Pushkët kur bashkohen, krismën e kanë më të fuqishme:Heronjtë e vërtetë kur e kapin armën nuk e lëshojnë, derisa të fitohet liria

Nga Flori Bruqi

Agim Ramadani ishte jo vetëm luftëtar dhe komandant i Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, por ishte edhe vizionar dhe faktor unifikues i luftës së Kosovës, u tha në akademinë përkujtimore me rastin e 12-vjetorit të rënies së Agim Ramadanit dhe dëshmorëve të Betejës së Koshares. Me këtë rast ish-presidenti i Shqipërisë, Alfred Moisiu ka kërkuar që termi “kosovar” mos të përdoret për t’i dhënë kuptim tjetër, por vetëm atë kuptim që ka, si krahinë e Shqipërisë, ashtu siç është Labëria, ose Mirdita.

                  Gjeneralet e Kosovës:Agim Ramadani dhe Sali Çeku

Gjenerali shqiptar Alfred Moisiu ka thënë se Beteja e Koshares është ndjekur me interesim më të veçantë se betejat tjera të Kosovës, të cilat po ashtu kanë qenë të lavdishme, por kjo betejë kishte një rëndësi strategjike për faktin se kishte të bënte me komunikimin direkt ndërmjet Shqipërisë dhe pjesës së çliruar të Kosovës.

                            Gjenerali shqiptar Alfred Moisiu

---

Thyerja e KUFIRIT
Me këtë rast, ai ka shprehur kundërshtimet e tij për tendencën për të bërë ndarje mes kombit shqiptar, duke nxjerrë termin kosovar si komb të ri.

“Sigurisht Kosovën e quaj krahinë të Shqipërisë, sepse ashtu është, siç është Labëria, siç është Mirdita, e siç janë viset tjera të Shqipërisë. Pra mirditorët janë mirditorë, labët janë labë dhe kosovarët janë kosovarë, por shqiptarë janë të gjithë.

Pra pikërisht ne duhet të mësohemi, jo ne se ne këtë e dimë, por gjithë të tjerët duhet të mësohen, që jemi një komb që padrejtësisht na ndanë, në mënyrë shumë grabitqare na ndanë, por edhe sot mos të flemë gjumë, sepse një fjalë e popullit thotë `uji fle, por hasmi nuk fle’”, ka thënë ish presidenti shqiptar.

Në këtë linjë ishte edhe veprimtari i shquar i çështjes kombëtare, Adem Demaçi, i cili ka shprehur hapur kundërshtimin e tij pse në këtë akademi u intonua vetëm himni shtetëror i Kosovës, e jo edhe himni kombëtar.

“Heronjtë e vërtetë kur e kapin armën nuk e lëshojnë, derisa të fitohet liria, ose liria e vetë personale që ai të vdes në fushë të betejës dhe të mbetet i pavdekshëm përgjithmonë, ose bashkë me të tjerët ta gëzojnë lirinë, ku njerëzit do të mund të mendojnë, të bisedojnë, të flasin, të shkruajnë, të punojnë, të veprojnë lirisht dhe të jenë anëtarë kombit të vetë, e jo të vijë situata të kemi ne himna pa fjalë, himna të cilët më shumë të vënë në gjumë, sesa të japin forcë të qëndrosh.

           Shkrimtari shqiptar Adem Demaçi

 E ne duhet të ngrihemi në këmbë, sepse nuk duam t’ua prishim qejfin miqve tanë, sepse duam që megjithatë të tregojmë se jemi më burra se ata që mundohen të na shburrërojnë, me shpresë e me bindje të plotë se do ta kemi himnin edhe ne me fjalë të vërteta, me fjalë të ushtrisë sonë, me fjalë të popullit tonë”, ka thënë Demaçi.

                              Gjeneral Agim Çeku

Ndërkaq, ministri i Forcës së Sigurisë së Kosovës, Agim Çeku, duke folur për figurën e Agim Ramadanit dhe Betejën e Koshares, ka thënë se kjo betejë, tregoi se UKÇ-ja ishte forcë kompakte, me strukturë komanduese dhe e aftë për luftë frontale.

“Agim Ramadani nuk ishte vetëm luftëtar, luftëtar dhe ushtar i madh, por mbi të gjitha ai ishte vizionar, unifikues dhe strateg i madh. Ai ishte i ndërgjegjshëm dhe lufta jonë do të kishte sukses vetëm nëse të gjithë do të bashkohemi rreth Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës dhe idealit të saj, dhe tërë energjinë e tij i shkriu për këtë ideal të shenjtë, i cili u sëndërtua në Betejën e Koshares, e cila i bashkoi të gjithë ata që kishin ideal të vetëm lirinë dhe pavarësinë e vendit tonë”, është shprehur Çeku.

Agim Ramadani përveç strateg lufte, ishte edhe piktor dhe poet, i cili mori edhe shpërblime ndërkombëtare.

Për krijimtarinë e tij ka folur akademik Rexhep Ferri, i cili tha se pikturat dhe poezitë e Agim Ramadanit, janë art i luftës, art i jetës dhe art i vdekjes.

Gjenerali Agim Ramadani


Agim Ramadani (1964-1999) lindi në fshatin Zhegër të komunës së Gjilanit, në Kosovë, me 3 maj të vitit 1964. Shkollimin filor e kreu në vendlindje, të mesmen shkollën teknike në Gjilan në vitin 1980, ndërsa Akademinë ushtarake-drejtimi i komunikacionit në Zagreb të Kroacisë.

Me poezi dhe pikturë është marrë që nga shkollimi i mesëm. Përderisa poezitë e tij, sa ishte gjallë i mbetën të shpërndara nëpër revista të ndryshme e në dorëshkrim, si piktor organizoi ekspozita kolektive e përsonale në Kroaci, ku punoi si ushtarak e në Zvicër, ku jetoj si emigrant politik, mëqe me fillimin e luftës në Kroaci, ai braktisi ish Armatën Jugosllave ku punonte si oficer. Në vitin 1998 pranohet antarë nderi në Akademinë Evropiane të Arteve.

Ndonëse kishte të rregulëuar statusin e emigrantit, Agim Ramadani në vitin 1998, iu përgjigj thirrjës së atdheut dhe u inkuadrua në radhët e Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, duke lënë në Zvicërr tre fëmijë dhe gruan.

Gjatë luftës u dëshmua si strateg i lartë dhe udhëheqës i dashur për ushtarët. Ishte njëri ndër hartuesit e planit për thyerrjen e kufirit shqiptaro-shqiptar, gjë të cilën edhe e bëri bashkë me shokët e vet. Ishte i pari që shkuli gurin-piramidën-kufitare në Koshare. Pas thyerrjës së këtij kufiri, në pjesën e Kosovës, tek vendi i quajtur Rrasa e Zogut, ai ra heroikisht- duke mos vdekur kurrë. Njihet me emrin konspirativ-Katana.

         Portert i gjeneralit Agim Ramadani

 Llogaritet si një nga heronjtë më të njohur të historisë së re shqiptare. Në Gjilan para Teatrit Kombëtar i është ngritur një shtatore, në të cilën janë komponuar të gjitha elementet artistike dhe luftarake të Agim Ramadanit-Katanës.

Është përfaqësuar në disa leksikone dhe antologji të shkrimtarëve shqiptarë, të botuara pas vitit 2000. Agimi la pas vetes tre pasardhës, djemtë Jetonin dhe Edonin, si dhe vajzën Laurinën.

Tituj të veprave

Një jetë tjetër - Prishtinë 2002 (pas vdekjës)

GJAK SHQIPTAR GJITHMONË

Të rinjtë e kombit të vjetër


Ata e nisën rrugën e këngës si udhëtarët rrugët e gjata. Vendit dhe jetës në kosovë i kishin kënduar shumë gjenerata para neshë, në mënyra të ndryshme. Për dallim nga këngëtarët tjerë të rrugës që “sharjen” e kanë në majë të gjuhës, këta kanë dashurinë në majë të zemrës dhe respektin në rrënjë të shpirtit.

Besim Tafolli dhe Nuredin Luzha (MK4 & NS2) rrugën e lartëpërmendur e nisën në vitin 2008. Nëpër rrugët e ngushta e deri në studion e formuar “A&B Records” ata shprehën vullnetin për punë dhe dashurinë ndaj artit folës.

Një grup i të rinjve me vetëm dhjetë anëtarë duket se po bëjnë dhe po sjellin dicka të re në muzikën e shumëdëgjuar nga moshat e reja. Teksti, muzika dhe kompozimi, vertëtë janë shtyllat e së ashtuquajturës Këngë!

Muzika është formë e artit, mediumi i së cilës është zëri i organizuar në kohë. Elementet kryesore të muzikës janë toni (ku përfshihen melodia dhe harmonia), ritmi (bashkë me konceptet e afërta që janë tempo, metri dhe artikulimi), dinamika, si dhe kualiteti zënor.

Kualitetin zënor në rolin e pasthirrmës e organizon për mrekulli Besimi i cili njëkohësisht e bënë edhe reperturën sëbashku më Nurën e talentuar dhe të famshëm tashmë.

Nëpër këngët e tyre nuk largojnë keqardhjen ndaj jetimëve dhe varfënjakëve; dashurinë ndaj vendlindjes ( n’kosovë krejt i ki, halle teze e vllazni…), “urrejtjen” ndaj kurbetit (Nuk po më zihet veni ven krejt bota ja ka nis mu shem…) Errësirës së burgut ( Nëna po qan e familja po pret, burgu asht burg - aty nuk ka jetë…) ndërsa dashurisë si të rinj i u luten tu shfaqet cdo ditë e më shumë, për mbështetjen e cdo adoleshenti.

Nga shumë këngë të bukura vecova vetëm pak fjalë që vertëtë kur i dëgjon, prekin shpirtin e cdo humani. Albumi i tyre i parë do të dal në verën e këtij viti. Në pyetjen se si do titullohet ai, mu përgjigjën që do mbetet mister deri në kohën e publikimit. Sidoqoftë, suksesi u bëftë kulmi i këngës së tyre.

Në lutjet e mbrëmjeve dua të cek edhe një lutje për të gjithë rininë shqiptare, kënaqësi, harmoni e dashuri ndaj të bukurës me të vetmin emër, Shqiptar.
Nuk është e rëndësishme ku del e ku shkon, ku jeton e vepron, e rëndësishme është:
Gjak Shqiptar Gjithmonë.

Salim MEMISHI

salim memishi (salim_memishi@hotmail.com

(Autori i shkrimit ka lind në Preshevë ) 21.10.1984).Shkollën fillore e kreu në Miratoc,kurse të mesmën në Preshevë. Fakultetin e filologjisë -Dega për gjuhë dhe let1ërsi frenge e kreu në Universitetin e Prishtinës.)



Prill 2011

Bolero në vilën e pleqve, Fatos Kongoli

Një mikesha jonë pati mirësinë të na kalonte një shkrim mbi vepën e shkrimtarit të mirënjohur Fatos Kongoli “Bolero në Vilën e Pleqve”. Ju urojmë lexim të këndshëm… “Nuk e bleva, ma dhanë me të drejtë kthimi. Unë thjesht evidentova faktin që është romani i fundit i Kongolit. Po të mos ma jepnin, do ta blija. Jo dhe aq për çmimet ekonomike që shoqërojne gjithnjë veprat e këtij autori, ide brilante e ndonjë specialisti marketingu kjo, por për shijen e pazëvendësueshme që më lenë këto vepra.

E dua Kongolin. Në fakt dua shumë dhe Kinën, ku ai ka studiuar.

Arsyet që një lexues të dojë aksh shkrimtar mund të jenë të shumta dhe deri këtu nuk po bëj të ditur ndonjë çudi, por në marëdhënien time me Kongolin është vetëm një:

Unë shpesh jam si personazhet e tij. Nuk ndjehem, por Jam. Kjo përbën diferencën…

Arsyeja do ta kërkonte që afiniteti im me librat e Kongolit të kishte si shkak gjuhën e përdorur nga shkrimtari, figurat letrare, krahasimet, aftësitë narrative të ngjarjes, rrethanat, vendet e ngjarjes e ku di unë ç’tjetër. Në rastin tim ka një arsye shumë më të thjeshtë e shumë më primitive, ngjashmëria me të paktën një prej personazheve të tij, në çdo vepër. Dhe kjo, në mos qoftë patjetër gjë e mirë, është ngazëllyese për mua.

Libri i parë (Ne të dy) i Kongolit më ka rënë në dorë krejt rastësisht, jo ashtu rastësisht siç thuhet rëndom në të tilla rrëfime, si p.sh. në ato raste kur intervistohet një aktor i famshëm dhe del që është bërë i famshëm “rastësisht”, apo që filan filozof i madh, në momentin që i festohet 200 vjetori i vdekjes, i dekonspirohet fakti shumë pikant që i qenkërkesh afruar krejt “rastësisht” filozofise, e gjëra të tilla.

Rastësia me librin e parë për mua, të Kongolit, kishte të bënte me rrethanat pasi unë isha tepër e vogel, dhe jo me faktin që ishte një liber. Unë kisha vite që kisha filluar një marëdhënie me librin, kuptohet të përzgjdhur nga të mëdhenjtë.

Nëna ime, mësuese nga profesioni, këtë libër ja mori nje nxënëses së saj si ndëshkim për mosvëmendjen në klasë. Proces ky, shumë i njohur dhe fort i aplikueshëm në shkollat tona, ku të dyja palët (mësues-nxënës), janë përfshirë gjithmonë me zell.

I ngelur në çantën e nënës, romani tërhoqi vëmendjen e sime motre dhe times. Ja nga mënyra tepër intriguese sesi na kish rënë libri në dorë, ja nga përmbajtja e tij, impakti i romanit ka qenë i papërshkrueshem, Sot e kësaj dite, ne jemi në gjendje të riprodhojmë copëra të tëra nga ai.

Ky do të ishte veç fillimi, përveç autorëve të tjerë të preferuar pikërisht për të njëjtat arsye, Kongolin do ta ndiqja hap pas hapi, në çdo vepër të re të tij.

I fundit , “Bolero në Vilën e Pleqve“, u lexua me të njëjtin temp frymëmarrjeje, si në rastin e të parit. Ashtu sikurse nxënësja para shumë vitesh që e mori në klasë, unë përsërita historinë, në rrethana të ndryshme. E mora librin në punë, dhe nëse nxënëses i duhej të binte dakort me shoqen që të mbante shpinën drejt gjatë mësimit për ta mbuluar, unë duhet të llogarisja mirë këndin e kompjuterit, të shaja me vete një copë herë fatin e keq që nuk kam një Desk-Top por një Lap-Top dhe pastaj të mendoja me qartësi edhe pozicionin e trupit.

Pozicioni proverbial i trupit dhe kokës së strucit kur do të fshihet në rastin tim vlente shumë, por askush s’më ra në sy.

Edhe unë me të përfunduar romanin, nuk e kurseva emocionin e përftuar. Në fund të orarit zyrtar u bëra një përmbledhje të shpejtë të ngjarjes, kolegëve që ndajmë zyrën, duke i lënë të murmurisnin me vete dhe duke artikuluar shprehjen super standarte në të tilla raste po shpesh e vërtetë dhe që po kaq shpesh shoqërohet me shikime të picërruara në një pikë: ëëë duhet marrë në fakt, duhet lexuar.

Në opinionin tim, në fakt nuk gjen kurkund asnjë përjetim konkret për këtë roman, do ishte e padrejtë dhe unë druaj se s’do të jem në gjendje. Por unë parapëlqej stilin e përdorur nga Homeri, i cili nuk foli kurrë për bukurinë e Helenës së Trojës, por përshkroi gjatë mbresat që bukuria e saj la në Trojanët që e prisnin në bedena… ”

Fatos Kongoli: Një rrëfim që ia kisha borxh vetes

Shkrimtari Fatos Kongoli

Zakonisht shkrimtarët i mbledhin kujtimet, kur i kanë thënë të gjitha. Kujtimet janë si një lloj kapaku i florinjtë.Në rastin e shkrimtarit Fatos Kongoli mund të duket i çuditshëm botimi i një libri me kujtime, por në të vërtetë, ai s’është veçse një libër që mbyll një kapitull e hap një tjetër në krijimtarinë e tij. Dje pasdite, në ambientet e Muzeut Historik Kombëtar, shkrimtari promovoi veprën e tij më të fundit “Iluzione në sirtar”, botim i shtëpisë botuese “Toena”. Ishin të shumtë miqtë e pranishëm në këtë prezantim e që vlerësuan sinqeritetin e rrëfimit të Kongolit. Në këtë libër, të cilin e ka quajtur një “pothuajse roman”, Kongoli rrëfen për jetën e tij, çka në një mënyrë, apo në një tjetër, ai e ka bërë edhe në romanet e tij të pas viteve ’90. Dhe këtë na e bën të njohur pikërisht përmes këtij “pothuajse romani”. Pasi ka rrëfyer e ka trilluar në romanet e mëparshëm, tani ai nis e zbulon një nga një të gjithë personazhet e tij. Shumica janë figura reale, si Sejfulla Malëshova, të cilin ai e quan “Profesori”, apo Liri Belishova, të cilën e quante “Gruaja me syze”, tek romani “Lëkura e qenit”, apo Vladimir Shehu, i biri i Mehmet Shehut, për të cilin u tha se u vetëvra, të cilin e thërret shkurt Ladi tek “I humburi”. Madje zbulon se histori personale ai i ka futur nëpër libra, si në rastin e romanit “Kufoma”, ku tregon episodin e dëshmisë në gjyqit të një ish-kolegu gjatë viteve të komunizmit. Tek “Iluzione në sirtar” hyjnë e dalin personazhe të njohur e të panjohur, figura publike, shkrimtarë e politikanë, si Shuteriqi, Agolli, Kadare, Ramiz Alia etj., apo edhe çuna lagjesh. Në varësi të historive të treguara, tonet e dramacitetit ulen e ngrihen në libër. Ka nga ato që të bëjnë të vësh buzën në gaz, si në rastet kur tregon për fëmijërinë, apo ëndrrat e rinisë, por dhe nga ato ku ndihet ankthi dhe tensioni nën ndrydhjen e një sistemi, që të përdorte e pastaj të flakte. Përmes një interviste shkrimtari flet për të gjitha këto.

E quani librin tuaj “pothuajse roman”, çfarë doni të thoni me këtë?
Është një gjetje konvencionale. Zakonisht romani është i gjithi trillim, kurse ky libër nuk është i tillë. Ai ngrihet mbi dy linja që gërshetohen me njëra-tjetrën. Disa nga momentet më të rëndësishme të jetës sime personale dhe krijuese janë përfshirë aty. Për nga dramaciteti i ngjarjeve, të jep përshtypjen e një romani, ndaj dhe e kam quajtur “pothuajse roman”.
Zakonisht shkrimtarët e shtyjnë në kohë mbledhjen e kujtimeve, ju përse tani?
Është shumë e vërtetë. Unë nuk vendosa menjëherë për ta shkruar këtë libër. Kisha një ide të tjetër, për të shkruar një roman të mirëfilltë. Ngurova shumë dhe më në fund hoqa dorë. Mes disa muajsh luhatjeje, më në fund vendosa të bëj këtë libër. Por në fakt kjo pyetje më lindi edhe mua brenda vetes. Sepse ky është një libër që ka në thelb kujtimet e mia dhe njerëzit zakonisht shkruajnë kujtime, kur e kanë mbyllur ciklin e vet dhe në njëfarë mënyre janë jashtë loje dhe nuk kanë më se ç’të presin. Por pastaj u rimendova dhe pashë se nuk është edhe aq e saktë kjo gjë. Kur mora vendimin për të shkruar këtë libër, ndodhesha në një moment kyç dhe duhet të merrja një vendim me rëndësi për krijimtarinë time. Krijimtaria ime ndahet në dy faza. E para është ajo e para viteve ’90, gjatë së cilës kam shkruar 5 libra, tre me tregime dhe novela dhe dy romane. Ndërsa pas viteve ’90, me romanin “I Humburi”, botuar në vitin 1992, fillon një fazë e dytë, që përkon me përmbysjen e diktaturës dhe atë që quhet periudha e tranzicionit. Një periudhë shumë e gjatë, e vështirë, me trauma të jashtëzakonshme njerëzore. Gjatë kësaj kohe kam shkruar pjesën më të rëndësishme të romaneve të mi, që hapet me “I humburi” dhe mbyllet me “Bolero në vilën e pleqve”. Pas këtij të fundit mendova se duhej të vija pak rregull në këtë krijimtari timen. Ka shumë njerëz që mendojnë se me futjen e Shqipërisë në NATO dhe liberalizimin e vizave, periudha e tranzicionit ka marrë fund. Të tjerë thonë jo, megjithatë mund të ishte fundi i një faze të dytë dhe fillimi i një faze të re në krijimtarinë time.
Nuk po ju pyes për librin e radhës, por si e shihni fillimin e kësaj faze të re?
Di t’ju them se s’ka për të qenë aspak e lehtë, sepse çfarë kam pasur për të thënë, i kam thënë dhe aq më tepër në letërsi nuk është mirë të përsërisësh veten. Ne kemi një lexues shumë të mirë, por edhe shumë të paduruar për shkak të temperamentit. Nuk falin kollaj.
Do ta quanit “Iluzione në sirtar”, një libër-nyje mes dy fazash krijimtarie?
Ky libër është një rrëfim për jetën time, që e kam shkruar si një detyrim ndaj vetes sime në radhë të parë, por edhe ndaj lexuesit tim. Atij lexuesi që e ka lexuar veprën time dhe mund të gjejë lidhjet mes jetës dhe letërsisë sime. Në fakt aty nuk ka shumë gjëra të reja. Lexuesi do të shohë se shumë gjëra që i kam shkruar në librat e tjerë nuk janë krejt trillime, por janë ngjarje që më kanë ndodhur mua. Nuk e fsheh këtë. Kam dashur të bëj një rrëfim, për aq kohë sa bashkëkohësit e mi të përmendur në këtë libër janë gjallë. Nuk kam dashur t’i shpëtoj gjykimit të njerëzve. Pjesa dërmuese e personazheve janë gjallë. Dhe një nga arsyet pse kam dashur ta shkruaj librin është pikërisht për këtë fakt. Më vonë, kur ca prej tyre të mos jenë më, ndoshta do të ishte shumë vonë, sepse nuk do të kishte kush të më gjykonte. Libri përshkruan disa momente dramatike, të cilat janë mirëpritur. Kam marrë përgëzime edhe nga njerëz të cilët nuk i njoh aspak. Ka pasur edhe ndonjë që nuk e ka pëlqyer, por kur e nxjerr një libër, ai ka fatin e vet.
Thuhet se grupimet dhe xhelozitë kanë qenë të shpeshta në rrethet artistike, zënë vend ato në librin tuaj?
Jo, shumë pak. Gjatë gjithë jetës sime nuk kam qenë pjesë e tarafeve. Por është ashtu si thoni ju, tarafe ka pasur dhe do të ketë, por unë kam hyrë në letërsi, paksa nga dera e mbrapme. Kam studiuar për matematikë dhe jo për letërsi si shumica e shkrimtarëve, të cilët kishin njohjet e tyre qysh në universitet. Kjo ka bërë që të mos jem pjesë e këtyre grupimeve. Kjo ka të mirat dhe të këqijat e veta. Qysh në kryet e herës mendova se s’kisha pse të studioja për letërsi, sepse s’kisha se çfarë të mësoja në atë fakultet dhe me sa duket bëra mirë. Nga ana tjetër, matematika i jep një autori atë që quhet logjika matematike dhe kjo pasqyrohet në të gjithë krijimtarinë. Por kishte të keqen e vet, se duke qenë larg këtyre kontakteve, grupeve, ti ishe më i izoluar. E kështu jam edhe sot. Jo se kam qenë në ndonjë kullë të fildishtë, por vazhdoj të jem larg grupimeve.
Pse e keni quajtur “Iluzione në sirtar”, keni pengje, ëndrra të parealizuara?
Mund ta kisha titulluar “Iluzione të zhgënjyera”, por ky është një titull mjaft i njohur për mua i një autori italian. Po cilat kanë qenë këto iluzione të zhgënjyera? Së pari kanë qenë iluzionet e tim eti. Ai ka qenë komunist. Ky është një fakt i njohur. Ai zë një vend kryesor në këtë libër, sepse ka luajtur një rol shumë të rëndësishëm në jetën time. Gjatë studimeve për violinë në Itali, përqafoi idetë komuniste. Por, në fund të jetës së tij pësoi një zhgënjim shumë të madh, sepse e përjashtuan nga partia. I shërbeu gjithë jetën me ndershmëri dhe në fund e hodhën tutje, si një limon i shtrydhur pa asnjë arsye. Fatkeqësia e tij ishte shumë e madhe, sepse në fund të jetës pësoi një deziluzion. Iu shemb krejtësisht themeli, sepse pa se i kishte shërbyer një ideologjie dhe një regjimi kriminal, që e flaku tej pa hezitim. Kështu që fatkeqësia e tij më e madhe ishte zhgënjimi.
Po iluzionet tuaja?
Në një masë të madhe aty përshkruhen iluzionet e mia personale, të cilat i kam pasqyruar në të gjithë librat që kam shkruar nga vitet ’90 e këtej. Një zhgënjim shumë i madh ka qenë realiteti i ri, mungesa e humanizmit. Si gjithë shqiptarët, e prita vendosjen e demokracisë me iluzione të mëdha. Do të vinte një epokë e re, ku gjithçka do të shkonte shumë mirë dhe njerëzit do të merreshin vesh me njëri-tjetrin. Por, nga pikëpamja njerëzore, realiteti ishte shumë i egër. Çmimi që duhej paguar ishte tmerrësisht i lartë. Unë nuk e imagjinoja këtë dhe jam zhgënjyer. Këto janë iluzionet në sirtar, megjithatë jeta vazhdon e po kështu dhe misioni i shkrimtarit. Objekti i tij është shpirti njerëzor edhe letërsia ime është e prirë ndaj letërsisë së dhimbjes njerëzore dhe kjo nuk kushtëzohet nga fakti nëse dikush ka një gjendje materiale më të mirë, ose jo. Dhimbja është tjetër gjë, ajo shumë më e thellë, më metafizike.
Thatë që në këtë libër keni përfshirë disa ngjarje të rëndësishme të jetës suaj…
Në këtë libër kam paraqitur disa momente shumë të rëndësishme të jetës sime. Libri është një rrëfim, ku diku unë bëj edhe ndonjë pendesë për veprimet e mia. Ky është një libër që nuk ka për qëllim të tregojë se sa i zoti kam qenë unë në jetë, por të shpjegojë letërsinë time. Aty ka edhe ngjarje të kohës së diktaturës, mes tyre edhe ndonjë episod, shumë traumatik i jetës sime, që kanë qenë një arsye më shumë për të shkruar librin.
Vjen ky libër si një çlirim, apo si një katarsis (ndonëse kjo fjalë ka marrë edhe konotacion politik ndër të tjera)?
Sigurisht që kjo çështje ka anën e vet politike. Po flitet shumë për dosjet e diktaturës dhe sipas mendimit tim ato duhet të hapen, sepse po spekulohet shumë mbi to. Por në këtë rast, brengat e njeriut nuk shlyhen kurrë.

ALMA MILE

Fatos Kongoli, një roman për veten

Shkrimtari Fatos Kongoli ka vendosur të zhvillojë një takim me lexuesin për romanin e tij më të fundit. Bëhet fjalë për “Iluzione në sirtar”, botuar nga shtëpia botuese “Toena.. Pak kohë më parë, autori e promovoi këtë libër në qytetin e Elbasanit e tani edhe në Tiranë. I ndërtuar mbi dy motive të ndërthurura, jeta e shkrimtarit dhe rruga e tij e vështirë drejt letërsisë, ky roman ka si personazh qendror vetë autorin. Ai na sjell pamje të papërsëritshme epokash, të djeshme dhe të sotme. Dhe një varg protagonistësh të letrave shqipe, të kulturës, arteve dhe politikës etj. Ashtu siç i ka njohur autori, që nga fëmijëria e hershme e deri më vonë, në kohë të qeta dhe të trazuara, gjatë periudhës së diktaturës e pas saj. Është një lloj autoportreti, ku për herë të parë Kongoli u kthehet disa episodeve nga më të rëndësishmit e jetës së tij.

Kohë më parë në emër të Presidentit të Republikës dhe në bazë të pushteteve që na janë dhënë, ne ju bëjmë kalorës të Legjonit të Nderit". Zonja Maryse Daviet, ambasadorja franceze në Tiranë, e artikuloi me një emocion të veçantë këtë frazë drejtuar shkrimtarit Fatos Kongoli, në një ceremoni të veçantë organizuar pasditen e djeshme në Ambasadën franceze. Kësisoj u bë publik lajmi se shkrimtari i mirënjohur u nderua me titullin më të lartë që jepet në Francë "Kalorës i Legjonit të Nderit", një vlerësim i akorduar nga presidenti francez, Nikolas Sarkozi. "Vendi im njeh në të gjithë kuptimet e fjalës (të njohësh dhe të shprehësh mirënjohjen) madhështitë e veprës tuaj. Vepra juaj e vështirë, "të bësh letërsi është një akt vuajtjeje dhe vetmie", përshkruan mirë në mënyrë të admirueshme, ashtu si vëllezërit tuaj Primo Levi, Solzhenitsyn-i, Vasily Grossman, njëherazi shkatërrimin e ngulmët dhe të plotë, fatet në shkallën e së përditshmes të individëve, të thyer, të shtypur nga regjimi komunist i Enver Hoxhës, rënien e tyre, por megjithatë njëherazi, dinjitetin e tyre", - tha në fjalën e saj ambasadorja Daviet, duke vijuar se librat e Kongolit të përkthyer në frëngjisht, anglisht, gjermanisht, spanjisht, italisht etj, "i kanë zbuluar botës, gulagun shqiptar, njëkohësisht, dinjitetin dhe nderin e shqiptarëve, edhe pse të shtypur". Maryse Daviet ka përmendur më tej kontributin që ka dhënë letërsia e Kongolit për njohjen e Shqipërisë në botë. "Vendi juaj ka veçanësinë dhe fatin që ka ushqyer edhe në mjerim shkrimtarë si ju dhe Kadare. Vepra juaj jep ndihmesë për njohjen dhe kuptimin e Shqipërisë veçanërisht nga të huajt. Kjo është diçka jashtëzakonisht e rrallë në botë". 
Duke e cilësuar frankofon dhe frankofil që në moshën më të re, edhe pse Francën e zbuloi vetëm në vitin 1989, ambasadorja Daviet përmendi shtatë librat e përkthyer mjeshtërisht në gjuhën frënge nga "miku juaj, nga dyzimi juaj, përkthyesi gjenial, Edmond Tupja: "I humburi", "Kufoma", "Dragoi i fildishtë", "Ëndrra e Damokleut", "Lëkura e qenit", "Te porta e Shën Pjetrit", "Hija e tjetrit", "Jetë në kuti shkrepësesh", botuar nga shtëpia botuese "Payot &Rivages". "Të gjithë ne, - tha më tej ambasadorja Daviet, - shpresojmë me padurim botimin e ardhshëm të librit "Bolero në vilën e pleqve", të cilën Edmondi e ka përkthyer në frëngjisht dhe përhapur në të gjithë botën frankofone. Në ceremoninë e dhënies së këtij titulli merrnin pjesë një rreth mjaft i ngushtë me të ftuar, miq të shkrimtarit por edhe shtetarë si kryeministri i vendit Sali Berisha, i cili ka mbajtur një fjalë të gjatë në gjuhën frënge, e ku ka përmendur ndër të tjera edhe kujtime të hershme me Kongolin, profesorin që i ka dhënë mësime matematikë në kohën kur shkrimtari i madh ushtronte profesionin e mësuesit të matematikës. Të pranishëm në ceremoni ishin edhe ministri i Kulturës, Ferdinand Xhaferri, zv/ministrja Suzana Turku, përkthyesi i gjithë veprave të Kongolit në frëngjisht Edmond Tupja, deputeti Fatmir Toçi së bashku me Irena Toçin, që drejton tashmë botimet "Toena", e ku janë botuar të gjitha veprat e shkrimtarit Fatos Kongoli në gjuhën shqipe. 

Mjaft emocionues ka qenë edhe fjalimi i shkrimtarit, i cili ka rrëfyer me nostalgji të gjitha fijet e jetës së tij që e kanë lidhur me Francën dhe gjithë botën frankofone, që në vitet e rinisë së hershme, kur si pa e kuptuar nisi të mësonte frëngjishten e mandej të lexonte gjithçka që i binte në dorë nga letërsia franceze e më gjerë. Kongoli e cilësoi një histori më se gjysmë shekullore marrëdhënien e tij me gjuhën dhe qytetërimin francez, kulturën franceze dhe Francën. "Do ta quaja një histori adhurimi të heshtur, në largësi", - tha ndër të tjera shkrimtari. Legjioni i Nderit është dekorata më e lartë që jepet në Francë. 

Fatos Kongoli: Die albanische Braut Ammann Verlag 1999 ISBN 3250600199   Fatos Kongoli: Hundehaut Ammann Verlag 2006 ISBN 32504600881

Ajo është krijuar nga Napoleon Bonaparti në maj të viti 1802 dhe për herë të parë ajo është dhënë në 15 qershor të 1804-ës. Medalja jepet për trimëri në veprimet ushtarake ose për shërbim ushtarak 20-vjeçar të dalluar, por edhe në rastet e civilëve, kur puna e tyre rrit reputacionin e Francës përmes studimeve, arteve, shkencave, politikës etj. Në medaljen e titullit është koka e Napoleonit, ndërsa nga mbrapa shkruhet motoja "HONNEUR" (nder). Urdhri është dekorimi më i lartë në Francë dhe është i ndarë në pesë shkallë të ndryshme: Chevalier (kalorës), Officier (oficer), Commandeur (komandant), Grand Officier (oficer i madh) dhe Grand'Croix (Kryqi i madh). Me këtë titull nderi është vlerësuar edhe shkrimtari i madh, Ismail Kadare dhe përkthyesi i mirënjohur, Jusuf Vrioni.

Romani i ri është një përpjekje e mundimshme e autorit për të depërtuar në skutat më të errëta të psikikës njerëzore, një tablo e errët, me ngjyra të rreme të një jete vanitoze dhe të trishtueshme të shoqërisë sonë që sapo është çliruar nga kthetrat e një shoqërie të mbyllur, por që hapjen ndaj botës e përjetoi si shqyerje të portave dhe lirinë si anarki, ku pasiguria e jetës së njeriut, sidomos e femrës, rrezikoi të fusë me përmasa të frikshme gjithë shoqërinë shqiptare në rrugën e deformimeve të ndjeshme të karakterit dhe të vetë qenies.

Dy pleq, në një vilë, dhe një infermiere që kujdeset për ta. Në aktin e fundit të jetës, pleqtë i shkruajnë letra njëri-tjetrit, të cilat i zhdukin pa lënë gjurmë, ndërsa infermierja përpiqet më kot t'i shtjerë në dorë.

Botën e mbyllur të vilës e trazojnë kohë më kohë doktori i familjes, njeri qejfli, hokatar dhe i paparashikueshëm; djali i pleqve, bos i një firme të fuqishme ndërtimi, me gruan e tij të re e të bukur; vajza e madhe e pleqve, gjyqtare e rreptë; një femër enigmatike, po aq e bukur, veshur gjithmonë me të zeza, etj.

Duke na sjellë me këtë libër prozën e tij më të përkryer, Kongoli, përmes rrëfimit të infermieres, zbulon misteret e saj, dramat e personazheve, me ndërlikimet, dëshirat e fshehura, në një mjedis shpesh të egër, të pamëshirshëm, ku femra është më e pambrojtura.
Një qasje ndaj ekzistencës njerëzore, që nuk e kemi hasur më parë në letrat shqipe.

Romani hapet me përshkrimin e ikjes së mijëra shqiptarëve, në mars të vitit 1991, nga Shqipëria. Ikje jo aq nga rreziku i persekutimit policor, ngase regjimi totalitar ishte në shembje e sipër, sa nga vendi ku ishin shtresëzuar pasojat e sundimit të këtij regjimi. Ikje prej gjurmëve dhe shenjave që mund të rikujtonin tmerrin e sundimit totalitar kah një botë imagjinare e bollëkut dhe lumturisë. Në këtë roman janë fare të rralla fjalët që do të sygjeronin drejtpërsëdrejti kontekstin politik apo natyrën e regjimit politik brenda të cilit çojnë jetën personazhet. Autori arrin të vërë në pah, me mjete letrare, atë që shquan botën e personazheve të tij. Njeri nga këto mjete ka të bëjë me figurat e ndryshme të kafshës dhe lidhjet e tyre me trajtat e vdekjes që shpalosen në këtë roman. 

Kush është Fatos Kongoli?

Fatos Kongoli, lindur në Elbasan më 1944, ka studiuar për matematikë, pjesërisht në Pekin, pjesërisht në Tiranë, ku është diplomuar në vitin 1967. Ka punuar për një kohë të gjatë si gazetar letrar dhe redaktor në Shtëpinë Botuese “Naim Frashëri”. Është autor i një vargu librash. Shquhen sidomos romanet e tij, të vlerësuar nga lexuesi shqiptar dhe i huaj.  Librat e Kongolit janë botuar në Francë, Itali, Zvicër, Greqi, Gjermani, Poloni, Sllovaki, Bullgari, Serbi, Britani e Madhe, me jehonë në disa nga gazetat dhe revistat më të mëdha europiane si Le Monde, Le Figaro, La Stampa, Le Temps, Le Soir, L’Express, Magazine Littéraire, Der Tagesspiegel, The Guardian, The Indipendent, etj. Është tri herë fitues i çmimit vjetor për librin më të mirë në prozë dhënë nga Ministria e Kulturës (1995, 2000, 2002), si dhe i çmimit Velia (2000). Është fitues i çmimit ndërkombëtar “Balkanika”-2002. Është fitues, gjithashtu, i çmimit më të lartë letrar në Shqipëri “Penda e Artë” (2004). Shoqata e Botuesve Shqiptarë e ka vlerësuar me çmimin “Shkrimtari i vitit” për 2006-ën, ndërsa romani “Lëkura e qenit”, përkthyer në gjermanisht, u shpall libri i muajit qershor 2006 në Gjermani. Është anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë.

Flori Bruqi

Jusuf Bislimi :“Kush e zgjon Ditën”.

Këto ditë doli nga botimi vepra e parë e Jusuf Bislimit, “Kush e zgjon Ditën”. Është vepër që autori ua ka dedikuar botës së të vegjëlve. Autori në fjalë për herë të parë na del më këtë vepër në vargje, e cila i gëzon fëmijët. Ai, duke e njohur botën e shkollarëve të vegjël, e realizoi, më në fund, dëshirën. Jusuf Bislimi është marrë qysh heret më shkrime letrare si nxënës i shkollës fillore e më vonë edhe gjatë studimeve për pedagogji. Ai në një kohë jo aq të largët, ka botuar poezi nëpër shumë gazeta e revista tona, si janë: “Pionieri”, “Rilindja për fëmijë”, Flaka e vëllazërimit”, “Shkëndija”, etj. Pra, vepra në fjalë është një lloj “lekture” për shkollarët e vegjël. Kjo është ajo “magjia” e fjalës së bukur, e cila i bën fëmijët ta duan jetën, atdheun (Kosovën), vendlindjen, zogjët, bujkun, bariun, pranverën, dallëndyshet, gëzimin, bukëpjekësin, pilotin e vogël, nënën, babain, vëllaun, shokun, zilet e shkollës, ditën e parë në shkollë, mikun, diellin e shumë tema të tjera. Me këto krijime poetike, fëmijët jetojnë me “ëndrra” dhe rriten plot gaz. 

Rriten shend e verë me ato “belbëzimet” e tyre kur dëgjojnë se fshati i tyre e ka rrugën e asfaltuar, e ka dritën, ujin, jetën e bukur e çka jo tjetër. Edhe vargjet e kësaj vepre të J. Bislimit dalin të sinqerta dhe dalin nga thellësia shpirtërore e poetit. Vetë titulli i kësaj vepre është simbolike, për faktin se, çdo gjë që nis nga mëngjezi, niset e mbaron me të mbaren e jetës: me punën e bukëpjekësit, nënën punëtore, e cila përgatit mëngjezin, nxënësin që niset plot shend e verë në shkollë, zogjët e mëngjëzit që fluturojnë në qiell, bariu me t’bane që na bën kos, djath, punëtorin në fabrikë që punon për vendin për ta quar përpara e shumë të tjera. Ja, si shton poeti në “Kush e zgjon ditën”: “Kush e zgjon ditën?/ nxënësi për në shkollë/ çdo ditë vijon/ me zogjtë e mëngjezit/ fluturon e fluturon”, (f.61). Por, autori nuk e lë anash edhe plagën e kurbetit, plagë kjo që i ka tretur prindërit tanë për ta siguruar kafshatën e bukës për familjet e tyre. Ja, si shprehet autori në poezinë “Letra më e gëzuar”: “Mjaft në Gjermani/ bir unë punova/ as rritën tënde/ mirë s’e shijova”, (f. 66). Vepra ndahet në disa kaptina, si janë: vendlindjes i trokas në derë, ç’po këndon bilbili, ngrohtësi në shpirtin tim, zilja e shkollës e praruar dhe kaptina e fundit kur zgjohet dita. Libri ka 70 faqe, e botoi Shtëpia Botuese “Kurora” në Gjilan, 2011.(Tefik Selimi)

Java e BKUK-së

Organizimi i manifestimit me karakter ndërkombëtar Java e Bibliotekës në Kosovë, është edicioni i nëntë me radhë i organizuar nga Biblioteka Kombëtare dhe Universitare e Kosovës dhe Ambasada Amerikane në Prishtinë.

Ky manifestim për librin dhe bibliotekat do të mbahet në Prishtinë dhe Prizren dhe do të ketë aktivitete të ndryshme dhe ligjërata tejet të veçanta për teknologjinë e informacionin, për digjitalizimin e librave e për programet më të reja të përpunimit të librave në bibliotekat e botës.

 Sipas Drejtorit të Bibliotekës Sali Bashota do të ligjërohet për temën “Biblioteka dhe mediat”, temë e cila është në interes të medieve të shkruara dhe elektronike, gjithashtu do jetë edhe një debat me karakter profesional që ka të bëjë me shërbimin kritik “Biblioteka dhe përdoruesit”. Gjithashtu njëra nga aktivitetet, që duhet të veçohet është promovimi i portalit albanologjik Shqipëri- Kosovë,në të cilin do të përfshihen të gjitha koleksionet albanologjike në vend, u shpreh ai.“Është një projekt i cili kërkon ekipe të veçanta të bibliotekave të instituteve të akademive shkencore të muzeve dhe të institucioneve të tjera të shkencës dhe të kulturës, në këtë drejtim do të përpiqemi që sa më shpejt të fillojmë këtë projekt kombëtar” u shpreh Bashota. Gjithashtu e veçanta tjetër e kësaj jave është themelimi i Bibliotekës për Forcat e Sigurisë së Kosovës në kazermën Adem Jashari, sepse deri më tani nuk ka bibliotekë në këtë institucion. “Ministria e Kulturës nuk ka ofruar ndonjë ndihmë në këtë aktivitet. Përveç Ministrisë së Arsimit dhe ambasadës amerikane, sponsorë që do të dhurojnë libra janë Bonstilli dhe biblioteka e Cyrihut të cilët kanë kontribuar me fonde të rëndësishme të cilat lidhen me libra për të rinj dhe të vjetër.