehëse e identitetit kombëtar të shqiptarëve. Ajo, për ne, ka funksion komunikues dhe simbolik: siguron marrëveshje, njësim shpirtëror dhe prestigj. Studimet, vështrimet dhe trajtesat që përfshihen në libër janë shkruar përgjatë viteve 2005-2008. Një numër shkrimesh janë fryt i interesimit për problemet aktuale të gjuhësisë shqiptare, disa janë nxitur nga diskutimet publike për vlefshmërinë e standardit të shqipes, disa janë shkrime që lidhen me pjesëmarrjen e vetë gjuhëtares Shefkije Islamaj në tubime shkencore, disa janë shkruar me rastin e përvjetorëve të figurave e të ngjarjeve të rëndësishme të kulturës shqiptare e disa janë vështrime kritike për libra gjuhësorë të botuar në këtë rreth kohor. Një numër i tyre janë shkrime polemizuese të një debati për gjuhën standarde, të zhvilluar në mjetet e informimit gjatë viteve 2005-2006.

SHKRUAN FLORI BRUQI: POPULLI TË MËSON

Mirko Gashi u lind më 2 janar 1939 në Kralevë, Serbi. Shkollën fillore e kreu në Preshevë ndërsa Gjimnazin në Gjilan. Ka kryer edhe një shkollë për gazetarë. Ka punuar si mësues në fshatin Caravajkë të Preshevës, pastaj gazetar në Radio Prishtinë, Në Teatrin e Kombësive në Shkup, në Teatrin Popullor të Prishtinës e së fundit ka redaktuar gazetën “Kosova” të një ndërmarrje ndërtimore në Prishtinë. Me krijime letrare ka filluar të merret qysh herët. Është marr edhe me përkthime nga gjuha shqipe në atë serbe dhe anasjelltas. Punimet e Mirko Gashit janë përkthyer në gjuhët frënge, italiane, gjermane, arabe, sllovene, angleze, turke dhe maqedone. Është prezantuar në shumë vepra të autorëve që kanë shkruara për shkrimtarët shqiptarë. Ka kaluar një jetë prej bohemi, gjatë kohës sa ishte pensionist. Vdiq në vitin 1995, në Prishtinë.



Mirko Gashi mbetet poeti më i njohur bohem i poezisë shqipe. Me jetën e tij të veçantë, me poezinë dhe zërin e tij të veçantë, ai konsiderohet edhe si njëri prej poetëve më të mirë të Kosovës. Mbi jetën e tij dhe mbi poezinë e tij janë shkruar shumë artikuj që janë botuar nëpër gazeta, revista letrare dhe nëpër libra të ndryshëm. Studimi më i plotë mbi jetën dhe mbi poezinë e tij i botuar deri më tani lirisht mund të konsiderohet libri me titull “Gjenitivi i lirikës – poezia e Mirko Gashit”, i autorit Prend Buzhala. Libri është botuar nga shtëpia botuese “Rozafa” dhe përkon me shtatëdhjetë vjetorin e lindjes së poetit. Autori i librit tashmë është dëshmuar si kritik letrar, si njohës i mirë i letërsisë shqipe, si autor i disa librave me studime si dhe autor i disa librave monografikë mbi disa prej autorëve të njohur të letërsisë shqipe. Në këtë libër, Buzhala mbështetet në një zbërthim e përgjithësim të shumanshëm të lëndës së trajtuar, duke nxjerrë në pah elemente të ndryshme të poezisë së Gashit. Libri është i ndarë në nëntë kapituj.


 Në kapitullin e parë “Lexim mitopoetik (Nga gjenitivi i krijimit të kozmosit)” autori e analizon kryesimbolin e Mirko Gashit, ujin, të cilin autori e quan Ideal Poetik, nga i cili ideal rrjedhin edhe kuptimet tjera të poezisë e të poetikës së Mirko Gashit, siç janë raportet mes poezisë, artit e realitetit, miti i krijimit kozmologjik e kozmogjenetik i kënduar në artin e poetit bohem. Kapitulli i dytë “Lexim kontekstual (Kulti i bohemës)” i kushtohet konteksteve kohore kur u krijua kjo poezi, kurse kapitujt “Lexim akvapoetik (Në vorbullën e ujit)”, “Lexim në intermedium (Hapësira eternale e akvapoetikës), “Lexim situacional (Netët e bardha)”, Lexim i subverzionit estetik (Gjarpri i shtëpisë)”, Lexim paradigmatik”, (Arbor vitae)”, “Lexim fenomenologjik (Reinkarnimi im)”, merren me interpretimin e leximit, të cilin autori e quan polimorfizëm të leximit. Në një rast, Buzhala ka shkruar se Mirko Gashi e kishte zërin e vet të veçantë, mënyrën e veçantë të reagimit dhe mënyrën e veçantë të jetesës. Ndërsa diku tjetër, ai ka shkruar se ‘vet jeta me ngjyrime tragjike e Mirko Gashit përbën thelbin e poezisë së tij, thelbin e dilemave tragjike’.


Mirko Gashi në rrethet letrare ka qenë i njohur si poet bohem, i cili nuk pajtohej me konventat e shoqërisë, prandaj doemos e bënte jetën e vet të veçantë, ashtu të dëshiruar, të vetëzgjedhur, si artist endacak duke bredhur midis realitetit dhe ëndrrës, midis jetës dhe vdekjes, midis gëzimit dhe vizionit. “Mirko Gashi hyn në radhën e atyre pak poetëve tanë bashkëkohorë, i cili nuk ngarend mbas sasisë, por është i dhënë qenësisht pas krijimit të poezisë dhe me përkushtim e zhvillon dhe e thellon procesin e vet krijues poetik”, ka shkruar për të studiuesi Anton Nikë Berisha. Studimin e tij monografik mbi poetin bohem, Buzhala e përfundon me botimin e disa poezive që poetë të ndryshëm i kanë kushtuar Mirko Gashit.


Nisia e dashurisë - Atlantida ime


Hëna lëshoi rrjetën
qyteti vazhdoi jetën

në muzgun e parë
si në zgjua
jeta vloi

të dashuruarit në çdo hap
bluanin
drithin e dashurisë

e zemra ime
vaj e në vaj
si zurkajë
as në këtë moshë
me dashuri
s' u josh

jetoja
pa mostra
bëja zustra

me çdo varg
shkoja larg
e më larg

shkrova
për renë e zezë
për nënën Terezë
por jo edhe këtë këngë
jetoja zi e më zi
skamnor e i pasur
por i tëri në poezi

taverna
më çeli
kaverna në çdo tavernë
nga një kavernë

po qe besa
s' më la shpresa
se njëherë në jetë do të më paraqitet
ajo kometë
e Halejit

prej tavernës më shpien
në orën letrare
atje poezia ime
qe abetare
e jetës së shkretë
e jetës së vërtetë

dhe aty
në odeonin e diturisë
zë fill i dashurisë

e gjeta

në syrin e qiellit
në zenitin e diellit
në orën e gjelit

nëpër tingujt e lahutës
me ata sytë e sutës
erdhi në livadhin tim

dre o dre
i pafre
sa gjumin e pamatur
e kishe pasur

dora dorës
zemra zemrës

me baticë i mbushur uri
për dashuri
unë urithi
pashë kometën e Halejit
u harruan tavernat
u mbyllën kavernat

në prehrin e hënës
sa e lumtur
m' ishte jeta
edhe në shpirtin tim
tashti zbriti bleta

dre o dre
i pafre
zemra jote dorë
luan daullën kraharor

Eta nuk m' ishte vetëm floçkë
ajo m' ishte loçkë
ar
thesar

dre o dre
i pafre
zemra jote dorë
luan daullën kraharor

kush është Ikari
kush Armstrongu

u dëgjua gongu

pa fijen e romantikës
do ta pushtoj
yllin më të largët
të Galaktikës
t' ia dhuroj
Etës floçkë
Etës loçkë

klithën yjet
nga gëzimi
i saj dhe imi

ajo Rrushë
imja
jo e Rexhës
i largoi
pas ferexhes
së reve

pastaj
diku larg
pelat hingëlluan
qentë kuitën
arat e thara
të dashurisë
s' u ujitën

kush na bëri magji
lanetit i dha gji

treti Eta
u zhduk drenusha
vajti nuse Rrusha

mua fati
Rexhën ati
mua ylli im i fatit
Rexhën thundra e atit

diku lart
flet një alt
Eta Eta
e jo Mauthia
Etaaa

e unë e hëna
vajtojmë
luajmë etida
ç' u bë nisia
ku është Atlandida.




Liria


(Lumit, sugarit tim)

Eu çfarë djali kam,
eu çfarë Lumi kam.
Sa kafshata,
sa një pëllëmbë
s' e ka mjekrën
s' ka as dhëmbë,
mallkon yje,
shkatërron yje
Edhe në muajin e vet
të tetë s' don të lidhet në djepin e vet.


Populus Illyricus


Populli
e di
kur duhet bërë kryq
me tre
e kur
me pesë gishtërinj
e kur
të thuhet dova
Ai
më së miri
të thotë
s'ka përëndi të tjerë
përvec meje
Populli të thotë
se s'ka kryeplak
më të urtë se fshati
Ai e ka meteorologjinë
e vet
në gjunjtë e pleqëve e të plakave
kur ky yll apo ai
gjendet këtu apo aty
Populli di
pse
s'duhet përqeshur lumin
për rrugën e tij gjarpërore
rrjedhën mund ta gabojë ndonjë pikë
po lumi kurrë


2.-


pasi vetëm ai e di
rrugën e vet
vallen e popullit
askush
s'do ta mësojë
as t'i marrë erë
për një jetë kalimtare
Kurrë mos humb besë
ndaj Zotit tënd të ri
beso
e po të besoj
në këtë aksiomë


Populli e di
se vetëm fëmijët dhe kafshët
të duan pa hile


Cdo fjalë që të thuhet
për Popullin
është e stërvockël
Ai e ka celësin
për cdo rebus
vetëm për të s'ka enigma
Eu
Ai
di
se cili mashkull i shtëpisë
është për pazar
e cili jo
Ai e di
mu si Luli i vocërr


3.-


ku është hija
e ku gjendet dielli
kush është Mark
kush Januz
e kush Janus
Populli e ka syrin
të thellë
sa një oqean
populli të thotë
se kënga
është vaji i burrit
se kështu e ka jeta
Ai ka
cka s'ka
asnjë kryevepër s'e ka krijuar Dante Aligieri
apo ndonjë tjetër
po Ai
i mjeri
Për cdogjë që ke ndier
mos beso as ti
po populli
e di
Ai
para se ta capojë
të njëmbëdhjetin hap
dhjetë i ka kaluar
Populli
s'ka epiqendër
të gjitha trojet
e skajet
e tij
ashtu mund të quhen


4.-


Populli të mëson
me proverba
ai të thotë:
"I di Meta punët e veta"


BUZÊ LUMIT


Sa të shkurtëra janë largësitë
nganjëherë
deri në breg të lumit

Kur kitara therret
lumi vlon
peshqve zëri u shterret

Ti për bukuri
zgjon puhinë
fjetur në flokët e së dashurës
dhe ia leshon freret

****************
“Jetoj ashtu siç dëshiroj!...”


Si mendon, çka punon e çka mendon njëri ndër poetët më bohemik në qarqet tona letrare?


Intervista e Qani Mehmedit me Mirko Gashi, Marrë nga Zëri i Rinisë, 1984

Edhe lexuesi më i rëndomtë i gazetave dhe i revistave tona mund ta ketë hetuar fare lehtë se poeti Mirko Gashi rrallë, tepër rrallë, jep intervista. Për më shumë se 20 vjet krijimtari, ai nuk i ka bërë as dy-tri biseda për gazetë. Mbase, prandaj është e nevojshme që të kalohet qoftë edhe shkarazi nëpër biografinë e tij. Banon diku në skaj të Prishtinës, në nja dy dhoma përdhese, plot lagështi, në një hapësirë ku ladrojnë minjtë më të mëdhenj se maca, në “Morava 11” rrugë kjo e njerëzve me shumë halle. Është i kënaqur, sic shprehet vetë, me bashkëshorten e fundit, Sevdijen, e cila ka mirëkuptim të plotë ndaj personalitetit dhe përkushtimeve të këtij poeti si dhe me fëmijët e tij Zorën, Antonion dhe me Lumin e vogël, ndaj të cilëve duket se ushqen dashuri të madhe.

Fëmijëria e poetit Mirko Gashit, e cila shpesh është prezente edhe ne poezinë e tij, fillon diku në Preshevë. Atje nis të mendojë e të preokupohet edhe për çështje që ndoshta moshanikëve të tij kurrë nuk u kanë rënë ndërmend. Djalë i bashkëshortëve të përzier, shkollën fillore e të mesme e vijon në gjuhën serbokroate, por dashurinë ndaj gjuhës atnore ia nxit nëna, që, sic shprehet vetë, vazhdimisht i thoshte: “Biro, ti je shqiptar, mësoje gjuhën e babit tënd!”. Kjo këshillë e nënës qe bërë për Mirkon e ri obsesion. Në moshën 17 vjeçare, nën përkujdesjen e Rizah Bicajt dhe të Rexhep Elmazit, fillon ta mësojë shqipen për të arritur aty ku ka arritur: të krijojë poezi në këtë gjuhë.

Është i madh vargu i vendeve të punës nëpër të cilat ka kaluar Mirko Gashi. Arsimtar, gazetar i “Flakës së vëllazërimit”, aktor profesional në Teatrin e Kombësive në Shkup, gazetar i Radio-Prishtinës (7 vjet), redaktor i gazetës “Kosova” të Obiliqit (3vjet), gazetar-përkthyes në gazetën “Kosovodërvo” (7 vjet)dhe tash, më në fund, prej 7.10.1983, pensionit, artisti i lirë, siç thotë ai... Ata që i përcjellin rrjedhat e poezisë sone e dinë se Mirko Gashi ka filluar të botojë poezi në vitin 1995, por përmbledhjen e parë “Në vorbullën e ujit” e botoi në vitin 1972, “Netët e bardha” në vitin 1975, ndërkaq “Gjarpërin e shtëpisë” në vitin 1980. I janë përkthyer shumë poezi në vendin tonë dhe jashtë (frëngjisht, anglisht, rumanisht, arabisht, etj). Është i përfaqësuar në të gjitha antologjitë e poezisë sonë.

Në fillim na thatë se nuk jepni intervista. Pse?

Le të flasin vargjet. S’jam unë as Fadil Vokrri e as Sabri Fejzullahu. Ata janë për faqe të para të gazetave. Kjo është hera e dytë që jap intervistë. Më kanë lutur, por s’doja të flisja...


Kur shikoni pas, çka i thoni vetvetes?

Mbi të gjitha e çmoj lirinë. Jetoj ashtu siç dëshiroj... Dëshirat nuk i kam të mëdha për jetë luksoze, por mundësitë i kam tepër të vogla për të jetuar si njeri i rëndomtë. Qe 22 vjet bredh nëpër lagje të ndryshme të Prishtinës, pa kulm timin mbi kokë. Më në fund këto ditë pres vendimin për banesë nga BVI-ja Krahinore për Kulturë. (Sabit Jakupin, të lutem mos e harro se i jam falënderues për tërë jetën! Ai me disa shokë të tjerë që m’i dinë fort mirë hallet kanë bërë përpjekje të mëdha që, më në fund, të sigurohet një banesë shoqërore për Mirko Gashin). Jam i kënaqur me tre fëmijët e mi dhe, më në fund, e gjeta edhe bashkudhëtaren e mirëfilltë e cila më kupton dhe më respekton të këtillë sic jam – Mirko Gashi! Shumë gjëra i humba në jetë për shkak të poezisë. Kam mundur të bëhem “dikush” por kam mbetur “një poet i shkretë” rrugëve të Prishtinës, kafeneve, 22 vjet pa kulm mbi kokë. Pra, poezia shumëçka më mori e pak gjë më dha. Të merresh me poezi është punë tejet e vështirë. Vjen koha që fjalët ta kërkojnë kokën tënde. (Nëse dikush ia fal jetën poezisë, ai duhet të jetojë me fjalët, e fjala e ka masën, dimensionin, huqet e veta). S’është poet ai i cili nuk e jep edhe jetën për fjalët e veta. Është shumë vështirë, por kështu është. Jam tejet i sinqertë në këtë bindjen time. Pra, tepër e vështirë është loja me fjalë, nëse i kupton fjalët siç duhet. Të thashë, s’dëshiroj të bisedoj për gazetë, por pasi është e të rinjve, nejse...

Çka është poezia, çka mendon për të?

Begatia jonë në poezi është ajo që kemi mjaft individualitete poetike. Të gjithë përbëjnë koloritin aq të duhur të letërsisë shqipe. Poezia jonë është motive, eminente dhe e përmasave ndërkombëtare. Këtë e kam vërejtur edhe prej kontakteve të mia me letrarë të vendeve të ndryshme... Kur e pyeta një të ri një ditë se ku po shkon, m’u përgjigj se shkon në shtëpinë e tij për të shkruar poezi! U çudita. Unë qe shtatë-tetë vjet mendoj për ta trajtuar në poezi motivin e “lulediellit” mirëpo ende s’mund të shkruaj asgjë...

E poezia e të rinjve?

Një 115 emra të letërsisë sonë i kam përkthyer në gjuhën serbokroate, në gazeta e revista, plus 35 vepra letrare. E kam një vërejtje tek të rinjtë, mirë është që e shfrytëzojnë traditën, por më duket se nuk po gjurmojnë sa duhet. Le ta dinë se shumë motive të jetës sonë bashkëkohore, por edhe të thesarit tonë popullor, janë ende të patrajtuara...

E, kush duhet të shkruaj poezi?

Vetëm ai që e ndjen pulsin e popullit. E, mund ta ndjejë nëse jeton në mesin e tij. S’mundet të ndjejë pulsin e masës poeti që shëtit me “Mercedez” e që jeton në vilë luksoze. Nuk them se poetët për të shkruar poezi duhet të jetojnë në kushte “mizerable” sic kam jetuar unë dekada të tëra, por ai gjithsesi duhet të gjendet në mese të ndryshme të shtresave më të gjera popullore, t’i njohë hallet dhe peripecitë e tyre, gëzimet dhe lumturitë, jetën e tyre... Me ka ndodhur që gruaja 70 vjeçare të ma lëshojë vendin në autobus, cka për mua ka qenë kritikë mbi të gjitha kritikat.

Thatë diçka mbi atë se si duhet shkruar poezia. A keni të shtoni edhe diçka?

Se si krijohet poezia, varet edhe prej atij që e shkruan, por edhe prej frymëzimit. Unë nuk mund të shkruaj poezi të papërjetuar. E bart idenë si nëna fëmijën me vite të tëra deria vjen momenti për ta nxjerr në dritë. Më në fund, tash jam letrar i lirë, kam më shumë kohë për frymëzim e meditim, prandaj besoj se lexuesit mund të presin prej meje dicka më të rëndësishme jo vetëm në poezi, por edhe në gjininë e dramës. Megjithëkëtë, edhe tash e tutje do të paraqitem rrallë (do të përpiqem) e për mall.

Fjala jetë është shumë prezentë në poezinë tënde. Cka është jeta për ty?

Unë vetëm e përshkruaj jetën. Ashtu siç është e vrazhdë, e hidhur, shumë më pak e hareshme. Ne poezinë time i këndoj hidhësisë sepse më shumë e kam përjetuar atë. Duke i kënduar dëshiroj që sidomos të rinjtë, mos ta përjetojnë kurrë.

Cila nga hidhësitë e jetës të preokuptojnë më shumë?

Më së shumti jeta edhe vdekja, veset dhe vyrtyet, shqetësimi dhe trishtimi... shpeshherë nuk ndodh ashtu siç thuhet: hudhe farën në det e do të gjesh dikur e diku... Kam përjetuar shumë por përsëri jam i lumtur sepse tre fëmijët e mia janë të rrugë të drejtë. Dinë të çmojnë edhe jetën edhe lirinë, edhe krijimtarinë...

A jeni i kënaqur nga kritika letrare?

Janë do ushtarë të mirë në kritikën tonë letrare, por kritikë ata nuk mund të bëhen kurrë. U mungon etika krijuese, ndërkaq, kemi disa teorikë të kritikës, estet e kritikë të shkencës, siç është, bie fjala, Rexhep Qosja me dinjitet, etikë të lartë shkencore e me individualitet plotësisht të formuar. Në kritikën tonë letrare janë disa që premtojnë por tash për tash edhe veprat e tyre e edhe mundësitë krijuese janë të atilla sa, të thuash, se premtojnë.

Çka kujtoni më me dëshirë në jetë?

Fëmijërinë time të varfër. Kur me një rrogë të babait mësues ne fëmijët e tij jetonin dhe shkolloheshim, sic thuhet, me bukë e kripë...

Cka ju shtyn të pini?

Të përgjigjem me pyetje: Të banosh 22 vjet nëpër bodrume të huaja, t’i përkthesh 35 vepra, t’i kishe botuar mbi 10 mijë vargje, ta kishe një rrogë të vogël tash si pensionist në këtë moshën time, por edhe shumë probleme intime jetësore, shumë moskuptime... cka do të gejshe tjetër ti pos t’i kaloje do çaste të lumtura me gotën e rakisë në buzë?!... (Të lutem, mos harro të thuash fjalë të mira për Sabit Jakupin, i cili po ma zgjidh problemin më të madh ekzistencial). C’është e vërteta, hallet e mia i kanë kuptuar edhe kolegët e mi poetë, por çka kanë mundur të më ndihmojnë?

Çka ju bën të lumtur?

Tash në moshën 44 vjeçare kam edhe një djalë – Lumin. Ai po ma shton jetën. Ai është gëzimi im, pasuria më e madhe që mund të ketë njeriu. Në të tretën martesë kam gjetur edhe gruan, bashkudhëtaren time të jetës, e cila më do e më kupton.

Po e përmendni shpesh gruan. Cka mendon për gruan në përgjithësi?

E kishin pyetur Muhamedin: a është gruaja myslimane? I duhet myslimanit – i ishte përgjigjur. E kishin përsëritur pyetjen duke menduar se nuk e ka kuptuar... Kishte dhënë po të njëjtën përgjigje. Edhe për të tretën herë e kishin pyetur: A është gruaja myslimane? I duhet myslimanit – ishte përgjigjur.

E për burrin?

Ka trima dhe budallenj...

Për fund?

Kam folur ashtu siç ndjej. Edhe nëse diku nuk ia kam qëlluar – s’prish punë... E madhe është kjo dritë që del nga këto poça kur e di se është fryt i djersës së xehetarit. I njoh xehetarët mirë, kam jetuar gjatë në mesin e tyre. A e ke lexuar atë vargun e poezisë së Ymër Shkrelit në përmbledhjen “Febris”: Mbi varrin tim mos mbani fjalime? Këta ia kam përsëritur poetit unë aq shpesh. Shkova se më pret Lumi...

A dëshironi të autorizoni tekstin e kësaj bisede?

Më ke ofenduar. Cka kam ta autorizoj unë. E kreva punën time...



P.S. Biseda u zhvillua kryesisht në kafenenë “Tre sheshirat” por edhe në lokalet e redaksisë sonë.
Qani Mehmedi
Marrë nga Zëri i Rinisë, 1984