Nga Flori Bruqi:Cikël Poetik nga Begzat Baliu

Prof.dr.sc.Begzad Baliu

Begzad Baliu u lind më 20. 11. 1966 në katundin Makresh i Poshtëm, komuna e Gjilanit. Pesë vjetët e para të shkollimit i kreu në shkollën fillore «Skënderbeu» në Makresh të Poshtëm, ndërsa tri të fundit në shkollën fillore «Liria» në Marec, komuna e Prishtinës. Shkollën e mesme, drejtimi: Bashkëpunëtor Teknik i Matematikës, e mbaroi në Gjimnazin «Zenel Hajdini» në Gjilan.
Fakultetin e Filologjisë -Dega e Gjuhës dhe e Letërsisë Shqipe e kreu në Universitetin e Prishtinës. Po këtu, në Degën e Gjuhës, mbaroi edhe studimet pasuniversitare. Nga viti 1996 punon në Institutin Albanologjik të Prishtinës, Dega e Gjuhësisë - Sektori i Onomastikës. Po në këtë institucion ka mbrojtur tezën e magjistraturës (2000) dhe tezën e doktoratës (2003). Nga viti 2004 është ligjërues në Universitetin e Prishtinës, Fakulteti i Edukimit, dhe ka thirrjen: Prof. ass. dr.
Ka qenë kryeredaktor i revistës për art, shkencë dhe kulturë «Shenjëzat»(1998-2000) dhe drejtues i po të njëjtës shtëpi botuese; gjithashtu, edhe redaktor i kulturës në të përjavshmen «Pasqyra» (Prishtinë).
Në vitin 1994 ka themeluar Qerthullin e të Rinjve të Onomastikës «Eqrem Çabej» në kuadër të Shoqatës së të rinjve «Pjetër Bogdani» të Prishtinës.
Nga viti 2001 është drejtor i shtëpisë botuese «Era» dhe i OJQ-ës  «Qendra e Ndërlidhjes Arsimore dhe Shkencore» në Prishtinë.
Është nënkryetar i Institutit Alb-Shkenca (Prishtinë) dhe udhëheqës i Seksionit të Albanologjisë në nivel ndërkombëtar.
Prej vitit 1992 ka qenë pjesëmarrës, bashkorganizator, organizator dhe drejtues i disa aktiviteteve kulturore, letrare dhe shkencore në Prishtinë, Tiranë, Tetovë, Shkodër, Turun etj.
Deri më tash është paraqitur në shtypin ditor dhe shkencor më me shumë se 200 artikuj nga fusha e kulturës, e gjuhësisë, e letërsisë, e folklorit dhe e historisë. 

 

Vepra të autorit:

1.Gustav Majer dhe albanologjia, Prishtinë, 2000; Tiranë, 2001.
2.Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Prishtinë, 2004.
3.Vepra bibliografike e Profesor Jup Kastratit (monografi)  Prishtinë, 2005.
4.Demitizimi dhe standardizimi i onomastikës së Kosovës, Tiranë, 2006.
5.Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, (bashk.), Prishtinë, 2005.
6.Çështje të studimit të onomastikës në veprën e Eqrem Çabejt (teza e magj.), 2000, Prishtinë.
7.Onomastika e Gallapit (teza e diser.), 2004.
8.Çabej 1: (Bibliografi e studimit të veprës së Çabejt në Kosovë) Prishtinë, 2006.
9.Mbi autorësinë e bibliografisë së Skënderbeut, Prishtinë, 2005.
10.Profesor Jup Kastrati për Kosovën, (bashk.) Prishtinë, 2004.
11.Gjaku i lirisë (1981-1995), I-IV, (bashk.), Prishtinë, 1996-2000.
12.Kafeneja ballkanike, (dramë), Prishtinë, 1996; Shkodër, 2000; Prishtinë, 2005.
13.Grua e dashuruar, (poezi) Prishtinë, 1996.
14.Flamuri vjen nga Kosova, (dramë) Prishtinë, 1994.
15.Koncepte gjuhësore, Prishtinë, 2007. (ne shtyp)
16.Refernca albanologjike, Prishtinë, 2007(ne shtyp)
17.Toponimi dhe identitet, Prishtinë, 2007 (ne shtyp)

18.“Vareni kryengritësin e shenjtëruar (Qosja, Kadare, Nobeli...)” - Botues: Instituti Albshkenca i Prishtinës, Korrik 2010.

19.“Bibliografi e Skënderbeut”, Era, Prishtinë, 2005

Etj.

TOKË E HUAJ

E kërkoj pas shpine
Nuk më duron e kaluara
E shikoj në sy
Bota bie në vërbëri
S'kuqjen nuk e duroj
T’i afrohem mundem
Ta dua deri në zemër fuqi s'kam
Rrugë e gjakut nuk më lë
Tokë e shitur mollë sherri
Krimbi i huaj në të ka hyrë
Farën kujdes
Të qëndrojë jashtë do të pësosh
Të hy brenda drejtëpeshimin humb
E tani
As të hy brenda
As të rri jashtë pa ty
E kemi humbur rrugën, tokë e huaj
Unë dhe ti
Ti ke humbur drejtëpeshimin
Unë kam humbur në ty.
1986

NDOSHTA JAM I DASHURUAR

Pasi në jetën time ka kaq huti
Dhe në zemrën time ka kaq shumë dhembshuri
Ndoshta jam i dashuruar
Pasi në jetën time ka kaq shumë lumturi
Dhe në sytë e mi ka kaq shumë melankoli
Ndoshta jam i dashuruar
Pasi në ëndërrat e mija kërkoj bukurinë
Dhe në botën e ëndërrave kërkoj rininë
Ndoshta jam i dashuruar
1998

TI LINDE

Askush nuk të donte
Askush
Nëna as babai
Kohë dashurue nuk ishte
Dashuria çohej në shtëpi publike
Askush nuk të donte askush
Së paku nëna dhe babai
Askush nuk të donte askush
Nëna as babai
Dashuria çohej
Për inat të korbit mbi çati
1996

DREJT BURIMIT

(Pjetër Bogdanit)

Më flasin më thërrasin më ftojnë në jetë
Po deshe burimin nisu rrjedhës së lumit
Unë e Bogdani- T'birtë e Atit e Shpirtit Shenjtë.
"Aty ish Dheu, Qiella, Deti e Zjarri" e shpirti
DHEU ku nisëm themelet e gjuhës përsëri
QIELLA ku kërkonin amshimin për njeri
DETI ku rritej rrënja dhe ngritej maja mbi lartësi
ZJARRI i pjekjes diellore në sy
Shpirti ku kthehemi në shenjtëri.
1986

SHI NË METROPOL

Bie shi mbi kulm hekur beton
Ca gjethe të thata ikin para ujit me shushurimë
Ndërsa njerëzit tërhiqen me ngutim...
Bie shi mbi beton
Dhe betoni me ftohtësi qëndron
Kërkon takim me tokën me rrënjën në lum.
Dhe shiu vazhdon të bie me marrëzi
E qyteti shikon mbase pluhur nuk do të ketë më
Vetëm ca plumba më të qetë se kukullat
Bëjnë ca lëvizje dhe ikin më në fund.
Pastaj shiu ndalet
Përsëri pluhuri era me rradhë
Dhe dielli depërton me rreze ku mund
Ku ta gjej një ylber
Ku ta çel një lule
Mbi mur
Ku ???          

DUKE PRITUR

(Grevistëve të Rilindjes)

Korb është ditë e natë
Natë e ditë
Në rrëzë të Kullës së Ngujimit presim
Një burrë i hutuar me gazetë në dorë
Një grua me lotin e varur në qerpik
Një fëmijë që përsërit emrin baba
Një vajzë që pret të dashurin në takim
Një grua që shtrëngon fëmijën në gji
Dhe një tjetër që pret të lind
Të gjithë të gjithë
Ditë e natë
Natë e ditë
Në rrënzë të Kullës së Ngujimit
Presim
Presim lëvizjen e yllit në atë Kullë plot dritë
Po hapeni së paku një dritare për ne
Hapeni ore siç e hapnit një faqe gazete
Ah sa shumë a paskeni dashur njëri- tjetrin
E ditë e natë
E natë e ditë
Korb bënte.

1993

(Cikë i huazuar nga Begzad Baliu, Grua e dashuruar (poezi) Shenjëzat, Prishtinë 1996, 2000)

Dren Caka i mbijetuari i vetem i nje masakre

Nga Flori Bruqi

Ne kete masaker qene vrare 19 njerez,te gjithe gra dhe femije dhe nje plak rreth te 60-tave

Vankuver eshte gati 6,000 milje nga Kosova por Dren Caka e viziton Kosoven pothuajse qdo nate.
Ai enderrron te kaluaren e vet,te shtepise se vet ne rrugen "Millosh Gilica" ne qytetin e gjakoves ku ka jetuar me fatere familjen e tij te gjere,dhe bodrumin e shtepise se te afermeve te tij Luli Vejsa.Me ne fund ,ne momentet me te erreta te jetes se tij,ai perkujton kete bodrum te shtepise se Lulit,kthehet prapa ne naten e 1 prillit 1999,kur erdhen serbet.

" Kam shpesh ankthe,tronditje.Nuk mund te flej naten dhe vazhdimisht jam i lodhur dhe i molisur tere kohen pothuajse nga ato ankthe."

Ai flet me nje akcent kanadian tash,dhe duket ne sjellje si nje kanadez tash,por historia e tij e ndane Drenin nga te gjithe moshataret e tij te cilet nuk kane perjetuar asgje perveq qetesise se oqeanit pacifik.

"Nese me sheh duke ecur,mund te mendosh qe jam vetem nje femije i rendomte,mirepo une nuk jam femije i rendomte.Kur te tjereve ju tregoj ate qe me ka ndodhur,ata mbesin me goje hapur"vazhdon Dreni.

Dren Caka eshte i vetmi i mbijetuar,mrekullisht i mbijetuar,ne njeren nga episodet me te erreta te luftes,masakrimin e 19 grave dhe femijeve,duke perfshire nenen e tij dhe tri motrat,te masakruara nga policet serb.Edhe pse lufta ka perfunduar dhe Millosheviqi ka vdekur hijet e luftes prape rendojne ne person siq eshte Dreni.

Ai ishte 10 vjeq kur ne mars te vitit 1999 serbet filluan kampanjen e deportimit dhe perndjekjeve si dhe vrasjen e shqiptareve qe ishin shumice ne Kosove.

Ne naten e 1 prillit 1999,nje jave pas fillimit te bombardimeve,paramilitaret kishin hyre ne lagjen ne rrugen"Millosh Galica".

Gjakova per serbet ishte nje cak i veqante i sulmeve,sepse shtrihej ne brezin kufitar me Shqiperine dhe per shkakun se nepermes ketyre maleve ne afersi te Gjakoves behej bartja e armeve nga ushtaret e UCK,-se nga Shqiperia,dhe serbet donin qe te ndalojne keto koridore te furnizimit.

Kjo per serbet nenkuptonte spastrimin e tere Gjakoves nga banoret e saj dhe forcimin e pozicioneve ushtarake serbe.

Per te ju ikur bombardimeve nga Nato-ja dhe represalieve nga serbet ,grate dhe femijet ne rrugen ku jetonte familja e Drenit detyrohen te shkojne ne bodrumin e Luli Vejsajt per tu strehuar.Meshkujt,duke perfshire edhe babain e Drenit,Aliu,u fshehen diku tjeter,pasi mendohej se serbet do ti kerkojne vetem meshkujt me moshe ushtarake.

"Qekur isha femije i vogel,kam pasur parandjenjen para se te ndodh diqka e keqe,i kam ndjere gjerat e keqija perpara"vazhdon Dreni.

"Gjerat po shkonin ne rruge te keqe dhe te rriturit flisnin per ato gjera.Helikopteret fluturonin permbi ne.Nuk e dija se kush bombardonte mirepo nuk kisha edhe aq frike.,motrat e mija bertisnin nga frika,por une vetem vazhdoja e shikoja Tv.At nate ,me te vertete une kisha nje ndjenje te keqe".

Valbona,nena e tij,i thote Drenit qe ai mund te rri me gjysherit dhe atezen dhe hallen ne shtepi kurse ajo bashke me vajzat te shkoi ne bodrum te Lulit.Mirepo edhe Dreni shkoi me ta.

Aty ishin 21 njerez ate nate aty,gra,femije shumica nga ta nen moshen 10 vjeqare dhe nje plak 60 vjeqar.Drenit dhe femijeve tjere u ishin dhene barna(pilula)per ti zene gjumi.Ne mes ores 2 dhe 3 te mengjesit at nate u hap dera dhe u paraqit nje polic serb.

"Nena ime me zgjoi ne ate momentdhe gjera e pare qe i thashe asaj ishte: " A te kam thene".Aty ishin diku 6 polic serb qe bertisnin ne serbisht dhe shqip qe gjoja ne i fshehnim ushtare te UCK-se.Nena iu thoshte qe ketu ska asnjeri vetem gra dhe femije dhe se kishin ardhur ne bodrum vetem per ta pasur me sigurt".

Njerezit qene derguar ne shtepine e Lulit.Gjersa ata mberriten nje vajze vrapoj larg deres dhe me te hyre nje polic gjuajti ne te,sikur e huqi cakun.Menjehere u eshte thene grave dhe femijeve qe te ulen ne nje dhome dhe pastaj filluan te shtenat nga policet.

"Nje vajze e quajtur Flaka,ajo ishte rreth dhjete vjeqe,u ngrit te beje qaj.Polici e shtyri ate prapa dhe e shtiu ne te menjehere me automatike.Nena e saj vrapi qe ta kap vajzen e vet dhe menjehere edhe ajo u vra,dhe pastaj policet filluan te gjuajne ne qdonjerin qe ishim aty".

Gruaja e Lulit dhe bebja e saj vajze u vrane pastaj menjehere,pastaj nena e Drenit.Ajo ra permbi Dionen duke u munduar ta mbroje ate nga plumbat.Dalina dhe Delvina poashtu u vrane nga te shtenat me kallashnikov.

"Nena ime ishte duke ia nderruar pelenat motres sime foshnje,e cila i mbushte 2 vjet ate nate.Nje polic gjuante ishte aty brenda e nje tjeter ishte jashte dhe gjuante nga dritarja ne ne".

"Une isha ulur prapa nje gruaje e cila ishte edhe ne peshe te madhe dhe disi isha si i shtrire kur me plagosen ata.Ishte tym gjithkund sepse ata i kishin vene flaken banjos dhe njeri prej tyre erdhi me bateri drite tek ne per tu sigiriar se te gjithe ishim vrare.Ai shtiu perseri ne mua, mund ta ndjeja plumbin duke levizur kah floket e mija.Une leshova koken poshte dhe ai shkoi".

Diona ishte ende gjalle dhe gjendej nen nenen e Drenit mirepo Dreni kishte humbur aftesin ne njeren dore keshtu qe smundi ti ndihmoje.

"U perpjeka ti ndihmoj motres sime te vogel mirepo vetem njeren dore e kisha mire dhe shtepia tymonte gjithkah.E dija qe poqese qendroj me shume aty edhe une do te vdisja".

Ai qendroi ashu i shtrire per pese minuta para se te largohej nga shtepia.Ende i mbesin ne mendje te qarat e Diones se vogel.Mootrat e tij me te medha qe ishin duke dhene shpirt ne ato momente ia japin nje doreze qe ta mbuloj gojen dhe hunden nga tymi.Ai arrin te del pertej murit.
Kur arrin te shtepia e vet tezja nuk i besonte per ate qe fliste se qfare kishte ndodhur atje.

"Ajo me tha ke pare ndonje enderr te keqe"

Edhe gjyshi i tij poashtu nuk i besonte.

"Ai disi me shtyu,dhe me tha qe ta lej kete pune se nuk me besonte". Pastaj me hoqi xhaketen dhe me pane gjakun qe kisha.Ai me lidhi doren pastaj".

Babai i tij u kthye me tu zbardhur drita,per te mesuar qe familja e tij ishte vrare.

"Ai qante,duke thene qe une duhet te shkoj ne Shqiperi me tezen time dhe axhen tim"
"Une i thashe: baba,mund ta kem nje puthje te fundit nga ti sepse ndoshta sdo te shihemi me"dhe me puthi e me tha: mos ke dert se do me shohesh prape"".

I derguar ne nje spital lokal Dreni me pastaj niset per ne Shqiperi bashke me tezen,axhen dhe kusheririn e vet.Ne kete kohe perreth 700.000 shqiptare qene debuar nga Kosova.

Dreni kaloi 2 muaj ne spitalin e Tiranes duke besuar se edhe babain e ka te vrare gjersa nje dite ai paraqitet ne dere.

"Isha duke e bindur veten se as babain tim sdo ta shoh meAte dite kur erdh ne spital ishte dita me e lumtur per mua.Isha fjetur kur i hapa syte dhe e pashe babain tim dhe ju hodha ne krahe duke e thirrur: Baba dhe e putha."

Ishte shteti i Kanadase ai qe Drenit dhe babait te tij Ali Caka ju ofroi qendrim dhe rehabilitim.Babai i Drenit eshte martuar per se dyti dhe ka nje djale,Denisin qe Dreni emrin e gjysme-vllaut te tij e mban ne nje tatuazh qe e ka ne dore.

"Babai im ende nuk mund te pajtohet me ate humbje.Me dhimset dhe uroj per te nje te ardhme te mire.Me te vertete"

Drenit i pelqen futbolli dhe ende enderron te kthehet ne vendlindje ne Kosove.I mungon shoqeria e jetes atje,kur njerezit mblidheshin bashke per kafe.

"Serbet dhe shqiptaret luajne futboll ne Vankuver ketu bashke"vazhdon Dreni,pastaj qesh dhe thote: "Pastaj ata zihen ne mes vete".

Aeroplanet aterijne dhe ngjiten perseri ne Vankuver gjersa Dreni flet.Pamja ku jeton tash Dreni eshte e mire,jo sikur ato bjeshket te cilat i kishte kaluar per ne Shqiperi per tu shpetuar te cilat thote qe i do ato bjeshke.

"Ne nje menyre kam pasur jete te mire.Ne ate moshe nuk e dija se qka eshte Kanadaja.Eshte jete me ndryshe ketu por jo ajo jete qe e dua une".

Dreni pat deshmuar dy here ne gjygjin nderkombetar te Hages,heren e pare si deshmitar i mbrojtur,kishte deshmuar kunder Millosheviqit.Ndersa ne deshmine e dyte ai e heqi shenjen K-13 dhe u paraqit me emer te vetin qe te deshmoj kunder zyrtareve tjere serb.Ndoshta do te deshmoj perseri ne Hage.

"Dua ta beje kete edhe te ju tregoj njerezve qe nuk kam harruar.Kurre nuk do ta harroj.Jam i lumtur kur shkoj dhe deshmoj kunder atyre qe i bene keto".

Picture: EDDIE MULHOLLAND

 

" Ndoshta kur te kem familjen time,babai me thote qe ta gjej nje vajze ne Kosove,por kurre sdo te jem i qete 100%.Kam ankthe,shpesh smund te fle.Ndonjehere kur buzeqeshi eshte buzeqeshje falso,e rrejshme sepse thjeshte nuk jam i lumtur.Me duket qe me duhet te jetoj me kete."




Dhe pse mbijetuat?

"Kete pyetje ja bej vetes qdo dite te jetes sime.Eshte ndonje qellim qe une te jem ketu gjalle.Nuk e di"

http://www.youtube.com/watch?v=ydu8C5lQv1A
http://www.youtube.com/watch?v=dft2xAARmOk
http://wn.com/Massacre_survivor_Dren_Caka

Përse ne duhet të lexojmë poezinë e Sulkuqit?

Iliriana s’ndjek asnjë modë: në vitet e shumta të krijimtarisë së saj poetike mbeti gjithnjë vetvetja. Mund të perifrazoj këtu një nga poezitë e saj: ”Jam e mbetem Ofeli”, domethënë një qenie fine dhe e ndjeshme. Iliriana s’e përkuli poezinë e vet ndaj rregullave të hekurta të “realizmit socialist”, nuk iu tremb shprehjes së sinqertë të ndjenjave të veta, të kontrolluara rreptësisht në atmosferën e diktaturës. 

 Klara Kodra 

Askush nuk ka, ma mer mendja plotësisht këtë fakt, ta vërë në diskutim influencën e poezisë. Çfarëdolloj praktike apo iniciative të jetë ndërmarë, roli i poezisë është i padiskutueshëm. Kështu është edhe roli i poezisë së poetes Iliriana Sulkuqi, përpos qindra e qindra vlerësimeve që kjo poezi ka marrë nga kritika dhe kolegë me emër. Pra askush që ushqehet me simpati dhe njohuri të vlerës së të bukurës për bukurinë dhe përmbajtjen e poezisë së Sulkuqit, nuk mund të mohojë se arritja e saj brenda gjithë periudhave ka qenë e konsiderueshme dhe e veçantë. Kështu mendojnë Klara Kodra, Anton Çefaj, Nase Jani, Fatime Kulli, Kolec Traboini, Pellumb Kulla, Faruk Myrtaj, Fation Pajo, Aleko Likaj, Lindita Agolli, Demir Reshiti, Petraq Risto, Pandeli Koçi e qindra të tjerë. Kështu mendojnë edhe disa studiues të huaj, siç mendon edhe John Hodgson, përkthyesi më imirë i veprave të Kadaresë nga gjuha shqipe. Por jashtë këtyre vlerësimeve, është pyetja: Përse ne duhet të lexojmë poezinë e Sulkuqit?

Pse duhet të lexoni ju të gjithë këtë poezi? Kjo mua më duket një marrëveshje e mirë dhe është njësoj si të pyesësh: Përse duhet një ushqim, përse duhet buka? E hamë ushqimin, e hamë bukën, sepse trupi ynë ka nevojë për të, për të mbështetur jetën tonë, por çdonjëri sa herë që ulet në tryezë për darkë padyshim që nuk thotë: “Unë duhet të ha këtë vakt..., dhe kështu që unë nuk mund të vdesë. " Në të kundërtën, ne hamë për shkak se ne jemi të uritur, dhe kështu kur hahet na duket si një gjë e këndshme dhe e dëshirueshme për të bërë një detyrim normal e jetik për trupin tonë.

Domosdoshmëria, pra për poezinë në tërësi, duket e përafërt, pra është një nga tiparet më themelore të racës njerëzore. Por, natyrisht ne nuk do të marrim parasysh se, çdo gjë lidhet në mënyrë ritinë me të ngrënit, asnjë mendim më shumë se sa ajo që na krijohet po të kemi parasysh atë darkë, dhe po të mendojmë se ditën tjetër përsëri, kemi sërrish darkë, dhe kjo është gjendja e mbetur në rutinë, është ajo që na mban gjallë qenien tonë. Pa poezi shpirti dhe zemra e njeriut ka uri dhe vdes. I vetmi ndryshim midis këtyre raporteve është se të gjithë njerëzit e dinë, në qoftë se ata i kthejnë mendjet e tyre për të lënduar poezinë me ndjenjën e harresës së ushqimit, kuptohet qartë se pa ushqim ata do të vdesin, dhe relativisht pak njerëz e dinë se pa poezi ata nuk do të vdesin.

Kjo në mënyrë figurative, edhe pse nuk vdesin pa poezi, nëse ata mbesin të ushqyer gjithë jetën nga poezia, ashtu siç edhe poetja brilante Iliriana Sulkuqi është ushqyer, natyrshëm edhe vdekja është jo më pragmatike, është disi e ngjashme me ushqimin shpirtëror. Kjo na bën më shumë të ndjejmë poezinë e Sulkuqit, të dashurohemi me të, të ndjejmë urinë e saj...

Kur u përpoqa që të shpjegojë çdo gjë në lidhje me këtë raport të poezisë me ndjenjën dhe ekzistencën tonë, unë kryesisht kisha parasysh atë që edhe ju mund ta gjeni tek Bibla, ku një koleksion i madh me poezi të mrekullueshme dhe të ndryshme, ka thënë më parë se gjithkush, në mënyrën më të mirë e të mundshme, ato që unë po trajtoj. Kur mësojmë atë që Bibla thotë se "njeriu nuk do të rrojë vetëm me bukë." Natyrshëm kuptojmë po sot mes kritikës dhe studimeve akademike, me fjalë moderne, ajo që do të thotë: “Njeriu nuk mund të jetojë thjesht me gjërat materiale...”. Është e vërtetë, ai nuk mund të jetëojë i izoluar, jashtë artit të fjalës, edhe atëherë kur ai kurrë nuk e bën dhe e zotëron artin e fjalës.

Në qoftë se ai, pra njeriu i thjeshtë e bën vetëizolimin, çdo librari do të mbyllet, çdo teatër do të mbyllë dyert e tij, çdo luleshitës dhe tregtar fotosh do të dalë nga jeta e biznesit, ... madje edhe arti i fjalës do të prodhojë vetëm linçime të vdekjes. Mendoni se nëse dikush harron jetën dhe përkushtimin e poetëve, nëse dikush mohon fjalën e filozofinë e tyre, nëse shumica u largohen poetëve, ç’katastrofë kulturore do të ndodhte. Mendoni artin e fjalës poetike!

E këtë na e jep në të gjitha mënyrat poezia e Sulkuqit, poezia që në një farë mënyre, sipa Anton Çefës është ‘poezia erotike’, poezia e së bukurës, poezia e vlerave. Unë nuk mendoj se sot do të kishte nxënës dhe studentë shqiptarë, a më gjerë, që të mos dëshironin të njiheshin e lexonin duke studiuar poezinë e tillë, poezinë e poetes Iliriana Sulkuqi

nga Flori Bruqi : Dr.Rober Elsie ,figurë e çmueshme e albanologjisë shqiptare

Dr.Robert Elsie është shkrimtar, përkthyes, interpret dhe albanolog i mirënjohur ndërkombëtar i cili ka dhënë një kontributë shumë të madh në çështjen shqiptare...

Albanologu Robert Elsie lindi në Vankuvër (Vancouver) të Kanadasë më 29.06. 1950. Ndoqi Universitetin e Kolumbisë Britanike (University of British Columbia), ku mbaroi studimet e filologjisë klasike dhe të gjuhësisë më 1972. Po në atë vit, erdhi në Evropë me një bursë studimesh. Vazhdoi studimet e larta në Universitetin e Lirë të Berlinit Perëndimor (Freie Universität Berlin), në Shkollën Praktike të Studimeve të Larta (Ecole Pratique des Hautes Etudes) në Paris, në Institutin e Dublinit për Studime të Larta (Dublin Institute for Advanced Studies) në Irlandë, dhe në Universitetin e Bonit (Universität Bonn), ku mbrojti doktoraturën më 1978. Që nga 1978 pati mundësi të vizitojë Shqipërinë disa herë në kuadrin e 'takimeve shkencore' midis Institutit të Gjuhësisë së Universitetit të Bonit dhe Akademisë së Shkencave të Shqipërisë. Gjithashtu mori pjesë disa vite me radhë në Seminarin Ndërkombëtar për Gjuhën, Letërsinë dhe Kulturën Shqiptare në Kosovë. Pas studimeve universitare ai punoi për Ministrinë e Punëve të Jashtme gjermane në Bon. Është anëtar i Shoqatës së Evropës Juglindore (Südosteuropa-Gesellschaft) ), anëtar i Akademisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës, si dhe anëtar nderi i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës. Jeton në një fshat malor të Gjermanisë afër kufirit belg.
 
Robert Elsie merret me albanologjinë prej më shumë se tridhjetë viteve, veçanërisht me kulturën, letërsinë dhe historinë e shqiptarëve. Shumica e botimeve të tij përqendrohen në këtë fushë. Faqet e tij të tjera, lidhur me këtë, kushtohen fushave të historisë, të gjuhës shqipe, të letërsisë dhe të fotografisë të hershme.

Faqja e internetit "Tekste dhe Dokumenta të Historisë Shqiptare" ofron një përmbledhje tekstesh që synon të hedhë më shumë dritë mbi këtë kënd të Evropës Juglindore i cili shpeshherë keqkuptohet nga historianët dhe shkencëtarët. Kjo faqe nuk është një histori e Shqipërise dhe as një histori e shqiptarëve, por thjesht një përmbledhje tekstesh historike - nga shekulli i njëmbëdhjetë deri një shekullin e njëzetenjë - të cilat do të shërbejnë për të kuptuar më mirë historinë dhe zhvillimin e Shqipërisë dhe të popullit të saj. Shumë prej këtyre teksteve paraqiten këtu në përkthim, kryesisht në anglisht, për herë të parë.

Faqja e internetit "Gjuha Shqipe" ofron një hyrje mbi gjuhën shqipe me disa inçizime historike. Në pjesën "Dialekte Shqiptare" mysafiri mund të dëgjojë të folmet rajonale të shqipes, pra se si flitet gjuha shqipe në krahinat e ndryshme të botës shqipfolëse.

Faqja e internetit "Letërsia Shqiptare Anglisht" përmban përmbledhjen më të madhe të letërsisë shqiptare në gjuhën angleze. Ajo perfshin një varg tekstesh nga e kaluara si dhe shumë autorë bashkëkohorë nga Shqipëria, Kosova dhe nga diaspora shqiptare, si dhe disa tekte të letërsisë gojore. Disa përkthime janë botuar gjatë viteve, por shumica shfaqen këtu për herë të parë.

Faqja e internetit "Fotografia e hershme në Shqipëri" ia ofron shikuesit disa koleksione të hershme fotografike, kryesisht nga fundi i shekullit të nëntëmbëdhjetë dhe fillimi i shekullit të njëzetë. Këto koleksione, deri tani kryesisht të panjohura, janë mjaft domëthënëse për të kaluarën e popullit shqiptar dhe do të jenë objekte, shpresoj unë, të një interesi të veçantë.

 

******

Dr.Robert Elsie was born in 29.06. 1950 in Vancouver, Canada. He studied at the University of British Columbia, graduating in 1972 with a diploma in Classical Studies and Linguistics. In the following years, he continued his post-graduate studies at the Free University of Berlin, at the Ecole Pratique des Hautes Etudes and at the University of Paris IV in Paris, at the Dublin Institute for Advanced Studies in Ireland, and at the University of Bonn, where he finished his doctorate (Dr. Phil.) in 1978 at the Linguistics Institute. From 1978 on, he was able to visit Albania several times with a group of students and professors from the University of Bonn, visits which first awakened in him an interest for the culture of the tiny and, at the time, exotic Balkan country. For several years in a row, he also attended the International Seminar on Albanian Language, Literature and Culture, held in Prishtina (Kosova). From 1982 to 1987, he worked for the German Ministry of Foreign Affairs in Bonn. Since that time he has worked as a freelance conference interpreter, primarily for Albanian and German. Robert Elsie is the author of numerous books and articles, in particular on various aspects of Albanian culture and affairs. He lives in the Eifel mountains of Germany, not far from the Belgian border.

 

Dr. Robert Elsie Writer, translator, interpreter, specialist in Albanian studies

Zeekant 13 NL-2586 NA The Hague
The Netherlands
e-mail: info@elsie.de

http://www.elsie.de/en/pub_books2010.html

http://www.elsie.de/en/pub_articles2000.html

http://www.elsie.de/en/pub_reviews2000.html

http://www.elsie.de/en/pub_interviews2010.html

Domains / Websites: 
www.elsie.de 
www.AlbanianHistory.net
www.AlbanianLanguage.net
www.AlbanianLiterature.net
www.AlbanianPhotography.net

N ë web sitin e dr.Rober Elsie-së mund të  lexoni:

http://www.albanianhistory.net/al/texts15.html

http://www.albanianhistory.net/al/texts16-18.html

http://www.albanianhistory.net/al/texts19.html

http://www.albanianhistory.net/al/texts20_1.html

http://www.albanianhistory.net/al/texts20_2.html

http://www.albanianhistory.net/al/texts21.html

http://www.albanianlanguage.net/al/jokl.html

http://www.albanianlanguage.net/al/fishta.html

http://www.albanianlanguage.net/al/zog.html

http://www.albanianlanguage.net/al/konitza.html

http://www.albanianlanguage.net/al/noli.html

http://www.albanianliterature.net/en/authors_early.html

http://www.albanianliterature.net/en/authors_classical.html

http://www.albanianliterature.net/en/authors_modern2.html

http://www.albanianliterature.net/en/oral_lit1.html

http://www.albanianphotography.net/szekely/home.html

http://www.albanianphotography.net/en/szekely_photos.html

http://www.albanianphotography.net/doda/home.html

http://www.albanianphotography.net/en/dmm.html

http://www.albanianphotography.net/al/dmm.html

Përgatiti:Flori Bruqi - Wikipedia  

sq.wikipedia.org/wiki/Flori_Bruqi - Cached - Similar

nga Flori Bruqi: Poezi satirike nga Ferit Lamaj *

Piruni, gishtat dhe ulliri


Prej një ore, te një pjatë
Ky piruni majat zgjat.

Jep e merr të zër ullinë.
Eh, ç’e do, më kot djersinë!...


Ndërkaq gishtat, pa vonesë
E mbërthyen fort në mes.

- Ja mbaroi dhe kjo punë.
Apo jo, more pirun!?

Flet piruni urtë e butë:
-Unë e lodha, ju e zutë!...

Speci dhe orizi

Shkoj ditë, iku java,
Speci rëndë – rëndë te tava...

-Ç’më ngrefose, flet orizi –
Edhe syçkat seç lëvizi:

Fuçkë, bosh je, or babush;
Se jem unë që të mbushë...

Konia dhe njeriu

Ç’ ngjau mbrëmë, si e qysh?
...Qe një kone, një këlysh.

Tek shëtiste buzë liqeni
Ndjeu shprehjen: “Qen bir qeni”

Gjer në tru iu ngjit inati,
Ç’ju vërsul tjetrit për shtati.
Nduk, kafsho, e gris e shqep...
Mor, e le, me nder... pa brekë.

-Ham, ham, ham! - shton shend e verë:
Shaj po deshe tjetër herë!...

KETRI DHE IRIQI

Foli ketri dhëmbëbrisk:
"Do të bëhem okulist,
t'i fitoj paratë me thasë!..."

Një iriq seç u gajas:
"Ç'do të bëhesh okulist?

S'ka më mirë se dentist.
Kafshët kanë dy sy, o t-rap,
kurse dhëmbët pa hesap..." 

Breshka dhe pula

Dimër ish, gjëmonin retë,
Por breshkani, qetë – qetë
Vetëfryhet si ngahera:
-Nuk qaj kryet për rrufera!

Ç’i tha pula te furriku:
-Të mbërthen, të zë paniku,
Kur lëvizë një fije bari...
Apo jo, breshkan qyqari!?

Trangulli dhe pjepri

Ia vunë trangullit bat – bat
Sa me fiq, sa me domate.

“Trangull, trangull” flet gjithkush
Dhe në serë, dhe në fushë...


Ky se bëri hiç të gjatë,
Hop e hop e në gjykatë.

-Më çukisin me bodec,
Ndaj më quajnë “Kastravec”


As dy orë nuk i mbushi
Plasi tallja dhe romuzi...

-Ç’pret o mik?- gajaset pjepri-
Vrap sërish bëj këmbim emri!...

ARIU E DHELPRA 

" E pandehur, te kane pare
drejt kotecit duke ngare
nje kerriç e nje gomar.
me nje fjale , dy deshmitare...
Ç'ke te thuash me ne fund?"
dhe ariu putren tund.

"S'e mohoj , eshte e vertete
qe me pane ata dy vete.
Mirepo une , ne me latë,
do te sillja ne gjykate
nja dyqind qe s'me kane pare...
Apo jo , zoti gjyqtar? " 

 NJEREZIA DHE KANDARI

Eshtë një trastë plot me rrush.
Sa rrush ka ? Kush e gjen ? Kush?

Nja tri kile do të ketë.

Jo , jo! Katër e përpjetë.
Njëri: Pesë.
Gjashtë, tjetri.

Fjalën merr dhe më i vjetri:
Jo kështu s'bëhet pazari!
Sa rrush ka , e gjen kandari...

 TERBIMI

Jep te zbrese , s'e zbret kali...
tashme tigrin e zu halli

turravrap e ne perrua
kaleziu t'u terbua,

mor, nuk la kafshe gjalle
sa me dhembe, sa me palle
preu shqeu permbi kale

asnje çast me nuk zbriti,
teksa kalin shaloi tigri. 

Nepotizem

Eshte pare s’eshte pare
Vune minister nje gomar

Gjindja tha: Goxha minister
Me samar e me kapister

C’iu qep mezi, c’iu qep kali…
Eh, gomar, c’te polli halli!

Dhe kerrici prêt nje qoshe
Tok me pelen kuqaloshe…

Por nje cep kerkon dhe mushka
Ndryshe zemerohet krushka

Ne katund plasi debati:
More, s’ngeli soj veshgjati!

Flet me plak i muhabetit:
Le t’i rrojne, me nder qytetit!

Se katundi pa gje s’ngeli
Boll jane: lopa, qeni, gjeli…


Dy majmunet dhe derrkuci

Ishin c’ishin, dy majmune
Me nje sharre benin pune
“Sh, sh, sh” sharronin drune

Nje derrkuc flinte aty
U hodh njeri nga te dy:
Uu, c’djerse paska ky!

Ja dhe tjetri shpejt u ngrit:
Eh, vertet po na cudit
Ne punojme e ky djersit!…


Njeriu-mine dhe mina me sahat

Nje njeri me shpirtin sterre
Qe gjithekund sajonte sherr

Hasi minen me sahat
“Uuu” rrenqethet thelle ne shtat.

Ajo ben: “tik-tak, tik-tak…”
-Shpejt te iki, se pas pak…

Porse mina ia kthen paq:
Une nje here bej “bum” dhe aq…

Eh, kjo bote qenka cudi!
(Per cka them, qysh tash ve bast):

Ka ca njerez, ja si ti
Qe shperthejne ore e cast…


Syri, mendja, hunda

Ish nje sy, nje sy, per dreq
Qe kish marre huq te keq:

S’shihte fare aty prane
Por matane, tej matene

I tha mendja: More sy
Bej cudi, cudi me ty

Shih me pare c’ke perqark
Me pastaj bridh tutje, larg-

Edhe nje thumb i ngjesh ne fund
Ngjitur ti ke motren hunde!

Ferit Lamaj u lind në Korçë më 6 janar 1955. Kreu studimet e larta për gjuhë-letërsi shqipe në Tiranë. Lamaj është nje nga fabulistet me te mire shqipetare.


Ka publikuar 60 libra, në faqet e të cilëve renditen mbi 2500 fabula. Disa nga titujt e librave: “Në verë dhe në dimër”; “Në kopshtin zoologjik”; “Tosi me fustan”; “Kush e hëngri mjaltin?”; “Gjelkokoshi zgjon derrkucin”; “Bilbili dhe gjinkalla”; “201 fabula”; “Dhelpra doganiere”; “Dhelpra e Trojës”; “Kafshët flasin”; “Bubi, beci dhe kaleci”; “1111 fabula”; “Papagalli pinguin”; “Një deve pranë Eifelit”; “Derri me tri këmbë”; “Fabula erotike”; “Gërvisht e gërvisht”; “Mikrofabula”; “Lakuriqi lakuriq”; “Miss Dhia”; “Mbreti xhuxh”; “Gici dhe polici”; etj.

Fabulat e Ferit Lamajt janë përkthyer e botuar në disa gjuhë: anglisht, frëngjisht, spanjisht, italisht, greqisht e rumanisht. Krijimtaria e tij është ekranizuar në albume fabuleske nga TV shqiptar, nën interpretimin e aktorëve Kadri Roshi, Margarita Xhepa, Lazër Filipi e Roland Trebicka.

Është hartues i përmbledhjes antologjike të fabulës shqiptare si dhe fitues i mjaft çmimeve kombëtare e ndërkombëtare, ku spikatin: çmimi i parë në konkursin kombëtar të 45-vjetorit të Çlirimit (1989); çmimi "La Fonten" nga Ambasada Franceze në Tiranë (1995); çmimi “Libri më i mirë për fëmijë në gjuhën shqipe” (Maqedoni, 1996); çmimi i Karrierës (1996); medalja e argjendtë në konkursin ndërkombëtar "Il faro d'Argento" (Itali, 1998); medalja e argjendtë nga Biblioteka Ndërkombëtare e Poezisë (SHBA, 2002); medalja “Naim Frashëri i argjendtë” akorduar nga Presidenti i Republikës (2005); lista e Nderit e IBBY-t (Kinë, 2006).

Ka studiuar e hulumtuar në fushë të fabulës në Greqi, Itali, Francë, Gjermani, SHBA, Bullgari, Rumani, Zvicër, Austri, Egjipt, Maqedoni, Kosovë, Mali i Zi, Çeki, Kinë.

Është anëtar i Shoqatës Botërore të Fabulistëve si dhe i Shoqatës Ndërkombëtare të Shkrimtarëve për Fëmijë e të Rinj.

******

Parafjalë (Dritëro Agolli)

Ferit Lamaj është më origjinali e më i begati ndër fabulistët shqiptarë. Njeriu mund të shkruajë tërë jetën dhe të mos arrijë të botojë as njëqind pjesë nga kjo sferë e mençurisë njerëzore. Ndërsa Ferit Lamaj të habit me begatinë krijuese në këtë fushë. Duke lexuar fabulat e tij ndjen një kënaqësi estetike, vë buzën në gaz nga rrëkezat e humorit, ironisë dhe sarkazmës për shumë gjëra, që na bëjnë të qeshim në këtë botë të trazuar e të mbushur me halle. Fabulat janë plot me të papritura e paradokse, të shkruara shkathët e natyrshëm, jashtë letrarizmave estetizante. Ato shquhen nga konciziteti dhe mençuria e batutave, duke iu larguar moralizimit të hapur e banal, nga i cili ndonjëherë vuajnë edhe fabulistët e shquar. Ndër to, nuk mund të mos vësh re edhe frymën popullore dhe kombëtare të përrallave e rrëfimeve të popullit tonë, përmes personazhit - kafshë. Jo vetëm kaq. Në fabulat e Ferit Lamajt ndihet edhe kultura, edhe ajo esencë që është përftuar e nxjerrë qysh nga Ezopi e La Fonteni, Krillovi e Trilusa dhe deri te autorët bashkëkohës. Me këtë dua të them, se autori i ka hyrë kësaj gjinie me seriozitetin e kulturës letrare dhe jo vetëm me intuitën e një poeti, që e dashuron fabulën mes të tjerash. Doemos, vlerësuesi më i mirë si gjithmonë është lexuesi. Dhe ky lexues në fabul është i të gjitha moshave. Fabulën e do edhe gjyshi, edhe nipi, edhe shkencëtari, edhe bariu. Prandaj fabula ka jetë të gjatë në gjirin e lexuesit. Le t’ia lëmë tani vlerësimet lexuesit.

Dritëro Agolli



*****


Skllav, por i pavdekshëm (Kadri Roshi)


"Mes ferrës së vogël fshihet lepuri i madh" - shprehet metaforikisht Populli. Mes fabulave të Lamajt fshihen e fshikullohen dallkaukët e servilët, rrufjanët e maskarenjtë e kësaj kohe të trazuar e të tejmbushur me strese. Më kanë pëlqyer përherë fabulat e Ferit Lamajt, këtij Ezopi shqiptar. Si më i moshuar, le t'i jap një "këshillë": të mos harrojë jetën e Ezopit të lashtë. Ai ka qenë skllav, por na la rreth 430 fabula të mrekullueshme, të pavdekshme. Skllav, por i pavdekshëm. Ndaj, udhëmbarësi të reja në zhanrin ezopian! Fabulat e F. Lamajt përcjellin mesazhe të vërteta filozofike, shquhen për lakonizmin e mençurinë sarkastike, për koncizitetin dhe artin befasues. Pak vargje, por që flasin shumë, që të ngërthejnë e të pushtojnë shpirtin. I recitoj shpesh ato në mjedise publike. Nuk ke si të mos respektosh talentin e fuqishëm të këtij fabulisti, fatbardhësisht shqiptar. Në një autograf të botimit të parë të vëllimit "Dhelpra e Trojës", fitues i çmimit të Karrierës, ndër të tjera, Feriti shkruan: "Prof. K. Roshit, që e kam ndjekur për herë të parë në skenë te "Dhelpra dhe rrushtë", në rolin e Ezopit..." Atëherë ai ishte një fëmijë 9-vjeçar, kurse unë 39. Tani, pas shumë vitesh, kam kënaqësinë e rrallë të interpretoj në moshën 75-vjeçare, në një film televiziv pjesë nga krijimtaria fabuleske e Lamajt. Më duket se jam rilindur. Faleminderit, Ferit!

Kadri Roshi

***** 

Opinione te shpejta nga Jorgo Telo per fabulat e z. Ferit LAMAJ

Prej vitesh kam lexuar ne vijueshmeri botimet e ketij autori te mirenjohur vecanerisht ne gjinine e fabules. Se pari kam konstatuar dhe vijoj ta kem kete mendim se fabulisti famoz eshte bere pike referimi e frymezimi per te tjere fabuliste tepelenas (miq te mi), duke nisur me Izet Cullin, Kastriot Haderin e me radhe... Eshte kuptimplote fakti i kesaj pelqese e pikerisht stili i zhdervjellte e kumbues i vargut, larushia e temave, qe rrjedhin nga njohja e realitetit shqiptar dhe e shpirtit njerezor gjer ne honestrat me te padukshme... Gjithashtu ne nivelin e larte artistik e tematiken e pasur te krejt fabulave te Feritit ndikon thellesia e fantazise dhe njohja e mire e artit te fjales.
Padyshim ndikon (sipas mendimit tim) pervoja shumevjecare e angazhimit te tij ne shtypin e dikurshem e bashkekohes deri te entet botuese...
Pa metuar per te hyre ne analitike konkrete poezish, falenderoj fabulistin per kenaqesine qe i krijon lexuesit e, sic mund ta shihni pak me poshte ne kete faqe jam perpjekur dhe une t'u krijoj lexuesve dashamires ndonjefare ndjesie...
Pershendetje, zoti Ferit! Te paste begati pena e shkathet ne vazhdimesi te pamate!
Me respekt per mendjen cilesore, 

Jorgo S. Telo

Majat këtej, majat andej!

 

Situatat dhe deliri i njerëzve sa vijnë e përkeqësohen. Majat këtej, majat andej! Edhe sa do të zgjasë ky panik i vetnxitur?

Apolinario Chile Pixtun është ngopur me pyetjet në lidhje me kalendarin e majave, i cili gjasme skadon më 21 dhjetor të vitit 2012. Pas të gjithave, nuk është fundi i botës.

"Jam kthyer nga Anglia vitin e kaluar dhe mund të them se më kanë lodhur me gjëra të tilla", thotë Pixtun.

Situatat dhe deliri i njerëzve sa vijnë e përkeqësohen. Majat këtej, majat andej, ngrohja globale, shpërthimet, planeti X, filmi "2012" në Hollywood një film, i cili për temë ka fundin e botës etj., etj. Edhe sa do të zgjasë ky panik i vetnxitur?

Në Universitetin Cornell, astronomja Ann Martin, thotë se njerëzit janë të frikësuar. "Situata është shumë e keqe. Po marrim letra nga studentët, të cilët theksojnë se janë ende të rinj për të vdekur. Kemi marrë një letër nga një nënë e re e dy fëmijëve, e cila ka theksuar se nuk do të jetojë për të parë fëmijët e saj duke u rritur", tha Martin. Pixtun, një shtetas i Guatemalës, theksoi se teoritë për fundin e botës janë pjellë e Perëndimit, e jo ide të majave.

Një periudhë domethënëse kohore e majave përfundon më 21 dhjetor të vitit 2012.

Por arkeologët, astronomët dhe majat theksojnë se e vetmja gjë, e cila mund të godasë tokën janë breshëria e epokës së filozofisë së re, popastronomia, spekulimet për fundin e botës në internet dhe emisionet speciale në televizor, siç janë ato që emetohen në kanalin televiziv History Channel, emisione në të cilat gërshetohen parashikimet e Nostradamusit dhe të majave, për të parashtruar pyetjen: "A po lëviz viti kozmik 2012 drejt pikës zero, pikës së shpresës?"

Një nga objektet që ka nxitur spekullimet për fundin e botës, është monumenti gjashtë. I gjetur në mesin e disa gërmadhave në jug të Meksikës, gjatë ndërtimit të një rruge në vitet '60. Në të përfshihet një mbishkrim, në të cilin theksohet se diçka do të ndodhë në vitin 2012 dhe përmendet emri i Bolon Yoktes, një perëndi enigmatike e majave, i cili ndërlidhet si me luftën, ashtu edhe me krijimin.

Sidoqoftë, disa plasaritje në këtë monument e bëjnë të palexueshme pjesën e mbetur të mbishkrimit. Arkeologu Guillermo Bernal, nga Universiteti Kombëtar i Meksikës, thotë se fundi i mbishkrimit ndoshta synon të paralajmërojë "Ai do të zbresë nga qielli". Bernal thotë se, në mbishkrimet e majave ka data, të cilat shkojnë shumë përtej vitit 2012, duke përfshirë këtu edhe një mbishkrim, i cili në përkthim flet për vitin 4772. Sidoqoftë, pasardhësit e majave në Gadishullin e Yukatanit kanë brenga shumë më të mëdha, sesa vitin 2012.

"Nëse shkojmë në ndonjë komunitet të majave dhe pyesim njerëzit se çfarë do të ndodhë në vitin 2012, ata nuk do të kenë asnjë ide. Bota do të marrë fund? Ata nuk do ta besojmë. Ata kanë brenga të tjera, siç është mungesa e reshjeve", tha Jose Huchim, arkeolog specialist për majat në Yukatan. Civilizimi i majave, i cili arriti kulminacionin e vet nga viti 300 deri në vitin 900 para epokës sonë, kishte një talent të madh për astronomi.

Kalendari numërues i majave përfundon më 21 dhjetor të vitit 2012. "Ky është një përvjetor special i krijimit", thotë David Stuart, ekspert për kulturën e majave në Universitetin e Texasit në Austin. "Majat nuk kanë thënë kurrë se bota do të përjetojë fundin, ata nuk kanë thënë kurrë se do të ndodhë diçka e keqe, ata thjesht kanë regjistruar këtë përvjetor të së ardhmes në monumentin gjashtë", shtoi ai. Bernal sugjeroi se, "apokalipsi" është një koncept i krishterë, i cili është projektuar te majat, ndoshta për arsye se mitet perëndimore kanë "shteruar".

Por disa ekspertë theksojnë se, kanë njohuri për një fshehtësi tjetër të majave: boshti i tokës lëkundet, duke ndryshuar për çdo vit lehtazi radhitjen e yjeve. Një herë në 25.800 vjet, dielli rreshtohet në qendër të galaktikës sonë, pika më e ulët e diellit në horizont. Kjo do të ndodhë më 21 dhjetor të vitit 2012. Një rastësi tjetër.

"Një pyetje që do t'ua bëja këtyre njerëzve është, edhe çfarë? Ndryshimi i radhitjes nuk do të ndodhë saktësisht në vitin 2012 dhe yjet e largëta nuk kanë forcë që të dëmtojnë tokën", theksoi astronomi Phil Plait. Por, autori John Jenkins theksoi se, studimi 20-vjeçar nga ana e tij i gërmadhave të majave lë të kuptojë se majat kanë qenë të vetëdijshëm për këtë zhvendosje dhe se i kanë kushtuar një rëndësi të madhe këtij fenomeni.

"Nëse dëshirojmë të respektojmë dhe të nderojmë mënyrën se si kanë menduar majat, atëherë do të thoshim se majat vitin 2012 e kanë cilësuar si fundin e një qarku, si periudhë të transformimit dhe ripërtëritjes", theksoi Jenkins. Autori Lawrence Joseph theksoi se një shpërthim në sipërfaqen e diellit mund të nxjerrë jashtë përdorimit për vite me radhë termocentralet në Amerikën Veriore, duke nxitur mungesë të ushqimit dhe të ujit dhe duke çuar kështu drejt shembjes së civilizimit.

Dy poezi dritheruese per nenen nga poeti disident Dalan Luzaj

Po sjellim dy poezi dritheruese per nenen, nga poeti dissident Dalan Luzaj, kryetar i shoqates se shkrimtareve shqiptaro-amerikane, i cili se bashku me familjen, u persekutua, internua, u burgos per 30 vjet, per te vetmen arsye absurde, se ishte i biri nje intelektuali te shquar professor Isuf Luzaj lauruar në Universitetin e Sorbonës, ku mori tituj shkencor si: doktor në letërsi, doktor në filozofi.
Me diplomën e dy doktoratave, zotërues i mëse tetë gjuhëve të huaja që nga latinishtja, greqishtja, persishtja, nis rrugën e një pelegrini, ky polyglot i karakterit nacionalist kombëtar i tejmbushur për të kërkuar lavdinë e tij maratonë që nga auditorët a Argjentinës, Amerikë e çfarë përfshijnë meridianët e paralelet e këtij globi në mbarë botën perëndimore. Nuk rreshtnin e mbusheshin këto auditorë për të dëgjuar leksionet e mbi 120 veprave te tij në mbrojtjen e të gjitha vlerave shoqërore e më në gjerësi të ideve te tij për demokracinë.

Prof Isufi hyn në "Almanakun" Toltojan i cili me gjeografinë e gjerë të kulturës së tij e në luftën e pa mbarim kundër murtajës komuniste, sa vinte e tërhiqte vëmendjen perëndimore deri në sferat më të larta të shteteve. Parlamenti i Argjentinës i akordon medaljen e florinjtë: "LUCHADOR POR LA PAZ" . Po aty, krijon institutin francez, "LA FRANCE A L'ETR ANGER" i cili përshëndetet dhe vizitohet personalisht nga ish presidenti i Frances De Gaule.
Në vitin 1956 presidenti i Amerikes i dorëzon medaljen "PAQE". Nuk rreshti lavdia e tij, kur arrin vetë presidenti Regan t'i vendosë në qafën e tij të rrudhur me brazdat mishtore që mbanin në brendësine e tyre historinë kombëtare, pjesë e së ciles ai u bë. Kjo ishte dekorata e lartë dhe aq domethënëse: "MËSUES I AMERIKËS".

Nje Nene

Sa lot kish derdhur ne vetmi,
sa "ah"! tek zoti pat derguar,
kete vec shpirti i saj e di
dhe zoti lart n'e paste degjuar.

Gjithcka qe prekte behej lot
dhe loti ndriste syte e tretur;
ah, mrekullite qe kish kjo bote,
kaq mizorisht ia pati fshehur.

Gjithe zine e mbledhur neper jete
a thua vdekja do t'ia trese?
E luti vdekjen "eja shpejt"-
dhe vdekja s'mund te mos e merrte.

Drita

Drite quhej nena ime,
E mjera drite nuk pa kurre,
helmin qe la pas,
s'e ka as gjarperi nen gure.

Lodhje. Plage. Trishtim.
Te njohu emrin qe le pas,
te njohu brenga e shpirtit tim.
me ligje vdekja qan mbi ty;
tani je larg, moj e shkrete,
mbi ballin tend,
hedh hijen nje selvi.
Nene e braktisur... Pese femije...
Dheu s'te tret,
nga dheu me ben drite.