Diellin ta shikosh nga hija e plepit...

Ali Podrimja(1942-2012)

Ali Podrimja lindi në Gjakovë më 1942. Aty kreu filloren dhe shkollimin e mesëm, kurse fakultetin, degën e Gjuhës dhe letërsisë shqipe pranë Univerzitetit të Prishtinës. I takon gjeneratës së hershme të poetëve shqiptarë të pas Luftës së Dytë Botërore në Kosovë. Gjatë viteve shum të vështira pra të jetës, posaçërisht jetës së popullit të ndarë shqiptarë. Kohë e trazirave dhe shpërnguljeve nëpër botë. Jemi në vitin 1957, kur Podrimja boton poezinë e vet të parë në revistën "Jeta e Re", revistë shpirtërore shqiptare pasiqë ishte një dritë e mrekulluar për këtë kohë të errët të robërimit.

Më 1960 shkruajti "Hija e tokës" duke qenë pra nxënës i gjimnazit; kurse më 1961 boton përbmledhjen elegjiake me titullin "Thirrje". Nga kjo kohë, poeti vazhdon të shkruaj parndërpre dhe nxjerë në dritë veprat: "Shamijat e përshëndetjeve (1963, "Dhimbë e bukur" 1967, "Sampo" (1969), dhe "Torzo" 1971. Do të kaloj në eprat e viteve Të mëvonshme si "Zari", "Buzëqeshje në kafaz"; si dhe dy veprat në prozë: "Burgui i hapur" dhe "Harakiri". Me qëllim u largova nga viti 1982, se më këtë vit, Podrimja botoi veprën e tij më të bukur dhe shënoi një rrugë të re poetike në letërsinë tone me veprën "Lum, Lumi".

Ali Podrimja hyn në rradhët e poetëve më të përkthyer shqiptarë.

Vdiq në Paris në korrik 2012.



Marrur nga "Lum Lumi "

-

Poezi

Ti dhe uji

Diellin ta shikosh nga hija e plepit
Dhe ta matësh
Kur hijen tënde s'mund ta kapërcesh më
Qenit ruaju se të kafshon ajo kafshë shtëpiake
Besnik i madh i Njeriut
Nga kafshimi i gjarprit mund të shpëtosh
Macen nxirre nga fjalori yt gjithsesi
Ajo s'është simbol i kohës sate as i artit tënd

(Unë gjthmonë ia kam frikën edhe Lules edhe
Femrës)

Kur të flasësh fol të dëgjohesh në bjeshkë
të dëgjohesh në shkretëtirë
Për të dytën herë mbetesh pa kokë ose kush
nuk të beson:
Sa më pak shikoje veten në pasqyrë
Dhe kurrë mos mendo: I pari
Ai që ka ekzistuar para teje jam UNË
Ai që do të kujdeset për ditët e mia të mbrama
Për ëndrrat e mia e qetësinë je Ti
Me pleh kurrë mos u pajto: Nxirre në gjysmë
të natës
në pikë të vapës
Asgjë mos rrit asgjë mos krijo me dhunë
Rast i humbur nuk je edhe pse pylli
dendësohet
Mund ta kalosh natën në Kullën time të vetmuar
në botë
Dhe si të duash Ti Lumi
Kryesorja: jetën ta jetosh pa e vrarë
Dhe pa të mbetur në këmbë ndonjë therrë
e saj e zezë
Bashkudhëtari im
Ta provojmë vetveten derisa kemi frymë.


Metafora e jetës sime

nëse s'flas
jeta ime s'ka qetësi

fiala ime bëhu Unë

heshtja të të mos shtypë
në gurë
rnulliri

nëse s'flas
jeta ime s'ka qetësi

fjala ime bëhu Unë

plaga ime
le të marrë
frymë thellë

Guri

ç'gurron guri në gurinë
gur guri ndër gurë më i guri

gur i gurëzuar pranë gurit
gurth i nguruar rreth gurit

gurron guri në gurë gurësh
guro guroje gurin në gurinë

ç'guri pranë gurit gur guri
vrimë e parë e fyellit tim.

Një ditë

një ditë heshtja
do të më gjuajë
me eshtra të mia
ose do çmendem duke rrënuar.

Në pasqyrën tënde të akullt...

Poezitë e Mirela Sulës kanë një vlerë vlerë të posaçme se ata nuk shkojnë me kohën por e bëjnë kohën, them nuk shkojnë me kohën se autorja përdor stil tejet estetik dhe nuk ngatërrohet në pornografi si një numër i konsiderueshëm poetësh që bien në kurthë të fjalës së lehtë "tablloide". Ajo shkruan për dashuri si përjetim fizik e shpirtëror pa u kapur nëpër « seanca » të përshkruara lehtazi vetëm për hirë të një lirie të fjalës. Ajo komponon figurat stilistike ndër të cilat dallohen metafora dhe antiteza që janë pjesa më ndërlikuar e letërsisë por poetesha Sula gjindet mrekullueshëm me ta e sa për pasqyrim, e zgjodha këtë antitezë të mrekullueshme:

"..., ndërsa endem rrugëve
mbushur plot njerëz e vetmi."


Jetëshkrim

Mirela Sula lindi në Shkodër më vitin 1975 ku edhe ka mbaruar studimet e larta për Gjuhe-Letërsi. Më pas është specializuar për Marrëdhënie me Publikun dhe ka punuar një kohë të gjatë si gazetare në median e shkruar.

Në vitin 2005 mbaron Studimet Master për Këshillim dhe Psikologji në Universitetin anglez të Sheffield (në Selanik, Greqi). Ka lektuar lëndën e Psikologjisë së Përgjithshme në Universitetin e Tiranës si dhe universitete të tjera private.

Mban Titullin Consultant Basic në Psikoterapi Pozitive dhe njëkohesisht ndjek studimet Master për Psikoterapi Pozitive.

Nga Viti 2006-2007 ka punuar për Suplementin “Psikologjia +” pranë gazetës “Panorama”, më pas ka ideuar dhe punuar për suplementin “Unë Gruaja” po në të njëjtën gazetë.

Në Maj të vitit 2007 krijon revistën “Psikologji” si botim i Panorama Group. Ka punuar si kryeredaktore e revistës Psikologji deri në Janar të vitit 2010.

Është autore e disa librave me poezi dhe prozë si dhe fituese e disa çmimeve kombëtare dhe ndërkombëtare. Poezitë e saj janë përkthyer në disa gjuhë të botës. Libri i saj më i fundit është botuar nga shtëpia botuese Toena “Kur jetës i bie rruga nga ti” (2009).

Ka qenë drejtuese e Rrjetit të Grave: Barazi në Vendimmarrje.

Aktualisht drejton Qendrën Shqiptare për Psikoterapi Pozitive si dhe Revistën “Psikostil”.



Vepra :

- Leje për të jetuar - Poezi (1995)
- Të jetosh për gjysmë - Meditime (1997)
- Elvana - Poemë në dy kohë (1998)
- Ani Piterpani - Poemë për fëmijë (2000)

Etj.

***

SHPËRFYTYRIM

Në pasqyrën tënde të akullt,
shoh shpërfytyrimin e gruas që vuan thellë meje,
s’jam unë…
Vështrime të huaja më shpojnë,
ma ngacmojnë hijen e lëvizshme
që më ecën mbi fytyrë…
Asnjë tundim,
tjetër s’ndjej,
veç një prani të ftohtë burri
që vjen dhe ikën
për të lënë mungesë,
je ti…
Unë pres
etapën e kthimit tënd
sërish…

Mosqënia jote është e rëndë.
Më e rëndë se jeta,
harresa që le.
S’e mbakam dot peshën e boshësisë tënde!

Asnjë forcë
nuk e shtyn më trupin-objekt të qenies time,
s’ka mbetur më shtysë
as gjurmë keqardhjeje.

Ndoshta s’ka patur ndonjëherë,
veç përpjekje imagjinare
…dhe përmbajtje asgjëje.

…vijoj të shihem në të njëjtën pasqyrë.

BASHKËFAJËSI

Jam lidhur në dhimbje,
tërheqje e rrezikshme kënaqësie
më ndjell dhe frikëson prej
trysnisë tënde.
Ende s’e dimë çfarë jemi…
në këtë botë marrëzie
i njohim pak mëkatet e njëri-tjetrit.

Më shumë tension këmbejmë se sa prehje.

Ngremë pengesa për të qenë të mirë
dhe prapë guxojmë,
i kapërcejmë kufinjtë e vetes
pa dashur të ndryshojmë,
pa kërkuar asgjë…
Japim sa mundim,
me nevojën për të marrë,
me dëshirën për të thyer rregulla,
veten e lëshojmë
në lajthitje ndienjash.
Dobësia na shtyn të gabojmë,
tundimi,
të jemi bashkëfajtorë.

Të fshijë nga kujtesa prapësitë...

Kujtim Morina lindi në vitin 1972 në Has. Është diplomuar për Matematikë në Universitetin e Tiranës (1994), për Drejtësi në Universitetin e Shkodrës (2004) dhe ka përfunduar një Program Master 2-vjeçar për Integrim Evropian dhe Rajonalizëm në Universitetin e Gracit/Austri (2008). Nga viti 1999 deri në fillim të vitit 2009 ka punuar me organizata ndërkombëtare në Kukës duke filluar me UNHCR, CARE dhe një kohë të gjatë me OSBE-në. Aktualisht punon në Ministrinë e Punëve të Jashtme dhe banon në Tiranë.
Deri tani ka botuar dy libra me poezi:

"Dehja nën mjegull", 2007.

"Kthimi i syve", 2010

Ka përkthyer dhe botuar poezi nga Niels Hav (Danimarkë), Linda Hogan (Shtetet e Bashkuara), Asanda Gonya (Afrika e Jugut) etj. Disa tregime të tij janë botuar kohët e fundit në organe të ndryshme të shtypit letrar. Merret edhe me studime.

Cikël me poezi nga Kujtim Morina


STUHIA E TRURIT

Vërshojnë mendimet

Pa i lënë radhë njëra-tjetrës

Fryjnë si erëra të çuditshme

Kryqëzohen, përzihen në tru

Unë nuk di ku të përqëndrohem

Çfarë të mbaj e çfarë të hedh

Në këtë shpejtësi marramendëse



Shpeshherë i them vetes

Të arratisem në një cep të botës

Apo të ngrihem në një hapësirë flurore

Jo shumë larg të tjerëve por vetes

Të paktën të shpëtoj avujt e kujtesës

Nga kjo trysni e pashembullt

Pastaj t’i marr gjërat qetë-qetë

Me mendje të freskët dhe të lehtë



TRONDITJA E HAPËSIRËS

Tronditja e hapësirës

Nga format eterne

Që enden kuturu

Dhe nga pesha e rëndë

E ankthit të padukshëm

Më krijon një ndjesi zbrazjeje

Që hepohet dhe s’arrin dot

Ta gjejë veten në këtë hulli

Të avujve mbetur pezull



Rrekem ta bind veten

Se jam më i rëndësishëm

Se miza që fluturon e sigurtë

Apo zogu me pendë të lehtë

Mirëpo zhgënjehem shpejt

Kur s’e shoh veten

As në tokë as në qiell

Me një barrë hutimi përsipër

Që më rëndon mbi kokë

Si këmbë elefanti



SUPERTICIOZ

Përnjëherësh hapet dera

Dikush sjell kumtin e tmerrshëm



Ke kohë që e parapërgatit veten

Megjithatë nuk e përballon dot



Në rrugë sheh një qenie të pafajshme

Mendime vrastare të yshtin kundër tij



Ndonjëherë mendon t’i hidhesh vetes

Ta fundosësh në një lumë a në një hon



Është më miklues Djalli apo Zoti

Kjo dilemë ka kohë që na mundon


APOKALIPS

Një brengë që më mundoi gjatë

E flaka tutje si një mall i pashitshëm



Miqtë i kontaktoj me e-mail

Është jashtë mode të lë takim

Gati ua kam harruar zërin

I shoh ndonjëherë në kamera apo CD



S’më tërheq të dal në vende piktoreske

As në pranverë, as në dimër

Gjej imazhe, ngjyra të pastra në internet

Saqë natyra më duket si një plak bohem



Dritës së akullt të syve

I kombinova një fytyrë efemere

Dhe një shije pelini në gojë

Kjo më shkon me kostumin ngjyrë vjollcë



Gjumi nuk vjen më si një ari i shtruar

E ndjell me ca doza të larta valiumi

Të shoh ëndërr është si të bëhem i lumtur

Ndërsa e ndjej veten të ri të kërrusur



LUTJE

Më jepni pak shpresë

Se po mbytem

Nën hapësirën qiellore

Që po më zë për fundi



I zhytur në botën e mëkateve

I bëra një lutje qiellit:

A më dërgon një shi magjik

Të fshijë nga kujtesa prapësitë



Përgjigjja erdhi pas shumë pritjesh:

Mund t’a fshijë kujtesën të tërën

Por jo pjesërisht





MALL

O yll që po digjesh

Në hapësirën e natës



A më dërgon një mesazh

Tek njeriu im i dashur



Me valët tua elektromagnetike

Depërto në fijëzat e kujtesës sime



Malli po më bren e po më tret

Tek njeriu im i dashur përcille



Shko si një frymë dhe shkunde

Ta ndajmë mallin përgjysëm



Unë po pres shfaqjen e një ylli të ri

Të më feksë nga qielli përgjigjen



RETË E ZEZA

Po vijnë si hordhi pushtuese

Për të na sulmuar portet,

Qytetet, rrugët, lagjet, shtëpitë,



Të paktën

Të shpëtojmë shpirtrat

UDHËTARË TË VONUAR
Udhëtarë të vonuar

Që rendni në muzgun e mbrëmjes

Apo në dritën e hënës

Ktheni kokën prapa

Keni shansin e humbur



Duke iu falur vetëtimave

Që u ndjellin si zana të malit

Nxitoni të arrini tek një strehë

Që digjet në perëndimet e lagura



Kot e keni

Pendimi ka për t’iu ndjekur

Sepse njeriu asnjëherë nuk e di

Çfarë fiton e çfarë humbet

Kur ngutet drejt një objektivi

Pa i pare pengjet që rrinë varur

Si mollë të fshehura në pemë





NATYRË E MBYLLUR

Ti mbyllesh në vetvete

I ruan shumë të fshehta botës

Mbart dhimbje dhe dashuri

Dhe e shpërndan lehtë-lehtë

Lule më lule e shteg më shteg



E dashur, shprehu,

Hapi buzët e trëndafilta

Të nxjerrin tinguj të ëmbël zanoresh

Dhe zbukuroje botën

Që po fishket përditë pa ty



Sa fate femërore

Kanë shkuar duke marrë me vete

Enigmën e madhe të kësaj jete

Që ka mbetur kaq e ashpër

E trishtë dhe e pandreqshme





SHI PRANVERE

Bie shi i lehtë pranvere

Unë e ndjej por s’e shoh



Afrohem te dritarja e dhomës

Dhe pyes renë që fillon e zbardhet

A mos ka mbetur jashtë

Një vajzë me kacurrela

Që nxiton për të gjetur një strehë



Pastaj i lutem shiut

Më lejo një intermexo të shkurtër

Të vrapoj shpejt si era

Dhe ta bart cupën si flutur



Dëgjoj nje zë të beftë pëshpëritës

Mos u mërzit i dashur

Vajzës nuk do t’i ftohet gjoksi i ngrohtë

Pikat e shiut depërtojnë deri te supet

Por jo në ije e poshtë





ÇASTE LUMNIE

Pasi merr një lajm të mirë

A një kumt fatsjellës

Kridhesh pak caste në botën e amëshuar

Kraharori hapet dhe merr frymë lirisht

Zemra ka një çtendosje nga aritmia

Drejton sytë nga qielli

Ndoshta për të parë engjëjt nga larg

Vozitesh në anijen e ëndrrave

Ndërsa valët vijnë qetë-qetë si një afsh



Përpiqesh t’i shijosh këto çaste

Brenda pak minutash

Pastaj afrohen pa u ndier re të zeza

Që të kaplojnë dalngadalë

Lodhesh më kot, nuk ke ku t’u fshihesh

Dallgët e stresit pasi pushtojnë

Edhe kalanë e fundit të qelizave të trurit

Bëhen të gjithpushtetshme si përherë

Ka mbetur veç një kujtim i ëmbël

Sa për të shpëtuar nga humbja e pashpresë





LULE BLINI

I kam pritur me muaj këto ditë

Të bares rrugëve të qytetit

Kur çelin lulet e blinit



Në këtë vapë vere

Ku njerëzia i ikin diellit

Si prej sherrit

Aroma e lule blinit,

Dhe kokrrizat e verdha

Që lëshon në tokë,

Kurora e bukur

E këtij druri të drejtë hyjnor

I fton njerëzit të bëhen bashkë

Të shijojnë natyrën

Të ëndërrojnë sidomos mbrëmjeve

Për një dashuri të re

Të ngjiten me flatra drejt qiellit

Të shijojnë kënaqësinë e të padukshmes

Të dhurojnë një puthje të ëmbël

Si një kujtim që s’do të venitet kurrë

***

Ditën e parë kur u këmbyem në rrugë

U tranda nga një bukuri mahnitëse



Të nesërmen ajo më pa e para nga larg

Hapësira mes nesh sikur pësoi një krisje



Ditën e tretë, morëm më shumë guxim

Vështrimet u takuan me më pak ndrojtje



Ajo s’e ndërroi rrugën as ditën e katërt

Priste një përshëndetje larg syve të të njohurve



Pastaj e pashë përsëri pa guxuar t’i flisja

Kështu ditë për ditë veten po humbisja

Unë nuk kam qenë fëmijë hasreti

Musa Ahmetaj lindi më 01.01.1958 në Hogosht të Dardanës. Shkollën fillore e filloi në vendlindje kurse e mbaroi në Dardanë. Po ashtu në Dardanë e mbaroi edhe gjimnazin. Më Pastaj regjistroi Letërsinë dhe Gjuhën Shqipe në Fakultetin Filozofik të Prishtinës ku edhe i mbaroi studimet. Në fillim të viteve 80 punoi mësimdhënës në Shkollën Fillore "Fan S. Noli" në Dardanë. Më 1985 u punësua si punëtor admistrativ në Gjykatën Komunale në Dardanë. Më 1991, si çdo shqiptar, edhe këtë pushteti serbo-sllav e pushoi nga mardhënja e punës. Pas luftës, me rifillimin e punës së Gjykatës Komunale në Dardanë, u rikthye në vendin e tij të punës.Me shkrime filloi të merret nga shkolla e mesme. Në fund të viteve 70 bashkëpunoi me “Zërin” javor ku në atë kohë botonte poezi satirike. Më 2007 në kuadër të Klubit letrar “Nositi” nga Dardana botoi përmbledhjen e parë “Kur sytë shohin keq”.Është bashkëpunëtor i rregullt i revistës letrare “Nositi” në Dardanë.Në dorëshkrim ka “Doket dhe tiparet e lindjes, dasmës dhe vdekjes në Hogosht”. Jeton dhe vepron në Dardanë.

Zgjedhje poezishë me të cilat ju njohim nga afër me poetin Musa Ahmetaj



AUTOBIOGRAFI

Në vitet e pesëdhjeta
U linda në katund
Biografia ime
Akoma pa fund

Çantën e shkollës
E kisha nga tekstili
Nuk dija ta dalloja
Kaçën nga trëndafili

Sot nuk më besojnë
Arianiti e Tringa
Që në shkollë kam shkuar
Pa çorape e me opinga

Në bankë uleshim
Tre katër veta
Për zhurmën më të vogël
Pasonin thuprat e nxehta

Byrekë e tost s’kemi parë
Atëherë askush
E hanim bukën nganjëherë
Vetëm me rrush

Nganjëherë nëna
Bënte lakrorë me spinaq
I madh e i vogël
Atë ditë kishte për t’u kënaq

Për party e diskoteka
As që kishim dëgjuar
Asnjëri nga ne
Duhan s’ka konsumuar

Unë nuk kam qenë
Fëmijë hasreti
Por nuk vuaj nga ajo
Që nuk jam fëmijë qyteti

EMRI IM

Nëse nga emri im
Shkronja e parë më ik
Atëherë në internacionale
Unë qenkam Amerikë

m-USA

NËNË - BACA ZEKË

Ne si fëmijë kemi pasur
Nënë Bacën Zekë
Edhe verë edhe dimër
Bukë na ka pjekë

Të gjithë e kemi njohur
Bacën Zekë si burrë
I vetmi ka qenë ai
Që ka pjekë bukë n’furrë

Me bacën Zekë
S’ka qenë hajgare
Na ka dhënë bukë
Bile edhe pa pare

Bukën e Bacës Zekë
Thatë e kemi ngrënë
Shpesh ka ndodhur
Për nesër s’e kemi lënë

Ju që s’keni ngrënë
Mua më besoni
Bukën e bacës Zekë
Edhe ju ta keni e lakmoni...

NË FAQET E SHTYPIT TË HUAJ

Serbisë bishtin ia zuri dera
Shkruan “Corriere de la Sera”

Kurse në “Figaro” dhe “Mond”
Serbisë ndihmë nga asnjë fond

Nga vëllai i madh “Izvestia”
Agresor u shpall Serbia

“Allemeine Züddojqe Zeitung”
Serbia fund e krye u lëkund

Nga Tirana “Zëri i popullit” raporton
Serbia komunizmin më së shumti e don

Kurse “Zemani” dhe “Hyrijeti”
Kosovës patjetër sovraniteti

Në faqen e parë “La pais”
Demokrate Albaneze “Quo vadis”

20.03.1992.

VAJZAT MODERNE

Tash e sa kohë
Detyrë i kam caktuar vetit
Të shkruaj poezi
Për vajzat e qytetit

Vajzat e qytetit i kemi
Shumë të moderuara
Me kozmetikë të tepruar
E me hundë të shpuara

Vajzat e Dardanës
Me rrethinë
Gjoksin shpalosur
Xhemperin n’shpinë

Disa nga dieta
Janë bërë si shtizë
I kanë hequr vathët nga veshët
E i kanë vënë n’kërthizë

Në shtëpi nuk kanë
As bukë as djathë
E në hundë e vetulla
Tre katër vathë

Shtyhen në mes veti
Kush ka më shumë miq
Shtiren e krekosen
Kush kërthizën më lakuriq

Kohën më të madhe
E kalojnë në gjumë
Bëjnë gara në mes vete
Kush muzikë dëgjon më shumë

Gjumin e natës
E bëjnë ditën
Prindërve e arsimtarëve
Nuk ua kanë frikën

Për sjellje e mësime
Fare nuk u ha palla
Fat i mirë është për to
Që s’është gjallë “Hanko Halla”

REFORMAT SHKOLLORE

Shkollat në Dardanë
Janë afër në mes veti
Në to vijojnë mësimet
Nga katundi e qyteti
Shkollat e mesme
Në një oborr gjenden
S’di a mbahen mësime
Vetëm në rrugë enden

Nxënësit në shkollë
Me makina shkojnë
Rrugës kah stadiumi
Gjithherë defilojnë

Disa vazhdimisht
Blejnë hamburgerë
Ata që s’kanë para
Ngopen me erë

Gjithnjë në duar
Telefonat celularë
I pyesin profesorët
Çka kemi me orar

Neve, prindërve na thonë
Arsimi është reformuar
Me profesorë patjetër
N’kafene për t’u takuar

PARODI PËR QYTETIN TIM

Rrugë të përmbushura
Me meshkuj e femra
Për habi të të tjerëve
Qyteti mban dy emra

Ato rrugë që i kemi
Asfalti me baltë është mbuluar
As ata që i emërtuan
Nuk dinë si janë emërtuar

Të gjitha organizatat
Janë n’falimentim
As ëndrra nuk shohin
Për rehabilitim

E çka të themi
Për ekonominë
As ata që punojnë aty
Si venë punët s’e dinë

Shtëpitë private ngrihen
Në mënyrë stihike
Punë e madhe që s’përputhen
Me plane urbanistike

Nxënësit e shkollave të mesme
Edhe disa profesorë t’ri
Ëndërrojnë edhe bibliotekat
T’i shndërrojnë n’kafiteri

Këto i di secili
Të gjithë flasim për dobësi
Japim një mijë e një premtime
Dhe kërkojmë përgjegjësi

Kështu bashkëqytetarë të mi
Nuk di ç’t’ju them tjetër
Diskutojmë natë e ditë
Dhe më shumë shkruajmë në letër.

Si banor i provincës
Dhe qytetar i mirë
T’i kritikoj të tjerët
E kam për detyrë

VERA NË DARDANË

Vera në Dardanë
Ka diçka më vete
Ka të mira e të këqija
N’ krahasim me disa qytete

Trotuaret vërshohen
Nga rinia e diasporës
Kanë harruar t’flasin shqip
Përshëndeten me anë t’dorës

Në Darkway e Sugarfree
Çka nuk bën vaki
Djemtë pinë lëngje freskuese
Vajzat duhan e raki

Yjet e muzikës
Vijnë për levërdi
Krijohen skena të papara
Edhe bëjnë kërdi

Vajzat e Dardanës
Vishen për mrekulli
Pastaj deklarohen
Jemi të këtij shekulli

Erëza dhe Titaniku
Më të tymosurat
Mjerisht nga rinia
Më të vizituarat

Vera në Dardanë
Nga stinët e tjera dallon
Libraritë e bibliotekat
Askush nuk i viziton...

Vera në Dardanë
E ka një freski
Rrugët pastrohen
Vetëm kur bie shi

PUSHIMET VERORE

Për durrsakët dhe ulqinakët
Viti zgjat dy muaj
Mobilizohen me të madhe
Për kosovarë dhe të huaj

Kosovari ku të shkojë
Gjygymat me veti
Ulet në shilte midis rërës
Pi çaj rusi buzë deti

Domate dhe speca
Me vete si gjithherë
Në frigoriferë fusin
Argetë ndonjëherë

Në plazh birrën Tirana
Burri s’e heq nga goja
Zonjës s'i intereson për fëmijë
Kryesore t’i marrë boja

Në mbrëmje paguan
Tri-katër euro një pije
Fëmijët i lë në gjumë
Hajde bjeri n’fije

Durrës, gusht 2006

KOMANDANT NEZA

KFOR-i Rus kur pat ardhë
Thoshe se vjen nga mali
Protestove me plis të bardhë
Dukeshe si princi në kali

Nëpër kafene
Mbaje ligjërata
Që s’të rroku fare
Plumbi as granata

Ta kisha fort lakmi
Gjuhën me gramatikë
Për të kaluarën e bujshme
Komandat në logjistikë

Tiranën e bukur
Shpejt e harrove
Bulevardeve të shumta
Kohën ku e kalove

Nuk kaloi shumë kohë
O komandat Neza
Çlirimtarët e vërtetë ta bënë
Mat me dy poteza!

DËSHIROVA

Dëshirova të shkruaj
Një ditë një urim
Dhe atë në adresë
Ministrisë për Arsim

Mendova t’i pyes
Punët si ju shkojnë
A thua gjatë ditës
Rrinë apo punojnë

- Fakultetet private
Kur i licenconi
Përveç drekave
Tjetër a përfitoni

Drejtorët e shkollave
Kur i emëroni
Biografitë e tyre
Pse nuk i kërkoni

Për hir të shpenzimeve
Mirë e keni menduar
Një titull kaq të madh
MASHT e ke zvogëluar…

PËR TË GJITHË NGA PAK

Bujqve ju dëshiroj
Rendimente n’hibrid
Kurse qeverisë sonë
Sa më pak suficit

Studentët dhe profesorët
Të mos ndahen në dysh
Nga zemra ju dëshiroj
Një universitet tjetërqysh

Juve sanitarë
Më shumë t’keni primate
T’i zbritni çmimet
N’ordinancat private

Ministritë tana
Shumë kanë “përparuar”
Çdo të punësuari
Makinë i kanë siguruar

“Ne jemi të pavarur”
Slogan i tejkaluar
I madh e i vogël e di
Qind për qind i politizuar

“Ethet e së premtes”
Emision i qëlluar
Ministra e drejtorë
Aty i kisha testuar

Duke bredhur
Nuk mbushet norma
Nëpër kafene
Nuk bëhen reforma...

NXËNËSI BASHKËKOHOR

Ne dikur si nxënës
Kemi pasur obligim
Atë çka kemi lexuar
Ta paraqesim me shkrim

Tashti askujt s’i intereson
Për botime të reja
E aq më pak çka shkruajnë
Qosja e Kadareja

Po ta pyesësh një maturant
Kush ishte Homeri
Pa menduar fare përgjigjet
Njëfarë futbolleri

Po n’letërsinë shqipe
Çka është “Meshari”
Nuk e di autorin
Por vetëm : Është i pari

Kryefjala dhe kallëzuesi
Nuk i di n’gramatikë
Kur shkruan diçka
Pa presje pa pikë

Ne i themi vetes
Nxënës bashkëkohor
Të marrin nota t’mira
Pa prekur libër me dorë

KRONIKA E ZEZË

Për çdo ditë kronika e zezë
Me plot informata
Me shumë tituj prekës
E të dhëna t’sakta

Rrufeja mbyti një bari
Nga terreni lajmërojnë
SHPK-ja prononcohet
Hetimet vazhdojnë

Dikur na kujtohet
Dilnin me referenca
Ankoheshin në UNMIK
- “Nuk kemi kompetenca”

Struktura gjinore
Më shumë gra se burra
Sikur kishin lindur
Vetëm në vetura

Vetëm me tiketa
Shpesh mbushet norma
Lavdërohen në mes vete
Me kravata e uniforma

Droga e prostitucioni
Gjithkund evidente
Harem e shtëpi publike
Kaherë janë prezente

Vriten në pikë të ditës
Me vetura alarmojnë
Edhe me kalimin e kohës
Asnjë rast nuk e zbulojnë...

DIALOGU SHQIPTAR-SERB

Në takimin e dytë
Propozon zoti Rohan
Të bisedojmë së bashku
Pa raki e duhan

- Nga djepi im i lashtë
Me dhunë na keni hequr
Natë e ditë shoh ëndërr
Të kthehem ku kam djegur

- Ne këtu s’kemi ardhur
Ëndrrat t’i lexojmë
Mandatin e popullit e kemi
Për pavarësinë të bisedojmë

- Kërkesë e jonë decidive
Në djepin me lulak
Autonomi të zgjeruar
Pavarësi më pak

- Falënderohemi nga zemra
Që jeni aq dorëlirë
Të jetojmë së bashku
Është pak si vështirë

Dëgjohet zëri i Ahtisarit
Nga Brukseli e nga Shkupi
- Po ju përgatisim gardërobën
S’është më rëndësi a ju vjen për trupi

Maj 2006, Dardanë

ALO, ALO...

Alo, Alo, Alo...
A është mjeku?
Na është sëmurë
Zoti KEK-u!

Frymëmarrja
I është dobësuar
Në këmbë të veta
S’ka t’qëndruar

Nga popullata
Kërkon infuzion
I vetmi gjigant
Terr prodhon

Nga terri i madh
Na dhemb koka
Të dobët paskan qenë
Në KEK këta blloka

Me vite të tëra
Korporatë u pagëzove
Pesë pare nuk i jep
Pse këtë popull e dëshpërove

Nuk të vjen fare inat
Nga zhurma e gjeneratorëve
Pse nuk ke mëshirë fare
Ndaj konsumatorëve

POEMA E KORRUPTIMIT
(Migjeniane)

Kafshatë që s’kapërdihet është or vëlla korruptimi
Kafshatë që s’të mbeti në fyt por as s’të zë
trishtimi
Kur sheh fytyra të qeshura e xhepat plot me pare
E nuk skuqesh fare, se vjedh ashiqare
Edhe ashtu shtiresh dhe gojën plot patriotizëm .
Për tërë jetën e vet flasin për heroizëm
Gjithherë të mavijosur nëpër dreka e darka
Pushimet verore i kalojnë duke bredhur me anije e barka
Disa sahanlëpirës ju shkojnë pas e ua rrahin defin
Me makina të shoqërisë, grave dhe fëmijëve
s’ua prishin qejfin
Në mjete të informimit kur flasin për buxhet
E konsiderojnë më shumë se arkën e shtëpisë së vet.

Korrupsioni ka pasur vulën e shëmtuar gjithherë
Ka qenë me të tjera mënyra dhe jo me tenderë
Pastaj i qofshin falë, mirëkuptim-intervistimit
“Hiqet” dilema e dallavereve dhe e intervenimit.
Po t’i kalojë ndonjë rast pa fituar e t’i shkojë huq
Edhe kur apostrofohet, nuk i ha palla që ka mizën nën kapuç
Janë bërë elastikë, si në kishë si në xhami
Po të pasurohem së tepërmi nuk bëhet nami
E për popullin që bukën nuk mund ta sigurojë
Krekoset me të madhe - të dalë në votime dhe të votojë
Populli është barometër dhe një ditë do të protestojë
Të korruptuarit, vallë? - ku mund të shkojnë?...

Edhe kur bie shi ,...edhe kur vjen nata

Nexhat Rexha vjen nga Topanica e Dardanës. Fakultetin Filologjik (Dega e Gjuhës dhe Letërsisë Shqiptare) e kreu në Universitetin e Shkupit (1980). Merret me poezi dhe kritikë letrare. Jeton në vendlindje dhe është redaktor dhe recensent i një numri të konsideruar veprash letrare e shkencore. Është fitues në disa konkurse letarare ndër të cilat edhe laureat i shpërblimit të parë në manifestimin Ditët e Agimit, 2009. Ka të publikuara disa punime me vështrime kritike në shtypin e përditshëm,si në: Kosovë, Maqedoni, Shqiperi dhe në revistën “Perpsektiva” –Bujanoc dhe “Dituria” në Suedi. Ka në dorëshkrim edhe disa vepra letrare. Aktualisht është kryeredaktor i revistës letrare “Nositi”, që del në Dardanë. Bibliografi letrare: Ndrydhja e pikës K (poezi, 2003), Unazë qiellore (poezi, 2005), Ligjërime përjetimesh (kritika letrare, 2006), Dhembja kujtesë (poezi, 2008), Bekimi i shekujve, 2009). Pikojnë heshtjet (2010). Më 2009 prezentaohet me pozitë e tij si bashkautorë në disa antalogji poetike.Ka botuar edhe antologjine me dyzet poetët e Dardanës"ETJE E PASHUAR" 2010, etj...

Etj.

Poezi të zgjedhura nga libri "Unazë qiellore"

PRANVERË ME SHI

Në pranverë shiun kërkojmë
Lulet dritën me diell
Mbrëmjeve hapim dritaret
E thithim aromën ditore

Në pranverë çapkënët luten
Për shkëlqimin e luleve
Edhe kur bie shi
Edhe kur vjen nata

Në pranverë akullnajat strehim ndërrojnë
Shkretëtirat për t`i ngrohur me plafin e bardhë
Për t`u kthyer përsëri me rrëmujën
Dhe gjerdanët për t`ia vënë në qafë trishtimit

Të dashuruarit e stinëve me Lule
Bëjnë luftën për shiun
Dhe karvanin për pushim
Afër Itakës magjepse

Në këtë pranverë me shi
Të dashuruarit kanë sjellë në këtë udhëtim
Më të dashurin e tyre në këtë botë
E lindja po afrohet Itakë

Të lutem kujdes për maminë
Që do të jetë në këtë lindje
Së paku dhimbjet e lindjes t`i zvogëlojë
E pagëzimin mos e ndërroni Itakë


KUR FLET VETMIA

Sonte bënë ftohtë
Në melodinë pritjes
Ëndrrat trazojnë kujtesën
Për dashurinë
Vetmia flet thellësisht
Për rrënjët e atij trazimi
Sa fllad bënte shpresa
Për ditët që ikën
Për ditët që lidhnim
E për folenë e durimit
Kur e shikuam orën
Akrepat ishin shkrirë në një
Befas vetminë zgjoi mëngjesi
Jeta dhe vetmia mori trajtën e shirave


SHTYLLË E VJETËR

Ernesto Sabatos

Në laboratorin e pikturës
Ngritej e shuhej dhembja
Me ngjyrat dhe këngët e zogjve
Në rrugët e Buenos Airesit

Rrënjët e mia në ngujim premtojnë
Tinguj magjikë nga dheu i gjakut tim
Bunkerët e errët errësirë
”Më priti si bëmirës si mbret si birin e dashur”

Shijova aromën e dheut etnik
Dhe u habita se fjalët e shkrira
Kishte ngushëllim në birucat famëkeqe
Portet i fatit skenë alarmi

Sytë e mi qiellor
Shtegtuan aromën e zërit tim
Gjurmë ndjenjash “Mbi heronjtë dhe varrezat”
Shungullimë e krenar në galeri të vjertër

U jep shpirt përmendoreve...

Albina Idrizi u lind në fshatin Tërnoc të Bujanocit më 1966. Kreu Fakultetin Filologjik në Universitetin e Prishtinës - në Degën e Letërsisë dhe Gjuhës Shqipe. Në vitin 1997 botoi përmbledhjen me poezi për të rritur HESHTJA E MBARSUR në botim të Rilindjes për të cilën recensent Agim Vinca thotë: "Është një zë i veçantë, i pjekur që në start." Më pas, në nëntor të vitit 2007 boton përmbledhjen me poezi për fëmijë ËNDËRRA ME YLBERË . Sot ajo jeton dhe vepron në Gjilan.
Veprimtaria letrare

Kjo krijuese ka një botë të veçantë arti. Sikur ajo ka hyrë e tëra në vargje, strofa, kapituj të librave etj. Dhe, jo vetëm kaq. Ajo, para dy vjetësh ka batuar dy vepra poetike: “Ëndrra me ylber” dhe “Heshtja e mbarsur”. Andaj, ditë më parë, Albina Idrizi botoi veprën në prozë (romanin) me titull “Hijet e kullave” 2009.


Kjo vepër e saj në prozë shquhet për një rrëfimin e një kohe jo aq të largët, pra për luftën e fundit 1999 në Kosovë. Është një roman që rrëfen ngjarje të kohës së luftës së fundit, ku autorja në fjalë sikur këto ngjarje i ka përjetuar dhe i ka shkrirë në mënyrë artistike në veprën e saj. Gjer sa kemi të shkruara vepra monografi apo vepra dokumentare për luftën e fundit, e cila la pasoja të mëdha në njerëz, ku me mijëra e qindra njerëz të pafajshëm u vranë, u masakruan e u torturuan nga barbare e egër serbe, vepra e Albina Idrizit në fjalë rrëfen dhe na përkujton këto ngjarje tronditëse dhe të tmerrshme për popullin shqiptar.

Prozatorja e re nuk harroi të na paraqes e të na rrëfejë luftën e fundit 1999 në Kosovë ashtu mjaft qartë në mënyrën e “krijimit” artistike në prozë. Shkrimtarja Albina është e njohur tanimë në letrat shqipe me disa libra të botuara me poezi dhe prozë. Këto ditë Albina para dashamirëve të artit doli me librin më të ri me tregime të titulluar “Pergamenë e gjallë”. Libri i i Albinës që mund të lexohet me një frymë, brenda kopertinave ngërthen disa tregime të strukturuara mirë, me tematikë interesante të ndërtuara me një forcë shprehëse, të cilat janë evidente në tërë shtrirjen artistike të librit.


Tregimet e Albinës të një game të gjërë motivuese flasin shumë, kanë mesazhin e fuqishëm të cilat mesazhe lexuesit e vëmendshëm gjatë leximit të kujdesshëm do t’i nxjerrin në pah.



POETI I TOKËS SIME

Poeti i tokës sime
Nuk çan kokën për
Kurorë lavdesh, hymnesh,
Panteonesh botërore.
Vargjet e tij
Ç’rimohen nga të vocrrit Lulë
Hamej, duhanshitës
Tregjeve të ndërgjegjes.
Hije e tij bëhet njësh
Në sfond prapaskene
Spektaklesh, përurimesh koti.
Dhe, një pikë nuk i vë dot fundin
Poezisë së tij.
Poetin e tokës sime
Gjer në kockë
Gërryen laps i zi
Me dhembjen për të pagjeturit.
Gjer në palcë
I qullet e bardha letër
Me lotë nënash.
Frymë e tij
U jep shpirt përmendoreve
Dhe, një pikëçuditje nuk tregon dot
Dëshprimin e tij.
Poeti i tokës sime
Pushtohet në vetëflijim vetjak
Nga atrofi sysh,
Atrofi zemre.
Horizonti i tij
Hapet, thellohet
Nën aureolë drite
Me sy e zemër të pavarur
Populli.
Dhe, nëpër tri pika
Ecë e nuk ndalet vargu i tij…





TË DASHUROSH

Të dashurosh
Do të thotë
Të japësh nga vetja
Gjer në dhembje
E të të mos mjaftojë
Vetja e dhënë
Të dashurosh
Do të thotë
Të marrësh nga vetja
Gjer në dhembje
E të të mos mjaftojë
Vetja e marrë.


MË PUQ

Më puq pak në faqe
të lutem Manushaqe.
S’jam treguar kot
më i miri,
xhentëlmeni,
trimi.
Nuk e pata lehtë
në matematikë,
nuk e pata lehtë
të të lëshoj karrikë.
Grushtin hundës
e hëngra,
krejt pa meritë.
Më puq pak në faqe
të lutem Manushaqe.


Ç’PO NDODH ME MUA

Ç’po ndodh, o babi,
kështu me mua,
sa herë shoh Zanën
zë në thua.
Saherë më flet
skuqem krejt,
nuk shoh as dëgjoj
fare përreth.
Nuk mund të flas
belbëzoj,
çdo fjalë që qes
e ngatërroj.
Më vjen të qaj
e të pëlcas,
në kupë të qiellit
të bërtas.
Të gjithë më njohin
për trim e lazdran,
kur jam me Zanën
krejt tjetër jam.
Ç’po ndodh, o babi,
kështu me mua,
t’ ka ngjarë dhe ty
a s’më thua?!


ËNDRRAT NUK VDESIN KURRË

Na bartin tutje
Si fluska ,
Me zë sirene
Na joshin.
Na rëndohen,
Si gurë Sizifi
Në çaste agonie,
Kurrë për të mos tretur.
Dinake ikin
Nga shpirt i fikur,
Lavdi e vrarë
E gladiatorit në arenë.
Ngarendin vrap
Pas syve të njomë,
Kurrë për të mos vdekur.


MË SHTRËNGO DORËN

Kur dëgjon ofshamë
dhe lot të sheh syri,
dhembja del në pah
pa gjuhë,
pa ngjyrë,
më shtrëngo dorën
njeri,
ngado që të vish.
Se jeta di të jetë
edhe e tillë.
Kur kullat e shpresës
të shemben,
dhe e nesërmja duket larg
shumë larg,
të lutem
më shtrëngo dorën.
Bëhu mur i mbështetjes sime
gjer në agimin e ri.
Se jeta di të jetë
edhe e tillë.
Edhe atëherë, kur pandeh
se çdo gjë ka marrë fund
dhe fuqi s’kam për të të thirrur,
vazhdo
të më shtrëngosh dorën
gjer në pulsin e fundit.
Beso, unë do ta ndjejë
dhe do prehem i qetë.
Se jeta di të jetë
edhe e tillë.
E një ditë,
kur erërat të fryjnë drejt teje
dhe puhitë në shtrëngata të shëndërrohen,
do të të duhet
një dorë që shtrëngon
edhe tënden njeri.
Të mbështetesh nga lodhja,
të çlodhesh nga vrapi.
Se jeta di të jetë
edhe e tillë.


LETËR TITANËVE

Gjithçka është ndryshe
këtu poshtë.
Është ftohtë
e mjegull ka ngapak.
Gjërat nuk duken qartë
dhe njerëzit, pahiri
godasin njëri tjetrin.
Shkelen në thembrra,
vrahen në sy.
Pastaj lindin
zënkat, hasmëritë.
Të padurueshmit
rebelohen.
Frikacakat therrin kurbanë
në emrin tuaj.
Më të urtët presin
me sytë lart
kur do nxirrni nga goja
paqen e gllabëruar.


E PËRHITURA

Prapë ballo në sallonin mondan
Edhe një herë
E përhitura zgjohet dhe shkundet nga hiri
Ku e hodhi njerka kobzezë
Prapë kreatorë mode
Nga mbarë bota
Sillen e pështillen
Rreth trupit të saj
Matin e çmatin
Për të kushedi të satën herë
Shtyhen, shajnë, fjalosen
Kush e kush do e qepë fustanin përfundimtar
E përhitura shtrinë trupin e drobitur
Dhe pret ne pritje jetimi
( e jetime nuk është)
Heq, copto, por kot
E vërteta nuk mbulohet
Këtu një këmbë del më e gjatë
Atje një krah shtohet
Teksa, ajo vetë
Pyetet e pyetet
Vallë,
Do të kurorëzohet
Si i ka hije këtë herë
E asesi të shkundet
Nga hiri i mallkuar.
(shkurt 2008)



TARTUFI ËSHTË KËTU

Kujdes, o njerëz
Tartufi është këtu.
Aq i tmerrshëm
nën maskën e tij, sa
kam frikë
ta shoh në sy,
dhe më shumë akoma
t’ia kthej shpinën.
O njerëz, kujdes!
Ju të vuajturit,
të mashtruarit,
o më të dashurit e mij,
kujdes!
Si nuk e ndjeni vallë
si paturpshëm
ha në sofrën tonë,
pi nga burimet tona,
tallet, ah djalli e marrtë,
si tallet me besimin tonë.
Kam frikë
ta shoh në sy,
po dhe më shumë akoma
t’ia kthej shpinën.
Kujdes, kujdes
të vuajturit,
të mashtruarit,
të dashurit e mij.



ATË DITË

Atë ditë
kur më gjuajte mua
vetveten vrave.
Në betejë me përbindshin
një njeri më pak.
Atë ditë
kur më gjuajte mua
vetveten vrave.
Në imazhin tënd
më të mirë.


VJEN NJË KOHË

Vjen një kohë
E tallemi me
Atë që kemi thënë dje
Vjen një kohë
E rrënojmë
Atë që kemi ngritur dje
Vjen një kohë
E urrejmë
Atë që kemi adhuruar dje
Vjen një kohë
E turpërohemi me
Atë që jemi mburrur dje
Gjithmonë,
Gjithmonë vjen një kohë…



BALLË PËR BALLË ME TOKËN

Dasmë Shkurti
Ngrin e ndez dej
Me ashkun e mbledhur
Ndër shekuj,
Tek të sjell
Përballë meje, Nuse
Mbuluar nën Vellon
E përbiruar
Mes për mes palcës
Së gjakut tim
Dhe ndërron ngjyrë
Ndërron pamje.
(Le të më falin hyjnitë
Le të më ndjejnë besimtarët).
Unë të dua
Të tërën,
Të bukurën
Si dikur.
Pas të vjen
Pako e së qëndisurës pajë
Ndër mote e mote.
Dhe s’kam
Si të mos pyetem -
Thua vallë
Brenda saj
Të jenë të gjitha:
Ofshamat e nënave,
Ëndrrat e të rënëve,
Dasmat pa këngë,
Vdekjet pa vaje!?
Të jetë aty
Ai, Gjindi i përrallave tona
I ndrydhur me shekuj!?
(Oh, prapë
Le të më falin hyjnitë,
Le të më ndjejnë besimtarët).
Ja që të dua
Njësoj si dikur,
Të tërën
Të bukurën.
Me qindra herë
Dhëmbë ukju m’u ngulën
Pabesisht në shpinë,
E prapë qëndrova.
Me qindra herë
Ndërkëmbëz tinzare
Më rrëzoi përtokë,
E prapë u ngrita.
Acar akulli siberian
Më shpoi
Tejpërtej trupit,
Po
Prapë gjallë mbeta.
Se të dua, të dua moj
Të tërën,
Të bukurën
Si dikur.
( Edhe njëherë
Le të më falin hyjnitë,
Le të më ndjejnë besimtarët)

Floripress

Vështrim i shkurtër mbi veprimtarinë poetike të Seveme Fetiqit

Seveme Fetiqi lindi me 07.05.1961 ne Vushtrri. Aty e kreu shkollimin fillor dhe atë të mesëm kurse studimet e Mjekësisë pranë UP.

Filloi të merret me shkrime që nga mosha e hershme shkollore duke botuar poezitë e saja gati në të gjitha revistat dhe të përditëshmet shqiptare si në Pioneri, Zëri i Rinisë, Kosovarja, Bota e Re, Jeta e Re, Flaka e Vëllazërimit etj.

Gjatë vitit 1983 iu botua përmbledhja me poezi "RRJEDH E LE GJURMË" në përkujdesjen e gazetës së studentëve Bota e Re. Më 1985 Rilindja botoi librin me poezi "KURORË E KALTËR". Kjo përmbledhje u shpërblye si libri më i suksesshëm i Plejadës nga e përjavshmja Zëri i Rinisë. Më 1998, Rilindja boton edhe një përmbledhje me titull "DËSHMIA E KTHIMIT TIM".

Në vitin 2003, vjersha të Seveme Fetiqit botohen në "ANTOLOGJINË E POEZISË MODERNE" të Ferdinand Lahollit e aty bëjnë pjesë gjithashtu poezi të përkthyera në gjuhën gjermane.

Fetiqi jeton në Offenbach (D) ku edhe punon si mësuese në shkollën shqipe "NAIM FRASHERI" pranë klubit "Bashkimi kombëtar".

* * *

Vështrim i shkurtër mbi veprimtarinë poetike të Seveme Fetiqit

Në nënqiellin europian të mërgatës sonë, në mes të një laramanie harmonike letrare gjejmë një thesar të lënë nganjëherë pas dore, gjë që është në kundërshtim të habitshëm me krijimtarinë e mërgimit botëror në përgjithësi. Jam e mendimit se shum pak i jepet rëndësi letërsisë jashtë trojeve etnike e kjo krijon një mangësi morale ndaj autërove që me mund të pashoq krijojnë në kushte të pavolitshme, vepra që rradhiten në lartësitë e letërsisë sonë.
Një ndër autorët që meriton respekt të posaçëm për arritjet poetike, që jeton e krijon në perëndimin europian, dallohet Seveme Fetiqi e cila padyshim, qëndron në anën e poetëve që kultivojnë një gjuhë të kulluar shqipe, pa rëndime të panevojshme me huazime që ngaherë është bë modë tejet e dëmshme në letërsi e sidomos në gazetari e politikë por edhe në forume të ndryshme anë e mbanë botës shqiptare. Kur flas për gjuhën e Sevemes, përmend edhe faktin se autorja preferon krijimin e një fjale të re (neologjizmën) dhe kështu fiton një adhurim të posaçëm nga idhtarët e gjuhës së pastër sepse me këtë vë në pah fuqinë e saj krijuese dhe dashurinë ndaj amëtares duke iu mënjanuar fondit të fjalëve të huaja, këtij snobizmi të kohës sonë.

Poezia e viteve gjer më 1981/82 dallohet me një gjallëri sentimentesh rinore të botës së revoltave dhe përjetimeve të paharueshme, që me bukurinë e shprehjes edhe simbolikës, këndon ngjarjet historike të demonstratave të viteve paraprake është padyshim “Natë e plagosur” (Kurorë e kaltër”, 1985). Këto vjersha lexohen me ëndje me dhjetëra herë, janë aq të fuqishme…, gati mistike në brendinë e vet domethënies së tyre sa që ngjallin etje të pashueshme për lexim e rilexim. Shpesh në literaturën botërore, gojore apo të shkruar, hasim në vargje me “pëllumba të bardhë” por shifeni çfar magjije i jep autorja kësaj “formule” aq të lexuar e dëgjuar që nga lashtësitë:

…

me pëllumba të bardhë
nga syri imi lëshoje
në qiellin tënd të paskaj

Në spektrin emocional e filozofik, vitet e paraluftës në Kosovë, posaçërisht ata të kohës para dhe gjatë demonstratave ’81, janë të shtjelluara nëpërmjet metaforës që është pasojë, në fillim, e ngarkimit terorizues të pushtetit të huaj por që autores i sjell famën e zotërueses më të madhe të kësaj figure shprehëse. Metafora në poezinë e saj zë vendin e mbrojtëses së integritetit psokofizik e nga ana letrare, shkëlqen si margaritar i rrallë i simbolikës poetike të kohës së vrullit demonstrues kundër pushtuesit në Kosovë, pjesëmarrëse dhe përjetuese e të cilave është edhe vet autorja.
Fuqia dhe bukuria e shprehjes ; e vargut në poezinë e Sevemes nuk lind nga ndonjë shkollë apo ndikim special i mësuar ose i përvetësuar nga poetë të rangjeve botërore ose kombëtare. Ajo vjen si ujë burimi nga thellësitë e përjetimeve vetanake përgjatë trazirave të njohura kombëtare dhe luftës së vazhdueshme për liri. Për më tepër, konsideroj se këto vargje janë sublime dhe shprehin një rrugëtim historik shekullor të veshur me petk lirik tejet mbresënëlës. Dallohet gjithashtu një ndërtim sintaksor që shndrrit rreze gati euforike liridashëse. Në këtë kontekst ndërtimi stilistik, dallojme në disa vende anaforë të mrekullueshme (u bëra murane në pritje / u bëra klithje në heshtje) dhe simbolin, për të cilin kam bindjen se është figura më e preferueshme e poetes.

Përmenda më lartë se Sevemja posedon një forcë befasuese në krijimin e neologjizmave. Ajo në disa vënde me lehtësi të paparë gjen dhe ndërton fjalë me të cilat plotëson një « shprazëtirë » shprehëse ; sikur i mungon fjala e duhur, andaj ajo me estetikë të pamohueshme prodhon fjalën që ia kënaq dëshirën e shprehjes në varg. Ndaj këtu shembullin më të bukur kur ajo nga « hapësirave » ndërton shprehjen « hapërimave » që nuk do koment, ka një ngjyrë shum më domethënëse se termi i zakonshëm burimor.
Ndër veçoritë e rradhës së parë, pa mëdyshje është forca tërheqëse për të lexuar poezitë (librat) e Sevemes. Lexuesi, nuk kalon mbi këto vjersha me një hedhje syri. Nuk janë këto vjersha që eventualisht mund të lexohen shkel e shko. Lexuesi byle këthehet disa herë në të njëjtën vend. Lexon dhe rilexon. Kjo magji tërheqëse që mban peng lexuesin krijon një ndjenjë adhurimi ndaj fjalës dhe analizës së « historikut » të fillit dhe mbarimit të vargut e lidhjes së tij në hapësirën e brenda vet vjershës, ciklit dhe librit në përgjithësi.

Kur flas për veçoritë e veprave në përgjithësi, do të vë në pah një moment tjetër që flet për preokupimet e Sevemes që i hedh në letrën poetike. Moralisht e paluhatshme, ajo i ndejti besnik shfrytëzimit të temave dhe çështjes kombëtare, që më së miri i « flejnë » për zemre dhe nuk tregoi as tentativën më të vogël t’i rreket, si shum shkrimtarë këtyre dekadave të fundit, shkarravinave pornografike me të vetmin qëllim të arritjes së një emri e sidomos, arritjes së suksesit në tregun e librit. Personalisht, nuk kam hasur në asnjë shkrim të saj edhe ndryshimin më të vogël në rrugëtimin e saj drejt majave të poezisë shqipe.

E mbyll këtë shkrim të shkurtër me bindje se Sevemja do të na prezentojë akoma libra të rinj, duke i ndenjur besnike gurës së gjertanishme të frymëzimit dhe do të dijë të ruajë stilin joshës të mbushur me jetë kombëtare dhe jo, si që hasim shpesh tek disa poetë, me katrahura mitike jashtilire që bastardhojnë të kaluarën dhe të tashmen tonë sublime.

NATË E PLAGOSUR I

Në shtegun e pritjes
me agim në duar të gjata
në lojëra stinësh
me pëllumba të bardhë
nga syri imi lëshoje
në qiellin tëndë të paskaj.

Hiri ynë pluhurosi shekujt
kur ra nata e plagosur
mbi fytyrat e përlotura
nata e pagjumësisë erdhi
heshturazi gjurmëve të mia
nga ikën pëllumbat e agut.



NATË E PLAGOSUR II

Sërish u kthyen pëllumbat
e mi të agimeve të përhimta
zbritën me shpresë
mbi pullazet e shtëpive
te kodra e diellit

e dini se dita po vjen
kur sqepat i ngjyrosnin
në lumin e përgjakur
të kësaj nate të plagosur

pagjumësia me rolin
e dëshmitares së pagabueshme
së bashku me pëllumbat
i shkundnin krahët e lodhur
në pluhurin e shekujve
puthnin plagët e muzgut të skuqur all
dhuronin bardhësinë e puplave
përfundimit të lidhjes së plagëve
të kësaj nate të përlotur

unë pritja me drojë
në pragun e ekzistencës sime

rrini këtu o pëllumba të agut.



Kur ç´mbështillet lëmshi

Shiko qe
po i ç´mbështolli nyjet
sikur zanat kur i ç´mpleksin
gërshetat për fitoren e endërruar

eja
permes Çamërisë e Tiranës
përmes Dibrës e Gostivarit
përmes Plavës e Gucisë
deri në Dukagjin
shtriju si fëmijë i llastuar
mbi Fushë Kosovë
duke i njehsuar fijet e barit
deri në pafundësinë e hapërimeve
ngjitu në freskinë e Bjeshkeve të Nemuna
t´i ndjesh mushkëritë si lirohen
nga dashuria e mbytur

eja
fotografive të kohës së gurit
lëkurën t´ia rrjepim
kohës së qiellit të lirë
t´ia qepim fustanin e mëndafshtë
as më të gjërë as më të ngushtë

eja
këtu të lundrojmë
në lumenjtë e përtërirë

(Marr nga përmbledhja "Dëshmia e kthimit tim"1998)



Tregim i trilluar

Kjo poezi lindi mu ditën e parë
te mergimit kur mundohesha bijes sime Blertes
t ia zbus mallin per Kosoven

1.
Koha tallej me ne
kur mbi supe mbanim
rruget e shkuarjeve
me buqeta ardhmerie
se do te kthehemi

Blerte
loti ne faqe
ishte me i rende se
se Bjeshket e Nemura
ne prehrin e Tokes

fytyrat e zbehura
mbeten imazhe te kthyera
kah malet e Cycavices
harqet e pershendetjeve
i mashtruan shoqet e tua

ato mbeten pas nesh
ecjet tona kah perendimi
merrnin ngjyren e perhimte
te gezimeve te rrejshme

2.
ketu dimrat jane te ftohte
ketu e e kemi banesen tone
me nje dritare kah bota e civilizuar
do te vizatojme tere boten
(vetem ky eshte komunikimi yne me boten)
lotet ne fytyren e Palaqos se marre

duke i varur ne muret e zbrazta
buzeqeshjet ne vend te pikturave
me kryevepren tone do te tallemi
sa bukur kemi vizatuar jeten e re

Lundra te bardha do te ndertojme
me to te lundrojme cdo nate
ne lumenjte e loteve tane
deri te Edina Fitorja Lumnia
peshqeshe dhembjeje do tu dergojme
ta gezojme gjyshin dhe gjyshen në Kosove
per ta qetesuar Unin dhe Pezmin tone
ne shitoret e pendimeve

njëmijë e një puthje do ti dergojmë
me to te ngrohen femijte ketij dimri
derisa ti guxon te marresh fryme lire
ajri ketu eshte i paster
ajri blehet ketu me te holla

ne shkolle do te te dojne shoqet mesuesja
do te mesojne si duhet dashur atdheun
gjuhen shqipe prindin
do te mesojne se duhet te kthehesh
rrugeve te hirit qe i le ne endrra

3.
Deri kur do te qeshesh
me fytyre kah era
deri kur do te vizatosh lote
ne vend te luleve te vendlindjes
me premto do te kthehemi
ti ne pune une ne prehrin e gjyshes
si dikur

nuk e dij Blerte
ku ta gjej ate pastel
t ua jap ngjyren e vertete
premtimeve te mia

e dij vetem kete e dij
cka qe ajo qe percaktoi fatin
e ketij tregimi
me tere kuptimin e hidhur
te mashtrimit

Marr nga përmbledhja "Dëshmia e kthimit tim" 1998
Shkruar në Prym, tetor 1992

DASHURIA

...është një botë e vogël
ne Univers
nje enderr e embel
qe zgjat shume shkurt
stuhi qe fryn ne cdo stine
fillon ne bebze te syrit
jeton ne dritherime zemrash

dashuria...

te shkrepetine ne shikim
ndezet ne pasione
si helmi shperndahet ne gjak
si nje thike me dy tehe
te ngulitet ne mendje
si qelq i shkelqyer
damaret ti pren
lene vrrage ne shpirt
eshte e shurdhte
fjale nuk degjon

eshte e bukur si poezia
spirituoze si pjese teatrale
mbaron si nje perralle

ne fund
mbeten
germadhat e dhembjes



Diellin e pashë

Kur me mbollën
në tokë
së pari deshta
të të shoh vetem Ty
o Diell
e lule pa Ty
me shekuj isha
në errësirë i krehja
rrezet e tua
i ëndërroja
agimet e purpurta
në fytyrën tënde
të perënduar

...dhe plumbat shekullor
ballin ma qëlluan
sytë mi verbuan
me hirin e robërisë
me shtatqind dimra
fjalën në gjuhë ma ngrinë
petalet mi shpërndanë
një nga një
kah bota e largët

vetëm farat i mbulova
me dheun e larë me gjak
e rrënjët e mia
i shartova
me agimet e bardha
për tu takuar
në dëshirat e mia të
klorofilta

mallkova errësirën e kuptova
edhe lulja paska aht

u bëra muranë në pritje
u bëra klithje në heshtje
u shndërrova
në myje të pamposhtur
me fije shpresash
thurra kuotat e fitoreve
pikova lotë të kuq

shqiponjat lajmëronin
Festën e pritur
ngrita kokën
rrezet e tua i putha
unë lulja jote e vuajtur
u ktheva kah Ti
Ty të pashë
Diellin tim e pashë

Tash edhe në vdeksha ndashtë

(E shkruar me 17.02.2008 Dita e shpalljes
së pavarësisë së Kosovë)

Mallit verja çfarëdo emri

U mesova c nuk u mesova
me dhembjen time-thike me dy teha
ne gji te neteve
te bredh me pagjumesi
mes mureve të ftohta
te perbirohem
me fuqine gjigante
te perplasem si pike e shiut
ne dritaret e huaja
te ngrihem,te shkelqej
si fjolle bore ne krahneze

sec u mesova
te rrokullisem
ne ererat e Perendimit
vetem nuk u mesova
te jetoj pa Ty

Kosovë



Macja me virtyte

Nuk ecte kurre
Mbi pullaze
Ecte neper skaje
Shume me kujdes
Skajet ishin orientimi i saj

As nen sofra
Nuk hynte
Kur e nuhatte
Eren e mishit
E minjtë e perhimtë
Loznin valle rreth saj

Nuk kotej
Afër zjarrit
Rrinte prapa
Dyerve
E sillur
Rreth e përqark
Heshtjes se vet

Ndonjehere e mllefosur
Me thonjte e mprehte
Gerryente
Durimin e saj
Mbi gur

Nuk e pinte
Qumshtin nga pjata
As ujin e shiut

Nente shpirterat e saj
Ketu ne kete vend
I kishte lene

Sa here
Ia mbyllen deren
Sa here
E humben ne largesi
Cdohere e gjeti
Rrugen
Deri te pragu
I shtepise
Ku ishte lindur